Professional Documents
Culture Documents
KHOA KHOA HC C BN
HUNH HU DINH
MSSV:...................................................
H tn:..................................................
Mc lc
1 Ma trn v nh thc
1.1 Ma trn . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
1.1.1 Cc khi nim v ma trn . . . . . . . . . . . . . .
1.1.2 Cc php ton trn ma trn . . . . . . . . . . . . .
1.1.3 Cc php bin i s cp trn ma trn . . . . . . .
1.2 nh thc . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
1.2.1 Hon v v nghch th . . . . . . . . . . . . . . . .
1.2.2 nh ngha nh thc ca ma trn vung . . . . .
1.2.3 Phn b i s, ma trn ph hp v cng thc khai
trin nh thc . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
1.2.4 Mt s tnh cht c bn ca nh thc . . . . . . .
1.3 Ma trn nghch o . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
1.3.1 Tnh cht . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
1.3.2 Phng trnh ma trn AX = B v XA = B . . . .
1.4 Hng ca ma trn . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
1.4.1 Khi nim v hng ca ma trn . . . . . . . . . . .
1.4.2 Tnh cht . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
5
5
5
8
15
16
16
18
59
59
59
61
64
69
70
73
93
93
95
98
20
24
32
36
37
40
40
41
76
78
83
MC LC
3.4 C s v s chiu ca khng gian vector . . . . . . . . . .
3.5 Ta ca vector. Ma trn chuyn c s . . . . . . . . . .
3.6 Khng gian vector con . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
3.6.1 Khng gian con sinh bi mt tp hp . . . . . . . .
3.6.2 Khng gian con nghim . . . . . . . . . . . . . . .
3.7 Khng gian vector Euclide . . . . . . . . . . . . . . . . . .
3.7.1 C s trc giao, c s trc chun. Trc chun ha
Gram-Schmidt . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
104
110
117
117
120
122
4 nh x tuyn tnh
4.1 nh ngha v cc tnh cht cn bn . . . . . . . . . . . .
4.2 n cu, ton cu, ng cu . . . . . . . . . . . . . . . . .
4.2.1 n cu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
4.2.2 Ton cu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
4.2.3 ng cu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
4.3 Ma trn ca nh x tuyn tnh . . . . . . . . . . . . . . .
4.4 Gi tr ring, vector ring ca ma trn vung v ton t
tuyn tnh. Vn cho ha mt ma trn vung . . . . .
4.4.1 Hai ma trn ng dng . . . . . . . . . . . . . . . .
4.4.2 a thc c trng ca ma trn vung v ton t
tuyn tnh . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
4.4.3 Gi tr ring, vector ring ca ma trn vung v
ton t tuyn tnh . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
4.4.4 Khng gian con ring . . . . . . . . . . . . . . . . .
4.4.5 Cho ha ma trn vung v ton t tuyn tnh . .
139
139
145
145
147
149
150
187
187
187
192
125
157
157
158
161
164
170
196
197
197
199
211
Chng 1
Ma trn v nh thc
1.1 Ma trn
1.1.1
Cc v d v ma trn
(
)
1 6 2
Bng s A =
c gi l mt ma trn cp 2 3.
3 1 0
Bng s B =
2
1
2
2 0
1 9 c gi l mt ma trn cp 3 3.
4 9
1
Bng s C = 2 c gi l mt ma trn ct cp 3 1.
3
(
)
Bng s D = 1 2 4 c gi l mt ma trn dng cp 13.
Cc khi nim v ma trn
1. Mt bng hnh ch nht gm m n s thc c sp thnh m
dng v n ct c gi l ma trn cp m n.
a11
a21
..
.
a12
a22
..
.
...
...
..
.
a1n
a2n
..
.
(
)
1 0 0
1 0
;B =
l cc ma
V d 1.2. Cc ma trn A =
0 2 0
0 e
0 0 2
trn cho.
1 0 0
I3 = 0 1 0 ,
0 0 1
..
.
1 0 ... 0
0 1 ... 0
In = .. .. . . ..
. .
. .
0 0 ... 1
6
1.1. MA TRN
A = ..
.. . .
.. .
.
. .
.
0
0 . . . ann
6. Ma trn vung A = (aij )n c gi l ma trn tam gic di
nu aij = 0; i < j.
Nu A l ma trn tam gic di th A c dng
a11 0 . . . 0
a21 a22 . . . 0
A = ..
.. . .
.. .
.
.
.
.
an1 an2 . . . ann
7. Ma trn cp m n c tt c cc phn t bng khng, k hiu
Omn (i khi l O), c gi l ma trn khng.
T nh ngha ta suy ra ma trn Omn c dng
0 0 ... 0
0 0 ... 0
Omn = .. .. . . .. .
. .
. .
0 0 ... 0
8. Ma trn bc thang
Trc khi i vo khi nim ma trn bc thang chng ta cn tm
hiu mt s khi nim lin quan.
Dng khng: Mt dng ca ma trn c tt c cc phn t u
bng khng c gi l dng khng.
Phn t c s ca dng: Phn t khc khng u tin ca
dng tnh t tri sang c gi l phn t c s ca dng.
Ma trn bc thang: Ma trn bc thang l mt ma trn khc
khng tha hai iu kin sau:
1 8 1 3
0 2 1
1
7
0 1 2
A=
; B = 0 0 2 3 .
0 0 0 1
0 0 0 9
0 0 0
0
Cc ma trn khng l ma trn bc thang:
1 2 9 8
1 0 3
4 6
0 2
C = 0 0 0 ;D =
.
2
0 9 8
0 0 1
0 0
0
0
9. Ma trn bc thang c cc phn t c s ca dng bng mt, cc
phn t cn li bng khng c gi l ma trn bc thang rt gn.
V d 1.4. Cc ma trn bc thang rt gn:
1 0 0 0
1 0 0
A = 0 0 1 0 ;B = 0 1 0 .
0 0 0 1
0 0 0
1.1. MA TRN
V d 1.5. Tm x, y, z, t hai ma trn
(
)
(
)
x+y x+z
1 2
A=
;B =
t + y t + 2z
3 4
bng nhau.
Gii. Theo nh ngha, hai ma trn A, B
x + y =
x + z =
t + y =
t + 2z =
Nhn mt s vi mt ma trn
1 4
5 2
(
v B =
6 3
1 7
)
. Tnh A + B.
1 1
9 8
2. Cho A = 4 0 v B = 2 8 . Tnh 5A + 2B.
2 4
0 4
Gii. Ta c
) (
) (
) (
)
1 4
6 3
1+6 4+3
7 7
1. A + B =
+
=
=
.
5 2
1 7
5+1 2+7
6 9
23 21
18 16
5 5
2. 5A + 2B = 20 0 + 4 16 = 24 16 .
10 28
0 8
10 20
Ma trn chuyn v
(
V d 1.9. Cho ma trn A =
)
1 1
1 3 9
, khi AT = 3 2 .
1 2 2
9 2
3 1
5 1
)
. Tm ma trn X tha X+A = 3(A + I2 )T .
10
1.1. MA TRN
Gii. ng thc cho tng ng vi
X + A = 3(A + I2 )T
(
)
X + A = 3 AT + I2T
(
)
X
= 3 AT + I2T A
(
) (
)
12 15
3 1
X
=
3 0
5 1
(
)
9 14
X
=
2 1
(
Vy X =
9 14
2 1
)
l ma trn cn tm.
cij =
aik bkj = ai1 b1j + ai2 b2j + + ain bnj .
k=1
1 2
1 1 3
1. A =
1 2
1 1 2 ; B =
0 2
1 1 1
(
)
1 0
1 9 0
2. A =
;B =
1 0
1 9 1
9 0
0 1 0 0
0 0 1 0
3. A =
; B = AT .
0 0 0 1
0 0 0 0
11
1
2 .
3
1 1 3
1 2 1
0 10 8
AB = 1 1 2 1 2 2 = 0 8 5 .
1 1 1
0 2 3
0 6 2
1 1 3
2 2 6
1 2 1
BA = 1 2 2 1 1 2 = 3 3 3 .
0 2 3
1 1 1
1 1
1
Cc cu 2 v 3 bn c xem nh bi tp.
1
2
A= 3
.
..
1
2
3
..
.
1
2
3
..
.
...
...
...
..
.
1
2
A2 = 3
.
..
1
2
3
..
.
1
2
3
..
.
...
...
...
..
.
1
2
3
..
.
2011
1
2
3
..
.
1
2
3
..
.
2011
1
2
3
..
.
1
2
3
..
.
...
...
...
..
.
1
2
3
..
.
1.1. MA TRN
Gii. Ta xc nh ma trn A
A=
1
3
9
..
.
1
3
9
..
.
1
3
9
..
.
...
...
...
...
1
3
9
..
.
A2 =
1
3
9
..
.
1
3
9
..
.
1
3
9
..
.
...
...
...
..
.
1
3
9
..
.
1
3
9
..
.
1
3
9
..
.
1
3
9
..
.
...
...
...
..
.
1
3
9
..
.
Gii. Ta c
(
)(
) (
)
1 1
1 1
1 2
A =
=
.
0 1
0 1
0 1
2
(
)(
) (
)
1 2
1 1
1 3
A =A A=
=
.
0 1
0 1
0 1
3
(
)
1 n
Bng phng php qui np ta tnh c A =
.
0 1
n
(
V d 1.15. Cho A =
0 0
1 0
(
Gii. t B = I2 A =
)
. Tnh (I2 A)2011 .
1 0
1 1
)
, ta c
13
1 0
1 1
B =
2
(
B =B B=
3
)(
1 0
1 1
1 0
2 1
)(
(
=
1 0
1 1
1 0
2 1
)
(
=
(
Bng qui np ta tnh c B 2011 =
.
)
1 0
3 1
1
0
2011 1
)
.
0
A=
0
0
1. Tnh
2011
1
0
0
0
0
1
0
0
0
.
1
0
2 n An .
i=0
2. Tnh B 2011 vi B = A + I4 .
Gii. 1. Ta c
0
A2 =
0
0
0
A3 =
0
0
0
A4 =
0
0
1
0
0
0
0
1
0
0
0
0
0
0
1
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0 0
1 0
0
0
0
0
1 0
0 0
0
0
0
1
0 0
0 0
0
0
1
0
0
0
0
1
0
0
1
0
0
0
0
1
0
0
1
0
0
0
0
1
0
0
0
0
0 0
=
1 0
0
0
0
0
0 0
=
1 0
0
0
0
0
0 0
=
1 0
0
0
0
0
0
0
1
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
1
.
0
0
0
.
0
0
0
= O44 .
0
0
Ta suy ra An = O44 vi mi n 4.
2011
n n
0
Do
2 A = I4 + 2A + 4A2 + 8A3 =
0
i=0
0
14
2
1
0
0
4
2
1
0
4
.
2
1
1.1. MA TRN
2. V AI4 = I4 A nn dng cng thc nh thc Newton, ta nhn c
B 2011 = (A + I4 )2011
2011
i
1
2
3
=
C2011 Ai = I4 + C2011
A + C2011
A2 + C2011
A3
i=0
2011.2010.2009
1 2011 2011.2010
2
6
2011.2010
1
2011
0
2
=
.
0
1
2011
0
0
0
0
1
Mt cch tng t, ta tnh c B n vi n 4.
1.1.3
1 1 1 1
A= 1 2 3 4
2 3 4 6
v dng bc thang rt gn.
15
d d d
3
2
d1 2d1 d2
c c c
3
2
3
1
1
2
1
0
0
2
0
0
2
0
0
1
2
3
1
1
0
1
1
0
0
2
0
1
3
4
1
2
0
0
2
0
0
0
0
1
4
6
1
3
1
0
0
1
0
0
1
2 d2 d1
d
d3 d3 2d1
d2 d2 3d3
d1 d1 d3
c2 2c2 c1
d1 12 d1
1
d2 2 d2
1
0
0
1
0
0
2
0
0
1
0
0
1
1
1
1
1
0
0
2
0
0
1
0
1
2
2
1
2
0
0
2
0
0
0
0
1
3
4
0
0
1
0
0
1
0
0
1
1.2 nh thc
1.2.1 Hon v v nghch th
1. Cho tp ch s {1, 2, . . . , n}. Mi cch sp xp n s cho theo
mt th t nht nh c gi l mt hon v ca n s .
Mi hon v ca tp {1, 2, . . . , n} c k hiu l ( (1) , (2) , . . . , (n))
vi (i) {1, 2, . . . , n} v (i) = (j) vi mi i = j.
T n s cho chng ta c th lp c n! hon v.
V d 1.18. Tp ch s {1, 2} c 2! = 2 hon v: (1, 2) v (2, 1).
V d 1.19. Tp ch s {1, 2, 3} c 3! = 6 hon v:
(1, 2, 3) ; (1, 3, 2) ; (2, 1, 3) ; (2, 3, 1) ; (3, 1, 2) ; (3, 2, 1)
2. Trong mt hon v nu mi ln xy ra trng hp s ln ng
trc s b (i) > (j) vi i < j th ta ni c mt nghch th.
V d 1.20. Tm s nghch th ca cc hon v
(1, 2, 3); (1, 3, 2) ; (3, 1, 2) ; (3, 2, 1) .
16
1.2. NH THC
Gii. Da vo nh ngha ta nhn c cc kt qu sau:
Hon v (1, 3, 2) c mt nghch th v (2) > (3).
Hon v (3, 1, 2) c hai nghch th v (1) > (2) v (1) > (3).
Hon v (3, 2, 1) c ba nghch th (gii thch tng t nh trn).
Hon v (1, 2, 3) khng c nghch th.
i)
1i<jn
Khi , tp gi tr ca sign() ch bao gm hai gi tr 1. Hn na,
Nu sign () = 1 th l mt hon v chn.
Nu sign () = 1 th l mt hon v l.
( (j) (i))
= 1.
(j
i)
1i<j4
Vy l mt hon v chn.
17
a11 a12
a21 a22
A = ..
..
.
.
an1 an2
. . . a1n
. . . a2n
.. .
..
. .
. . . ann
a11 a12
a21 a22
..
..
.
.
an1 an2
. . . a1n
. . . a2n
. .
..
. ..
. . . ann
(
A=
a11 a12
a21 a22
18
)
.
1.2. NH THC
Ta s xy dng cng thc tnh det A.
Tp ch s {1, 2} ch c hai hon v (1, 2) v (2, 1). xy dng cng
thc tnh nh thc ca ma trn A, chng ta cn phi xc nh hai tch
a1(1) a2(2) cng vi du ca chng. C th, ta c bng sau:
( (1) , (2)) Hon v chn/ l a1(1) a2(2)
(1, 2)
chn
a11 a22
(2, 1)
l
a12 a21
a
a
Vy det A = 11 12
a21 a22
= a11 a22 a12 a21 .
a11 a12 a13
det A = a21 a22 a23
a
31 a32 a33
= (a11 a22 a33 + a12 a23 a31 + a21 a32 a13 )
(a13 a22 a31 + a23 a32 a11 + a12 a21 a33 ) .
Gii. Ta c
1 3 2
1 1 2 = (1.1.4 + 3.2.2 + 1.6.2) (2.1.2 + 1.6.2 + 1.3.4) = 0.
2 6 4
Vy = 0.
x 1 6
V d 1.28. Gii bt phng trnh 0 1 0
2 1 3x
Gii. Ta c
x 1 6
0 1 0
2 1 3x
0.
= 3x2 12.
20
1.2. NH THC
1 0 1
V d 1.29. Cho ma trn A = 2 2 2 . Tnh A11 , A22 , A23 , A33 .
4 3 0
Gii. Ta c
A11
A23
= (1)
2+3
= (1)
1+1
2 2
2+2
=
6;
A
=
(1)
22
3 0
1 0
3+3
=
3;
A
=
(1)
33
4 3
1 1
= 4.
4 0
1 0
= 2.
2 2
Ma trn ph hp
[
]T
A = (Aij )n =
A11 A21
A12 A22
..
..
.
.
A1n A2n
. . . An1
. . . An2
..
...
.
. . . Ann
Gii. Ta c A =
A11 A21
A12 A22
)
. Tm A
1 5
1 2
(
=
2 5
1 1
)
.
1 0 0
V d 1.31. Cho ma trn A = a 1 0 . Tm A .
c b 1
Gii. Ta c
1 0
1 0
= 1, A22 =
c 1 = 1, A33 = c 1 = 1.
A11
1 0
=
b 1
A21
0 0
=
b 1
1 0
0 0
= 0, A31 =
1 0 = 0, A32 = a 0
21
= 0.
a 0
=
c 1
1 0
=
c b
a 1
= a, A13 =
c b = ab c.
= b.
1
0 0
Vy A = a
1 0 .
ab c b 1
j=1
det A =
i=1
1 2 1 2
0 2 0 0
V d 1.32. Tnh nh thc ca ma trn A =
.
1 3 2 4
0 2 1 3
Gii. Khai trin nh thc theo dng 2 ta c
1 1 2
det A = (1)2+2 .2. 1 2 4 = 6.
0
1 3
Ta c th khai trin nh thc theo ct 1.
22
1.2. NH THC
2
0 3
2 1 0
3
0 2
4 1 2
1 1 2
0
4
0
3
0
0
0
0
1
0
Vy det A = 20.
V d 1.34. Chng minh ng thc
a
11 a21 b11 b12
a21 a22 b21 b22 a11 a12
=
0
0 c11 c12 a21 a22
0
0 c21 c22
c11 c12
c21 c22
9 1 x
x 2 x2
0 x 8
0 2 x
23
= 0.
(1.1)
a12 b11
a22 b21
0 c11
a12
a22
(1.2)
24
1.2. NH THC
a11 a12 . . .
..
..
.
.
ai1 ai2 . . .
..
..
.
.
a1n
..
.
aj1 aj2
..
..
.
.
an1 an2 . . .
ajn
..
.
ain
..
.
ann
di dj
=====
a11 a12 . . .
..
..
.
.
aj1 aj2 . . .
..
..
.
.
a1n
..
.
ai1
..
.
ai2 . . .
..
.
ain
..
.
an1 an2 . . .
ann
2
1
, 2 =
4
3
ajn
..
.
5 4 7
2 3 4
.
8 12 17
6 8 4
a. 1 = 2
b. 2 = 21
V d 1.38. Tnh nh thc
Gii. Ta c
0 1
0 2
0 3
1 4
2 1
7 x
0
0
0
1
3
6
x
y
z
2
0
1
0 1 0
0 2 0
0 3 0
1 4 1
2 1 3
7 x 6
x
y
z
2
0
1
0 x+2
0 y+4
0 z+6
2
1
1 1
3
8
x+2
0 x + 2
y+4
0 y+4
c1 c6
0 z + 6 c3 c4 z + 6
===
1
2
1
1
1 1
8
3
8
x+2 1
= y + 4 2
z+6 3
25
1
2
3
4
1
x
x
y
z
x
y
z
2
0
1
1
3
6
0
0
0
1
3
6
2
1
3
0
0
0
2
1
3
1
2
7
0
0
0
1
2
7
= 0.
a11 . . .
a21 . . .
..
.
ka1j . . .
ka2j . . .
..
.
a1n
a2n
..
.
an1 . . .
kanj . . .
ann
= k
= k
a11 a12 . . .
..
..
.
.
ai1 ai2 . . .
..
..
.
.
an1 an2 . . .
ain .
..
.
ann
a1n
..
.
a11 . . .
a21 . . .
..
.
a1j . . .
a2j . . .
..
.
a1n
a2n
..
.
an1 . . .
anj . . .
ann
2
0
4
8
4
2
6
4
.
, 2 =
4
2 1 6
1
3 4 8
26
1.2. NH THC
Khng nh no sau y ng?
a. 1 = 2
b. 2 = 41
c. 1 = 22
d. 2 = 81
a11
...
a1n
.
..
..
.
bi1 + ci1 . . . bin + cin
..
..
.
.
a
.
.
.
a
n1
nn
a11 . . .
..
.
bi1
..
.
...
an1 . . .
bin +
..
.
ann
a1n
..
.
. . . cin . (1.4)
..
.
. . . ann
a11 . . .
..
.
ci1
..
.
an1
a1n
..
.
= 0.
Tng t ta cng c 2 = 0.
27
a11
a12
...
a1n
..
..
..
.
.
.
a
ka
a
ka
.
.
.
a
kajn
i1
j1
i2
j2
in
.
.
.
..
..
..
an1
an2
...
ann
a11 a12 . . .
..
..
.
.
ai1 ai2 . . .
..
..
.
.
an1 an2 . . .
ain .
..
.
ann
a1n
..
.
hoc
a11 . . .
a21 . . .
..
.
a1i ka1j . . .
a2i ka2j . . .
..
.
a1n
a2n
..
.
an1 . . .
ani kanj . . .
ann
V d 1.44. Gii phng trnh
x 1
x x
1 3
2 1
a11 . . .
a21 . . .
..
.
a1i . . .
a2i . . .
..
.
a1n
a2n
..
.
an1 . . .
ani . . .
ann
0 2x
1 4
= 0.
x 2
2 4
x 1
x x
1 3
2 1
0
0
1 4 2x
1
0
2
0
x 1 0
khai trin ct 4
====== (1)2+4 (4 2x) 1 3 1
2 1 2
= 7x (4 2x) .
x 1
0 2x
1 4 c4 c4 2c1 x x
======
1 3
1 2
2 1
2 4
0.
1.2. NH THC
Gii. Ta c
m+1 m1
2
m + 2 2m + 3 m + 2
m+1
m
2
m+1 m1
2
d
d
d
3
3
1
======= m + 2 2m + 3 m + 2
0
1
0
======= (m2 + m 2)
1
1
1
..
.
1
2
1
..
.
1 ... 1
2 ... 2
3 ... 3
..
..
.
.
1 1 1 ... 1
.
n
1
2
3
..
.
Gii. Ta c
1
1
1
..
.
1
2
1
..
.
1 ... 1
2 ... 2
3 ... 3
..
..
.
.
1 1 1 ... 1
n
1
2
3
..
.
d2 d2 d1
====
d3 d3 d1
..
.
dn dn d1
1
0
0
..
.
1
1
0
..
.
1 ... 1
1
1 ... 1
1
2 ... 2
2
..
..
..
.
.
.
0 0 0 ... 0 n 1
= (n 1)!.
Vy = (n 1)!.
V d 1.47. Tnh nh thc =
.
1 1 1 ... 2
2
1
1
..
.
29
1
2
1
..
.
1
1
2
..
.
...
...
...
...
1
1
1
..
.
Mt khc
1
1
1
.
..
1
... 2
...
...
...
..
.
1
1
1
..
.
n+1
1
d1 d1 +...+dn
===== 1
.
..
1
1
1
==== (n + 1) 1
.
..
1
d2 d2 d1
====
d3 d3 d1
.
..
1 1 . . . 2 dn dn d1
1
2
1
..
.
1
1
2
..
.
...
...
...
..
.
1
1
1
..
.
n + 1 n + 1 ... n + 1
2
1
...
1
1
2
...
1
..
..
..
..
.
.
.
.
1
1
...
2
1 1 ... 1
2 1 . . . 1
1 2 . . . 1 .
.. .. . . ..
. .
. .
1 1 ... 2
= 1.
0 0 0 ... 1
1
0
0
..
.
1
1
0
..
.
1
0
1
..
.
...
...
...
..
.
1
0
0
..
.
Vy = n + 1.
8. Nu A v
B l hai ma trn vung cng cp th |AB| = |A| |B|.
c bit, Ak = |A|k vi mi k N.
V d 1.48. Tnh nh thc ca ma trn
4 0 0
1 1 2
A = 0 1 4 2 2 0 .
1 3 1
0 0 2
m
2
m+2
V d 1.49. Cho ma trn A = 0 m 1
2 . Gii phng trnh
0
0
m+1
det (A2011 ) = 0.
30
1.2. NH THC
Gii. p dng tnh cht 8 ta c
(
)
[ (
)]2011
det A2011 = (det A)2011 = m m2 1
.
Khi , phng trnh cho tng ng vi
m=0
[ ( 2
)]2011
m m 1
=0 m=1 .
m = 1
Vy phng trnh c ba nghim m = 0, m = 1.
9. nh thc ca ma
vung A bng nh thc ca ma trn
trn
chuyn v, tc l |A| = AT .
(
)
T 2
(
)
Gii. Ta c det AT .A.(AT )2 = det AT . det A. det(AT )2 = a4 .
)
.
m m+1 m1
V d 1.54. Tm m ma trn A = 0 m 1
1 l khng suy
0
0
m+2
bin.
m = 0
det A = 0 m (m 1) (m + 2) = 0
m = 1 .
m = 2
nh ngha 1.10. Cho A Mn (R), nu tn ti B Mn (R) sao cho
AB = BA = In th B c gi l ma trn nghch o ca ma trn A,
k hiu A1 , cn ma trn A c gi l ma trn kh nghch.
(
V d 1.55. Ma trn B =
(
)
2 1
trn A =
.
1 1
1 1
1 2
)
l ma trn nghch o ca ma
1 2 3
V d 1.56. Ma trn A = 2 1 2 c ma trn nghch o l ma
1 1 1
1 5
1
2 6 6
1
trn B =
0
23 .
3
1
12 12
2
(
)
0 1
V d 1.57. Ma trn A =
khng c ma trn nghch o. Tht
0 0
(
)
x y
vy, ly ma trn bt k B M2 (R), gi s B =
, khi
z t
(
)(
) (
)
0 1
x y
z t
AB =
=
= I2 .
0 0
z t
0 0
32
(
H qu 1.1. Nu ad bc = 0 th ma trn A =
a b
c d
)
kh nghch
v ma trn nghch o A1 xc nh bi
(
)
1
d b
1
A =
.
ad bc c a
(
V d 1.58. Ma trn A =
(
)
1 4
1
o A =
.
1 3
3 4
1 1
)
kh nghch v c ma trn nghch
1 3
1 2
(
2
3 0
2 1
)
.
Gii. Ta c
(
A=
Khi , A
1
=
15
1 3
1 2
(
0 3
5 7
(
2
3 0
2 1
(
=
7 3
5 0
)
.
)
.
1 0 0
V d 1.60. Tm ma trn nghch o ca ma trn A = a 1 0 .
c b 1
33
1
A .
det A
1
0 0
Trong v d 1.31 ta bit A = a
1 0 . Hn na, det A =
ab c b 1
1
0 0
1 nn ta suy ra A1 = a
1 0 .
ab c b 1
(
)
m m3
kh nghch. Vi m
V d 1.61. Tm m ma trn A =
0 m1
tm c, hy xc nh A1 .
0 a b c
a 0 c b
A=
b c 0 a
c b a 0
kh nghch.
Gii. u tin, ta tnh c
det A = (a + b + c) (a + b c) (a + c b) (b + c a) .
Ma trn A kh nghch khi v ch khi A khng suy bin, iu ny
tng ng vi
a + b + c = 0
a + b c = 0
det A = 0
.
a + c b = 0
b + c a = 0
34
0 1 1
A = 1 0 1 .
1 1 0
Gii. Ta c
0 1 1 1 0 0
1 1 1 12 12 12
1
d1 2 (d1 +d2 +d3 )
(A|I3 ) = 1 0 1 0 1 0
1 0 1 0 1 0
1 1 0 0 0 1
1 1 0 0 0 1
1
1
1
1 1
1
2
2
2
d2 d2 d1
0 1 0 12 12 21
d3 d3 d1
0 0 1 12 21 12
1
1 0 0 12 12
2
d1 d1 +d2 +d3
0 1 0 12 12 21 .
d2 d2
1
d3 d3
0 0 1 12
12
2
1 1
1
1
= 1 1 1 .
2
1
1 1
T y ta suy ra A1
35
1 0 0 0
a 1 0 0
A=
.
d b 1 0
f e c 1
Gii. Bng cch l lun nh v d trn ta tnh c
1
0
0 0
1
0 0
a
A1 =
1 0
ab d b
f
cb e c 1
vi f = ae + cd abc f .
1 0 0
1 1 1
A = 0 1 1 2 1 0 .
3 3 1
0 0 1
36
A1 =
1
1
1 0 0
1 1 1
2 1 0 0 1 1
3 3 1
0 0 1
1
0 0
1 1 0
2 1 0 0 1 1
3 3 1
0 0
1
1 1 0
2 3 1 .
3 6 4
Vy A1
1 1 0
= 2 3 1 .
3 6 4
Vy det(A + B) = 1.
1.3.2
37
38
2 4
1 2
2x11
x11
2x12
x
12
)(
+
+
+
+
x11 x12
x21 x22
4x21 =
2x21 =
4x22 =
2x22 =
(
=
1 2
3 6
1
3
2
6
x11 x12
x21 x22
3x11 +
6x11 +
3x21 +
6x
21 +
{
3x11 +
3x21 +
)(
3 6
2 4
2x12 =
4x12 =
2x22 =
4x22 =
2x12 =
2x22 =
(
=
9 18
6 12
9
18
6
12
9
6
6 2b
9 2a
; x12 = a; x21 =
; x22 = b
3
3
vi a, b R.
39
1 1 2
V d 1.73. Ma trn A = 0 1 3 c hng bng 2 v ma trn con
0 0 0
(
)
1 2
ca A c nh thc bng 1 (tc khc khng), hn na cc ma
1 3
trn con c cp khng b hn 3 ca A cng chnh l A. M det A = 0 nn
theo nh ngha ta c r(A) = 2.
..
..
..
..
.
.
.
.
vi aii = 0, i = 1, r
V d 1.74. Ma trn
0
0
.
.
.
a
.
.
.
a
rr
rn
0
0 ... 0 ... 0
.
.
.
..
..
..
..
0
0 ... 0 ... 0
c hng bng r.
1 1 2 3
A = 1 2 3 4 .
3 6 9 12
(
Gii. Trc ht, ta thy ma trn B =
ca A c det B = 3 = 0. Vy r(A) 2.
40
1 1
1 2
)
l mt ma trn con
1.4.2
Tnh cht
41
1
1
1
A = 1 2 3 .
0
1
2
Gii. Ta c
1
1
1
1 1
1
d2 d2 +d1
A = 1 2 3
0 1 2
0
1
2
0 1
2
1 1
1
d3 d3 +d2
0 1 2 .
0 0
0
Vy r (A) = 2.
V d 1.77. Tm hng ca ma trn
3 1
3 1
A=
9 1
15 1
Gii. V cc ct th hai, t,
xa ct th t v th nm
3 1
1
xa ct 4 v 5 3
A
9 1
15 1
1 2 1
0 2 1
.
2 2 1
2 2 1
nm i mt t l vi nhau nn ta c th
1
0
2
2
d2 d2 d1
d3 d3 3d1
d4 d4 5d1
3 1 1
0 2 1
= B.
0 2 1
0 6 3
Vy ta kt lun r(A) = 2.
V d 1.78. Tm m hng ca ma trn
1 1
2
1
A = 2 2 m + 5 m2 + 1
1 1
2
m1
bng 3.
42
1 1
2
1
d2 d2 2d1
A
0 0 m + 1 m2 1 .
d3 d3 d1
0 0
0
m2
m = 1
m = 2
1 0
2 1 0
1 1 2 2
2
A=
.
1
1 3 2
1
2 1 1 m 2
Gii. Ta c
1 0
2 1
2
1 1 2
1
1
1 3
2 1 1 m
1 0
1
xa ct 5
d2 d2 +2d1 0
A
1
d3 d3 +d1 0
d4 d4 2d1
0 1
1 0
2
1
1 0
xa dng 3
d3 d3 +d2
0
1
3
4
0 1
0 1 3 m 2
0 0
2
1
3
4
3
4
3 m 2
2
1
3
4 .
0 m+2
Nu m = 2 th r(A) = 2.
Nu m = 2 th r(A) = 3.
Bi tp chng 1
Phn t lun
Bi tp 1.1. Cho A l ma trn vung cp 2012 m phn t dng i l
i. Tm phn t dng 2 ct 7 ca ma trn A2 .
43
0 1 0
Bi tp 1.8. Cho ma trn A = 0 0 1. Tm s nguyn dng n nh
0 0 0
n
nht tha A = O33 .
(
)
0 0
Bi tp 1.9. Cho ma trn A =
. Tm ma trn (I A)2011 .
1 0
(
)
1 0
Bi tp 1.10. Cho ma trn A =
. Tm ma trn A2011 .
3 1
0 0 1
Bi tp 1.11. Cho ma trn A = 0 0 0. S nguyn dng n nh
0 0 0
n
nht tha A = O33 l bao nhiu?
0 0 1 1
0 0 0 1
Bi tp 1.12. Cho ma trn A =
. S nguyn dng n ln
0 0 0 0
0 0 0 0
n
nht tha A = O44 l bao nhiu?
(
)
0 0
Bi tp 1.13. Cho ma trn A =
. Tm ma trn tng
1 0
2011
n=0
44
0 1 1
Bi tp 1.14. Cho ma trn A = 0 0 1. Tm ma trn tng
0 0 0
2011
n=0
)
2011
n
0 0
Bi tp 1.15. Cho ma trn A =
. Tm ma trn tng
A .
1 0
n=0
(
)
2011
(1)n n
0 0
Bi tp 1.16. Cho ma trn A =
. Tm ma trn tng
A .
n!
1 0
n=0
(
)
2011
n n
0 1
2 A .
Bi tp 1.17. Cho ma trn A =
. Tm ma trn tng
0 0
n=0
Bi tp 1.18. Cho A l ma trn vung cp 2011 tha det A = 1. nh
thc ca ma trn 4A1 l bao nhiu?
Bi tp 1.19. Cho A l ma trn vung cp 2011 tha det A = 4. nh
2
thc ca ma trn 5(A1 ) l bao nhiu?
1 1 0 2
0 2 1 1
Bi tp 1.20. Cho A =
. Tm phn t dng 2 ct 3 ca
1 4 0 4
1 1 0 0
1
ma trn A ?
1 m m
Bi tp 1.21. nh thc ca ma trn m m2 m3 l bao nhiu?
m2 m3 m4
Bi tp 1.22. Tm s thc m ma trn
(
)(
)(
)
m
1
m1
0
m1
0
A=
0 m1
1
m1
1
m2
kh nghch.
(
0
Bi tp 1.23. Ma trn nghch o ca ma trn A =
1
(
)
(
1 2
1
Bi tp 1.24. Cho hai ma trn A =
, B =
3 4
3
trn X tha AX = B.
45
1
0
)2011
.
)
2 3
. Tm ma
2 1
=
2
7 3 4 1
2
0 4 4 0
0
3
1
2
4
4
2
7
4
0
1
0
7
,
=
3
1
0
0
0
1
3
2
4
2
4
7
4
0
1
.
0
0
1
0
0
0
3
1
2
4
1
4
2
2
, 6 =
1
7
2
4
1
3
1
2
2
4
7
2
0
1
.
0
1
=
7 =
8
2
0 0 7 1
1
0 0 2 1
2
1
1
1
1
3
0
0
0
2
4
0
,
=
9
1
0
2
0
0
0
1
1
1
3
1
3
2
4
.
2
5
1
0
1
1
1
1
4
1
2
2
.
4
2
0
4
1
8
2 , 13 =
6
0
14
0
0
0
1
1
1
3
1
3
2
4
.
2
5
1
1
.
1
x
2
c. m
1
1
d. 1
1
Bi tp 1.40. Tm m tha
1 2
m
a. 2 5 m + 1 > 0.
3 7 m+2
2+2 1 4
b. m + 3 1 m > 0.
3
1 m
m 4
0 0 = 0.
1 m
1 3
2 m > 0.
1 m
2 + 2m
5
12
c. m 3 m + 1 3m >
m + 3 m 1 3m
0.
m
0
2m m
1 m1 m 0
d.
> 0.
1
1
0 0
m
0
0 0
47
x
x2
1
2
x
1
x
x
1
1
1
0
1 x
1 1
2 1
1 3
x
1
x
1
c.
1
1
1 1
x 2 2
2 x 2
d.
2 2 x
2 2 2
1 2 3 4 5
1 3
2 4 6 8 11
2 4
a.
c.
.
3 6 9 12 14
3 5
4 8 12 16 20
4 6
1 2 3 4 5
1
5 10 15 20 35
1
b.
d.
.
3 7 9 12 14
2
4 8 13 16 20
4
Bi tp 1.44. Tnh hng ca cc ma trn
1
1 2 1 1 2
2
2 4 1 0 2
c.
a.
.
4
4 8 1 2 2
7
7 15 9 8 18
2
3 1 1 2 1
1
3 1 0 2 1
d.
b.
.
1
9 1 2 2 1
1
15 1 2 2 1
5
6
7
8
1
2
0
0
0
0
x
2
2
2
2
x
1
1
= 0.
1
2
= 0.
0
0
= 0.
2
x
= 0.
7 9
9 10
.
9 11
10 12
1 1
3
1 1 3
1
2
3
2
4
7
1 1 2
1 0 4
1 2 8
9 8 14
1 1 1
2 1 1
.
1 2 1
1 1 2
2
2
2
18
a.
b.
1
m
1
2
2 3m 1
2
m+4
4 5m 1 m + 4 2m + 7
2
2m
2
4
3
m
0
1
6
2m
m
2
.
9
3m
0 m+2
15 5m + 1 0
7
1
m
1
2
2
m+4
2 3m 1
c.
4 5m 1 m + 4 2m + 7
2
2m
2
m+4
3 m 0
1
2
6 2m m
d.
.
9 3m 0 m + 2
15 5m 0
7
1
m
1
2
1
m
1
2
2
m+4
2 3m 1
2 3m 1 m + 2 m + 3
.
c.
a.
.
4 5m 1 m + 4 2m + 7
4 5m 1 m + 4 2m + 7
4
4m
4
8
2
2m
2
4
1 1 1 m
m 2
2 2
1 1 m 1
2 m 2 2
d.
b.
.
.
1 m 1 1
2 2 m 2
m 1 1 1
2 2 2 m
Bi tp 1.47. Ma trn no sau y kh nghch?
1 2
1 1 2
c. 3 0
a. 2 2 4 .
1 0
1 2 0
2 1
1 1 2
d. 4 3
b. 2 0 2 .
2 4
3 0 3
0
0 .
2
2
1 .
1
1 2
0
3 6
c.
a.
.
3 0
1 4 4
1 1
3
6
0
2 1
1 1 2
.
d.
b.
4 3
2 0 2
2 4
3 0 3
0
0 .
0
2
1 .
1
Bi tp 1.49.
m+1
a. 2
2m
m+1
b. 2
m4
m+1
1
3
1
3
c. m + 3 m + 3 3 .
m + 2 0 .
2m + 2 m + 3 3
1
3
m m m
m+2
0
d. 1 m 1 .
m+2
0 .
1 1 m
3
m+2
49
10 6
1 1
1 2 3
d.
3
.
b. 4 5 6 3I3 .
14 7
4 2
7 8 9
Bi tp 1.51. Tm ma trn nghch o ca cc ma trn:
1
2
3
1 1 1
a. 1 3 2 .
c. 1 1
1 .
0
3
4
1
1 1
1 1
1
1
1 2
2
1
1
1 1 1
1 3 1 1
b.
d.
.
1 1 1
1 1 1
1
0
1
1
1 1
3 5
1 1
2 2
0
3 1
m
.
c. m 1 m 1 .
a. 2 3
1
1 3 m 1
7 7 2m + 3
m1
2
m
3
1
3
d. 0
b. m
m+1
3 .
1 m + 7 .
m + 3 0 2m + 7
0
0
m1
Bi tp 1.53. Tm m cc ma trn sau
nghch o trong cc trng hp .
2 1 m
2
c.
a.
3
3 7 0 .
1
1 0 0
1
1 1 m
d.
b.
2
1 m 1 .
1
m 1 1
kh nghch, tm ma trn
1 m
7 m .
m 0
m
3
2m + 1 7 .
m+1 2
)
(
)
2
3
2 6
,B =
. Tm ma
1 1
2 0
)
(
)
1
2
0 2
, B=
. Tm ma
3 5
1 0
1 2 3
7 3 2
Bi tp 1.56. Cho hai ma trn A = 2 5 6 , B = 1 2 7.
3 5 12
8
9 3
1. Tm ma trn X tha XA = B.
2. Tm ma trn X tha AX = B.
(
)
(
)
1 1
1 1 3
Bi tp 1.57. Cho hai ma trn A =
; B=
.
3 2
0 1 7
1. Tm ma trn X tha XA = B.
2. Tm ma trn X tha AX = B.
(
Bi tp 1.58. Cho hai ma trn A =
)
(
)
2 1 1
2 2
;B =
.
1 2 1
2 2
1. Tm ma trn X tha XA = B.
2. Tm ma trn X tha AX = B.
5 4 7
2 3 4
.
8 12 17
6 8 4
b. 1 = 2
d. 2 = 21
c. 2 = 21
4 6
5 4
6 8
8 12
16
14
8
34
b. 1 = 2
c. 2 = 21
51
d. 2 = 41
b. 2 = 81
c. 2 = 41
d. 2 = 161
b. 2 = 81
c. 2 = 41
d. 2 = 21
2 3 6 2x
5 4 8 2y
6 8 16 2z
8 12 24 2t
2 1 m
Bi tp 1.64. Cho ma trn A = 3 7 0 . Khng nh no sau y
1 0 0
ng?
a. 1 = 2
b. 2 = 21
1 1 1
A= 1
2
3 .
0
1
2
52
c. A c hng bng 1.
d. Cc khng nh trn u sai.
1 2 3
Bi tp 1.66. Cho ma trn A = 2 4 6 . Khng nh no sau y
1 3 5
ng?
a. A c hng bng 2.
b. A c nh thc bng 0.
c. A c hng bng 1.
d. Cc khng nh trn u sai.
3 5 3
Bi tp 1.67. Cho ma trn A = 2 4 6 . Khng nh no sau y
9 15 9
ng?
a. A c hng bng 3.
c. A c hng bng 1.
b. A c nh thc bng 0.
d. Cc khng nh trn u sai.
2 1 3
1 0 0
Bi tp 1.68. Cho A = 3 1 0 , B = 0 2 4 . Tnh det (3AB).
0 0 1
2 1 3
a. 324
b. 18
c. 6
1 1 2
3
1
0
0 2
Bi tp 1.69. Tnh
.
3 1
0 1
0 1 1 0
a. 30
b. -30
1 2 1 3
0
1
0
1
Bi tp 1.70. Tnh
.
0 2 0 4
3 1 5 7
a. 16
b. -16
d. 20
c. 15
d. -15
c. 32
d. -32
1 0 0
(
1 )T
.
Bi tp 1.71. Cho A =
2 1 0 . Tnh det (3A)
3 1 2
a. 6
b. 54
c.
1
6
1 0
m
Bi tp 1.72. Cho nh thc = 2 1 2m 2
1 0
2
53
d.
1
54
. Tm m > 0.
b. m < 2
1 2 1
0 1 0
Bi tp 1.73. Tnh
0 2 0
3 1 a
a. 7a + 21
b. 7a + 21b
2 1 1 1
1 3 1 1
Bi tp 1.74. Tnh
1 1 4 1
1 1 1 b
a. 17b 11
3
4
1
b
.
b. 17b + 21
c. m > 0
d. m < 1
c. 7a 2b
d. 7a 21
c. 7b 10
d. 7b + 10
b. 12
2
Bi tp 1.76. Cho A =
3
1
ng?
c. 24
d. 48
1 1
1 5
. Kt qu no sau y l
2 0
0 3
1
2
4
1
a. det A = 53
b. det A = 63
c. det A = 63
d. Cc cu a,b,c u sai
c. x = 2, x = 3
d. Cc cu a, b, c u sai.
Bi tp 1.79. Gii phng trnh
1
1
1
1
54
c. det (3A) = 45
d. det (3A) = 27
x x2 x3
a a2 a3
= 0.
b b2 b3
c c2 c3
b. 2
c. 3
d. 4
(
)
0 1
1 0
Bi tp 1.81. Cho hai ma trn A =
, B = 0 2 . Kt qu
0 0
0 3
no sau y l ng?
a. AB = BA.
b. AB xc nh nhng BA khng xc nh.
0 0
c. BA = 0 0 .
0 0
(
)
0 0
d. AB =
.
0 0
Bi tp 1.82. Tm nghch o ca ma trn
(
(
a.
2
13
4
13
3
13
7
13
Bi tp 1.83.
2 1
a.
4 3
2 4
1 1
b.
2 0
3 0
10 6
14 7
(
b.
1
13
2
13
6
13
14
13
(
3
1 1
4 2
(
c.
1
13
2
13
)
.
3
13
7
13
1 2 0
2
c. 3 0 0
1
1 0 2
1
1 1 2
2
d. 2 2 4
2
1 2 0
3
55
(
d.
1
13
2
13
3
13
7
13
Bi tp 1.84.
(
1
1
(
1
b.
1
a.
1
1
2
3
)
1 1
Cho f (x) = x 2x + 3; A =
. Tnh f (A).
1 2
(
)
)
1 1
c.
1 2
)
d. Cc cu a,b,c u sai.
2
a. 1
b. 2
1 1 1 2 4
2 2 3 5 7
3 4 5 2 10
5 6 7 6 18
c. 3
d. 4
1
2
3
4
1
1
1
3
4
1
4
6
6
4 m+4 m+7
b. m = 3
c. m = 1
Bi tp 1.86. Cho A =
. Vi gi tr no ca m
th r(A) = 3?
a. m = 1
(
Bi tp 1.87. Cho hai ma trn A =
Tm ma trn X tha XA = B.
(
)
2 1 1
a. X =
3 2 2
2
3
b. X = 1 2
1
1 1
3 2
d. m R
)
(
;B =
1 1 3
0 1 7
)
.
)
2 1 1
c. X =
3 2 2
d. Khng c ma trn X.
b. det A = 0
c. det A = 2
d. det A = 3
b. r(AB) = 3
c. r(AB) = 4
d. r(AB) = 5
(
56
1 0 2
0 1 0
1 0
1 1 .
0 1
1
(
)1
0
1
0
2
1
0 1 0
1
)
1 2
1 1
)
1 1
2 1
d. Khng tn ti A1 .
1
a. A = 1
0
(
b. A1 =
(
1
c. A =
57
58
Chng 2
H phng trnh tuyn tnh
2.1 H phng trnh tuyn tnh tng qut
2.1.1
Ta t
A=
a11
a21
..
.
a12
a22
..
.
am1 am2
. . . a1n
. . . a2n
..
..
.
.
. . . amn
,X =
x1
x2
..
.
xn
,B =
b1
b2
..
.
bm
A = (A|B) =
a11
a21
..
.
a12
a22
..
.
...
...
..
.
am1 am2 . . .
a1n
a2n
..
.
b1
b2
..
.
amn bm
x + 2y
V d 2.1. B (1; 2; 1) l nghim ca h
2x + y
3x y
khi ta thay x = 1; y = 2; z = 1 vo h th cc phng
tha mn.
z = 4
+ 3z = 7 v
+ z = 2
trnh ca h u
a11 x1 + a12 x2 + . . .
+ a22 x2 + . . .
..
+ am2 x2 + . . .
trong aij = aij
+ a1n xn
+ a2n xn
= b1
= b2
(2.2)
+ amn xn = bm
ai1
ai1
a1j ; bi = bi
b1 .
a11
a11
2x1 + x2 3x3 = 4
x
2x2 + x3 = 0
1
3x1
2x3 = 1
Gii. Ta lp ma trn h s m rng A
2 1 3 4
A = (A|B) = 1 2 1
0 .
3 0 2 1
Bin i A v dng bc thang
2 1 3 4
1
d1 d2
A = (A|B) =
1 2 1
0
2
3 0 2 1
3
1
1 2 1
0
d3 d3 65 d2
d2 d2 2d1
0
0 5 5 4
d3 d3 3d1
0 6 5 1
0
2 1
0
1 3 4
0 2 1
2 1
0
5 5
4 .
29
0
1
5
x 2x2 + x3 =
0
1
5x2 5x3 =
4
29
x3 =
5
62
19
24
29
; x2 = ; x3 = .
5
5
5
x1 + x2 + x3 + x4 = 4
4x + 3x + 3x 3x = 6
1
2
3
4
Gii. Ta lp ma trn h s m rng A
1 1
2 3
A = (A|B) =
3 1
4 3
1
1 4
5
7 11
.
6 5 3
3 3 6
4
1 1
1
1 4
1 1
1
1
d d 2d
3 1 6 5 3 d4 d4 4d1 0 2 9 2 9
4 3
3 3 6
0 1 1 7 9
4
1 1
1
1
3
5
3
d3 5d3 2d2 0 5
d4 5d4 d2 0
0 51 0 51
0 0 8 40 48
4
1 1
1
1
3
5
3
d4 51d4 8d3 0 5
0
51
0 0 51
0 0
0 2040 2040
x1 + x2 + x3 +
x4
5x2 + 3x3 +
5x4
51x3
2040x4
=
4
=
3
= 51
= 2040
x + 2y 3z + 5t = 1
x + 3y z + t = 2
2x + 5y 4t + 6z = 1
63
1 2 3 5 1
A = (A|B) = 1 3 1 1 2 .
2 5 4 6 1
Bin i A v dng bc thang
1
1
1 2 3 5
1 2 3 5
d2 d2 d1
d3 d3 d2
A
0 1 2 4 3
0 1 2 4 3
d3 d3 2d1
0 1 2 4 3
0 0 0
0
0
Khi phc li ta c h phng trnh
{
x + 2y 3z + 5t = 1
y + 2z 4t = 3
(2.3)
64
x
a.
2x
3x
2x
b.
x
+ y + z = 3
x + y + z = 3
c.
+ 3y + 4z = 9
x + y + z = 3
+ 4y + 5z = 12
x + y + z = 3
+ y z = 2
5x + y + z = 7
d.
+ 3y + z = 5
10x + 2y + 2z = 14
+ 4y + 8z = 13
3x + 4y + 5z = 12
x1 + a1 x2 + a21 x3 + . . .
x1 + a2 x2 + a2 x3 + . . .
2
..
x1 + an x2 + a2n x3 + . . .
+ a1n1 xn = b1
+ a2n1 xn = b2
(2.5)
+ ann1 xn = bn
1 a1
a21 . . . an1
1
n1
2
1 a2
a
.
.
.
a
2
2
..
..
..
A = ...
.
.
.
n1
1 an1 a2n1 . . . an1
1
a2n
an
...
ann1
(2.6)
x + 2y + z = 4
x 3y + 6z = 4
5x y + z = 5
Gii. Ta c
1 2 1
A = 1 3 6 det A = 75.
5 1 1
4 2 1
A1 = 4 3 6 det A1 = 75.
5 1 1
1 4 1
A2 = 1 4 6 det A2 = 75.
5 5 1
1 2 4
A3 = 1 3 4 det A3 = 75.
5 1 5
Vy h c nghim x =
75
75
75
= 1; y =
= 1; z =
= 1.
75
75
75
2
3
x + ay + a z = a
x + by + b2 z = b3
x + cy + c2 z = c3
66
1 a a2
A = 1 b b2 det A = (c b) (c a) (b a).
1 c c2
a3 a a 2
A1 = b3 b b2 det A1 = abc (c b) (c a) (b a).
c3 c c 2
1 a3 a2
A2 = 1 b3 b2 det A2 = (c b) (c a) (b a) (ab + bc + ca).
1 c3 c2
1 a a3
A3 = 1 b b3 det A2 = (c b) (c a) (b a) (a + b + c).
1 c c3
Vy nghim ca h phng trnh l
x=
det A1
= abc.
det A
y=
det A2
= (ab + bc + ca).
det A
z=
det A3
= a + b + c.
det A
67
det Aj
, j = 1, n.
det A
mx + y + z = 3
x + my + z = 3
x + y + mz = 3
Gii. Ta lp ma trn h s A ca h
m 1 1
A = 1 m 1 .
1 1 m
{
Nu det A = 0 m3 3m + 2 = 0
m = 1
m = 2
th h c nghim duy
nht.
Nu m = 1 th h tr thnh
x + y + z = 3
x + y + z = 3 x + y + z = 3.
x+y+z =3
H trn c v s nghim v nghim c biu din nh sau
x = 3
y=
z=
Nu m = 2 th h tr thnh
2x + y + z = 3
x 2y + z = 3
x + y 2z = 3
68
x
+ y + (1 m) z = 0
V d 2.11. Tm m h
(1 + m) x y +
2z
= 0 c
2x
my +
3z
= 0
v s nghim.
1
1 1m
Gii. Ma trn h s ca h l A = 1 + m 1
2 .
2
m
3
m=0
1
1
1
1 + m 1
2 = 0 m3 4m = 0 m = 2 .
2
m
3
m=2
2.4
L = ..
.. . .
.. .
.. . .
.. ; U = ..
.
.
.
. .
.
.
.
0
0 unn
ln1 ln2 lnn
Khi ta c B = AX = LU X = LY vi Y = U X.
{
LY = B
Vy h ban u s c phn r thnh hai h
.
UX = Y
69
2.4.1
a11
a21
a31
a11
a21
a31
a12
a22
a32
a12
a22
a32
a13
a23 =
a33
a13
a23 =
a33
l11
l21
l31
l11
l21
l31
0 0
1 u12 u13
l22 0 0 1 u23
l32 l33
0 0
1
l11 u12
l11 u13
.
l21 u12 + l22
l21 u13 + l22 u23
l31 u12 + l32 l31 u13 + l32 u23 + l33
T y ta suy ra
l11 = a11 ,
l21 = a21 ,
l31 = a31 ,
a12
l11 u12 = a12 u12 =
,
l11
l21 u12 + l22 = a22 l22 = a22 l21 u12 ,
l31 u12 + l32 = a32 l32 = a32 l31 u12 ,
a13
,
l11 u13 = a13 u13 =
l11
a23 l21 u13
l21 u13 + l22 u23 = a23 u23 =
,
l22
l31 u13 + l32 u23 + l33 = a33 l33 = a33 l31 u13 l32 u23 .
A = ..
..
..
.
.
.
.
.
.
an1 an2 ann
th cc phn t ca hai ma trn L, U c xc nh nh sau:
li1 = ai1 , i = 1, 2, . . . , n;
a1j
u1j =
, j = 2, 3, . . . , n;
l11
j1
lij = aij
lik ukj vi 1 < j i n;
( k=1 i1
)
1
uij =
aij
lik ukj vi 1 < i < j n.
lii
k=1
2x1 x2 + x3 = 4
4x + 3x2 x3 = 6
1
3x1 + 2x2 + 2x3 = 15
2 1 1
Gii. H phng trnh trn c ma trn h s A = 4 3 1 .
3 2
2
p dng phng php Crout phn r ma A ta c
2 0
L=
4 5
3 27
1 12 12
0
0 ; U = 0 1 35 .
13
0 0
1
5
Trc ht ta gii h
LY = B
4
3
y1
y2
y3
0
4
y1
0 y2 = 6
7
13
15
y3
2
5
2
= 2 .
5
4
0
5
71
0
0
x1
x2
x3
UX = Y
21 12
x1
2
1 53 x2 = 25
0
1
x
4
3
1
= 2 .
4
Vy h cho c nghim l x1 = 1; x2 = 2; x3 = 4.
V d 2.13. Gii h phng trnh sau bng phng php Crout
1
3 2 4
1 2 1 1
1
2 1 1
0
1 2 2
x
y
z
t
10
1
5
5
A=
1
3 2 4
1 2 1 1
1
2 1 1
0
1 2 2
1
0
0
0
1 1
0
0
1 1 2
0
0
1 1 2
1
0
0
0
3
1
0
0
2
3
1
0
4
5
1
1
LY = B
1
0
0
1 1
0
1 1 2
0 1 1
10
y1
y2 9
=
y3 2
1
y4
0
0
0
2
y1
y2
y3
y4
10
1
5
5
= LU.
UX = Y
1
0
0
0
x1
x2
x3
x4
3
1
0
0
2
3
1
0
4
5
1
1
1
1
1
1
x1
x2
x3
x4
10
9
2
1
Vy h cho c nghim l x1 = 1; x2 = 1; x3 = 1; x4 = 1.
2.4.2
a11
a21
a31
a11
a21
a31
1 0
a13
l21 1
a23
=
l
a33
31 l32
a13
u11
a23
l21 u11
=
a33
l31 u11
0
u11 u12 u13
0 0 u22 u23
1
0
0 u33
u12
u13
.
l21 u12 + u22
l21 u13 + u23
l31 u12 + l32 u22 l31 u13 + l32 u23 + u33
T y ta suy ra
u11 = a11 ,
u12 = a12 ,
u13 = a13 ,
a21
,
l21 u11 = a21 l21 =
u11
a31
,
l31 u11 = a31 l31 =
u11
l21 u12 + u22 = a22 u22 = a22 l21 u12 ,
l21 u13 + u23 = a23 u23 = a23 l21 u13 ,
1
l31 u12 + l32 u22 = a32 l32 =
(a32 l31 u12 ) ,
u22
l31 u13 + l32 u23 + u33 = a33 u33 = a33 l31 u13 l32 u23 .
73
A = ..
..
.
.
..
..
.
.
an1 an2 ann
th cc phn t ca hai ma trn L, U c xc nh nh sau:
u1j = a1j , j = 1, 2, . . . , n;
ai1
li1 =
, i = 2, 3, . . . , n;
u11
i1
uij = aij
lik ukj vi 1 < i j n;
( k=1 j1
)
1
lij =
aij
lik ukj vi 1 < j < i n.
ujj
k=1
x1 + 4x2 + 5x5 = 10
3x + x2 + 2x3 = 6
1
4x1 + 2x2 + x3 = 7
Gii. H phng trnh trn c ma trn h s l
1 4 5
A = 3 1 2 .
4 2 1
p dng phng php Doolittle phn r ma trn A ta c
1 0 0
1 4
5
L = 3 1 0 ; U = 0 11 13 .
27
4 14
0 0
11
1
11
Trc ht ta gii h
LY = B
3
4
y1
y2
y3
0
10
y1
0 y2 = 6
14
7
y3
1
11
10
= 24 .
27
11
0
1
74
10
x1
1 4
5
0 11 13 x2 = 24
x3
27
0 0
27
11
11
x1
1
x2 = 1 .
x3
1
UX = Y
4x + 6x + 16x + 19x = 26
1
2
3
4
Gii. H phng trnh trn c ma trn h s l
1 2 3 4
2 3 8 9
A=
.
3 7 9 11
4 6 16 19
p dng phng php Doolittle phn r ma trn A ta c
1 0 0 0
1 2 3 4
2 1 0 0
0 1 2 1
L=
;U =
.
3 1 1 0
0 0 2 0
4 2 0 1
0 0 0 1
Trc ht ta gii h
LY = B
1
2
3
4
y1
y2
y3
y4
0
1
1
2
0
0
1
0
75
0
0
0
1
6
1
2
0
y1
y2
y3
y4
6
13
19
26
UX = Y
1
0
0
0
x1
x2
x3
x4
2
1
0
0
3
2
2
0
4
1
0
1
1
1
1
0
x1
x2
x3
x4
6
1
2
0
Vy h cho c nghim l x1 = 1; x2 = 1; x3 = 1; x4 = 0.
2.5
i khi vic gii mt h phng trnh khng quan trng bng vic xem
xt h phng trnh v nghim hay c nghim. Nu c nghim th
nghim l duy nht hay v s nghim. Nh bit, nh l 2.3 gip
chng ta bin lun s nghim ca h trong trng hp h c s n bng
s phng trnh, tuy nhin cch lm khng thun li khi h c s
n ln (vic tnh nh thc s rt kh khn) hoc h c s n khc s
phng trnh. Kt qu sau y l mt cng c rt hiu qu khc
phc nhng kh khn trn.
= 1
x + 2y + z
2x + 5y + 3z = 5
3x + 7y + m2 z = 6
76
1 2 1 1
A = (A|B) = 2 5 3 5 .
3 7 m2 6
Ta bin i A v dng bc thang
1 2
1
1
1 2
1
1
d2 d2 2d1
d3 d3 d2
A
0 1
0 1
1
3
1
3 .
d3 d3 3d1
0 1 m2 3 3
0 0 m2 4 0
{
Nu m2 4 = 0
m = 2
m = 2
( )
th r (A) = r A = 3. Khi , h c
z
= 1
x + 3y +
2x 6y + (m 1) z = 4
4x + 12y + (3 + m2 ) z = m 3
Gii. Lp ma trn h s m rng ca h
1
3
1
1
A = (A|B) = 2 6 m 1
4 .
2
4 12 m + 3 m 3
Ta bin i A v dng bc thang
1 3
d2 d2 +2d1
A
0 0
d3 d3 4d1
0 0
1
d3 d3 (m1)d2
0
0
1
1
m+1
2
2
m 1 m+1
1
3
1
0 m+1
2 .
0
0
3m
( )
Nu m = 3 th r (A) = r A = 2. Khi , h cho c v s nghim.
77
a11 x1 + a12 x2
a21 x1 + a22 x2
..
am1 x1 + am2 x2
+ ...
+ ...
+ a1n xn
+ a2n xn
= 0
= 0
+ ...
+ amn xn = 0
(2.8)
A=
a11
a21
..
.
a12
a22
..
.
am1 am2
. . . a1n
. . . a2n
..
..
.
.
. . . amn
,X =
x1
x2
..
.
xn
, Om1 =
0
0
..
.
mx + y + z = 0
2mx + y + 2z = 0
3x + y z = 0
Gii. Ta lp ma trn h s ca h
m 1 1
A = 2m 1 2 .
3 1 1
x + my
mx + m2 y
2
mx + y
Gii. Ta lp ma trn h s ca h
1 m m2
A = m m2 1 .
m2 1 m
79
Vy m = 1 l kt qu cn tm.
mx
+ (m + 1) y (m2 + 1) z +
5t
= 0
2
(m 1) x + (m 5) y +
z
+ (3m 1) t = 0
2
x
+ (m + 1) y (m 4) z +
6mt
= 0
Gii. Ta lp ma trn h s ca h
m
m + 1 (m2 + 1)
5
A = m2 1 m 5
1
3m 1 .
1
m2 + 1 (m 4)
6m
x1 = 1 (1 , 2 , . . . , nr )
x2 = 2 (1 , 2 , . . . , nr )
..
.
xr = r (1 , 2 , . . . , nr )
xr+1 = 1
..
xn = nr
trong 1 , 2 , 3 , . . . , nr l cc s thc ty .
Thay 1 = 1, 2 = 0, . . . , nr = 0 vo 2.9 ta c nghim X1 .
80
(2.9)
1 (0, . . . , 1, . . . , 0)
{z
}
|
V tr th i bng 1
2 (0, . . . , 1, . . . , 0)
..
r (0, . . . , 1, . . . , 0)
Xi =
0
..
|{z}
hng th r+i
..
.
0
.
2 3 4
0 1 2
Khi phc h ta c
{
x + y + z = 0
y + 2z = 0
81
(2.10)
1
Cho z = 1 ta c mt nghim c bn l X1 = 2 . V h 2.10 gm
1
hai phng trnh v ba n nn h {X1 } cng l h nghim c bn ca
h 2.10. Vy nghim tng qut ca h l X = X1 hay
x
1
x =
X = y = 2 y = 2 .
z
1
z=
V d 2.22. Tm h nghim c bn v nghim tng qut ca h
{
x + y + z + 2t = 0
2x y 2z + t = 0
Gii. Lp ma trn h s ca h v bin i v dng bc thang
(
)
(
)
1 1
1 2
1 1
1
2
d2 d2 2d1
A=
.
2 1 2 1
0 3 4 3
Khi phc h ta c
{
x + y + z + 2t = 0
3y 4z 3t = 0
Ln lt cho z = 1, t = 0 v z = 0, t = 1 ta c hai nghim c bn
ca h l
X1 =
1
3
4
3
1
0
; X2 =
1
3
X = 1 X1 + 2 X2 = 1
+ 2
1
1
1
0
1
Vy h c nghim x = 31 1 2 ; y = 43 1 2 ; z = 1 ; t = 2 .
82
x
V d 2.23. H phng trnh
x
{
x + 2y + z
nht lin kt l
x 3y 2z
=
=
2y + z = 3
c h thun
3y 2z = 2
0
.
0
(2.11)
(2.12)
1
1
34
3
1
X1 =
.
; X2 =
1
0
1
0
0
0
Mt khc, h 2.11 c mt nghim ring l X0 = .
0
2
83
1
1
34
3
1
e
X = 1
+
+ 2
1
0
1
0
0
0
0
2
x = 1 2
y = 3 1 2 .
z = 1
t = 2 + 2
Bi tp chng 2
Phn t lun
Bi tp 2.1. Bin lun theo m s nghim ca cc h phng trnh tuyn
tnh sau:
{
1.
{
2.
{
3.
{
4.
{
5.
(m 1) x + (m 1) y = 1
x
+
my
= 0
(m + 1) x + (m + 1) y = 0
x
+
my
= 0
2 (m + 1) x + (m + 10) y = m
mx
+ (m + 2) y = 2m
x sin + y cos = m
x cos y sin = 2m
mx
+ 2y = 1
(m + 1) x + 3y = 1
2x + 2y 4z = m
6.
3x + 5y z = 3
4x 4y + 8z = 2
x + y + z = 0
7.
x + 2y mz = 1
2x + 3y + 2z = 1
84
3
2x + 2y z =
8.
2x + 5y 2z =
7
6x + 6y 3z = 2m + 1
x + 2y 2z = 0
9.
2x + 4y 5z = 1
3x + 6y + mz = 1
x + 2y 2z = 2
10.
3x + 7y z = 5
2x + 4y + mz = 7
7
4x + 3y + z =
11.
2x + 4y 2z = m + 7
x + 2y z =
4
3x y + 2z = 3
12.
2x + y 2z = m
x 2y + 4z = 4
z
= 1
2x + 3y
13.
4x + 7y +
2z
= 2
8x + 12y + (m + 6)z = 5
z
= 1
2x + 3y
14.
4x + 7y +
2z
= 2
8x + 12y + (m + 6)z = 4
3y
z
=
1
2x +
15.
4x + (m + 5)y + (m 3)z = m + 1
8x + (m + 11)y + (m 5)z = m + 4
my
+
z
=
m
x +
16.
x +
2y
+
2z
=
1
2
2
2x + (m + 2)y + (m + 2)z = m + m
my
+ z =
m
x +
17.
x +
2y
+ 2z =
1
2x + (m + 2)y + 3z = m + 2
my
+ z =
m
x +
18.
x +
2y
+ 2z =
1
2x + (m + 2)y + z = m + 2
85
x + 2y + (7 m)z = 2
19.
2x + 4y
5z
= 1
5x + 10y + (m 5)z = 4
mx + y + z = 1
20.
x + my + z = m
x + y + mz = m2
Bi tp 2.2. Gii cc h phng trnh tuyn tnh sau bng phng
php kh Gauss
{
1.
{
2.
2x + 3y 2z = 5
2x + 5y 2z = 7
3x y + 2z = 3
2x + y 2z = 7
x + 4y + 5z = 1
3.
2x + 7y 11z = 2
3x + 11y 6z = 0
x + y z = 2
4.
2x + y 3z = 1
3x + 2y 4x = 3
4x + 3y + z = 7
5.
2x + 4y 2z = 7
x + 2y z = 4
3x y + 2z = 3
6.
2x + y 2z = 0
x 2y + 4z = 4
2x + 3y z = 1
7.
4x + 7y + 2z = 2
8x + 12y + 2z = 5
Bi tp 2.3. Tm m hai h phng trnh sau c nghim chung:
{
1.
{
2.
2x + 3y 2z = 5
v
2x + 5y 2z = 7
x + y 2z = 1
v
mx + 2y + z = 3
86
3x y + 2z = 3
2x + y mz = 7
x 2y + 5z = 8
2x + y mz = m
x + y + z = 1
v
x + y + mz = m
3x 2y + 5z = 8
2x + y + z = m
x1 + 7x2 +
1.
3x + 5x2
1
7x1 + 6x2 +
x1 + 2x2 +
3x1 + 2x2
2.
2x1 + 5x2
x + 6x +
1
2
x3 y 4 z 2 t6 = 27
2 6 89
x y z t =9
3.
x4 y 2 z 4 t2 = 81
x6 y 4 z 8 t = 729
2x3 = 17
x3 = 12
x3 = 20
5x3
x3
x3
7x3
2x4
x4
+ 5x4
x4
= 8
= 4
= 6
= 14
4x1
1.
2x
1
x1
x1
5x1
2.
3x1
2x
1
+ 7x2 + 2x3 = 20
+ 9x2 x3 = 19
+ 5x2 + 2x3 = 13
+ 5x2
+ x2
+ 5x2
+ 2x2
+
+
5x3
2x3
3x3
2x3
+ 2x4
x4
5x4
+ 5x4
= 11
= 8
= 5
= 6
2 4 8
x y z =4
3.
x6 y 3 z 6 = 64
2 6 4
x y z =4
x3 y 4 z 2 t6 = 81
2 6 89
x y z t = 729
4.
x4 y 2 z 4 t2 = 9
x6 y 4 z 8 t = 81
x1 + 2x2 x3
4x1 x2 + 5x3
5.
2x1 + x2 + 6x3
x + 4x x
1
2
3
+ 5x4
+ x4
+ x4
+ 8x4
+ x5
+ 4x5
x5
+ x5
87
= 8
= 13
= 9
= 13
= 1
x + 2y + z
2x + 5y + 3z = 5
3x + 7y + m2 z = 6
a. m = 2
b. m = 2
c. m = 2
d. m = 2
z
= 1
x + 3y +
2x 6y + (m 1) z =
4
2
4x + 12y + (3 + m ) z = m 3
c. m = 1
d. @m
x + y + z = 0
Bi tp 2.8. Gii h phng trnh tuyn tnh
2x + 2y z = 1 .
3x + 4y + 3z = 1
a. m = 3
b. m = 1
a. x = 1, y = 1, z = 0
b. x = a b, y = a, z = b; a, b R
c. x = a + b, y = a, z = b; a, b R
d. x = 1 a, y = 1, z = a; a R
Bi tp 2.9. Tm m h sau y c nghim khng tm thng
mx + 2y + 3z = 0
2x + y z = 0
3mx y + 2z = 0
a. m = 0
c. m = 1
b. m = 1
d. m
+ 2y
z
+ 4t = 0
x
2x y +
z
+ 3t = 0
2
3mx y + 2m z
= 0
a. m = 0
Bi tp 2.11. Vi gi tr no
nghim khng tm thng
x +
2x +
3x +
a. m = 0
c. m = 1
b. m = 1
d. m
b. m = 3
c. m = 4
88
d. m = 5
x + y +
2z
=
1
2x + 2y + (m + 6) z =
4
2
3x 3y + (m 10) z = m 1
a. m = 6
c. m = 2
b. m = 2
Bi tp 2.13. Tm tt c cc gi tr m
nht
mx + y + z
x + my + z
x + y + mz
a. m = 1; m = 2
b. m = 2; m = 1
c. m = 1; m = 2
d. m = 2; m = 1
Bi tp 2.14. Tm tt c
nghim
x +
2x
4x +
a. m = 1
d. @m
b. m = 1
d. @m
2011t
= 1
5x + 3y + 6z +
2
x + 6y z + 13 (m + 1) t = 6
4x 6y + 56z + (m4 1) t = 9
a. m = 0
b. m = 0
Bi tp 2.16. Tm tt
nht
2x
3x
4x
a. m =
14
3
c. m
d. @m
b. m =
+ t
t
+ 5t
+ mt
c. m
14
3
89
=
=
=
=
0
0
0
0
d. @m
z
t =
1
x + y +
2x + 3y
z
+ 2t =
2
2
3
mx + y + (m + 1) z 2t = m + 1
a. m = 0
b. m = 1
c. m = 1
d. @m
z
=
1
x + y +
2x + 3y
z
=
4
2
3x + 3y + (m + 4) z = m + 2
a. m
b. m = 1
c. m = 1
d. @m
x + y + z t = 0
2x + 3y + z
= 0
3x + 3y + 2z + t = 0
a. x = 5a, y = 2a, z = 4a, t = a; a R
b. x = 5a, y = 2a, z = 4a, t = a; a R
c. x = 5a, y = 3a, z = 2a, t = a; a R
d. Cc cu a,b,c u sai
Bi tp 2.20. H phng trnh tuyn tnh
{
(m 1) x + (m 1) y = 1
x
+
my
= 0
c. m = 1
b. m = 0
d. m = 1
(m + 1) x + (m + 1) y = 1
x
+
my
= 0
c. m = 1
b. m = 0
90
d. m = 1
b. m = 2
c. m = 2
d. m = 2
b. m = 3
c. m = 3
d. m = 3
92
Chng 3
Khng gian vector
3.1 Khi nim khng gian vector
nh ngha 3.1. Tp hp V = c gi l mt khng gian vector
trn R nu n c trang b hai php ton, gm
1. Php cng vector
+: VV
V
(X1 , X2 ) 7 X1 + X2
2. Php nhn vector vi v hng
: RV V
(, X) 7 .X = X
Cc php ton ny tha nhng iu kin (hoc tin ) sau:
1. X1 + X2 = X2 + X1 ; X1 , X2 V.
2. (X1 + X2 ) + X3 = X1 + (X2 + X3 ) ; X1 , X2 , X3 V.
3. 0V V : X + 0V = 0V + X = X; X V.
4. X V, X V : X + X = X + X = 0V .
5. ( + ) X = X + X; , R, X V.
6. (X1 + X2 ) = X1 + X2 ; R, X1 , X2 V.
7. (X) = () X; , R, X V.
8. 1X = X; X V.
93
Rn
7 X + Y = (x1 + y1 , x2 + y2 , . . . , xn + yn )
Rn
7 X = (x1 , x2 , . . . , xn )
: R Pn [x]
(, f )
Pn [x]
7 f + g = (a0 + b0 ) + (a1 + b1 ) x + + (an + bn ) xn
Pn [x]
7 f = a0 + (a1 ) x + + (an ) xn
x2
Rn = . : x i R .
..
xn
Rn cng lp nn mt khng gian vector vi hai php ton sau y:
x1
y1
x1 + y1
x2 y2 x2 + y2
. + . =
.
.
..
.. ..
xn
yn
x n + yn
x1
ax1
x2 ax2
a . = . .
.. ..
xn
axn
3.2
i=1
95
1 + 2 = 2
2 = 1
Vy vector X biu th tuyn tnh qua h vector (X1 , X2 ).
+ 22 = 1
1
31 2 = 7
21 + 2 = 4
Gii h phng trnh trn ta c 1 = 3, 2 = 2.
Vy vector X c th biu th tuyn tnh qua h vector (X1 , X2 ).
+ 22 = 1
1
31 2 = m
21 + 2 = 5
T phng trnh th nht v th ba, ta tm c 1 = 3, 2 = 1,
thay vo phng trnh th hai ta tm c m = 8.
96
f = 1 u + 2 v
2x2 + 3x 4 = 1 (3x2 + x 1) + 2 (x2 5x + 7)
2x2 + 3x 4 = (31 2 ) x2 + (1 52 ) x 1 + 72
31 2 = 2
52 = 3
1
1 + 72 = 4
{
1 = 12
2 = 12
1 + 2 = a
21 + 2 = b
1 + 22 = c
Ta lp ma trn h s m rng ca h phng trnh v bin i v
dng bc thang
1 1 a
1 1
a
d2 d2 2d1
A = 2 1 b
0 1 b 2a
d3 d3 d1
1 2 c
0 1 ca
1 1
a
d3 d3 +d2
0 1
b 2a
0 0 c + b 3a
( )
H c nghim khi v ch khi r (A) = r A hay c + b 3a = 0.
97
2 = 0
98
1 + 2 = 0
+ 3 = 0 1 = 2 = 3 = 0
1
2 + 3 = 0
V d 3.14. Trong R3 , ba vector X1 = (1, 2, 3) , X2 = (2, 3, 4) , X3 =
(3, 4, 5) l ph thuc tuyn tnh. Tht vy, xt rng buc tuyn tnh
1 X1 + 2 X2 + 3 X3 = 0R3
1 (1, 2, 3) + 2 (2, 3, 4) + 3 (3, 4, 5) = (0, 0, 0)
(1 + 22 + 33 , 21 + 32 + 43 , 31 + 42 + 53 ) = (0, 0, 0)
1 + 22 + 33 = 0
21 + 32 + 43 = 0
31 + 42 + 53 = 0
H phng trnh trn l h tuyn tnh thun nht c nh thc ca
ma trn h s bng khng nn h c nghim khng tm thng. Ta suy
ra h vector (X1 , X2 , X3 ) l ph thuc tuyn tnh.
V d 3.15. Trong R2 , xt hai vector X1 = (1, 3) , X2 = (2, m). Tm tham
s m h vector (X1 , X2 ) l c lp tuyn tnh.
Gii. Xt rng buc tuyn tnh
1 X1 + 2 X2 = 0R2
1 (1, 3) + 2 (2, m) = (0, 0)
(1 + 22 , 31 + m2 ) = (0, 0)
{
1 + 22 = 0
31 + m2 = 0
H vector (X1 , X2 ) c lp tuyn tnh khi
1 3
2 m = 0 m = 6
Vy m = 6 l cc gi tr cn tm.
m1 + 2 + 3 = 0
+ m2 + 3 = 0
1
1 + 2 + m3 = 0
H vector (X1 , X2 , X3 ) ph thuc tuyn tnh khi v ch khi
{
m 1 1
m=1
1 m 1 =0
m = 2
1 1 m
Vy m = 1 v m = 2 l hai gi tr cn tm.
1 = 0
=0
2
3 = 0
Vy h vector (f1 , f2 , f3 ) c lp tuyn tnh.
21 + 2 + 3 = 0
2 3 = 0
2 + m3 = 0
H vector (f1 , f2 , f3 ) ph thuc tuyn tnh khi v ch khi h phng
trnh trn c nghim khng tm thng, tc l
2 1 1
0 1 1 = 0 2 (m + 1) = 0 m = 1
0 1 m
100
Tnh cht
1. H mt vector (X) ph thuc tuyn tnh nu v ch nu X = 0V .
2. H con ca mt h vector c lp tuyn tnh cng l mt mt h
c lp tuyn tnh.
3. H vector c cha mt h con ph thuc tuyn tnh l mt h ph
thuc tuyn tnh. Ni ring, h vector cha vector khng l mt
h ph thuc tuyn tnh.
4. Gi s h vector (X1 , X2 , . . . , Xm ) c lp tuyn tnh. Khi h
(X1 , X2 , . . . , Xm , X) l ph thuc tuyn tnh nu v ch nu X biu
th tuyn tnh qua h (X1 , X2 , . . . , Xm ).
Ma trn vector dng
A=
X1
X2
..
.
Xm
a11
a21
..
.
a12
a22
..
.
am1 am2
. . . a1n
. . . a2n
..
..
.
.
. . . amn
101
1 1 1 1
A= 1 2 3 4
1 3 1 0
1 1 1
1
1 1 1
1
d3 d3 2d2
d2 d2 d1
0 1 2
A
0 1 2
3
3
d3 d3 d1
0 0 6 7
0 2 2 1
1 1 1 1
A = 2 1 2 1
0
1 4 3
1 1 1 1
1 1 1 1
d2 d2 +2d1
d3 d3 d2
A
0 1 4 3
0 1 4 3
0 1 4 3
0 0 0 0
Ta suy ra r (A) = 2 < 3. Do , h vector (X1 , X2 , X3 ) l ph thuc
tuyn tnh.
V d 3.21. Trong R3 , cho ba vector X1 = (1, 1, 1) , X2 = (1, 2, 3) , X3 =
(1, 1, m). Tm m h vector (X1 , X2 , X3 ) l ph thuc tuyn tnh.
Gii. Ta lp ma trn vector dng ca h vector
1 1 1
A= 1 2 3
1 1 m
102
1 1
1
d2 d2 d1
A
0 1
2
d3 d2 d1
0 0 m1
H (X1 , X2 , X3 ) ph thuc tuyn tnh khi v ch khi
r (A) < 3 m 1 = 0 m = 1
Vy m = 1 l gi tr cn tm.
f1
a10 a11 . . . a1n
f2 a20 a21 . . . a2n
A= . = .
..
..
.
.
.
.
. .
.
.
.
fm
V d 3.22. Tm m h vector
(
f1 = x2 + x + 1, f2 = x + m, f3 = x2 x + m
1 1 1
A= m 1 0
m 1 1
H vector (f1 , f2 , f3 )
tc l
1 1
m 1
m 1
Vy m =
1
3
= 0 3m + 1 = 0 m = 1
3
l gi tr cn tm.
1 1 1
0 1 1
A=
0 0 1
a b c
104
1 + 22 + 33 = 0
21 + 32 + 43 = 0
31 + 42 + 53 = 0
H phng trnh trn c nh thc ma trn h s bng khng nn h
c nghim khng tm thng. Vy h vector (X1 , X2 , X3 ) l ph thuc
tuyn tnh. Do r (X1 , X2 , X3 ) = 2.
V d 3.27. Tm hng ca h vector (f1 = x2 , f2 = 2x2 , f3 = x2 + x) trong
khng gian vector P2 [x].
Gii. H hai vector (f1 , f3 ) l c lp tuyn tnh. Tht vy, xt ng
thc
f1 + f3 = 0P2 [x]
x2 + (x2 + x) = 0
( + ) x2 + x = 0 + 0x + 0x2
{
{
+ = 0
=0
= 0
=0
105
1 1 2
A= 1 2 5
0 1 3
Bin i A v dng bc thang ta c
1 1 2
1 1 2
d2 d2 d1
d3 d3 d1
A
0 1 3
0 1 3
0 1 3
0 0 0
Vy r (A) = 2, suy ra r (X1 , X2 , X3 ) = 2.
A=
0
1
1 2 2
2 1
d3 2d3 d1
0 0 1
0 1
0 0 1
1 0
1 2 2
d3 d3 +d2
0 0 1
0 0 0
106
1 + 22 + 33 = b
H phng trnh trn c ma trn h s m rng
)
(
)
(
1 1 1
1 1 1 a
a
d2 d2 d1
A=
1 2 3 b
0 1 2 ba
( )
Ta thy r A = r (A) = 2, chng t h trn c v s nghim. Ta
suy ra X c biu th tuyn tnh qua h vector (X1 , X2 , X3 ) hay R2 =
((1, 1) , (1, 2) , (1, 3)).
V d 3.32. H vector X1 = (1, 1, 1) , X2 = (0, 1, 1) khng l h sinh ca
R3 . Tht vy, ly vector X = (0, 0, 1), xt ng thc
X = 1 X1 + 2 X2
(0, 0, 1) = 1 (1, 1, 1) + 2 (0, 1, 1)
= 0
1
+ 2 = 0
1
1 + 2 = 1
107
0
0
1
0
1
0
H u1 = . , u2 = . , . . . , un = . l c s khng gian
.
.
..
.
.
0
0
Rn v c gi l c s chnh tc.
108
3
2
th P l c s ca R4 .
1 1 1
A= 1 0 2
m 1 1
H P l c s ca P2 [x] khi v ch khi
1 1 1
1 0 2 =
0 2m = 0 m = 0
m 1 1
Vy vi m = 0 th P l c s ca P2 [x].
1
2
[X]P = .
.
.
n
Trng hp V = Rn v P En th ta dng k hiu [X] thay cho [X]En .
1
2
Vy [X] = . .
..
n
V d 3.39. Trong Pn [x] xt c s
E = (f1 = 1, f2 = x, . . . , fn+1 = xn )
Ly mt vector f Pn [x]. Gi s f = a0 + a1 x + a2 x2 + + an xn , khi
ta c
f = a0 f1 + a1 f2 + a2 f3 + + an fn+1
a0
a1
Vy [f ]E = . .
..
an
V d 3.40. Trong R3 , h vector P = ((1, 1, 1) , (0, 1, 1) , (0, 0, 1)) l mt c
s. Tm ta ca vector X = (1, 2, 3) trong c s P .
Gii. Xt ng thc
(1, 2, 3) = 1 (1, 1, 1) + 2 (0, 1, 1) + 3 (0, 0, 1)
(1, 2, 3) = (1 , 1 + 2 , 1 + 2 + 3 )
= 1
1
1 = 1
=1
+ 2
= 2
1
2
1 + 2 + 3 = 3
3 = 1
1
Vy [X]P = 1.
1
1 1 1
A= 1 2 0
3 0 0
111
= 2
1
1 = 2
+ 22
= 1
= 3
1
2 1 2
1 + 2 + 33 = 1
3 = 6
2
Vy [f ]P = 23 .
1
6
1
0 0
A = 1 1 0
1 2 1
= 1
1 = 3
3
=3
23
= 1
2
2
3 = 1
1 2 + 3 = 1
3
Vy [f ]P = 3.
1
112
[ ]
Xj P =
c1j
c2j
..
.
, j = 1, n
cnj
Khi ma trn
c11 c12
c21 c22
. . . c1n
. . . c2n
..
..
. .
. . . cnn
[X]P =
1
2
..
.
, [X]P =
1
2
..
.
(3.1)
1
3 = 0
1 +
1 = 2
=1
+ 2
= 0
1
2 21
3 = 2
2 + 3 = 1
1
2
1
Vy [(0, 0, 1)]P =
.
2
1
2
Tng t ta tm c
1
0
2
[(1, 1, 0)]P = 1 ; [(1, 1, 1)]P = 12
1
1
2
Vy CP P
1
2 0
= 12 1
1
1
2
1
2
1
.
2
1
2
4
0
[(2, 1, 1)]P = 1 ; [(3, 2, 5)]P = 4
1
1
[(1, 1, 1)]P =
4
2
Vy CP P
4
0 1
= 1 4
4 .
1 1 2
0 1 1
1 0 1
= 1 1 0 ; CE3 P = 0 1 1
1 0 1
0 1 1
CE3 P
115
CP P = CE1P CE3 P
3
1 0
= 1 1
0 1
1
2
= 1
2
1
2
Vy CP P =
21
1
2
1
2
0
1
1
1
2
1
2
1
2
1
0 1 1
0 0 1 1
1
1 0 1
1
0 2
1 12
1 12
1. Bit [X]P
1 2 1
= 1 3 0 .
1 5 0
1
= 1. Hy tm [X]P .
2
[X]P = CP P [X]P
1
1
1 2 1
=
=
4
1
1 3 0
6
2
1 5 0
2. Ta c
[X]P = CP P [X]P
[X]P
Vy [X]P =
1 1
2
0
1 2 1
= CP1P [X]P = 1 3 0 1 = 12
1
2
1 5 0
2
12
1
2
1
2
116
3.6.1
vector con ca V.
117
P = (X1 , X2 , . . . , Xm ) = {1 X1 + 2 X2 + + m Xm |i R}
dimP = r(P )
C s ca khng gian vector con P l h vector c lp tuyn
tnh ti i trong P .
1 1 1
A= 1 2 3
2 3 4
Ta bin i ma trn A v dng bc thang
1 1 1
1 1 1
d2 d2 d1
d3 d3 d2
A
0 1 2
0 1 2
d3 d3 2d1
0 1 2
0 0 0
Vy khng gian vector con W c c s l h ((1, 1, 1), (1, 2, 3)). T y
ta cng suy ra dim W = 2.
118
1 0 0 1
A= 2 1 1 0
1 1 1 1
Ta bin i ma trn A v dng bc thang
1 0 0 1
1 0 0 1
d3 d3 d2
d2 d2 2d1
0 1 1 2
A
0 1 1 2
d3 d3 d1
0 0 0 0
0 1 1 2
Vy khng gian vector con W c c s l h ((1, 0, 0, 1) , (2, 1, 1, 0)).
T y ta cng suy ra dim W = 2.
V d 3.53. Tm c s v s chiu ca khng gian con W ca P2 [x] cho
bi W = P vi P = (x2 + x 1, x 1, x2 + 2x 2, 2x2 + x 1).
Gii. Ta lp ma trn vector dng ca h vector P
1 1 1
1 1 0
A=
2 2 1
1 1 2
Ta bin i ma trn A v dng bc thang
1 1 1
c1 c3 0 1 1 d3 d3 d1
A
1 2 2 d4 d4 2d1
2 1 1
1 1 1
d3 d3 d2 0 1 1
d4 d4 +d2 0 0
0
0 0 0
1 1 1
0 1 1
0 1 1
0 1 1
1
2
1
A= 1
m
m+1
2 m+1 m+4
Ta c dim W = 2 khi v ch khi r (A) = 2. Ta bin i ma trn A nh
sau
1
2
1
d2 d2 d1
A
0 m 2
m = A
d3 d3 2d1
0 m3 m2
1 2 1
Nu m = 2 th A = 0 0 2. Khi r (A ) = 3, suy ra r (A) = 3.
0 1 0
Vy m = 2 khng tha yu cu bi.
Nu m = 2 th ta tip tc bin i
1
2
1
2
1
m3
d3 d3 m2
d2
0 m2
0 m 2
m
0
0
0 m3 m2
1
m
m+4
m2
a x + a x + ... + a x = 0
m1 1
m2 2
mn n
(3.2)
(3.3)
120
3 2
1
0 11 11
1
Cho z = 1 ta tm c nghim c bn ca h l X1 = 1 v y
1
cng chnh l c s ca khng gian con nghim W.
3x + 2x + 4x + 4x + 8x = 0
1
2
3
4
5
121
3 2
6 4
A=
9 6
3 2
1
3
5
4
3
5
7
4
3 2 1
d2 d2 2d1 0 0 1
A
d3 d3 3d1 0 0 2
d4 d4 d1
0 0 3
3 2 1
d3 d3 2d2 0 0 1
d4 d4 3d2 0 0 0
0 0 0
3 2 1
Xa dng 3
0 0 1
0 0 0
5
7
9
8
3
1
2
1
3
1
0
4
3
1
4
6
3
5
0
12
5
3
12
4x4 + 12x5 = 0
Ln lt cho x1 = 1, x5 = 0 v x1 = 0, x5 = 1
c bn ca h
0
1
2
3
X1 = 0 ; X2 = 0
3
0
1
0
ta tm c h nghim
u |
v = |
u | |
v | cos (
u ,
v)
V d 3.58. Gi s V l khng gian vector n chiu v (X1 , X2 , . . . , Xn ) l
mt c s ca n. C th nh ngha mt tch v hng trn V nh sau:
n
n
n
Nu X =
xi Xi v Y =
yi Xi th ta t X|Y =
xi yi .
i=1
i=1
i=1
7 f |g =
f (t) g (t) dt
u
u
t
2t
xi
yi2
xi yi
i=1
i=1
i=1
vi xi , yi R; i = 1, n.
|X|Y |
X Y
\
Ta gi l gc gia cc vector X v Y , k hiu = (X,
Y ).
3.7.1
125
Y1 = X1
X2 |Y1
Y2 = X2
Y1
Y1 |Y1
..
.
Xi |Y1
Xi |Y2
Xi |Yi1
Y1
Y2
Yi1
Yi = Xi
Y1 |Y1
Y2 |Y2
Yi1 |Yi1
..
Xn |Y2
Xn |Yn1
Xn |Y1
Y1
Y2
Yn1
Yn = Xn
Y1 |Y1
Y2 |Y2
Yn1 |Yn1
l mt c s trc giao ca V. Khi , h vector (Z1 , Z2 , . . . , Zn ) c
thit lp bi cng thc
Y1
Z
=
Y1
Z2 = 2
Y2
..
Yn
Zn =
Yn
l mt c s trc chun ca V.
126
Y = X1 = (1, 1, 1)
X2 |Y1
Y1 = (0, 1, 1)
Y2 = X2
Y1 |Y1
)
(
X3 |Y1
X3 |Y2
2 1 1
Y3 = X3
Y1
Y2 = , ,
Y1 |Y1
Y2 |Y2
3 3 3
Khi h vector (Y1 , Y2 , Y3 ) l c s trc giao ca R3 . Hn na, nu
ta t
(
)
Y1
1 1 1
Z1 =
= , ,
Y1
3 3 3
(
)
1 1
Y2
= 0, ,
Z2 =
Y2
2 2
(
)
Y3
2 1 1
= , ,
Z3 =
Y3
6 6 6
th h vector (Z1 , Z2 , Z3 ) l mt c s trc chun ca R3 .
V d 3.65. Trc chun ha Gram Schmidt h vector sau y
P = (X1 = (1, 1, 0, 0) , X2 = (0, 1, 1, 0) , X3 = (0, 0, 1, 1) , X4 = (1, 0, 0, 1))
Gii. p dng phng php Gram Schmidt ta c
Y1 = X1 = (1, 1, 0, 0)
(
)
X2 |Y1
1 1
Y2 = X2
Y1 = , , 1, 0
Y1 |Y1
2 2
(
)
X
|Y
X
|Y
1
1
1
3
1
3
2
Y3 = X3
Y1
Y2 =
, , ,0
Y1 |Y1
Y2 |Y2
3 3 3
X4 |Y1
X4 |Y2
X4 |Y3
Y1
Y2
Y3 = (0, 0, 0, 1)
Y4 = X4
Y1 |Y1
Y2 |Y2
Y3 |Y3
Khi h vector (Y1 , Y2 , Y3 , Y4 ) l c s trc giao ca R4 . Hn na,
nu ta t
(
)
1 1
Y1
= , , 0, 0
Z1 =
Y1
2 2
(
)
Y2
1 1 2
= , , , 0
Z2 =
Y2
6 6 6
(
)
1
Y
1 1
3
= , , , 0
Z3 =
Y3
3
3 3
Z4 = 4 = (0, 0, 0, 1)
Y4
127
Bi tp chng 3
Phn t lun
Bi tp 3.1. Xc nh iu kin vector x l mt t hp tuyn tnh
ca h (u, v, w):
1. x = (1, m, 1);u = (1, 1, 0) , v = (2, 1, 1) , w = (3, 2, 1).
2. x = (2, m + 4, m + 6);u = (1, 2, 3) , v = (3, 8, 11) , w = (1, 3, 4).
3. x = (2, m 4, m);u = (1, 2, 3) , v = (2, 3, 4) , w = (1, 3, 5).
4. x = (x1 , x2 , x3 );u = (1, 2, 3) , v = (2, 4, 5) , w = (3, 6, 7)
5. x = (1, m, 1);u = (1, 2, 4) , v = (2, 1, 5) , w = (3, 6, 12).
Bi tp 3.2. Xc nh iu kin vector x khng phi l mt t hp
tuyn tnh ca h (u, v, w):
1. x = (11, m 9, 17);u = (1, 1, 3) , v = (2, 2, 5) , w = (3, 4, 3).
2. x = (1, m + 2, m + 4);u = (1, 2, 3) , v = (3, 7, 10) , w = (2, 4, 6).
3. x = (x1 , x2 , x3 );u = (1, 2, 1) , v = (1, 1, 0) , w = (3, 6, 3).
4. x = (x1 , x2 , x3 );u = (1, 2, 1) , v = (1, 1, 0) , w = (3, 6, 4).
Bi tp 3.3. Xc nh m h vector sau y ph thuc tuyn tnh:
1. u = (1, 2, m) , v = (0, 2, m) , w = (0, 0, 3).
2. u = (m + 1, m, m 1) , v = (2, m, 1) , w = (1, m, m 1).
3. u = (m, 1, 3, 4) , v = (m, m, m + 2, 6) , w = (2m, 2, 6, m + 10).
4. u = (m, 1, 3, 4) , v = (m, m, m + 4, 6) , w = (2m, 2, 6, m + 10).
4. u = (m, 1, 1, 4) , v = (m, m, m, 6) , w = (2m, 2, 2, m + 10).
Bi tp 3.4. Xc nh m h vector sau y c lp tuyn tnh:
1. u = (2, 1, 1, m) , v = (2, 1, m, m) , w = (m + 2, 1, 0, 0).
2. u = (2, 1, 1, m) , v = (2, 1, 1, m) , w = (10, 5, 1, 5m).
3. u1 = (2, 3, 1, 4) , u2 = (3, 7, 5, 1) , u3 = (8, 17, 11, m) , u4 = (1, 4, 4, 3).
Bi tp 3.5. H vect no sau y to thnh mt c s ca R3 v R4 ?
1. u1 = (1, 2, 1) , u2 = (2, 0, 1) , u3 = (1, 1, 0).
128
1
1
2
P = 0 1 0
1 1 1
Tm ta ca vector u = (1, 0, 1) theo c s B.
Bi tp 3.20. Cho bit ma trn chuyn c s t c s B sang c s chnh
tc E3 ca R3 l
1 1 2
P = 3 1 7
1 1 1
Tm ta ca vector u = (1, 2, 3) theo c s B.
Bi tp 3.21. Cho bit ma trn chuyn c s t c s B sang c s chnh
tc E3 ca R3 l
1
1
2
P = 1 1 4
1 1 1
Tm ta ca vector u = (1, 8, 1) theo c s B.
Bi tp 3.22. Cho bit ma trn chuyn c s t c s B1 sang c s B2
ca R3 l
1
0 0
P = 0
1 0
1 1 1
v ta ca vector u theo c s B1 l x1 = 1, x2 = 1, x3 = 0. Tm [u]B2 .
Bi tp 3.23. Cho bit ma trn chuyn c s t c s B1 sang c s B2
ca R3 l
1
2 3
P = 0
1 4
1 1 0
v ta ca vector u theo c s B1 l x1 = 1, x2 = 1, x3 = 3. Tm [u]B2 .
131
1 2 3
P = 0 1 4
1 1 0
v ta ca vector u theo c s B1 l x1 = 1, x2 = 2, x3 = 3. Tm [u]B2 .
Bi tp 3.25. Trong khng gian R3 cho h vector (u1 = (1, 0, 0) , u2 =
(0, 1, 0) , u3 = (0, 0, 1)). Cho bit ma trn chuyn c s t c s B1
sang c s B2 = (u1 , u2 , u3 ) ca R3 l
1
0 0
P = 0
1 0
1 1 1
v ta vect u theo c s B1 l x1 = 1, x2 = 1, x3 = 0. Tm vect u.
Bi tp 3.26. 1. Trong khng gian P5 [x] cho c s
(
)
F = 1, x, x2 , x3 , x4 , x5
Tm [p(x) = x5 1]F .
2. Trong khng gian P5 [x] cho c s
(
)
F = 1, x 1, (x 1)2 , (x 1)3 , (x 1)4 , (x 1)5
Xc nh [p(x) = x5 + 4x4 + 3x 1]F .
3. Trong khng gian P5 [x] cho c s
(
)
F = 1, x 1, (x 1)2 , (x 1)3 , (x 1)4 , (x 1)5
Xc nh [p(x) = x5 + 4x4 + 3x3 + x2 + x 5]F .
4. Trong khng gian P5 [x] cho c s
(
)
(x 1)2 (x 1)3 (x 1)4 (x 1)5
F = 1, x 1,
,
,
,
2!
3!
4!
5!
Xc nh [p(x) = 6x5 + 4x4 + 3x3 + x2 + 4x 5]F .
5. Trong khng gian P5 [x] cho c s
(
)
3
4
5
2
(x 1) (x 1) (x 1) (x 1)
,
,
,
F = 1, x 1,
2
3
4
5
Xc nh [p(x) = 6x5 + 14x4 3x3 + x2 + 4x 5]F .
132
1)
(x
1)
(x
1)
,
,
E = 1, x, x2 , x3 , x4 F = 1, x 1,
2!
3!
4!
Tm CEF v CF E .
1
a. 1
3
1
b. 1
3
1
c. 1
3
1
d. 1
3
Bi tp 3.30. Trong R2 cho hai c s P1 = ((1, 1) , (2, 3)) v P2 = ((1, 1) , (1, 0)).
( )
1
Bit [x]P1 =
, hy xc nh [x]P2 .
2
(
)
(
)
(
)
(
)
5
8
2
1
a.
b.
c.
d.
8
5
1
2
Bi tp 3.31. Cho W = ((1, 1, 1, 1) , (2, 3, 2, 3) , (3, 4, 1, m)), vi gi tr
no ca m th W c s chiu ln hn 1?
a. m = 0
b. m = 1
c. khng c m
d. m
b. m = 1
c. khng c m
133
d. m
b. m = 1
c. m = 2
d. m = 4
1
Bit rng [X]P = 2 . Hy tm [X]P .
1
1
4
1
c.
b.
a.
5
5
5
2
1
4
3
d. 3
4
P = (x2 + x + 1, 7x 2, 2)
P = (x2 , 3x, 3)
2
Bit rng [p (x)]P = 1 . Hy tm [p (x)]P .
3
2
2
2
c. 2
b. 3
a. 3
3
2
2
1
d. 1
4
c. r(P ) = 3
d. P sinh ra R4
Bi tp 3.41. Tm tt c cc gi tr ca m h vector
(
)
P = x2 + x + 1, 2x + 1, x2 + 2x + m
l c s ca P2 [x].
3
3
d. m =
2
2
Bi tp 3.42. Cho W = (1, 1, 1) , (1, 2, 1) v P = ((1, 1, 1) , (1, 1, m)).
Tm m P l c s ca W.
a. m = 3
b. m = 3
c. m =
a. m = 0
b. m = 1
c. khng c m
d. m
{
(x, y, z, t) :
x + y + z + t = 0
2x + 3y z + t = 0
Tm mt c s P ca W v dim W.
a. dim W = 2, P = ((4, 3, 1, 0) , (2, 1, 0, 1)).
b. dim W = 2, P = ((1, 1, 1, 1) , (2, 3, 1, 1)).
c. dim W = 3, P = ((1, 1, 1, 1) , (4, 3, 1, 0) , (2, 1, 0, 1)).
d. Cc cu kia u sai.
Bi tp 3.46. Trong R3 cho
W = ((1, 1, 1) , (0, 1, 1)) ; U = ((2, 2, 2) , (1, 2, m))
Vi gi tr no ca m th W = U?
b. m = 0
a. m = 0
c. m = 1
d. m = 1
x + y + 2z t = 0
2x + 2y + z + t = 0
x + y + z + mt = 0
c s chiu ln hn 1.
a. m = 5
c. m = 7
b. m = 7
d. m
b. m = 0
c. m = 1
136
d. m
b. m = 0
c. m = 1
d. m = 1
b. m < 1
c. m = 1
d. m = 1
b. Z = 5
a. Z = 11
c. Z = 11
d. Z = 5
c. m = 2
b. m = 2
d. m = 1
b. m
c. m = 3
137
d. m = 0
138
Chng 4
nh x tuyn tnh
4.1 nh ngha v cc tnh cht cn bn
nh ngha 4.1. Cho hai khng gian vector V, V . nh x f : V V
c gi l mt nh x tuyn tnh nu hai iu kin sau y c
tha:
f (X + Y ) = f (X) + f (Y ) ; X, Y V.
f (X) = f (X) ; R, X V.
V d 4.1. nh x
f : R2 R2
(x, y) 7 (x + y, x y)
l mt nh x tuyn tnh. Tht vy, ta ly hai vector X, Y R2 , gi s
X = (x1 , x2 ) v Y = (y1 , y2 ), khi
f (X + Y ) = f (x1 + y1 , x2 + y2 ) = (x1 + y1 + x2 + y2 , x1 + y1 x2 y2 )
Mt khc
f (X) + f (Y ) = (x1 + x2 , x1 x2 ) + (y1 + y2 , y1 y2 )
= (x1 + y1 + x2 + y2 , x1 + y1 x2 y2 )
T y suy ra f (X + Y ) = f (X) + f (Y ), X R2 .
139
(4.1)
141
A=
0 3 5
1 1 4
Khi phc h ta c
{
x + 2y + z = 0
3y 5z = 0
X1 = 35
1
v h P = (X1 ) cng chnh l c s ca ker f , suy ra dim ker f = 1.
Tip theo, ta tm c s v s chiu ca Im f
f (x, y, z) = (x + 2y + z, x y 4z) = x (1, 1) + y (2, 1) + z (1, 4)
Ta suy ra Im f = P vi P = ((1, 1) , (2, 1) , (1, 4)).
Lp ma trn vector dng ca h P v bin i v dng bc thang
1 1
1 1
1 1
d2 d2 2d1
d3 3d3 5d2
A = 2 1
0 3
0 3
d3 d3 d1
1 4
0 5
0 0
Ta suy ra dim Im f = 2 v Im f c c s l h P = ((1, 1) , (2, 1)).
142
i
2
3
=
ai x : a1 + (a0 2a3 ) x + (2a3 a1 ) x + (a0 a1 ) x = 0
i=0
a1
=0
a0 = 0
a0 2a3 = 0
a =0
1
2a3 a1 = 0
a3 = 0
a a =0
0
1
Ta suy ra ker f = {a2 x2 : a2 R}.
Vy dim ker f = 1 v ker f c c s l h vector P = (x2 ).
Tip theo, ta xc nh c s v s chiu ca Im f .
V dim ker f = 1 nn ta suy ra
dim Im f = dim P3 [x] dim ker f = 4 1 = 3
Mt khc
a1 + (a0 2a3 ) x + (2a3 a1 ) x2 + (a0 a1 ) x3
= a0 (x + x3 ) + a1 (1 x2 x3 ) + a3 (2x + 2x2 )
Vy Im f = P vi P = (x + x3 , 1 x2 x3 , 2x + 2x2 ).
Ta lp ma trn vector dng ca h P
0 1
0
1
A = 1 0 1 1
0 2 2
0
4mz
= 0
x + y
(4.2)
3x + 5y +
2z
= 0
4x + 7y + (m + 1) z = 0
Ta lp ma trn vector dng ca h 4.2 v bin i v dng bc thang
1
1 1 4m
d2 d2 3d1
A= 3 5
2 0
d3 d3 4d1
0
4 7 m+1
1
d3 2d3 3d2
0
0
1
2
3
1
2
0
4m
2 + 12m
17m + 1
4m
2 + 12m
2m 4
19
X1 = 11
1
v h P = (X1 ) cng chnh l c s ca ker f .
Mt khc, vi m = 2 ta cng suy ra c
f (x, y, z) = (x + y + 8z, 3x + 5y + 2z, 4x + 7y z)
= x (1, 3, 4) + y (1, 5, 7) + z (8, 2, 1)
Do , Imf = P vi P = ((1, 3, 4) , (1, 5, 7) , (8, 2, 1)).
144
1 3 4
1
d2 d2 d1
A=
1 5 7
0
d3 d3 8d1
8 2 1
0
1
d3 d2 +11d2
0
0
3
4
2
3
22 33
3 4
2 3
0 0
4.2
4.2.1
{
Gii h phng trnh
{
(x, y) :
x + y = 0
x y = 0
x + y = 0
c nghim
x y = 0
x=0
.
y=0
x + y = 0
ker g = (x, y) :
= {(0, 0)} = {0R2 }
x + 2y = 0
2x y = 0
Vy g l n cu.
3. Ta thy
x + y + z = 0
ker h = (x, y, z) :
x + 2y + 3z = 0
2x + 3y + 4z = 0
H phng trnh
x + y + z = 0
x + 2y + 3z = 0
2x + 3y + 4z = 0
c nh thc ca ma trn h s bng khng nn h c nghim khng
tm thng, tc ker h = {(0, 0, 0)} = {0R3 }. Vy h khng l n cu.
V d 4.10. Cho nh x tuyn tnh f : R2 R2 xc nh bi
f (x, y) = (x + y, x + my)
Tm m f l n cu.
Gii. Ta c
{
ker f =
{
(x, y) :
x + y = 0
x + my = 0
mx + y + z = 0
ker f = (x, y, z) :
x + my + z = 0
x + y + mz = 0
mx + y + z = 0
x + my + z = 0
x + y + mz = 0
c nghim khng tm thng. Khi
m 1 1
1 m 1
1 1 m
[
m=1
=0
m = 2
Vy vi m = 1; m = 2 th f l khng l n cu.
4.2.2
Ton cu
147
1
m
A = m2
2
1 m1
V A l ma trn cp 3 2 nn r (A) 2. Vy f khng th l mt ton
nh vi mi m.
Cch 2. Ta c dim Im f + dim ker f = dim R2 = 2.
V dim ker f 0 nn dim Im f 2 < 3.
Vy f khng th l ton nh vi mi m R.
4.2.3
ng cu
149
Gi P = (X1 , X2 , . . . , Xn ) l c s ca V; P = (X1 , X2 , . . . , Xm
) l c
s ca V . Gi s
a1j
a2j
[f (Xj )]P = . ; j = 1, n
.
.
amj
Khi , ma trn
a11
a21
..
.
a12
a22
..
.
am1 am2
. . . a1n
. . . a2n
..
..
.
.
. . . amn
k hiu A = [f ]PP .
150
P = (X1 , X2 , . . . , Xn ) l c s ca V; P = (X1 , X2 , . . . , Xm
) l c s
ca V . Khi , X V ta c
(0,
{ 2) = (1, 1) + (1, 2)
+ =0
{ + 2 = 2
= 2
=2
( )
2
Vy [(0, 2)]P =
.
2
( )
5
Tng t ta tnh c [(1, 3)]P =
4
151
f (1, 1, 0, 0) = (3, 1, 0)
f (0, 1, 1, 0) = (2, 3, 1)
f (0, 0, 1, 1) = (0, 2, 3)
f (0, 0, 0, 1) = (0, 0, 2)
Ta tnh c
1
0
= 1 ; [(2, 3, 1)]P = 4
5
4
2
3
= 5 ; [(0, 0, 2)]P = 2
0
2
[(3, 1, 0)]P
[(0, 2, 3)]P
Vy ma trn ca f i vi cp c s (P, P ) l
0 1 3 2
A = [f ]PP = 1 4 5 2
4 5 2
0
Khng kh ch ra rng r(A) = 3 nn f l mt ton cu.
nh l 4.8. Cho V, V l hai khng gian vector v P =
(X1 , X2 , . . . , Xn ) l mt c s bt k ca V, h vector (Y1 , Y2 , . . . , Yn )
ty cha trong V . Khi , tn ti duy nht nh x tuyn tnh
f : V V tha mn f (Xi ) = Yi , i = 1, n.
152
{ 2 + = x2
= x2 x1
= 2x1 x2
Khi
f (x1 , x2 ) = f ((x2 x1 ) (1, 2) + (2x1 x2 ) (1, 1))
= (x2 x1 ) f (1, 2) + (2x1 x2 ) f (1, 1)
= (x2 x1 ) (0, 1) + (2x1 x2 ) (1, 0) = (2x1 x2 , x2 x1 )
T y ta suy ra
(
[f ] =
2 1
1 1
)
f (x1 , x2 , . . . , xn ) =
a1j xj ,
a2j xj , . . . ,
amj xj
j=1
j=1
j=1
+ 2b = 0
+ b = 1
+ 2d = 1
+ d = 0
a = 2
b = 1
c = 1
d=1
Vy f (x1 , x2 ) = (2x1 x2 , x1 + x2 ) v
(
[f ] =
2 1
1 1
a1 = 1
a2 = 0
b1 = 2 ; b2 = 1
c1 = 0
c2 = 1
Vy f (x, y, z) = (x + 2y, y + z) v
2
[f ]E
E3
(
)
1 2 0
=
.
0 1 1
Khi
f (1, 1) = (a + b, c + d)
f (1, 2) = (a + 2b, c + 2d)
Nu V = V , P1 P1 P , P2 P 2 P th [f ]P = C 1 ([f ]P ) C
vi C = CP P .
3
V d 4.22. Cho nh x tuyn tnh f : R2 R3 c [f ]E
E2
1 3
= 0 2 .
4 3
1
)
1 3 (
1 1 1
1
1
= 0 1 0 0 2
1 2
4 3
1 1 0
5
6
= 2
4 .
9 15
3
[f ]PP = CE13 P [f ]E
E2 CE2 P
155
156
1 1
1 2
)1
(
=
2 1
1 1
Khi
( ) (
)( ) (
)
[ 1
] [ 1 ] x
2 1
x
2x y
f (x, y) = f
=
=
y
1 1
y
x + y
Ta suy ra f 1 (x, y) = (2x y, x + y).
2. p dng nh l 4.12 ln na ta c
(
)1 (
)
2 1
1 1
1
1
[f ]P = [f ]P =
=
.
1 1
1 2
4.4
4.4.1
1 3 1
1 2 3
V d 4.26. Hai ma trn A = 0 1 2 v B = 2 3 4 khng
0 0 2
1 1 1
ng dng vi nhau. Tht vy, nu A v B ng dng th tn ti ma trn
kh nghch P sao cho A = P 1 BP . Khi det A = det (P 1 BP ) = det B.
iu ny v l v t bi ta d dng tnh c det A = 1 = det B = 0.
3 4
1 3
)
c a thc c trng
3 4
PA () = det (I2 A) =
1 3
= 2 6 + 5
0 1 1
V d 4.28. Ma trn A = 1 0 1 c a thc c trng
1 1 0
1 1
PA () = det (I3 A) = 1 1 = 3 3 2
1 1
158
= 2 + 3.
2 0
0
[f ] = 1 1 0
2 1 1
159
= ( 2) ( + 1)2 .
Vy Pf () = ( 2) ( + 1)2 .
)
1 ( n1
A
+ an1 An2 + an2 An3 + + a1 In
a0
160
1 1 0
V d 4.31. Cho ma trn A = 0 1 0 .
5 3 2
1. Tnh Q (A), bit rng Q (x) = x8 + 3x6 3x5 + 3x3 x.
2. Tnh A1 .
Gii. 1. Ma trn A c a thc c trng l
1 1
0
PA () = det (I3 A) = 0
1
0
5
3 + 2
= 3 3 + 2
1 3 0
Do , Q (A) = R (A) = 2A2 A = 0 1 0 .
15 1 10
2. p dng h qu 4.4 ta c
A1
2
1 1 0
3 0 0
1
1
= (3I3 A2 ) = 0 3 0 0 1 0
2
2
0 0 3
5 3 2
1 1 0
= 0 1
0
5
1 12
2
4.4.3
161
)
2 4
V d 4.33. Ma trn A =
c = 4 l mt gi tr ring. Tht
1 2
vy, ly X = (2, 1), ta thy X = 0R2 v
(
)( ) ( )
( )
2 4
2
8
2
A[X] =
=
=4
= 4[X]
1 2
1
4
1
3 4
1 3
)
.
1 3 2
V d 4.35. Tm cc gi tr ring ca ma trn A = 0 2 3 .
0 3 2
Gii. Lp a thc c trng ca ma trn A
1 3
2
PA () = det (I3 A) = 0
2 3
0
3 2
2
= ( 1) ( 4 5)
= 2 4
2 1
1
(
)
[f ] = [f (1, 0, 0)] [f (0, 1, 0)] [f (0, 0, 1)] = 1 2 1
1
1 2
Lp a thc c trng ca ton t f
+ 2 1
1
Pf () = det (I3 [f ]) = 1 + 2 1
1
1 + 2
= ( + 3)2
(4.5)
Nu [X]P =
1
2
..
.
n
4.5 th vector X = 1 X1 + 2 X2 + + n Xn l vector ring ca
f ng vi gi tr ring . Hn na,
E () = 1 X1 + 2 X2 + . . . + n Xn : .. W
n
trong W l khng gian con nghim ca h 4.5.
( a11 ) x1
a12 x2
...
a1n xn
= 0
a21 x1
+ ( a22 ) x2 . . .
a2n xn
= 0
.
..
an1 x1
an2 x2
. . . + ( ann ) xn = 0
vi A = (aij )n .
Nu V = Rn th ta thng chn P En . Khi , nu khng gian
con nghim W ca h 4.5 c c s l h vector P = (X1 , X2 , . . . , Xl )
th E() c c s l h vector P = (X1T , X2T , . . . , XlT ).
165
Nu [X] =
1
2
..
.
(4.6)
n
4.6 th vector X = (1 , 2 , . . . , n ) l mt vector ring ca ma
trn A ng vi gi tr ring . Hn na,
E () = (1 , 2 , . . . , n ) : .. W
n
trong W l khng gian con nghim ca h 4.6.
= 2 6 + 5
x1 3x2 = 0
Gii h trn ta c nghim x1 = 3, x2 = . Do , tp vector ring
ca A ng vi gi tr ring = 1 c dng {(3, ) : R\{0}}.
Mt cch tng t, tp vector ring ca A ng vi gi tr ring = 5
c dng {(, ) : R\ {0}}.
V d 4.39. Tm tt c cc gi tr ring v vector ring ca ma trn
2 0 1
A = 2 1 2 .
1 0 2
Gii. Lp a thc c trng ca ma trn A
2
0
1
PA () = det (I3 A) = 2 1
2
1
0
2
= ( 1)2 ( 3)
x1 + x3 = 0
2x1 + 2x3 = 0
x1
x3 = 0
H trn c nghim x1 = , x2 = , x3 = . Do , tp vector ring ca
A ng vi gi tr ring = 1 c dng {(, , ) : , R, 2 + 2 = 0}.
Mt cch tng t, tp vector ring ca A ng vi gi tr ring = 3
c dng {(, 2, ) : R\ {0}}.
V d 4.40. Tm gi tr ring, khng gian con ring ca ton t tuyn
tnh f : R2 R2 xc nh bi f (x, y) = (2x y, x + 4y).
167
(
=
2 1
1 4
3 2
0
0 . Tm gi tr ring v vector
1
c ma trn biu din l A trong
1. C s chnh tc E3 .
2. C s B = ((1, 1, 0) , (1, 0, 1) , (0, 1, 1)).
Gii. 1. Lp a thc c trng ca ma trn A
3 2
0
Pf () = det (I3 A) = 1 4
0
3
3 1
= ( 1) ( 2) ( 5)
a thc c trng Pf () c ba nghim = 1, = 2, = 5. Do ,
ton t f c ba gi tr ring l = 1, = 2, = 5.
168
2x1 2x2 = 0
E (1) = (x1 , x2 , x3 ) :
x1 3x2 = 0
3x1 3x2 = 0
= {(0, 0, ) : R}
Ta thy khng gian E(1) c c s l h vector P1 = ((0, 0, 1)).
ng vi gi tr ring = 2, ta xc nh khng gian con ring E(2).
Ta c
= 0
x1 2x2
E (2) = (x1 , x2 , x3 ) :
x1 2x2
= 0
3x1 3x2 + x3 = 0
= {(2, , 3) : R}
Ta thy khng gian E(2) c c s l h vector P2 = ((2, 1, 3)).
ng vi gi tr ring = 5, ta xc nh khng gian con ring E(5).
Ta c
= 0
2x1 2x2
E (5) = (x1 , x2 , x3 ) :
x1 + x2
= 0
3x
3x
+
4x
=
0
1
2
3
{(
)
}
3
=
, , : R
2
Ta thy khng gian E(5) c c s l h vector P3 = ((2, 2, 3)).
2. V gi tr ring ca f khng ph thuc vo vic chn c s nn trong
trng hp ny f vn c cc gi tr ring l = 1, = 2, = 5.
cho tin cho vic trnh by, ta t X1 = (1, 1, 0), X2 = (1, 0, 1) v
X3 = (0, 1, 1).
ng vi gi tr ring = 1, ta xc nh khng gian con ring E(1).
Ta c
2x1 2x2 = 0
E (1) = x1 X1 + x2 X2 + x3 X3 :
x1 3x2 = 0
3x1 3x2 = 0
= {0X1 + 0X2 + X3 : R}
= { (0, 1, 1) : R}
Ta thy khng gian E(1) c c s l h vector P1 = ((0, 1, 1)).
169
= 0
x1 2x2
E (2) = x1 X1 + x2 X2 + x3 X3 :
x1 2x2
= 0
3x1 3x2 + x3 = 0
= {2X1 + X2 3X3 : R}
= {(1, 5, 2) : R}
Ta thy khng gian E(2) c c s l h vector P2 = ((1, 5, 2)).
ng vi gi tr ring = 5, ta xc nh khng gian con ring E(5).
Ta c
= 0
2x1 2x2
E (5) = x1 X1 + x2 X2 + x3 X3 :
x1 + x2
= 0
3x
{
} 1 3x2 + 4x3 = 0
3
= X1 + X2 + X3 : R
2
5 5
= {(2, , ) : R}
2 2
Ta thy khng gian E(5) c c s l h vector P3 = ((4, 5, 5)).
170
)
3 2
V d 4.42. Ma trn A =
cho ha c v a thc c trng
1 2
PA () = 2 5 + 4 c hai nghim phn bit = 1, = 4.
3 1 a
V d 4.43. Tm a, b ma trn A = 0 2 b cho ha c.
0 0 1
(
=
3 5
1
3
1 2 0
(
)
[f ] = [f (1, 0, 0)] [f (0, 1, 0)] [f (0, 0, 1)] = 1
4 0
1 1 4
a thc c trng ca ton t tuyn tnh f c dng
Pf () = det (I3 [f ]) = ( 2) ( 3) ( 4)
Ta thy phng trnh Pf () = 0 c ba nghim = 2, = 3, = 4 nn
ton t tuyn tnh f cho ha c.
172
nh l 4.21. Gi 1 , 2 , . . . , k l tt c cc gi tr ring i mt
khc nhau ca A Mn (R), n1 , n2 , . . . , nk ln lt l bi ca cc
nghim 1 , 2 , . . . , k trong a thc PA (). Khi , ma trn A cho ha
c khi v ch khi n1 +n2 + +nk = n v dim E(1 ) = n1 , dim E(2 ) =
n2 , . . . , dim E(k ) = nk .
2 0 1
V d 4.47. Chng t ma trn A = 2 1 2 l cho ha c.
1 0 2
Gii. Trong v d 4.39 ta bit A c hai gi tr ring = 1 v = 3
vi bi ln lt l 2 v 1.
Mt khc cng t v d 4.39 ta c dim E(1) = 2 v dim E(3) = 1.
p dng nh l 4.21 ta suy ra ma trn A cho ha c.
V d 4.48. Chng t rng ton t tuyn tnh f : R3 R3 xc nh bi
f (x, y, z) = (x 2y, x + 4y, x + y + 3z) l cho ha c.
Gii. Trc ht, ta tm ma trn biu din ca ton t f i vi c s
chnh tc E3 . Ta c
1 2 0
(
)
[f ] = [f (1, 0, 0)] [f (0, 1, 0)] [f (0, 0, 1)] = 1
4 0
1 1 3
a thc c trng ca ton t tuyn tnh f c dng
Pf () = det (I3 [f ]) = ( 2) ( 3)2
Phng trnh c trng Pf () = 0 c hai nghim = 2 v = 3 vi
bi ln lt l 1 v 2. Do , ton t f c hai gi tr ring = 2 v = 3.
ng vi gi tr ring = 2, ta xc nh khng gian con ring E(2).
Ta c
= 0
x1 + 2x2
E (2) = (x1 , x2 , x3 ) :
x1 2x2
= 0
x1 x2 x3 = 0
= {(2, , 3) : R}
Ta thy khng gian E(2) c c s l h vector P1 = ((2, 1, 3)).
Do dim E(2) = 1.
173
2x1 + 2x2 = 0
E (3) = (x1 , x2 , x3 ) :
x1 x2 = 0
x1 x2 = 0
= {(, , ) : , R}
Khng gian E(3) c c s l h vector P2 = ((1, 1, 0), (0, 0, 1)). Do
dim E(3) = 2.
p dng nh l 4.20 ta khng nh ton t f cho ha c.
nh l 4.23. Gi 1 , 2 , . . . , k l tt c cc gi tr ring i mt
khc nhau ca ma trn cho ha c A Mn (R), n1 , n2 , . . . , nk
ln lt l bi ca cc nghim 1 , 2 , . . . , k trong a thc PA ().
Gi s cc h vector P1 , P2 , . . . , Pk ln lt l c s ca cc khng
gian con ring E(1 ), E(2 ), . . . , E(k ). Khi , h vector P = P1
P Pk = (X1 , X2 , . . . , Xn ) l c s ca Rn v nu t S =
(2
)
[X1 ] [X2 ] . . . [Xn ] th S l ma trn lm cho ha ma trn A.
Hn na, ma trn cho D = S 1 AS ton cc gi tr ring ca ma
trn A, s ln xut hin cc gi tr ring bng vi s chiu ca
khng gian con ring E().
2 5 3
V d 4.49. Cho ha ma trn A = 0 3 4 .
0 0 6
174
5x2 3x3 = 0
E (2) = (x1 , x2 , x3 ) :
x2 4x3 = 0
8x3 = 0
= {(, 0, 0) : R}
Khng gian E(2) c c s l h vector P1 = ((1, 0, 0)).
ng vi gi tr ring = 3, ta xc nh khng gian con ring E(3).
Ta c
x1 5x2 3x3 = 0
E (3) = (x1 , x2 , x3 ) :
4x3 = 0
9x3 = 0
= {(5, , 0) : R}
Khng gian E(3) c c s l h vector P2 = (5, 1, 0).
ng vi gi tr ring = 6, ta xc nh khng gian con ring
E(6). Ta c
{
1 5 7
Theo nh l 4.23, ma trn S = 0 1 32 l ma trn lm
0 0
72
cho ca ma trn A. Hn na,
2 0 0
D = S 1 AS = 0 3 0
0 0 6
175
1 2 0
(
)
[f ] = [f (1, 0, 0)] [f (0, 1, 0)] [f (0, 0, 1)] = 1
4 0
1 2 2
a thc c trng ca ton t tuyn tnh f c dng
Pf () = det (I3 [f ]) = ( 2)2 ( 3)
Phng trnh c trng Pf () = 0 c hai nghim = 2 v = 3 vi
bi ln lt l 2 v 1. Do , ton t f c hai gi tr ring = 2 v = 3.
ng vi gi tr ring = 2, ta xc nh khng gian con ring E(2).
Ta c
x1 + 2x2 = 0
E (2) = (x1 , x2 , x3 ) :
x1 2x2 = 0
x1 + 2x2 = 0
= {(2, , ) : , R}
Khng gian E(2) c c s l h vector P1 = ((2, 1, 0) , (0, 0, 1)). Do
dim E(2) = 2
ng vi gi tr ring = 3, ta xc nh khng gian con ring E(3).
Ta c
= 0
2x1 + 2x2
E (3) = (x1 , x2 , x3 ) :
x1 x2
= 0
x1 + 2x2 + x3 = 0
= {(, , ) : R}
Khng gian E(3) c c s l h vector P2 = ((1, 1, 1)). Do ,
dim E(3) = 1.
Ta thy dim E (2) + dim E (3) = 3 nn ton t f cho ha c.
t P = P1 P2 = ((2, 1, 0) , (0, 0, 1) , (1, 1, 1)), ta suy ra P l mt
c s ca R3 gm cc vector ring ca f . Hn na,
2 0 0
[f ]P = 0 2 0
0 0 3
176
Bi tp chng 4
Phn t lun
Bi tp 4.1. Cho nh x tuyn tnh f : R2 R2 , ma trn ca f i vi
(
)
1 2
c s B = ((1, 1), (1, 0)) l
. Tm biu thc ca f .
3 4
Bi tp 4.2. Cho nh x tuyn tnh f : R2 R2 nh bi f (x1 , x2 ) =
(x1 + 3x2 , 2x1 + 4x2 ). Tm ma trn ca nh x ngc f 1 : R2 R2 i
vi c s chnh tc.
Bi tp 4.3. Cho nh x tuyn tnh f : R2 R2 nh bi f (x, y) =
(4x, 4x y). Tm ma trn ca f i vi c s B = ((1, 1), (1, 1)).
Bi tp 4.4. Cho hai nh x tuyn tnh f : R3 R3 nh bi
f (x1 , x2 , x3 ) = (x1 + x2 + x3 , x1 + x2 x3 , x1 x2 x3 )
v g : R3 R3 nh bi
g(x1 , x2 , x3 ) = (x1 x2 x3 , x1 + x2 x3 , x1 x2 + x3 )
Xc nh biu thc nh x hp g f : R3 R3 .
Bi tp 4.5. Cho nh x tuyn tnh f : R2 R2 nh bi f (x, y) =
(x + y, x y). Tm ma trn ca f i vi c s B = ((1, 1), (1, 0)).
Bi tp 4.6. Cho nh x tuyn tnh f : R2 R2 . Ma trn ca f i vi
(
)
1 3
c s B = ((0, 1), (1, 0)) l
. Tm biu thc ca f .
2 4
Bi tp 4.7. Cho nh x tuyn tnh f : R2 R2 nh bi f (x, y) =
(x y, x y). Tm ma trn ca f i vi c s B = ((1, 1), (1, 2)).
Bi tp 4.8. Cho nh x tuyn tnh f : R2 R2 , ma trn ca f i vi
(
)
1 1
c s B = ((0, 1), (1, 0)) l
. Tm biu thc ca f .
3 4
Bi tp 4.9. Cho nh x tuyn tnh f : R2 R2 , ma trn ca f i vi
(
)
1 0
c s B = ((1, 1), (1, 1)) l
. Tm biu thc ca f .
0 1
Bi tp 4.10. Cho nh x tuyn tnh f : R2 R2 , ma trn ca f i
(
)
1 3
vi c s E2 l
. Tm biu thc ca nh x ngc f 1 : R2 R2 .
2 5
177
1 1 1
i vi c s B = ((1, 1, 0), (0, 1, 1), (1, 0, 1)) l 2 1 1.
1 0 1
1. Tm biu thc ca f .
2. Tm biu thc ca f 1 (nu c).
Bi tp 4.16. Cho nh x tuyn tnh f : R3 R3 , bit
ma trn ca f
1 1
1 4.
3 1
1. Tm biu thc ca f .
2. Tm biu thc ca f 1 (nu c).
Bi tp 4.17. Cho nh x tuyn tnh f : R3 R3 nh bi
f (x1 , x2 , x3 ) = (x1 + x2 + x3 , x1 x2 + x3 , x1 + x2 x3 )
Tm ma trn ca nh x ngc f 1 : R3 R3 i vi c s chnh tc.
Bi tp 4.18. Cho nh x tuyn tnh f : R3 R3 nh bi
f (x, y, z) = (x + y + z, x y + z, x + y z)
Tm biu thc ca nh x ngc f 1 : R3 R3 .
Bi tp 4.19. Cho nh x tuyn tnh f : R3 R3 nh bi
f (x, y, z) = (x + y, y + z, x + z)
Tm biu thc ca nh x ngc f 1 : R3 R3 .
178
1 2 3 4
1 2 3 4
1 2 3
0 1 2 3
0 1 2 3
1 1 2
A=
,B =
,C =
0 0 2 3
0 0 2 3
1 0 2
0 0 0 2
0 1 2 2
1 1 0
3
2
1 1
1
1 1 1
1 1 0
A = 4 1 0 , B = 1 2 2 , C = 1 1 1
1
1 1
2 2 4
0
0 3
5 0 0
ma trn A = 0 5 0.
0 0 5
179
2 0 0
0 0 0.
0 0 0
4. Tm cc vector ring ng vi tr ring = 2 ca ma trn A =
2 0 0
0 0 0.
0 0 0
Bi tp 4.27. Vector X = (2, 2) l vector ring ca ma trn A =
(
)
0 1
ng vi tr ring no?
1 0
1 0 0
Bi tp 4.28. Cho ma trn A = 2 1 0. ng vi tr ring = 1, ma
7 2 1
trn A c bao nhiu vector ring c lp tuyn tnh?
(
)
1 2
Bi tp 4.29. Vector X = (2, 2) l vector ring ca ma trn
4 3
ng vi tr ring no?
(
)(
)(
)
5 2
3 2
1 2
Bi tp 4.30. Ma trn
c cc tr ring no?
3 1
0 3
3 5
(
)
1 1
Bi tp 4.31. Vector X = (7, 7) l vector ring ca
ng vi tr
1 1
ring no?
(
)(
)(
)
1 1
7 2
2 1
Bi tp 4.32. Cho ma trn A =
. Ma trn A
1 2
0 7
1 1
c cc tr ring no?
(
)
1 2
Bi tp 4.33. Vector X = (2, 4) l vector ring ca ma trn
ng
2 4
vi tr ring no?
(
)(
)(
)
1 1
17 28
2 1
Bi tp 4.34. Cho ma trn A =
. Ma trn
1 2
0 14
1 1
A c cc tr ring no?
180
2 1
1 1
)(
)(
)
7 0
1 1
. Ma trn
12 14
1 2
A c cc tr ring no?
Bi tp 4.36. Cho ha cc ma trn sau (nu c):
1 1 0
1 1
a. A = 4 1 0
c. B = 1 2
0
0 3
2 2
1 1
1
3 1
b. C =
d. D = 1 1
1 1 1
1
1 1
1 1
1
2
4
1
1
1
1 0
m 0
sau y ng?
181
)
vi m R. Khng nh no
0 m
m 0
)
vi m R. Khng nh no
sau y ng?
a. A cho ho c khi v ch khi m = 0.
b. A khng cho ho c khi v ch khi m = 0.
c. A cho ha c vi mi m.
d. A khng c mt tr ring no.
1 1 a
Bi tp 4.42. Cho ma trn A = 0 2 b vi a, b R. Khng nh
0 0 3
no sau y ng?
a. A cho ho c khi v ch khi a = 0, b = 0.
b. A cho ho c khi v ch khi a = 0.
c. A cho ha c vi mi a, b.
d. A khng cho ha c vi mi a, b.
0 1 a
Bi tp 4.43. Cho ma trn A = 0 1 0 vi a R. Khng nh no
0 0 1
sau y ng?
a. A cho ho c khi v ch khi a = 0.
b. A cho ho c khi v ch khi a = 1.
c. A cho ha c vi mi a.
d. A khng cho ha c vi mi a.
Bi tp 4.44. Gi s A l mt ma trn vung cp 3 c 3 vector ring
l (1, 2, 1) ; (1, 0, 1) ; (1, 0, 0) ln lt ng vi cc tr ring l 1, 2 v 3. t
1 1 1
P = 2 0 0. Khng nh no sau y ng?
1 1 0
182
1
1
a. A c cho ha v P AP = 0
0
2
1
b. A c cho ha v P AP = 0
0
3
1
c. A c cho ha v P AP = 0
0
0 0
2 0.
0 3
0 0
1 0.
0 3
0 0
2 0.
0 1
3 0 0
trn P no sau y tha ng thc P 1 AP = 0 2 0.
0 0 4
2 1 2
2 2 1
c. P = 2 1 0
a. P = 1 1 1
1 1 0
2 0 0
2 1 2
1 2 2
d. P = 0 1 2
b. P = 1 2 0
1 1 0
0 1 1
Bi tp 4.46. Gi s A l mt ma trn vung cp 3 c a thc c trng
l () = ( 2) ( 4). Khng nh no sau y ng?
a. A cho ha c.
b. A cho ha c khi v ch khi ng vi tr ring 0, A c hai vector
ring c lp tuyn tnh.
c. A cho ha c khi v ch khi ng vi tr ring 2, A c hai vector
ring c lp tuyn tnh.
d. Acho ha c khi v ch khi ng vi tr ring 4, A c hai vector
ring c lp tuyn tnh.
Bi tp 4.47. Gi s A l mt ma trn vung cp 3 c a thc c trng
l () = ( 2)2 ( 4).Khng nh no sau y ng?
a. A khng cho ha c v A khng c hai tr ring phn bit.
b. A cho ha c.
c. A cho ha c khi v ch khi ng vi tr ring 2, A c hai vector
c lp tuyn tnh.
183
4 5 2
Bi tp 4.49. Cho ma trn A = 5 7 3. Khng nh no sau y
6 9 4
l ng?
a. (1, 2, 3) l vector ring ca A.
b. (1, 2, 1) l vector ring ca A.
c. (0, 0, 0) l vector ring ca A.
d. (0, 1, 1) l vector ring ca A.
2 1 1
Bi tp 4.50. Tm tt c cc gi tr ring ca ma trn A = 0 3 1 .
0 0 2
a. 1 = 2, 2 = 3, 3 = 0
b. = 2
c. 1 = 2, 2 = 3
d. = 3
(
)
1 0
Bi tp 4.51. Cho ma trn A =
. Tm cc tr ring ca ma trn
2 3
A3 .
a. 1 = 1, 2 = 6
b. 1 = 1, 2 = 27
c. 1 = 1, 2 = 9
d. Cc cu trn u sai
(
)
1 2
Bi tp 4.52. Cho ma trn A =
. Tm cc tr ring ca ma trn
4 3
A3 .
a. 1 = 1, 2 = 125
b. 1 = 1, 2 = 15
c. 1 = 1, 2 = 5
d. Cc cu trn u sai
4 1 2
Bi tp 4.53. Cho A = 2 1 2, bit A c ba gi tr ring thc
1 1 1
1 , 2 , 3 . Tm I = 1 + 2 + 3 .
184
b. I = 7
c. I = 8
d. I = 9
c. C ba nh x
d. Khng c nh x no
c. Ch c i v ii
d. Ch c i
b. (3, 3)
c. (1, 2)
d. (2, 1)
b. (3, 1)
c. (2, 1)
185
d. (2, 1)
b. m = 1
c. m = 0
d. m = 0
b. m = 2
c. m = 2
186
d. m = 0
Chng 5
Dng song tuyn tnh v dng
ton phng
5.1 Khi nim dng song tuyn tnh v dng
ton phng
5.1.1
187
(f, g) =
a
n
n
aij xi yj
(5.1)
i=1 j=1
vi [X]P =
x1
x2
..
.
; [Y ]P =
y1
y2
..
.
v aij = (Xi , Xj ) ; i, j = 1, n.
xn
yn
Ma trn A = (aij )n c gi l ma trn ca dng song tuyn tnh
i vi c s P , k hiu A = []P (trng hp V = Rn v P En th
ta k hiu A = []).
Cng thc 5.1 c gi l biu thc ta ca dng song tuyn tnh
trong c s P .
Ta c th vit dng song tuyn tnh di dng ma trn
(X, Y ) = [X]TP []P [Y ]P
[]P = .
.. . .
..
..
.
.
.
an1 an2 . . . ann
189
aij xi yj
(5.2)
(X, Y ) =
1i,jn
[] = .
.
.
.
..
. . ..
..
x1
y1
vi [X]P = x2 ; [Y ]P = y2 .
x3
y3
1 2
[]P =
1 1
0 2
: R3 R3 R c ma trn i
0
3
2
x1
y1
vi [X]P = x2 ; [Y ]P = y2 .
x3
y3
1
1
y1
x1
3. Ta c [X]P = x2 x1 ; [Y ]P = y2 y1 .
y3 y2
x3 x2
Do
(X, Y ) = [X]TP []P [Y ]P
y1
1 2 0
=
x1 x2 x1 x3 x2 1 1 3 y2 y1
y3 y2
0 2 2
= x1 y1 2x3 y1 + 4x1 y2 6x2 y2 +
4x3 y2 3x1 y3 + 5x2 y3 2x3 y3
(
4. Ma trn ca i vi c s chnh tc E3
191
1
4 3
[] = 0 6 5 .
2 4 2
5.1.2
(
)
1 4 5
2 1
V d 5.8. Cc ma trn A =
; B = 4 1 2 l cc ma
1 3
5 2 2
trn i xng.
V d 5.9. Ma trn n v In l mt ma trn i xng. Ma trn khng
Onn cng l mt ma trn i xng.
nh l 5.2. Cho l dng song tuyn tnh trn khng gian vector
hu hn chiu V. Khi , nu i xng th ma trn ca i vi
c s ty P ca khng gian V l mt ma trn i xng. Ngc li,
nu tn ti mt c s P ca V sao cho ma trn ca i vi P l i
xng th l dng song tuyn tnh i xng.
nh ngha 5.3. Cho l dng song tuyn tnh i xng trn khng
gian vector V. nh x
q: V
R
X 7 (X, X)
c gi l dng ton phng trn V ng vi .
q (f ) = (f, f ) =
a
vi f C [a, b].
V d 5.12. Gi C (n) [a, b] l tp hp tt c cc hm s kh vi cp n lin
tc trn [a, b]. Khi , nh x : C (n) [a, b] C (n) [a, b] R xc nh bi
(f, g) =
b (
n
a
)
f (i) (t) g (i) (t) dt
i=0
vi f, g C (n) [a, b] l dng song tuyn tnh trn C (n) [a, b]. Dng ton
phng q ng vi c dng
q (f ) = (f, f ) =
b (
n
a
)
]
2
f (i) (t)
dt
i=0
1
[q (X + Y ) q (X) q (Y )]
2
aij xi xj
1i,jn
a11 x21 +
aij xi xj
(5.3)
1i<jn
x1
x2
..
.
xn
Cng thc 5.3 c gi l biu thc ta ca dng ton phng q
trong c s P .
a11
a21
[q]P = .
..
an1
194
a12 . . . a1n
a22 . . . a2n
.. . .
..
.
.
.
an2 . . . ann
i=1
vi [X]P =
aij (xi yj + xj yi )
1i<jn
y1
y2
; [Y ]P = ..
.
yn
xn
x1
x2
..
.
aii xi yi +
[q] = .
.
.
.
..
. . ..
..
1 1 2
[q] = 1 3 0
2 0 2
2. Dng cc ca dng ton phng q c xc nh bi
(X, Y ) = x1 y1 + 3x2 y2 2x3 y3 + x1 y2 + x2 y1 2x1 y3 2x3 y1
195
(X1 , X1 )
[q]P = []P = (X2 , X1 )
(X3 , X1 )
6 0
2
= 0 5 3
2 3 1
(X1 , X2 ) (X1 , X3 )
(X2 , X2 ) (X2 , X3 )
(X , X ) (X3 , X3 )
3 2
2 2
0
[q] = 2 3 4
0 4 1
196
2 2
0
1 0 0
1 1 1
= 0 1 1 2 3 4 1 1 0
0 0 1
0 4 1
1 1 1
0 4 5
=
4 6 5
5 5 1
V d 5.16. Cho dng ton phng q trn R3 . Bit ma trn ca q i vi
c s P = ((1, 1, 1), (1, 2, 3), (0, 0, 1)) c dng
3 1 3
[q]P = 1 1 0
3 0 2
21 21 8
= 21 20 7
8
7 2
T y ta suy ra
q (X) = 21x21 + 20x22 + 2x23 42x1 x2 + 16x1 x3 14x2 x3
vi X = (x1 , x2 , x3 ).
5.2
5.2.1
197
vi [X]P =
x1
x2
..
.
xn
Cc h s 1 , 2 , . . . , n c gi l cc h s chnh tc; c s P c
gi l mt c s qchnh tc.
[q]P =
1 0
0 2
..
..
.
.
0 0
...
...
..
.
0
0
..
.
. . . n
vi 1 , 2 , . . . , n l cc h s chnh tc.
Ngc li, nu tn ti c s P ca V sao cho []P c dng cho th
biu thc ta ca q trong c s P c dng chnh tc.
198
aij xi xj
1i<jn
vi [X]B =
x1
x2
..
.
xn
tng ca phng php Lagrange l tm mt c s P1 ca V sao
cho biu thc ta q i vi P1 c dng
q (X) = 1 y1 + q1 (y2 , y3 , . . . , yn )
2
vi [X]TP1 =
(5.5)
)
y1 y2 . . . yn .
vi [X]TP2 =
y1 y2 . . . yn
v y1 = y1 .
x1 = x1 + x2
x2 = x1 x2
x3 = x3
..
x = x
n
n
(5.6)
x1
x2
x3
..
.
xn
1 1 0 ...
1 1 0 . . .
0 0 1 ...
.. .. .. . .
.
. . .
0 0 0 0
0
0
0
..
.
x1
x2
x3
..
.
xn
CBB
1 1 0 ...
1 1 0 . . .
0 0 1 ...
.. .. .. . .
.
. . .
0 0 0 0
0
0
0
..
.
q (X) =
2
2a12 x1
2
2a12 x2
aij xi xj
i,j=2
vi [X]B
x1
x2
..
.
xn
a12
a1n
a11
x2 + +
xn +
aij xi xj
a11
a11
i,j=2
(
)2
a12
a1n
a12
a1n
2
= a11 (x1 +
x2 + +
xn ) a11
x2 + +
xn +
a11
a11
a11
a11
n
aij xi xj
i,j=2
t 1 = a11 v
a12
a1n
y1 = x1 +
x2 + +
xn
a11
a11
y2 = x2
y3 = x3
..
yn = x n
(5.7)
vi
(
q1 (y2 , y3 , . . . , yn )
= a11
a1n
a12
y2 + +
y
a11
a11 n
(5.8)
)2
+
aij yi yj
i,j=2
a1n
a12 a13
y2
y3
y
x1 = y 1
a11
a11
a11 n
x = y
2
x3 = y3
..
.
(5.9)
xn = yn
a1n
1 aa12
.
.
.
x1
y
1
a11
11
x2 0
1
...
0
y2
.. = ..
..
.. ..
...
. .
.
. .
xn
yn
0
0
...
1
201
CBP1 =
1 aa12
. . . aa1n
11
11
0
1
...
0
..
..
..
..
.
.
.
.
0
0
...
1
x1 = y1 y2 y3
y1 = x1 + x2 + x3
x = y2
y = x2
2
2
x3 = y3
y3 = x3
(5.10)
y1
1 1 1
x1
x2 = 0 1
0 y2
x3
y3
)
y1 y2 y3 .
y1 = y1
y1 = y1
y = y2 y3
y2 = y2 + y3
2
y3 = y3
y3 = y3
(5.12)
x1 = y1 y2 2y3
y1 = x1 + x2 + x3
x = y2 + y3
y = x2 x3
2
2
x3 = y3
y3 = x 3
Php i bin 5.14 c th vit di dng ma trn
y1
1 1 2
x1
x2 = 0 1 1 y2
x3
0
203
y3
(5.14)
z1
x1
1 1 0
x1 = z1 + z2
x = z1 z2 x2 = 1 1 0 z2
2
x3 = z3
0 0 1
z3
x3
Vi php i bin trn th dng ton phng q c biu thc
trong [X]TPz
z1 = y1 + y3
y 1 = z1 z3
z = y2 + 3y3
y = z2 3z3
2
2
z3 = y3
y 3 = z3
(5.16)
y1
1 0 1
z1
z2 = 0 1 3 y2
y3
0 0 1
z3
Vi php i bin 5.16, dng ton phng q s c dng chnh tc
q (X) = 2y12 2y22 + 16y32
v c s qchnh tc l Py = ((1, 1, 0), (1, 1, 0), (4, 2, 1)).
204
vi [X]B =
x1
x2
..
.
xn
vi [X]P =
y1
y2
..
.
det A2 2
det An 2
y2 + . . . +
y
det A1
det An1 n
yn
1 c21 c31 . . .
0 1 c
32 . . .
0 0
1 ...
CBP =
.
.
.. . .
. .
.
.
. .
0 ...
0 0
0 0
0 ...
205
c(n1)1
c(n1)2
c(n1)3
..
.
cn1
cn2
cn3
..
.
1
0
cn(n1)
1
det A(i1)j
;1 j < i n
det Ai1
1 1
[q] =
1 2
1 2
trong c s chnh tc
1
2
3
det A2 2 det A3 2
y +
y
det A1 2 det A2 3
y1
vi [X]P = y2 .
y3
1 c21 c31
CE3 P = 0 1 c32
0 0
1
trong
206
c21 = (1)2+1
c31
c32
T y ta suy ra
1 1 0
= 0 1 1
0 0
1
CE3 P
vi [X]B =
x1
x2
..
.
xn
T
Theo nh l 5.5, lun tn ti c s P ca V sao cho CBP
[]B CBP
l mt ma trn cho (hay dng ton phng q trong c s P c dng
chnh tc). Vn t ra l lm th no xc nh ma trn CBP (t
xc nh c c s P ), cc phng php Lagrange v Jacobi gip
ta tr li cu hi trn nhng gi chng ta s theo hng tip cn khc
da vo khi nim ma trn trc giao.
V d 5.21. Ma trn A =
1
2
12
1
2
1
2
1
2
0
1
0
0
12
)
l ma trn trc giao.
1
2
1
2
x 0 x
A= 0 z 0
y 0 x
2x2 = z 2 = x2 + y 2 = 1
)
(
1
1
Gii h phng trnh trn ta c x = ; y = ; z = 1 v
2
2
)
(
1
1
x = ; y = ; z = 1 .
2
2
Tip theo ta s tm hiu cu trc ca ma trn [q]B , xc nh mi
quan h ca ma trn [q]B vi ma trn trc giao dn ti thut ton
cn tm. V q l dng ton phng nn ma trn [q]B l mt ma trn thc,
i xng. Vi cc ma trn i xng ta c mt s kt qu quan trong sau
y :
n1 + n2 + . . . + nk = n
dim E (i ) = ni ; i = 1, k
P =
Pi = (Z1 , Z2 , . . . , Zn )
i=1
2 1 1
[q] = 1 2 1
1 1 2
a thc c trng ca ma trn [q]
P[q] () = det (I3 [q]) = ( 3)2
a thc c trng P[q] () c hai nghim = 0 v = 3 vi bi tng
ng l 1 v 2.
ng vi gi tr ring = 0, ta xc nh khng gian con ring E(0).
Ta c
2x1 + x2 + x3 = 0
E (0) = (x1 , x2 , x3 ) :
x1
2x2 + x3 = 0
x1
+ x2 2x3 = 0
= {(, , ) : R}
210
5.3. BI TP CHNG 5
Khng gian con ring E(0) c c s l h vector P1 = ((1, 1, 1)).
Trc ((
chun ha Gram-Schmidt
c s P1 ta c c s trc chun
))
1
1
1
, ,
P1 =
.
3 3 3
ng vi gi tr ring = 3, ta xc nh khng gian con ring E(3).
Ta c
x1 + x2 + x3 = 0
E (3) = (x1 , x2 , x3 ) :
x + x2 + x3 = 0
x1 + x2 + x3 = 0
= {( , , ) : , R}
Khng gian con ring E(3) c c s l h vector
P2 = ((1, 1, 0) , (1, 0, 1))
Trc chun ha Gram-Schmidt c s P2 ta c c s trc chun
) (
))
((
1
1 2
1 1
P2 =
, , 0 , , ,
2 2
6
6 6
Ta suy ra, biu thc ta ca q trong c s trc chun
((
) (
) (
))
1 1 1
1 1
1
1 2
, , , , , 0 , , ,
P =
3 3 3
2 2
6
6 6
c dng chnh tc
y1
vi [X]P = y2 .
y3
5.3
Bi tp chng 5
212
[2]
[3]
[4]
[5]
[6]
Howard Anton, Chris Rorres; 2005, Elementary Linear Algebra, John Wiley and Sons, 1200 Tr.
213