Professional Documents
Culture Documents
com
_____________________________________________________________________
B NH TR M C M VÀ PH NG PHÁP I U TR
I>NH NG HI U BI T C B N V B NH TR M C M
Theo T ch c Y t Th gi i WHO, b nh tr m
c m c p i m i n"m trung bình 850 000 m ng ng i,
n n"m 2020 tr m c m !c d oán là c"n b nh x p
h ng 2 trong s nh ng c"n b nh ph bi n toàn c u v i
h n 121 tri u ng i m c b nh. Nh ng ch# kho ng
25 % trong s ó !c i u tr$ k$p th i và úng
ph ng pháp.
_______________________________________________________________________
Tr m c m không ph i là tâm th n Hà n i 21/3/2008 1
Collection and Introduction by Spyware T8-K49 BKHN – trungkiena2@gmail.com
_____________________________________________________________________
2>Nguyên nhân c a b nh tr m c m
_______________________________________________________________________
Tr m c m không ph i là tâm th n Hà n i 21/3/2008 2
Collection and Introduction by Spyware T8-K49 BKHN – trungkiena2@gmail.com
_____________________________________________________________________
Tr m c m không th ng không b$ gây ra b i m t m t s vi c hay s v.t
nào ó. )ó là k t qu c a m t trong nhi u y u t khác nhau và nó khác nhau t0
tr* này v i tr* khác. Tr m c m c ng có th b$ gây ra khi l !ng neurotransmitters
th p h n bình th ng ( ây là hóa ch t i u ti t các d u hi u thông qua h th ng
th n kinh) trong não, nó s% h n ch kh n"ng c m giác c a con ng i. Tr m c m
c ng có th mang tính lây truy n trong gia ình, n u có ng i thân mang b nh
tr m c m thì c ng có nguy c m c b nh cao.
3>Bi u hi n c a b nh tr m c m
_______________________________________________________________________
Tr m c m không ph i là tâm th n Hà n i 21/3/2008 3
Collection and Introduction by Spyware T8-K49 BKHN – trungkiena2@gmail.com
_____________________________________________________________________
có nh ng ng i ã m c b nh tr m c m r i m i có th miêu t chính xác !c
ph n nào v c"n b nh này.
Bi u hi n b nh tr m c m gi i tr :
_______________________________________________________________________
Tr m c m không ph i là tâm th n Hà n i 21/3/2008 4
Collection and Introduction by Spyware T8-K49 BKHN – trungkiena2@gmail.com
_____________________________________________________________________
N ng n h n n a là s c ép c a cha m@ i v i con cái: ph i là h c sinh
xu t s c, .u vào tr ng này tr ng n , tr thành ng i này, ng i kia… C v.y,
nh ng i p khúc y c nh nh$p gõ c a chi c búa t u n “tra t n” tinh th n
con tr*. R i luy n thi, h c thêm m i th … T t c th i gian, tâm trí u dành
cho vi c h c hành làm các em d, dàng r i vào tr ng thái c"ng th-ng, “n i nóng”
v i t t c m i chuy n; n ng n h n là không ki m soát !c lý trí, suy ngh c a
mình.
_______________________________________________________________________
Tr m c m không ph i là tâm th n Hà n i 21/3/2008 5
Collection and Introduction by Spyware T8-K49 BKHN – trungkiena2@gmail.com
_____________________________________________________________________
5>B nh tr m c m và h i ch ng t sát.
Tr m c m là nguyên nhân c a h n 50% nh ng tr ng h!p t sát.Th ng kê cho
th y tuy nam gi i ít b$ tr m c m h n, nh ng khi r i vào tr m c m, xu h ng t sát
l i cao h n.Nh ng b nh nhân tr m c m t sát a s hai nhóm chính:
II>PH NG PHÁP CH A TR B NH TR M C M.
B nh
tr m c m áp
ng t t v i i u
tr$, kho ng 80%
b nh nhân tr m
c m n ng có th
c i thi n và tr
l i cu c s ng
bình th ng ch#
trong vòng vài
tu n l,; v i
nh ng b nh
nhân có nguy c
b$ tr m c m tr
l i thì ph i i u
tr$ liên t c và ki m soát b nh t t. Có 3 ph ng pháp i u tr$ c b n là: dùng thu c,
i u tr$ tâm lí li u pháp và s c i n. Có th i u tr$ riêng r% ho c k t h!p các
ph ng pháp này.
_______________________________________________________________________
Tr m c m không ph i là tâm th n Hà n i 21/3/2008 6
Collection and Introduction by Spyware T8-K49 BKHN – trungkiena2@gmail.com
_____________________________________________________________________
B nh nhân tr m c m c n !c i u tr$ tích c c, tr ng h!p n ng c n cho
nh.p vi n phòng t sát. S ph i h!p ch t ch% gi a ngành tâm th n v i c ng
ng và các thành viên trong gia ình ng i b nh là y u t quan tr ng vi c i u tr$
có hi u qu cao
+ Không nên ng ng vi c.
_______________________________________________________________________
Tr m c m không ph i là tâm th n Hà n i 21/3/2008 7
Collection and Introduction by Spyware T8-K49 BKHN – trungkiena2@gmail.com
_____________________________________________________________________
4, M i ngày hãy t o cho b n thân và ng i nhà m t ni m vui nho nh : mua
vé i xem phim, t ng m t cu n sách m i, làm u m i, món "n m i...
Ngoài ra, trong m y n"m v0a qua, k t qu nhi u nghiên c u cho hay m t
vài lo i thu c ch ng tr m c m có th “t ng r i ro có ý nh t t m t s tr em
ang dùng thu c này”.
_______________________________________________________________________
Tr m c m không ph i là tâm th n Hà n i 21/3/2008 8
Collection and Introduction by Spyware T8-K49 BKHN – trungkiena2@gmail.com
_____________________________________________________________________
Sau m t th i gian cân nh c, th o lu.n, C Quan Th c D !c Ph+m Hoa KA
ã m nh m% khuy n cáo các công ty s n xu t ph i ghi rõ r i ro này trên b n h ng
d&n v thu c l u ý bác s và b nh nhân.Thu c ch ng tr m c m có nhi u công d ng
tr$ b nh t t nh ng c ng có tác d ng ngo i ý, ôi khi b t l!i.
1-Thu!c ch!ng tr m c m là gì?
Nh tên g i, thu c Ch ng Tr m C m (antidepressants) là nh ng d !c
ph+m !c dùng ch a b nh bu n r u, tr m c m và m t vài tâm b nh khác. Thu c
có tác d ng t"ng ch t d&n truy n th n kinh serotonin, norepinephrine và dopamine
não b và !c u ng m t l n ho c nhi u l n trong ngày.
Thu c r t h u hi u giúp ng i b nh c m th y ph n kh i, yêu i và tr
l i v i sinh ho t th ng nh.t.
_______________________________________________________________________
Tr m c m không ph i là tâm th n Hà n i 21/3/2008 9
Collection and Introduction by Spyware T8-K49 BKHN – trungkiena2@gmail.com
_____________________________________________________________________
ch-ng may u ng quá li u l !ng. Các thu c hi n có trên th$ tr ng là citalopram
(Celexa), fluoxetine (Prozac), paroxitine (Paxil), escitalopram (Lexapro), sertraline
(Zoloft)
c-Nhóm thu c khác.
Các thu c CTC khác có tác d ng không gi ng nh hai nhóm trên.
Thu c th ng dùng là bupropion (Wellbutrin), trazadone, venlafaxine.. Thu c ít !c
dùng h n là lo i c ch men monoamine oxidase (MAOI) nh phenelzine (Nardil),
tranylcypromine (Parmate), selegiline (Emsam)...
a-Bu n nôn
Ðây là tác d ng ph th ng th y nh t c a thu c CTC và c ng là lý do khi n
b nh nhân ng ng thu c. Ngay tu n l, u sau khi u ng thu c là bu n nôn ã x y ra.
Nh ng khó kh"n này c ng ng ng mau sau khi u ng thu c vài tu n ho c khi c th
quen v i thu c.
Ð tránh bu n nôn, nên u ng thu c khi no b ng, u ng nhi u n c, dùng
thêm thu c ch ng ch t chua bao t . N u có th , u ng lo i thu c tan ch.m. Nên nói
ngay cho bác s khi có tác d ng ph này.
b-T ng cân.
Bn ngon mi ng và t"ng cân r t th ng x y ra. Lên cân có th là do gi n c
trong c th , không v.n ng ho c "n ngon h n khi thu c CTC làm b nh nhân yêu
i h n.
Ð tránh t"ng cân, nên "n u ng lành m nh, nhi u rau trái cây và các lo i h t;
gi m ch t ng t, ch t béo; v.n ng ít nh t 30 phút m i ngày. Nên cho bác s hay là
ang lên cân có th l a thu c khác cùng công hi u mà ít lên cân.
c-R i lo n tình d c.
R i lo n tình d c có th là gi m c tình (libido), lo n c ng d ng, ch.m
xu t tinh, gi m khoái c m (orgasm) và có th kéo dài trong su t th i gian dùng
thu c.
Nhóm SSRI (Prozac, Paxil) th ng gây ra r i lo n này nhi u h n, c bi t
là b nh nhân c m th y ch.m ho c không có khoái c m. Nhóm thu c 3 vòng l i hay
gây ra r i lo n c ng d ng. Ð tránh tác d ng ngo i ý này, nên nói v i bác s i
thu c; u ng lo i ch# c n m t viên m i ngày và l.p k ho ch giao h!p tr c gi u ng
thu c; xin bác s cho thu c ch a r i lo n tình d c. Ðôi khi có th xin ng ng thu c
m t vài ngày trong tu n.
_______________________________________________________________________
Tr m c m không ph i là tâm th n Hà n i 21/3/2008
10
Collection and Introduction by Spyware T8-K49 BKHN – trungkiena2@gmail.com
_____________________________________________________________________
d-M t m i, bu n ng .
Tác d ng này r t th ng x y ra nh t là vào tu n l, b t u u ng thu c CTC.
Ð tránh khó ch$u, nên ng m i phút vào ban ngày, v.n ng nh@, không lái xe cho
t i khi h t m t m i, u ng thu c hai gi tr c khi i ng .
-M t ng
M t vài lo i thu c CTC có tác d ng kích thích th n kinh, làm cho con ng i
t#nh táo và a t i khó i vào gi c ng ho c th c d.y ban êm, m t m i ban ngày.
Do ó, có th u ng thu c vào bu i sáng, gi m s d ng th c ph+m có
caffeine, th c t.p th giãn tr c khi i ng . N u c n, nói v i bác s cho u ng m t
chút thu c an th n vào bu i t i.
e-Khích ng, b n ch n, lo l ng
D i tác d ng c a vài thu c CTC, b nh nhân c m th y nh có nhi u sinh
l c, tinh th n quá kích ng, ng ng i không yên. N u tình tr ng kéo dài, b nh
nhân s% luôn luôn c"ng th-ng, m t m i.
Ð gi m khó kh"n này, có th xin bác s cho thu c an th n m t th i gian
ng n và t.p thi n $nh, th giãn tâm h n.
g-Khô mi ng
Thu c CTC th ng hay gây khô mi ng, gi m n c mi ng. Có th gi m
thi u khó kh"n này b/ng cách nh m nháp m t chút n c, ng.m viên á c c, k@o cao
su không ng ho c mua n c mi ng thay th t i ti m thu c
tây.
h-M m t vì thu c CTC làm m t khô.
Bác s có th cho toa mua thu c nh m t c bi t làm t m t ho c thay i
li u l !ng thu c CTC.
i-Táo bón.
Thu c CTC 3 vòng làm r i lo n h tiêu hóa và gây ra táo bón. Nên u ng
nhi u n c, "n nhi u rau trái cây, v.n ng c th u n. N u c n, u ng thu c làm
m m ph+n.
5-T $ng tác gi a thu!c ch!ng tr m c m và các thu!c khác
Thu c CTC có th t ng tác v i nhi u d !c ph+m khác và gây ra các ph n
ng không t t. N u có ý $nh u ng thu c CTC, nên nói cho bác s bi t các thu c
mình ang dùng, k c thu c mua không c n toa bác s và các d !c th o.
Khi dùng thu c MAOI, nên c+n th.n khi u ng thu c ch a c m l nh mua t
do, không !c "n pho mát, u ng r !u.
Dùng chung thu c SSRI v i MAOI và các thu c khác có th gây ra ph n
ng tr m tr ng, ch t ng i vì có quá nhi u serotonin trong não.
_______________________________________________________________________
Tr m c m không ph i là tâm th n Hà n i 21/3/2008
11
Collection and Introduction by Spyware T8-K49 BKHN – trungkiena2@gmail.com
_____________________________________________________________________
6-Thu!c ch!ng tr m c m nào t!t h$n?
Có t t c t i vài ch c lo i thu c CTC, t t c u công hi u và không có
b/ng ch ng là thu c này t t h n thu c kia.
Ngoài ra m i lo i tr m c m áp ng v i thu c m t cách khác nhau. Thí d
ng i v0a bu n r u v0a d, b$ kích ng s% c m th y khá h n n u dùng thu c có tác
d ng xoa d$u tinh th n. Còn ng i tr m c m mà l i t cô l.p, tiêu c c s% c m th y
vui v*, hòa nh.p v i m i ng i h n.
K t lu'n
Thu c Ch ng Tr m C m r t công hi u ch a ch ng b nh tâm tr ng này.
Nh ng cái khó là th y thu c th ng ph i d d&m l a coi xem thu c nào thích h!p
v i m i b nh nhân. S l a ch n m t khá nhi u th i gian, có khi c tháng m i có k t
qu . Trong khi ó thì tâm tình ng i b nh ngày m t gia t"ng. Ngày 5 tháng 12 n"m
2006 v0a qua, bác s Lucy Donaldson và m t s nghiên c u gia t i Ð i h c Bristol
bên Anh qu c ã a ra m t tin vui cho vi c l a ch n này. Theo h , có th khai tri n
m t th nghi m v$ giác xác $nh b nh tr m c m và ch n l a lo i thu c thích h!p
i u tr$. Hy v ng th nghi m này s m tr thành c th , ng i tr m c m có
thu c úng v i b nh tình c a mình.
Nh ng d u hi u th c th nh au
u, au c ... c ng có bi u hi n khác
_______________________________________________________________________
Tr m c m không ph i là tâm th n Hà n i 21/3/2008
13
Collection and Introduction by Spyware T8-K49 BKHN – trungkiena2@gmail.com
_____________________________________________________________________
nhau t i các th i i m trong ngày. C m giác au m nh nh t là khi ng d.y. B nh
nhân c m th y m t m i n m c d ng nh không th b t u m t ngày làm vi c
m i. ) n x chi u thì nh ng c n au d$u i.
_______________________________________________________________________
Tr m c m không ph i là tâm th n Hà n i 21/3/2008
14
Collection and Introduction by Spyware T8-K49 BKHN – trungkiena2@gmail.com
_____________________________________________________________________
Kho ng 22 n"m công tác trong cái "tr i iên" kh ng l này, v i thâm
niên 12 n"m làm tr ng khoa qu n lý các b nh nhân tâm th n n , anh Ph ng vô
cùng t hào v i thành tích: tôi ch a bao gi b$ b nh nhân ánh. Vi c b$ b nh nhân
c m n bác s , i u d 1ng viên b/ng cái tát, hay nh n c b t vào m t " k
ni m" là không khó hình dung nh ng n i nh th này. "B i ng i iên ã
tru ng, i lang thang thì h còn bi t cái gì n a. Nh ng 0ng t ng! H l i r t bi t
ch : n u anh t t v i h lúc h lên c n, khi h t#nh l i, h vô cùng bi t... n"
_______________________________________________________________________
Tr m c m không ph i là tâm th n Hà n i 21/3/2008
18