1.

Truyn c tch a) Gii thch - "truyn c tch chiu ri mt nh sng hi vng vo cuc sng khc hn cuc sng hng ngy": +Truyn c tch l tc phm t s dn gian m ct truyn v hnh tng c h cu ch nh, k v s phn con ngi bnh thng trong x hi, th hin tinh thn nhn o v nh sng lc quan ca nhn dn lao ng. + "nh sng hy vng" m cuc sng chiu ri c nhc n y chnh l tinh thn lc quan ca nhn vt c tch, hay cng chnh l nim tin, hy vng, c m ca nhn dn lao ng v mt cuc sng tt p hn, m cuc sng y ci thin lun chin thng ci c, ngi ngho lun chin thng ngi giu, ngi bt hnh lun chin thng k quyn th... y chnh l mt c im v ni dung ca truyn c tch. + khc hn cuc sng hng ngy": Ti sao nh sng m truyn c tch chiu ri li khc hn cuc sng hng ngy? Xut pht t chnh hin thc cuc sng ca h, ngi dn lao ng phi sng cng ci ngho, ci kh, vi ci lam l, nhng p bc bt cng,... cc tc gi dn gian gn cho nhn vt c tch ca mnh bit bao nhiu ni kh. Cn ai kh hn c Tm, anh Khoai, cn s phn no bt hnh hn S Da, nhng ngi con t, ngi con ring, ngi i ,....? Th nhng iu quan trng l tc gi dn gian khng h kh mi nh vy, nhng con ngi y bit c m, bit hy vng, u tranh c mt cuc sng tt p hn, th hin chn l t ngn i nay "ci thin chin thng ci c". b) Chng minh Chng minh qua cc cu chuyn c tch, c bit l c tch thn k ( Tm Cm, Thch Sanh, Cy tre trm t, Hai cy kh, S Da...). Vit mt cch khi qut, qua lm ni bt ln 2 - S phn bt hnh ca nhn vt. - Kt thc c hu ca nhn vt, qua th hin c m ca ngi lao ng. 2. Ca dao a) Gii thch - Ca dao l nhng tc phm tr tnh dn gian, thng kt hp vi m nhc khi din xng, c sng tc nhm din t th gii ni tm ca con ngi. - "ca dao li tm thi hng ngay cuc sng hng ngy " + Ca dao c bt ngun trc tip t nhng cu ht dn gian ca nhng ngi dn lao ng. Trn nhng cnh ng xa kia, ngi dn thn qu h ct ln nhng li ca, li i p nhau xua tan i s nhc nhn ca cng vic ng ng, v c nh vy, nhng cu ca c truyn t ngi n sang ngi kia, ca dao cng t m ra i. Nh vy, c th thy ngun cm hng trc tip ca ca dao chnh l cuc sng hng ngy ca n. + Ni dung ca ca dao l din t cuc sng ni tm ca con ngi. "Thng qua nhng nhn vt tr tnh trong ca dao, xu hng nhn dn mun din t nhng nt bn cht gn vi con ngi trong thi i y. Nhng nt bn cht ny th hin mt cch tp trung cm hng tr tnh ch o trong ca dao, d l nam hay n, d l v hay chng, ngi lm rung hay ngi lm ngh sng nc... nhng u cm nhn thn phn mnh l thy bun, thy kh th s ct ln thnh bi ca than th v nhng kh au v bt hnh ca kip ngi; nu cm ngh v nhng ngi mnh thng mn, nhng ni thn thuc m thy yu thng th t s ct ln thnh bi ca n tnh n ngha tnh gia nh, tnh bn b, tnh yu i la, tnh yu qu hng t nc... Chnh v vy, ni n ca dao, dn ca ngi ta nhc n nhng cu ht than thn v nhng cu ht tnh ngha ca qun chng nhn dn, nhng ngi lao ng v b p bc trong x hi c."

C TCH 1
Chng ta u bit rng trong x hi phong kin xa kia, c s phn ha v giu ngho, v giai cp c hng trm th lut l h khc v bit bao tng p bc, bc lt nng ln cuc sng ca ngi dn. Mc d, h cng nhen nhm s phn khng, song vi thi i v hon cnh , h cha th lm thay i c c x hi. iu duy nht h c th lm l c m, l gi gm nhng kht vng trong tc phm vn chng, c bit l truyn c tch, c kin cho rng. " Truyn c tch l nhng gic m p, nhng kht vng t do, hnh phc cng bng x hi". Nhn nh ny c soi sng trong rt nhiu tc phm nh. Ch ng T, Tm Cm, Cy tre trm t, Tru cau, S da, Thch Sanh.... c truyn c tch, ta bt gp nhng gic m p ca ngi bnh dn xa. Song c khi no ta t hi ti sao h phi m c khng? Con ngi ta m khi hin thc khng p ng c s mong mi, cho nn phi hng v mt th gii khc, ti p hn, ng nh mong mun ca mnh. Ngi xa cng vy, cuc sng ca h l mt b kh tng nh kh lng thot ra khi c. Mt cuc sng lun b thin tai, p bc chin tranh...Mt cuc sng b nn bc lt c v vt cht ln tinh thn. H phi lm vic cc nhc ngy qua ngy, nm qua nm nhng lun phi chu i kh cc nhc nh anh nng dn ngho Thch Sanh... H lun b khinh thng, r rng, b tc ot quyn c yu thng, quyn lm ngi nh c Tm, S Da...V th m h phi m. M cng l mt cch ph nhn, phn khng thc ti hng v chn, thin, m, hng v th gii khc p , h c c s bnh ng trong cuc sng, trong hn nhn, c sng t do, nhn ngha... Kht vng cng bng trong x hi, mt kht vng thng trc m ta lun gp trong truyn c tch. D dng thy nhn vt chnh nm trong chuyn l nhng con ngi ring, nhng ngi d tng xu x, nhng k lm thu, nhng ngi ngho kh...H b ngc i. C Tm b d gh ht hi, bt lm vic ti ngy, anh nng dn b ph ng la bc lt sc lao ng mt cch thm t. S Da b mi ngi con thng, khng c coi nh con ngi...H b i x bt cng vy ! Nhng h c th lm g c nay khi ch l thn phn thp c b hng, thn phn con su ci kin? Bi th h lun mong c c nhng th lc siu nhin nh thn, Pht, bt, tin gip h, lm cho h i i. Nhng th lc ny tt nhin khng xut hin thuyt minh cho mt tn gio no m h chnh l i din cho ci thin, cho l phi, cho kht vng ca ngi dn v s cng bng. S cng bng y tc l s chin thng ca ci thin trc nhng th lc en ti, c c. Chnh v th, trong truyn ta mi bt gp nhng kt thc c hu. Thch Sanh ngho ly c cng cha, c Tm ng thng tr thnh hong hu, Ch ng T - chng trai ngho nh c - kt duyn vi cng cha con vua. R rng y l kht vng phn khng ca h. C nhin ch l m c. Khng ch dng li , ngi xa cn ao c c t do hn nhn, t mnh quyt nh ly hnh phc ca i mnh. c m ny l chnh ng, bi x hi phong kin tri buc con ngi t bit l ngi ph n trong cc lut l h khc nh " cha m t u con ngi y, nam n th th bt thn, tam tng t c. V th m t do hn nhn c th coi nh m c rt thng trc quan trng i vi ngi xa. l s gii phng v tinh thn vi h. Ni v vn ny. Ch ng T hay c th hn l cuc hn nhn Ch ng T - Tin Dung l mt minh chng hng hn. Nu trong Truyn Kiu ca Nguyn Du, ngi con gi l tng phi l. m m nc r mn che. Tng ng ong bm i v mc ai. Con trai l tng phi l: Phong th ti mo tt vi. Vo trong phong nh ra ngoi ho hoa. Cuc hn nhn p phi l gia k quc sc vi k thin ti, gn lin vi n, th, lu sch. Th cch rt lu, nhn dn c quan nim tin b: hn nhn p l gia hai con ngi mang trong mnh phm cht ch khng cn bt c iu kin g khc. Th cho nn, ng T, Tin Dung mi ly nhau. Hai con ngi, mt hiu tho, mt t do, phng khong. Hai con ngi mt ch l chng trai nh c cc ngho di y cng ca x hi vi mt l cng cha l ngc cnh vng sng vng gi ni nh cao ca giu sang. H vt qua bc tng giai cp dy c ngn cch, b qua rng buc, mi lut l h khc. H n vi nhau bng s cm thng v cuc i nhau, bng ting gi tri tim, ting ni ca tnh yu nguyn thy s khai. V hn th na. Tin Dung li l ngi ngh ci ng T. iu va cho thy s to bo nng, va khng nh vai tr ca ngi ph n trong hn nhn. T tng ny tht tin b, n vt xa quan nim o c lc hu ca phong kin. Nu nh mi n cui th k XVIII u th k XIX, ta mi gp mt nng Kiu " xm xm bng li vn khuya mt mnh" n vi ngi yu, th cch bao nhiu th k cha ng ta tng tng ra mt Tin Dung cn to bo hn th. Ti sao vy? Theo em y l mt vn

rt con ngi. Mt vn m t ngy xa, thm ch l n th k XX vn tn ti nng bng, khin cho bao nh th, nh vn phi nhiu ln ln ting. V nh chng ta bit, ngi Vit Nam xa v nay u sng rt m tnh, nng ngha, chung thy st son. Bi th m h cn gi gm nim tin mong mi ca mnh c chung sng hnh phc nhn ngha,vn ton trc sau vi mi ngi trong truyn c tch. Tru cau l mt trong nhng cu chuyn rt tiu biu lm sng r c m ny. Tru cau kt thc bng ci cht vnh vin ca ba nhn vt chnh. Ngi em, ngi anh v ngi v. Ci cht ca h l mt bi hc lun nhc nh mi ngi phi sng bng chnh mnh, phi bit yu thng, lng, trnh s nghi k, ghen tung vu v. Bi tt c u c th phi tr gi rt t. Mt gia nh ang sng yn vui, ha thun l th m ch v mt pht nhn nhm ca ngi v, m chm ly ngi em m khin ngi anh sinh ra ght b, ht hi em. Ngi v khng c li, ch v qu nh thng, mong mi gp chng nn sinh ra nhm ln. Ngi anh mi c li, ghen tung vu v, him nhm v v em... Cui cng, h cht i, ha thnh tng , dy tru, cy cau ng bn nhau. V khi n l tru vi qu cau v mt t vi th lm mi ming thm. iu ni ln rng nu v chng yu thng nhau thng cm cho nhau. Anh em ha thun on kt th gia nh s m m. Khng ch mong mun c sng ht mnh m ngi xa cn mun c sng t do, phng khong, lnh c tm trong gia thin nhin, t tri. Vic Ch ng T v Tin Dung sau khi ly nhau li trong nhn dn tm k sinh nhai chng t rng h mun sng gn gi vi mi ngi, mun t lao ng bng sc mnh to lp cuc sng. H sng thanh cao khng ham tin ti, khng mng danh li. V th khi ng T gp nh s Pht Quang th cng khng cn ngh g n chuyn bun bn, n lm giu m quyt ch hc o tu tin. Phi chng h mun thot tc, mun tm v, mun hng ti ci p thanh cao nh ci tin, ci bng lai. c bit, vi chi tit ch trong mt m m ni ng T v Tin Dung bay c ln tri th kht vng ca h c y ln nh cao. H mun sng vi c v tr bao la, vi c t tri vnh cu, h khng h c s trn i, b tc v h hon ton c th chng li qun triu nh vi thnh cao, ho su v hng trm qun lnh...Qu tht, tm hn ca ngi xa vt ra ngoi khun kh ca x hi. Khp li nhng cu truyn c tch thn k, ta li tr v hin thc ng thi vi bit bao chuyn ng nh n vn c. Song, m hng ca nhng cu chuyn xa xa s cn vang mi trong ta, du n ca n s m nt mi trong tim thc v tm tng ca mi ngi, Bi n vi c tch l ta tm n vi nhng gi tr nhn bn, vi nhng trit l sng lnh mnh chnh ng ca ngi Vit Nam. Bit n nhng tc gi dn gian xa to nn nhng cu chuyn c tch gip chng ta hiu hn ngi xa sng, mun sng nh th no v ngy nay cn hc nhng g.

C tch 2
Ti khng th no qun c nhng cu chuyn c tch n vi ti t thu u th. Nm thng qua i, nhiu iu trong k c tui th cng xa m dn, duy ch c nhng n tng t nhng cu chuyn c tch l vn khng h bin mt. Nhng gic m k diu trong mi cu chuyn xa xa lun sng dy trong ti vi sc hp dn l k.Ngh v nhng truyn c tch, trc ht l ngh v nhng gic m p . Gic m l nhng tng tng v nhng iu cha v khng c thc. Gic m p l tng tng v nhng iu m con ngi khao kht c c trong thc t. Mi cu chuyn c tch u xy dng c mt hin thc ht sc p , nhng l mt hin thc khng c tht, l hin thc trong m c. Tt c nhng g khng th c, khng th thc hin trong thc t u c thc hin trn vn v trit trong mi cu chuyn. Ni cch khc, truyn c tch l th gii ca nhng gic m, trong nhng gic m y nhn dn lao ng thc thi l tng, mong c ca mnh. l l tng v s cng bng trong cuc i. Ngi hin lnh, lng thin c hng hnh phc sung sng, k xu xa c c b trng tr, x hi c sp xp li theo trt t hp l. Ngi lao ng lm ch, k bc lt b tc b mi quyn v. Mt cuc sng tt p cho nhng cuc i cng kh, khng cn l vin cnh trong tng lai m tr thnh mt s thc trong hin ti mi cu chuyn c tch. C Tm m ci tr thnh hong hu, anh Khoai ngho kh tr thnh con r ph ng, Thch Sanh ci ct c l_m ph m, S Da xu x c c v xinh p, nt na v lt xc thnh chng trai tun t, thi trng nguyn... S i thay s phn tht s l nhng iu k diu. Th nhng qu trnh thc hin nhng i thay cn k diu hn. Tin, Bt v nhng php thn thng bin ho xut hin khin mi cu chuyn c tch cng mang sc mu ca nhng gic m. Yu t thn k tr gip nhn vt trong mi kh khn th thch, khin tt c nhng iu khng th u tr thnh c th, khin nhng g mun thc hin u c thc hin mt cch nhanh chng nht, d dng nht.

Anh Khoai tm v a c cy tre trm t v nh, thc hin mt th thch ngoi kh nng ca mnh, tip c thn ch trng pht tn ph ng la lc, bt phi thchin li ha. C Tm c i try hi, c hi thu, qun o p ri tr thnh hong hu; b git cht, ho kip thnh chim vng anh, thnh cy xoan o, cy th v cui cng bc ra t qu th, tr li lm ngi sau bao hon nn. Chng Thch Sanh c niu cm thn, cy n thn, c kh nng phi thng, cu c cng cha, ln lm ph m, nh tan gic xm ln b ci, bo vh hnh phc... Sc mnh ca tr tng tng ca nhn dn lao ng to dng nn mt th gii c tch y m hoc, ho_ trn an xen c nhng iu c thc v khng thc, ai mt ln bc vo c l u khng th no cng ni sc hp dn ca n. Ni truyn c tch l nhng gic m p ca nhn dn lao ng thc cht l s khng nh v nhng m c, kht vng chy bng trong mi cu chuyn. Tc phm vn hc no cng l s th hin ca nhng m c, kht vng. Ch c iu truyn c tch nhng m c, kht vng c thc thi mt cch trit , bin thnh hin thc nh mt hin thc cn c trong mong mi ca nhn dn. V xy dng mt hin thc nh vy, ngi lao ng dng tr tng tng ca mnh ma to nn bit bao iu k diu. Trong th gii ca nhng m c ny, ngi ta c th nhn thy hai iu. Th nht, c i thay cuc i, c giu sang, sung sng, hnh phc, c t do, bnh ng. Th hai, c c sc mnh, c nhng iu kin cn thit hoc c nhng may mn k diu no thc hin s i thay s phn. l nhng c m p v chnh ng. Trong nhng nm thng xa xa ca lch s, n lun l nhng iu khng tng trong thc t nhng li rt thc trn mi trang c tch. Cho thy kht vng, m c cuc sng tt p ca nhn dn chy bng n nhng no. Dng nh hin thc kh au tm ti li chnh l mnh t mu m m mm v nui ln nhng gic m ca con ngi. iu khin chng ta hm nay mi ln nhn li l thm mt ln kinh ngc trc nim tin v sc sng bt dit ca tm hn nhn dn trong nhng nm thng xa xa ca lch s. Gic m liu c mi l gic m, qua bao nhiu th k, n hm nay ngi lao ng lm ch cuc i v t tm c hnh phc bng chnh sc mnh ca bn thn. Nhng gic m thnh s tht ngoi i. Nhng kh au khng phi l khng cn, nhng kh nng ho gii chng nm trong tm tay mi con ngi v x hi. V nhng gic m c tch li tip tc gieo mm cho nhng gic m mi ca hm nay. Con ngi cn m c v kht vng nng tm hn. Nhng cu chuyn c tch dy tui th ta bit m c, kht vng. Bit tin vo nhng m c, kht vng chn chnh sng trong cuc i. phi chng l iu to nn gi tr trng tn ca truyn c tch.

CA DAO
Ngay t u th, ca dao gn vi cuc i ca mi chng ta. Nhng li ht, iu ru ln dn theo nm thng. Ca dao ting ni tr tnh dn gian tr thnh mt phn khng th thiu trong i sng tinh thn ca con ngi. Ging nh tt c cc th loi ca vn hc, ca dao cng hng n i tng trung tm l con ngi, khm ph, pht hin nhng v p trong cuc sng con ngi. Vi ngi bnh dn, tnh v ngha lun quyn cht lm nn i sng tinh thn phong ph v su sc. Trong khi th l tm tnh gn vi cuc sng lao ng, sn xut, sinh hot, u tranh x hi v quan h tnh cm, ca dao lun hng v con ngi nhn dn. Nhng cu ht phn nh y hin thc cuc sng v th gii tm hn ca ngi bnh dn. i sng vt cht v tinh thn y hin ln qua nhng rung cm mnh lit, tinh t a dng, c o v su sc, t m thm v p con ngi, bc l cht nhn vn cao c. Ni n cht nhn vn trong ca dao l ni n v p con ngi c hnh thc ln ni dung, t bn ngoi n bn trong, t hin thc n tm hn, l Con Ngi vit hoa. Cht nhn vn em n nhn thc v rung ngv con ngi, theo khuynh hng ca ngi, trn trng, thng yu, tin tng, bo v con ngi v chng li tt c cc th lc xu xa th ch vi con ngi. c bit, trong bt k hon cnh no, phm gi, nhn cch lun c cao. Cht nhn vn trong ca dao gn vi quan nim v con ngi ca ngi bnh dn, th hin thc v tnh cm ca ngi bnh dn, gn vi mt quan nim kho khon, lnh mnh, trong sng ca chnh ngi lao ng. L qu trnh t nhn thc bn thn ca ngi bnh dn trong hon cnh cuc sng vt v, chu ng nhiu ni bt bnh, ti nhc, ng cay vn gi c bn cht tt p, tnh ngha m . Trc ht , l v p con ngi trong mi quan h vi t nhin: con ngi bao gi cng l trungtm ca nhng v p t nhin, em li sc sng v nt hi ho cho thin nhin v tr. Thin nhin trong ca dao bao gi cng c m t nt tinh t, gi cm v tr tnh nht, gn vi cm quan thm m dn gian

c th, tinh lc. Thm ch c nhng bi ch t cnh nhng cng gip nhn ra tm lng vi thin nhin, s gn b con ngi vi thin nhin. Tip n l v p con ngi trong cc quan h cng ng, quan h x hi: nn tng x hi l bt cng, nhng xung t gia cc giai cp i khng k thng tr v ngi b tr. V vy, ca dao l s dn nn ca tinh thn u tranh, sc phn khng mnh m ca ngi bnh dn. Sc sng con ngi bc l nt cng ci trong nhn cch, khng chu khut phc trc hon cnh , lun tm cch vt ln nhng p lc, nh kin x hi, chin thng s phn, tin tng tng lai v ng v pha l phi. Cht nhn vn bc l r nht trong lao ng sn xut v u tranh x hi: cn c, bn b, nhn ni, lun thc r gia 1tr ca chnh mnh. l tm vc v i ca nhng con ngi bnh thng. Khng nhng th, v p nhn vn cn bc l trong nhng quan h ring t , gn kt con ngi vi con ngi, i su vo i sng tnh cm ca con ngui. V p y hin ln m thm, nng hu, trn vn c hai mt ngha v tnh. Tinh thn trng ngha khinh ti, quan nim o l thy chung c cao trong nhng mi quan h gia nh, tnh lng ngha xm gia nhng ngi cng chung cnh ng. Ca dao l ting lng tha thit, lm p thm tm hn con ngi trongnhng n tnh nhn nh hng v qu hng, nhng con ngi cng tm t, ng iu v cm xc. T , ca dao to nn nhng cung bc trng thi, cm xc uyn chuyn , a dng din t tm hn ngi bnh dn, hng ti nhng gi tr n nh, vng bn: thng ngi, tng thn tng i, on kt. c bit, v p con ng i trong mi quan h vi bn thn to nn ting ni ni tm thm kn v mnh lut nht , lun th hin tm lng nhn hu, v tha, hng n ci cao c hon thin. V p ng qu ci hn nhin chn tht, mnh m y c tnh, gin d bc trc. Bn cnh l s bay bng ca tr tung tng p trn c m, kht vng sng ca ngi lao ng. Gi tr ca cht nhn vn trong ca dao: gip ngi c khm ph nhng v p hin thc cuc sng bnh thng, lm phong ph nhn thc ca con ngi, nng cao i sng tinh thn v bi p tm hn con ngi ngy cng tt p hn. Cht nhn vn l kt tinh, hi t gi tr tinh thn truyn thng ca dn tc, to nn sc cun ht, hp dn mi th h, l s gn kt mch ngun dn tc t qu kh n tng lai.