Professional Documents
Culture Documents
Tm L Hc La Tui V Tm L Hc S Phm
Tc gi: Vn Thng
Do yu cu ca thc tin v thnh tu ca khoa hc, ngy nay tm l hc la tui c nhiu phn ngnh : tm l hc tr em trc tui hc, tm l hc tui nhi ng, tm l hc tui thiu nin, tm l hc tui thanh nin - i tng nghin cu ca tm l hc s phm l nhng quy lut tm l ca vic dy hc v gio dc. Tm l hc s phm nghin cu nhng vn tm l hc ca vic iu khin qu trnh dy hc, nghin cu s hnh thnh qu trnh nhn thc, tm ti nhng tiu chun ng tin cy ca s pht trin tr tu v xc nh nhng iu kin m bo pht trin tr tu c hiu qa trong qu trnh dy hc, xem xt nhng vn v mi quan h qua li gia gio vin v hc sinh cng nh gia hc sinh vi hc sinh. Nhng phn ngnh ca tm l hc s phm: tm l hc dy hc, tm l hc gio dc v tm l hc v ngi gio vin. b. Nhim v: T nhng nghin cu trn tm l hc la tui v tm l hc s phm c nhim v : rt ra nhng quy lut chung ca s pht trin nhn cch theo la tui, nhng nhn t ch o s pht trin nhn cch theo la tui ; rt ra nhng quy lut lnh hi tri thc, k nng k xo trong qu trnh gio dc v dy hc, nhng bin i tm l ca hc sinh do nh hng ca gio dc v dy hct cung cp nhng kt qu nghin cu t chc hp l qu trnh s phm, gp phn nng cao hiu qu ca hot ng gio dc v dy hc. c. ngha: Nhng thnh tu ca tm l hc la tui v tm l hc s phm c ngha l lun v thc tin ln lao. - V mt l lun, cc nghin cu ca tm l hc la tui v tm l hc s phm s dng cc ti liu ca mt s khoa hc khc, nhng n lt mnh n li cung cp ti liu c ngha quan trng cho cc khoa hc khc. - V mt thc tin c th khng nh s hiu bit v tm l hc la tui v tm l hc s phm l iu kin cn thit t chc c hiu qu v ng n qu trnh hc tp v gio dc.
S phn chia ranh gii gia hai ngnh tm l hc ny ch c tnh cht tng i.
Da trn nhng quan im trit hc rt khc nhau, ngi ta hiu v tr em rt khc nhau : - C quan nim cho rng tr em l ngi ln thu nh li, s khc nhau gia tr em v ngi ln khc nhau v mi mt (c th, t tng, tnh cm...) ch tm c, kch thc ch khng khc nhau v cht. - Theo J.J. Rtx (1712 - 1778) : Tr em khng phi l ngi ln thu nh li v ngi ln cng khng phi lc no cng c th hiu c tr tu,nguyn vng v tnh cm c o ca tr thv Tr em c nhng cch nhn, cch suy ngh v cm nhn ring ca n. - Tm l hc duy vt bin chng khng nh: Tr em khng phi ngi ln thu nh li. S khc nhau gia tr em v ngi ln l s khc nhau v cht. Tr em l tr em, n vn ng, pht trin theo quy lut ca tr em. Ngay t khi ct ting khc cho i, a tr l mt con ngi, mt thnh vin ca x hi, c nhu cu giao tip vi ngi ln. Vic nui nng, dy d tr phi theo kiu ngi. Mi thi i khc nhau c tr em ring ca mnh.
b. Quan nim sai lm v s pht trin tm l tr em:
- Quan im duy tm coi s pht trin tm l tr em ch l s tng ln hoc gim i v s lng ca cc hin tng ang c pht trin, m khng c s chuyn bin v cht lng. - Quan im ny xem s pht trin ca mi hin tng nh l mt qu trnh din ra mt cch t pht m ngi ta khng th iu khin c, khng th nghin cu c,khng nhn thc c. - Quan im sai lm ny c biu hin cc thuyt sau: b.1. Thuyt tin nh: + Thuyt ny coi s pht trin tm l l do cc tim nng sinh vt gy ra, con ngi c tim nng ny t khi mi sinh ra v s pht trin ch l s trng thnh, chn mui ca nhng thuc tnh c sng ngay t u v c quyt nh trc bng con ng duy truyn ny. + Cc nh tm l hc t sn cho rng : nhng thuc tnh ca nhn cch, nng lc cng c m ho, chng trnh ho trong cc trang b gien. + Tuy nhin, c nhng ngi theo thuyt ny c cp n yu t mi trng. Nhng theo h, mmi trng ch l yu t iu chnh, yu t th hin mt nhn t bt nin no tr.
Nh tm l hc M E. Tocai cho rng : T nhin ban cho mi ngi mt vn nht nht nh, gio dc cn phi lm bc l vn l vn g v phi s dng n bng phng tin tt nht v vn t nhin t ra gii hn cho s pht trin, cho nn mt b phn hc sinh t ra khng t c kt qu no d ging dy tt,s khc li t ra li c thnh tch d ging dy ti ...) + T quan im ny lm cho con ngi mt lng tin vo gio dc, vo s tu dng v ci to bn thn, h cho rng vai tr ca gio dc l th yu, tr tt hay xu.hc gii hay km khng phi do gio dc m do gien tt hay xu. T , h i n kt lun : Tr em kh bo, nng lc tr tu km pht trin l do bm sinh ch khng phi do gio dc,do mi trng. Nh vy, vai tr ca gio dc b h thp. Gio dc ch l yu t bn ngoi c kh nng lm tng nhanh hay km hm qu trnh bc l nhng phm cht t nhin, b ch c bi tnh di truyn. V h rt ra kt lun sai s phm lm: mi s can thip vo qu trnh pht trin t nhin ca tr u l s ty tin, khng th tha th. b.2 . Thuyt duy cm : i lp vi thuyt tin nh, thuyt duy cm gii thch s pht trin ca tr ch bng nhng tc ng ca mi trng xung quanh. Theo cc tc gi thuc trng phi ny th : + Mi trng l nhn t tin nh s pht trin ca t em. V th, h cho rng, mun nghin cu con ngi ch cn nghin cu, phn tch mi trng m con ngi sng. + Quan im ny cho rng : mi trng x hi l ci bt bin, quyt nh trc s pht trin tm l c nhn, cn con ngi c xem nh l i tng th ng trc nh hng ca mi trng. + Mi ngi sinh ra u c sn nhng c im bm sinh nh nhau pht trin tr tu v o c. S khc nhau gia cc c nhn v im ny hay khc l do nh hng ca mi trng, nh hng ca nhng tc ng khc nhau. Vi quan nim nh vy, chng ta khng th gii thch c v sao trong mt mi trng sng nh nhau li c nhng nhn cch khc nhau. b.3 . Thuyt hi t hai yu t : Nhng ngi theo quan im ny cho rng: S tc ng qua li gia hai yu t di truyn v mi trng quyt nh trc tip qu trnh pht trin, trong di truyn gi vai tr quyt nh v mi trng l iu kin bins nhng c im tm l c nh sn thnh hin thc. Theo h, s pht trin l s chn mui ca nhng nng lc , nhng nt tnh cch, nhng hng thm tr sinh ra c. Nhng nt v nhng c im tnh cch do cha m truyn li cho tr di dng c sn, bt bin Mt s ngi theo thuyt ny c cp n vai tr ca mi trng i vi tc chn mui ca nng lc v nt tnh cch c truyn li cho tr em. Nhng
theo h, mi trng khng phi l ton b nhng iu kin v hon cnh m tr em sng m ch l gia nh ca tr Ph phn cc thuyt trn : Mc d quan nim ca nhng ngi i din cho cc thuyt trn b ngoi c v khc nhau, nhng thc cht u c nhng sai lm ging nhau: + H u tha nhn c im tm l ca con ngi l bt bin hoc tin nh hoc do tim nng sinh vt di truyn hoc nh hng ca mi trng bt bin. Nhng quan im ny nhm phc v cho giai cp bc lt. (C ngha l s bt bnh ng trong x hi l tt nhin, l hp l). + H nh gi khng ng vai tr ca gio dc, t thiu bin php gio dc, bi quan trc sn phm xu ca gio dc. H xem xt s pht trin ca tr mt cch tch ri v khng ph thuc v nhng iu kin c th m trong qu trnh pht trin ca tr din ra. + H u cho rng tr em l i tng th ng, cam chu nh hng c tnh cht quyt nh ca yu t sinh vt hoc mi trngH ph nhn tnh tch cc ring ca c nhn, coi thng nhng mu thun bin chng c hnh thnh trong qu trnh pht trin tm l ca c nhn, m khng thy c con ngi va l sn phm ca hon cnh, va l ch th c thc sng to nn hon cnh.
c. Quan im duy vt bin chng v s pht trin tm l tr em:
- Trit hc mcxit tha nhn : s pht trin l qu trnh bin i cu s vt t thp n cao,t n gin n phc tp. l mt qu trnh tch lu dn v s lng, dn n s thay i v cht lng, l qu trnh ny sinh ci mi trn c s ci c do s u tranh gia cc mt i lp nm ngay trong bn thn s vt hin tng. - Nguyn l ny c vn dng xem xt s pht trin tm l tr em. Bn cht ca s pht trin tm l tr em khng phi ch l s tng hay gim v s lng m l mt qu trnh bin i v cht trong tm l, s thay i v lng ca cc chc nng tm l dn n s thay i v cht v a n s hnh thnh ci mi mt cch nhy vt (c ngha l lm xut hin nhng c im mi v cht) nhng cu to tm l mi nhng giai on la tui nht nh. V d : Tr em ln 3 tui c nhu cu t lp. Thiu nin c cm gic mnh l ngi ln... - Nh vy, trong cc giai on pht trin khc nhau(s sinh, nh tr, mu gio, nhi ng...) c s ci bin v cht ca cc qu trnh tm l v ton b nhn cch ca tr. - S pht trin tm l tr em l mt qu trnh tr em lnh hi vn ho - x hi ca loi ngi di s hng dn, gip ca ngi ln thng qua hot ng ca bn thn lm cho tm l ca tr c hnh thnh v pht trin. C th ni, s pht trin tm l l mt qu trnh k tha. Bt c mt mc no ca trnh
trc cng l s chun b cho trnh sau. Yu t tm l lc u v tr th yu, chun b cho tm l sau chuyn sang v tr ch yu. Tr em khng t ln ln gia mi trng, n ch lnh hi c nhng kinh nghim x hi khi c vai tr trung gian ca ngi ln. Ngi ln ch bo cho tr rt nhiu iu, t tn cc vt n cch hnh ng vi cc vt -S pht trin th hin hai hnh thi: + S pht trin v sinh l th hin s pht trin v c th, sc chu ng, chng vi nhng nh hng bn ngoi ca c th, s hnh thnh v pht trin h thng c, xng, thn kinh v s hon thin cc chc nng ca h thng . + S pht trin v tm l - x hi th hin s hnh thnh nn con ngi vi t cch l mt thnh vin ca x hi, tch cc tham gia ci to x hi, th hin:
s nhn thc th gii: nhn thc ca tr ngy cng pht trin cao hn, su sc hn, t nhn thc cm tnh pht trin ln nhn thc l tnh... thi i vi th gii xung quanh, ch, nhu cu, np sng, thi quen... s tch cc, t gic tham gia vo cc mt khc nhau trong i sng x hi. hot ng ci to th gii v ci to bn thn.