You are on page 1of 70

Nh÷ng chuyÖn kÓ vÒ tÊm g¬ng ®¹o ®øc Hå ChÝ Minh

(KÌm theo kÕ ho¹ch sè - KH/, ngµy 0 / /2007 cña Héi thi “B¸o c¸o viªn giái kÓ
chuyÖn vÒ tÊm g¬ng ®¹o ®øc Hå ChÝ Minh” - C«ng ty TNHH nhµ níc mét
TV Kim lo¹i mÇu Th¸i Nguyªn
§îc chän läc trong cuèn “117 chuyÖn kÓ vÒ tÊm g¬ng ®¹o ®øc Hå ChÝ
Minh” cña Trung t©m th«ng tin c«ng t¸c t tëng - Ban Tuyªn gi¸o Trung ¬ng, Hµ
néi-2007 ®Ó sö dông t¹i Héi thi “B¸o c¸o viªn giái kÓ chuyÖn vÒ tÊm g¬ng
®¹o ®øc Hå ChÝ Minh” trong §¶ng bé C«ng ty. C¸c c©u chuyÖn díi ®©y ®îc
®· ®îc s¾p xÕp theo chñ ®Ò ®Ó thÝ sinh c¸c ®¬n vÞ tham kh¶o.
* Lu ý: + Ch÷ sè in ®Ëm kh«ng cã ngoÆc (vÝ dô 1-) lµ dù kiÕn sè thø
tù chuyÖn ®îc s¾p xÕp theo chñ ®Ò
+ Ch÷ sè trong ngoÆc vu«ng (vÝ dô [6.]) lµ sè thø tù cña c©u
chuyÖn trong cuèn “117 chuyÖn kÓ vÒ tÊm g¬ng ®¹o ®øc Hå
ChÝ Minh” do Trung t©m th«ng tin c«ng t¸c t tëng - Ban Tuyªn
gi¸o Trung ¬ng biªn tËp.
1- [6.] T«i lµ ngêi céng s¶n nh thÕ nµy nµy!
B¸c Hå cña chóng ta, tõ sau khi bá phiÕu t¸n thµnh gia nhËp Quèc tÕ thø
ba t¹i §¹i héi Tua §¶ng X· héi Ph¸p ®ªm 30/12/1920, th× còng tõ giê phót Êy,
Ngêi trë thµnh ngêi céng s¶n, trë thµnh mét trong nh÷ng ngêi s¸ng lËp §¶ng
Céng s¶n Ph¸p. §ång thêi còng lµ ngêi céng s¶n ViÖt Nam ®Çu tiªn.
Tõ ngêi yªu níc trë thµnh ngêi céng s¶n, nh Ngêi ®· nãi râ, lµ do tr¶i qua
thùc tÕ ®Êu tranh vµ nghiªn cøu lý luËn, Ngêi ®· hiÓu ®îc r»ng “chØ cã chñ
nghÜa x· héi, chñ nghÜa céng s¶n míi gi¶i phãng ®îc c¸c d©n téc bÞ ¸p bøc vµ
nh÷ng ngêi lao ®éng trªn thÕ giíi khái ¸ch n« lÖ”.
Trong gÇn 50 n¨m mang danh hiÖu ngêi céng s¶n, khi thuËn lîi, lóc khã
kh¨n, dï khi chØ lµ mét ngêi thî ¶nh b×nh thêng hay ®· trë thµnh vÞ Chñ tÞch
níc ®Çy uy tÝn vµ danh väng, ë buæi c¸ch m¹ng th¾ng lîi rßn r· hay khi bÞ kÎ
thï dån dËp ph¶n kÝch, lóc nµo B¸c Hå cña chóng ta còng tá ra lµ mét ngêi céng
s¶n kiªn ®Þnh, thuû chung, nghÜa khÝ, th¾ng kh«ng kiªu, b¹i kh«ng n¶n, v«
cïng khiªm tèn nhng còng rÊt mùc tù hµo vÒ danh hiÖu ngêi céng s¶n cña
m×nh.
§· cã thêi, cã ngêi nhÊn m¹nh qu¸ ®¸ng phÈm chÊt siªu viÖt cña ngêi céng
s¶n, cho r»ng ®ã lµ nh÷ng ngêi cã mét tÝnh c¸ch ®Æc biÖt riªng, v.v … ®îc
cÊu t¹o b»ng mét chÊt liÖu ®Æc biÖt riªng. Kh«ng biÕt ®ã cã ph¶i lµ mét
trong nh÷ng nguyªn nh©n ®Î ra c¸i gäi lµ “thãi kiªu ng¹o céng s¶n” hay kh«ng?
Cã ®iÒu ch¾c ch¾n r»ng B¸c Hå cña chóng ta kh«ng t¸n thµnh c¸ch nãi
thËm xng ®ã, nhÊt lµ vµo khi §¶ng cÇm quyÒn, vµo lóc c¸ch m¹ng ®ang
thuËn lîi. Ngêi nãi: “§¶ng viªn chóng ta lµ nh÷ng ngêi rÊt tÇm thêng, v× chóng
ta ®Òu lµ con cña giai cÊp c«ng nh©n, cña nh©n d©n lao ®éng… thÕ th«i.
ChÝnh v× chóng ta rÊt tÇm thêng nªn §¶ng ta rÊt vÜ ®¹i”.
Ngêi ®· tõng nãi nhiÒu lÇn: Ngêi céng s¶n còng lµ con ngêi, nªn cã u, cã
khuyÕt, cã tèt, cã xÊu.

-1-
“§¶ng ta kh«ng ph¶i trªn trêi sa xuèng. Nã ë trong x· héi mµ ra”. “Còng cã
nh÷ng ngêi hµng ngµy léi bïn mµ trªn m×nh hä cã h¬i bïn, vÕt bïn… CÇn ph¶i
t¾m röa l©u míi s¹ch”. V× vËy, Ngêi d¹y: Kh«ng ph¶i cø kh¾c lªn hai ch÷
“céng s¶n” lµ ®îc nh©n d©n tÝn nhiÖm ®©u; ph¶i khiªm tèn, kh«ng hiÕu
danh, kh«ng kiªu ng¹o, ph¶i nhí m×nh võa lµ ngêi l·nh ®¹o, võa lµ ngêi ®Çy tí
cña nh©n d©n.
B¸c Hå cña chóng ta, trong cuéc ®êi ho¹t ®éng c¸ch m¹ng ®i ¢u vÒ ¸, ®·
tõng gi¸p mÆt víi bao gian khæ, khã kh¨n (hai lÇn ngåi tï: 1931-1933 vµ 1942-
1943), ®· tõng l·nh ¸n tö h×nh v¾ng mÆt (n¨m 1929); nhng v× tin vµo lý tëng,
tin vµo nh©n d©n, tin ë chÝnh m×nh, nªn lóc nµo Ngêi còng ung dung, tù t¹i,
lu«n thÓ hiÖn nh©n c¸ch cao ®Ñp cña ngêi céng s¶n.
N¨m 1931, khi Ngêi bÞ giam trong nhµ ngôc Victoria cña ®Õ quèc Anh t¹i
Hång K«ng hoÆc khi bÞ bÖnh ph¶i ®a vµo nhµ th¬ng, nhiÒu “«ng bµ” ngêi
Anh cã quyÒn thÕ vµ c¶ mét sè nh©n viªn ngêi Trung Quèc ®· rñ nhau ®Õn
xem, ý chõng hä muèn thÊy mÆt mòi “l¹ lïng” cña mét ngêi céng s¶n! Cuèi
cïng, hä b¾t gÆp mét nh©n c¸ch lín mµ hä rÊt kh©m phôc vµ s½n lßng gióp
®ì tõ ®ã.
N¨m 1944, t¹i LiÔu Ch©u, tuy Ngêi ®îc ra khái ngôc Quèc d©n §¶ng, nh-
ng vÉn bÞ qu¶n thóc v× hä biÕt Ngêi lµ l·nh tô céng s¶n, kh«ng muèn th¶ cho
vÒ níc. B¸c Hå nãi th¼ng víi Tr¬ng Ph¸t Khuª: “T«i lµ ngêi céng s¶n, nhng
®iÒu mµ t«i quan t©m hiÖn nay lµ ®éc lËp vµ tù do cña níc ViÖt Nam”.
ChÝnh lßng yªu níc, ®øc ®é vµ tµi trÝ cña B¸c Hå ®· lµm cho Tr¬ng c¶m
phôc, tr¶ l¹i tù do vµ t¹o mäi ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho Ngêi trë vÒ ViÖt Nam.
N¨m 1946, ë Paris, trong mét cuéc häp b¸o, mét nhµ b¸o Ph¸p muèn lµm
gi¶m thiÖn c¶m cña nh÷ng ngêi Ph¸p kh«ng a céng s¶n ®èi víi B¸c, b»ng c¸ch
®a ra mét c©u hái:
- Tha Chñ tÞch, Ngµi cã ph¶i lµ céng s¶n kh«ng?
B¸c Hå cña chóng ta liÒn ®i ®Õn l½ng hoa bµy trªn bµn, võa rót ra tõng
b«ng tÆng mçi ngêi, võa vui vÎ nãi:
- T«i lµ ngêi céng s¶n nh thÕ nµy nµy!
§ã còng lµ ®iÒu gióp ta cã thÓ hiÓu ®îc v× sao mÊy chôc n¨m qua, thÕ
giíi cã bao sù ®æi thay, B¸c Hå vÉn lu«n ®îc c¶ thÕ giíi t«n kÝnh vµ ngìng
väng, coi nh mét biÓu tîng cao c¶ cña nh©n ®¹o, chÝnh nghÜa cña hoµ b×nh,
mét kiÓu ngêi céng s¶n hµi hoµ gi÷a yªu níc vµ quèc tÕ, anh hïng d©n téc vµ
danh nh©n v¨n ho¸, ph¬ng §«ng vµ ph¬ng T©y.
Cã thÓ dÉn ra ®©y mét ý kiÕn, trong rÊt nhiÒu ý kiÕn cña nhµ b¸o Mü
Sa-ph¬-len, viÕt tõ n¨m 1969:
“Trong rõng ViÖt B¾c, Cô Hå nh mét «ng tiªn. NÕu cã ai b¶o ®Êy lµ mét
ngêi céng s¶n th× t«i cã thÓ nãi Cô lµ mét ngêi céng s¶n kh¸c víi quan niÖm
chóng ta vÉn thêng nghÜ; vµ theo t«i, cã thÓ dïng mét tõ míi: Mét ngêi céng
s¶n ph¬ng §«ng, mét ngêi céng s¶n ViÖt Nam”.
Theo TrÇn HiÕu §øc
Nguån: B¸c Hå, con ngêi vµ phong c¸ch.

-2-
Nxb Lao ®éng, Hµ Néi, 1993, tËp 1
[15.] C¸ch øng ®¸p mÉn tiÖp cña Chñ tÞch Hå ChÝ Minh
N¨m 1946, mét nhµ v¨n lµ uû viªn thêng trùc Ban vËn ®éng §êi sèng míi
®Õn gÆp Hå Chñ tÞch ®Ó xin ý kiÕn Ngêi vÒ néi dung cuéc vËn ®éng. B¸c
Hå nãi nªn vËn ®éng nh©n d©n thùc hiÖn mÊy ch÷: CÇn, KiÖm, Liªm,
ChÝnh.
- Tha cô, mÊy ch÷ Êy rÊt hay nhng nghe cã vÎ cæ. Cô cã thÓ thay b»ng
mÊy ch÷ kh¸c kh«ng ¹?
- ThÕ c¬m «ng cha ta ®· tõng ¨n hµng ngµn n¨m tríc, hiÖn nay chó vµ t«i
hµng ngµy vÉn ¨n, chó thÊy cã cæ kh«ng? Kh«ng khÝ «ng cha ta ®· tõng hÝt
thë, ngµy nay chóng ta vÉn tiÕp tôc hÝt thë, chó thÊy cã cæ kh«ng?
Sau C¸ch m¹ng th¸ng T¸m n¨m 1945, mÊy chôc v¹n qu©n Tëng kÐo vµo
t×m c¸ch khiªu khÝch ®Ó lÊy cí tiªu diÖt qu©n ®éi c¸ch m¹ng ViÖt Nam. B¸c
Hå triÖu tËp c¸c vÞ l·nh ®¹o cao cÊp ®Ó xö lý mét vÊn ®Ò “hÖ träng”, B¸c
nãi:
- Tíng T.V. cña qu©n ®éi Trung Hoa d©n quèc cã göi cho t«i mét bøc
c«ng v¨n, néi dung nh sau:
“KÝnh tha cô Hå ChÝ Minh, Chñ tÞch níc ViÖt Nam D©n chñ Céng hoµ,
Yªu cÇu cô cho mîn mét c¸i nåi nÊu c¬m”.
Kh«ng cÇn ph¶i nãi, ai nÊy ®Òu cã thÓ h×nh dung kh«ng khÝ tøc giËn
bao trïm lªn cuéc häp. Cã nh÷ng ý kiÕn ®ßi ®¸nh.
Víi phong th¸i b×nh tÜnh, ung dung, B¸c Hå nãi: “NÒn ®éc lËp ta võa míi
giµnh ®îc gièng nh mét chiÕc b×nh ngäc. Nay cã nh÷ng con kiÕn bß trªn
miÖng b×nh, nÕu ta dïng gËy ®Ëp kiÕn, cha ch¾c kiÕn ®· chÕt mµ b×nh
ngäc vì. NÕu ta lÊy mét c¸i que b¾c cÇu cho chóng xuèng th× kiÕn sÏ ®i hÕt,
nh vËy cã h¬n kh«ng? Cßn trong sù viÖc võa ®em ra bµn, hä mîn c¸i nåi nÊu
c¬m th× ta cho hä mîn, viÖc g× c¸c chó ph¶i næi nãng nh vËy?!”
Kho¶ng gi÷a n¨m 1949, mét nhµ b¸o Th¸i Lan trùc tiÕp pháng vÊn Hå
Chñ tÞch ®Ó th¨m dß xem ViÖt Nam ®øng vÒ phÝa nµo trong cuéc chiÕn
Quèc - Céng ë Trung Quèc.
- Tha Cô Chñ tÞch, níc ViÖt Nam cña Cô ®øng vÒ phÝa nµo «ng Tëng
hay «ng Mao? Xin Cô miÔn cho c©u tr¶ lêi “®øng trung lËp”.
- Chóng t«i ®øng trung lËp. Còng nh Th¸i Lan cña «ng ®ang ®øng trung
lËp gi÷a Anh vµ Mü!
- Nghe nãi qu©n gi¶i phãng nh©n d©n Trung Hoa ®· göi cho Cô sóng cèi
vµ sóng liªn thanh. Cô ®· nhËn ®îc cha, nÕu cha th× cô cã ý ®Þnh nhËn
kh«ng?
- Chóng t«i cha nhËn ®îc g× hÕt. Cßn ®óng nh «ng nãi lµ hä cã ý ®Þnh
göi cho chóng t«i th× trong trêng hîp nµy, «ng khuyªn chóng t«i nªn lµm nh thÕ
nµo?

-3-
Ngµy 5/10/1959, «ng Si-ra I-si B«n, cè vÊn biªn tËp b¸o A-xa-hi-sin-bun
NhËt B¶n pháng vÊn Chñ tÞch Hå ChÝ Minh nhiÒu vÊn ®Ò, trong ®ã cã viÖc
ChÝnh phñ NhËt B¶n dù ®Þnh båi thêng chiÕn tranh, mµ phÝa NhËt l¹i chän
ViÖt Nam lóc ®ã do nguþ quyÒn Sµi Gßn kiÓm so¸t lµm ®èi t¸c. C©u hái vµ
c©u tr¶ lêi nh sau:
Hái: ViÖc ®µm ph¸n vÒ vÊn ®Ò båi thêng chiÕn tranh ®· ®îc tiÕn hµnh
gi÷a ChÝnh phñ NhËt B¶n vµ ViÖt Nam. Ngay ë NhËt B¶n còng cã ngêi chØ
trÝch viÖc ®µm ph¸n nµy vµ tin tøc cho biÕt Ngµi kh«ng hµi lßng.
Theo ý Ngµi, nh©n d©n NhËt B¶n cÇn ®îc hiÓu vÊn ®Ò nµy nh thÕ
nµo? Theo ý Ngµi, vÊn ®Ò nµy cÇn ®îc gi¶i quyÕt nh thÕ nµo míi ®óng?
Tr¶ lêi: Trong cuéc §¹i chiÕn lÇn thø hai, qu©n phiÖt NhËt B¶n ®· x©m
chiÕm níc ViÖt Nam vµ ®· g©y ra nhiÒu tæn thÊt cho nh©n d©n ViÖt Nam tõ
B¾c chÝ Nam. Toµn thÓ nh©n d©n ViÖt Nam cã quyÒn ®ßi hái ChÝnh phñ
NhËt B¶n tiÕn hµnh ®µm ph¸n vµ ký kÕt båi thêng chiÕn tranh víi chÝnh
quyÒn miÒn Nam ViÖt Nam lµ kh«ng hîp ph¸p.
Nh©n d©n ViÖt Nam vµ ChÝnh phñ níc ViÖt Nam D©n chñ Céng hoµ
thÊy r»ng, viÖc ®ßi hái NhËt B¶n båi thêng sÏ lµ mét g¸nh nÆng cho nh©n d©n
NhËt B¶n. VÊn ®Ò cèt yÕu trong quan hÖ gi÷a hai níc kh«ng ph¶i lµ viÖc ®ßi
båi thêng, mµ t×nh ®oµn kÕt hîp t¸c gi÷a hai d©n téc ViÖt - NhËt ®Êu tranh
chèng chiÕn tranh, b¶o vÖ hoµ b×nh lµ quý h¬n hÕt.
Nguån: TrÇn Thµnh - HuÖ Chi
B¸o An ninh Thñ ®«, sè 562, ngµy 20/2/2001

2- [8.] “Võa ®Ñp võa ®ì chãi m¾t ®ång bµo…”


N¨m 1956, B¸c Hå ®ãn mét vÞ Tæng thèng t¹i khu vên Phñ Chñ tÞch.
Mét sè c«ng nh©n Nhµ m¸y ®Ìn Hµ Néi ®îc B¸c “mêi vµo m¾c ®Ìn
®iÖn trªn c¸c cµnh c©y gióp B¸c”.
Anh em lµm viÖc suèt ngµy, rßng d©y dÉn ®iÖn l¾p ®Ìn nhiÒu lo¹i
mµu s¾c trªn ngän, trªn cµnh trong c¸c lïm c©y.
Kho¶ng 19 giê 30 cïng ngµy, B¸c ra vên th¨m anh em. B¸c nãi:
- C¸c chó bËt ®Ìn lªn cho B¸c xem ®i.
Sau khi ®ãng cÇu dao, nh÷ng bãng ®Ìn ®iÖn bçng vôt hiÖn lªn, lung linh
nh trong mét héi hoa ®¨ng. §ång chÝ tæ trëng c«ng nh©n ®iÖn mêi B¸c ®i
xem vµ kiÓm tra.
B¸c chó ý tõng ngän ®Ìn, tõng ®o¹n d©y dÉn ®· an toµn cha, gËt ®Çu tá
ý hµi lßng.
§Õn mét ®Ìn pha chiÕu s¸ng ®Æt díi mét gèc c©y, B¸c dõng l¹i nãi:
- Ngän ®Ìn nµy ph¶i ®Ó khuÊt trong lïm c©y, võa ®Ñp võa ®ì chãi m¾t
®ång bµo ®i qua ®êng.
B¸c nhanh nhÑn bíc tíi ngän ®Ìn. §ång chÝ tæ trëng D¬ng V¨n HËu lo
B¸c vÊp ng· v× ®«i guèc méc díi ch©n B¸c ®i trªn ®êng r¶i sái, ch¹y véi ®Õn:

-4-
- B¸c ®Ó chóng ch¸u lµm.
Nhng B¸c ®· cói xuèng, rÊt “nghÒ nghiÖp”, hai bµn tay bng lÊy th©n
ngän ®Ìn pha dÊu vµo mét lïm c©y ®inh h¬ng.
Ngän ®Ìn pha míi ®îc ®Æt, ®Ñp h¼n lªn, ngêi ngoµi nh×n vµo kh«ng bÞ
chãi m¾t, mµ chØ thÊy nh÷ng tia s¸ng chiÕu qua c¸c kÏ l¸ h¾t lªn mét mµu
xanh dÞu.
LÇn sau, anh em nhµ m¸y ®iÖn Hµ Néi l¹i ®îc ®Õn Phñ Chñ tÞch m¾c
®Ìn d©y ®Ó B¸c tiÕp kh¸ch.
Rót kinh nghiÖm lÇn tríc, lÇn nµy anh em lµm kh¸c h¼n lèi treo ®Ìn cò,
nh ®Ó tha víi B¸c “ph¶i lu«n lu«n ®æi míi, kh«ng ngõng ph¸t huy s¸ng kiÕn” -
nh lêi B¸c d¹y.
Anh em ®Æt mét d©y ®Ìn mµu tõ díi gèc c©y dõa níc lªn ngän råi to¶ ra
c¸c cµnh, mçi cµnh cã mét ®Ìn mµu kh¸c nhau. ë c¸c th©n c©y cã qu¶ ®Ìn mµu
tr¾ng, cµnh c©y ®Ìn mµu xanh, gÇn qu¶, mét chïm ®Ìn mµu ®á. ChÕch hai
bªn ®Æt hai ®Ìn pha dÊu trong lïm c©y h¾t nghiªng lªn.
Nh lÇn tríc, võa chËp tèi, B¸c ®· ®Õn tríc kh¸ch, th¨m anh em c«ng nh©n
®iÖn vµ kiÓm tra, B¸c khen:
- LÇn nµy c¸c chó m¾c ®Ñp ®Êy. Ch¾c kh¸ch quý cña chóng ta còng sÏ
khen…
B¸c lÊy thuèc l¸ chia cho anh em c«ng nh©n ®iÖn mçi ngêi mét ®iÕu
(sau nµy ®îc biÕt lµ thuèc l¸ th¬m Cu-ba do thñ tíng Phi §en C¸t-xtr« tÆng B¸c.
B¸c chia gÇn hÕt hép thuèc. Mét c«ng nh©n trÎ, thÊy B¸c vui, hép thuèc ®· c¹n,
muèn cã mét kû niÖm vÒ B¸c, m¹nh d¹n tha víi B¸c xin c¸i hép. B¸c cêi vµ nãi:
- C¸c chó ®· cã phÇn råi. C¸i hép nµy B¸c ®Ó dµnh cho c¸c c« ®Ó c¸c c«
®ùng kim chØ chø!
Theo Minh Anh
ViÕt theo lêi kÓ cña D¬ng V¨n HËu S®d, T2, trg 123
[51.] B¸c kh«ng th¨m nh÷ng ngêi nh mÑ con thÝm th× cßn th¨m ai?
ThÊy ngêi l¹, mÊy em quay ra nh×n t«i. Em lín, cÆp m¾t nh dß hái nhng
vÉn lÔ phÐp:
- Ch¸u chµo b¸c ¹!
- MÑ ch¸u ®©u? - T«i véi hái.
- B¸c ¹, b¸c hái g× ch¸u? - ChÞ ChÝn tõ trong bÕp ®i ra, vai quÈy ®«i
thïng, cã lÏ chÞ ®i g¸nh níc ®Ó sím mai khái bÞ “d«ng”.
ChÞ võa tr¶ lêi võa nh×n t«i h¬i ng¹c nhiªn, t«i véi b¶o:
- ChÞ ¹, chÞ ë nhµ…
ChÞ ChÝn cã vÎ lo l¾ng, quay l¹i nh×n lò trÎ. H×nh nh chÞ lo lò trÎ
nghÞch d¹i nªn c¸n bé tíi ch¨ng? T«i véi b¶o thªm:
- ChÞ ë nhµ, cã kh¸ch ®Õn th¨m TÕt ®Êy!
Võa lóc Êy, B¸c ®· bíc vµo. ChÞ ChÝn söng sèt nh×n B¸c. ChiÕc ®ßn
g¸nh bçng r¬i khái vai chÞ. ChiÕc thïng s¾t reo xuèng ®Êt kªu lo¶ng xo¶ng.

-5-
T«i véi xÕp l¹i hé chÞ. MÊy ch¸u nhá kªu lªn: “B¸c, B¸c Hå” råi ch¹y l¹i quanh
B¸c.
Lóc nµy chÞ ChÝn míi nh chît tØnh, chÞ ch¹y tíi «m choµng lÊy B¸c vµ
bçng nhiªn khãc nøc në. §«i vai gÇy sau lµn ¸o n©u b¹c rung lªn tõng ®ît.
B¸c ®øng lÆng, hai tay Ngêi nhÑ vuèt lªn m¸i tãc chÞ ChÝn. Chê cho chÞ
bít xóc ®éng, Ngêi an ñi:
- N¨m míi s¾p ®Õn, B¸c ®Õn th¨m thÝm, sao thÝm l¹i khãc?
Tuy cè nÐn, nhng chÞ ChÝn vÉn kh«ng ngõng thæn thøc, chÞ nãi:
- Cã bao giê… cã bao giê Chñ tÞch níc l¹i tíi th¨m nhµ chóng con…, mµ
b©y giê mÑ con chóng con l¹i ®îc thÊy B¸c ë nhµ. Con c¶m ®éng qu¸! Mõng
qu¸… thµnh ra con khãc…
B¸c nh×n chÞ ChÝn, nh×n c¸c ch¸u mét c¸ch tr×u mÕn vµ b¶o:
- B¸c kh«ng tíi th¨m nh÷ng ngêi nh mÑ con thÝm th× cßn th¨m ai?
Ngêi xoa ®Çu c¸c ch¸u vµ cho c¸c ch¸u kÑo, råi hái chÞ ChÝn:
- ThÝm hiÖn nay lµm g×?
- D¹, ch¸u lµm phu khu©n v¸c ë V¨n §iÓn ¹!
- Nh vËy lµ lµm c«ng nh©n chø! Sao gäi lµ phu?
- V©ng ¹, ch¸u trãt quen miÖng nh tríc kia.
- ThÝm vÉn cha cã c«ng viÖc æn ®Þnh µ?
- D¹, ch¸u ®· ngoµi ba m¬i tuæi, l¹i kÐm v¨n ho¸ nªn t×m viÖc cã nghÒ
nghiÖp còng khã.
B¸c quay nh×n ®ång chÝ Phã bÝ th Thµnh uû vµ ®ång chÝ Chñ tÞch Uû
ban hµnh chÝnh thµnh phè Hµ Néi. B¸c l¹i hái:
- MÑ con thÝm cã bÞ ®ãi kh«ng?
- Tha B¸c, håi T©y cßn ë ®©y th× dÉu cã c¶ bè ch¸u còng vÉn ®ãi ¹! B©y
giê bè ch¸u mÊt råi, nhng ®ãi th× kh«ng ng¹i, rÐt còng kh«ng lo, song viÖc chi
tiªu th× cßn ch¾t chiu l¾m ¹!
Nãi tíi ®©y th× chÞ l¹i r¬m rím níc m¾t.
B¸c chØ vµo ch¸u lín nhÊt vµ hái:
- Ch¸u cã ®i häc kh«ng?
- D¹, ch¸u ®ang häc líp bèn ¹! Ch¸u nã vÊt v¶ l¾m! S¸ng ®i häc, chiÒu vÒ
ph¶i tr«ng c¸c em vµ ®i b¸n kem, hoÆc ®i b¸n l¹c rang ®Ó ®ì ®Çn ch¸u… Cßn
ch¸u thø hai th× häc líp ba, ch¸u thø ba häc líp hai. D¹, khã kh¨n nhng vî chång
ch¸u tríc ®· dèt n¸t, nay còng ph¶i cè ®Ó cho c¸c ch¸u ®i häc.
B¸c tá ý b»ng lßng. Ngêi ©n cÇn dÆn dß viÖc lµm ¨n vµ viÖc häc tËp
cho c¸c ch¸u. Nh©n d©n trong ngâ ®· tíi qu©y quÇn tríc s©n. B¸c bíc ra th¨m
hái vµ chóc TÕt bµ con. Mäi ngêi cïng mÑ con chÞ ChÝn theo tiÔn B¸c ra xe.
Khi chiÕc xe tõ tõ l¨n b¸nh, mÊy mÑ con chÞ vÉy chµo B¸c, nhng nÐt mÆt
chÞ ChÝn vÉn bµng hoµng nh viÖc B¸c vµo th¨m TÕt nhµ chÞ kh«ng râ lµ
thËt hay h.

-6-
Trªn xe vÒ Phñ Chñ tÞch, vÇng tr¸n mªnh m«ng cña Ngêi cßn ®îm nh÷ng
nÐt suy nghÜ. T«i khÏ tr×nh bµy víi B¸c:
- Tha B¸c, n¨m nay Thµnh uû Hµ Néi ®· ®Ò ra mêi v¹n ®ång trî cÊp cho
c¸c gia ®×nh tóng thiÕu.
B¸c quay l¹i nh×n t«i råi b¶o:
- B¸c biÕt, nhng muèn cho mäi ngêi vui TÕt, tríc hÕt ph¶i lo cho ai còng
cã viÖc lµm. Ph¶i chó ý nh÷ng ngêi cã khã kh¨n ®Æc biÖt.
KÓ chuyÖn B¸c Hå S®d, T.4, tr. 11
3- [19.] B¸c Hå víi Trung thu ®éc lËp ®Çu tiªn
ChiÒu h«m ®ã, thø 6, ngµy 21/9/1945 tøc ngµy 15/8 n¨m Êt DËu, tan giê
lµm viÖc, B¸c b¶o ®ång chÝ th ký vÒ nhµ tríc, cßn B¸c ë l¹i B¾c Bé phñ ®Ó
®ãn c¸c em thiÕu nhi vui TÕt Trung thu.
Ngay tõ chiÒu, B¸c ®· cho mêi ®ång chÝ TrÇn Huy LiÖu, Bé trëng Bé
Tuyªn truyÒn vµ mét ®ång chÝ phô tr¸ch thiÕu nhi cña Thanh niªn ®Õn hái vÒ
tæ chøc Trung thu tèi nay cho c¸c em. Nghe b¸o c¸o chØ cã ba ®Þa ®iÓm xung
quanh Bê Hå ®Ó bµy m©m cç cho hµng v¹n em, B¸c b¶o c¸c anh chÞ phô tr¸ch
ph¶i tæ chøc thËt khÐo ®Ó em nµo còng cã phÇn. VÒ ch¬ng tr×nh vui ch¬i,
B¸c khen lµ cã nhiÒu cè g¾ng vÒ mÆt h×nh thøc vµ c¨n dÆn lµ ph¶i ®¶m b¶o
an toµn, nhÊt lµ ®èi víi c¸c em nhá.
Sau ®ã, B¸c trë vÒ phßng lµm viÖc cña m×nh trªn c¨n g¸c 2 ë B¾c Bé
phñ. Nhng chèc chèc B¸c l¹i hái:
- C¸c em ®· tËp trung ®ñ ë Bê Hå cha?
Tr¨ng ®· b¾t ®Çu lªn. B¸c Hå ra ®øng ë cöa ng¾m ®ªm tr¨ng vµ l¾ng
nghe tiÕng trèng rén rµng tõ c¸c ®êng phè väng ®Õn. Ai mµ biÕt ®îc niÒm
vui lín ®ªm nay cña B¸c Hå, ngêi chiÕn sÜ c¸ch m¹ng ®· b«n ba kh¾p n¨m
ch©u, bèn bÓ, nÕm mËt n¨m gai, vµo tï ra téi, chØ nh»m mét môc ®Ých duy
nhÊt lµ ®em l¹i ®éc lËp cho Tæ quèc, no Êm cho nh©n d©n vµ ®Æc biÖt,
ch¸y báng trong lßng Ngêi lµ niÒm mong íc h¹nh phóc Êm no cho líp trÎ th¬.
§ªm nay, gi÷a lßng Hµ Néi, ngay trong Dinh Chñ tÞch, B¸c Hå håi hép
chuÈn bÞ ®ãn tiÕp “BÇy con cng” cña m×nh.
Tríc Trung thu mÊy h«m, B¸c ®· viÕt mét l¸ th dµi göi c¸c em nh©n ngµy
tùu trêng.

LiÒn sau ®ã, B¸c l¹i viÕt “Th göi c¸c ch¸u thiÕu nhi” nh©n dÞp TÕt
Trung thu. Th viÕt tríc Trung thu mét tuÇn lÔ ®Ó kÞp ®Õn víi c¸c em kh¾p
c¸c miÒn ®Êt níc. B¸c Hå bao giê còng chu ®¸o nh thÕ.
Vµ ®ªm nay, Trung thu ®· thùc sù ®Õn trong nçi båi håi mong ®îi cña
B¸c. Theo ch¬ng tr×nh th× ®óng 21 giê c¸c em míi ®Õn vui chung víi B¸c Hå.
ThÕ mµ lóc nµy cha ®Õn 20 giê B¸c ®· bån chån ®i l¹i trong phßng, xem l¹i
®Ò c¬ng bµi ph¸t biÓu l¸t n÷a sÏ nãi víi c¸c em, xem l¹i nh÷ng tÊm ¶nh l¸t n÷a
B¸c sÏ tÆng cho mçi em mét tÊm… ThËt khã mµ h×nh dung ®îc mét cô giµ ®·
gÇn tuæi 60, mét vÞ Chñ tÞch níc, mét nhµ ho¹t ®éng quèc tÕ næi tiÕng, mét

-7-
con ngêi vèn cã b¶n lÜnh ung dung, b×nh th¶n trong mäi t×nh huèng, ®ªm nay
l¹i nãng lßng chê ®îi, gÆp gì c¸c em nhá nh vËy.
Hå Hoµn KiÕm tng bõng n¸o nhiÖt. Nh÷ng bãng ®iÖn lÊp l¸nh trong c¸c
vßm c©y. Hµng ngµn, hµng v¹n ®Ìn giÊy trªn tay c¸c em soi bãng xuèng mÆt
hå. Trªn ®Ønh Th¸p Rïa rùc s¸ng ¸nh ®iÖn víi b¨ng khÈu hiÖu “ViÖt Nam ®éc
lËp”.
§óng 20 giê, lÔ Trung thu ®éc lËp ®Çu tiªn b¾t ®Çu. Sau lÔ chµo cê,
mét em ®¹i diÖn cho hµng v¹n thiÕu nhi Hµ Néi ph¸t biÓu niÒm vui síng ®îc
trë thµnh tiÓu chñ nh©n cña ®Êt níc ®éc lËp. TiÕp ®ã ®ång chÝ TrÇn Huy
LiÖu, ®¹i diÖn ChÝnh phñ, trÞnh träng ®äc th cña B¸c Hå göi thiÕu nhi, c¨n
dÆn c¸c em cè g¾ng häc tËp ®Ó xøng ®¸ng víi sù quan t©m, ch¨m sãc cña
B¸c.
Buæi lÔ kÕt thóc, c¸c ®oµn ®éi ngò chØnh tÒ ®Òu bíc trong tiÕng trèng
vang vang híng vÒ B¾c Bé phñ. DÉn ®Çu ®oµn lµ nh÷ng ®éi móa l©n, móa
s tö cïng hµng ngµn, hµng v¹n chiÕc ®Ìn giÊy lung linh uèn lîn nh mét dßng
s«ng sao…
§óng 21 giê c¸c em cã mÆt tríc B¾c Bé phñ. B¸c Hå xuÊt hiÖn t¬i cêi,
th©n thiÕt. TiÕng hoan h« nh sÊm dËy. TiÕng trèng rén rµng. S tö l¹i nh¶y
móa. TÊt c¶ sung síng hß reo. Chóc mõng B¸c Hå kÝnh yªu.
B¸c Hå xóc ®éng bíc xuèng thÒm ®ãn c¸c em, tiÕng hoan h« l¹i dËy lªn.
Mét em ®øng tríc m¸y phãng thanh ®äc lêi chµo mõng. §äc xong em h« to “B¸c
Hå mu«n n¨m!”. LËp tøc tiÕng h« “Mu«n n¨m” rÒn vang kh«ng ngít.
B¸c Hå gi¬ cao hai tay tá ý c¸m ¬n c¸c em råi B¸c lÇn lît ®Õn b¾t tay tõng
em ®øng hµng ®Çu. CÆp m¾t cña B¸c ¸nh lªn mét niÒm vui ®Æc biÖt. Trong
lóc ë phÝa ngoµi, c¸c ®oµn “xe t¨ng”, c¸c binh sÜ cña Hai Bµ Trng, cña §inh
Bé LÜnh, c¸c ®éi s tö víi rÊt nhiÒu em ®eo mÆt n¹… ïn ïn kÐo vµo dinh cña
Chñ tÞch trong tiÕng trèng hß reo vang dËy, khu vên Phñ Chñ tÞch bçng nhiªn
im ph¨ng ph¾c khi ®ång chÝ phô tr¸ch giíi thiÖu B¸c Hå sÏ nãi chuyÖn víi c¸c
em.
B»ng giäng xø NghÖ cã pha lÉn giäng c¸c miÒn cña ®Êt níc, B¸c th©n
thiÕt trß chuyÖn víi c¸c ch¸u: “C¸c ch¸u! §©y lµ lêi B¸c Hå nãi chuyÖn…”
Cuèi cïng B¸c nãi: Tríc khi c¸c ch¸u ®i ph¸ cç, ta cïng nhau h« hai khÈu
hiÖu: “TrÎ em ViÖt Nam sung síng!”, “ViÖt Nam ®éc lËp mu«n n¨m!”.
TiÕng h« hëng øng cña c¸c em rÒn vang c¶ mét vïng trêi.
Tr¨ng r»m v»ng vÆc to¶ s¸ng. NiÒm vui trµn ngËp c¶ Hµ Néi, B¸c Hå vui
síng ®øng nh×n c¸c em vui ch¬i.
Ai hiÓu ®îc hÕt niÒm vui cña B¸c Hå lóc nµy. Bao nhiªu n¨m x«ng pha
chiÕn ®Êu, ph¶i ch¨ng B¸c còng chØ mong íc cã gi©y phót sung síng nh ®ªm
nay.
“TrÎ em ViÖt Nam sung síng!” KhÈu hiÖu ®ã cña B¸c Hå c¸ch ®©y 45
n¨m, vÉn ®ang lµ môc tiªu phÊn ®Êu cña c¸c thÕ hÖ h«m nay vµ m·i m·i mai
sau.

-8-
Vò Kú - B¸o Hµ Néi míi sè ra ngµy thø t 03/10/1990
4- [21.] Ba lÇn ®îc gÆp B¸c Hå.
Hå ThÞ Thu kÓ:
Khi ch¸u ë trong Nam, ch¸u ®îc nghe c¸c chó ®äc lêi d¹y cña B¸c Hå, ch¸u
cµng th¬ng nhí B¸c nhiÒu. Ch¸u vµ c¸c b¹n ch¸u mong sao níc nhµ thèng nhÊt,
cïng ®ång bµo miÒn Nam ®ãn B¸c vµo th¨m. Qua thêi gian chiÕn ®Êu, ch¸u
®îc §¶ng, MÆt trËn cho ra miÒn B¾c ®Ó häc tËp, ch¸u vinh dù ®îc gÆp B¸c.
LÇn ®Çu ch¸u ®îc gÆp B¸c, B¸c hái ch¸u ®· biÕt ch÷ cha. Ch¸u vßng tay
tr¶ lêi B¸c mµ ch¸u nãi kh«ng nªn lêi, v× ch¸u c¶m ®éng qu¸. Sau, ch¸u cè g¾ng
tr¶ lêi ®Ó B¸c nghe:
- D¹ tha B¸c, ch¸u cha biÕt ch÷ nµo ¹. V× gia ®×nh ch¸u nghÌo, ba m¸ ch¸u
mÊt sím, ch¸u ®«ng em nªn kh«ng ®îc ®i häc.
Võa nãi xong, ch¸u ngíc lªn nh×n B¸c. Hai hµng níc m¾t B¸c rng rng lµm
cho ch¸u cµng thªm c¶m ®éng h¬n.
LÇn thø hai ch¸u ®îc gÆp B¸c. B¸c hái ch¸u:
- §ång bµo miÒn Nam ®Êu tranh vµ chiÕn ®Êu nh thÕ nµo?
Ch¸u liÒn ®øng lªn vßng tay l¹i:
- D¹, tha b¸c, ®ång bµo miÒn Nam ®Êu tranh kh«ng sî gian khæ, chiÕn
®Êu kh«ng sî bÞ th¬ng, kh«ng sî hy sinh, mµ chØ sî mï hai m¾t, sau nµy níc
nhµ thèng nhÊt, B¸c vµo th¨m kh«ng nh×n thÊy B¸c.
Ch¸u ngíc nh×n lªn l¹i thÊy B¸c rng rng níc m¾t. B÷a Êy B¸c cho ch¸u ¨n
c¬m. Ch¸u ngåi bªn B¸c, B¸c g¾p thøc ¨n cho ch¸u…
LÇn thø ba, ch¸u ®îc gÆp B¸c ë héi trêng Ba §×nh. Ch¸u mõng rì ch¹y l¹i
«m vµ h«n B¸c. B¸c hái ch¸u:
- Kú nµy ch¸u cã ¨n ®îc c¬m kh«ng, ¨n ®îc mÊy b¸t?
Ch¸u ®¸p:
- D¹, tha B¸c, ch¸u ¨n ®îc hai b¸t ¹!
- ¡n thÕ lµ Ýt ®Êy! Cè ¨n nhiÒu cho khoÎ vµo.
B¸c dÆn thªm ch¸u ph¶i gi÷ g×n søc khoÎ cho thËt tèt, ®oµn kÕt tèt, th-
¬ng yªu ®ång ®éi tèt, ph¶i nghe lêi c¸c c«, c¸c chó d¹y b¶o.
Sau nh÷ng giê phót quý b¸u Êy ch¸u ra vÒ, kh«ng muèn rêi B¸c, chØ
mong sao gÇn B¸c lu«n lu«n.
Ngµy th¸ng qua ®i, bÖnh cña ch¸u l¹i ph¸t triÓn, nªn c¸c chó ®a ch¸u vµo
viÖn. §îc tin Êy, B¸c ®iÖn vµo th¨m ch¸u. Lóc Êy bÖnh ch¸u qu¸ nÆng, ®Õn
khi ch¸u tØnh dËy, c¸c chó nãi l¹i, ch¸u v« cïng xóc ®éng, v× B¸c bao nhiªu lµ
c«ng viÖc mµ B¸c cßn quan t©m ®Õn søc khoÎ cña ch¸u. Thêi gian sau ch¸u xa
Hµ Néi vÒ trêng häc, hµng ngµy ch¸u lu«n thùc hiÖn lêi B¸c d¹y.
Hå ThÞ Thu – Dòng sÜ thiÕu niªn miÒn Nam
§êi ®êi ¬n B¸c. NXB Kim §ång, Hµ Néi, 1970.

[23.] Nh÷ng kh¸ch “®Æc biÖt” cña B¸c Hå.

-9-
Vµo mét buæi s¸ng mïa thu th¸ng t¸m n¨m 1990, trong ®oµn ngêi kÐo dµi
v« tËn vµo th¨m nhµ sµn, n¬i B¸c Hå kÝnh yÕu ®· tõng sèng vµ lµm viÖc, cã
hai cha con ngêi Ph¸p. Ngêi phô n÷ ngoµi 50 tuæi, g¬ng mÆt s¸ng, nô cêi t¬i
t¾n, d¸ng ngêi m¶nh mai, ®i bªn ngêi cha cã g¬ng mÆt ®«n hËu, chÊt ph¸c. §ã
lµ hai cha con «ng ¤-br¾c, mét gia ®×nh ngêi Ph¸p cã nhiÒu kû niÖm s©u s¾c
víi B¸c Hå. Ngêi phô n÷ m¶nh mai kia lµ £-li-da-bÐt, ngêi con g¸i ®ì ®Çu cña
B¸c Hå. §i cïng víi dßng ngêi ng¾m nh×n vên c©y ao c¸, dõng ch©n håi l©u bªn
nhµ sµn, «ng ¤-br¾c b¶o víi con g¸i cña m×nh:
- §©y lµ toµn bé gia tµi cña ngêi cha ®ì ®Çu cña con ®ã, con cã hiÓu
kh«ng con?
Nh÷ng giät lÖ l¨n trªn m¸ chÞ. Ch¼ng lÏ B¸c Hå – ngêi cha ®ì ®Çu cña
chÞ kh«ng cã mét c¸i g× kh¸c ngoµi c¨n nhµ sµn ®· ®i vµo huyÒn tho¹i vÒ lèi
sèng trong s¸ng, gi¶n dÞ, vên c©y ao c¸ vµ thiªn nhiªn xanh ng¾t quanh m×nh.
§iÒu khã tin nhng cã thËt. Míi ®ã mµ ®· 54 n¨m trêi. BiÕt bao kû niÖm vÒ
B¸c Hå kÝnh yªu kh«ng bao giê phai mê, nh¹t nhoµ trong ký øc cña mçi thµnh
viªn trong gia ®×nh chÞ. Nh×n nh÷ng em bÐ nh bÇy chim non vµo L¨ng viÕng
Ngêi, chÞ cµng hiÓu s©u s¾c c©u nãi kh«ng chØ ë ViÖt Nam, mµ ë kh¾p mäi
n¬i trªn tr¸i ®Êt, n¬i B¸c Hå ®· tõng ®Õn, ai ai còng thuéc:
“Ai yªu nhi ®ång b»ng B¸c Hå ChÝ Minh”.
… Ngµy Êy, khi chÞ míi ra ®êi trong mét nhµ hé sinh ë mét lµng thuéc
ngo¹i « Pa-ri. Lóc bÊy giê, Chñ tÞch Hå ChÝ Minh ®ang cã mÆt trªn ®Êt Ph¸p
víi t c¸ch lµ mét thîng kh¸ch cña ChÝnh phñ Ph¸p. B¸o chÝ xuÊt b¶n ë Thñ ®«
Pa-ri hoa lÖ ®Òu trang träng in trªn ®Çu trang nhÊt bøc ch©n dung cña B¸c Hå
víi nh÷ng hµng tÝt lín trang träng.
Héi nghÞ Ph«ng-ten-n¬-bl« ®ang häp, B¸c Hå lµ thîng kh¸ch, t©m trÝ
Ngêi lu«n híng tíi viÖc giµnh l¹i nÒn hoµ b×nh, ®éc lËp cho d©n téc, vÊn ®Ò
Nam Bé “lµ m¸u thÞt cña ViÖt Nam”. ë trong toµ l©u ®µi sang träng, B¸c Hå
c¶m thÊy kh«ng tho¶i m¸i v× kh«ng cã vên c©y, thiÕu hoa l¸, thiªn nhiªn. Khi
«ng ¤-br¾c ®Ò nghÞ B¸c ®Õn ë t¹i ng«i nhµ cæ kÝnh cña «ng ë ngo¹i vi Pa-ri,
B¸c Hå ®· nhËn lêi dän ®Õn ë 6 tuÇn lÔ.
N¬i ®©y, cø chiÒu chiÒu sau giê héi ®µm, gÆp gì víi c¸c chÝnh kh¸ch,
B¸c Hå thêng d¾t ch¸u Gi¨ng Pi-e, 7 tuæi, con trai ®Çu lßng cña «ng bµ ¤-br¾c
chñ nhµ, ®i d¹o ch¬i kh¾p lµng, th¨m hái ®êi sèng cña bµ con lao ®éng, nãi
chuyÖn víi «ng l·o trång hoa, vui ®ïa víi c¸c em bÐ vïng ngo¹i «. Cã buæi tra,
«ng ¤-br¾c cßn thÊy B¸c Hå ®ang cïng con trai «ng, Gi¨ng Pi-e nghØ tra thanh
th¶n trªn b·i cá trong vên.
ChÝnh trong dÞp nµy, vµo ngµy 15/8/1946, gia ®×nh «ng ¤-br¾c ®ãn
mét tin vui míi: c« con g¸i ót võa chµo ®êi. §îc tin nµy, B¸c Hå ngåi trªn xe cã
hé tèng ®Õn tËn nhµ hé sinh chóc mõng bµ ¤-br¾c vµ ch¸u bÐ míi sinh. B¸c
Hå ®Æt tªn cho ch¸u bÐ lµ Ba-bÐt vµ nhËn ch¸u lµm con g¸i ®ì ®Çu cña Ngêi.
Tõ ngµy xa Pa-ri, xa vïng ngo¹i vi Pa-ri trë vÒ níc, dï bËn tr¨m c«ng ngµn
viÖc, l·nh ®¹o nh©n d©n ViÖt Nam trong c«ng cuéc trêng kú kh¸ng chiÕn vµ
nh÷ng n¨m hoµ b×nh ë miÒn B¾c còng nh cuéc ®Êu tranh chèng Mü gi¶i

-10-
phãng miÒn Nam, thèng nhÊt ®Êt níc, B¸c Hå vÉn lu«n dµnh t×nh c¶m cña
m×nh cho con g¸i ®ì ®Çu Ba-bÐt. Th¸ng 6/1967, «ng ¤-br¾c ®îc Héi ®ång c¸c
nhµ b¸c häc thÕ giíi häp ë Pa-ri nhê chuyÓn ®Õn Chñ tÞch Hå ChÝ Minh mét
bøc th«ng ®iÖp. GÆp l¹i «ng ¤-br¾c gi÷a nh÷ng ngµy Hµ Néi ®ang chiÕn
®Êu chèng chiÕn tranh ph¸ ho¹i b»ng kh«ng qu©n cña ®Õ quèc Mü, B¸c Hå
rÊt vui vµ kh«ng quªn hái th¨m vÒ ngêi con g¸i ®ì ®Çu Ba-bÐt cña m×nh. ¤ng
¤-br¾c chuyÓn cho Ngêi mãn quµ mµ chÞ Ba-bÐt nhê göi ®Õn cha ®ì ®Çu:
mét chiÕc hép vu«ng bªn trong ®ùng mét qu¶ trøng ®îc lµm tõ thø ®¸ quý.
Theo chÞ cho biÕt th× “qu¶ trøng ®ã lµ biÓu hiÖn cña sù sèng, t¬ng lai vµ
hoµn h¶o. Cha ®ì ®Çu lµ hiÖn th©n cña nh÷ng ®iÒu ®ã”. Khi chia tay, B¸c
Hå gëi mét tÊm lôa nhê «ng ¤-br¾c chuyÓn cho “con g¸i ®ì ®Çu cña t«i ®Ó
ch¸u may ¸o cíi”.
Hµng n¨m chÞ Ba-bet vÉn göi th ®Òu cho B¸c Hå. Ngµy B¸c qua ®êi,
còng nh toµn thÓ nh©n d©n ViÖt Nam vµ nh©n lo¹i yªu chuéng hoµ b×nh, c¶
gia ®×nh «ng ¤-br¾c v« cïng th¬ng tiÕc Ngêi. Bao nhiªu kû niÖm, nh÷ng mãn
quµ B¸c göi cho chÞ Ba-bÐt vÉn cßn ®ã; bøc ¶nh nhá cña Ngêi, c¸c con vËt dÔ
th¬ng b»ng ngµ, b»ng sø, tÊm lôa B¸c göi ®Ó chÞ may ¸o cíi…vÉn cßn ®©y.
Vµ lÇn nµy, chÞ ®îc sang th¨m ®Êt níc, th¨m n¬i ë, n¬i lµm viÖc cña ngêi cha
“®ì ®Çu vÒ tinh thÇn” cña m×nh…
Khi nghe chÞ thuyÕt minh nãi r»ng hai hµng ghÕ ®¸ vµ bÓ c¸ vµng lµ
n¬i B¸c Hå thêng dïng ®Ó tiÕp kh¸ch tÝ hon, “kh¸ch ®Æc biÖt” cña m×nh,
chÞ Ba-bÐt níc m¾t tu«n trµo. ChÞ lÆng lÏ ngåi xuèng tÊm ghÕ ®¸ m¸t l¹nh,
m¾t nh×n nh÷ng con c¸ vµng tung t¨ng b¬i léi trong bÓ, th¶ lßng m×nh trong
nh÷ng hoµi niÖm kh«ng bao giê quªn vÒ Ngêi. T×nh th¬ng bao lµ cña B¸c vÉn
dµnh cho tÊt c¶ mäi ngêi, ®Æc biÖt nhÊt vÉn lµ nh÷ng em nhá “nh bóp trªn
cµnh”. ChÞ Ba-bÐt còng lµ mét trong nh÷ng “ch¸u bД ngµy nµo ®· ®îc sëi
Êm b»ng “mu«n vµn tinh th¬ng yªu cña B¸c”.
Nguån: Kim Dung.
Hå ChÝ Minh bªn Ngêi to¶ s¸ng, NXB Thanh niªn, Hµ Néi, 1977.
5- [25.] Quµ cña B¸c Hå tÆng ch¸u.
Ngµy tÕt d¬ng lÞch n¨m 1960, mäi ngêi lªn Phñ Chñ tÞch ®Ó chóc TÕt
B¸c Hå. C¸c c¬ quan, ®oµn thÓ trong níc, ®oµn ngo¹i giao vµ Uû ban Quèc tÕ
®Òu ®Õn ®«ng ®ñ.
VÉn trong bé ka-ki gi¶n dÞ, víi phong th¸i ung dung, chñ ®éng, B¸c ®¸p
lÔ vui vÎ vµ nãi lêi chóc mõng.
…Sau tiÖc ngät, B¸c cÇm lÊy mét qu¶ t¸o to cïng mét tói kÑo ®øng lªn…
B¸c ®i ®Õn chç «ng ®¹i sø Ên §é vµ hái:
- Ngµi ®¹i sø cã ®a phu nh©n sang ®©y kh«ng?
VÞ ®¹i sø r©u hïm, hµm Ðn, lÉm liÖt oai phong lµ vËy mµ lóc Êy, v× v«
cïng xóc ®éng tríc vinh dù bÊt ngê, bçng lé vÎ lóng tóng, Êp óng ®¸p:
- Tha Chñ tÞch… c¶m ¬n Chñ tÞch… T«i chØ ®a theo sang ®©y ch¸u
trai n¨m nay chÝn tuæi.

-11-
- ThÕ th× - B¸c Hå nãi – t«i göi «ng mang vÒ cho ch¸u qu¶ t¸o nµy vµ göi
ch¸u nh÷ng c¸i h«n.
Mäi ngêi ®Òu xóc ®éng vµ v« cïng c¶m phôc mét cö chØ võa th©n mËt,
tù nhiªn cña Hå Chñ tÞch.
Råi quay l¹i phÝa kh¸ch níc ngoµi, B¸c nãi:
- TÕt nhÊt, ë nhµ c¸c vÞ ch¼ng thiÕu thø g×. Nhng xin c¸c vÞ h·y cÇm
lÊy chót hoa qu¶ ë trªn bµn vµ mang vÒ gäi lµ quµ cña B¸c Hå tÆng c¸c ch¸u ë
nhµ.
C¶ phßng kh¸ch ån µo nhén nhÞp h¼n lªn. Kh¸ch níc ngoµi, kh¸ch trong n-
íc ïa ®Õn bµn tiÖc cÇm lÊy lª, t¸o, b¸nh kÑo, nÐt mÆt hín hë.
Theo c©u chuyÖn Qu¶ t¸o B¸c Hå. S®®,T.2.tr177.
[26.] Mét cuéc ®èi tho¹i sinh ®éng.
Mét lÇn, th¨m tr¹i thiÕu nhi TiÖp Kh¾c gÇn Pra-ha, B¸c Hå ®· cã mét
cuéc ®èi tho¹i sinh ®éng víi c¸c ch¸u:
- C¸c ch¸u th©n mÕn! C¸c ch¸u cã biÕt B¸c lµ ai kh«ng?
- Ano (Cã ¹). Strycek Hå! (B¸c Hå). C¸c ch¸u rÝu rÝt tr¶ lêi.
- B¸c tõ níc nµo ®Õn?
- ViÖt Nam! TÊt c¶ ®ång thanh nãi to.
- C¸c ch¸u cã yªu häc tËp kh«ng?
- Ano!
- Cã yªu lao ®éng kh«ng?
- Ano!
- B¸c Hå rÊt yªu c¸c ch¸u. C¸c ch¸u cã yªu B¸c Hå kh«ng?
- Ano!
NhiÒu ch¸u chen nhau xin ®îc h«n B¸c, B¸c cêi ®«n hËu nãi vui:
- B¸c Hå gÇy, c¸c ch¸u h«n B¸c nhiÒu qu¸, B¸c sÏ gÇy h¬n. C¸c ch¸u h·y
cö ®¹i biÓu ®Õn h«n B¸c vËy.
TÊt c¶ cêi ngÆt nghÏo.
Lª B¸ Thuyªn – Chñ tÞch Hå ChÝ Minh
sø gi¶ cho t×nh h÷u nghÞ, S®®,T.2,tr.181.
[86.] Qu¶ t¸o B¸c Hå cho em bÐ.
Th¸ng 4 n¨m 1964, víi danh nghÜa lµ Chñ tÞch níc ViÖt Nam D©n chñ
Céng hoµ, B¸c Hå sang Ph¸p ®Ó ®µm ph¸n víi chÝnh phñ Ph¸p vÒ nh÷ng vÊn
®Ò cã liªn quan ®Õn vËn mÖnh cña ®Êt níc. ¤ng §èc Lý thµnh phè Pa-ri më
tiÖc long träng thiÕt ®·i B¸c Hå. Tríc khi ra vÒ, Ngêi chän lÊy mét qu¶ t¸o
®Ñp trªn bµn, bá vµo tói. Mäi ngêi, kÓ c¶ «ng §èc Lý ®Òu kinh ng¹c chó ý tíi
viÖc Êy, ng¹c nhiªn vµ kh«ng giÊu ®îc sù tß mß. Khi B¸c Hå bíc ra khái phßng,
rÊt ®«ng bµ con ViÖt kiÒu vµ c¶ ngêi Ph¸p n÷a ®ang ®øng ®ãn B¸c. B¸c
chµo mäi ngêi. Khi B¸c tr«ng thÊy mét bµ mÑ bÕ mét ch¸u nhá cè l¸ch ®¸m
®«ng l¹i gÇn, B¸c liÒn gi¬ tay bÕ ch¸u bÐ vµ ®a cho ch¸u bÐ qu¶ t¸o. Cö chØ

-12-
cña B¸c Hå ®· lµm nh÷ng ngêi cã mÆt ë ®ã tõ chç tß mß ng¹c nhiªn ®Õn chç
vui mõng vµ c¶m phôc vÒ tÊm lßng yªu trÎ cña B¸c.
TrÝch trong “B¸c Hå víi thiÕu nhi vµ Phô n÷”. S®®,tr.10

[27.] Ch¸u cña B¸c Hå.


Võa lµ ngêi lo toan thÕ hÖ nèi tiÕp cho t¬ng lai, võa lµ ngêi th©n ch¨m lo
cho con ch¸u, cã lÏ còng v× vËy, mµ d©n ta, giµ trÎ, lín bÐ ®Òu gäi Ngêi lµ
B¸c. Mµ kh«ng chØ nh©n d©n ta!
R«-met Ch¨n-®ra, nguyªn Chñ tÞch Héi ®ång hoµ b×nh thÕ giíi ®· ph¸t
biÓu trong dÞp dù Héi nghÞ quèc tÕ “ViÖt Nam vµ thÕ giíi” nh÷ng lêi ch©n
t×nh, th©n thiÕt: “ë ViÖt Nam, c¸c b¹n tù xng rÊt ®óng m×nh lµ ch¸u cña B¸c
Hå. C¸c b¹n ®· cho phÐp chóng t«i thay mÆt hµng tr¨m triÖu nh©n d©n thÕ
giíi ®îc cã mÆt h«m nay t¹i ®©y. Chóng t«i yªu cÇu c¸c b¹n thªm mét ®Æc ©n
n÷a: Mong c¸c b¹n, nh÷ng ngêi ch¸u cña B¸c Hå cho phÐp chóng t«i tõ c¸c n¬i
trªn thÕ giíi ®Òu ®îc tù nhËn lµ ch¸u cña B¸c Hå. TÊt c¶ chóng ta, ch¸u cña B¸c
Hå ë tÊt c¶ c¸c níc trªn thÕ giíi, sÏ tËp hîp l¹i ®Ó gi¬ng cao ngän cê Hå ChÝ
Minh tiÕn lªn nh÷ng th¾ng lîi míi h¬n n÷a”.
Ch¸u cña B¸c Hå.
B¸c Hå cña c¸c ch¸u.
Ngêi suy nghÜ vÒ tuæi trÎ chóng ta,
Håi tëng cña Vò Kú, S®®,T.2.tr.186.
6- [38.] B¸c Hå ®Õn víi c¸c ch¸u må c«i ë tr¹i Kim §ång.
Mét s¸ng ®Ñp trêi, B¸c Hå ®· ®Õn víi c¸c ch¸u ë tr¹i Kim §ång. Ngay tõ
phót ®Æt ch©n ®Õn cæng tr¹i nh×n bê rµo d¨ng d©y thÐp gai, trong m¾t B¸c
hiÖn lªn sù nhøc nhèi. Nãi víi c¸c c¸n bé phô tr¸ch giäng B¸c nhÑ nhµng, nhng
v« cïng thÊm thÝa:
- §©y lµ n¬i nu«i d¹y c¸c ch¸u må c«i, ®îc mang tªn liÖt sÜ Kim §ång, sao
c¸c c«, c¸c chó l¹i rµo d©y thÐp gai nh mét nhµ tï thÕ nµy?
Chó ThuËn tha:
- D¹ tha B¸c, c¬ ng¬i cña thêi ®¹i cò ®Ó l¹i ®Êy ¹!
B¸c l¾c ®Çu: C¸c c«, c¸c chó ph¶i th¸o gì ®¸m d©y thÐp gai ngay. ChÕ
®é cò nhãm c¸c ch¸u vµo ®©y, chóng ta tiÕp tôc nu«i d¹y v× t¬ng lai cña c¸c
ch¸u.
B¸c ®i vµo tõng c¨n phßng ë, phßng ¨n, phßng häc, n¬i c¸c ch¸u vui ch¬i.
B¸c khen “§îc c¸i gän gµng, ng¨n n¾p, s¹ch sÏ”, nhng cßn – B¸c hái c¸n bé phô
tr¸ch tr¹i – cßn thÕ nµo, c¸c c«, c¸c chó biÕt kh«ng?
Mäi ngêi nh×n B¸c, võa xóc ®éng võa lóng tóng. Råi chó ThuËn m¹nh d¹n
®¸p:
- Tha B¸c, c¸c ch¸u ë tr¹i cßn chËt chéi ¹.
B¸c Hå mØm cêi:

-13-
- Chó nãi míi ®óng cã mét phÇn nhá th«i. §èi víi c¸c ch¸u må c«i, ®iÒu lín
nhÊt lµ ph¶i bï ®¾p t×nh th¬ng. C¸c ch¸u ®· kh«ng cßn bè, mÑ th× c¸c c«, c¸c
chó ë ®©y lµ bè, lµ mÑ cña c¸c ch¸u. C¸c c«, c¸c chó nu«i d¹y c¸c ch¸u ph¶i ®em
lßng lµm mÑ, lµm cha mµ c xö, mµ s¨n sãc, mµ d¹y b¶o. B¸c thÊy ë ®©y, ®èi
víi c¸c ch¸u, cßn c¸i vÎ “tr¹i lÝnh”, thiÕu c¸i Êm cóng cña gia ®×nh. D¹y cho c¸c
ch¸u vµo khu«n phÐp, sèng cã kû luËt, trËt tù lµ ®óng. Nhng kh«ng ®îc ®Ó c¸c
ch¸u mÊt c¸i hån nhiªn, mÊt c¸i vui t¬i, tho¶i m¸i. §õng biÕn c¸c ch¸u thµnh c¸c
“«ng cô non”. C¸c c«, c¸c chó ph¶i lµm sao cho c¸c ch¸u thÊy tr¹i Kim §ång lµ gia
®×nh cña c¸c ch¸u, ®i xa c¸c ch¸u nhí, lóc ë nhµ c¸c ch¸u vui. §îc nh vËy th× cÇn
g× ph¶i rµo d©y thÐp gai, ph¶i canh phßng nghiªm ngÆt víi c¸c ch¸u?
B¸c l¹i hái:
- Nh÷ng ch¸u kÐm cã nhiÒu kh«ng?
- Tha b¸c, cßn nhiÒu l¾m ¹.
- NhiÒu lµ bao nhiªu?
§ång chÝ phô tr¸ch h¬i bèi rèi. B¸c nãi ngay:
- Qu¶n lý c¸c ch¸u th× cÇn biÕt cô thÓ tõng ch¸u mét, biÕt ch¾c ch¾n c¸i
dë, c¸i hay cña mçi ®øa. Cã nh vËy th× d¹y míi cã kÕt qu¶ tèt.
B¸c b¶o chó ThuËn ®øng bªn:
- Cho B¸c gÆp ch¸u nµo kÐm nhÊt tr¹i.
Em Quèc ®øng khoanh tay tríc mÆt B¸c, B¸c cói xuèng vuèt ve nhÌ nhÑ
tãc em. B¸c hái:
- Tªn ch¸u lµ g×?
- Tha B¸c, tªn ch¸u lµ Quèc lñi ¹!
B¸c nh×n em, ¸i ng¹i:
- Ai ®Æt cho ch¸u c¸i tªn Êy?
- D¹ tha, c¸c b¹n gäi ch¸u thÕ ¹.
- V× sao c¸c b¹n gäi ch¸u lµ Quèc lñi?
- Tha B¸c…Ch¸u…Ch¸u hay trèn tr¹i. Ch¸u chui qua hµng rµo, lñi vµo c¸c
ngâ phè ¹.
- Sao ch¸u kh«ng chÞu ë trong tr¹i mµ l¹i trèn ra bªn ngoµi?
- Tha B¸c…ë trong tr¹i khæ cùc l¾m ¹.
- Khæ cùc nh thÕ nµo?
- D¹ chóng ch¸u bÞ gß bã ®ñ thø ¹.
- Ch¸u nãi râ sù gß bã cho B¸c nghe nµo?
- Tha B¸c…
Quèc nh×n B¸c Hå mµ níc m¾t trµo ra, nghÑn ngµo kh«ng nãi lªn lêi. B¸c
xoa ®Çu em, B¸c ®· hiÓu thÊu tÊt c¶, dï em cha nãi ra ®îc nh÷ng ®iÒu muèn
tha víi B¸c, B¸c khuyªn Quèc: “Tõ nay ch¸u ph¶i phÊn ®Êu bá c¸i tªn “lñi”, gi÷
l¹i c¸i tªn Quèc…”. Níc m¾t cµng giµn giòa trªn hai m¸ Quèc.
B¸c Hå cÇm tay em Quèc ®i ra chç c¶ tr¹i ®ang tËp hîp ®ãn ®îi B¸c. B¸c
th©n mËt kÓ cho c¸c em nghe mét sè g¬ng tèt cña thiÕu nhi trong kh¸ng chiÕn

-14-
chèng Ph¸p, g¬ng tèt cña thiÕu nhi ë Liªn X« vµ c¸c níc b¹n. C¸c em ®· kh«ng
cÇm ®îc níc m¾t khi nghe B¸c kÓ vÒ thêi niªn thiÕu cña B¸c, B¸c ®· tõng thÌm
mét c¸i ®å ch¬i, íc ao mét bé quÇn ¸o míi ®Ó mÆc TÕt. B¸c còng ®· må c«i
mÑ tõ n¨m lªn chÝn, lªn mêi. B¸c ®· ph¶i bÕ em trÌo trÑo bªn h«ng ®i xin s÷a
cho em sau ngµy mÑ qua ®êi.
B¸c c¨n dÆn c¸c em nh «ng dÆn ch¸u:
- C¸c ch¸u ph¶i v©ng lêi c¸c c«, c¸c chó phô tr¸ch. ThiÕu nhi th× ph¶i
ngoan, ph¶i thËt thµ, lÔ phÐp víi ngêi lín, kÝnh träng ngêi giµ, gióp ®ì ngêi
tµn tËt yÕu ®au. C¸c ch¸u ë trong tËp thÓ víi nhau cµng ph¶i yªu th¬ng nhau
nh anh chÞ em ruét thÞt. Vµ ph¶i dòng c¶m söa ch÷a nh÷ng khuyÕt ®iÓm,
nh÷ng thãi h tËt xÊu ®Ó lín lªn lµm ngêi chñ cña ®Êt níc, ®õng ®Ó m×nh lµ
c¸i g¸nh nÆng cña x· héi…
Råi B¸c b¶o:
- C¸c ch¸u cã høa lµm ®îc ®iÒu B¸c c¨n dÆn kh«ng nµo?
Mét tiÕng “cã” vang lªn, ®Òu kh¾p vµ s«i næi. B¸c cßn dÆn thªm c¸c em
lµ, noi g¬ng dòng c¶m cña liÖt sÜ Kim §ång trong häc tËp vµ rÌn luyÖn, em
nµo ®¹t kÕt qu¶ tèt, ®îc ban phô tr¸ch b¸o lªn B¸c, B¸c sÏ göi phÇn thëng. Vµ
B¸c th©n mËt hÑn: “NÕu c¶ tr¹i cïng tiÕn bé vît bËc, B¸c sÏ cßn vÒ th¨m c¸c
ch¸u nhiÒu lÇn n÷a”.
Ngµy h«m Êy, B¸c ®· ®Ó l¹i rÊt nhiÒu quµ ®Ó chia cho c¸c em. NhËn
phÇn quµ cña B¸c cho, nhiÒu em ®· kh«ng ¨n, cÊt lµm kû niÖm.
Tõ h«m ®ã trong tõng ®«i m¾t cña c¸c em, ngêi lªn niÒm vui nhËn quµ
B¸c. Em Quèc kh«ng lñi ra ngoµi tr¹i n÷a mµ gi÷ g×n m×nh nh gi÷ g×n kû niÖm
quµ B¸c trong tr¸i tim.
S¬n Tïng, Hoa r©m bôt,
S®®,T.2,tr.212.
7- [40.] B¸c Hå ë P¸c Bã.
Ngµy mång 3 tÕt, n¨m T©n TÞ, tøc ngµy mïng 8 th¸ng 2 n¨m 1941 B¸c
vÒ ®Õn P¸c Bã. P¸c Bã thuéc x· Trêng Hµ, huyÖn Hµ Qu¶ng. N¬i ®©y nói
rõng trïng ®iÖp vµ ®Þa thÕ hiÓm trë rÊt cã lîi cho ho¹t ®éng bÝ mËt cña c¸n
bé ViÖt Minh, nhiÒu c¬ së c¸ch m¹ng ë vïng P¸c Bã ®· ®îc x©y dùng v÷ng
ch¾c. Gia ®×nh cô M¸y Lú lµ mét trong nh÷ng c¬ së chóng t«i chän lµm n¬i
®Ó B¸c ë vµ lµm viÖc. Gia ®×nh chØ cã ba ngêi, cô «ng, cô bµ vµ c« con g¸i.
Nhµ kh«ng ®îc réng nhng tho¸ng m¸t, ngay b×a rõng vµ kÝn ®¸o, ®i l¹i rÊt
thuËn tiÖn. Gia ®×nh ®ãn tiÕp B¸c vµ chóng t«i rÊt th©n mËt.
Sau b÷a c¬m tÕt chiÒu mång 3, B¸c ®· chØ thÞ chóng t«i ph¶i nghiªn cøu
tõng n¬i ë vµ lµm viÖc cho thÝch hîp vµ kÝn ®¸o h¬n. B¸c nãi ®¹i ý: “ë ®©y
dùa vµo d©n th× cã nhiÒu thuËn lîi nhng còng cã c¸i kh«ng lîi c¶ cho yªu cÇu
ho¹t ®éng bÝ mËt cña ta mµ còng kh«ng tiÖn cho sinh ho¹t cña d©n, nªn ph¶i
“s¸u s¸n” th«i…”. “S¸u s¸n” tiÕng ®Þa ph¬ng cã nghÜa lµ vµo nói. Mµ ®· lµ
vµo nói th× ph¶i ë hang hoÆc dùng l¸n…Vµ ngay tèi h«m ®ã bªn bÕp löa nhµ
sµn, B¸c hái cô M¸y Lú ë ®©y cã chç nµo ma kh«ng h¾t tíi kh«ng? Nh vËy
chóng t«i hiÓu ý B¸c lµ ph¶i ë hang. Chóng t«i bµn c¸ch t×m hang. Cô M¸y Lú

-15-
cho biÕt, gia ®×nh cô cã mét c¸i hang s©u vµ rÊt kÝn dïng l¸nh n¹n khi cã biÕn
(cã phØ vÒ cíp, giÕt). S¸ng h«m sau (ngµy mång 4 tÕt), chóng t«i mêi B¸c ®i
xem hang nhµ cô M¸y Lú, B¸c ng ngay. Chóng t«i quyÕt ®Þnh tiÕn hµnh c«ng
t¸c chuÈn bÞ vµo hang. Anh Phïng ChÝ Kiªn giao cho t«i liªn hÖ víi c¬ së ®Ó
chuÈn bÞ c¸c thø. Anh C¸p, anh Léc ®îc ph©n c«ng trë l¹i hang nghiªn cøu thªm
lèi vµo, ®êng ra vµ t×nh h×nh cô thÓ trong hang.
Cô M¸y Lú cho chóng t«i mîn 5 tÊm v¸n gç nghiÕn. V¸n h¬i ng¾n nªn khi
kª ®Ó ngñ ph¶i n»m h¬i co míi ®ñ chç cho 5 ngêi. Chóng t«i chÆt c©y lµm
mét c¸i gi¸ trªn cã tiÕp nøa ®Ó B¸c vµ anh em ®Æt tói ®ùng quÇn ¸o.
Ngµy 5 tÕt th× B¸c vµ chóng t«i dän vµo hang. Cïng ë hang víi B¸c cã anh
Phïng ChÝ Kiªn, Hoµng S©m, ThÕ An, anh C¸p, anh Léc vµ t«i. Nhãm c«ng
t¸c cña chóng t«i do anh Phïng ChÝ Kiªn phô tr¸ch, cßn c¸c anh Quèc V©n, §øc
Thanh (tøc §µm Minh ViÔn) lµ ®êng d©y liªn l¹c ®ång thêi phô tr¸ch lùc lîng
vò trang b¶o vÖ vßng ngoµi.
ë hang ®îc Ýt l©u, chóng t«i thÊy trong ngêi rÊt mÖt. Søc khoÎ cña B¸c
lóc ®ã còng kh«ng ®îc tèt l¾m. Ngêi gÇy, níc da xÊu, ¨n uèng kham khæ mµ
B¸c l¹i lµm viÖc c¨ng th¼ng nªn chóng t«i rÊt lo.
Tuy nãi lµ b¶o vÖ B¸c, nhng thùc chÊt B¸c l¹i lµ ngêi d¹y chóng t«i rÊt
nhiÒu trong c«ng t¸c b¶o vÖ. B¸c quan t©m gi¸o dôc chóng t«i chi li tõng viÖc
rÊt bæ Ých. Nh÷ng viÖc tiÕp xóc víi d©n tríc hÕt ph¶i ®îc nh©n d©n quý
mÕn, tin tëng nhng ®ång thêi ph¶i cã c©u chuyÖn ho¸ trang hîp lý ®¶m b¶o
gi÷ g×n bÝ mËt c«ng viÖc c¸ch m¹ng ®ang lµm. Vµ thùc tÕ chóng t«i ®· lµm
tèt lêi B¸c d¹y. Nh÷ng c¬ së c¸ch m¹ng ë vïng P¸c Bã ngay c¶ nh anh §¹i L©m
còng chØ biÕt cã c¸n bé Trung ¬ng quan träng vÒ nhng kh«ng biÕt cã bao nhiªu
ngêi, cô thÓ lµ ai vµ hiÖn nay ë ®©u.
Cßn chuyÖn nhËn l¬ng thùc do d©n gióp ®ì, B¸c d¹y mçi lóc ph¶i cã giê
giÊc, c¸ch lµm, c¸ch ®i l¹i kh¸c nhau kh«ng ®Ó ®Þch n¾m ®îc quy luËt ho¹t
®éng cña ta, ngµy nhËn l¬ng thùc chuyÓn ®Õn ph¶i lu«n thay ®æi; mang l¬ng
thùc trªn ®êng ph¶i ho¸ trang hîp lý vµ ®êng ®i ph¶i cã híng thay ®æi lu«n. G¹o
vµ muèi do c¸c c¬ së vËn ®éng quyªn gãp kh«ng nªn tËp trung ®Ó ë mét nhµ,
ph¶i ph©n t¸n mçi n¬i mét Ýt. §å dïng cho hËu cÇn mîn cña d©n ph¶i mçi nhµ
mét thø, thËm chÝ cã thø ph¶i mîn nhiÒu nhµ…B¸c kÓ cho chóng t«i nghe rÊt
nhiÒu nh÷ng mÈu chuyÖn vÒ ®êi ho¹t ®éng cña B¸c khi cßn ë níc ngoµi, néi
dung mçi chuyÖn tuy x¶y ra ë c¸c níc kh¸c nhau nhng ®Òu nh»m gi¸o dôc chóng
t«i ý thøc gi÷ bÝ mËt. Cuèi cïng B¸c d¹y: “Trong ®iÒu kiÖn vµ hoµn c¶nh c¸ch
m¹ng níc ta hiÖn nay, bÝ mËt ph¶i ®îc coi lµ nguyªn t¾c trong mäi ho¹t ®éng
cña §¶ng…”.
Tuy nãi lóc ®ã P¸c Bã lµ khu vùc an toµn h¬n c¸c khu kh¸c trong vïng, nh-
ng l¹i lµ n¬i kÎ ®Þch lu«n dßm ngã, t×m kiÕm, tæ chøc phôc kÝch c¸c ng¶ ®-
êng nghi cã c¸n bé ta ®i qua. C¸ch n¬i B¸c vÒ phÝa b¶n Lòng 10 c©y sè, chóng
dùng ®ån víi h¬n mét trung ®éi lÝnh dâng do Ph¸p chØ huy tæ chøc tuÇn tra,
kiÓm so¸t, b¾t bí hoÆc cµn quÐt nh÷ng b¶n nghi cã c¸n bé ta ho¹t ®éng. §ång

-16-
thêi ho¹t ®éng cña bän phØ lóc nµy còng rÊt t¸o tîn nªn chóng t«i cµng lo l¾ng,
tr¨n trë vÒ nhiÖm vô b¶o vÖ B¸c.
H»ng ngµy sau giê lµm viÖc buæi chiÒu, B¸c thêng ®i d¹o leo nói, nhng
thùc ra lµ B¸c ®i n¾m t×nh h×nh khu vùc, phÇn lín anh em chóng t«i ho¹t ®éng
ë vïng nµy l©u nay quen víi léi suèi trÌo ®Ìo nhng ®«i lóc ph¶i võa ®i, võa ch¹y
theo kÞp B¸c. Cã nhiÒu viÖc rÊt ®¬n gi¶n nhng khi B¸c hái anh em chóng t«i
kh«ng tr¶ lêi ®îc. Còng cã viÖc chóng t«i ®· lµm nhng khi nghe B¸c gi¶ng gi¶i
míi biÕt m×nh cßn ®¬n gi¶n vµ khê d¹i qu¸. ý thøc c¶nh gi¸c cã nghÜ ®Õn nh-
ng c¸ch gi÷ bÝ mËt cßn tuú tiÖn, non kÐm. B¸c d¹y chóng t«i ho¹t ®éng ë vïng
nói, d©n tha, khi ®i c«ng t¸c tèt nhÊt lµ ph¶i ®em theo c¬m n¾m. Nh vËy võa
®îc viÖc mµ kh«ng g©y phiÒn hµ cho d©n. KÎ ®Þch l¹i rÊt tinh qu¸i, ë ®©u
mµ chóng ch¼ng cµi ngêi vµo. Nh÷ng bang t¸, trëng b¶n,…vµ ngay c¶ nh÷ng
gia ®×nh d©n téc sèng ven ®êng ®i, ®Þch thêng dïng vËt chÊt nh b¹c hoa xoÌ,
muèi, v¶i ®Ó mua chuéc lµm chØ ®iÓm. M×nh ph¶i s©u s¸t gi¸o dôc ý thøc
ñng hé c¸ch m¹ng cho ®ång bµo, nhng ph¶i chó ý ph¸t hiÖn tay ch©n cña
chóng. Trªn ®êng ®i, khi ¨n c¬m ph¶i t×m n¬i suèi s¹ch sÏ, ¨n xong l¸ ®ïm c¬m
ph¶i ch«n s©u, tiÖn khi röa tay kho¸t cho níc déi hÕt nh÷ng h¹t c¬m v·i xuèng
suèi, c¸ ®îc ¨n mµ ta l¹i xo¸ ®îc dÊu vÕt lµm cho kÎ ®Þch cã m¾t còng nh mï.
Ho¹t ®éng bÝ mËt ph¶i “lai v« ¶nh, khø v« h×nh”. Chóng ta ®Õn ®Þch kh«ng
biÕt mµ rót ®i chóng còng kh«ng hay, th× míi b¶o vÖ ®îc m×nh vµ cã nhiÒu
thuËn lîi diÖt ®Þch.
Tíi ®©y lùc lîng c¸ch m¹ng sÏ ph¸t triÓn. KÎ ®Þch l¹i t×m mäi c¸ch tiªu
diÖt lùc lîng c¸ch m¹ng. T×nh h×nh sÏ c¨ng th¼ng vµ phøc t¹p h¬n nhiÒu.
Chóng ta võa ph¶i chiÕn ®Êu võa t¨ng gia s¶n xuÊt vµ lµm nhµ ngoµi rõng ®Ó
ë…T¨ng gia hoÆc lµm nhµ còng ph¶i biÕt gi÷ bÝ mËt. Trång rau hay gieo
b¾p còng ph¶i lµm ®óng kiÓu c¸ch cña d©n téc n¬i m×nh ë. Lµm l¸n ë còng
ph¶i gièng kiÓu l¸n cña ®ång bµo. NÕu ta lµm kh¸c ®i lµ ®Þch vµ bän xÊu sÏ
ph¸t hiÖn ®îc ngay. Khi lµm l¸n còng ph¶i biÕt tÝnh to¸n sao cho cã lîi ®«i ®-
êng. Mçi l¸n chØ nªn lµm ®ñ cho 1 ®Õn 2 ngêi ë lµ cïng. N¬i lµm l¸n ph¶i xem
xÐt võa lîi cho viÖc quan s¸t ph¸t hiÖn ®Þch tõ xa nhng ®ång thêi ph¶i cã ®-
êng rót khi bÞ v©y. LiÕp che chung quanh l¸n kh«ng nªn dïng nøa ®an v÷ng
ch¾c mµ nªn lÊy cá tranh tÕt nÑp l¹i thµnh tÊm ®Ó thng. Trêng hîp bÞ ®Þch
v©y hoÆc ®Õn gÇn míi ph¸t hiÖn th× chØ viÖc l¸ch nhÑ qua liÕp tranh cho
dÔ dµng. Muèn b¶o vÖ §¶ng, tríc hÕt mçi thµnh viªn ph¶i suy nghÜ tù b¶o vÖ
m×nh. NghÜ l¹i nh÷ng n¨m tríc ®©y, khi §¶ng bÞ khñng bè, nhiÒu ®ång chÝ
bÞ b¾t bí tï téi vµ hy sinh, anh em chóng t«i cµng thÊm thÝa lêi B¸c d¹y.
ë hang ®Õn tuÇn thø hai, chóng t«i thÊy t×nh h×nh søc khoÎ cña B¸c cã
hiÖn tîng mÖt mái h¬n. Chóng t«i ai nÊy ®Òu lo l¾ng cho søc khoÎ cña B¸c. Cã
h«m dän vÖ sinh, anh Hoµng S©m ph¸t hiÖn thÊy r¾n ®éc chui vµo hang, n»m
díi tÊm ph¶n ngay chç B¸c. Hµng ngµy B¸c vÉn m¶i miÕt lµm viÖc, Ýt khi thÊy
B¸c r¶nh rçi. Mçi buæi ®i d¹o, chóng t«i vÉn thÊy B¸c nhanh nhÑn, vui vÎ ho¹t
b¸t nªn còng yªn lßng. Cø d¨m ba ngµy cô M¸y Lú l¹i ®em l¬ng thùc vµo mét lÇn.
B¸c tiÕp cô rÊt th©n mËt vµ chuyÖn trß thËt vui vÎ. Ngay c¶ cô M¸y Lú còng
kh«ng biÕt B¸c lµ ai. Mét lÇn trong c©u chuyÖn vui, cô hái tªn B¸c, B¸c cêi råi

-17-
chËm r·i gi¶i thÝch: “S¸u s¸n” lµ vµo nói cßn cã nghÜa lµ “Thu S¬n”. Tªn t«i lµ
“Thu S¬n”. Tõ ®ã mçi lÇn gÆp cô M¸y Lú thêng chµo B¸c b»ng c©u chµo kÐ
Thu S¬n (Giµ Thu). Chóng t«i vµ mét sè anh em kh¸c còng tõ ®ã dïng c¸i tªn
“Giµ Thu” ®Ó gi¶i thÝch cho c¸c ®ång chÝ kh¸c khi bÞ hái vÒ B¸c mµ theo
nguyªn t¾c kh«ng ®îc nãi râ h¬n.
Chóng t«i cã ý ®Þnh lµm l¸n ®Ó B¸c ë, ®¶m b¶o søc khoÎ h¬n. Khi b¸o
c¸o ý ®Þnh ®ã, ®îc B¸c ®ång ý, chóng t«i rÊt mõng. C«ng viÖc chuÈn bÞ ®îc
khÈn tr¬ng tiÕn hµnh. ViÖc t×m mét ®Þa ®iÓm ®Ó lµm l¸n theo ý B¸c d¹y
còng rÊt khã. Mét h«m sau giê lµm viÖc buæi chiÒu B¸c ®i d¹o ®Õn mét ®o¹n
suèi c¸ch cöa hang kh«ng xa. B¸c dõng l¹i quan s¸t vµ gîi ý chç nµy nÕu lµm l¸n
ë th× tiÖn nhÊt. N¬i B¸c chØ lµ mét kho¶ng ®Êt b»ng ngay c¹nh bê suèi. Con
suèi níc rÊt trong vµ ngay bê cã nhiÒu t¶ng ®¸ to vµ ®Ñp. Ph¶i ®i ngîc theo
dßng ch¶y míi vµo ®îc cña hang n¬i B¸c ë. Nhng ®øng ë ®©y nh×n lªn th× l¹i
kh«ng thÊy ®îc cöa hang. Khi cã biÕn, cã thÓ theo dßng suèi rót vµo hang
hoÆc lªn triÒn nói cã rõng c©y rËm còng rÊt tiÖn.
ThÕ lµ chóng t«i b¾t tay vµo c«ng viÖc dùng l¸n ngay. L¸n réng chØ võa
chiÕc chiÕu ®«i. Cöa l¸n híng xuèng con ®êng mßn díi thung lòng. Chung
quanh còng dïng cá tranh thay liÕp nøa nh lêi B¸c d¹y, nhng bªn ngoµi cã treo
mét sè tµu l¸ cä tr«ng gièng nh nh÷ng c¸i l¸n canh n¬ng cña ®ång bµo. Anh Léc
híng dÉn chóng t«i vµo rõng lÊy nøa tÐp (lo¹i nøa chØ lín b»ng ngãn ch©n c¸i),
vãt nhän lµm hµng rµo chung quanh. Anh gi¶i thÝch ®©y lµ kinh nghiÖm cña
®ång bµo d©n téc thêng dïng lo¹i c©y nµy ®Ó rµo vên nhµ v× con hæ tr«ng
thÊy sî.
L¸n lµm xong, chóng t«i mêi B¸c ra xem. B¸c rÊt ng vµ ngay ngµy h«m
sau, anh Kiªn mêi B¸c xuèng l¸n ë vµ lµm viÖc. B¸c ®ång ý vµ chØ ban ngµy
xuèng l¸n lµm viÖc, ¨n nghØ, cßn ban ®ªm l¹i vµo hang.
L¬ng thùc do ®ång bµo gióp ®ì thêng lµ g¹o ng« (b¾p bÑ) xay nhá vµ
muèi. Cã h«m thÊy g¹o gÇn hÕt, B¸c b¶o chóng t«i nÊu ch¸o ng« (ch¸o bÑ) ¨n
thay b÷a. Cßn rau xanh chñ yÕu lµ m¨ng tù kiÕm trong rõng. Cã h«m c©u ®îc
con c¸ hoÆc h¸i ®îc Ýt rau rín (lo¹i gièng c©y d¬ng xØ mäc ven bê suèi) th×
b÷a ¨n ®îc c¶i thiÖn vµ ngon miÖng h¬n. Mét h«m B¸c vµ chóng t«i ®ang ¨n
ch¸o ng«, cã ngêi nãi ®ïa ®©y lµ b¸nh ®óc, th× B¸c ung dung ®äc mÊy c©u
th¬:
S¸ng ra bê suèi tèi vµo hang
Ch¸o bÑ rau m¨ng vÉn s½n sµng.
Bµn ®¸ ch«ng chªnh dÞch sö §¶ng
Cuéc ®êi c¸ch m¹ng thËt lµ sang…
Th¬ B¸c lµm hiÖn thùc víi cuéc sèng qu¸, chóng t«i mçi ngêi ®äc l¹i mét
c©u vµ gi¶i nghÜa lu«n. §Õn lît anh Hoµng S©m ®äc c©u  “Bµn ®¸ ch«ng
chªnh dÞch sö §¶ng” th× tÊt c¶ ai còng cêi vang.
ThËt vËy, t«i chen vµo: §óng hßn ®¸ ch«ng chªnh thËt, nhng v÷ng l¾m
®Êy. ThÕ mµ cã h«m anh Kiªn thÊy B¸c ngåi lµm viÖc l¹i sî B¸c ng·.

-18-
Chóng t«i vui vÎ tranh nhau vµ ®äc ®i ®äc l¹i nh÷ng c©u th¬ cña B¸c.
B¸c nh×n chóng t«i cêi hiÒn hËu vµ víi giäng Êm ¸p, B¸c nãi:
- Th«i c¸c chó ¨n tiÕp ®i kÎo ch¸o bÑ nguéi mÊt!...
Tõ xu©n T©n TÞ n¨m Êy, ®Õn xu©n MËu Th×n n¨m nay thÊm tho¾t ®·
ngãt gÇn nöa thÕ kû tr«i qua. ThÕ mµ cã dÞp gÆp l¹i, thÊy nh míi h«m qua.
B¸c ®· ®i xa, nhng biÕt bao kû niÖm s©u s¾c trong cuéc ®êi ngêi chiÕn sÜ
b¶o vÖ B¸c m·i m·i lµ nh÷ng bµi häc truyÒn thèng vÎ vang kh«ng bao giê phai.
Lª Qu¶ng B¸1 kÓ, Cao B¸ Sanh ghi trong
Nh÷ng chuyÖn vui vµ c¶m ®éng vÒ Hå Chñ tÞch
NXB C«ng an nh©n d©n, Hµ Néi, 2000.
8- [45.] Th¸ng T¸m n¨m 1945 ë Hµ Néi.
§Çu n¨m 1941, B¸c Hå vÒ níc trùc tiÕp l·nh ®¹o c¸ch m¹ng.
Ngµy 19 th¸ng 8 n¨m 1945, Hµ Néi khëi nghÜa giµnh chÝnh quyÒn, råi
lÇn lît ®Õn c¸c tØnh kh¸c trong c¶ níc. Cuèi th¸ng 8 n¨m 1945, Thêng vô Trung
¬ng quyÕt ®Þnh ®a B¸c Hå vÒ Thñ ®« Hµ Néi ®Ó l·nh ®¹o, gi÷ v÷ng vµ
cñng cè chÝnh quyÒn non trÎ. Lóc Êy, B¸c èm vµ rÊt gÇy. Chóng t«i mua Ýt
tim gan nÊu ch¸o cho B¸c. Nhng cã thÓ do kh«ng may mua ph¶i tim gan cña lîn
g¹o nªn B¸c l¹i lªn c¬n sèt cao. Trªn ®êng vÒ Hµ Néi, cã lóc mÖt qu¸, B¸c kh«ng
®i ®îc, anh em dïng v¶i vµ ®ßn tre lµm c¸ng. N»m trªn c¸ng, ngêi sèt hÇm hËp
nhng B¸c vÉn thÊy vui v× ®i tíi ®©u còng thÊy cê ®á sao vµng vµ ®ång bµo
hµo høng h« vang: “ñng hé ViÖt Minh”, “Chñ tÞch Hå ChÝ Minh mu«n n¨m”.
ChiÒu 25 th¸ng 8, vÒ ®Õn ngo¹i thµnh Hµ Néi, B¸c dõng l¹i ë lµng Phó Gia.
ChiÒu tèi Chñ NhËt, 26 th¸ng 8 n¨m 1945, ®ång chÝ Trêng Chinh ®Õn ®ãn
B¸c. Hµ Néi hõng hùc khÝ thÕ c¸ch m¹ng. Kh¾p phè phêng trµn ngËp niÒm
h©n hoan víi cê ®á sao vµng. Ýt ai ®Ó ý ®Õn mét chiÕc xe cò, mµu ®en chë
B¸c ch¹y tõ phÝa ChÌm, däc theo ®ª Yªn Phô, xuèng dèc Hµng Than, qua phè
Hµng GiÊy råi rÏ Hµng M· vÒ ®Õn tríc sè nhµ 35 Hµng C©n. Xe ®a B¸c vµo
cæng sau, råi B¸c lªn th¼ng g¸c 2 nhµ 48 phè Hµng Ngang. §©y lµ ng«i nhµ 3
tÇng cña «ng TrÞnh V¨n B«, mét th¬ng gia lín cña Hµ Néi vµ lµ c¬ së cña c¸ch
m¹ng. Nhµ x©y ch¾c ch¾n, rÊt tiÖn cho c«ng t¸c b¶o vÖ. TÇng 1 vµ tÇng 3
chñ nhµ dµnh ®Ó ë vµ b¸n hµng. Cßn tÇng 2 giµnh cho c¸ch m¹ng. Lóc nµy,
chñ nhµ cha biÕt ngêi c¸ch m¹ng ®ã chÝnh lµ Chñ tÞch Hå ChÝ Minh. §i lªn,
®i xuèng nhiÒu, chñ nhµ chØ thÊy mét cô giµ d¸ng ngêi gÇy nhng nhanh
nhÑn, cã ®«i m¾t s¸ng l¹ thêng. Sau nµy chñ nhµ míi biÕt ng«i nhµ cña m×nh
cã vinh dù ®îc ®ãn tiÕp Chñ tÞch Hå ChÝ Minh. Ngay chiÒu tèi h«m sau, 27
th¸ng 8, t«i (tøc Vò Kú) ®îc Trung ¬ng chän lµm th ký cho B¸c. B¸c th©n mËt
hái t«i:
- Chó tªn g×?
T«i tha:
- Ch¸u tªn CÇn ¹ (tªn cña t«i håi ®ã).

1
Sau lµ cÊp tíng trong qu©n ®éi nh©n d©n ViÖt Nam.

-19-
Cã lÏ t«i xóc ®éng nãi kh«ng râ nªn B¸c nghe thµnh CÈn. B¸c tr×u mÕn
b¶o:
- CÈn µ, CÈn lµ cÈn thËn. RÊt tèt.
S¸ng h«m sau, B¸c l¹i hái tªn t«i, t«i tha rÊt râ:
- Ch¸u lµ CÇn ¹.
B¸c tá ra rÊt vui vµ nãi ngay:
- CÇn th× cµng tèt. CÇn lµ cÇn, kiÖm, liªm, chÝnh.
§ã còng lµ ®iÒu mong muèn cña B¸c vÒ phÈm chÊt, ®¹o ®øc cña ngêi
c¸n bé mµ nh÷ng n¨m sau nµy mçi dÞp gÆp c¸n bé, mçi khi ®Õn th¨m c¸c líp
huÊn luyÖn, B¸c ®Òu c¨n dÆn mäi ngêi ph¶i thùc hiÖn cÇn, kiÖm, liªm,
chÝnh.
Trong c¨n nhµ 48 phè Hµng Ngang, chñ nhµ dïng c¨n phßng phÝa sau trªn
tÇng 2 lµm phßng ¨n. Gi÷a phßng kª mét chiÕc bµn gç dµi vµ to, quanh bµn cã
8 chiÕc ghÕ tùa ®Öm mÒm. B¸c dïng bµn nµy ®Ó lµm viÖc víi c¸c ®ång chÝ
Thêng vô Trung ¬ng. Cuèi phßng kª mét chiÕc bµn trßn. N¬i ®©y B¸c dïng
lµm bµn ¨n. Trong cuéc sèng hµng ngµy, B¸c kh«ng dµnh cho m×nh mét sù u
®·i nµo. B¸c lµ tÊm g¬ng s¸ng vÒ ®øc tÝnh gi¶n dÞ cña ngêi c¸n bé c¸ch m¹ng.
B¸c thêng ngåi lµm viÖc trªn chiÕc bµn kª s¸t têng bäc d¹ xanh mµu l¸ m¹, võa
®ñ ®Ó tËp giÊy bót vµ chiÕc m¸y ch÷ nhá B¸c mang tõ chiÕn khu vÒ. Trong
nh÷ng ngµy nµy, B¸c dµnh nhiÒu thêi gian vµ t©m trÝ cho viÖc so¹n th¶o b¶n
Tuyªn ng«n §éc lËp. Hµng ngµy B¸c dËy sím tËp thÓ dôc, sau ®ã ngåi vµo bµn
vµ ®¸nh m¸y lu«n b¶n th¶o. Ban ®ªm, B¸c còng thøc rÊt khuya, trÇm ng©m
suy nghÜ vÒ nh÷ng néi dung trong b¶n th¶o Tuyªn ng«n §éc lËp. S¸ng 29 th¸ng
8, B¸c chuyÓn ®Õn B¾c Bé phñ lµm viÖc. ë ®©y, B¸c tiÕp tôc hoµn chØnh
b¶n Tuyªn ng«n §éc lËp. Sau mÊy ngµy sèt, tuy søc khoÎ gi¶m sót tr«ng thÊy,
nhng søc lµm viÖc cña B¸c th× vÉn phi thêng. §ªm 29 th¸ng 8, B¸c thøc khuya
h¬n b×nh thêng v× ngµy 02 th¸ng 9 ®· cËn kÒ. B¸c viÕt råi l¹i söa. Nh÷ng lóc
suy nghÜ c¨ng th¼ng nhÊt B¸c thêng ®Æt tay lªn tr¸n vµ ®«i m¾t s¸ng lªn khi
nh×n thÊy nh÷ng dßng ch÷ nh cã hån võa ®îc viÕt ra, khi th× nh×n vµo ®ªm tèi
nh t×m mét ®iÒu g× ®ã mµ chØ riªng B¸c míi hiÓu.
Cho ®Õn ngµy 30 th¸ng 8, b¶n Tuyªn ng«n §éc lËp ®îc dù th¶o xong, B¸c
®a ra tranh thñ ý kiÕn c¸c ®ång chÝ Trung ¬ng.
S¸ng 31 th¸ng 8, B¸c hái t«i:
- Chó CÇn cã biÕt Qu¶ng trêng dù ®Þnh häp mÝt tinh nh thÕ nµo kh«ng?
Råi B¸c b¶o t«i vÏ ph¸c th¶o b¶n ®å cho B¸c. Xem b¶n ®å xong, B¸c hái:
- LiÖu ®îc bao nhiªu ngêi?
T«i tha víi B¸c:
- §îc vµi chôc v¹n ngêi ®Êy ¹.
B¸c hái tiÕp:
ThÕ c¸c chó ®Þnh bè trÝ ®Ó ®ång bµo ®i vÖ sinh ë ®©u?

-20-
T«i s÷ng sê tríc c©u hái cña B¸c vµ lóng tóng kh«ng biÕt tr¶ lêi nh thÕ
nµo, th× B¸c nãi tiÕp:
- ViÖc nhá, nhng nÕu kh«ng chó ý bè trÝ cho tèt th× rÊt dÔ mÊt trËt tù.
Chó cã biÕt kh«ng, ë H¬ng C¶ng, c«ng nh©n lao ®éng biÓu t×nh th× chÝnh
quyÒn Anh cha gi¶i quyÕt, nhng khi c«ng nh©n vÖ sinh ®i ®×nh c«ng th×
chÝnh quyÒn Anh ph¶i gi¶i quyÕt ngay. V× ®· cã lÇn gi¶i quyÕt chËm, r¸c rëi
bÈn thØu ngËp ®êng phè.
TiÕp ®ã, B¸c dÆn t«i nãi víi Ban tæ chøc nÕu trêi ma th× kÕt thóc mÝt
tinh sím h¬n, tr¸nh cho ®ång bµo khái bÞ ít, nhÊt lµ ®èi víi c¸c cô giµ vµ c¸c
ch¸u nhá.
ThËt h¹nh phóc biÕt bao cho nh©n d©n ViÖt Nam khi ®îc biÕt vÞ ®øng
®Çu ChÝnh phñ ViÖt Nam D©n chñ Céng hoµ non trÎ chØ tríc khi ®äc b¶n
Tuyªn ng«n §éc lËp vµi giê vÉn ch¨m lo ®Õn nh÷ng c¸i nhá nhÊt trong ®êi
sèng.
Ngµy 02 th¸ng 9 n¨m 1945 ®i vµo lÞch sö d©n téc ViÖt Nam nh mét mèc
son chãi läi: khai sinh ra níc ViÖt Nam D©n chñ Céng hoµ. T¹i Qu¶ng trêng Ba
§×nh, khi ®äc b¶n Tuyªn ng«n §éc lËp, ®Õn ®o¹n tè c¸o téi ¸c cña ph¸t xÝt
NhËt, c¶ biÓn ngêi im ph¨ng ph¾c. NghÜ ®ång bµo nghe m×nh nãi tiÕng
NghÖ An kh«ng râ vµ quªn c¶ m×nh lµ Chñ tÞch níc ®ang trÞnh träng ®äc
Tuyªn ng«n §éc lËp, B¸c ngõng ®äc cÊt tiÕng hái rÊt th©n mËt:
- §ång bµo nghe râ tiÕng t«i kh«ng?
TiÕng tr¶ lêi: “Cã” nh sÊm dËy. Cha bao giê vµ cha ë ®©u, ngêi ta l¹i
thÊy t×nh c¶m gi÷a l·nh ®¹o cao nhÊt vµ d©n chóng gÇn gòi vµ th©n th¬ng
®Õn thÕ! KÕt thóc cuéc mÝt tinh, ra vÒ nhng mäi ngêi vÉn nh ®îc nh×n thÊy
¸nh m¾t, vÉn nh nghe thÊy giäng nãi Êm ¸p vµ hiÒn hËu cña B¸c.
Vò Kú kÓ, HuyÒn TÝm vµ Tö Nªn ghi
TruyÖn kÓ vÒ B¸c Hå nh÷ng chÆng ®êng Trêng kú kh¸ng chiÕn
Nxb CTQG, Hµ Néi, 2001
9- [44.] Díi gèc ®a T©n trµo.
Qua mÊy ngµy léi suèi, t¾t rõng, vît ®Ìo, ®oµn ®¹i biÓu Hµ Néi do ®ång
chÝ Hoµng §¹o Thuý dÉn ®Çu ®· tíi c©y ®a T©n Trµo, ®iÓm liªn l¹c cuèi
cïng.
Toµn ®oµn kh¸ mÖt, ngåi nghØ díi gèc ®a, cã liªn l¹c ®ãn vµ mêi níc chÌ
t¬i.
Toµn ®oµn ®ang ng¾m nh×n chiÕn khu víi sù c¶m kÝch, hµo hïng – Bëi
rõng giµ hïng vÜ, nói non trÇm mÆc. Võa lóc Êy, tõ b¶n gÇn ®ã, mét ®oµn
ngêi ®i ra, ngêi quÇn ¸o Tµy, ngêi quÇn ¸o Dao. DÉn ®Çu ®oµn ngêi lµ mét
cô giµ mÆc quÇn ¸o Tµy, ®éi mò sîi mµu chµm, tay chèng gËy. §îc biÕt, ®ã
lµ nh©n d©n ®Þa ph¬ng ra ®ãn ®oµn ®¹i biÓu Hµ Néi.
§oµn ®¹i biÓu Hµ Néi véi ®øng lªn chµo mõng nh©n d©n ®Þa ph¬ng.
Sau phót chµo hái vui vÎ, ®ång chÝ Hoµng §¹o Thuý cö ®ång chÝ NguyÔn

-21-
Tµi, uû viªn d©n vËn cña ®oµn ra nãi chuyÖn cïng nh©n d©n ®Þa ph¬ng. Cßn
c¶ ®oµn xin phÐp ®îc ngåi nghØ díi gèc ®a liÒn ®ã ®Ó chê thîng cÊp.
§îc gÆp ®ång bµo ë chiÕn khu, víi niÒm tù hµo lµ ®¹i biÓu cña Hµ Néi
®i dù Quèc d©n §¹i héi (8/1945), ®ång chÝ NguyÔn Tµi dïng hÕt kh¶ n¨ng
tuyªn truyÒn cña m×nh ®Ó nãi chuyÖn víi ®ång bµo : nµo lµ téi ¸c cña Ph¸p
cïng NhËt x©m lîc níc ta, cíp bãc thãc lóa, ®Ó hµng triÖu ®ång bµo ta bÞ chÕt
®ãi; nµo lµ ph¸t xÝt §øc ®· ®Çu hµng; Hång qu©n Liªn X« ®· ®¸nh tan ®¹o
qu©n Quan §«ng cña NhËt; nµo lµ lùc lîng ViÖt Minh ta ë Hµ Néi rÊt m¹nh,
kh¾p níc còng rÊt m¹nh. Thêi c¬ næi dËy giµnh ®éc lËp ®· tíi, vv... Chóng ta
l¹i cã l·nh tô NguyÔn ¸i Quèc l·nh ®¹o...
§ång chÝ NguyÔn Tµi võa nãi tíi ®©y th× cô giµ - ngêi dÉn ®Çu ®oµn
nh©n d©n ®Þa ph¬ng vç tay ng¾t lêi, nh©n d©n còng vç tay hoan h« theo. ¤ng
cô ra hiÖu, mét n÷ ®¹i biÓu tõ trong ®oµn nh©n d©n ®øng ra ®¸p lêi: “Nh©n
d©n T©n Trµo rÊt c¶m ¬n ®oµn ®¹i biÓu Hµ Néi ®· vÒ dù §¹i héi. §¹i biÓu
võa råi ®· nãi chuyÖn víi nh©n d©n nhiÒu ý hay, lêi ®Ñp. D©n ë ®©y còng
®îc c¸n bé ViÖt Minh, nhÊt lµ «ng KÐ d¹y b¶o nhiÒu. Hîp víi ý cña ®¹i biÓu
võa nãi. Nh vËy lµ xu«i ngîc mét lßng cøu níc. Chóc c¸c ®¹i biÓu Hµ Néi thu
nhiÒu kÕt qu¶”.
N÷ ®¹i biÓu ph¸t biÓu xong, th× nh©n d©n trë vÒ b¶n. §oµn ®¹i biÓu
Hµ Néi còng ®øng dËy, ®«i bªn vÉy chµo nhau.
¤ng cô vÉy ®ång chÝ NguyÔn Tµi l¹i gÇn, cÇm tay nh d¾t ®i. Võa ®i,
võa hái:
- §ång chÝ thÊy n÷ ®¹i biÓu nãi thÕ nµo?
- D¹, n÷ ®ång chÝ Êy nãi ng¾n, nhng thÓ hiÖn tr×nh ®é kh¸ cao. Ch¸u
®ang b¨n kho¨n lµ m×nh nãi h¬i thõa…
¤ng KÐ tñm tØm cêi, nhÑ nhµng b¶o ®ång chÝ Tµi:
- Chó cÇn nhí lµ Hµ Néi bÞ ®Þch chiÕm tríc, trªn nµy bÞ ®Þch chiÕm
sau. B©y giê trªn nµy l¹i ®îc gi¶i phãng tríc, Hµ Néi vÉn bÞ qu©n giÆc cíp níc
thèng trÞ. Cho nªn ngêi ®i sau kh«ng nªn chØ ®êng cho ngêi ®i tríc.
§ång chÝ NguyÔn Tµi giËt m×nh nh×n «ng KÐ: Trêi ¬i! ¤ng giµ miÒn
nói gÇy gß, m¶nh kh¶nh kia nãi ®¬n gi¶n nhng ®Çy ý nghÜa: “Ngêi ®i sau sao
l¹i chØ ®êng cho ngêi ®i tríc”. §ång chÝ NguyÔn Tµi véi vµng n¾m chÆt tay
«ng giµ: “Ch¸u hiÓu ra råi ¹!”. Nh×n theo bãng «ng cô bíc ®i, NguyÔn Tµi
thÇm nghÜ: “ViÖt Minh m×nh cã nh÷ng søc m¹nh, chÝnh lµ ë nh÷ng con ngêi
nµy ®©y”.
ThÊy ®ång chÝ NguyÔn Tµi ®i theo «ng KÐ mét l¸t råi bÇn thÇn ®øng
l¹i, ®ång chÝ Hoµng §¹o Thuý liÒn tíi gÇn vµ hái: “¤ng KÐ b¶o g×, mµ cËu
ngÈn ng¬ ra vËy?”.
§ång chÝ NguyÔn Tµi kÓ l¹i lêi «ng KÐ. §ång chÝ Hoµng §¹o Thuý gËt
®Çu b¶o: “Ph¶i nh¾c nhë anh chÞ em m×nh, trß chuyÖn víi d©n vïng gi¶i
phãng, ph¶i cÈn träng”. Nh×n theo bãng «ng cô, råi ®ång chÝ Thuý thÇm th×

-22-
víi ®ång chÝ Tµi: “Kh«ng khÐo «ng KÐ Êy chÝnh lµ cô NguyÔn ¸i Quèc
®Êy!”.
§Õn ngµy khai m¹c Quèc d©n §¹i héi, nh÷ng b¨n kho¨n ®ã cña hai
®ång chÝ míi ®îc râ rµng: ¤ng KÐ Êy chÝnh lµ cô NguyÔn ¸i Quèc.
Ngäc Ch©u, Nh÷ng ngµy ®îc gÇn B¸c,
NXB Qu©n ®éi nh©n d©n, Hµ Néi, 2001.
[57.] §¸nh nã xong råi ta ph¶i lµm g×?
Trong cuéc mÝt tinh, cã chót vèn nµo t«i ®Òu ®a ra c¶ (tõ viÖc ph¸t xÝt
§øc ®· bÞ ®¸nh gôc, tíi sù suy vong cña ph¸t xÝt NhËt, m©u thuÉn NhËt - Ph¸p
v.v…).
§ang ®µ thao thao bÊt tuyÖt, t«i bçng thÊy chÞ Chi håi hép ghÐ tai t«i
thÇm th×:
- “§ång chÝ giµ” ®ang ®øng nghe ®Êy. Ch¾c ®ång chÝ Êy ®Õn tõ
®Çu.
T«i giËt thãt m×nh, tù nhiªn kh¾p ngêi nãng ran lªn.
Bçng “®ång chÝ giµ” tõ trong ®¸m ®«ng bíc ra. Ngêi vÉn mÆc bé quÇn
¸o chµm nh mäi khi. Dïng tiÕng ®Þa ph¬ng, Ngêi hái:
- §ång bµo nghe c¸n bé nãi cã hay kh«ng?
- Hay lí!
- §ång bµo cã biÕt c¸n bé nãi c¸i g× kh«ng?
- ¸ dµ…µ, c¸n bé nãi c¸i hay, c¸i tèt mµ, nãi dµi mµ, kh«ng nhí hÕt ®©u!
§iÕng ngêi, t«i tëng ®Êt díi ch©n m×nh cã thÓ bÞ sôt. Quay l¹i nh×n chÞ
Chi, th× mÆt chÞ còng ®á nh gÊc chÝn, tõng giät må h«i ®ang lÊm tÊm n¬i
tãc mai.
Còng may, “®ång chÝ giµ” kh«ng hái chóng t«i c©u nµo, §ång chÝ chØ
yªu cÇu ®ång bµo ®õng vÒ véi, ®Ó ®ång chÝ nãi l¹i cho dÔ nhí th«i. §îc
®ång bµo ng thuËn, ®ång chÝ liÒn hái:
- NhËt vµ bän quan l¹i cña nã b©y giê so víi Ph¸p vµ bän quan l¹i cña Ph¸p
ngµy tríc, thÕ nµo?
- Ph¸p nh con hæ, con b¸o th× NhËt còng nh bän con b¸o con hæ th«i.
- Bän quan cña Ph¸p tríc lµ bän quan cña NhËt ®Êy mµ.
- R¾n lét x¸c vÉn lµ r¾n th«i.
- Kh«ng ph¶i r¾n lét x¸c ®©u. Chã s¨n ®æi chñ ®Êy!
“§ång chÝ giµ” l¹i hái:
- D©n ta cã thÓ ®Ó cho con r¾n, con hæ ¨n thÞt m×nh kh«ng?
- Kh«ng! - §ång bµo cïng cÊt tiÕng tr¶ lêi.
Råi tõ c¸c cô giµ tíi c¸c thanh niªn nam n÷ thi nhau kÓ chuyÖn giÆc giÕt
ngêi, tï ®µy, thuÕ nÆng, b¾t lÝnh, b¾t phu v.v… Nh÷ng ®iÒu hä kÓ ra cßn
s©u s¾c, cay ®¾ng h¬n nh÷ng ®iÒu t«i võa nãi, v× nã ®Òu lµ nh÷ng sù viÖc
ngay trong ®Þa ph¬ng, nh©n d©n ®· m¾t thÊy tai nghe vµ chÝnh hä kÓ l¹i.

-23-
Chê cho ®ång bµo ngít lêi. “§ång chÝ giµ” kÕt luËn:
- Ta ph¶i quyÕt t©m ®¸nh NhËt, quyÕt t©m trõ bän quan l¹i cña chóng
®Ó cøu lÊy níc m×nh. §ång bµo ®ång ý kh«ng?
TiÕng h« “®¸nh” vang lªn. “§ång chÝ giµ” l¹i chØ mét thanh niªn rÊt
khoÎ, hái:
- Mét ngêi khoÎ nh anh nµy, ®¸nh ®îc kh«ng?
§ång bµo cêi å lªn. Mét ngêi nãi:
- Kh«ng ®¸nh ®îc ®©u! Nã ®«ng ®Êy, l¹i cã sóng to, sóng nhá nhiÒu
mµ.
- ThÕ c¶ níc mét lßng, Kinh, Thæ, M¸n, MÌo cïng ®øng dËy ®¸nh cã ®îc
kh«ng?
- §îc, ®¸nh ®îc! Mäi ngêi cïng mét lßng th× sî g× NhËt, sî g× T©y. ThÊy
nã chÕt th× bän quan tay sai cña nã còng chÕt th«i!
- §¸nh nã xong råi ta ph¶i lµm g×?
§ång bµo ng¬ ng¸c nh×n nhau. Lóc Êy “§ång chÝ giµ” míi nãi thªm:
- §¸nh xong råi ta kh«ng lËp l¹i c¸i quan n÷a, v× ta biÕt nã ¸c l¾m!
§ång bµo ®Òu nãi:
- Ph¶i, ph¶i!
- Ta xem trong d©n ta, ai tèt vµ giái th× m×nh chän ngêi Êy ®Ó gióp
d©n, lo lµm ¨n, sao cho d©n cã c¬m no, ¸o Êm, ai còng ®îc häc hµnh. Mäi d©n
téc, mäi ngêi th¬ng nhau nh anh em ruét mét nhµ.
TÊt c¶ cÊt tiÕng reo lªn:
- ¸i dµ, ®îc thÕ th× síng chÕt mÊt th«i!
M¾t mäi ngêi ®Òu s¸ng lªn, ng¾m nh×n “§ång chÝ giµ” nh muèn uèng
tõng lêi. “§ång chÝ giµ” l¹i hái:
- §ång bµo nhí cha?
- Nhí råi, nhí råi.
“§ång chÝ giµ” cßn dÆn thªm vÒ viÖc phßng gian, chèng giÆc, c¸ch gi÷
“ba kh«ng” (kh«ng nghe, kh«ng thÊy, kh«ng biÕt).
Cuéc mit tinh kÕt thóc, “§ång chÝ giµ” cïng t«i vµ chÞ Chi trë vÒ. Däc
®êng “§ång chÝ giµ” b¶o t«i:
- LÇn sau nãi chuyÖn ë ®©u, ph¶i hiÓu râ tr×nh ®é d©n n¬i Êy, ph¶i nãi
lµm sao cho thiÕt thùc, ®Ó ®ång bµo dÔ hiÓu, dÔ nhí th× ®ång bµo míi theo
m×nh ®îc.
T«i vµ chÞ Chi ®Òu v©ng lêi. Tíi chç rÏ, chê cho “§ång chÝ giµ” ®i
khuÊt, t«i míi b¶o chÞ Chi:
- §îc mét bµi häc thÊm thÝa. Kh«ng râ “§ång chÝ giµ” ngêi Kinh hay ngêi
Thæ.
TrÝch trong cuèn KÓ chuyÖn B¸c Hå S®d, T.4, tr.30
10- [46.] Chñ tÞch níc còng kh«ng cã ®Æc quyÒn

-24-
§Çu n¨m 1946, c¶ níc ta tiÕn hµnh cuéc TuyÓn cö bÇu Quèc héi ®Çu tiªn.
GÇn ®Õn ngµy bÇu cö, t¹i Hµ Néi - lµ n¬i B¸c Hå ra øng cö - cã 118 Chñ tÞch
Uû ban nh©n d©n vµ ®¹i biÓu c¸c giíi hµng x· ®· c«ng bè mét b¶n ®Ò nghÞ:
“Yªu cÇu cô Hå ChÝ Minh kh«ng ph¶i ra øng cö trong cuéc Tæng tuyÓn cö
s¾p tíi. Chóng t«i suy t«n vµ ñng hé vÜnh viÔn cô Hå ChÝ Minh lµ Chñ tÞch
cña níc ViÖt Nam D©n chñ Céng hoµ”.
Tõ nhiÒu n¬i trong c¶ níc, ®ång bµo viÕt th ®Ò nghÞ B¸c kh«ng cÇn ra
øng cö ë mét tØnh nµo, nh©n d©n c¶ níc ®ång thanh nhÊt trÝ cö B¸c Hå vµo
Quèc héi.
Tríc t×nh c¶m tin yªu ®ã cña nh©n d©n, B¸c viÕt mét bøc th ng¾n c¶m t¹
®ång bµo vµ ®Ò nghÞ ®ång bµo ®Ó cho B¸c thùc hiÖn quyÒn c«ng d©n cña
m×nh: “T«i lµ mét c«ng d©n cña níc ViÖt Nam D©n chñ Céng hoµ, nªn t«i
kh«ng thÓ vît khái thÓ lÖ cña Tæng tuyÓn cö ®· ®Þnh. T«i ra øng cö ë Hµ Néi
nªn còng kh«ng thÓ ra øng cö ë n¬i nµo n÷a. Xin c¶m t¹ ®ång bµo ®· cã lßng
yªu t«i vµ yªu cÇu toµn thÓ ®ång bµo h·y lµm trßn nhiÖm vô ngêi c«ng d©n
trong cuéc Tæng tuyÓn cö s¾p tíi”.
Sau ngµy hoµ b×nh lËp l¹i, cã lÇn B¸c ®i th¨m mét ng«i chïa cæ, vÞ s chñ
tr× ra ®ãn vµ khÈn kho¶n xin B¸c ®õng cëi dÐp khi vµo trong chïa. B¸c kh«ng
®ång ý vµ lÆng lÏ lµm ®óng nh÷ng quy ®Þnh nh kh¸ch thËp ph¬ng ®Õn lÔ
chïa. Trªn ®êng tõ chïa vÒ, khi vµo ®Õn thµnh phè, xe B¸c ®Õn mét ng· t th×
võa lóc ®ã ®Ìn ®á bËt. Sî phè ®«ng, xe dõng l©u, ®ång chÝ b¶o vÖ ®Þnh
ch¹y l¹i ®Ò nghÞ ®ång chÝ c«ng an giao th«ng bËt ®Ìn xanh ®Ó B¸c ®i, B¸c
hiÓu ý ng¨n l¹i:
- C¸c chó kh«ng ®îc lµm thÕ, ph¶i t«n träng vµ g¬ng mÉu chÊp hµnh
luËt lÖ giao th«ng. Kh«ng ®îc b¾t luËt ph¸p giµnh quyÒn u tiªn cho m×nh.
NguyÔn Dung, trong B¸c Hå víi chiÕn sÜ, tËp 1
Nxb Q§ND, Hµ Néi, 2001
[76.] Kh«ng ai ®îc vµo ®©y
S¸ch “Hå ChÝ Minh biªn niªn tiÓu sö”, tËp 10, do ViÖn Nghiªn cøu chñ
nghÜa M¸c - Lª nin vµ t tëng Hå ChÝ Minh biªn so¹n, Nhµ xuÊt b¶n ChÝnh trÞ
quèc gia Ên hµnh n¨m 1996, trang 334, cã ®o¹n:
“Ngµy 27 th¸ng 4 n¨m 1969, Chñ tÞch Hå ChÝ Minh nghe hai ®ång chÝ:
Lª §øc Anh vµ Chu Huy M©n b¸o c¸o c«ng viÖc, sau ®ã Ngêi mêi hai ®ång
chÝ ë l¹i ¨n c¬m víi Ngêi”.
S¸ng h«m Êy, Chñ tÞch Hå ChÝ Minh ®i bá phiÕu bÇu Héi ®ång nh©n
d©n cÊp huyÖn, x·,… Ngêi bá phiÕu t¹i hßm phiÕu sè 6, ®¬n vÞ 1, tiÓu khu 1,
khu phè Ba §×nh, Hµ Néi, ®Æt t¹i Nhµ thuyÒn Hå T©y.
Khi B¸c Hå ®Õn, trong Nhµ thuyÒn ®· cã nhiÒu cö tri ®ang bá phiÕu.
Tæ bÇu cö thÊy B¸c ®Õn, ra hiÖu ®Ó ®ång bµo t¹m dõng vµ t¹o “®iÒu kiÖn”
®Ó B¸c bá phiÕu tríc. BiÕt ý, B¸c nãi “sßng ph¼ng”:
- Ai ®Õn tríc, viÕt tríc, B¸c ®Õn sau, b¸c chê. B¸c chê cho ®Õn hµng
m×nh, míi nhËn phiÕu vµ vµo “buång” phiÕu.

-25-
Nhµ b¸o Ma Cêng chît nghÜ lµ “h¹nh phóc mét ®êi cña ngêi lµm b¸o”,
“c¬ héi ngµn n¨m cã mét” vµ véi gi¬ m¸y lªn bÊm, rÊt nhanh, Chñ tÞch Hå ChÝ
Minh lÊy tay che phiÕu l¹i, nãi víi Ma Cêng:
- Kh«ng ai ®îc vµo ®©y. §©y lµ phßng viÕt phiÕu kÝn cña cö tri. Ph¶i
®¶m b¶o tù do vµ bÝ mËt cho c«ng d©n.
Nhµ b¸o bu«ng m¸y, nhng vÉn thÊy h¹nh phóc.
Theo lêi kÓ cña c¸c ®ång chÝ ë gÇn B¸c, tríc khi ®i bÇu cö B¸c kh«ng
cho ai “gîi ý” c¶, B¸c nãi:
- Êy, ®õng cã “l·nh ®¹o” B¸c nhÐ. B¸c kh«ng biÕt ®¶ng uû híng dÉn
danh s¸ch ®Ó ai, xo¸ ai ®©u nhÐ. §a lý lÞch cña nh÷ng ngêi øng cö ®©y ®Ó
B¸c xem. Cã chó nµo dù buæi øng cö viªn tr×nh bµy ý kiÕn víi cö tri, nãi l¹i ®Ó
B¸c c©n nh¾c, B¸c tù bÇu.
Theo NguyÔn ViÖt Hång S®d, tr. 83
11- [94.] TÊm lßng B¸c Hå víi chiÕn sÜ.
§èi víi chiÕn sÜ lµ nh÷ng ngêi hy sinh nhiÒu nhÊt cho d©n téc, B¸c Hå
thêng dµnh cho anh em sù ch¨m lo, s¨n sãc ©n t×nh, chu ®¸o nhÊt.
Mïa ®«ng, th¬ng anh em chiÕn sÜ rÐt mít ë rõng nói hay bng biÒn, B¸c
®em tÊm ¸o lôa cña m×nh ®îc ®ång bµo tÆng, b¸n ®Êu gi¸ ®Ó lÊy tiÒn mua
¸o Êm göi cho c¸c chiÕn sÜ.
B¸c thêng nãi: “ChiÕn sÜ cßn ®ãi khæ, t«i ¨n ngon sao ®îc!”. “ChiÕn sÜ
cßn r¸ch ríi, m×nh mÆc thÕ nµy còng ®Çy ®ñ l¾m råi!”.
Mïa hÌ n¨m Êy (1967), trêi Hµ Néi rÊt nãng. Søc khoÎ cña B¸c Hå ®·
kÐm, thÇn kinh tuæi giµ còng suy nhîc, dÔ bÞ to¸t må h«i, ít ®Çm, cã ngµy
ph¶i thay mÊy lÇn quÇn ¸o, cã khi hong t¹i chç, råi l¹i thay ngay. B¸c kh«ng cho
dïng m¸y ®iÒu hoµ nhiÖt ®é. B¸c b¶o: mïi nã mïi h«i l¾m, B¸c kh«ng chÞu ®-
îc! (B¸c kh«ng dïng nªn nãi vËy th«i, chø m¸y ®· cã nót x¶ th¬m).
ThÊy trêi oi bøc qu¸, B¸c nãi víi ®ång chÝ Vò Kú:
- N¾ng nãng thÕ nµy, c¸c chó bé ®éi trùc phßng kh«ng trªn nãc héi trêng
Ba §×nh th× chÞu sao ®îc? C¸c chó Êy cã ®ñ níc uèng kh«ng? Chó thö lªn t×m
hiÓu xem thÕ nµo, vÒ cho B¸c biÕt.
§ång chÝ Vò Kú lªn, ®îc biÕt trªn ®ã cã mét tæ sóng m¸y 14 ly 5. ô c¸t
s¬ sµi, nÕu ®Þch b¾n vµo th× chØ cã hy sinh, rÊt nguy hiÓm.
Trêi n¾ng chãi, ®øng mét lóc mµ hoa c¶ m¾t. §ång chÝ Vò Kú hái:
- C¸c ®ång chÝ cã níc ngät uèng kh«ng?
- Níc chÌ thêng cßn cha cã, lÊy ®©u ra níc ngät!
- Díi héi trêng thÊy cã níc ngät c¬ mµ!
- §Êy lµ dµnh cho c¸c “«ng bµ” ®Õn häp míi ®îc uèng, cßn bän t«i lÊy
®©u ra!
§ång chÝ Vò Kú vÒ nãi l¹i víi B¸c, B¸c gäi ®iÖn ngay cho ®ång chÝ
V¨n TiÕn Dòng:

-26-
- Sao c¸c chó kh«ng lo ®ñ níc uèng cho c¸c chiÕn sÜ trùc phßng kh«ng?
Nghe nãi ô sóng trªn nãc héi trêng Ba §×nh rÊt s¬ sµi, chó ph¶i lo söa ngay ®Ó
®¶m b¶o an toµn cho chiÕn sÜ trong chiÕn ®Êu!
Sau ®ã B¸c b¶o ®ång chÝ Vò Kú ®i lÊy sæ tiÕt kiÖm cña B¸c, xem tiÒn
tiÕt kiÖm cña B¸c cßn bao nhiªu.
T¹i sao B¸c cã tiÒn tiÕt kiÖm? L¬ng B¸c cao nhÊt níc, nhng hµng th¸ng
còng chØ ®ñ tiªu. Mäi chi phÝ cho sinh ho¹t cña B¸c, tõ c¸i chæi l«ng gµ, ®Òu
ghi vµo l¬ng c¶.
TiÒn tiÕt kiÖm cña B¸c lµ do c¸c b¸o tr¶ nhuËn bót cho B¸c. B¸c viÕt
b¸o nhiÒu, cã n¨m hµng tr¨m bµi. C¸c b¸o göi ®Õn bao nhiªu, v¨n phßng ®Òu
göi vµo sæ tiÕt kiÖm cña B¸c. Trong kh¸ng chiÕn chèng thùc d©n Ph¸p, B¸c
còng ®· cã tiÒn tiÕt kiÖm. §Õn dÞp TÕt Nguyªn §¸n, B¸c l¹i ®em chia cho c¸n
bé c¸c c¬ quan chung quanh B¸c, mua lîn ®Ó ®ãn xu©n.
§ång chÝ Vò Kú xem sæ vµ b¸o c¸o:
- Tha B¸c, cßn l¹i tÊt c¶ h¬n 25.000 ®ång (lóc ®ã lµ mét mãn tiÒn rÊt
lín, t¬ng ®¬ng víi kho¶ng 60 l¹ng vµng).
B¸c b¶o:
- Chó chuyÓn ngay sè tiÒn ®ã cho Bé Tæng tham mu vµ nãi: ®ã lµ quµ
cña B¸c tÆng ®Ó mua níc ngät cho anh em chiÕn sÜ trùc phßng kh«ng uèng,
kh«ng ph¶i chØ cho nh÷ng chiÕn sÜ ë Ba §×nh, mµ cho tÊt c¶ c¸c chiÕn sÜ
®ang trùc trªn m©m ph¸o ë kh¾p miÒn B¾c. NÕu sè tiÒn ®ã kh«ng ®ñ th×
yªu cÇu ®Þa ph¬ng nµo cã bé ®éi phßng kh«ng trùc chiÕn gãp søc vµo cïng lo!
VÒ sau, Bé T lÖnh Phßng kh«ng Kh«ng qu©n b¸o c¸o l¹i cho V¨n phßng
Phñ Chñ tÞch biÕt: “Sè tiÒn cña B¸c ®ñ mua níc uèng cho bé ®éi phßng kh«ng,
kh«ng qu©n ®îc mét tuÇn!
TrÇn §øc HiÕu (theo lêi kÓ cña ®ång chÝ Vò Kú)
TrÝch trong “B¸c Hå, con ngêi vµ phong c¸ch
TËp 1, Nxb Lao ®éng, H.1993
[48.] T¨ng tiªu chuÈn cho chiÕn sÜ
N¨m 1952, khi vïng tù do ®· ®îc më réng sau nhiÒu chiÕn dÞch lín c¸c
®¹i ®oµn chñ lùc ®· ®îc thµnh lËp. ChÝnh s¸ch thuÕ n«ng nghiÖp ®îc ban
hµnh, nh©n d©n nhiÒu vïng ra søc ®ãng gãp thuÕ n«ng nghiÖp ®Ó nu«i
qu©n.
B¸c ®Ò nghÞ t¨ng gÊp ®«i tiªu chuÈn cho bé ®éi (lóc ®ã chiÕn sÜ ®îc
tiªu chuÈn 1 kg g¹o/ngµy, kÓ c¶ ¨n vµ tiªu vÆt), c¸n bé th× ®îc h¬n.
Chñ tr¬ng ®ã ®îc phæ biÕn tíi Tæng côc HËu cÇn vµ Côc Qu©n l¬ng.
C¸c ®ång chÝ qu©n l¬ng nhiÒu lÇn lµm ®Ò ¸n tr×nh B¸c, c¨n cø vµo thùc tÕ
thãc cã trong kho vµ tÝnh to¸n c©n ®èi víi Bé Tµi chÝnh, th× t¨ng gÊp ®«i cho
c¸n bé tõ trung ®éi phã trë lªn, cßn chiÕn sÜ th× thªm hai l¹ng, tøc lµ mçi ngµy
®îc tiªu chuÈn 1,2 kg g¹o.
T«i thÊy nhiÒu ®ªm B¸c thao thøc vÒ vÊn ®Ò nµy. Cã lÇn ®Õn phiªn t«i
trùc, B¸c hái: “Søc trai nh chó mçi b÷a ¨n mÊy b¸t c¬m th× no?”. Lóc Êy ¨n

-27-
uèng ch¼ng cã g×, chñ yÕu lµ c¬m. T«i hiÓu t©m tr¹ng B¸c hái lµ cã ý, nªn ®·
tha thùc:
- Tha B¸c, nh søc ch¸u mçi b÷a ¨n 5 b¸t míi no.
- 5 b¸t c¬m ph¶i mét b¬ bß ®Çy g¹o lµ 0,33 kg, ngµy ba b÷a, riªng ¨n ®·
lµ 1kg råi.
Vµo mét ®ªm th¸ng Ch¹p n¨m ®ã, trêi rÐt nh c¾t thÞt. T«i thu m×nh trong
chiÕc ¸o d¹ chiÕn lîi phÈm ®øng díi nhµ sµn cña B¸c. ¸nh ®Ìn trªn sµn nhµ vÉn
s¸ng. Kho¶ng 1 giê s¸ng g× ®ã cã tiÕng lÑp xÑp trªn sµn nøa, t«i ®o¸n B¸c l¹i
suy t ®iÒu g×, xuèng hái t«i ®©y.
§óng nh dù ®o¸n, chØ h¬n mét phót sau B¸c ®· ®øng c¹nh t«i, B¸c ®a cho
t«i mét ®iÕu thuèc l¸ hót cho ®ì rÐt råi hái:
- Chó ¨n c¬m chiÒu lóc mÊy giê?
- Tha B¸c lóc 5 giê rìi ¹!
- Chó ®· ®ãi cha?
BiÕt lµ kh«ng thÓ nãi dèi B¸c ®îc, t«i thó thËt:
- Tha B¸c ®ãi råi ¹!
B¸c vui h¼n lªn nh t×m ra mét vËt quý vµ nãi - giäng nãi ®Çy th¬ng yªu.
- §óng råi, chó b¶o vÖ ë hËu ph¬ng mµ lóc nµy ®ãi, th× c¸c chiÕn sÜ
c«ng ®ån, phôc kÝch qu©n ®Þch, vµo lóc nµy ch¾c ch¾n sÏ ®ãi gÊp ®«i.
VËy mçi chó chØ cã 1,2 kg g¹o th× ®¸nh giÆc sao næi.
B¸c lªn sµn råi quay l¹i rÊt nhanh ®a cho t«i mét b¾p ng« nÕp luéc rÊt to.
- PhÇn cña chó ®©y, chó ¨n ®i cho ®ì ®ãi ®Ó lµm nhiÖm vô.
T«i biÕt kh«ng thÓ tõ chèi, nªn cÇm b¾p ng« ¨n, trong bông vÉn b¨n
kho¨n kh«ng biÕt ®ªm nay B¸c ®· ¨n g× cha?
Khi nhµ sµn ®· t¾t ®Ìn, t«i liÕc nh×n ®ång hå th× ®· 2 giê s¸ng. Nh÷ng
g× diÔn ra tiÕp ®ã th× t«i kh«ng râ, chØ biÕt r»ng ®Çu th¸ng sau c¸c chiÕn
sÜ b¶o vÖ chóng t«i còng ®îc t¨ng tiªu chuÈn 2 kg g¹o/ngµy.
Hå Vò, theo lêi kÓ cña ®ång chÝ Ma V¨n Trêng,
Trong B¸c Hå víi chiÕn sÜ, tËp 2 - NXB Q§ND, Hµ Néi, 2001
[92.] Chó ng· cã ®au kh«ng?
Vµo ®Çu n¨m 1954, tiÕt trêi ®· sang xu©n, nhng ë ViÖt B¾c vÉn cßn
rÐt. Giã B¾c thæi m¹nh, ma phïn l©m r©m g©y nªn c¸i l¹nh buèt, B¸c vÉn lµm
viÖc rÊt khuya. B¸c kho¸c chiÕc ¸o b«ng ®· cò, miÖng ngËm ®iÕu thuèc l¸
thØnh tho¶ng l¹i hång lªn, tiÕng m¸y ch÷ l¸ch t¸ch, l¸ch t¸ch ®Òu ®Òu…
Trêi l¹nh, nhng ®îc ®øng g¸c bªn B¸c, t«i thÊy lßng m×nh nh ®îc sëi Êm
lªn. T«i nhÑ bíc ch©n ®i vßng quanh l¸n. Mét lÇn võa ®i, võa nghÜ, t«i bÞ thôt
ch©n xuèng mét c¸i hè tr¸nh m¸y bay. T«i ®ang t×m c¸ch ®Ó lªn khái hè, chît
nghe cã tiÕng bíc ch©n vÒ phÝa m×nh. Cã tiÕng hái:
- Chó nµo ng· ®Êy?
Cha kÞp nhËn ra ai, th× t«i ®· thÊy hai tay B¸c luån vµo hai n¸ch, chßm
r©u cña B¸c ch¹m vµo m¸ t«i. T«i cè trÊn tÜnh l¹i ®Ó nãi mét lêi th× giËt m×nh

-28-
khi thÊy B¸c kh«ng kho¸c ¸o b«ng, B¸c ®i tÊt, mét ch©n cã guèc, mét ch©n
kh«ng, níc m¾t t«i trµo ra. Võa kÐo, B¸c võa hái:
- Chó ng· cã ®au kh«ng?
B¸c sê kh¾p ngêi t«i, n¾n ch©n, n¾n tay t«i. Råi B¸c nãi:
- Chó ng· thÕ ®au l¾m. Chó cø ngåi xuèng ®©y bãp ch©n cho ®ì ®au.
Ngåi xuèng! Ngåi xuèng!
T«i bµng hoµng c¶ ngêi, kh«ng tin ë tai m×nh n÷a. Cã thËt lµ B¸c nãi nh
vËy kh«ng! B¸c ¬i! B¸c th¬ng chóng ch¸u qu¸!
T«i tr¶ lêi B¸c:
- Tha B¸c, ch¸u kh«ng viÖc g× ¹. Råi t«i cè g¾ng bíc ®i ®Ó B¸c yªn lßng.
B¸c cêi hiÒn hËu vµ c¨n dÆn: “BÊt cø lµm viÖc g× chó còng ph¶i cÈn
thËn”. Råi B¸c quay vµo.
T«i ®øng nh×n theo B¸c cho ®Õn lóc l¹i nghe tiÕng m¸y ch÷ cña B¸c kªu
lªn l¸ch t¸ch, ®Òu ®Òu trªn nhµ sµn gi÷a ®ªm ViÖt B¾c.
ND (theo lêi kÓ cña Ng« V¨n Nói)
TrÝch trong “B¸c Hå, con ngêi vµ phong c¸ch
TËp 2, Nxb Lao ®éng, H.1993
[75.] C©u chuyÖn vÒ 3 chiÕc ba l«
Trong nh÷ng ngµy sèng ë ViÖt B¾c, mçi lÇn B¸c ®i c«ng t¸c, cã hai
®ång chÝ ®i cïng. V× sî B¸c mÖt, nªn hai ®ång chÝ ®Þnh mang hé ba l« cho
B¸c, nhng B¸c nãi:
- §i ®êng rõng, leo nói ai mµ ch¼ng mÖt, tËp trung ®å vËt cho mét ngêi
mang ®i th× ngêi ®ã cµng chãng mÖt. Cø ph©n ra mçi ngêi mang mét Ýt.
Khi mäi thø ®· ®îc ph©n ra cho vµo 3 ba l« råi, B¸c cßn hái thªm:
- C¸c chó ®· chia ®Òu råi chø?
Hai ®ång chÝ tr¶ lêi:
- Tha B¸c, råi ¹!
Ba ngêi lªn ®êng, qua mét chÆng, mäi ngêi dõng ch©n, B¸c ®Õn chç
®ång chÝ bªn c¹nh, x¸ch chiÕc ba l« lªn.
- T¹i sao ba l« cña chó nÆng mµ B¸c l¹i nhÑ.
Sau ®ã, B¸c më c¶ 3 chiÕc ba l« ra xem th× thÊy ba l« cña B¸c nhÑ nhÊt,
chØ cã ch¨n, mµn. B¸c kh«ng ®ång ý vµ nãi:
- ChØ cã lao ®éng thËt sù míi ®em l¹i h¹nh phóc cho con ngêi.
Hai ®ång chÝ kia l¹i ph¶i san ®Òu c¸c thø vµo 3 chiÕc ba l«.
TrÇn ThÞ Lîi (su tÇm) S®d, tr. 82
[77.] B¸t chÌ xÎ ®«i
§ång chÝ liªn l¹c ®i c«ng v¨n 10 giê ®ªm míi ®Õn. B¸c gäi mang ra mét
b¸t, mét th×a con. Råi B¸c ®em b¸t chÌ ®Ëu ®en, ®êng phÌn, mµ anh em phôc
vô võa mang lªn, xÎ mét nöa cho ®ång chÝ liªn l¹c.
- Ch¸u ¨n ®i!

-29-
ThÊy ®ång chÝ liªn l¹c ngÇn ng¹i, l¹i cã tiÕng ®»ng h¾ng bªn ngoµi, B¸c
giôc:
- ¡n ®i, B¸c cïng ¨n…
C¸m ¬n B¸c, ®ång chÝ liªn l¹c ra vÒ. Ra khái nhµ sµn, xuèng s©n, ®ång
chÝ cÊp dìng bÊm vµo vai anh lÝnh th«ng tin:
- CËu ch¸n qu¸. C¶ ngµy B¸c cã b¸t chÌ ®Ó båi dìng lµm ®ªm mµ cËu l¹i
¨n mÊt mét nöa.
- Khæ qu¸, anh ¬i! Em cã sung síng g× ®©u. Th¬ng B¸c, em võa ¨n võa
rít níc m¾t, nhng kh«ng ¨n l¹i sî B¸c kh«ng vui, mµ ¨n th× biÕt ch¾c lµ c¸c anh
m¾ng má råi…
Theo Thñy Xu©n, S®d, tr 85.
12- [52.] C¸c chó cã b¸o kh«ng?
«ng cô b¾t tay chóng t«i vµ hái:
- C¸c chó lµ tù vÖ th«n ®©y?
- D¹.
«ng cô liÒn chØ tay vµo c¸c ®ång chÝ cïng ®i, nãi:
- C¸c chó ®©y lµ Gi¶i phãng qu©n.
L©u nay ba tiÕng Gi¶i phãng qu©n cã søc thu hót m·nh liÖt ®èi víi t«i.
H»ng ngµy cø ®øng trªn ®ª, híng vÒ d·y nói Tam §¶o, t«i ao íc sao cã c¸nh ®Ó
bay tíi chiÕn khu Tuyªn - Th¸i mµ sèng cuéc sèng chiÕn ®Êu vµ tù do trªn Êy.
T«i ®· nhiÒu lÇn ®Ò nghÞ cÊp trªn cho tho¸t ly ®Ó tham gia Gi¶i phãng
qu©n, nhng cha ®îc. Giê ®©y tríc mÆt t«i lµ nh÷ng con ngêi Êy ®ang t¬i cêi
b¾t tay m×nh. T«i kh«ng sao nÐn ®îc c¶m ®éng tríc nh÷ng ®ång chÝ míi gÆp
lÇn ®Çu nµy, ®Æc biÖt lµ cô giµ trong ®oµn.
Sau phót chµo hái, chóng t«i mêi «ng cô vÒ trô së tù vÖ cña chóng t«i
trong th«n. Tíi cæng th«n, «ng cô dõng l¹i xem c¸c khÈu hiÖu kÎ trªn bøc têng.
Chît nh×n thÊy hµng d©y cê c¨ng tríc cæng th«n, «ng cô bçng nhiªn hái:
- Sao c¸c chó lµm cê cña ta nhá h¬n cê cña c¸c níc ®ång minh?
Chóng t«i cïng nh×n lªn, th× ra cê cña ta nhá h¬n cê cña c¸c níc ®ång
minh thËt!
Mét ®ång chÝ trong chóng t«i tha víi cô:
- D¹, giÊy ®á vµ giÊy vµng nh©n d©n ta mua lµm cê nhiÒu qu¸ nªn thiÕu
¹! V× muèn cho ®ñ, nªn chóng ch¸u ph¶i c¾t bá ®i mét chót ¹.
- Kh«ng nªn - «ng cô khÏ l¾c ®Çu vµ b¶o. C¸c chó ph¶i hiÓu lµ: C¸ch
m¹ng ®· thµnh c«ng, níc ta ®· giµnh ®îc ®éc lËp vµ ngang hµng víi c¸c níc
kh¸c, v× vËy cê cña ta ph¶i b»ng cê cña c¸c níc. Cã thÕ míi tá râ chÝ tù cêng, tù
träng cña m×nh.
Chóng t«i ®Òu v©ng lêi, mét ®ång chÝ tù vÖ véi trÌo lªn lÊy d©y cê
xuèng ®Ó söa l¹i.
VÒ tíi trô së cña ®éi tù vÖ (nãi lµ trô së, thËt ra chØ lµ mét ng«i miÕu
gÇn ®×nh lµng t«i, c¶ ng«i miÕu bÊy giê chØ cã 2 c¸i ph¶n ®Ó chóng t«i

-30-
nghØ mçi khi ®i tuÇn tra, canh g¸c vÒ; së dÜ chóng t«i chän n¬i ®©y lµ cèt
®Ó yªn tÜnh vµ chê ®Õn tèi sÏ chuyÓn sang ®Þa ®iÓm kh¸c), t«i véi ®i lªn tr-
íc, toan tr¶i chiÕu, nhng «ng cô g¹t ®i vµ th¶n nhiªn ngåi xuèng ph¶n. Hai ®ång
chÝ Gi¶i phãng qu©n cïng anh em tù vÖ chóng t«i g¸c phÝa ngoµi. Sè cßn l¹i
th× vµo nghØ ë chiÕc ph¶n kÒ bªn.
T«i mang bé ®å trµ tíi. Quen nh tiÕp kh¸ch ë nhµ, t«i toan rãt níc ra chÐn.
«ng cô b¶o:
- Ch¸u cø ®Ó ®Êy, ai kh¸t sÏ rãt uèng, kh«ng nªn rãt s½n.
T«i v©ng lêi. «ng cô l¹i hái:
- C¸c chó cã b¸o kh«ng?
- D¹, cã ¹.
T«i véi mang tíi cho «ng cô tê b¸o Cê gi¶i phãng chóng t«i võa mua ban
s¸ng. «ng cô chØ ®Çu bµi råi giao cho mét ®ång chÝ Gi¶i phãng qu©n ®äc,
c¸c ®ång chÝ kh¸c cïng ngåi qu©y quÇn l¾ng nghe. «ng cô võa nghe, võa
thØnh tho¶ng ghi g× ®ã vµo sæ tay. Cã lóc «ng cô dõng l¹i, nªu c©u hái ®Ó c¸c
®ång chÝ Gi¶i phãng qu©n nªu ý kiÕn, råi cô gi¶ng gi¶i thªm sau ®ã míi cho
®äc tiÕp.
KÓ chuyÖn B¸c Hå S®d, T.4,tr.17
[95.] C¸c chó ®Ó B¸c thuyÕt minh cho.
Khi cßn ho¹t ®éng ë chiÕn khu ViÖt B¾c, B¸c thêng xem phim cïng c¸c
®ång chÝ phôc vô trong c¬ quan. §ã lµ nh÷ng giê phót, B¸c ch¸u tho¶i m¸i sau
hµng tuÇn, hµng th¸ng lµm viÖc trong nh÷ng hoµn c¶nh thiÕu thèn, c¨ng
th¼ng.
Mét lÇn, m¸y chiÕu phim ®· ch¹y ®Òu ®Òu, trªn mµn ¶nh diÔn ra
nh÷ng c¶nh nèi tiÕp nhau, tiÕng ®èi tho¹i cña c¸c nh©n vËt s«i næi…, nhng
ngêi xem th× kh«ng ai hiÓu g× c¶, v× ®ã lµ phim níc ngoµi mµ kh«ng cã
thuyÕt minh.
Nh biÕt râ yªu cÇu cña mäi ngêi, B¸c hái ®ång chÝ phô tr¸ch chiÕu
phim:
- Sao chó kh«ng thuyÕt minh cho mäi ngêi nghe?
§ång chÝ phô tr¸ch tha víi B¸c lµ phim míi nhËp vÒ, kh«ng cã b¶n
thuyÕt minh ®i kÌm. Nhng v× thùc hiÖn lÞch chiÕu phim do c¬ quan quy
®Þnh nªn cø thùc hiÖn ch¬ng tr×nh…
Víi nô cêi ®«n hËu, B¸c nãi:
- Chó ®Ó B¸c thuyÕt minh cho…
B¸c cÇm micr«, tãm t¾t ®o¹n phim võa chiÕu vµ trùc tiÕp thuyÕt minh
hÕt bé phim. Mäi ngêi cµng thªm mÕn phôc B¸c.
Hoµ b×nh lËp l¹i, c¬ quan cña B¸c chuyÓn vÒ Hµ Néi. LÞch chiÕu phim
trong c¬ quan B¸c vÉn ®îc duy tr×.
Thêng vµo tèi thø 7, t¹i phßng lín ng«i nhµ Phñ Chñ tÞch cã ch¬ng tr×nh
chiÕu phim.

-31-
Tèi Êy, nghe thÊy cã phim hay, ngêi xem kh¸ ®«ng.
§óng giê, B¸c tíi. Ngêi ra hiÖu cho mäi ngêi ngõng vç tay råi nhanh nhÑn
ngåi vµo ghÕ. Mét sè ch¸u nhá tÝu tÝt quanh B¸c.
Buæi chiÕu phim: “Hoµng tö Cãc” b¾t ®Çu. Mäi ngêi trËt tù theo dâi
phim. Song lÇn nµy, ®ång chÝ thuyÕt minh cha xem tríc, nªn nhiÒu ®o¹n lêi
thuyÕt minh vµ h×nh ¶nh kh«ng ¨n nhËp víi nhau. Ngêi xem khã theo dâi. Cã
ngêi x× xµo, phµn nµn… NhiÒu ngêi quay l¹i chç ®Æt m¸y chiÕu cã ý chê
®îi…
HiÓu râ hoµn c¶nh, B¸c b¶o ®ång chÝ thuyÕt minh:
- Chó thuyÕt minh nh vËy lµm mÊt c¶ c¸i hay cña bé phim. Chó ®Ó B¸c
thuyÕt minh cho.
Nãi råi, B¸c cÇm micr« ch¨m chó theo dâi h×nh ¶nh, l¾ng nghe ®èi tho¹i
vµ thuyÕt minh trùc tiÕp bé phim Ph¸p nµy. Mäi ngêi ch¨m chó theo dâi. Cã lóc
B¸c gi¶i thÝch thªm. Lêi thuyÕt minh râ rµng, ng¾n gän. Giäng B¸c Êm ¸p gîi
c¶m… Ngêi xem híng c¶ lªn mµn ¶nh.
C¶nh cung ®iÖn huy hoµng cña nhµ vua… Hoµng tö b¾n cung ®Ó chän
vî. Mòi tªn tróng mét con Cãc. Cãc nãi tiÕng ngêi. Nµng Cãc yªu cÇu hoµng tö
®a m×nh vÒ Cung.
Hoµng tõ buån b· v× ph¶i sèng chung víi nµng Cãc. Song cã ®iÒu l¹ lµ,
tõ khi chung phßng víi nµng Cãc, hoµng tö ®îc ¨n nh÷ng b÷a ¨n ngon h¬n yÕn
tiÖc tríc ®©y, nhµ cöa lu«n lu«n ®îc ng¨n n¾p s¹ch, ®Ñp. Hoµng tö bÝ mËt
theo dâi. Cuèi cïng, nµng Cãc hiÖn nguyªn h×nh lµ mét c« g¸i ®Ñp, duyªn d¸ng.
Tõ ®ã hai ngêi sèng cuéc ®êi h¹nh phóc…
Phim kÕt thóc. Nh thêng lÖ, mäi ngêi híng vÒ B¸c chê ®îi mét lêi, mét ý
cña B¸c, B¸c hái mäi ngêi:
- Phim cã hay kh«ng?
- D¹, hay l¾m ¹! Mäi ngêi ®ång thanh tr¶ lêi.
B¸c l¹i hái:
- Hay v× sao? Vµ kh«ng ®îi c©u tr¶ lêi, B¸c gi¶i thÝch lu«n:
- Hay v× cã néi dung tèt. C©u chuyÖn r¨n mäi ngêi muèn cã løa ®«i h¹nh
phóc, th× ®õng qu¸ lÖ thuéc vµo h×nh thøc bªn ngoµi; cÇn ph¶i cã c¸i ®Ñp bªn
trong, c¸i ®Ñp b¶n chÊt, vÒ phÈm gi¸ con ngêi. C¸c tµi tö ®ãng khÐo, mµu
s¾c ®Ñp, t×nh tiÕt hÊp dÉn…
Ngêi xem h«m Êy hiÓu thªm vÒ néi dung phim, vÒ B¸c. Lµm viÖc g×
B¸c còng ®em l¹i ®iÒu bæ Ých cho mäi ngêi, phôc vô mäi ngêi…
Nguyªn Lª

TrÝch trong “B¸c Hå, con ngêi vµ phong c¸ch


TËp 3, Nxb Lao ®éng, H.1993
13- [53.] C¸c chó nãi cã lý nhng cha hîp lý

-32-
… C¸c ®ång chÝ Bé ChÝnh trÞ ®Òu tham gia ý kiÕn ®Òu göi l¹i cho
B¸c. B¸c xem vµ b¶o ®ång chÝ Vò Kú lÊy b¶n cña ®ång chÝ Trêng Chinh lµm
b¶n gèc, v× b¶n nµy cã nhiÒu ý kiÕn thiÕt thùc, sau ®ã bæ sung c¸c ý tõ nh÷ng
b¶n cña c¸c ®ång chÝ kh¸c. Söa xong B¸c cho ®i ®¸nh m¸y l¹i vµ ngµy 30/1
mêi ®ång chÝ phô tr¸ch tuyªn huÊn sang cïng B¸c so¸t l¹i lÇn cuèi. §ång chÝ
tuyªn huÊn ®äc xong, cêi gîng, nãi:
- Tha B¸c, so víi b¶n bªn Tuyªn huÊn göi sang, B¸c söa l¹i hÇu hÕt ¹.
B¸c cêi ®é lîng:
- B¸c cã söa nhng c¸c ý chÝnh trong bµi B¸c cã söa ®©u.
§ång chÝ phô tr¸ch tuyªn huÊn tha:
- Tha B¸c, c¸n bé §¶ng ta nãi chung lµ tèt. ChØ cã mét sè Ýt tho¸i hãa biÕn
chÊt. B¸c ®Æt ®Çu ®Ò nh vËy th× m¹nh qu¸, xin B¸c ®a vÒ “N©ng cao ®¹o
®øc c¸ch m¹ng” lªn tríc, vÕ “QuÐt s¹ch chñ nghÜa c¸ nh©n” xuèng sau ¹!
B¸c quay sang hái ®ång chÝ Vò Kú:
- ý kiÕn chó thÕ nµo?
§ång chÝ Vò Kú tha víi B¸c lµ ®ång ý víi ®Ò nghÞ cña ®ång chÝ tuyªn
huÊn. Nghe xong B¸c nãi:
- C¸c chó cã lý, nhng cha hîp lý. B¸c muèn hái ®iÒu nµy. Gia ®×nh c¸c
chó tiÕt kiÖm mua ®îc mét bé bµn ghÕ vµ giêng tñ míi. VËy tríc khi bª vµo
phßng, c¸c chó cã khªnh ®å cò ra quÐt s¹ch sÏ hay cø ®Ó r¸c bÈn thØu mµ kª
bµn ghÕ, giêng tñ míi vµo?
Ngõng mét l¸t, B¸c tiÕp:
- V× c¸c chó lµ ®a sè. B¸c ®ång ý nhîng bé, ®æi l¹i ®Çu ®Ò “N©ng cao
®¹o ®øc c¸ch m¹ng, quÐt s¹ch chñ nghÜa c¸ nh©n”, nhng trong bµi døt kho¸t
gi÷ nguyªn ý: “QuÐt s¹ch chñ nghÜa c¸ nh©n, n©ng cao ®¹o ®øc c¸ch m¹ng”.
KÓ chuyÖn B¸c Hå S®d, T.4,tr.19
[54.] Chó nãi ®óng, nhng cha ®ñ
Nghiªm nghÞ nh×n chóng t«i mét lît, B¸c l¹i hái:
- Hßa b×nh lËp l¹i, nhiÖm vô cña c¸c chó lµ g×?
§ång chÝ T©n, c¸n bé ®¹i ®éi, ®¸p:
- Tha B¸c, bé ®éi chóng ch¸u ph¶i tiÕp tôc cïng nh©n d©n trõ gian, tÝch
cùc s¶n xuÊt vµ tÝch cùc häc tËp qu©n sù, chÝnh trÞ, v¨n hãa. Riªng ®oµn
chóng ch¸u cã nhiÖm vô b¶o vÖ Trung ¬ng §¶ng, ChÝnh phñ t¹i Hµ Néi ¹.
B¸c gËt ®Çu:
- Chó nãi ®óng, nhng cha ®ñ. C¸c chó cßn ph¶i cïng nh©n d©n ®Êu tranh
thùc hiÖn c¶i c¸ch ruéng ®Êt, t¨ng gia, chèng ®ãi, chèng lôt. Ph¶i x©y dùng
qu©n ®éi lín m¹nh b»ng c¸ch häc tËp chÝnh trÞ, v¨n hãa, qu©n sù cho giái vµ
s½n sµng chiÕn ®Êu. Ph¶i ®Ò phßng mäi ©m mu, thñ ®o¹n cña kÎ ®Þch.
Sau khi ®· gi¶i thÝch cÆn kÏ vÒ HiÖp ®Þnh Gi¬-ne-v¬, B¸c l¹i hái mét
lÇn n÷a:
- C¸c chó cßn g× th¾c m¾c n÷a kh«ng?

-33-
“KÓ chuyÖn B¸c Hå” S®d, T.4, tr.24
[55.] Chó tr¶ lêi cho râ h¬n!
Sau khi th¨m xong khu nhµ ë, chóng t«i ®a B¸c tíi héi trêng, ®ång thêi
còng lµ c©u l¹c bé cña ®¬n vÞ. ThÊy nÒn g¹ch trong héi trêng ®îc anh em lau
rÊt s¹ch, B¸c cëi dÐp ®Ó ë ngoµi thÒm, ®i ch©n kh«ng vµo héi trêng. Chóng
t«i còng lµm theo Ngêi. ThÊy vËy, B¸c b¶o:
- Nªn ®Ó c¸i g× lau ch©n, võa s¹ch nhµ, võa ®Ñp m¾t.
Bíc vµo trong héi trêng, B¸c ®a m¾t nh×n chung quanh mét lît, ®Ó xem
c¸ch bè trÝ héi trêng vµ phßng ®äc s¸ch. Sau ®ã, Ngêi lÇn lît xem c¸c bøc vÏ vµ
bÝch b¸o cña c¸c chiÕn sÜ. B¸c chó ý nh÷ng bµi nãi vÒ kinh nghiÖm häc tËp
qu©n sù, chÝnh trÞ, v¨n hãa, thµnh tÝch t¨ng gia… B¸c khen:
- C¸c bøc vÏ vµ bÝch b¸o ®Òu tèt, nhng thiÕu môc phª b×nh!
Tíi gi÷a héi trêng, B¸c nh×n lªn khÈu hiÖu díi ¶nh Ngêi vµ b¶o:
- Ch÷ viÕt ®Ñp. Nhng lµ nh÷ng ch÷ g×? - Nãi xong, B¸c liÒn ®äc” “Hå
Chñ tÞch muèn n»m”.
Phª b×nh mµ chóng t«i vÉn kh«ng sao nhÞn ®îc cêi. B¸c còng cêi. §u«i
m¾t cña Ngêi nheo h¼n l¹i, chßm r©u rung rung.
- Tha B¸c, chóng ch¸u viÕt khÈu hiÖu “Hå Chñ tÞch mu«n n¨m” ®Êy ¹!
Sî v× ®¸nh dÊu sÏ gi¶m mÊt mü thuËt nªn viÕt nh thÕ ¹. - §ã lµ lêi ®ång chÝ
Minh, ngêi chiÕn sÜ võa tßng qu©n n¨m 1961. LÇn ®Çu gÆp B¸c, thÊy B¸c
®äc khÈu hiÖu nh thÕ, Minh tëng B¸c ®äc thËt, véi tr×nh bµy l¹i.
B¸c nh×n Minh, ©u yÕm hái:
- Chó bao nhiªu tuæi?
- Tha B¸c, ch¸u 18 ¹!
- Chó ë nhµ lµm g×? Gia ®×nh hiÖn nay thÕ nµo?
- D¹, ch¸u ë nhµ ®i häc vµ gióp bè mÑ ch¸u lµm trong hîp t¸c x· ¹! Bè ch¸u
tríc lµ cè n«ng, sau C¸ch m¹ng th¸ng T¸m ®i bé ®éi, míi phôc viªn n¨m 1959 ¹!
- Chó häc líp mÊy?
- D¹, ch¸u häc líp 9…
B¸c chØ vµo b¶n ®å ViÖt Nam treo trªn têng vµ b¶o Minh:
- Ch¸u chØ cho B¸c xem ©m mu Mü - DiÖm dïng chÊt ®éc hãa häc ë
miÒn Nam ViÖt Nam nh thÕ nµo, t¸c h¹i ra sao?
Minh tr¶ lêi xong, B¸c gËt ®Çu tá vÎ hµi lßng:
- Chó hiÓu ®óng! Nªn lµm cho anh em kh¸c còng hiÓu nh m×nh.
Nh¾c Minh xong, B¸c quay l¹i hái t«i:
- Lóc ë nhµ chó lµm g×?
- Ngµy bÐ ch¸u ®i ë cho ®Þa chñ, lín lªn ®îc ngêi anh xin cho vµo häc
viÖc ë nhµ m¸y xe löa Gia L©m. Kh¸ng chiÕn ch¸u tham gia ®éi nghÜa qu©n
Hång Hµ, råi sau chuyÓn sang s ®oµn Qu©n tiªn phong ¹!
B¸c quay l¹i hái Minh:

-34-
- Chó nghÜ nh thÕ nµo khi thÊy m×nh häc hÕt líp 9 vµ trung ®oµn trëng
cña chó tríc lµm c«ng nh©n?
Minh suy nghÜ cã vÎ khã kh¨n, ®«i l«ng mµy thanh thanh nhÝu l¹i. M¸ l¹i
®á bõng lªn. Cuèi cïng Minh tr¶ lêi gîng:
- Tha B¸c, ®ã lµ nhê cã sù l·nh ®¹o cña §¶ng vµ qu©n ®éi ta tiÕn lªn
chÝnh quy hiÖn ®¹i ¹!
Cã tiÕng x× xµo, B¸c ra hiÖu gi÷ trËt tù råi chØ thîng sÜ B×nh, ngêi
chiÕn sÜ t×nh nguyÖn:
- Chó tr¶ lêi cho râ h¬n!
RËp ch©n ®øng nghiªm l¹i, vÎ tù tin, B×nh tha:
- §ã lµ b¶n chÊt cña chÕ ®é ta, mÆt kh¸c còng nãi râ qu©n ®éi ta lµ cña
quÇn chóng nh©n d©n lao ®éng, c«ng n«ng lµ chñ lùc cña c¸ch m¹ng.
- Chó häc líp mÊy? - B¸c hái tiÕp ®ång chÝ B×nh.
- D¹, ch¸u häc líp 5 ¹! - B×nh h¬i thÑn, thanh minh thªm: Ch¸u vµo bé ®éi
míi ®îc häc ¹!
B¸c dÆn:
- Hai chó cÇn häc tËp lÉn nhau, gióp nhau ®Ó cïng tiÕn bé.
KÓ chuyÖn B¸c Hå S®d, T.4, tr.24
14- [58.] §îc B¸c ®æi tªn.
- Sao chó l¹i tªn lµ ThÓu?
Kh«ng nÐn næi xóc ®éng. ThÓu lÆng ngêi ®i, níc m¾t trµo ra.
B¸c ®a cho ThÓu mét chÐn níc, ThÓu nghÑn ngµo kÓ l¹i víi B¸c t×nh
c¶nh riªng cña m×nh.
Nhµ ThÓu nghÌo l¾m. Lóc nhá ThÓu ®îc cha mÑ ®Æt tªn lµ “th»ng cu
NËy”. ThÓu còng biÕt r»ng tªn ®ã kh«ng hay, nhng quanh xãm, bän trÎ cïng
c¶nh nghÌo nh ThÓu, tªn còng xÊu vËy th«i. ChØ cã con nhµ giµu míi cã tªn
®Ñp! Råi ®Õn n¨m 1945, mÑ ThÓu chÕt ®ãi, cha ThÓu ph¶i bång bÕ d¾t
dÝu con ngîc dßng s«ng Lam, sang tËn bªn Lµo kiÕm sèng. C¬ cùc qu¸, kh«ng
nu«i næi c¸c con, cha ThÓu ph¶i b¸n c¸c em cho nhµ giµu. Cßn ThÓu th× lang
thang thÊt tha thÊt thÓu, ®Çu ®êng xã chî kiÕm ¨n. Còng tõ ®ã, ngêi ta quen
gäi nã lµ “th»ng ThÓu” vµ thÕ lµ c¸i tªn “th»ng NËy” mµ cha mÑ nã ®Æt ra
còng mÊt nèt.
Vµo bé ®éi, chiÕn ®Êu dòng c¶m, trë thµnh ChiÕn sÜ thi ®ua, ThÓu vÉn
gi÷ c¸i tªn cò.
L¾ng nghe ThÓu kÓ xong, B¸c rÊt xóc ®éng. Ngêi cÇm tay ThÓu vµ nãi:
- B¸c ch¸u ta lµm c¸ch m¹ng ®Ó xo¸ bá kiÕp sèng cò, x©y dùng cuéc ®êi
míi, chó nªn ®Æt tªn míi ®Ó thÓ hiÖn sù thay ®æi cña cuéc ®êi m×nh.
B¸c ngõng lêi, nh×n c¸c chiÕn sÜ mét lît. C¸c chiÕn sÜ, nhÊt lµ ThÓu,
cïng nh×n B¸c ch¨m chó chê ®îi.
B¸c nãi tiÕp:

-35-
- Tõ nay chó ThÓu sÏ tªn lµ Th¶o. Nh thÕ võa gi÷ ®îc vÇn cò, l¹i cã ý
nghÜa hiÕu th¶o víi nh©n d©n.
ThÓu c¶m ®éng vµ sung síng nhËn tªn míi: NguyÔn V¨n Th¶o.
Sau ®ång chÝ Th¶o, gÆp ®ång chÝ Th¸i Do·n ThiÕp. B¸c l¹i hái:
- Sao tªn chó l¹i nh tªn con g¸i vËy:
C©u hái cña B¸c lµm ThiÕp xÊu hæ.
- Tha B¸c, ch¸u kh«ng râ ¹!
B¸c nãi:
- C¸c cô ®Æt tªn lµ cã ý l¾m vµ bao giê còng gi¶i thÝch cho con ch¸u
nghe ý nghÜa tªn cña m×nh.
- Tha B¸c, ch¸u nghe cha mÑ ch¸u nãi lµ v× hiÕm hoi, lóc míi sinh ch¸u l¹i
gÇy yÕu vµ tr«ng nh con g¸i, nªn míi lÊy tªn con g¸i ®Ó ®Æt tªn cho ch¸u ¹!
B¸c cêi vµ nãi:
- õ, thÕ míi ®óng - B¸c nh×n ThiÕp vµ nãi tiÕp - B©y giê chó lµ chiÕn
sÜ b¶o vÖ - chiÕn sÜ b¶o vÖ th× kh«ng nh÷ng ph¶i dòng c¶m, c¶nh gi¸c, th«ng
minh, tËn tuþ, mµ cßn ph¶i lÞch thiÖp n÷a. Cho nªn ®æi tªn “ThiÕp” thµnh tªn
“ThiÖp” lµ h¬n.
ThiÕp phÊn khëi nhËn ngay c¸i tªn míi mµ B¸c võa ®Æt cho: Th¸i Do·n
ThiÖp.
TrÝch trong cuèn KÓ chuyÖn B¸c Hå S®d, T.4, tr.33
[60.] NhËn tªn míi.
Mét ®ång chÝ trong chóng t«i hái B¸c:
- Tha B¸c, chóng ch¸u nghÜ m·i vÉn cha râ t¹i sao ph¶i ®¸nh trêng kú, v×
®¸nh trêng kú th× h¹i ngêi, h¹i cña l¾m!
B¸c ph©n tÝch cho chóng t«i râ c¸c mÆt lîi h¹i, råi lÊy mét vÝ dô:
- Søc ta lóc nµy nh trai mêi s¸u, mµ giÆc nh mét l·o giµ quû quyÖt, ®éc
¸c. NÕu ta cËy søc ®¸nh bõa sao ch¾c th¾ng ®îc! Ph¶i võa ®¸nh võa nu«i søc
cho m×nh lín lªn. Khi søc ®· khoÎ, giÆc ®· suy yÕu, giµ cçi, ta míi lõa thÕ
quËt ng·, nh vËy cã ch¾c th¾ng kh«ng?
B¸c dõng l¹i nh×n chóng t«i. Vµ khi thÊy chóng t«i ®· nhËn thøc ®îc, B¸c
kÕt luËn:
- V× vËy míi nãi trêng kú kh¸ng chiÕn nhÊt ®Þnh th¾ng lîi.
Sau ®ã, B¸c b¶o chóng t«i:
- C¸c chó ë ®©y mçi ngêi mét tªn, khã gäi, dÔ lé bÝ mËt. §Ó dÔ gäi, ®Ó
gi÷ bÝ mËt vµ còng thÓ hiÖn quyÕt t©m kh¸ng chiÕn cña chóng ta, tõ nay B¸c
®Æt cho c¸c chó tªn míi theo c©u B¸c võa nãi. C¸c chó cã ®ång ý kh«ng?
- D¹! - chóng t«i ®Òu phÊn khëi nhËn tªn míi.
B¸c chØ vµo t«i vµ lÇn lît ®Æt tªn cho tõng ®ång chÝ. Tõ ®ã t¸m anh em
chóng t«i cã tªn míi lµ: Trêng, Kú, Kh¸ng, ChiÕn, NhÊt, §Þnh, Th¾ng, Lîi.
TrÝch trong cuèn KÓ chuyÖn B¸c Hå S®d, T.4, tr.40

-36-
15- [64.] Bµi th¬ næi tiÕng cña B¸c Hå c¨n dÆn thanh niªn ®îc ra ®êi nh
thÕ nµo.
§éi thanh niªn xung phong c«ng t¸c trung ¬ng ®Çu tiªn thµnh lËp ngµy
15/7/1950 theo chØ thÞ cña Trung ¬ng §¶ng vµ Hå Chñ tÞch. Sau khi phôc vô
chiÕn dÞch Biªn giíi, §éi ®îc giao nhiÖm vô b¶o vÖ tuyÕn ®êng quan träng:
Cao B»ng - B¾c C¹n - Th¸i Nguyªn. §éi ®· ®îc tæ chøc thµnh nhiÒu Liªn ph©n
®éi r¶i qu©n däc tuyÕn ®êng vµ nhËn nhiÖm vô b¸m trô nh÷ng n¬i hiÓm
yÕu. Liªn ph©n ®éi TNXP 321 cña chóng t«i ®îc nhËn träng tr¸ch b¶o vÖ cÇu
Nµ Cï (thuéc huyÖn B¹ch Th«ng, tØnh B¾c C¹n), n»m trªn tuyÕn ®êng tõ thÞ
x· B¾c C¹n ®i Cao B»ng. CÇu Nµ Cï lóc nµy kh«ng nh÷ng ®· trë thµnh môc
tiªu nÐm bom b¾n ph¸ cña m¸y bay ®Þch, mµ cßn cã nguy c¬ bÞ níc lò cuèn
tr«i.
Trung tuÇn th¸ng 9/19501, chóng t«i ®îc tin b¸o cã ®ång chÝ TrÇn §¨ng
Ninh, Chñ nhiÖm Tæng côc Cung cÊp (nay lµ Tæng côc HËu cÇn) sÏ ®Õn
th¨m ®¬n vÞ. §ªm h«m ®ã, chóng t«i tæ chøc löa tr¹i trong rõng Nµ Tu ®Ó ®ãn
kh¸ch. Võa tr«ng thÊy ¸nh ®Ìn pin thÊp tho¸ng tõ ngoµi cöa rõng ®i vµo, ®o¸n
lµ kh¸ch ®· ®Õn, t«i cho anh chÞ em vç tay hoan h«: "Hoan h« ®ång chÝ TrÇn
§¨ng Ninh". Kh¸ch vµo tíi n¬i, ®Þnh thÇn nh×n l¹i, tÊt c¶ chóng t«i ®Òu s÷ng
sê tríc niÒm h¹nh phóc thËt bÊt ngê: B¸c Hå ®Õn th¨m. Hµng ngò cña chóng t«i
trë nªn x¸o ®éng…, nhng do viÖc gi÷ bÝ mËt ®· ¨n s©u vµo ý thøc tõng ngêi
nªn trong hµng ngò còng chØ truyÒn ®i nh÷ng tiÕng reo khe khÏ: "B¸c Hå! B¸c
Hå!". Râ rµng B¸c ®ang ë tríc m¾t mµ chóng t«i cø ngì nh mét giÊc chiªm bao!
B¸c vÉn gi¶n dÞ víi bé quÇn ¸o bµ ba mµu n©u, chiÕc kh¨n quµng cæ che kÝn
c¶ chßm r©u. §i bªn c¹nh B¸c lµ ®ång chÝ TrÇn §¨ng Ninh.
B¸c t¬i cêi nh×n chóng t«i vµ gi¬ tay ra hiÖu:
- C¸c ch¸u ngåi c¶ xuèng.
Chóng t«i ®Òu r¨m r¾p nghe theo lêi B¸c, im lÆng ngåi xuèng.
Nh÷ng c©u ®Çu tiªn B¸c hái chóng t«i lµ nh÷ng lêi hái th¨m ©n cÇn vÒ
t×nh h×nh ®êi sèng cña ®¬n vÞ.
B¸c hái: - C¸c ch¸u ¨n uèng cã ®ñ no kh«ng?
- Tha B¸c cã ¹!
- C¸c ch¸u cã ®ñ muèi ¨n kh«ng?
- Tha B¸c ®ñ ¹!
- QuÇn ¸o, ch¨n mµn, thuèc phßng bÖnh ch÷a bÖnh cã ®ñ kh«ng?
- Tha B¸c ®ñ ¹!
Qua nô cêi hiÒn hËu trªn nÐt mÆt cña B¸c, chóng t«i thÊy B¸c biÕt thõa
lµ chóng t«i nãi dèi ®Ó B¸c vui lßng.
B¸c ®· ®îc ®ång chÝ Chñ nhiÖm Tæng côc Cung cÊp b¸o c¸o ®Çy ®ñ
vÒ chÕ ®é cÊp ph¸t l¬ng thùc, thuèc men, qu©n trang cho TNXP cßn thiÕu
thèn. B¸c l¹i hái:
- C¸c ch¸u cã biÕt §¶ng Lao ®éng ViÖt Nam kh«ng?
1
Hå ChÝ Minh toµn tËp, Nxb ChÝnh trÞ Quèc gia 1995, T.6, tr.95

-37-
- Tha B¸c cã ¹!
Sau ®ã B¸c l¹i hái tiÕp:
- §¶ng Lao ®éng ViÖt Nam víi §¶ng Céng s¶n §«ng D¬ng kh¸c nhau ë
®iÓm nµo?
Mét sè ngêi trong chóng t«i ®îc B¸c kiÓm tra trùc tiÕp to¸t må h«i, nªn tr¶
lêi rÊt lóng tóng.
Sau ®ã b»ng nh÷ng c©u ng¾n gän, B¸c ®· truyÒn ®¹t tinh thÇn NghÞ
quyÕt §¹i héi §¶ng lÇn thø II võa míi häp vÒ viÖc ®æi tªn §¶ng Céng s¶n §«ng
D¬ng thµnh §¶ng Lao ®éng ViÖt Nam. TiÕp ®ã B¸c nh¾c nhë:
- LÇn sau c¸i g× kh«ng biÕt c¸c ch¸u ph¶i nãi kh«ng biÕt, kh«ng biÕt mµ
nãi biÕt lµ giÊu dèt.
Råi B¸c ®ét ngét hái tiÕp:
- §µo nói cã khã kh«ng?
Chóng t«i ai còng dÌ dÆt kh«ng d¸m tr¶ lêi µo µo nh tríc n÷a. ThÕ lµ Ng-
êi tr¶ lêi: khã, ngêi sî nãi khã bÞ cho lµ t tëng ng¹i khã nªn tr¶ lêi kh«ng khã.
Tr¶ lêi xong mµ cø n¬m níp sî B¸c hái thªm. B¸c cha kÕt luËn mµ hái thªm
chóng t«i:
- Cã ai d¸m ®µo nói kh«ng?
Vµ chØ ®Þnh mét ®éi viªn g¸i ngåi ngµy tríc mÆt B¸c, ®ång chÝ nµy
m¹nh d¹n ®øng lªn tha:
- Tha B¸c cã ¹! TNXP chóng ch¸u ngµy ngµy vÉn ®ang ®µo nói ®Ó ®¶m
b¶o giao th«ng ®Êy ¹! (Håi bÊy giê chóng t«i ®µo nói b»ng cuèc, xÎng, kh«ng
®îc c¬ giíi ho¸ nh b©y giê). Nghe xong, B¸c cêi:
- §µo nói kh«ng khã lµ kh«ng ®óng, nhng khã mµ con ngêi vÉn d¸m lµm
vµ lµm ®îc. ChØ cÇn c¸i g×?
Chóng t«i ®· b×nh tÜnh, lÊy l¹i ®îc tinh thÇn vµ m¹nh d¹n h¼n lªn, thi
nhau gi¬ tay lªn ph¸t biÕt, cã ngêi tr¶ lêi "cÇn quyÕt t©m cao", cã ngêi "cÇn
kiªn gan bÒn chÝ", "cÇn vît khã vît khæ", cã ngêi "cÇn xung phong dòng c¶m",
toµn lµ nh÷ng khÈu hiÖu hµnh ®éng cña TNXP chóng t«i håi ®ã.
B¸c ®éng viªn chóng t«i:
- C¸c ch¸u tr¶ lêi ®Òu ®óng c¶: Tãm l¹i viÖc g× khã mÊy còng lµm ®îc,
chØ cÇn quyÕt chÝ. Tôc ng÷ ta cã c©u: "Cã c«ng mµi s¾t cã ngµy nªn kim".
§Ó ghi nhí buæi nãi chuyÖn cña B¸c ch¸u ta h«m nay, B¸c tÆng c¸c ch¸u mÊy
c©u th¬:
Kh«ng cã viÖc g× khã
ChØ sî lßng kh«ng bÒn
§µo nói vµ lÊp biÓn
QuyÕt chÝ ¾t lµm nªn.
§äc xong mçi c©u th¬, B¸c l¹i b¶o chóng t«i ®ång thanh nh¾c l¹i. Cuèi
cïng B¸c chØ ®Þnh t«i nh¾c l¹i c¶ bµi th¬ cho tÊt c¶ ®¬n vÞ nghe. ThËt may
m¾n, t«i ®· nh¾c tr«i ch¶y kh«ng sai ch÷ nµo.

-38-
Gi÷a rõng ®ªm khuya, díi ¸nh löa bËp bïng, B¸c cïng chóng t«i hoµ nhÞp
theo bµi ca "Nh¹c tuæi xanh". Chóng t«i h¸t hµo høng, say mª. §Õn khi bµi h¸t
®îc h¸t l¹i lÇn thø hai, nh×n l¹i th× kh«ng thÊy B¸c ®©u n÷a! B¸c xuÊt hiÖn vµ
ra ®i nh mét «ng tiªn trong chuyÖn cæ tÝch huyÒn tho¹i. §¸m thanh niªn chóng
t«i ngÈn ng¬ nuèi tiÕc håi l©u.
Bµi th¬ næi tiÕng cña B¸c Hå c¨n dÆn thanh niªn ®îc ra ®êi nh thÕ ®ã.
RÊt méc m¹c, gi¶n dÞ nhng l¹i v« cïng s©u s¾c. Bµi th¬ ®· lµ nguån cæ vò,
®éng viªn líp líp TNXP chóng t«i lao vµo cuéc kh¸ng chiÕn vµ kiÕn quèc. Sau
nµy mçi khi gÆp khã kh¨n, h×nh ¶nh cña B¸c Hå vµ bèn c©u th¬ cña B¸c l¹i ®-
îc t¸i hiÖn trong lßng chóng t«i, tiÕp cho chóng t«i thªm søc m¹nh ®Ó vît qua.
TrÝch trong cuèn KÓ chuyÖn B¸c Hå S®d, T.4,tr.57
16- [66.] C¸c ch¸u h¸t ®îc bµi KÕt ®oµn chø?
B¸c ®i vÒ phÝa chóng t«i. C¸c ®ång chÝ ban tæ chøc ca nh¹c thÊy B¸c,
kh¸ch quèc tÕ vµ c¸c ®ång chÝ cïng ®i ®«ng qu¸, véi ch¹y lo ®i t×m ghÕ cho
B¸c vµ c¸c ®¹i biÓu. Nhng gom gãp l¹i còng chØ ®îc chôc c¸i, ai ngåi, ai
kh«ng?
Võa lóc ®ã, B¸c ®· nhanh nhÑn bíc tíi, h×nh nh viÖc gi¶i quyÕt linh ho¹t
c¸c khã kh¨n dï lín, dï nhá ®· thµnh thãi quen ®èi víi B¸c. B¸c cêi víi chóng t«i
råi ngåi ngay xuèng b·i cã phÝa tríc. C¸c ®¹i biÓu §¶ng b¹n ®i sau ®Òu theo
B¸c mµ ngåi c¶ xuèng cá. Ban tæ chøc thë phµo, trót ®îc mèi lo. Sè ghÕ Ýt ái
®· chuÈn bÞ ®©m ra thõa.
Anh NguyÔn H÷u HiÕu chØ huy chóng t«i tr×nh bµi ca ngîi §¶ng vµ ca
ngîi B¸c. Cha bao giê chóng t«i biÓu diÔn trong tr¹ng th¸i say mª ®Õn thÕ!
¢m hëng bµi h¸t ca ngîi B¸c cha døt, niÒm say mª cña chóng t«i cha kÞp
l¾ng xuèng th× B¸c ®øng lªn, tiÕn vÒ phÝa chóng t«i. Chóng t«i sung síng chê
nghe tiÕng nãi hån hËu cña B¸c mµ phÇn lín chóng t«i chØ ®îc nghe qua loa
truyÒn thanh.
Nhng kh«ng, B¸c kh«ng nãi chuyÖn víi chóng t«i mµ ®Õn gÇn bôc chØ
huy råi bíc lªn. Vµ tríc nçi thÝch ®Õn muèn reo lªn cña chóng t«i, B¸c cÇm lÊy
®òa chØ huy cña anh NguyÔn H÷u HiÕu.
Chóng t«i cµng thÝch thó khi thÊy c¸c ®ång chÝ b¹n x«n xao kinh ng¹c.
NhiÒu vÞ ®øng lªn, råi tÊt c¶ cïng ®øng lªn ®Ó nh×n B¸c cho râ h¬n.
C¸c ®ång chÝ b¹n ng¹c nhiªn lµ ph¶i, v× trong qu¸ tr×nh ho¹t ®éng cña
B¸c, mäi ngêi chØ biÕt B¸c ®· tõng tr¶i qua nhiÒu ngµnh nghÒ, nhng cã ai
nghe nãi B¸c chØ huy dµn nh¹c bao giê ®©u, mµ ®©y l¹i lµ mét dµn nh¹c giao
hëng hiÖn ®¹i víi c¶ khèi hîp xíng ngãt ngh×n ngêi.
B¸c vÉn ®iÒm tÜnh hái chóng t«i:
- C¸c ch¸u h¸t ®îc bµi KÕt ®oµn chø?
Vµ chóng t«i ®· ®µn vµ h¸t bµi KÕt ®oµn díi sù chØ huy cña B¸c.
B¸c kh«ng nãi lêi d¹y b¶o g× kh¸c ®èi víi chóng t«i, B¸c chØ b¾t nhÞp
cho chóng t«i h¸t bµi KÕt ®oµn; chÝnh lµ chóng t«i ®· h¸t lªn lêi d¹y b¶o cña
B¸c.

-39-
Theo V¨n Long (Nhµ
th¬)
[67.] Thanh niªn ph¶i g¬ng mÉu trong ®oµn kÕt vµ kû luËt
LÇn nµo gÆp B¸c, c©u ®Çu tiªn B¸c thêng hái lµ: "ThÕ c¸c chó cã ®oµn
kÕt kh«ng, cã th¬ng yªu nhau kh«ng?" råi B¸c dÆn: "Thanh niªn ph¶i g¬ng
mÉu trong ®oµn kÕt vµ kû luËt".
C¶ chi ®oµn ®· lÊy lêi nãi ®ã cña B¸c lµm néi dung tu dìng. Mçi khi cã
g× va ch¹m, kÐm g¾n bã víi nhau, anh chÞ em l¹i rÊt ©n hËn lµ cha xøng ®¸ng
víi lêi B¸c dÆn, cã anh chÞ em khãc nøc në v× hèi hËn cha thùc hiÖn ®îc theo
®óng lêi B¸c.
Cã lÇn B¸c hái t«i: "Trong chi ®oµn ch¸u, cã ®oµn viªn nµo cã t tëng
muèn lµm "ng«i sao" kh«ng?".
T«i cßn ®ang lóng tóng, B¸c ®· b¶o: "BiÓu diÔn thËt hay ®Ó phôc vô
nh©n d©n ®îc nhiÒu lµ tèt. Nhng nÕu cã t tëng muèn lµm "ng«i sao" th× ng«i
sao cã khi tá, cã khi lÆn, lóc ng«i sao lÆn th× l¹i buån. Trong ®oµn ch¸u cã
thanh niªn nµo cã t tëng muèn lµm "ng«i sao" th× ch¸u ph¶i gióp ®ì".
LÇn cuèi cïng t«i ®îc gÆp B¸c lµ vµo th¸ng 7… Sau khi ®i diÔn ë Ph¸p,
ý, Angiªri, Liªn X«, Trung Quèc… vÒ, c¶ ®oµn l¹i ®îc qu©y quÇn quanh B¸c.
T«i lµ Phã trëng ®oµn, nªn còng ®îc ®Õn gÆp B¸c vµ b¸o c¸o víi B¸c lµ ë
Angriªri còng nh ë Ph¸p, ë ý…, cø mçi lÇn tiÕt môc cña ta hay, hä vç tay ®Õn
vì nhµ h¸t vµ h«: ViÖt Nam - Hå ChÝ Minh, ViÖt Nam - §iÖn Biªn Phñ.
B¸c vui vÎ b¶o:
- ThÕ lµ ngêi ta hoan nghªnh c¸c ch¸u, c¸c ch¸u cã hÕch mòi lªn kh«ng?
(B¸c ®a tay ®Èy mòi lªn).
C¶ ®oµn cêi ré vµ ai nÊy ®Òu hiÓu ®ã lµ B¸c cã ý r¨n b¶o.
Xong B¸c b¶o: "Ngêi ta hoan h« c¸c ch¸u, hay hoan h« B¸c lµ ngêi ta hoan
h« cña d©n téc m×nh, c¶ d©n téc ViÖt Nam anh hïng…".
Theo Thuý Quúnh (DiÔn viªn móa) S®d, T.4, tr. 84
[69.] Sù ra ®êi cña mét bµi th¬
Nh÷ng n¨m ®Çu c¸ch m¹ng, trong hoµn c¶nh ®Êt níc cßn nhiÒu khã
kh¨n, B¸c ph¶i ch¨m lo tr¨m c«ng ngµn viÖc. Nh©n d©n ta ai còng lo cho søc
khoÎ cña B¸c. NhiÒu ngêi víi t c¸ch c¸ nh©n, tËp thÓ ®· dµnh thêi giê ®Õn
th¨m B¾c Bé phñ - n¬i ë vµ lµm viÖc cña ChÝnh phñ ta håi ®ã - th¨m søc khoÎ
cña B¸c. Lóc bÊy giê, viÖc ®Õn th¨m vÞ Chñ tÞch níc kh«ng ®Õn nçi ph¶i qua
nhiÒu thñ tôc phiÒn phøc r¾c rèi.
Nh©n chuyÕn vµo Thanh Hãa cã viÖc riªng, n÷ thi sÜ H»ng Ph¬ng ®·
nghÜ lµm sao khi vÒ ph¶i cã mãn quµ ®Çy ý nghÜa ®Õn th¨m søc khoÎ cña
B¸c. T¹i Thanh Hãa cã lo¹i cam lµng Giang ngon næi tiÕng. Nhµ th¬ liÒn chän
mua chôc qu¶ vÒ biÕu B¸c.
Ngåi trªn xe trë vÒ Hµ Néi, võa kh kh «m tói cam, võa nghÜ ®Õn ngµy
mai vµo B¾c Bé phñ gÆp B¸c nªn nãi c©u g×, vµ nãi thÕ nµo cho ph¶i phÐp
víi B¸c. H»ng Ph¬ng nhÈm ngay mét bµi th¬:

-40-
Cam ngon Thanh Ho¸ vèn dßng
KÝnh d©ng Chñ tÞch tá lßng mÕn yªu
§¾ng cay Cô tr¶i ®· nhiÒu
Ngät bïi trêi tr¶ ®ñ ®iÒu tõ ®©y
Cïng quèc d©n hëng nh÷ng ngµy
Tù do h¹nh phóc trµn ®Çy trêi Nam
Anh hïng tá mÆt giang san
Lu danh thiªn cæ vÎ vang gièng nßi.
S¸ng h«m sau, nhµ th¬ cÈn thËn gãi cam vµo giÊy ®Ñp, tr©n träng chÐp
l¹i bµi th¬ råi ®Õn B¾c Bé phñ th¨m B¸c.
Võa ®Õn cæng, bµ liÒn ®îc ®ång chÝ b¶o vÖ chØ ®êng vµo phßng
lµm viÖc cña B¸c. Nhng lóc ®ã B¸c cßn bËn tiÕp mét vÞ kh¸ch níc ngoµi ë
phßng tiÕp kh¸ch. §ång chÝ v¨n phßng b¶o nhµ th¬ ngåi chê mét l¸t. Nhng nhµ
th¬ thÊy B¸c bËn qu¸, kh«ng muèn lµm phiÒn B¸c, bÌn göi cam vµ bµi th¬ l¹i
råi xin phÐp ra vÒ.
Sau khi tiÔn ch©n ngêi kh¸ch níc ngoµi, B¸c trë l¹i v¨n phßng vµ biÕt bµ
kh¸ch ®· vÒ råi. Nh×n gãi cam vµ ®äc bµi th¬, B¸c rÊt c¶m ®éng, nhng l¹i
kh«ng biÕt tªn vµ ®Þa chØ cña kh¸ch, B¸c liÒn lµm mét bµi th¬ ®¨ng B¸o Phô
n÷ ®Ó tr¶ lêi. Bµi th¬ ®Ò lµ "TÆng cam":
C¶m ¬n bµ biÕu gãi cam
NhËn th× kh«ng ®Æng, tõ lµm sao ®©y
¡n qu¶ nhí kÎ trång c©y
Ph¶i ch¨ng khæ tËn ®Õn ngµy cam lai.
Bµi th¬ bµy tá lêi c¶m ¬n, ®ång thêi nh©n ®ã nªu lªn bµi häc ®¹o ®øc
tõ mét c©u tôc ng÷ rÊt quen thuéc vµ kh¼ng ®Þnh niÒm tin vµo th¾ng lîi s¾p
tíi.
MÊy chôc n¨m qua, bµi th¬ ®· ®i vµo lßng mäi ngêi, nhng Ýt ai chó ý
®Õn chi tiÕt bµ biÕu gãi cam - mét chi tiÕt gîi c¶m høng cho sù ra ®êi mét bµi
th¬ cã gi¸ trÞ cña B¸c.
TrÝch trong cuèn KÓ chuyÖn B¸c Hå S®d, T.4. tr. 104

17- [79.] Thêi gian quý b¸u l¾m.


Sinh thêi, B¸c Hå cña chóng ta yªu c¸i g× nhÊt, ghÐt c¸i g× nhÊt? KÓ
còng h¬i khã tr¶ lêi cho thËt chÝnh x¸c, bëi ë ta kh«ng cã thãi quen "tù b¹ch" vµ
kÝn ®¸o, ý nhÞ vèn lµ mét ®Æc ®iÓm cña lèi øng xö ph¬ng §«ng.
Tuy nhiªn, theo dâi qua t¸c phÈm, ho¹t ®éng vµ sinh ho¹t ®êi thêng, ®iÒu
ta cã thÓ thÊy râ c¸i mµ Ngêi ghÐt nhÊt, "ghÐt cay, ghÐt ®¾ng, ghÐt vµo tËn
t©m" lµ c¸c thãi quan liªu, tham nhòng, xa hoa, l·ng phÝ tiÒn b¹c vµ thêi gian
cña nh©n d©n.

-41-
ë mét møc ®é kh¸c, thÊp h¬n, nh÷ng ngêi cã ®iÒu kiÖn tiÕp xóc vµ lµm
viÖc víi B¸c Hå, ®Òu thÊy râ nhÊt lµ B¸c rÊt khã chÞu khi thÊy c¸n bé lµm
viÖc kh«ng ®óng giê.
N¨m 1945, më ®Çu bµi nãi chuyÖn t¹i lÔ tèt nghiÖp khãa V Trêng huÊn
luyÖn c¸n bé ViÖt Nam, Ngêi th¼ng th¾n gãp ý: "Trong giÊy mêi tíi ®©y nãi
8 giê b¾t ®Çu, b©y giê 8 giê 10 phót råi mµ nhiÒu ngêi cha ®Õn. T«i khuyªn
anh em ph¶i lµm viÖc cho ®óng giê, v× thêi gian quý b¸u l¾m".
Trong kh¸ng chiÕn chèng Ph¸p, mét ®ång chÝ cÊp tíng ®Õn lµm viÖc
víi B¸c sai hÑn mÊt 15 phót, tÊt nhiªn lµ cã lý do: ma to, suèi lò, ngùa kh«ng
qua ®îc. B¸c b¶o:
- Chó lµm tíng mµ chËm ®i mÊt 15 phót th× bé ®éi cña chó sÏ hiÖp
®ång sai ®i bao nhiªu? H«m nay chó ®· chñ quan, kh«ng chuÈn bÞ ®Çy ®ñ
c¸c ph¬ng ¸n, nªn chó ®· kh«ng giµnh ®îc chñ ®éng.
Mét lÇn kh¸c, B¸c vµ ®ång bµo ph¶i ®îi mét ®ång chÝ c¸n bé ®Õn ®Ó
b¾t ®Çu cuéc häp. B¸c hái:
- Chó ®Õn chËm mÊy phót?
- Tha B¸c, chËm mÊt 10 phót ¹!
- Chó tÝnh thÕ kh«ng ®óng, 10 phót cña chó ph¶i nh©n víi 500 ngêi ®îi
ë ®©y.
B¸c quý thêi gian cña m×nh bao nhiªu th× còng quý thêi gian cña ngêi
kh¸c bÊy nhiªu, v× vËy thêng kh«ng bao giê ®Ó bÊt cø ai ph¶i ®îi m×nh.
N¨m 1953, B¸c quyÕt ®Þnh ®Õn th¨m líp chØnh huÊn cña anh chÞ em
tri thøc, lóc ®ã ®ang bíc vµo cuéc ®Êu tranh t tëng gay go. Tin vui ®Õn lµm
n¸o nøc c¶ líp häc, mäi ngêi håi hép chê ®îi.
Bçng chuyÓn trêi ®ét ngét, m©y ®en ïn ïn kÐo tíi, råi mét c¬n ma dån
dËp, xèi x¶, tèi ®Êt, tèi trêi, hai ba tiÕng ®ång hå kh«ng døt. Ai còng xuýt xoa,
tiÕc rÎ: ma thÕ nµy, B¸c ®Õn sao ®îc n÷a, trêi h¹i qu¸.
Gi÷a lóc trêi ®ang trót níc, lßng ngêi ®ang thÊt väng, th× tõ ngoµi hiªn
líp häc cã tiÕng r× rµo, råi bËt lªn thµnh tiÕng reo ¸t c¶ tiÕng ma ngµn, suèi lò:
- B¸c ®Õn råi, anh em ¬i! B¸c ®Õn råi!
Trong chiÕc ¸o ma ít sòng níc, quÇn s¾n ®Õn qu¸ ®Çu gèi, ®Çu ®éi
nãn, B¸c hiÖn ra gi÷a niÒm ng¹c nhiªn, h©n hoan vµ sung síng cña tÊt c¶ mäi
ngêi.
VÒ sau, anh em ®îc biÕt: gi÷a lóc B¸c chuÈn bÞ ®Õn th¨m líp th× trêi
®æ ma to. C¸c ®ång chÝ lµm viÖc bªn c¹nh B¸c ®Ò nghÞ B¸c cho b¸o ho·n
®Õn mét buæi kh¸c. Cã ®ång chÝ ®Ò nghÞ tËp trung líp häc ë mét ®Þa ®iÓm
gÇn n¬i ë cña B¸c…
Nhng B¸c kh«ng ®ång ý: "§· hÑn th× ph¶i ®Õn, ®Õn cho ®óng giê, ®îi
trêi t¹nh th× biÕt ®Õn khi nµo? Thµ chØ mét m×nh B¸c vµ mét vµi chó n÷a
chÞu ít cßn h¬n ®Ó c¶ líp häc ph¶i chê uæng c«ng!".

-42-
Ba n¨m sau, gi÷a thñ ®« Hµ Néi ®ang vµo xu©n, c©u chuyÖn cã thªm
mét ®o¹n míi. Vµo dÞp tÕt cæ truyÒn cña d©n téc, hµng tr¨m ®¹i biÓu c¸c
tÇng líp nh©n d©n thñ ®« tËp trung t¹i Uû ban Hµnh chÝnh thµnh phè ®Ó lªn
chóc tÕt B¸c Hå. S¾p ®Õn giê lªn ®êng, trêi bçng ®æ ma nh trót. Gi÷a lóc mäi
ngêi cßn ®ang lóng tóng thu xÕp ph¬ng tiÖn cho ®oµn ®i ®Ó B¸c khái ph¶i
chê l©u th× bçng xÞch, mét chiÕc xe ®Ëu tríc cöa. B¸c Hå tõ trªn xe bíc xuèng,
cÇm « ®i vµo, lÇn lît b¾t tay, chóc tÕt mçi ngêi, trong nçi bÊt ngê rng rng c¶m
®éng cña c¸c ®¹i biÓu.
Th× ra, thÊy trêi ma to, th«ng c¶m víi khã kh¨n cña ban tæ chøc vµ kh«ng
muèn c¸c ®¹i biÓu v× m×nh mµ vÊt v¶, B¸c chñ ®éng, tù th©n ®Õn t¹i chç
chóc tÕt c¸c ®¹i biÓu tríc. ThËt ®óng lµ mèi h»ng t©m cña mét l·nh tô suèt ®êi
quªn m×nh, chØ nghÜ ®Õn nh©n d©n, cho ®Õn tËn phót l©m chung, vÉn
kh«ng quªn dÆn l¹i: "Sau khi t«i ®· qua ®êi, chí nªn tæ chøc ®iÕu phóng linh
®×nh, ®Ó khái l·ng phÝ thêi giê vµ tiÒn b¹c cña nh©n d©n".
Song Thµnh (Theo lêi kÓ cña ®ång chÝ Huy V©n)
Trong cuèn "B¸c Hå, con ngêi vµ phong c¸ch",
NXB Lao ®éng, H. 1993, T.1.
[110.] øng biÕn nhanh giÆc nµo còng th¾ng.
Nh©n dÞp ®ãn c¸c ®ång chÝ ë miÒn Nam ra th¨m miÒn B¾c vµo dÞp
TÕt Nguyªn ®¸n, V¨n phßng Trung ¬ng §¶ng tæ chøc b÷a c¬m th©n mËt..
C¸c ®ång chÝ vµ gia ®×nh ®îc mêi ®· ®Õn dù ®«ng ®ñ. Riªng cßn
thiÕu gia ®×nh §¹i tíng Vâ Nguyªn Gi¸p, Ban Tæ chøc cã ý ®îi mét l¸t…
B¸c b¶o: “§óng giê ta ®i ¨n c¬m, ai tíi chËm ®Ó phÇn”.
§ang lóc mäi ngêi chuÈn bÞ n©ng cèc th× §¹i tíng Vâ Nguyªn Gi¸p vµ gia
®×nh tíi. BiÕt chËm, §¹i tíng mÆc dï mÆc qu©n phôc vÉn véi bÕ hai ch¸u nhá
khÈn tr¬ng bíc vµo phßng. Vî ®ång chÝ cïng ch¸u lín theo sau véi v·…
ThÊy §¹i tíng, B¸c xem giê råi nãi: “Chó V¨n chËm 5 phót? §¹i tíng còng
chËm giê µ?”…
§¹i tíng véi ®Æt hai ch¸u xuèng råi l¹i tríc B¸c ®øng nghiªm nãi:
- Tha B¸c, riªng qu©n chñ lùc th× c¬ ®éng dÔ dµng. Song cßn “lùc lîng
d©n qu©n du kÝch” ®«ng ®¶o thÕ nµy c¬ ®éng khã qu¸ ¹!
B¸c cêi vµ khen:
- Giái! Chó øng biÕn nhanh nh vËy, nÕu n¾m v÷ng lùc lîng cña m×nh
th× giÆc nµo còng th¾ng.
Nãi råi B¸c chØ vµo bµn ¨n:
- Xung trËn!
Mäi ngêi cïng cêi å c¶ lªn vµ theo B¸c vµo “trËn”.
Minh HiÒn
TrÝch trong “B¸c Hå víi chiÕn sÜ” Nxb Q§ND, H.1994
18- [81.] B¸c cã ph¶i lµ vua ®©u?

-43-
Cã mét sè ngêi cã ng«i cao, chøc c¶, sèng trong sù träng väng, chiÒu
chuéng cña mäi ngêi, thêng xuyªn ®îc hëng sù u ®·i ®Æc biÖt, l©u dÇn còng
quen ®i mµ kh«ng hÒ biÕt r»ng m×nh ®· nhiÔm ph¶i thãi ®Æc quyÒn, ®Æc
lîi.
Suèt ®êi t©m niÖm lµ ngêi c«ng béc cña nh©n d©n, lo tríc thiªn h¹ vui
sau thiªn h¹, B¸c Hå cña chóng ta lu«n lu«n hßa m×nh vµo cuéc sèng chung cña
®ång bµo, ®ång chÝ, kh«ng nhËn bÊt cø mét sù u tiªn nµo cña ngêi kh¸c dµnh
cho m×nh.
Kh¸ng chiÕn toµn quèc bïng næ, nhiÒu nh©n sÜ, trÝ thøc cao tuæi theo
B¸c lªn ViÖt B¾c, ®i kh¸ng chiÕn, ®Ìo cao, suèi s©u, ®êng bïn lÇy, nhiÒu vÞ
ph¶i n»m c¸ng. Anh em phôc vô lo B¸c mÖt còng ®Ò nghÞ B¸c lªn c¸ng, B¸c g¹t
®i: B¸c cßn khoÎ, cßn ®i ®îc, c¸c chó cã nhiÖm vô ®a B¸c ®i nh thÕ nµy lµ tèt
råi.
N¨m 1950, B¸c Hå ®i chiÕn dÞch biªn giíi. ChuyÕn ®i dµi ngµy, gian
khæ. Anh em c¶nh vÖ kiÕm ®îc mét con ngùa, mêi B¸c lªn, B¸c cêi: chóng ta cã
7 ngêi, ngùa chØ cã mét con, B¸c cìi sao tiÖn?
Anh em võa khÈn kho¶n: chóng ch¸u cßn trÎ, B¸c ®· cao tuæi, ®êng xa,
viÖc nhiÒu, … Kh«ng nì tõ chèi, B¸c tr¶ lêi:
- Th«i ®îc, c¸c chó cø mang ngùa theo ®Ó nã ®ì hé ba l«, g¹o níc vµ thøc
¨n. Trªn ®êng ®i, ai mÖt th× cìi. B¸c mÖt, B¸c còng sÏ cìi.
Cuèi n¨m 1961, B¸c vÒ th¨m x· VÜnh Thµnh, huyÖn Yªn Thµnh, tØnh
NghÖ An, mét x· cã phong trào trång c©y tèt. T¹i mét ngän ®åi thÊp, B¸c ®øng
nãi chuyÖn víi nh©n d©n trong x·. Trêi ®· gÇn tra, tuy ®· sang ®«ng mµ
n¾ng cßn gay g¾t. Nh×n B¸c ®øng gi÷a n¾ng tra, ai còng b¨n kho¨n. §ång chÝ
Chñ tÞch huyÖn cho t×m mîn ®îc chiÕc «, ®Þnh gi¬ng lªn che n¾ng cho B¸c,
th× B¸c quay l¹i hái:
- ThÕ chó cã ®ñ « che cho tÊt c¶ ®ång bµo kh«ng? Th«i, cÊt ®i, B¸c cã
ph¶i lµ vua ®©u?
Mét lÇn, trong b÷a ¨n, ®ång chÝ phôc vô dän lªn cho B¸c mét ®Üa c¸
anh vò, mét lo¹i c¸ s«ng quý hiÕm thêng chØ cã ë khóc s«ng Hång ®o¹n B¹ch
H¹c - ViÖt Tr×. Nh×n ®Üa c¸ biÕt ngay lµ cña hiÕm, B¸c khen vµ b¶o:
- C¸ ngon qu¸, thÕ mµ chó T« (tøc ®ång chÝ Ph¹m V¨n §ång) l¹i ®i
v¾ng. Th«i, c¸c chó ®Ó ®Õn chiÒu ®ång chÝ T« vÒ cïng thëng thøc.
MiÕng ngon kh«ng bao giê B¸c chÞu ¨n mét m×nh. Chia sÎ ngät bïi lµ
thÕ, tëng chuyÖn còng sÏ qua ®i. Nhng ®Õn b÷a sau, trong m©m c¬m l¹i cã
mãn c¸ h«m tríc. Nh×n ®Üa c¸, B¸c hiÓu ngay vµ tá ra kh«ng b»ng lßng.
- B¸c cã ph¶i lµ vua ®©u mµ ph¶i cung víi tiÕn!
Råi Ngêi kiªn quyÕt b¾t mang ®i kh«ng ¨n n÷a. Nh B¸c ®· tõng nãi, ë
®êi ai ch¼ng thÝch ¨n ngon, mÆc ®Ñp, nhng nÕu miÕng ngon ®ã l¹i ®¸nh
®æi b»ng sù mÖt nhäc, phiÒn hµ cña ngêi kh¸c th× B¸c ®©u cã chÊp nhËn.
Nh÷ng anh em c«ng t¸c trong Phñ Chñ tÞch hµng ngµy vÉn thêng ®i l¹i
b»ng xe ®¹p, thØnh tho¶ng cã gÆp B¸c ®i bé. Nh×n thÊy B¸c, mäi ngêi ®Òu

-44-
xuèng d¾t xe chê B¸c ®i qua råi míi lªn xe ®i tiÕp. ThÊy vËy, B¸c thêng kho¸t
tay ra hiÖu b¶o anh em cø ®i tiÕp, kh«ng cÇn xuèng xe. Nhng ai cã thÓ cho
phÐp m×nh ngåi trªn xe khi B¸c ®i bé. Mét lÇn, B¸c gäi ®ång chÝ võa xuèng
d¾t xe l¹i gÇn vµ b¶o:
- C¸c chó cã c«ng viÖc cña m×nh nªn cø tiÕp tôc ®¹p xe mµ ®i. B¸c ®©u
cã ph¶i lµ c¸i ®Òn cã biÓn "h¹ m·" ë tríc ®Ó ai ®i qua còng ph¶i xuèng xe,
xuèng ngùa?
L·o Tö cã nãi: "Trêi ®Êt së dÜ cã thÓ dµi vµ l©u v× kh«ng sèng cho
m×nh nªn míi ®îc trêng sinh. Th¸nh nh©n ®Æt th©n m×nh ë sau mµ l¹i lªn tríc,
®Æt th©n m×nh ë ngoµi mµ l¹i cßn". B¸c Hå sèng quªn m×nh, kh«ng nghÜ
®Õn m×nh mµ l¹i trë thµnh sèng m·i. Lêi L·o Tö thËt s©u s¾c l¾m thay!
TrÇn HiÕu
Trong cuèn "B¸c Hå, con ngêi vµ phong c¸ch",
TËp 1, NXB Lao ®éng, H. 1993.
[63.] TÆng Thñ tíng bã hoa nµy th× tèt l¾m!
Chóng t«i võa tíi phßng ®îi th× Ngêi tõ phßng riªng bíc ra. ThÊy chóng
t«i, Ngêi t¬i cêi nãi:
- A! N¨m míi B¸c mõng c¸c chó thªm mét tuæi! B¸c göi c¸c chó lêi chóc
mõng n¨m míi ®îc m¹nh khoÎ, s¶n xuÊt, tiÕt kiÖm tèt tíi c¸c cô, c¸c thÝm, c¸c
ch¸u ë nhµ!
Råi B¸c khen:
- N¨m míi cã kh¸c, tr«ng chó nµo còng ®Ñp trai!
ThÊy ®ång chÝ ®¹i biÓu cÇm bã hoa bíc ra, B¸c bµo ngay:
- C¸c chó thËt khÐo vÏ chuyÖn! B¸c víi c¸c chó sèng bªn nhau hµng ngµy,
viÖc g× ph¶i hoa!
Ngêi ngõng l¹i, cïng chóng t«i cêi vui råi nãi tiÕp:
- D¸ng chõng cho B¸c ¨n cç TÕt mµ ®Õn tay kh«ng th× ng¹i, ph¶i kh«ng?
C¸c chó trång ®îc nhiÒu rau tèt, sao kh«ng chän nh÷ng c©y nµo ®Ñp, tèt, trång
vµo chËu c¶nh mang tíi biÕu B¸c. B¸c sÏ ®Æt nã ë tríc phßng kh¸ch. Kh¸ch tíi
B¸c sÏ giíi thiÖu lµ c¸c chó trång, hÕt TÕt c¸c chó l¹i mang rau vÒ dïng. ThÕ lµ
B¸c cã quµ tÆng, c¸c chó ®îc tuyªn truyÒn mµ l¹i ch¼ng mÊt g× c¶! Nh vËy cã
tèt h¬n kh«ng?
Chóng t«i ®a m¾t nh×n nhau thËt lµ ngîng ngËp. §Ó ®¹i biÓu tÆng hoa
B¸c lóc nµy còng dë, mµ mang vÒ còng dë…
May sao B¸c gì thÕ bÝ cho chóng t«i, Ngêi b¶o:
- C¸c chó mua ®îc hoa ®Ñp ®Êy! Ta mang sang chóc tÕt Thñ tíng ®i!
TÆng Thñ tíng bã hoa nµy th× tèt l¾m!
Mõng qu¸ chóng t«i reo lªn, theo Ngêi sang chóc tÕt ®ång chÝ Thñ tíng.
GÇn tíi nhµ ®ång chÝ Thñ tíng, B¸c vui vÎ nãi to lªn:
- N¨m míi, c¸c chiÕn sÜ, c¸n bé tíi chóc tÕt Thñ tíng. Chóc Thñ tíng m¹nh
khoÎ, cïng nh©n d©n giµnh nhiÒu th¾ng lîi míi!

-45-
§ång chÝ Thñ tíng nghe thÊy giäng nãi cña B¸c, véi vµng tõ trong nhµ bíc
ra ®ãn, nÐt mÆt Thñ tíng vui vÎ, sung síng, ®¸p lÔ l¹i lêi chóc mõng cña B¸c.
Vµ, kÓ tõ n¨m Êy cø 30 TÕt lµ chóng t«i l¹i chän bèn c©y b¾p c¶i, bèn c©y su
hµo, lo¹i to nhÊt, ®Ñp nhÊt trong vên ®a tíi chóc tÕt B¸c. B¸c ®em ®Æt ë hai
bªn bËc lèi vµo phßng kh¸ch, xen lÉn víi nh÷ng gèc quÊt, gèc ®µo.
Ai nh×n thÊy quÊt ®á, ®µo hång bªn c¹nh nh÷ng c©y su hµo, b¾p c¶i,
xanh m¬n mën còng khen lµ ®Ñp.
TrÝch trong cuèn KÓ chuyÖn B¸c Hå
S®d, T.4, tr.48
19- [82.] Tõ ®«i dÐp ®Õn chiÕc xe « t«
§«i dÐp cña B¸c "ra ®êi" vµo n¨m 1947, ®îc "chÕ t¹o"tõ mét chiÕc lèp
«t« qu©n sù cña thùc d©n Ph¸p bÞ bé ®éi ta phôc kÝch t¹i ViÖt B¾c.
§«i dÐp ®o c¾t kh«ng dµy l¾m, quai tríc to b¶n, quai sau nhá rÊt võa
ch©n B¸c.
Trªn ®êng c«ng t¸c, B¸c nãi vui víi anh em c¸n bé ®i cïng:
- §©y lµ ®«i hµi v¹n dÆm trong chuyÖn cæ tÝch ngµy xa… §«i hµi
thÇn ®Êt, ®i ®Õn ®©u mµ ch¼ng ®îc.
Ch¼ng nh÷ng khi "hµnh qu©n" mµ c¶ mïa ®«ng, B¸c ®i thªm ®«i tÊt
cho Êm ch©n, tiÕp kh¸ch trong níc, kh¸ch quèc tÕ vÉn thêng thÊy B¸c ®i ®«i
dÐp Êy.
GÆp suèi hoÆc trêi ma tr¬n, bïn níc vµo dÐp khã ®i, B¸c tôt dÐp x¸ch
tay. §i th¨m bµ con n«ng d©n, s¶i ch©n trªn c¸c c¸nh ®ång ®ang cÊy, ®ang vô
gÆt, B¸c l¹i x¾n quÇn cao léi ruéng, tay x¸ch hoÆc n¸ch kÑp ®«i dÐp…
Mêi mét n¨m råi vÉn ®«i dÐp Êy… C¸c ®ång chÝ c¶nh vÖ còng ®· ®«i
ba lÇn "xin" B¸c ®æi dÐp nhng B¸c b¶o "vÉn cßn ®i ®îc".
Cho ®Õn mét lÇn ®i th¨m Ên §é, khi B¸c lªn m¸y bay, ngåi trong buång
riªng th× anh em lËp mÑo giÊu dÐp ®i, ®Ó s½n mét ®«i giÇy míi…
M¸y bay h¹ c¸nh xuèng Niu §ª-li. B¸c t×m dÐp. Anh em tha:
- Cã lÏ ®· cÊt xuèng khoang hµng cña m¸y bay råi… Tha B¸c…
B¸c «n tån nãi:
- B¸c biÕt c¸c chó cÊt dÐp cña B¸c ®i chø g×. Níc ta cßn cha ®îc ®éc
lËp hoµn toµn. Nh©n d©n ta cßn khã kh¨n. B¸c ®i dÐp cao su nhng bªn trong
l¹i cã ®«i tÊt míi thÕ lµ ®ñ l¾m mµ vÉn lÞch sù…
ThÕ lµ c¸c «ng "tham mu con" ph¶i tr¶ l¹i dÐp ®Ó B¸c ®i v× díi ®Êt chñ
nhµ ®ang nãng lßng chê ®îi…
Trong suèt thêi gian ë Ên §é, c¸c chÝnh kh¸ch, nhµ b¸o, quay phim, chôp
¶nh l¹i rÊt quan t©m ®Õn ®«i dÐp cña B¸c. Hä cói xuèng sê n¾p quai dÐp, thi
nhau bÊm m¸y tõ nhiÒu gãc ®é, ghi ghi chÐp chÐp… lµm anh em c¶nh vÖ l¹i
ph¶i mét phen xem chõng vµ b¶o vÖ "®«i hµi thÇn kú" Êy.
N¨m 1960, B¸c ®Õn th¨m mét ®¬n vÞ H¶i qu©n nh©n d©n ViÖt Nam.
VÉn ®«i dÐp "th©m niªn Êy". B¸c ®i th¨m n¬i ¨n, chèn ë, tr¹i ch¨n nu«i cña

-46-
®¬n vÞ. C¸n bé vµ chiÕn sÜ rång r¾n kÐo theo, ai còng muèn chen ch©n, vît
lªn ®Ó ®îc gÇn B¸c, B¸c vui cêi n¾m tay chiÕn sÜ nµy, vç vai chiÕn sÜ kh¸c.
Bçng B¸c dõng l¹i:
- Th«i, c¸c ch¸u dÉm lµm tôt quai dÐp cña B¸c råi…
Nghe B¸c nãi, c¶ ®¸m dõng l¹i cói xuèng yªn lÆng nh×n ®«i dÐp råi l¹i
ån µo lªn:
- Tha B¸c, ch¸u, ®Ó ch¸u söa…
- Tha B¸c, ch¸u, ch¸u cã "rót dÐp" ®©y…
Nhao nh¸c, Çm Ü nh thÕ, nhng ®ång chÝ c¶nh vÖ chØ ®øng cêi v×
biÕt ®«i dÐp cña B¸c ®· ph¶i ®ãng ®inh råi, cã "rót" còng v« Ých…
B¸c cêi nãi:
- Còng ph¶i ®Ó B¸c ®Õn chç gèc c©y kia, cã chç dùa mµ ®øng ®· chø!
B¸c "lÑp xÑp" lÕt ®«i dÐp ®Õn gèc c©y, mét tay vÞn vµo c©y, mét
ch©n co lªn th¸o dÐp ra, "th¸ch thøc":
- §©y! Ch¸u nµo giái th× ch÷a hé dÐp cho B¸c…
Mét anh nhanh tay giµnh lÊy chiÕc dÐp, gi¬ lªn nhng ngí ra, lóng tóng.
Anh bªn c¹nh liÕc thÊy, "vît v©y" ch¹y biÕn…
B¸c ph¶i giôc:
- ¥ k×a, ng¾m m·i thÕ, nhanh lªn cho B¸c cßn ®i chø. Anh chiÕn sÜ lóc
n·y ch¹y ®i ®· trë l¹i víi chiÕc bóa con, mÊy c¸i ®inh:
- T«i, ®Ó t«i söa dÐp…
Mäi ngêi d·n ra. Phót chèc, chiÕc dÐp ®· ®îc ch÷a xong.
Nh÷ng chiÕn sÜ kh«ng ®îc may m¾n ch÷a dÐp phµn nµn:
- T¹i dÐp cña B¸c cò qu¸, Tha B¸c, B¸c thay dÐp ®i ¹…
B¸c nh×n c¸c chiÕn sÜ nãi:
- C¸c ch¸u nãi ®óng… nhng chØ ®óng mét phÇn… §«i dÐp cña B¸c cò
nhng nã chØ míi tôt quai. Ch¸u ®· ch÷a l¹i ch¾c ch¾n cho B¸c thÕ nµy th× cßn
"thä" l¾m! Mua ®«i dÐp kh¸c ch¼ng ®¸ng lµ bao, nhng khi cha cÇn thiÕt
còng cha nªn… Ta ph¶i tiÕt kiÖm v× ®Êt níc ta cßn nghÌo…
§«i dÐp c¸ nh©n ®· vËy, cßn "®«i dÐp" « t« cña B¸c còng thÕ!.
ChiÕc xe "Pa-biÕt-®a" s¶n xuÊt t¹i Liªn X« B¸c vÉn ®i, ®· cò, V¨n
phßng xin "®æi" xe kh¸c, "®êi míi" h¬n, tèt h¬n, nhng B¸c kh«ng chÞu:
- Xe cña B¸c háng råi µ?
Anh em tha r»ng cha háng, nhng muèn thay xe ®Ó B¸c ®i nhanh h¬n, ªm
h¬n.
B¸c nãi:
- Ai thÝch nhanh, thÝch ªm th× ®æi…
H«m sau ®Õn giê ®i lµm, kh«ng biÕt lµ xe háng thËt hay "ai" xui mµ
B¸c ®øng ®îi bªn xe mµ xe cø "×" ra. B¸c cêi b¶o ®ång chÝ l¸i xe:

-47-
- M¸y mãc cã trôc trÆc, chó cø b×nh tÜnh söa. Söa xong B¸c ch¸u ta ®i
còng kÞp…
Vµi phót sau, xe næ m¸y…
B¸c l¹i cêi nãi víi ®ång chÝ l¸i xe, c¶nh vÖ:
- ThÕ lµ xe vÉn cßn tèt!
Minh Anh (theo ®ång chÝ Phan V¨n Xoµn, Côc c¶nh vÖ)
TrÝch trong cuèn "B¸c Hå víi chiÕn sÜ" NXB Qu©n ®éi nh©n d©n, H. 199
[72.] ViÖc chi tiªu cña B¸c Hå
C¸c ®ång chÝ ë gÇn B¸c ®Òu cho biÕt B¸c rÊt tiÕt kiÖm. Cã ®«i tÊt
r¸ch ®· v¸ ®i, v¸ l¹i mÊy lÇn B¸c còng kh«ng dïng tÊt míi. B¸c nãi:
- C¸i g× cßn dïng ®îc nªn dïng. Bá ®i kh«ng nªn…
Khi tÊt r¸ch cha kÞp v¸, anh em ®a ®«i míi ®Ó B¸c dïng, B¸c xoay chç
r¸ch vµo bªn trong råi cêi xÝ xo¸:
- §Êy, cã tr«ng thÊy r¸ch n÷a ®©u…
Cã qu¶ chuèi h¬i nÉu, anh c¸n bé chª kh«ng ¨n, B¸c lÊy dao gät phÇn nÉu
®i, bãc ¨n ngon lµnh, råi nãi:
- ë chiÕn khu cã ®îc qu¶ chuèi nµy còng ®· quý…
C©u nãi vµ viÖc lµm cña B¸c lµm ®ång chÝ c¸n bé "khiÕp vÝa", hèi
hËn m·i.
Dï cho ®· lµm ®Õn Chñ tÞch níc, suèt trong nh÷ng n¨m ë ViÖt B¾c, ë Hµ
Néi, B¸c cha bao giê "cã tiÒn" (nh anh em c¸n bé, chiÕn sÜ c«ng t¸c quanh B¸c
thêng nhËn xÐt).
Thùc tÕ lÞch sö cho thÊy r»ng: suèt cuéc ®êi ho¹t ®éng cña B¸c ë níc
ngoµi, B¸c gÆp rÊt nhiÒu khã kh¨n vÒ tµi chÝnh do nh÷ng nguyªn nh©n kh¸c
nhau. §îc ®ång nµo, chñ yÕu do lao ®éng tù th©n mµ cã, B¸c dµnh cho c«ng
t¸c c¸ch m¹ng. B¸c chi tiªu rÊt dÌ xÎn, c©n nh¾c tõng xu. Liªn hoan mõng thµnh
lËp §¶ng còng chØ cã b¸t c¬m, mãn xµo, t« canh, ®Üa c¸. Chiªu ®·i ®ång chÝ
Lý Béi QuÇn, ngêi Trung Quèc, ngêi ®· mua chiÕc m¸y ch÷ tõ H¶i Phßng vÒ
tÆng m×nh (n¨m 1939), B¸c còng chØ "khao mét mãn canh vµ 2 ®Üa thøc ¨n,
thªm hai l¹ng rîu, tæng céng cha hÕt mét ®ång b¹c".
Tù thÕt ®·i m×nh "khi nghe tin Hång qu©n b¾t sèng 33 v¹n qu©n HÝtle ë
Xtalingr¸t n¨m 1943", t¹i nhµ tï, trong tói chØ cßn vÎn vÑn mét ®ång b¹c, B¸c ®·
"nhê ngêi lÝnh g¸c mua giïm cho Ýt kÑo vµ dÇu ch¶ quÈy". Sau khi phÊn khëi
h« mÊy khÈu hiÖu hoan nghªnh th¾ng lîi cña Liªn X«, B¸c "ngåi mét m×nh,
chÐn t¹c, chÐn thï rÊt ®µng hoµng vui vÎ"…
N¨m 1957, B¸c vÒ th¨m NghÖ TÜnh, khi ¨n c¬m chung víi ®ång chÝ
NguyÔn SÜ QuÕ, NguyÔn ChÝ Thanh, Hoµng V¨n DiÖm, B¸c ®· ®Ó bít ra
ngoµi m©m mÊy mãn ¨n, råi nãi: "¡n hÕt lÊy thªm, kh«ng ¨n hÕt ®Ó ngêi kh¸c
¨n, ®õng ®Ó ngêi ta ¨n thõa cña m×nh".

-48-
Cã thÓ dÉn ra nhiÒu n÷a nh÷ng vÝ dô vÒ c¸ch chi tiªu, sö dông tiÒn
b¹c, c¬ së vËt chÊt cña B¸c, rÊt "m©u thuÉn thèng nhÊt": ch¾t chiu, tÇn tiÖn
nhng vÉn réng r·i, kh«ng hoang phÝ mµ còng kh«ng keo kiÖt, "ki bo".
ThÕ giíi, loµi ngêi tù hµo vÒ B¸c. Lµ ngêi ViÖt Nam, ®ång h¬ng cña
B¸c, chóng ta cÇn tù hµo biÕt bao! C¸ch øng xö cña B¸c víi tiÒn tµi, víi c¸i ¨n,
c¸i mÆc, víi c¬ së vËt chÊt nãi chung ®©u cã ph¶i lµ cao qu¸ mµ chóng ta
kh«ng häc tËp ®îc, ®©u cã ph¶i lµ mét toµ thµnh cÊm uy nghiªm mµ chóng ta
kh«ng ®Æt ch©n lªn ®îc thÒm bËc, dï lµ bËc thÒm thø nhÊt?
Theo NguyÔn ViÖt Hång
Mét sè lêi d¹y vµ mÈu chuyÓn vÒ tÊm g¬ng ®¹o ®øc cña Chñ tÞch Hå ChÝ
Minh,
NXB ChÝnh trÞ quèc gia, Hµ Néi. 2007, tr.76.
[107.] Thi ®ua vÒ lßng yªu níc th× chóng ta th¾ng.
Nh÷ng bøc ¶nh cña B¸c Hå chóng ta biÕt ®îc ®Õn ngµy nay, thêng lµ
kh«ng thÊy B¸c mÆc Com-plª, th¾t cla-v¸t. Nhí l¹i kho¶ng th¸ng 10 n¨m 1945,
khi ®i th¨m tØnh Th¸i B×nh, B¸c gÆp mét ®éi viªn b¶o vÖ ch©n ®i giÇy ghÖt,
th¾t lng to b¶n (bÊy giê gäi lµ xanh-tuya-r«ng…) vµ th¾t c¶ cla-v¸t n÷a. B¸c
dõng l¹i nãi:
- Chó mµ còng ph¶i th¾t c¸i nµy µ?
Trong B¾c Bé phñ, thÊy cã mét sè c¸n bé tõ chiÕn khu míi vÒ ®· “xóng
xÝnh”, B¸c nhÑ nhµng:
- Tr«ng c¸c chó ra d¸ng ngêi thµnh phè råi…
B¸c bao giê còng mong ®ång bµo ai còng cã c¬m ¨n, ¸o mÆc, ®îc häc
hµnh. Råi B¸c cßn mong c¸c ch¸u cã ¸o ®Ñp, cô giµ cã kh¨n lôa… B¸c kh«ng
bao giê lÊy ý cña m×nh ¸p ®Æt cho ngêi kh¸c, kh«ng b¾t ai cø ph¶i theo m×nh.
LÇn sang th¨m mét níc b¹n, mét c¸n bé ngo¹i giao xin phÐp ra phè. B¸c
b¾t c¸n bé ®ã mÆc quÇn ¸o, th¾t cla- v¸t nghiªm chØnh råi míi cho phÐp ®i.
B¸c nãi:
- §êi sèng kh¸ h¬n th× ¨n mÆc còng ®îc kh¸ lªn. Nhng ph¶i tuú c¶nh, tuú
thêi.
“Thêi” vµ “c¶nh” n¨m 1945 lµ ®a sè ®ång bµo ta võa qua 80 n¨m bÞ ¸p
bøc n« lÖ, qua c¬n ®ãi Êt DËu, võa bÞ lôt b·o, miÕng c¬m, cñ khoai cha ®ñ
¨n, ¸o kh«ng ®ñ mÆc. ThÕ mµ c¸c c¸n bé - lµ nh÷ng ®Çy tí cña nh©n d©n, nh
lêi B¸c d¹y - l¹i mÆc nh÷ng bé quÇn ¸o sang träng, ®¾t tiÒn, kh«ng ph¶i lóc,
th× “khã coi”. Khi B¸c ®i th¨m ®ång bµo n«ng d©n, B¸c ®i dÐp, tíi ruéng, B¸c
bá dÐp, s¾n quÇn léi ruéng, t¸t níc víi bµ con. Trong khi ®ã, cã anh c¸n bé, ®i
giÇy bãng lo¸ng, chØ cã thÓ ®øng trªn bê hái th¨m.
B¸o Nh©n d©n ngµy 18/5/1994, cã ®¨ng mét bµi, néi dung tãm t¾t nh
sau:
ChuyÖn r»ng vµo kho¶ng cuèi th¸ng 4 n¨m 1946, do t×nh h×nh thùc d©n
Ph¸p kh«ng chÞu tõ bá ý ®å x©m lîc trë l¹i ViÖt Nam, ®Ó t¹o ®iÒu kiÖn, thêi

-49-
gian chuÈn bÞ kh¸ng chiÕn, B¸c vµ ph¸i ®oµn do Thñ tíng Ph¹m V¨n §ång lµm
trëng ®oµn, sang th¨m Ph¸p ®iÒu ®×nh víi ChÝnh phñ Ph¸p.
Tríc ngµy ra ®i, vÉn thÊy B¸c lµm viÖc theo ®óng thêi gian biÓu ®·
®Þnh, ch¼ng thÊy B¸c “s¾m söa g×”. Trong khi ®ã, mét sè c¸n bé trong ph¸i
®oµn lo t×m hiÓu “mèt” Pa-ri, lo may mÆc nh÷ng bé com-plª, s¬-mi, cla-v¸t,
®ãng giÇy míi, vµ cã ngêi cßn lo c¶ kho¶n níc hoa.
ViÖc lµm Êy cña c¸c c¸n bé còng lµ ®iÒu tèt. Nhng cã ®iÒu ch¾c lµ c¸c
“vÞ” ®i h¬i xa, hay cã thÓ h¬i “ån µo”, cã vÎ nh mét cuéc thi ®ua may s¾m.
ChuyÖn ®ã ®Õn t¹i B¸c.
Th¬ng yªu, b×nh ®¼ng, nhng kh«ng thÓ kh«ng nh¾c nhë, B¸c nãi:
- C¸c chó muèn thi ®ua víi Tæng thèng, Thñ tíng níc ngoµi vÒ ¨n mÆc
th× thua hä th«i. B¸c ch¸u ta thi ®ua víi hä vÒ lßng yªu níc, th¬ng d©n th× ta
míi th¾ng.
NguyÔn ViÖt Hång
TrÝch trong “B¸c Hå, con ngêi vµ phong c¸ch
TËp 4, Nxb Lao ®éng, H.1993
20- [89.] §¹o ®øc ngêi ¨n c¬m.
Mét chiÕn sÜ b¶o vÖ B¸c - sau nµy ®îc phong qu©n hµm cÊp tíng - cã
lÇn nãi r»ng:
“B¸c thêng d¹y qu©n d©n ta “cÇn, kiÖm, liªm, chÝnh, chÝ c«ng v« t”,
B¸c d¹y ph¶i lµm g¬ng tríc. B¸c d¹y ph¶i nªu cao ®¹o ®øc c¸ch m¹ng. Cã c¸n bé
nghÜ r»ng “®¹o ®øc” c¸ch m¹ng lµ ®Ó ¸p dông trong c«ng t¸c th«i. B¶n th©n
t«i, ®îc gÇn B¸c thÊy ngay trong khi ¨n c¬m, B¸c còng ®· d¹y cho chóng t«i
thÕ nµo lµ “®¹o ®øc”.
Thø nhÊt, B¸c kh«ng bao giê ®ßi hái lµ Chñ tÞch níc ph¶i ®îc ¨n thø nµy,
thø kia. Kh¸ng chiÕn gian khæ ®· ®µnh lµ B¸c sèng nh mét ngêi b×nh thêng, khi
hoµ b×nh lËp l¹i cã ®iÒu kiÖn B¸c còng kh«ng muèn coi m×nh lµ “vua” cã g×
ngon, l¹ lµ “cèng, hiÕn”.
Thø hai, mãn ¨n cña B¸c rÊt gi¶n dÞ, toµn c¸c mãn d©n téc, t¬ng cµ, c¸
kho… thêng lµ chØ 3 mãn trong ®ã cã b¸t canh, kh¸ h¬n lµ 4-5 mãn th«i…
Thø ba, B¸c thêng b¶o chóng t«i, ¨n mãn g× cho hÕt mãn Êy, kh«ng
®ông ®Üa vµo c¸c mãn kh¸c. G¾p thøc ¨n ph¶i cho cã ý. C¾t miÕng b¬ còng
ph¶i cho vu«ng vøc. Nhí lÇn ®i khu 4, ®ång chÝ BÝ th vµ Chñ tÞch Qu¶ng
B×nh ¨n c¬m víi B¸c, trong m©m cã mét b¸t m¾m NghÖ h¬i nhiÒu. B¸c dïng
b÷a xong tríc, ngåi bªn m©m c¬m. Hai c¸n bé tØnh ¨n tiÕp råi bu«ng ®òa. B¸c
nh×n b¸t m¾m nãi:
- Hai chó xÎ b¸t m¾m ra, cho c¬m thªm vµo ¨n cho hÕt.
Hai “quan ®Çu tØnh” ®µnh ph¶i ¨n tiÕp võa no, võa mÆn… ChiÒu
h«m ®ã, hai ®ång chÝ ®a B¸c ®i th¨m bê biÓn, trêi n¾ng, ¨n mÆn nªn kh¸t níc
qu¸.

-50-
LÇn kh¸c, mét c¸n bé ngo¹i giao cao cÊp ngêi Hµ TÜnh ®îc ¨n c¬m víi
B¸c, ®· g¾p mÊy cäng rau muèng cuèi cïng vµo b¸t t¬ng ¨n hÕt. Tëng lµ ®·
“hoµn thµnh nhiÖm vô” nµo ngê B¸c l¹i nãi:
- T¬ng NghÖ ®ång bµo cho B¸c, ngon l¾m. Ch¸u cho thªm Ýt c¬m vµo
b¸t “quÑt” cho hÕt…
Thø t, cã mãn g× ngon kh«ng bao giê B¸c ¨n mét m×nh, B¸c sÏ cho ngêi
nµy, ngêi kia råi sau cïng míi ®Õn phÇn m×nh, thêng lµ phÇn Ýt nhÊt. ¡n xong
thu xÕp b¸t ®òa gän gµng, ®Ó ®ì vÊt v¶ cho ngêi phôc vô.
Thø n¨m, t«i cã c¶m gi¸c lµ ®«i khi ¨n c¬m cã nh÷ng gi©y phót B¸c cÇm
®«i ®òa, n©ng b¸t c¬m. B¸c nh t lù vÒ ®iÒu g× ®ã. Tëng nh B¸c nghÜ ®Õn
®ång bµo, cô giµ, em bÐ ®ãi r¸ch ë ®©u ®©u. Tëng nh B¸c nhí l¹i nh÷ng ngµy
lao ®éng ë xø ngêi kiÕm tõng mÈu b¸nh ®Ó ¨n, ®Ó uèng, ®Ó lµm c¸ch
m¹ng… Hay lµ B¸c l¹i nghÜ ®Õn nh÷ng lÇn tï ®µy kh«ng cã g× ¨n. ThËt khã
hiÓu mµ cµng khã hiÓu, t«i l¹i cµng th¬ng B¸c qu¸, th¬ng qu¸. B©y giê vµo
nh÷ng b÷a tiÖc cao l¬ng, mü vÞ, rîu bia thøc ¨n bµy la liÖt, qu¸i l¹ t«i l¹i nhí
®Õn B¸c råi… cã ¨n còng ch¼ng thÊy ngon nh khi xa ngåi vµo m©m c¬m ®¹m
b¹c víi B¸c”.
TrÝch trong cuèn “TÊm lßng cña B¸c” S®d, tr.107
[93.] ¡n no råi h·y ®Õn lµm viÖc.
Anh em, b¹n bÌ, hä hµng l©u ngµy gÆp nhau, cïng uèng mét chÐn rîu, ¨n
víi nhau mét b÷a c¬m còng lµ viÖc thêng t×nh. C¸i chÝnh lµ ë tÊm lßng trung
thùc, t×nh nghÜa, kÝnh träng, yªu th¬ng nhau chø kh«ng nªn “kh¸ch mét khøa m-
êi” tranh thñ chi tiªu “tiÒn chïa” x¶ l¸ng. Kh¸ch kh«ng nªn v× c¬ng vÞ “gîi ý”
khÐo ®Ó chñ nhµ “nghªnh tiÕp”.
Anh em ë gÇn B¸c cho biÕt, dï trong kh¸ng chiÕn ë ViÖt B¾c, hay khi
®· vÒ Hµ Néi, kÓ c¶ trong nh÷ng n¨m chèng Mü, cøu níc, hÔ ®i c«ng t¸c xa,
gÇn, lµ nhÊt ®Þnh B¸c “b¾t” mang c¬m ®i theo. Khi c¬m n¾m, ®én c¶ ng«,
m×. Khi lµ b¸nh m× víi thøc ¨n nguéi. ChØ cã canh lµ cho vµo phÝch ®Ó ®Õn
b÷a, B¸c dïng cho nãng.
Nhí lÇn vÒ th¨m tØnh Th¸i B×nh, TØnh uû vµ Uû ban nh©n d©n cè nµi
B¸c ë l¹i ¨n c¬m. B¸c nãi: “§i th¨m tØnh lôt cßn ¨n uèng nçi g×”. Nãi xong, B¸c
l¹i th¬ng c¸n bé v× ®· cã c¬m s½n. B¸c gäi ®ång chÝ c¶nh vÖ ®a c¬m n¾m
thøc ¨n mÆn cña B¸c ®Õn vµ b¶o:
- Mêi ®ång chÝ BÝ th vµ Chñ tÞch ®Õn ¨n c¬m víi B¸c. Cßn chó vµ b¸c
sÜ sang m©m kia ¨n c¬m víi c¸n bé tØnh.
Thêng lµ ®i c«ng t¸c, ®Õn b÷a B¸c cho dõng xe, chän n¬i v¾ng, m¸t,
s¹ch, B¸c, ch¸u mang c¬m ra ¨n. Lµm viÖc xong, B¸c chän giê ra vÒ ®Ó kÞp ¨n
c¬m “ë nhµ”. NÕu kh«ng, l¹i cã c¬m nÊu b÷a thø hai mang theo.
ChØ khi nµo ë ®©u, c«ng t¸c l©u B¸c míi chÞu “¨n” c¬m ë ®Þa ph¬ng.
Bao giê B¸c còng dÆn “chñ nhµ”:
- §oµn B¸c ®i cã tõng nµy ngêi. NÕu ®îc, chØ ¨n tõng nµy, tõng nµy…

-51-
Dï kh«ng nghe lêi B¸c, chñ nhµ dän “cç” ra, B¸c còng cã c¸ch riªng cña
B¸c. B¸c nãi víi anh em:
- B¸c ch¸u ta chØ ¨n hÕt mãn nµy, mãn nµy th«i. Cßn mãn nµy ®Ó
nguyªn.
Nhµ chñ thiÕt tha mêi B¸c dïng thö mãn “c©y nhµ l¸ vên”, B¸c còng chØ
g¾p vµo b¸t anh em vµ b¸t m×nh mçi ngêi mét miÕng råi l¹i xÕp ngay ng¾n
®Üa thøc ¨n Êy, kiªn quyÕt ®Ó ra ngoµi m©m, ngêi ngoµi nh×n vµo thÊy ®Üa
thøc ¨n vÉn nh nguyªn vÑn. B¸c nãi víi c¸n bé:
- Ngêi ta dän mét b÷a sang, B¸c ch¸u m×nh cã khi còng ch¼ng ¨n ®©u,
ch¼ng ¨n hÕt. Nhng ®i råi ®Ó l¹i c¸i tiÕng: §Êy, B¸c Hå ®Õn th¨m còng lµm
c¬m thÕ nµy, thÕ nä, còng ®iÒu ®éng ngêi nµy, ngêi nä tõ giao tÕ sang, mÊt
thêi gian. ThÕ lµ, tù m×nh, B¸c bao che cho c¸i chuyÖn x«i, thÞt… Cø ¨n no råi
®Õn lµm viÖc.
NguyÔn ViÖt Hång

TrÝch trong “B¸c Hå, con ngêi vµ phong c¸ch


TËp 4, Nxb Lao ®éng, H.1993
[85.] Ai ¨n th× ngêi Êy tr¶ tiÒn
N¨m 1954, hoµ b×nh lËp l¹i trªn nöa níc. §ång bµo c¸c ®Þa ph¬ng cã s¶n
vËt g× quý ®Òu göi mét Ýt lªn biÕu B¸c ®Ó giíi thiÖu thµnh tÝch t¨ng gia víi
Ngêi.
Trong mét b÷a c¬m, B¸c thÊy cã mãn cµ NghÖ, qu¶ nhá, cïi dßn, ng©m
m¾m. B÷a Êy B¸c ¨n rÊt ngon. H«m sau l¹i cã mãn cµ quª h¬ng. B¸c ¨n hÕt vµi
ba qu¶. ThÊy thÕ ®ång chÝ anh nu«i l¹i dän cµ.
B¸c hái:
- Cµ muèi mua hay ai cho thÕ?
- Tha B¸c, ®ång bµo NghÖ An ®a ra tÆng B¸c.
- Cã nhiÒu kh«ng?
- D¹, mét « t« ¹.
B¸c chËm r·i nãi:
- ThÕ nµy nhÐ. Cµ NghÖ ¨n rÊt ngon. B¸c ¨n mÊy b÷a liÒn lµ ®ñ råi.
B©y giê ai muèn ¨n n÷a th× tr¶ tiÒn cho ®ång bµo NghÖ An.
§ång chÝ chiÕn sÜ anh nu«i lïi ra nãi:
- ChÕt cha! §· b¶o mµ.
BÝch H¹nh "B¸c Hå víi chiÕn sÜ"
TËp 3, NXB Qu©n ®éi nh©n d©n. H. 1998.
[83.] B÷a c¬m kh¸ng chiÕn
Kho¶ng gi÷a n¨m 1952, §oµn ®¹i biÓu qu©n ®éi gåm 20 ngêi tiªu biÓu
cña c¸c ®¬n vÞ chñ lùc, bé ®éi ®Þa ph¬ng vµ d©n qu©n du kÝch trong c¶ níc
®Õn Tuyªn Quang dù "§¹i héi liªn hoan anh hïng chiÕn sÜ thi ®ua c«ng n«ng
binh toµn quèc".

-52-
Tríc khi vµo §¹i héi, B¸c mêi c¬m mäi ngêi. Cô Hoµng Hanh, ThiÕu tíng
TrÇn §¹i NghÜa, anh Ng« Gia Kh¶m, chÞ NguyÔn ThÞ Chiªn vµ mét em thiÕu
nhi ®îc B¸c gäi ngåi cïng m©m víi B¸c.
Trªn chiÕc bµn b»ng tre nøa s¹ch sÏ, thøc ¨n ®îc bµy lªn, cã thÞt gµ, c¸
r¸n, da chua, rau vµ c¶ mét b¸t da nÊu dÊm c¸. B¸c nãi: "§©y lµ b÷a c¬m kh¸ng
chiÕn ®Ó chóc mõng c¸c chiÕn sÜ thi ®ua ®· lËp nhiÒu thµnh tÝch trong s¶n
xuÊt vµ chiÕn ®Êu. Trung ¬ng §¶ng vµ ChÝnh phñ kh«ng cã g× nhiÒu, chØ
toµn nh÷ng thø do anh em trong c¬ quan vµ B¸c trång trät, ch¨n nu«i thu h¸i ® -
îc, mêi cô, c¸c c« c¸c chó ¨n. §· ¨n lµ ¨n thËt no, ¨n no ®Ó ®ñ søc tham gia héi
nghÞ, nghe hiÓu hÕt mäi ®iÒu vÒ nãi l¹i víi nh©n d©n. Nµo, xin mêi! Råi B¸c
cÇm ®òa g¾p thøc ¨n vµo b¸t cho tõng ngêi.
Cã ®ång chÝ nãi: "Chao «i! B¸c thÕt chóng ch¸u nhiÒu mãn qu¸". B¸c
quay sang vui vÎ nãi: "TÊt c¶ ®©y ®Òu lµ kÕt qu¶ t¨ng gia s¶n xuÊt cña tËp
thÓ c¬ quan: gµ vµ c¸ lµ B¸c tù nu«i. Rau th× c¸c c« c¸c chó xem k×a - B¸c chØ
tay ra kho¶ng ®Êt phÝa sau héi trêng. Gi÷a t¸n c©y cao, cã mét kho¶ng n¾ng
réng, nh×n râ c¸c luèng rau xanh vµ giµn bÇu t¬i. B¸c tiÕp: Rau th¬m, hµnh tái
còng kh«ng ph¶i mua. H«m nay cha giÕt lîn, ®Ó Héi nghÞ thµnh c«ng, råi sÏ
khao chung mét b÷a.
Mäi ngêi m¶i nghe B¸c nãi, kh«ng ai g¾p thøc ¨n. B¸c l¹i vån v· giôc:
"Nµo tÊt c¶ ¨n ®i, ¨n xong ta sÏ nãi chuyÖn víi nhau".
Cã B¸c cïng ¨n, mäi ngêi ¨n rÊt ngon lµnh, vui vÎ. Trong b÷a ¨n, nh×n anh
Ng« Gia Kh¶m cã th¬ng tËt ë tay, cÇm th×a xóc ¨n thËt vÊt v¶, B¸c r¬m rím níc
m¾t vµ cø g¾p cho anh ®Òu. ThÊy chÞ Chiªn thÝch ¨n c¸, B¸c hái:
- Quª ch¸u cã nu«i c¸ kh«ng?
- Tha B¸c, kh«ng nu«i ¹. Khi muèn ¨n th× x¸ch giá ra ®ång, hoÆc ®¸nh
b¾t ë ao, hå, s«ng.
- ë ®©y, B¸c vµ anh em trong c¬ quan chØ ng¨n l¹i mét qu·ng suèi, vËy
mµ c¸ to thÕ ®Êy.
B¸c vui vÎ hái chuyÖn mäi ngêi. B÷a ¨n h«m Êy thËt ngon miÖng, tho¶i
m¸i vµ th©n thiÕt.
Trung Kiªn TrÝch trong cuèn “B¸c Hå víi chiÕn sÜ"
NXB Qu©n ®éi nh©n d©n, H. 1994.
21- [116.] §ãn vua hay ®ãn B¸c.
Håi cßn bÐ, t«i ®îc thÊy mét lÇn nh©n d©n huyÖn ThiÖu Ho¸ tæ chøc
®ãn B¶o §¹i ®Õn kh¸nh thµnh trêng tiÓu häc cña huyÖn.
Kh«ng biÕt thî ë ®©u vÒ, hä dùng cæng chµo b»ng gç, b»ng m©y, b»ng
cµnh dõa, ®an, cµi hoa l¸, viÕt ch÷, treo cê, gi¨ng ®Ìn rÊt c«ng phu… C¸c quan
së t¹i tõ c¸c x· xa vÒ, mò ¸o thông xanh, giµy hia xóng xÝnh ch¾p tay chê ®îi.
LÝnh tr¸ng sóng èng canh g¸c nghiªm ngÆt. Tr«ng ®Õn l¹ m¾t…
Lín lªn theo c¸ch m¹ng, t«i ®îc chøng kiÕn mét sè lÇn c¸c c¬ quan, ®¬n
vÞ, ®oµn thÓ, héi nghÞ ®ãn B¸c…

-53-
LÇn B¸c ®Õn dù lÔ kû niÖm thµnh lËp qu©n ®éi ë nhµ kh¸ch quèc tÕ
trªn ®êng Ph¹m Ngò L·o. B¸c tõ mét chiÕc xe kh«ng ®îc ®Ñp l¾m bíc xuèng,
anh em chóng t«i quªn c¶ kû luËt ch¹y ra v©y lÊy B¸c. MÊy ®ång chÝ b¶o vÖ
x« bËt chóng t«i ra. B¸c chØ nãi nhÑ nhµng:
- C¸c ch¸u ®Ó B¸c ®i. C¸c chó ®õng lµm thÕ.
LÇn vµo Vinh, s¸ng sím, hoa trong vên t¬i lµ thÕ mµ míi 9, 10 giê ®· rò
xuèng lµm cho c¸c vÞ chñ nhµ hÐo h¾t c¶ ruét gan.
B¸c ra vên, cÇm c©y hoa nhæ lªn. Th× ra kh«ng ph¶i lµ c©y hoa trång
mµ míi c¾m… B¸c còng nhÑ nhµng nãi:
- Kh«ng nªn lµm thÕ…
N¨m 1953, Trung ¬ng Héi Phô n÷ mêi B¸c ®Õn th¨m. ChÞ em h« hµo
quÐt nhµ trong, vên ngoµi, ®Çu cæng s¹ch sÏ. C¸c chÞ c¨ng mét khÈu hiÖu c¾t
d¸n ch÷ “Hå ChÝ Minh mu«n n¨m” nhng kh«ng d¸n c¸c dÊu. L¹i mét cæng chµo
kÕt l¸, cµi hoa rõng… Ai còng b¶o nhau mÆc quÇn ¸o thËt ®Ñp råi xÕp hai
hµng, tõ cæng vµo nhµ nh kiÓu “hµng rµo danh dù”, håi hép, chê ®îi…
S¬ng sím ViÖt B¾c ®· tan, trêi ®· ®Ñp. Chê m·i kh«ng thÊy kh¸ch
®Õn. Chñ tÞch Héi ®· sèt ruét hÕt ®i ra, l¹i ®i vµo. Bçng cã tiÕng b¸o:
- ChÞ XuyÕn ¬i! B¸c ë trong nµy råi!...
ThÕ lµ hµng rµo danh dù tan! ïa vµo trong nhµ ®· thÊy B¸c ®ang th¨m
vên rau, giÕng níc… B¸c bíc ra cæng, B¸c nãi:
- Chµo c¸c c«, c¸c ch¸u. Vµo nhµ thÊy v¾ng. B¸c ®o¸n ngay lµ tÊt c¶ ë
ngoµi nµy.
Nh×n lªn khÈu hiÖu, B¸c cêi:
- TiÕng ViÖt ta cã dÊu, ph¸t ©m rÊt hay, ph©n biÖt râ rµng. D¸n ch÷
thÕ nµy ®äc thÕ nµo còng ®îc, sai ý cña m×nh ®i.
Vµo ®Õn Héi trêng B¸c hái:
- C¸c c« ®ãn ai thÕ?
Mäi ngêi ngí ra, kh«ng râ ý B¸c lµ thÕ nµo.
- Tha B¸c, ®ãn B¸c ®Êy ¹!
B¸c «n tån nãi:
- µ ra thÕ. C¸c c« ®ãn B¸c, chø cã ph¶i ®ãn «ng vua, «ng quan nµo ®©u
mµ söa so¹n trang trÝ cÇu kú nh thÕ!...
NghÜ th¬ng c¸c chÞ mÊt vui, B¸c “rÏ” sang chuyÖn kh¸c khen:
- S¹ch sÏ, gän gµng thêng xuyªn hay chØ ®îc h«m nay th«i ®Êy!...
B©y giê c¸c chÞ em míi d¸m “b¾t chuyÖn”:
- D¹ tha B¸c, thêng xuyªn ¹.
Th¶o H¹nh (Theo chÞ X vµ c¸c anh H.§)
TrÝch trong cuèn: “TÊm lßng cña B¸c”
Nxb C«ng an ND, H.2005
[78.] Mét b÷a ¨n tèi cña B¸c

-54-
Th¸ng 4 n¨m 1946, gi÷a lóc ®Êt níc ®ang bÒ bén c«ng viÖc, th× B¸c
vÉn dµnh nh÷ng th× giê quý b¸u vÒ Ninh B×nh dµn xÕp nh÷ng vÊn ®Ò ®èi
néi, ®èi ngo¹i cã lîi cho quèc gia. Vµo kho¶ng ngµy 10 ®Õn 12, B¸c ®i qua thÞ
x· Ninh B×nh ®Ó xuèng Ph¸t DiÖm. Lóc ®ã t«i lµ quyÒn Chñ tÞch Uû ban
hµnh chÝnh tØnh. Mét dÞp may hiÕm cã ®îc ®ãn B¸c vÒ tØnh, nghÜ vËy, t«i
mêi ®ång chÝ Uû viªn th ký kiªm Phã chñ tÞch vµ Ch¸nh V¨n phßng ®Õn héi ý.
Hai ®ång chÝ còng cïng chung mét ý nghÜ nh t«i.
T«i ph©n c«ng ®ång chÝ Phã Chñ tÞch huy ®éng nh©n d©n ra tËp
trung ®ãn B¸c, ®ång chÝ Ch¸nh V¨n phßng chuÈn bÞ c¬m mêi B¸c, cßn t«i phô
tr¸ch viÖc dän dÑp v¨n phßng, chuÈn bÞ chç nghØ vµ chç ngñ cho B¸c qua
®ªm.
Qu¶ nh t«i dù ®o¸n, s¸u giê chiÒu th× xe B¸c vÒ ®Õn phÝa nam thÞ x·
Ninh B×nh. Nh©n d©n ®· vÉy cê, h« khÈu hiÖu råi ïa xuèng lßng ®êng ®ãn
B¸c. B¸c ra khái xe vÉy chµo nh©n d©n. Nh©n lóc ®ã chóng t«i mêi B¸c vµo
trô së Uû ban hµnh chÝnh tØnh.
Tríc sù nhiÖt t×nh cña nh©n d©n thÞ x·, kh«ng nì tõ chèi, B¸c ®· vµo
gÆp Uû ban hµnh chÝnh tØnh Ninh B×nh.
§Õn cæng c¬ quan, B¸c b¶o ®ång chÝ l¸i xe dõng l¹i råi xuèng ®i bé.
Võa ®i B¸c võa hái t×nh h×nh ®êi sèng cña nh©n d©n, ®Æc biÖt ®ång bµo ë
vïng c«ng gi¸o. Chóng t«i b¸o c¸o víi B¸c vÒ nh÷ng khã kh¨n trong tØnh, mét sè
n¬i n«ng d©n cßn bÞ ®ãi.
B¸c c¨n dÆn chóng t«i ph¶i chó ý ®oµn kÕt l¬ng gi¸o, ®éng viªn bµ con
tÝch cùc t¨ng gia s¶n xuÊt ®Ó chèng ®ãi, chó ý c«ng t¸c diÖt giÆc dèt, më
nhiÒu líp b×nh d©n häc vô vµo buæi tra, buæi tèi, vËn ®éng bµ con ®i häc.
Chóng t«i mêi B¸c nghØ l¹i c¬ quan cho ®ì mÖt råi dïng b÷a tèi. Thùc ra
b÷a c¬m chóng t«i chuÈn bÞ cho B¸c kh«ng cã g× ngoµi mét con gµ giß luéc, n-
íc dÊm nÊu bÝ ®ao, v× lóc ®ã kinh phÝ cña Uû ban hµnh chÝnh tØnh còng
hÕt søc khã kh¨n.
B¸c nãi:
- Hµng ngµn ®ång bµo ta ®ang chê B¸c ngoµi kia, B¸c kh«ng thÓ nghØ
ë ®©y ®Ó ¨n c¬m ®îc v× 9 giê tèi B¸c ®· cã viÖc ë Chñ tÞch phñ. B©y giê c¸c
chó gióp B¸c: mét chó ra tËp hîp ®ång bµo vµo mét ng· t réng gÇn ®©y ®Ó
B¸c ra nãi chuyÖn víi ®ång bµo m¬i phót, mét chó ra cöa hµng b¸nh mua cho
B¸c mét cÆp b¸nh giß. Cßn c¸c chó ®i víi B¸c th× tranh thñ ¨n c¬m tr íc. Nãi
chuyÖn xong, B¸c ngîc Hµ Néi ngay cho kÞp hÑn. Trong xe B¸c sÏ ¨n b¸nh võa
®ì tèn kÐm, võa tiÕt kiÖm ®îc thêi gian cho B¸c.
Chóng t«i v©ng lêi B¸c lµm theo.
Nãi chuyÖn víi ®ång bµo Ninh B×nh h«m ®ã, B¸c nhÊn m¹nh:
- §ång bµo chó ý ®oµn kÕt l¬ng gi¸o v× ©m mu cña kÎ thï lu«n t×m c¸ch
chia rÏ ®ång bµo l¬ng gi¸o.
- §ång bµo tÝch cùc t¨ng gia s¶n xuÊt chèng giÆc ®ãi, chèng giÆc dèt.

-55-
- §ång bµo chuÈn bÞ tinh thÇn chÞu ®ùng gian khæ ®Ó chèng giÆc
ngo¹i x©m b¶o vÖ Tæ quèc.
KÕt thóc, B¸c hái:
- §ång bµo cã ®ång ý thùc hiÖn ba ®iÒu t«i nªu ra kh«ng?
- §ång ý! §ång ý! Hå Chñ tÞch mu«n n¨m.
Hµng ngµn n¾m tay g©n guèc gi¬ lªn hëng øng. TiÕng h« vµ tiÕng vç
tay r©m ran.
B¸c vÉy tay chµo ®ång bµo råi lªn xe vÒ Hµ Néi. Xe ®i ®îc mét qu·ng
B¸c míi b¾t ®Çu dïng "b÷a ¨n tèi" cña m×nh.
PhÝ V¨n B¸i kÓ, Hå Vò ghi
Trong cuèn "B¸c Hå, con ngêi vµ phong c¸ch"
TËp 1, NXB Lao ®éng, H. 1992.
22- [103.] T×nh yªu th¬ng bao la1
§oµn chuyªn gia y tÕ Céng hoµ D©n chñ §øc chóng t«i sang tíi thñ ®«
Hµ Néi vµo ngµy 2 th¸ng 2 n¨m 1956, sau mét thêi gian ngãt ba tuÇn ®¸p tµu
liªn vËn quèc tÕ tõ thµnh phè BÐc-lin. Chóng t«i c¶ th¶y gåm 35 ngêi, do Gi¸o
s TiÕn sÜ KiÕc-s¬, nhµ gi¶i phÉu xuÊt s¾c lµm trëng ®oµn. TÊt c¶ chóng t«i
sang ViÖt Nam lÇn ®Çu vµ ®Òu tù hµo nhng còng ®Òu lo l¾ng, håi hép tríc
nhiÖm vô mµ Héi ®ång toµn quèc mÆt trËn d©n téc ®· giao cho lµ gióp trang
bÞ nhµ th¬ng Phñ Do·n, tøc bÖnh viÖn H÷u NghÞ ViÖt Nam - Céng hoµ D©n
chñ §øc ngµy nay, b»ng nh÷ng m¸y mãc vµ dông cô y tÕ do nh©n d©n níc
chóng t«i göi tÆng nh©n d©n ViÖt Nam anh em.
Riªng t«i vµ mét vµi anh chÞ em n÷a, trong ®ã cã ®ång chÝ ThÝt-xkª,
T«n-man, §vª-s¬, VÝt-xtu-ba cã nhiÖm vô hoµn thµnh xëng lµm ch©n tay gi¶
cho c¸c ®ång chÝ th¬ng binh ViÖt Nam.
T«i cßn nhí, nh÷ng ngµy ®Çu tíi ViÖt Nam, thêi tiÕt kh¸ l¹nh vµ tÕt
Nguyªn §¸n còng s¾p ®Õn. C¶ mét kh«ng khÝ n« nøc chuÈn bÞ TÕt. Chóng t«i
®· ®îc sèng víi c¸c b¹n ViÖt Nam trong kh«ng khÝ Êy vµ sÏ kh«ng bao giê quªn
c¸c mãn ¨n d©n téc, c¸c phong tôc, c¸c trß vui trong TÕt cæ truyÒn. Riªng ®ång
chÝ trëng ®oµn cña chóng t«i cßn ®îc hëng mét vinh dù ®Æc biÖt cïng mét sè
b¹n quèc tÕ ¨n TÕt víi B¸c Hå. §i dù vÒ, ®ång chÝ ®· kÓ cho chóng t«i nghe
nhiÒu mÈu chuyÖn lý thó trong dÞp hiÕm cã Êy vµ chóng t«i ®Òu hy väng
r»ng trong thêi gian c«ng t¸c ë ViÖt Nam sÏ cã dÞp ®îc tr«ng thÊy Ngêi. Vµ,
kh«ng ngê lµ chóng t«i ®· kh«ng nh÷ng ®îc tr«ng thÊy vÞ l·nh tô kÝnh yªu cña
nh©n d©n ViÖt Nam mµ cßn ®îc tha chuyÖn víi Ngêi, ®îc ë bªn Ngêi nhiÒu
lÇn.
LÇn thø nhÊt lµ tèi mïng 9 th¸ng 6, chóng t«i ®îc B¸c mêi ®Õn dù cuéc
vui trong vên Phñ Chñ tÞch do Ngêi tæ chøc riªng cho c¸c chuyªn gia c¸c níc x·
héi chñ nghÜa ë Ch©u ¢u. T«i nhí ®ªm ®Êy B¸c rÊt vui, coi chóng t«i nh ngêi
quen th©n ®· l©u vµ chÝnh v× vËy, ngay tõ giê phót ®Çu, chóng t«i ®· hoµn
toµn kh«ng c¶m thÊy nh÷ng ng¨n c¸ch gi÷a vÞ l·nh ®¹o tèi cao cña mét Nhµ níc
1
ViÕt theo lêi kÓ cña ®ång chÝ Quyn-th¬ ¤-®¬, b¸c sÜ næi tiÕng khoa chØnh h×nh.

-56-
víi nh÷ng c«ng d©n b×nh thêng. B¸c ®· kÓ chóng t«i nghe vÒ nh÷ng ngµy
®Çu kh¸ng chiÕn chèng thùc d©n Ph¸p, vÒ nh÷ng ®au th¬ng, mÊt m¸t mµ
nh©n d©n ViÖt Nam ph¶i chÞu ®ùng ®Ó giµnh cho ®îc nÒn ®éc lËp, tù do
ch©n chÝnh cña m×nh. B¸c nãi: B¸c thay mÆt ChÝnh phñ vµ nh©n d©n ViÖt
Nam chµo mõng nh÷ng ngêi anh em x· héi chñ nghÜa ®· tõ nh÷ng ph¬ng trêi
xa sang ®©y chung søc, chung lßng gióp ®ì nh©n d©n ViÖt Nam trong c«ng
cuéc x©y dùng l¹i ®Êt níc. B¸c chØ nãi cã thÕ, kh«ng ®äc diÔn v¨n trang
nghiªm g× c¶, còng chÝnh v× vËy mµ chóng t«i cµng thÊm thÝa nh÷ng ®iÒu
B¸c mong muèn. B¸c ®· ®i gÆp, nãi chuyÖn víi tõng ®oµn chuyªn gia. Víi
®oµn chóng t«i, B¸c còng hái rÊt kü vÒ c«ng viÖc cña tõng nhãm, tõng ngêi.
BiÕt t«i phô tr¸ch nhãm chØnh h×nh, B¸c dõng l¹i hái kh¸ kü vÒ néi dung c«ng
viÖc vµ dÆn nÕu cã yªu cÇu g× th× cø cho B¸c biÕt. ThÊy chóng t«i cßn rÊt
trÎ, B¸c hái th¨m t×nh h×nh gia ®×nh, vî con ra sao. T«i cã tha víi B¸c lµ t«i cha
x©y dùng gia ®×nh, ngêi yªu cña t«i ®ang c«ng t¸c ë thñ ®« BÐc-lin. Chóng t«i
høa hÑn víi nhau lµ sÏ lµm lÔ thµnh h«n sau chuyÕn ®i c«ng t¸c nµy. B¸c vç
vai th©n mËt nãi: “Cho t«i göi lêi th¨m ngêi b¹n g¸i th©n yªu cña ®ång chÝ vµ
mong hai ngêi viÕt th ®Òu cho nhau”. T«i rÊt sung síng ®îc chuyÓn lêi th¨m
cña Ngêi tíi ngêi yªu cña t«i. Trong chÝn th¸ng c«ng t¸c ë ViÖt Nam, t«i ®· viÕt
cho c« Êy nh÷ng bøc th vµ ®iÒu thó vÞ lµ cho ®Õn nay, nh÷ng bøc th Êy vÉn
cßn gi÷ ®îc c¶. B¸c còng cã hái th¨m ®ång chÝ ¸c-n« Brèc, ngêi võa míi cíi vî
®îc ba th¸ng th× nhËn ®îc lÖnh ®i c«ng t¸c ë ViÖt Nam. §ång chÝ Brèc b¸o
c¸o víi B¸c r»ng, lóc ®Çu ngêi vî Êy còng buån, nhng khi hiÓu râ ý nghÜa c«ng
viÖc mµ chång sÏ lµm th× l¹i vui vÎ ngay…
Còng trong cuéc vui Êy, B¸c ®· ®Ò nghÞ tõng ®ång chÝ chuyªn gia h¸t
mét bµi d©n ca cña níc m×nh. Më ®Çu lµ tiÕng h¸t ªm dÞu cña mét n÷ v¨n
c«ng ViÖt Nam. Chóng t«i thÊy gay qu¸, bëi v× lµm thÇy thuèc chóng t«i ®©u
cã tµi h¸t! Mµ c¸c chuyªn gia níc kh¸c còng ch¼ng h¬n g× chóng t«i! Nhng råi
ai còng h¸t. §oµn chóng t«i rÊt ©n hËn lµ kh«ng thuéc mét bµi d©n ca nµo c¶,
cho nªn ®· xin phÐp B¸c h¸t bµi “L÷ ®oµn Ten-l¬-man”, mét bµi h¸t quen
thuéc cña nh÷ng ngêi ®· tõng chiÕn ®Êu ë T©y Ban Nha. Vµ B¸c còng gËt
®Çu khen.
Nhê cã lÇn gÆp Êy, ®îc B¸c Hå quan t©m, khuyÕn khÝch, t«i cµng tù
tin trong c«ng viÖc cña m×nh. Ch¼ng h¹n viÖc më réng xëng chØnh h×nh lóc
®Çu kh«ng ph¶i lµ ®· ®îc nhiÒu ®ång chÝ ViÖt Nam t¸n thµnh. T«i ®· tr×nh
bµy ý kiÕn cña t«i víi mét ®ång chÝ c¸n bé cao cÊp cña ViÖt Nam vµ kh«ng
ngê B¸c còng biÕt chuyÖn nµy. Cuèi cïng ý kiÕn cña t«i ®· ®îc B¸c, ®ång chÝ
Trêng Chinh håi Êy lµ Tæng BÝ th §¶ng vµ ®ång chÝ Thñ tíng Ph¹m V¨n §ång
ñng hé.
Ngµy 28 th¸ng 7 n¨m 1956, nh©n kh¸nh thµnh BÖnh viÖn H÷u nghÞ
ViÖt Nam - Céng hoµ D©n chñ §øc, B¸c Hå ®· tíi th¨m, mang ®Õn cho c¸n bé,
c«ng nh©n viªn ViÖt Nam vµ Céng hoµ D©n chñ §øc niÒm phÊn khëi ®Æc
biÖt. TiÕc r»ng, t«i kh«ng cã mÆt h«m ®ã v× bËn ®i c«ng t¸c ®Þa ph¬ng. Nh-
ng Ýt l©u sau, vµo ngµy 12 th¸ng 8, t¹i cuéc chiªu ®·i tiÔn §oµn ®¹i biÓu MÆt
trËn D©n téc níc Céng hoµ D©n chñ §øc do ®ång chÝ SmÝt-xl¬ dÉn ®Çu

-57-
®ang ë th¨m ViÖt Nam, t«i sung síng ®îc gÆp l¹i B¸c vµ cã ®iÒu kiÖn b¸o c¸o
víi Ngêi vÒ c«ng viÖc cña chóng t«i. T«i còng kh«ng quªn bµy tá niÒm xóc
®éng cña m×nh vÒ sù quan t©m cña B¸c. B¸c b¶o: “Chóng t«i c¶m ¬n c¸c ®ång
chÝ míi ®óng chø!”. B¸c tá ý quan t©m ®Æc biÖt víi vÊn ®Ò lµm ch©n tay
gi¶ vµ c«ng t¸c th¬ng binh x· héi nãi chung. Qua nh÷ng ®iÒu Ngêi hái, t«i
nhËn thÊy rÊt râ t×nh c¶m yªu th¬ng cña B¸c ®èi víi anh em th¬ng binh. ThËt
ra, t«i ®· nhËn thÊy ®iÒu ®ã ngay tõ khi mét ®ång chÝ b¸c sÜ ViÖt Nam cho
t«i xem bøc th cña B¸c Hå göi anh em th¬ng binh, bÖnh binh n¨m 1948. L¸ th
ng¾n, nhng trµn ®Çy t×nh th¬ng yªu cña vÞ cha giµ ®èi víi nh÷ng ngêi con u
tó cña Tæ quèc, ®ång thêi thÓ hiÖn néi dung hÕt søc ®óng ®¾n ®èi víi c«ng
t¸c th¬ng binh. T«i nhí m·i mét c©u trong l¸ th ®ã: “T«i cïng ®ång bµo lu«n
lu«n nhí ®Õn c¸c ®ång chÝ”. Võa qua, t«i ®· ®îc ®i nghiªn cøu t×nh h×nh
c«ng t¸c th¬ng binh trªn toµn miÒn B¾c, vµo ®Õn tËn khu giíi tuyÕn ë VÜnh
Linh, cho nªn ®· cã thÓ b¸o c¸o víi B¸c Hå mét sè suy nghÜ cña t«i. B¸c tõng
nãi “Th¬ng binh tµn chø kh«ng phÕ”, t«i nghÜ ®ã lµ mét ý kiÕn hÕt søc quan
träng, bëi v× nã ®éng viªn m¹nh mÏ anh em th¬ng binh lu«n lu«n nh×n thÊy
triÓn väng cña ®êi m×nh, nghÜa lµ cã thÓ trë thµnh ngêi cã Ých cho x· héi.
B¸c Hå rÊt chó ý l¾ng nghe nh÷ng ®iÒu t«i tha víi Ngêi.
Sau ®ã, B¸c nh×n t«i víi vÎ trÇm ng©m:
- §ång chÝ ¤-®¬, ®ång chÝ cã vui lßng viÕt thµnh v¨n b¶n cho t«i
nh÷ng ý kiÕn ®ång chÝ võa nãi kh«ng?
T«i sung síng ®¸p:
- D¹ tha B¸c, ®îc ¹!.
B¸c tá ý hµi lßng. Mét l¸t sau Ngêi l¹i nãi:
- Hay thÕ nµy vËy: t«i sÏ ®Ò nghÞ mét nhµ b¸o cña chóng t«i ®Õn ghi
l¹i nh÷ng ý kiÕn cña ®ång chÝ vµ cho ®¨ng lªn b¸o.
T«i kh«ng ngê ®iÒu t«i nãi l¹i cã thÓ cã Ých nh vËy. Ýt h«m sau, cã mét
®ång chÝ ë b¸o Nh©n d©n ®Õn t×m gÆp t«i vµ chóng t«i ®· lµm viÖc víi
nhau trong hai giê liÒn theo chØ thÞ cña B¸c. DÜ nhiªn, t«i cã thÓ nãi tØ mØ
h¬n lµ khi tha chuyÖn víi B¸c, vµ ®· nãi thªm vÒ tÇm quan träng cña thÓ dôc
thÓ thao ®èi víi søc khoÎ cña anh em th¬ng binh - thËt t×nh lµ nã cßn quan
träng h¬n c¶ ®èi víi ngêi thêng - nã gióp anh em v÷ng tin ë søc lùc m×nh, tù
thÊy lµm chñ ®îc søc khoÎ cña m×nh, kh«ng bÞ lÖ thuéc vµo th¬ng tËt hay trë
ng¹i v× th¬ng tËt. T«i còng tr×nh bµy mét sè kinh nghiÖm vÒ viÖc d¹y nghÒ
cho th¬ng binh ë Céng hoµ D©n chñ vµ b¸o Nh©n d©n còng giíi thiÖu l¹i.
Lµ mét thÇy thuèc, t«i rÊt xóc ®éng tríc sù quan t©m cña B¸c ®èi víi th-
¬ng binh, mét mèi quan t©m chøa chan t×nh th¬ng yªu. ChÝnh t×nh c¶m ®ã
cña Ngêi ®· ®éng viªn t«i nhiÒu trong nh÷ng ngµy c«ng t¸c ë ViÖt Nam còng
nh trong suèt qu¸ tr×nh c«ng t¸c sau nµy cña t«i. Cã thÓ nãi: Chóng t«i ®· lµm
viÖc víi tÊt c¶ tr¸i tim m×nh.
TrÝch trong: “B¸c Hå nh chóng t«i ®· biÕt
S®d, tr.158

-58-
[105.] Ngêi Ph¸p, ngêi Mü
TuÇn b¸o “§©y Paris” ra ngµy 18/6/1946 lµ mét trong nh÷ng bµi viÕt
sím nhÊt, t¬ng ®èi ®Çy ®ñ nhÊt vÒ phong c¸ch cña B¸c Hå.
“Chñ tÞch níc ViÖt Nam lµ mét ngêi gi¶n dÞ qu¸ ®çi. Quanh n¨m «ng
chØ mÆc mét bé ¸o ka ki xoµng xÜnh vµ khi nh÷ng ngêi céng t¸c quanh «ng
®Ó ý, nãi víi «ng r»ng víi ®Þa vÞ «ng ngµy nay, nhiÒu khi cÇn ph¶i mÆc cho
®îc trang träng, th× «ng chØ mØm cêi tr¶ lêi:
Chóng ta tëng r»ng chóng ta ®îc quý träng v× cã ¸o ®Ñp mÆc, trong khi
bao nhiªu ®ång bµo m×nh trÇn ®ang rÐt run trong thµnh phè vµ c¸c vïng quª”.
Sù ¨n ë gi¶n dÞ ®Õn cùc ®é, nh mét nhµ Èn sÜ, ®ã lµ mét ®øc tÝnh râ
rÖt nhÊt cña Chñ tÞch Hå ChÝ Minh. Mét tuÇn lÔ «ng nhÞn ¨n mét b÷a, kh«ng
ph¶i lµ ®Ó hµnh h¹ m×nh cho khæ së mµ lµ ®Ó nªu mét tÊm g¬ng dÌ xÎn g¹o
cho ®ång bµo ®Æng lµm gi¶m bít n¹n ®ãi trong níc. HÕt th¶y mäi ngêi xung
quanh ®Òu b¾t chíc hµnh ®éng ®ã cña «ng.
Trong nh÷ng ngµy thêng, «ng thêng dïng c¬m ë B¾c Bé phñ, ngåi chung
víi hÕt th¶y mäi ngêi. Ngêi ta thÊy qu©y quÇn xung quanh bµn ¨n: c¸c bé trëng,
nh÷ng th ký vµ c¶ nh÷ng cËu thiÕu niªn phôc vô bµn giÊy. Nhê cã ®øc tÝnh
gi¶n dÞ cña «ng mµ khi ngåi ¨n víi mäi ngêi «ng kh«ng lµm cho ai ph¶i gi÷ kÏ
nhiÒu qu¸, mµ tr¸i l¹i, kh«ng khÝ chung lé ra, lóc nµo còng th©n mËt, còng vui
vÎ, g©y cho b÷a ¨n mét vÎ gia ®×nh.
TÝnh gi¶n dÞ vµ th©n mËt cña «ng cßn biÓu lé ra trong nh÷ng bµi diÔn
v¨n. Kh«ng bao giê «ng tá vÎ th«ng th¸i, vèn rÊt réng cña «ng. «ng th«ng th¹o
b¶y thø tiÕng kh¸c nhau vµ nãi ®îc rÊt nhiÒu tiÕng thæ ©m, tr¸i l¹i «ng chØ
dïng nh÷ng c©u n«m na, khiÕn cho mét ngêi dï quª mïa chÊt ph¸c nghe còng
hiÓu ngay ®îc. Ngµy «ng viÕt x· luËn cho B¸o Cøu quèc, tríc khi ®em bµi cho
nhµ in, bao giê «ng còng ®em ®äc cho mét sè ngêi kh«ng biÕt ch÷, «ng giµ, bµ
giµ cïng nghe. NÕu «ng thÊy thÝnh gi¶ tá vÎ kh«ng hiÓu mÊy nh÷ng ý tëng
trong bµi viÕt lËp tøc «ng viÕt l¹i ngay bµi kh¸c. TÊt c¶ ®øc tÝnh Hå ChÝ
Minh bao gåm trong mét cö chØ bÐ nhá ®ã.
Chñ tÞch Hå ChÝ Minh rÊt ghÐt thãi khoa tr¬ng, v¨n vÎ. Mçi bµi diÔn
v¨n cña «ng lµ mét bµi häc nhá kÕt luËn b»ng mét ý kiÕn ®¹o ®øc. Bëi nh÷ng
ý tëng hÕt søc gi¶n ®¬n Êy mµ bµi diÔn v¨n cña «ng cã mét tiÕng vang lín
trong giíi trÝ thøc vµ d©n chóng”.
Hai m¬i l¨m n¨m sau bµi viÕt trªn, n¨m 1971 - sau khi B¸c Hå ®· mÊt,
mét ngêi Mü - nhµ b¸o, nhµ v¨n §©y-vÝt Han-bíc-st¬n trong cuèn s¸ch “Hå”
cña m×nh, do Nhµ xuÊt b¶n R¨ng-®«m Hao-s¬ ë Niu-Oãc Ên hµnh ®· viÕt:
“… Hå ChÝ Minh lµ mét trong nh÷ng nh©n vËt kú l¹ cña thêi ®¹i nµy -
H¬i gièng G¨ng-®i, h¬i gièng Lª-nin, hoµn toµn ViÖt Nam. Cã lÏ h¬n bÊt kú
mét ngêi nµo kh¸c cña thÕ kû nµy, ®èi víi d©n téc cña «ng, vµ ®èi víi c¶ thÕ
giíi «ng lµ hiÖn th©n cña cuéc c¸ch m¹ng. ThÕ nhng ®èi víi hÇu hÕt n«ng d©n
ViÖt Nam, «ng lµ biÓu tîng cña cuéc sèng, hy väng, ®Êu tranh, hy sinh vµ
th¾ng lîi cña hä. ¤ng lµ mét ngêi ViÖt Nam lÞch sù, khiªm tèn, nãi n¨ng hoµ
nh·, kh«ng mµng ®Þa vÞ, lu«n lu«n mÆc quÇn ¸o ®¬n gi¶n nhÊt - c¸ch ¨n

-59-
mÆc cña «ng kh«ng kh¸c mÊy ngêi n«ng d©n nghÌo nhÊt - mét phong c¸ch mµ
ph¬ng T©y ®· chÕ giÔu «ng trong nhiÒu n¨m, cêi «ng thiÕu nghi thøc quyÒn
lùc, kh«ng cã ®ång phôc, kh«ng theo thêi trang. Cho ®Õn mét ngµy hä míi
tØnh ngé vµ nhËn thÊy chÝnh c¸i tÝnh gi¶n dÞ Êy, c¸i sïng b¸i sù gi¶n dÞ Êy,
c¸i kh¶ n¨ng hoµ m×nh vµo nh©n d©n Êy lµ c¬ së cho sù thµnh c«ng cña «ng.
Trong mét níc khi mµ d©n chóng ®· thÊy nh÷ng ngêi cÇm ®Çu ®¹t tíi
mét ®Þa vÞ nµo ®ã råi trë thµnh “T©y” h¬n lµ “ViÖt Nam”, bÞ quyÒn lùc,
tiÒn b¹c vµ lèi sèng ph¬ng T©y lµm thèi n¸t; trong mét níc khi nh÷ng ngêi ®ã
®· ngoi lªn kh¸ cao th× kh«ng lµm g× cho d©n chóng c¶, lËp tøc bÞ b¸n m×nh
cho ngêi níc ngoµi, tÝnh gi¶n dÞ cña «ng Hå lµ mét søc m¹nh. §Þa vÞ cµng cao
sang, «ng cµng gi¶n dÞ vµ trong s¹ch. H×nh nh «ng lu«n lu«n gi÷ ®îc nh÷ng gi¸
trÞ vÜnh cöu cña ngêi ViÖt Nam: kÝnh giµ, yªu trÎ, ghÐt tiÒn cña. «ng Hå
kh«ng cè t×m kiÕm cho m×nh nh÷ng c¸i trang søc quyÒn lùc v× «ng tù tin ë
m×nh vµ ë mèi quan hÖ cña «ng víi nh©n d©n, víi lÞch sö ®Õn nçi kh«ng cÇn
nh÷ng pho tîng, nh÷ng c¸i cÇu, nh÷ng pho s¸ch, nh÷ng tÊm ¶nh ®Ó chøng tá
®iÒu ®ã cho m×nh vµ cho thiªn h¹ biÕt. ViÖc «ng tõ chèi sù sïng b¸i c¸ nh©n
lµ ®Æc biÖt ®¸ng chó ý trong c¸i x· héi kÐm ph¸t triÓn…”
NguyÔn ViÖt Hång
TrÝch trong “B¸c Hå, con ngêi vµ phong c¸ch
TËp 4, Nxb Lao ®éng, H.1993

23- [106.] C¸i ®u«i T«n Ngé Kh«ng.


Mét c¸n bé cao cÊp dù líp ChØnh §¶ng Trung ¬ng kho¸ 1, n¨m 1952 t¹i
ViÖt B¾c nãi víi chóng t«i:
- B©y giê xem T©y Du Ký hay, ®Ñp thËt ®Êy nhng m×nh vÉn nhí m·i
c©u chuyÖn “ngoµi” T©y Du Ký hay nhÊt mµ m×nh ®îc B¸c Hå d¹y.
“N¨m Êy, B¸c ®Õn líp. B¸c nãi: “C¸c c«, c¸c chó (bao giê B¸c còng gäi
c¸c c« tríc, ®ång bµo, chiÕn sü tríc) häc ®· c¨ng th¼ng, nªn B¸c ®Ò nghÞ tèi
nay nghØ häc ®Ó B¸c ch¸u ta nãi chuyÖn vui.
C¶ líp vç tay hoan h«, kh«ng khÝ líp häc s«i næi h¼n lªn.
B¸c hái: “Trong c¸c chó ë ®©y, ai ®· ®äc T©y Du Ký?” NhiÒu c¸nh tay
gi¬ lªn. B¸c nh×n «ng T«n Quang PhiÖt lµ nhµ ho¹t ®éng c¸ch m¹ng, ngêi ®·
tham gia s¸ng lËp §¶ng T©n ViÖt, bÊy giê lµ Tæng Th ký Uû ban Thêng trùc
Quèc héi, B¸c mêi «ng PhiÖt, ®ång h¬ng NghÖ An lªn kÓ chuyÖn, nhng yªu
cÇu chØ ®îc nãi trong 15 phót. ¤ng PhiÖt míi “®i” ®îc vµi ®o¹n ®· hÕt giê,
®µnh thó thùc “kÓ v¾n t¾t khã l¾m” vµ «ng PhiÖt “trªu” l¹i B¸c: “xin mêi
B¸c”.
B¸c cêi, “th«ng c¶m” råi kÓ:
“Tõ khi loµi ngêi cã ®Çu ãc t h÷u th× sinh ra nhiÒu thãi h, tËt xÊu. §êng
T¨ng lµ mét vÞ ch©n tu, b¶n chÊt tèt, cã lßng nh©n hËu, cã tÝnh khoan dung.
¤ng ta muèn chèng ¸p bøc, nh÷ng kh«ng cã ®êng lèi c¸ch m¹ng dÉn ®êng. Tin
vµo søc m¹nh c¶m ho¸ cña ®¹o PhËt, nªn «ng t×nh nguyÖn ®i lÊy Kinh PhËt
®Ó truyÒn b¸. Sau 14 n¨m trêi, tøc lµ qua 5.048 ngµy ®ªm, thµy trß §êng T¨ng

-60-
vît 18 v¹n 8 ngµn dÆm ®êng, chÞu ®ùng 81 tai ¬ng ®Ó lÊy ®îc 55 bé kinh
gåm 5.048 quyÓn. §ã lµ pho truyÖn dµi, ®Êu tranh gi÷a thiÖn vµ ¸c, chÝnh
nghÜa vµ phi nghÜa. Cßn cã thÓ t×m thÊy ë T©y Du Ký nhiÒu vÊn ®Ò bæ
Ých n÷a. §êng T¨ng lµ mét ngêi cã lËp trêng kiªn ®Þnh, cã b¶n lÜnh, t¹o ®îc c¸i
“bÊt biÕn” ®Ó ®èi phã víi c¸i “v¹n biÕn”.
Cßn T«n Ngé Kh«ng v× kh«ng tu thµnh ®¹o ®îc nªn vÉn cßn c¸i ®u«i.
Khi T«n Ngé Kh«ng biÕn thµnh c¸i ®×nh th× c¸i ®u«i ë sau ph¶i ho¸ phÐp lµm
c¸i cét cê. Bän ma v¬ng thÊy l¹, t¹i sao cét cê ë phÝa sau ®×nh, ph¸t hiÖn ra c¸i
®u«i cña TÒ Thiªn §¹i Th¸nh nªn kh«ng bÞ m¾c lõa, kh«ng vµo ®×nh n÷a, nªn
mu cña hä T«n bÞ thÊt b¹i…”.
Nghe ®Õn ®©y chóng t«i “sî” qu¸. Qu¶ lµ ®îc nghe mét b¶n “tæng
thuËt” vÒ gi¸ trÞ vÒ T©y Du Ký. BiÕt ch¾c lµ B¸c cßn c¸i g× ®ã n÷a nªn
chê…
B¸c nãi tiÕp:
“Ngêi c¸ch m¹ng chóng ta nÕu kh«ng tu dìng th× còng cã phen cã c¸i
®u«i Êy, dï nhá sÏ cã ngµy g©y hËu qu¶ kh«n lêng”…
C¶ líp ngåi im…
NguyÔn ViÖt Hång
TrÝch trong “B¸c Hå, con ngêi vµ phong c¸ch
S®d, tr. 177
[111.] Ch÷ “Quan liªu” viÕt thÕ nµo?
N¨m 1952, trong mét lÇn ®Õn th¨m líp “chØnh huÊn” chÝnh trÞ c¸n bé
trung, cao cÊp, anh em qu©y quÇn xung quanh B¸c, nghe B¸c kÓ chuyÖn, dÆn
dß.
Cuèi buæi, B¸c cÇm mét c¸i que nãi:
- C¸c chó häc ®· giái, b©y giê B¸c ®è ch÷ nµy xem c¸c chó cã biÕt
kh«ng nhÐ!
Anh em hëng øng “V©ng ¹! V©ng ¹!”. Ngêi nµo biÕt tiÕng Anh, tiÕng
Ph¸p, tiÕng Trung Quèc th× “nhÈm” l¹i kiÕn thøc cña m×nh, ngêi kh«ng biÕt
tiÕng níc ngoµi th× b¨n kho¨n cã ch÷ g× khã mµ l¹i kh«ng ®äc ®îc nhØ?
B¸c vÏ mét g¹ch ngang trªn mÆt ®Êt råi hái:
- Ch÷ g× nµo?
Tëng ch÷ “ph¹n”… ch÷ “cæ ®¹i” nµo chø ch÷ ®Êy ai mµ kh«ng biÕt. C¶
líp hß lªn: Tha B¸c, ch÷ “nhÊt” ¹.
B¸c khen:
- Giái ®Êy.
Råi B¸c l¹i g¹ch mét g¹ch n÷a díi ch÷ nhÊt. Cha kÞp hái, anh em ®· ån lªn:
- Ch÷ “nhÞ” ¹.
B¸c ®éng viªn:
- Giái l¾m…
Ngêi l¹i g¹ch thªm mét g¹ch n÷a díi hai g¹ch cò.

-61-
- Ch÷ “tam” ¹…
B¸c cêi:
- Kh¸ l¾m.
Råi Ngêi v¹ch thªm mét v¹ch n÷a díi ch÷ “tam”
- Ch÷ g× nµo?
“C¸c vÞ” ®í ngêi ra, nh×n vµo v¹ch ®Çu tiªn th× võa ph¶i, v¹ch thø hai
dµi h¬n ®· cã h¬i lÖch mét chót, v¹ch thø ba dµi h¬n tÝ n÷a còng kh«ng ®îc
“song song” cho l¾m, v¹ch thø t dµi nhÊt, cã vÎ ®· “cong” l¾m råi… TiÕng
Ph¸p th× kh«ng ph¶i. TiÕng H¸n ch÷ “tø” viÕt kh¸c c¬!
B¸c giôc:
- ThÕ nµo? C¸c nhµ “m¸c-xÝt”?
B¸c l¹i cÇm mét c¸i que v¹ch mét v¹ch, råi hai v¹ch däc tõ trªn xuèng díi,
ban ®Çu th× th¼ng ®øng, xuèng ®Õn v¹ch ngang thø hai ®· “queo”, v¹ch thø
ba th× “quÑo”, v¹ch bèn nh mét con giun, lo»ng ngo»ng nh c¸i ®u«i chuét
nh¾t…
B¸c ®øng dËy:
- ChÞu hÕt µ? Cã thÕ mµ kh«ng ®o¸n ra… C¸c chó biÕt c¶ ®Êy…
§Ó que xuèng ®Êt, B¸c nãi:
- Chñ tr¬ng, chÝnh s¸ch, ®êng lèi cña §¶ng ®óng ®¾n… ®Õn tØnh th×
®· h¬i cong, ®Õn huyÖn ®· “t¶ h÷u”, ®Õn x· ®· sai lÖch. V× sao? V× c¸n bé
kh«ng lµm ®óng, kh«ng n¾m ch¾c chñ tr¬ng ®êng lèi, kh«ng gÇn gòi d©n,
kh«ng chÞu lµm “®Çy tí nh©n d©n” mµ chØ muèn lµm “quan c¸ch m¹ng”.
Cho nªn ch÷ Êy lµ ch÷ “quan liªu”. C¸c chó kh«ng häc nhng biÕt vµ vÉn lµm.
Cßn c¸i c¸c chó häc, th× c¸c chó l¹i Ýt lµm…
Häc viªn c¶ líp ®øng im, kh«ng d¸m nh×n vµo B¸c.
NguyÔn Hång Nhung trÝch trong “B¸c Hå víi chiÕn sü
Nxb Q§ND, H.1994
24- [117.] “C¸ch m¹ng” theo ý B¸c Hå.
N¨m 1946, khi nªu lªn khÈu hiÖu “cÇn, kiÖm, liªm, chÝnh, chÝ c«ng v«
t”, mét sè c¸n bé ®· gãp ý víi Ngêi lµ nghe “nã cò qu¸”. B¸c ®· gi¶i thÝch, ®¹i ý
“kh«ng ph¶i c¸i g× còng bá”.
N¨m 1947, ë chiÕn khu ViÖt B¾c, víi tªn ký lµ T©n Sinh, B¸c viÕt cuèn
“§êi sèng míi”, xuÊt b¶n lÇn ®Çu tiªn ngay trong n¨m ®ã.
Trong trang ®Çu tiªn ®Ò cËp tíi “§êi sèng míi”, t¸c gi¶ viÕt: “Kh«ng
ph¶i c¸i g× cò còng bá hÕt, kh«ng ph¶i c¸i g× còng lµm míi. C¸i g× cò lµ xÊu,
th× ph¶i bá. ThÝ dô: ta ph¶i bá hÕt tÝnh lêi biÕng, tham lam. C¸i g× cò kh«ng
xÊu nhng phiÒn phøc th× ph¶i söa ®æi l¹i cho hîp lý. ThÝ dô: ®¬n cö cíi hái
qu¸ xa xØ, ta ph¶i gi¶m bít ®i. “C¸i g× cò mµ tèt th× ph¶i ph¸t triÓn thªm. ThÝ
dô, ta ph¶i t¬ng th©n, t¬ng ¸i, tËn trung víi níc, tËn hiÕu víi d©n h¬n khi tríc.
C¸i g× míi mµ hay th× ta ph¶i lµm. ThÝ dô, ¨n ë cho hîp vÖ sinh, lµm viÖc cho
cã ng¨n n¾p”. N¨m 1958, khi ®ång chÝ Giang §øc TuÖ, BÝ th TØnh uû Th¸i

-62-
B×nh ®Õn gÆp B¸c t¹i V¨n phßng Chñ tÞch ngµy 20 th¸ng 10, B¸c dÆn: “C¸ch
m¹ng chØ xo¸ bá c¸i xÊu, c¸i dë vµ gi÷ l¹i c¸i tèt, c¸i hay”.
V¨n phßng Héi ®ång Bé trëng cã lu tr÷ mét bµi nãi chuyÖn cña B¸c, nhan
®Ò “Thùc hµnh tiÕt kiÖm, chèng tham « l·ng phÝ, chèng bÖnh quan liªu” (cha
x¸c minh chÝnh x¸c ngµy th¸ng ra ®êi cña v¨n kiÖn nªn t¹m xÕp vµo n¨m
1952).
B¸c nãi: “C¸ch m¹ng lµ tiªu diÖt nh÷ng c¸i xÊu, x©y dùng nh÷ng c¸i g×
tèt”.
B¸c thùc sù ®· cho ta mét tÊm g¬ng s¸ng vÒ lêi nãi vµ c¶ vÒ hµnh ®éng
c¸ch m¹ng.
B¸c ®· nghiªn cøu, ®èi chiÕu, g¹n läc, xo¸ bá tÊt c¶ nh÷ng c¸i “xÊu”
ngay trong lßng x· héi míi hiÖn ®¹i, v¨n minh nhÊt ®¬ng thêi, ®ång thêi ®·
ph¸t hiÖn vµ gi÷ l¹i tÊt c¶ nh÷ng c¸i hay, tèt, ®Ñp cña lÞch sö ph¸t triÓn c¸c
d©n téc trªn thÕ giíi, cæ, kim, ®«ng, t©y. Ngêi ®· thÊy ®îc c¸i hay, c¸i tèt
trong PhËt gi¸o, Thiªn chóa gi¸o, trong Khæng häc ®Ó vËn dông vµo cuéc c¸ch
m¹ng ViÖt Nam díi ¸nh s¸ng nh÷ng ®iÒu hay, ®iÒu tèt cña chñ nghÜa M¸c -
Lªnin.
B¸c còng thÊy ®îc trong tõng con ngêi, tõng céng ®ång ngêi, tuy “cò”,
tuy “xÊu”, nhng vÉn cã c¸i “tèt” ®Ó phôc vô c¸ch m¹ng, mµ c¸i tèt trªn hÕt “lµ
lßng yªu Tæ quèc, yªu níc, th¬ng nßi”. Cho nªn, ®· cã nh÷ng ngêi lµm quan to
cho Ph¸p, cho triÒu ®×nh HuÕ, ®· häc vµ kiÕm ®îc nhiÒu tiÒn trªn ®Êt níc
“t b¶n”, nh÷ng nhµ “t s¶n”, nh÷ng “®Þa chñ”, nh÷ng c«ng d©n sèng l©u, sèng
s©u víi kÎ ®Þch, nhng hä vÉn thÊy ®îc c¸i ®iÒu “c¸ch m¹ng” ë Chñ tÞch Hå
ChÝ Minh, tin vµ ®i theo “Cô Hå”.
Ngêi ®· ®Õn viÕng vµ th¾p h¬ng ë ®Òn Bµ TriÖu t¹i Thanh Ho¸,
thÝch c¸c lµn ®iÖu d©n ca NghÖ TÜnh, ViÖt Nam, Ph¸p, ý. Khi nãi, khi viÕt
®Òu dïng lêi lÏ, ch÷ nghÜa gi¶n dÞ, khi cÇn thiÕt còng ®· nªu lªn nh÷ng ý hay
cña Tæng thèng Hoa Kú, dÝ dám cña ngêi Anh, s©u s¾c cña Khæng Tö. TÊt c¶
nh÷ng ®iÒu Êy vµ biÕt bao ®iÒu kh¸c n÷a ®©u cã thÓ nãi lµ B¸c “cò”!.
B¸c ®· tõng nãi “Mét ®oµn thÓ m¹nh th× c¸i tèt ngµy cµng ph¸t triÓn, c¸i
dë ngµy cµng bít ®i. Mét ®iÒu tèt ph¶i ®a ra cho tÊt c¶ mäi ngêi cïng häc, mét
®iÒu xÊu ph¶i ®a ra cho tÊt c¶ mäi ngêi cïng biÕt mµ tr¸nh”. Ngêi còng ®· d¹y
r»ng xo¸ ®iÒu xÊu, lµm ®iÒu tèt kh«ng thÓ gÊp g¸p ®îc. V× nÕu cã nÊu c¬m
còng ph¶i 15 phót míi chÝn, huèng chi lµ söa ch÷a c¶ mét níc ®· 80 n¨m n« lÖ,
ngêi tèt cã, ngêi xÊu cã, mét ®¸m ruéng cã lóa l¹i cã cá, muèn nhæ cá còng ph¶i
vµi ba giê míi xong”.
Trong t×nh h×nh ®æi míi cña níc ta hiÖn nay, côm tõ “C¸ch m¹ng, c¸i
xÊu, c¸i tèt”, nhÊt thiÕt còng cÇn cho chóng ta suy nghÜ. Më cöa ®ãn giã bèn
ph¬ng, kh«ng ph¶i “nhËp” c¶ nh÷ng ®iÒu “míi”, “hiÖn ®¹i” nhng l¹i xÊu xa,
®åi b¹i, cã nh÷ng c¸i kh«ng tèt cña “kh¸ch” mµ chÝnh hä còng bá, tëm lîm, cµng
kh«ng ph¶i mét cuéc “lo¹i bá” nh÷ng c¸i “cò” ®Ñp dÇn mÊt ®i, c¸i míi cha tèt l¹i
®ang ®îc o bÕ, ®ang cã “m«i trêng” sinh s«i, n¶y në. §iÒu nµy lµm cho nh÷ng

-63-
ai ®ã, rÊt cùc ®oan, muèn trë l¹i hai ®Çu “cò, cò hÕt, míi, míi hÕt; cò xÊu hÕt,
míi tèt hÕt”. §ã lµ mét th¸i ®é kh«ng “c¸ch m¹ng”, nh lêi B¸c d¹y.
Theo cuèn: “Nhí lêi B¸c d¹y”
[88.] So s¸nh.
S¸ch "Söa ®æi lèi lµm viÖc" ký tªn X.Y.Z cña Chñ tÞch Hå ChÝ Minh
viÕt vµo th¸ng 10/1947, ®îc Nhµ xuÊt b¶n Sù thËt xuÊt b¶n lÇn ®Çu tiªn vµo
n¨m 1948, lÇn thø 7 vµo n¨m 1959. Tõ n¨m 1959 ®Õn nay, s¸ch cha cã ®iÒu
kiÖn t¸i b¶n n÷a.
Ch¬ng V cña s¸ch cã tiªu ®Ò “C¸ch l·nh ®¹o”. TiÕt 3 cña ch¬ng nµy ®îc
B¸c ®Æt tªn “Häc hái quÇn chóng nhng kh«ng theo ®u«i quÇn chóng”, trong
bµi cã ®o¹n B¸c nhÊn m¹nh r»ng “D©n chóng ®ång lßng viÖc g× còng lµm ®-
îc”, “D©n chóng kh«ng ñng hé viÖc g× lµm còng kh«ng nªn”. D©n chóng sÏ
kh«ng tin chóng ta nÕu c¸n bé kh«ng nhiÖt thµnh, khiªm tèn, chÞu khã häc hái
d©n chóng, “BiÕt, hä kh«ng nãi. Nãi, hä còng kh«ng nãi hÕt lêi”
§Ò cËp ®Õn ®Æc ®iÓm râ nhÊt trong t tëng cña d©n chóng lµ hä hay
“so s¸nh”, B¸c viÕt rÊt cô thÓ: “Hä so s¸nh b©y giê vµ hä so s¸nh thêi kú ®·
qua. Hä so s¸nh tõng viÖc vµ hä so s¸nh toµn bé. Do sù so s¸nh, hä thÊy chç
kh¸c nhau, hä thÊy mèi m©u thuÉn. Råi l¹i do ®ã, hä kÕt luËn, hä ®Ò ra c¸ch
gi¶i quyÕt”.
Trong khi viÕt bµi cña m×nh, B¸c Hå cho biÕt: “D©n chóng so s¸nh
®óng, gi¶i quyÕt ®óng”, lµ v× tai m¾t hä nhiÒu, viÖc g× hä còng nghe, còng
thÊy.
V× sù so s¸nh kü cµng ®ã mµ c¸ch gi¶i quyÕt cña d©n chóng bao giê
còng gän gµng, hîp lý, c«ng b×nh”, “D©n chóng còng do c¸ch so s¸nh ®ã
mµ hä biÕt râ rµng (c¸n bé)…”
B¸c cßn dÆn: “Trong d©n chóng, cã nhiÒu tÇng líp kh¸c nhau, tr×nh ®é
kh¸c nhau, ý kiÕn kh¸c nhau”, “Cè nhiªn kh«ng ph¶i d©n chóng nãi g×, ta còng
cø nh¾m m¾t theo”.
Vµ B¸c Hå d¹y c¸n bé còng ph¶i biÕt so s¸nh, “So ®i s¸nh l¹i, sÏ lßi ra mét
ý kiÕn mµ mäi ngêi ®Òu t¸n thµnh, hoÆc sè ®«ng ngêi t¸n thµnh”, “thµnh mét
ý kiÕn ®Çy ®ñ, ý kiÕn ®ã tøc lµ c¸i kÝch thíc nã tá râ sù ph¸t triÓn tr×nh ®é
cña d©n chóng trong n¬i ®ã, trong lóc ®ã. Theo ý kiÕn ®ã mµ lµm, nhÊt
®Þnh thµnh c«ng”.
“So ®i s¸nh l¹i, ph©n tÝch râ rµng lµ c¸ch lµm viÖc cã khoa häc”. Cuèi
cïng B¸c Hå c¨n dÆn vµ mong muèn “lµm nh thÕ míi tr¸nh khái c¸i ®éc ®o¸n,
míi tr¸nh khái sai lÇm”.
C¸n bé lµ “Trung t©m cña vÊn ®Ò”, rêng cét cña tæ chøc, “c¸n bé quyÕt
®Þnh tÊt c¶”. CÇn ph¶i “so ®i s¸nh l¹i” ®Ó chän ®óng c¸n bé cÇn cho §¶ng,
cho qu©n ®éi. “Lµm nh thÕ, chÝnh s¸ch c¸n bé, nh©n d©n sÏ nhÊt trÝ, mµ
§¶ng ta sÏ ph¸t triÓn rÊt mau chãng vµ v÷ng vµng”.
§ã lµ nh÷ng dßng ch÷ kÕt luËn cuèi cïng cña B¸c Hå trong bµi viÕt n¨m
1947 Êy.

-64-
Theo cuèn “Nhí lêi B¸c d¹y” S®d, tr.222
25- [84.] QuyÒn lao ®éng cña B¸c
ë ViÖt B¾c trong kh¸ng chiÕn chèng Ph¸p, B¸c cã viÖc ph¶i ®i gi÷a mét
ngµy ma rÊt to. Anh em c¶nh vÖ lo t×m ngùa ®Ó B¸c ®i cho ®ì mÖt. B¸c nãi:
- Chóng ta cã 7 ngêi. Ngùa chØ cã mét con, B¸c ®i sao tiÖn. B¸c ch¸u ph¶i
cïng ®i bé chø. Th«i, ®em tr¶ ngùa cho d©n.
Anh em n»n n× m·i, B¸c míi ®ång ý cho dÉn ngùa theo ®Ó mang ®ì ®å
®¹c.
ë an toµn khu, mÆc dÇu xa ®Þch, nhng mçi lÇn chuyÓn ®Þa ®iÓm,
ngoµi viÖc lµm l¸n tr¹i, B¸c ch¸u cßn ph¶i ®µo hÇm, hè. B¸c thêng gióp ®ì c¸c
chiÕn sü b¶o vÖ vÏ mÉu hÇm, c¸ch cÇm xÎng, ph¸ ®Êt ®¸, nÖn “choßng”…
Ngay trong hÇm mçi nhµ, mçi l¸n B¸c ®Òu cho ®µo c«ng sù ®Ò phßng m¸y
bay tËp kÝch bÊt ngê, c©y rõng ®æ xuèng. Cø mçi ngµy B¸c ®µo mét Ýt, sau
giê lµm viÖc vµi ba buæi lµ xong. Ai muèn ®Õn gióp, B¸c ng¨n l¹i, kh«ng
®ång ý vµ nãi:
- §©y lµ quyÒn lao ®éng cña B¸c.
Hång D¬ng trÝch trong cuèn “B¸c Hå víi chiÕn sü”
TËp3, Nxb Qu©n ®éi nh©n d©n, H. 1998.
[74.] B¸c Hå t¨ng gia rau c¶i
Mïa ®«ng n¨m 1952, lóc ®ã t«i ®ang c«ng t¸c ë V¨n phßng Trung ¬ng
§¶ng. Trô së cë quan ®ãng t¹i ®Ìo De (nói Hång). C¬ quan Phñ Chñ tÞch còng ë
s¸t ngay c¹nh ®ã. Sau héi nghÞ chÝnh quyÒn lÇn thø 5 (th¸ng 3/1952), ChÝnh
phñ ®· ph¸t ®éng phong trµo t¨ng gia, s¶n xuÊt, tiÕt kiÖm trong toµn quèc.
ë Trung ¬ng, c¬ quan nµy thi ®ua t¨ng gia víi c¬ quan kh¸c. V× hai c¬ quan
gÇn nhau, t«i ®îc c«ng ®oµn cö ra thi ®ua víi c¬ quan bªn Phñ Chñ tÞch. Bªn
V¨n phßng Phñ Chñ tÞch l¹i cö B¸c lµ ®¹i diÖn c¸ nh©n thi ®ua t¨ng gia víi c¬
quan V¨n phßng Trung ¬ng.
Buæi lÔ ph¸t ®éng thi ®ua diÔn ra thËt s«i næi. T«i ®ang søc trÎ nªn thay
mÆt anh em ®øng lªn th¸ch thøc thi ®ua cïng mét kho¶ng ®Êt nh nhau 36m2,
trong mét thêi gian nhÊt ®Þnh t«i xin trång rau ¨n víi s¶n lîng cao nhÊt. B¸c
còng ®øng lªn: B¸c nhËn th¸ch thøc thi ®ua t¨ng gia víi chó Th«ng, víi m¶nh
®Êt 36m2 trong mét thêi gian b»ng nhau, ®¹t s¶n lîng rau nhiÒu h¬n chó Th«ng.
Mäi ngêi vç tay hoan h«. Mét sè ®ång chÝ x× xµo: “Mét cuéc thi ®ua kh«ng
c©n søc. B¸c võa giµ, võa bËn nhiÒu viÖc, ®Þch sao ®îc víi cËu Th«ng khoÎ
nh voi, trång rau ®· quen”. Cã ngêi nªu: “Gi¶i thëng thi ®ua lµ mét con gµ trèng
2 kg”. Mäi ngêi l¹i hoan h« t¸n thëng. MÊy ®ång chÝ ë V¨n phßng Trung ¬ng
nãi to: “NhÊt ®Þnh chuyÕn nµy chóng ta ®îc ¨n thÞt gµ cña Phñ Chñ tÞch”.
B¸c nãi vui: “C¸c chó muèn ¨n gµ cña Chñ tÞch th× ph¶i tÝch cùc t¨ng gia ®Ó
cã nhiÒu rau xanh cung cÊp cho nhµ bÕp c¬ quan”.
T«i vÒ suy nghÜ: ®Ó ch¾c ¨n vµ cã n¨ng suÊt cao th× trång c¶i cñ, v× c¶i
cñ ë vïng nµy cñ rÊt to, rÊt nÆng. T«i trao ®æi víi anh em c«ng ®oµn, mäi ngêi
ñng hé cho lµ s¸ng kiÕn.

-65-
Sau mét tuÇn, t«i ®· lµm ®Êt vµ trång xong 36m 2 c¶i cñ. Ngay s¸t m¶nh
®Êt cña t«i, B¸c vµ anh em bªn Phñ Chñ tÞch lµm rÊt kü, ®Êt nhá, mÞn vµ s¹ch
cá. H¬n mét tuÇn th× B¸c reo h¹t c¶i mµo gµ (c¶i xanh l¸ xoan). Anh em V¨n
phßng Phñ Chñ tÞch lµm chç ®i tiÓu gÇn nhµ vµ mua mét nåi h«ng lín ®Ó
høng níc tiÓu. PhÝa V¨n phßng Trung ¬ng t«i còng huy ®éng anh em lµm nhµ
tiªu ®Ó lÊy ph©n bãn.
Sau mét tuÇn c¸c c©y c¶i mäc ®Òu vµ ®Ñp. B¸c lÊy níc tiÓu pha lo·ng t-
íi. Cßn t«i lÊy ph©n b¾c t¬i hoµ ra tíi. Mçi lÇn tíi c¶ c¬ quan bÞt mòi.
Sau mét th¸ng, hai v¹t c¶i tèt ngang nhau. NhiÒu ngêi ñng hé t«i cho r»ng
t«i sÏ th¾ng v× cñ c¶i lín rÊt nhanh.
Mét h«m B¸c nhæ rau b¸n cho nhµ bÕp chØ ®îc 15 kg. B¸c ®Ó l¹i nh÷ng
c©y to, khoÎ, mçi c©y c¸ch nhau chõng hai gang. Mét sè anh em lo l¾ng v×
thÊy vên rau B¸c nhæ ®i x¬ x¸c mµ chØ ®îc cã 15 kg rau c¶i con. Ba buæi
chiÒu liÒn, sau giê lµm viÖc B¸c ®Òu ra vên dïng chiÕc dÇm xíi ®Êt cho c¶i
vµ tíi níc gi¶i ®Òu.
Sau hai th¸ng 10 ngµy th× cñ c¶i cña t«i ®· to b»ng b¾p tay vµ cã c©y ®·
cã nô. T«i nhæ vµ c©n cho nhµ bÕp ®îc 60 kg. T«i vui mõng v× th¾ng lîi. Nh-
ng còng lóc ®ã, c©y c¶i mµo gµ cña B¸c ®· to b»ng c¸i n¬m, cø 5 ngµy mét
lÇn B¸c tØa tµu c©n cho nhµ bÕp kho¶ng 10 kg. Kú l¹ thay c¶i mµo gµ cµng
tØa c©y cµng lín, tµu cµng to vµ cµng trÎ l©u. Sau hai th¸ng rìi c¶i míi cã
ngång. Lóc ®ã B¸c nhæ c¶ c©y cho nhµ bÕp muèi da. B¸c cßn ®em biÕu cô
giµ d©n téc gÇn ®ã 2 c©y rÊt to lµm gièng. Cô giµ sung síng khoe víi mäi ng-
êi: “Rau c¶i cô Hå tèt thËt”.
Më sæ nhµ bÕp ra céng
- C¶i con: 15 kg
- Tµu c¶i canh: 14 lÇn x 10 kg = 140 kg
- C©y c¶i lµm da nÐn: 20 kg
Céng 175 kg
VËy t«i thua ®· râ rµng. C«ng ®oµn V¨n phßng Trung ¬ng ph¶i nép con
gµ trèng nu«i ®îc cho c«ng ®oµn V¨n phßng Phñ Chñ tÞch. Nhê cã rau t¨ng gia
mµ c¶ mïa ®«ng mµ nhµ bÕp ®ñ rau nÊu, kh«ng ph¶i ra d©n mua. Buæi tæng
kÕt thËt vui vÎ. T«i ®øng dËy xin nhËn thua. B¸c nãi chuyÖn víi anh em: khi
t¨ng gia, c¸c c«, c¸c chó ph¶i lu ý bèn ®iÒu kiÖn: gièng, cÇn, ph©n, níc. Gièng:
nªn chän lo¹i rau trång mét lÇn, ¨n nhiÒu lÇn, cñ c¶i dÔ trång, n¨ng suÊt cao nh-
ng chØ ¨n ®îc mét lÇn th× kh«ng b»ng c¶i mµo gµ, trÎ l©u, tØa ¨n ®îc nhiÒu
lÇn. CÇn: ngêi trång rau ph¶i ch¨m chØ, chän ®óng thêi vô trång lo¹i rau cho
hîp khÝ hËu, rau míi tèt. Vun xíi ph¶i ®óng c¸ch. C¶i mµo gµ khi tèt cø mêi
ngµy xíi mét lÇn cho rÔ con ®øt, chóng ra nhiÒu nh¸nh rÔ h¬n vµ hót ®îc
nhiÒu ph©n bãn, muèi kho¸ng trong ®Êt. Ph©n: ph¶i chän lo¹i ph©n bãn thÝch
hîp. C¶i canh rÊt hîp níc tiÓu pha lo·ng. Thø ph©n t¬i chó Th«ng bãn còng tèt
®Êy nhng mÊt vÖ sinh l¾m. Níc: ph¶i tíi ®Òu vµ tíi ®ñ ®é Èm rau míi trÎ l©u
vµ xanh tèt”.

-66-
LÇn Êy thua B¸c, t«i hÕt søc chñ quan vµ rót ra ®îc bµi häc míi vÒ t¨ng
gia.
NguyÔn Th«ng kÓ, Hå Vò ghi S®d, tr.78

26- [99.] TÊm lßng cña B¸c víi th¬ng binh, liÖt sü
Ngµy 10 th¸ng 3 n¨m 1946 b¸o Cøu quèc ®¨ng th cña Chñ tÞch Hå ChÝ
Minh göi ®ång bµo Nam bé. Trong th cã ®o¹n Ngêi viÕt: “T«i xin kÝnh cÈn
cói chµo vong linh c¸c anh chÞ em ®· bá th©n v× níc vµ c¸c ®ång bµo ®· hy
sinh trong cuéc ®Êu tranh cho níc nhµ. Sù hy sinh ®ã kh«ng ph¶i lµ uæng”.
TiÕp sau ®ã, trong Th göi ®ång bµo miÒn Nam, Chñ tÞch Hå ChÝ
Minh l¹i viÕt: “T«i nghiªng m×nh tríc anh hån nh÷ng chiÕn sÜ vµ ®ång bµo
ViÖt Nam ®· v× Tæ quèc mµ hy sinh anh dòng”.
H¬n nöa th¸ng sau khi ®i Ph¸p vÒ, ngµy 7 th¸ng 11 n¨m 1946, Ngêi ®·
®Õn dù lÔ “Mïa ®«ng binh sÜ” do Héi liªn hiÖp quèc d©n ViÖt Nam tæ chøc
t¹i Nhµ h¸t lín thµnh phè Hµ Néi, vËn ®éng ®ång bµo ë hËu ph¬ng ®ãng gãp
tiÒn cña ®Ó may ¸o trÊn thñ cho chiÕn sÜ, th¬ng binh, bÖnh binh.
Cuéc kh¸ng chiÕn toµn quèc chèng Ph¸p ®· thu hót nhiÒu thanh niªn nam
n÷ tham gia qu©n ®éi. Mét sè chiÕn sÜ ®· hy sinh anh dòng, mét sè n÷a lµ th-
¬ng binh bÖnh binh, ®êi sèng gÆp nhiÒu khã kh¨n, mÆc dÇu anh chÞ em t×nh
nguyÖn chÞu ®ùng kh«ng kªu ca, phµn nµn.
Tríc t×nh h×nh Êy, th¸ng 6 n¨m 1947, Chñ tÞch Hå ChÝ Minh ®Ò nghÞ
ChÝnh phñ chän mét ngµy nµo ®ã trong n¨m lµm “Ngµy Th¬ng binh” ®Ó
®ång bµo ta cã dÞp tá lßng hiÕu nghÜa, yªu mÕn th¬ng binh. Cã lÏ - trõ nh÷ng
ngµy ngµy kû niÖm quèc tÕ - “Ngµy Th¬ng binh” lµ ngµy kû niÖm trong níc
®Çu tiªn ®îc tæ chøc.
Hëng øng vµ ®¸p l¹i tÊm lßng cña Chñ tÞch Hå ChÝ Minh, mét héi nghÞ
trï bÞ ®· khai m¹c t¹i x· Phó Minh, huyÖn §¹i Tõ tØnh Th¸i Nguyªn gåm mét sè
®¹i biÓu ë Trung ¬ng, khu vµ tØnh. Héi nghÞ nhÊt trÝ lÊy ngµy 27 th¸ng 7
hµng n¨m lµ Ngµy Th¬ng binh LiÖt sÜ vµ tæ chøc ngay lÇn ®Çu trong n¨m
1947.
B¸o VÖ quèc qu©n sè 11, ra ngµy 27 th¸ng 7 n¨m 1947 ®· ®¨ng th cña
Chñ tÞch Hå ChÝ Minh göi Thêng trùc Ban tæ chøc “Ngµy Th¬ng binh toµn
quèc”. §Çu th Ngêi viÕt: “§ang khi Tæ quèc l©m nguy, giang s¬n, sù nghiÖp,
må m¶, ®Òn chïa, nhµ thê cña tæ tiªn ta bÞ uy hiÕp. Cha mÑ, anh em, vî con,
ao vên, lµng m¹c ta bÞ nguy ngËp. Ai lµ ngêi xung phong tríc hÕt ®Ó chèng cù
qu©n thï? §ã lµ nh÷ng chiÕn sÜ mµ nay mét sè ®· thµnh ra th¬ng binh”.
Chñ tÞch Hå ChÝ Minh gi¶i thÝch: “Th¬ng binh lµ ngêi ®· hy sinh gia
®×nh, hy sinh x¬ng m¸u ®Ó b¶o vÖ Tæ quèc, b¶o vÖ ®ång bµo. V× lîi Ých
cña Tæ quèc, cña ®ång bµo mµ c¸c ®ång chÝ ®ã chÞu èm yÕu, quÌ quÆt. V×
vËy, Tæ quèc vµ ®ång bµo ph¶i biÕt ¬n, ph¶i gióp ®ì nh÷ng ngêi con anh
dòng Êy”.

-67-
Cuèi th, Ngêi vËn ®éng ®ång bµo nhêng c¬m sÎ ¸o, gióp ®ì th¬ng binh.
B¶n th©n Ngêi ®· xung phong gãp chiÕc ¸o lôa, mét th¸ng l¬ng vµ tiÒn ¨n mét
b÷a cña Ngêi vµ cña tÊt c¶ c¸c nh©n viªn cña Phñ Chñ tÞch, tæng céng lµ mét
ngµn mét tr¨m hai m¬i b¶y ®ång (1.127 ®ång) ®Ó tÆng th¬ng binh.
N¨m sau, ngµy 27 th¸ng 7 n¨m 1948, trong mét th dµi ®Çy t×nh th¬ng
yªu, B¸c nãi: “N¹n ngo¹i x©m nh trËn lôt to ®e däa trµn ngËp c¶ non s«ng Tæ
quèc, ®e däa cuèn tr«i c¶ ®Þnh mÖnh, tµi s¶n, ch×m ®¾m c¶ bè mÑ, vî con,
d©n ta. Trong c¬n nguy hiÓm Êy, sè ®«ng thanh niªn yªu quý cña níc ta quyÕt
®em x¬ng m¸u cña hä ®¾p thµnh mét bøc têng ®ång, mét con ®ª v÷ng ®Ó
ng¨n c¶n n¹n ngo¹i x©m trµn ngËp Tæ quèc, lµm h¹i ®ång bµo”.
Ngêi xãt xa viÕt: “Hä quyÕt liÒu chÕt chèng ®Þch, ®Ó cho Tæ quèc vµ
®ång bµo sèng. Ngµy nay, bè mÑ hä mÊt mét ngêi con yªu quý. Vî trÎ trë nªn
bµ go¸. Con d¹i trë nªn må c«i. Trªn bµn thê gia ®×nh cã thªm mét linh bµi tö
sÜ. Tay ch©n tµn phÕ cña th¬ng binh sÏ kh«ng mäc l¹i ®îc. Vµ nh÷ng tö sÜ sÏ
kh«ng thÓ t¸i sinh”.
TrÝch trong cuèn “TÊm lßng cña B¸c”
Nxb C«ng an nh©n d©n, H. 2005.
[97.] §Ó B¸c qu¹t
N¨m Êy, B¸c ®Õn th¨m tr¹i ®iÒu dìng th¬ng binh ë Hµ Néi.
Tin B¸c ®Õn nhanh chãng lan ra kh¾p tr¹i. Anh chÞ em th¬ng binh ai
còng muèn len vµo gÇn B¸c, quªn c¶ n¹ng ph¶i dïng ®Ó ®i.
§ang lóc B¸c th¨m hái søc khoÎ th¬ng binh bçng mét ®ång chÝ háng m¾t
nhê mét y t¸ dÉn ®Õn xin ®øng bªn B¸c. §ång chÝ Ninh ®i víi B¸c ®Þnh bíc l¹i
®ì ®ång chÝ Êy, nhng B¸c ®· ®i tíi, gi¬ hai tay ra ®ãn. §ång chÝ th¬ng binh
«m chÇm lÊy B¸c nghÑn ngµo “B¸c ¬i!”. B¸c lÆng ®i gi©y l¸t råi míi tiÕp tôc
c©u chuyÖn th¨m hái.
B¸c ®Õn tõng giêng anh chÞ em ®au nÆng hái th¨m bÖnh tËt ®· ®ì cha,
mçi b÷a ¨n ®îc bao nhiªu b¸t c¬m. H«m Êy, trêi nãng bøc, B¸c lÊy c¸i qu¹t giÊy
vÉn dïng qu¹t cho c¸c th¬ng binh. Cã ngêi ®Þnh lµm thay, B¸c nãi:
- §Ó B¸c qu¹t.
H«m Êy, lóc ra vÒ B¸c kh«ng vui.
Vµ cã lÏ v× thÕ mµ khi c¬ quan ®Þnh l¾p m¸y ®iÒu hoµ nhiÖt ®é n¬i
B¸c ë, B¸c b¶o ®em ra cho c¸c ®ång chÝ th¬ng binh.
Nguyªn Dung
TrÝch trong: “B¸c Hå víi chiÕn sü”
Nxb Qu©n ®éi nh©n d©n, H. 1998, T.3.

* Nh÷ng dßng ch÷ ®á.


Vµo mét ngµy cuèi n¨m 1963, ®ång chÝ Hång Long, Uû viªn Ban ChÊp
hµnh §¶ng bé Khu Gang thÐp Th¸i Nguyªn kho¸ I (tõ th¸ng 8-1961 ®Õn th¸ng 7
n¨m 1964), Tæng Gi¸m ®èc C«ng ty Gang thÐp Th¸i Nguyªn (1970-1974) ®îc

-68-
trao mét tê giÊy tr¾ng do B¸c Hå viÕt b»ng bót bi ®á yªu cÇu cho Ngêi biÕt
mét sè vÊn ®Ò vÒ Khu Gang thÐp tríc khi lªn th¨m.
Xóc ®éng tríc nh÷ng t×nh c¶m, sù quan t©m s©u s¾c cña Chñ tÞch Hå
ChÝ Minh ®èi víi Khu Gang thÐp, ®ång chÝ Hång Long ®· viÕt b¶n håi ký
víi tiªu ®Ò: Nh÷ng dßng ch÷ ®á. Díi ®©y lµ néi dung b¶n håi ký:
“Vµo mét ngµy th¸ng Ch¹p n¨m 1963, lß cao sè 1 võa kh¸nh thµnh xong
®îc mÊy h«m, th× anh §inh §øc ThiÖn (BÝ th §¶ng uû, Tæng Gi¸m ®èc) cho
t«i biÕt lµ B¸c s¾p lªn th¨m nh©n d©n Th¸i Nguyªn vµ Khu Gang thÐp.
Tin vui ®Õn lµm t«i nhí l¹i ngµy míi më c«ng trêng, B¸c Hå ®· lªn th¨m
Khu Gang thÐp hai lÇn, nh÷ng lÇn Êy n¬i ®©y vÉn cßn ®åi hoang vµ cá d¹i.
B©y giê nhµ m¸y ®· vµo s¶n xuÊt, nh÷ng khu nhµ míi mäc lªn nguy nga nh mét
thµnh phè.
Còng nh mäi anh chÞ em c¸n bé c«ng nh©n viªn chøc ë ®©y ®Òu mong
®îi ngµy B¸c Hå vÒ th¨m Khu Gang thÐp, nªn khi ®îc tin nµy, t«i rÊt xóc
®éng.
Anh §inh §øc ThiÖn ®a cho t«i xem mét tê giÊy tr¾ng ®· gÊp t cÈn thËn,
råi nãi:
- §©y lµ nh÷ng vÊn ®Ò B¸c cÇn biÕt râ tríc khi lªn ®©y. Anh chuÈn bÞ
thªm t×nh h×nh råi cïng ®i víi anh TÊn lªn trùc tiÕp gÆp B¸c, xem B¸c cã hái
g× thªm kh«ng. Tù tay B¸c viÕt ®Êy!
T«i v« cïng xóc ®éng cø ng¾m nghÝa m·i tê giÊy trªn tay. §ã lµ mét tê
giÊy tr¾ng kh«ng cã dßng kÎ, chØ cã mêi bèn dßng ch÷ v¾n t¾t viÕt b»ng bót
bi mµu ®á. Nguyªn v¨n nh sau:
“Gang thÐp Th¸i Nguyªn
Sè ®.c. chuyªn za.
Sè cb kü thuËt - sè cb kh¸c.
Sè c«ng nh©n: trai, g¸i.
Anh hïng lao ®éng - chiÕn sÜ thi ®ua.
Qu©n nh©n chuyÓn ngµnh.
§éi lao ®éng xhcn.
L¬ng cao nhÊt, thÊp nhÊt, trung b×nh.
T¨ng za tù tóc.
§¶ng viªn - §oµn viªn.
Phong trµo thi ®ua - u ®iÓm - khuyÕt ®iÓm.
Ngµy th¸ng b¾t ®Çu x©y zùng.
Quan hÖ z÷a chuyªn za vµ cbé vµ c«ng nh©n.
Qu©n hÖ z÷a cb víi nhau vµ víi cg nh©n”.
T«i båi håi nh×n nh÷ng dßng ch÷ B¸c viÕt vµ suy nghÜ: B¸c bËn tr¨m
c«ng ngh×n viÖc lín lao, nhng B¸c vÉn quan t©m ®Õn nhiÒu mÆt cña Khu
Gang thÐp, B¸c muèn biÕt tõ møc l¬ng thÊp nhÊt ®Õn tõng luèn rau, con gµ,

-69-
con lîn t¨ng gia tù tóc cña nh÷ng c«ng nh©n, B¸c muèn biÕt ®Õn quan hÖ gi÷a
chóng t«i vµ c¸c chuyªn gia b¹n; gi÷a chóng t«i vµ c«ng nh©n nh thÕ nµo…
T«i tr¶ l¹i tê giÊy cña B¸c cho anh ThiÖn. Råi vÒ chuÈn bÞ lªn chç anh
Chu V¨n TÊn. Trªn ®êng ®i, t«i cø nghÜ ®Õn nh÷ng ®iÒu ®ang cÇn ph¶i
chuÈn bÞ ®Ó trùc tiÕp b¸o c¸o víi B¸c, råi l¹i nghÜ ®Õn nh÷ng kû niÖm vÒ
nh÷ng lÇn ®îc gÆp B¸c. Tù nhiªn lßng t«i cø xèn xang xao ®éng mét niÒm
vui”.
TrÝch trong “B¸c Hå víi Th¸i Nguyªn - Th¸i Nguyªn víi B¸c
Nxb Lý luËn ChÝnh trÞ.

--------------------------------

-70-

You might also like