1

DP N DE CUONG MN CNG NGHE PHAN MEM

Chuong 1.
Cu1. Trnh by tm tt cc buoc co ban trong quy trnh xy dung phn mm
B1. Xc d|nh

Dy l buoc hnh thnh bi ton hoc d ti. O buoc ny thit k truong hoc phn
tch vin h thng phai bit duoc vai tr cua phn mm cn pht trin trong h thng,
dng thoi phai uoc luong cng vic, lp lich biu v phn cng cng vic.

Bn canh d chng ta phai bit nguoi dt hng mun g. Cc yu cu cn phai duoc
thu thp dy du v duoc phn tch theo chiu ngang (rng) v chiu doc (su). Cng cu su
dung chu yu o giai doan ny l cc luoc d, so d phan nh r cc thnh phn cua h
thng v mi lin quan giua chng voi nhau.

B2. Pht trin

Dua vo cc ni dung d xc dinh duoc, nhm pht trin phn mm dng ngn ngu dc

ta hnh thuc (dua trn cc kin trc ton hoc) hoc phi hnh thuc (tua ngn ngu tu nhin) hoc
kt hop ca hai d m ta nhung yu t sau dy cua chuong trnh:

Gi tri nhp, gi tri xut.

Cc php bin di

Cc yu cu cn dat duoc o mi dim cua chuong trnh.

Phn dc ta chi quan tm chu yu dn gi tri vo, ra chu khng quan tm dn cu trc

v ni dung cc thao tc cn thuc hin.
Sau buoc thit k l buoc trin khai cc dc ta chuong trnh thnh mt san phm
phn mm dua trn mt ngn ngu lp trnh cu th. Trong giai doan ny cc lp trnh vin
s tin hnh ci dt cc thao tc cn thit d thuc hin dng cc yu cu d duoc dc ta.

Cng vic cui cng cua giai doan pht trin l chng ta cn phai chung minh
tnh dng dn cua chuong trnh sau khi d tin hnh ci dt. Tuy nhin thng thuong o
buoc ny chng ta coi cc chuong trnh nhu nhung hp den. Vn d dt ra l xy dung mt
cch c chu dch cc tp du liu nhp khc nhau d giao cho chuong trnh thuc hin ri
dua vo kt qua thu duoc d dnh gi chuong trnh. Cng vic nhu trn duoc goi l kim
thu chuong trnh.

Cng vic kim thu nhm vo cc muc tiu sau:

Kim tra d pht hin li cua chuong trnh. Luu rng kim thu khng dam
bao tuyt di tnh dng dn cua chuong trnh do ban cht quy nap khng
2
hon ton cua cch lm.
Kim tra tnh n dinh, hiu qua cung nhu kha nng ti da cua chuong trnh.

Ty theo muc dch m nguoi ta thit k cc tp du liu thu sao cho c th phu ht cc
truong hop cn quan tm.

B3. Bao tr (Vn hnh)

Cng vic quan l vic trin khai v su dung phn mm cung l mt vn d cn
duoc quan tm trong qui trnh pht trin phn mm. Trong qu trnh xy dung phn mm,
ton b cc kt qua phn tch, thit k, ci dt v h so lin quan cn phai duoc luu tru v
quan l cn thn nhm dam bao cho cng vic duoc tin hnh mt cch hiu qua nht
v phuc vu cho cng vic bao tr phn mm v sau.

Nhu vy cng vic quan l khng chi dung lai trong qu trnh xy dung phn mm m
tri lai cn phai duoc tin hnh lin tuc trong sut qu trnh sng cua n.

Cu2. Trnh by Quy trnh 4 giai doan trong m hnh thc nuoc? Uu v nhuoc dim?
M hnh thc nuoc l mt trong nhung m hnh du tin v ph bin duoc p
dung trong qu trnh pht trin phn mm. M hnh ny chia qu trnh pht trin phn
mm thnh nhung giai doan tun tu ni tip nhau. Mi giai doan s c mt muc dch nht
dinh. Kt qua cua giai doan truoc s l thng tin du vo cho giai doan tip theo sau. Ty
theo qui m cua phn mm cn pht trin m m hnh thc nuoc s c nhung bin th khc
nhau nhu sau:
Qui trnh 4 giai doan: L qui trnh cai tin cua qui trnh pha truoc bng cch b sung thm
mt giai doan moi giua xc dinh yu cu v thit k (c sua di)

o Xc dinh yu cu: Duoc tin hnh ngay khi c nhu cu v vic xy dung phn
mm.

- Muc tiu: Xc dinh chnh xc cc yu cu dt ra cho phn mm s xy dung.

- Kt qua nhn: Thng tin v hoat dng cua th gioi thuc.

- Kt qua chuyn giao: Danh sch cc yu cu (cng vic s thuc hin trn my
tnh) cng voi cc thng tin miu ta chi tit v cc yu cu (cch thuc thuc
hin trong th gioi thuc)

o Phn tch: duoc tin hnh ngay sau khi kt thc vic xc dinh yu cu.

- Muc tiu: M ta lai th gioi thuc thng qua cc m hnh (m hnh th gioi
thuc) truoc khi thit k.
3
- Kt qua nhn: Danh sch cc yu cu cng cc thng tin c lin quan.

- Kt qua chuyn giao:

M hnh xu l (h thng cc cng vic trong th gioi thuc cng voi
quan h giua chng)
M hnh du liu (h thng cc loai thng tin duoc su dung trong th

gioi thuc cng voi quan h giua chng)

Cc m hnh khc (khng gian, thoi gian, con nguoi) nu cn thit.

o Thit k: Duoc tin hnh ngay sau khi kt thc vic phn tch.

- Muc tiu: M ta cc thnh phn cua phn mm (m hnh cua phn mm) truoc khi
tin hnh ci dt.
- Kt qua nhn: M hnh th gioi thuc.

- Kt qua chuyn giao:

M ta thnh phn giao din: cc hm nhp/xut, cu trc du liu
nhp/xut.
M ta thnh phn xu l: cc hm kim tra xu l.

M ta thnh phn du liu: cc hm doc/ghi, t chuc luu tru trn b nho

phu.

o Lp trnh (ci dt): Duoc tin hnh ngay sau khi kt thc vic thit k.

- Muc tiu: Tao lp phn mm theo yu cu

- Kt qua nhn: M hnh phn mm

- Kt qua chuyn giao: Chuong trnh ngun cua phn mm voi cu trc co so
du liu tuong ung (nu cn thit) v chuong trnh thuc hin duoc trn my
tnh (chuong trnh ngun d duoc bin dich)
+) Uu Dim:
- D quan l
- Uoc luong thoi gian v chi ph rt chnh xc
+) Nhuoc Dim:
- Rui ro cao
- Di hoi khch hng dua ra yu cu chnh xc ngay tu du
+) Ung Dung:
- Khch hng dua ra yu cu ngay tu du
- Nh pht trin hiu h thng

Cu 3. Trnh by m hnh ban mu phn mm? So snh voi cc m hnh thc nuoc?
Tuong tu nhu m hnh thc nuoc voi vic b sung vo cc giai doan thuc hin
phn mm mu ngay khi xc dinh yu cu nhm muc tiu pht hin nhanh cc sai st v
4
yu cu. Cc giai doan trong m hnh ban mu phn mm c th tin hnh lp di lp lai
chu khng nht thit phai theo trnh tu nht dinh.

Ngay sau khi giai doan xc dinh yu cu, nh pht trin phn mm dua ra ngay mt
ban thit k so b v tin hnh ci dt ban mu du tin v chuyn cho nguoi su dung.
Ban mu ny chi nhm d miu ta cch thuc phn mm hoat dng cung nhu cch nguoi su
dung tuong
tc voi h thng.

Nguoi su dung sau khi xem xt s phan hi thng tin cn thit lai cho nh pht trin.
Nu nguoi su dung dng voi ban mu d dua th nguoi pht trin s tin hnh ci dt thuc
su. Nguoc lai ca hai phai quay lai giai doan xc dinh yu cu. Cng vic ny duoc lp lai lin
tuc cho dn khi nguoi su dung dng voi cc ban mu do nh pht trin dua ra.

Nhu vy dy l mt huong tip cn tt khi cc yu cu chua r rng v kh dnh
gi duoc tnh hiu qua cua cc thut ton. Tuy nhin, m hnh ny cung c nhuoc dim
l tnh cu trc khng cao do d khch hng d mt tin tuong.


M Hnh Mu M Hnh thc nuoc
- Khch hng c th bit duoc h thng
ngay tu ban du nho ban mu
- M hnh ny khng duoc khch hng tin
tuong nhiu.
- Nguoi san xut khng chc v hiu qua
giao din
- Khng lng ph cc ban mu
- M hnh ny duoc khch hng tin tuong
nhiu
- Khch hng khng th bit duoc h thng
tu ban du

Cu 4. Trnh by m hnh xon c? Uu v nhuoc dim?
M hnh ny chnh l su kt hop cua m hnh ban mu thit k v m hnh thc
nuoc duoc lp lai nhiu ln. O ln lp tip theo h thng s duoc tm hiu v xy dung
hon thin hon o ln lp truoc d.

5
O mi ln lp cc yu cu cua nguoi su dung s duoc hiu ngy cng r rng hon
v cc ban mu phn mm cung ngy mt hon thin hon. Ngoi ra o cui mi ln lp
s c thm cng doan phn tch muc d rui ro d quyt dinh xem c nn di tip theo huong
ny nua hay khng.


M hnh ny ph hopvoi cc h thng phn mm lon do c kha nng kim sot rui ro o

tung buoc tin ha. Tuy nhin vn chua duoc su dung rng ri nhu m hnh thc nuoc hoc
ban mu do di hoi nng luc quan l, nng luc phn tch rui ro cao.
+) Uu Dim:
- Loai bo duoc khoang cch giua nh san xut v khch hng
- Khc phuc duoc nhuoc dim cua m hnh khc
- Su dung m hnh mu + phn tch rui ro
- Su dung m hnh thc nuoc + m hnh lp
+) Khuyt dim:
- M hnh moi
- Di hoi khch hng c ki nng dnh gi tt v vic phn tch rui ro cung
phai tt
Cu 5. Trnh by cc tiu ch co ban cua cht luong phn mm?
* Tnh dng dn
Tnh dng dn cua phn mm duoc th hin o ch san phm d thuc hin dy du v
chnh xc cc yu cu cua nguoi dng. Tnh dng dn o dy cn phai hiu theo nghia rng l
chuong trnh cn phai thuc hin duoc trong ca nhung truong hop m du liu du vo l
khng hop l.
V du, nu mt trong s cc chuc nng cua phn mm l sp xp mt tp tin c s

luong mu tin ty theo mt ct ty theo chiu tng hoc giam th nhung truong hop sau

l vi pham tnh dng dn cua chuong trnh:

Khng th thuc hin duoc (treo my) khi tp tin rng (khng c mu tin no).

6
Khng th thuc hin hoc thuc hin nhung cho kt qua sai khi cc mu tin c hon

100 ct hoc c qu nhiu mu tin.

Khng th thuc hin hoc cho kt qua sai khi cc ct c chiu di lon hon 125

bytes.

Khng th sp xp theo chiu tng dn.

Tnh dng dn cua mt san phm phn mm duoc xc minh qua cc cn cu sau dy:

Tnh dng dn cua thut ton.

Tnh tuong duong cua chuong trnh voi thut ton. Thut ton c th dng
nhung chuong trnh lp ra khng tuong duong voi thut ton nn khi thuc hin
s cho kt qua sai.
Tnh dng dn cua chuong trnh c th duoc chung minh truc tip trong vn ban
cua chuong trnh.
Tnh dng dn cung c th duoc khng dinh dn qua vic kim thu, vic p dung

chuong trnh trong mt khoang thoi gian di trn din rng v voi tn sut su

dung cao.
* Tnh tin ha

Cho php nguoi dng c th khai bo cc thay di v qui dinh voi phn mm ty
theo cc thay di trong th gioi thuc lin quan (thay qui dinh v s sch muon ti da,
cng thuc tnh tin phat, cng thuc tnh tin din)
San phm c th mo rng, tng cuong v mt chuc nng mt cch d dng.

* Tnh hiu qua

Tnh hiu qua cua mt san phm phn mm duoc xc dinh qua cc tiu chun sau:

Hiu qua kinh t hoc nghia, gi tri thu duoc do p dung san phm d.

Tc d xu l cua phn mm (v) tnh bng ti l giua khi luong di tuong cn phai
xu l (m) v tng thoi gian (t) cn thit d xu l cc di tuong d.
Su dung ti uu ti nguyn cua my tnh (CPU, b nho)

* Tnh tin dng

San phm phai tnh dn nhung yu t tm l sau dy cua nguoi dng:

D hoc, c giao din truc quan tu nhin.

D thao tc,

* Tnh tuong thch

7
Trao di du liu voi cc phn mm khc c lin quan (nhn danh muc sch tu tp tin

Excel, gui bo co tng kt nm hoc dn phn mm WinFax, )

Giao tip ni b

Giao tip bn ngoi

* Tnh ti su dng

San phm phn mm c th p dung cho nhiu linh vuc theo nhiu ch d lm vic
khc nhau.

Cc phn mm cng lop

Cc phn mm khc lop

Chuong 2.
Cu 1. Trnh by so luoc cc buoc co ban trong qu trnh phn tch yu cu?
B1. Xc d|nh

Dy l buoc hnh thnh bi ton hoc d ti. O buoc ny thit k truong hoc phn
tch vin h thng phai bit duoc vai tr cua phn mm cn pht trin trong h thng,
dng thoi phai uoc luong cng vic, lp lich biu v phn cng cng vic.

Bn canh d chng ta phai bit nguoi dt hng mun g. Cc yu cu cn phai duoc
thu thp dy du v duoc phn tch theo chiu ngang (rng) v chiu doc (su). Cng cu su
dung chu yu o giai doan ny l cc luoc d, so d phan nh r cc thnh phn cua h
thng v mi lin quan giua chng voi nhau.

B2. Pht trin

Dua vo cc ni dung d xc dinh duoc, nhm pht trin phn mm dng ngn ngu dc

ta hnh thuc (dua trn cc kin trc ton hoc) hoc phi hnh thuc (tua ngn ngu tu nhin) hoc
kt hop ca hai d m ta nhung yu t sau dy cua chuong trnh:

Gi tri nhp, gi tri xut.

Cc php bin di

Cc yu cu cn dat duoc o mi dim cua chuong trnh.

Phn dc ta chi quan tm chu yu dn gi tri vo, ra chu khng quan tm dn cu trc

v ni dung cc thao tc cn thuc hin.
Sau buoc thit k l buoc trin khai cc dc ta chuong trnh thnh mt san phm
phn mm dua trn mt ngn ngu lp trnh cu th. Trong giai doan ny cc lp trnh vin
s tin hnh ci dt cc thao tc cn thit d thuc hin dng cc yu cu d duoc dc ta.
8

Cng vic cui cng cua giai doan pht trin l chng ta cn phai chung minh
tnh dng dn cua chuong trnh sau khi d tin hnh ci dt. Tuy nhin thng thuong o
buoc ny chng ta coi cc chuong trnh nhu nhung hp den. Vn d dt ra l xy dung mt
cch c chu dch cc tp du liu nhp khc nhau d giao cho chuong trnh thuc hin ri
dua vo kt qua thu duoc d dnh gi chuong trnh. Cng vic nhu trn duoc goi l kim
thu chuong trnh.

Cng vic kim thu nhm vo cc muc tiu sau:

Kim tra d pht hin li cua chuong trnh. Luu rng kim thu khng dam
bao tuyt di tnh dng dn cua chuong trnh do ban cht quy nap khng
hon ton cua cch lm.
Kim tra tnh n dinh, hiu qua cung nhu kha nng ti da cua chuong trnh.

Ty theo muc dch m nguoi ta thit k cc tp du liu thu sao cho c th phu ht cc
truong hop cn quan tm.

B3. Bao tr (Vn hnh)

Cng vic quan l vic trin khai v su dung phn mm cung l mt vn d cn
duoc quan tm trong qui trnh pht trin phn mm. Trong qu trnh xy dung phn mm,
ton b cc kt qua phn tch, thit k, ci dt v h so lin quan cn phai duoc luu tru v
quan l cn thn nhm dam bao cho cng vic duoc tin hnh mt cch hiu qua nht
v phuc vu cho cng vic bao tr phn mm v sau.

Nhu vy cng vic quan l khng chi dung lai trong qu trnh xy dung phn mm m
tri lai cn phai duoc tin hnh lin tuc trong sut qu trnh sng cua n.

Cu 2. Trnh by khi nim v yu cu v m ta yu cu? Cc thng tin duoc xem xt
trong vic m ta yu cu?
Kn yc
- Yu cu (hay yu cu phn mm) l cng vic mun thuc hin trn my tnh. Nhung
cng vic ny phai xut pht tu thuc t chu khng thun ty tin hoc

- M ta yu cu l m ta dy du cc thng tin lin quan dn cng vic tuong ung. Cc

m ta ny dng lm co so d nghim thu v dnh gi phn mm khi duoc chuyn
giao.
Cc thng tin duc xem xt trong vic m ta yc.
Tn cng vic ung voi tung yu cu

Nguoi hoc b phn s thuc hin cng vic

9
Dia dim thuc hin cng vic

Thoi gian thuc hin cng vic

Cch thuc tin hnh cng vic cng voi cc quy dinh lin quan

Sau dy, tung loai thng tin s ln luot duoc xem xt chi tit:

a. Tn cng vic.

Cn xc dinh cu th, trnh dng cc tn chung chung, mo h

V du: xt mt s tn cng vic sau:

Quan l dc gia: chung chung, mo h; cu th nhu vic dng k muon sch, gia han the
dc gia, tra sch

Quan l sch: chung chung, mo h; cu th nhu nhp sch vo kho, tra cuu sch, cho
muon sch, nhn tra sch, thanh l sch.

b. Ngui thc hin.

Cn xc dinh chnh xc nguoi hoc b phn s thuc hin cng vic trn my tnh (cn
goi l nguoi dng phn mm hay nguoi dng).

Nhung nguoi dng c vai tr v cng vic thuc hin tuong tu nhu nhau s duoc
xp vo cng mt loai nguoi dng (thng thuong mt loai nguoi dng s tuong ung voi
mt b phn trong th gioi thuc).

Cng mt cng vic c th c nhiu loai nguoi dng khc nhau thuc hin v nguoc lai,
mt loai nguoi dng c th thuc hin nhiu cng vic khc nhau.

c. Thi gian, dja dim.

Cn xc dinh chnh xc dia dim, thoi dim tin hnh cng vic. Cc thng tin ny s

c nghia nht dinh trong mt s truong hop dc th.

d. Cch thc tin hnh v cc quy djnh lin quan.

Dy l phn chnh yu khi tin hnh m ta yu cu. Di voi loai thng tin ny cn dc
bit quan tm dn mt s yu t sau:
e. Cc quy dinh cn kim tra khi thuc hin cng vic ghi nhn thng tin

Cu 3 Trnh by su phn loai yu cu?
10

Cu 4. Trnh by cc buoc xc dinh yu cu?
Qu trnh thc hin xc djnh yu cu: gm 2 buoc chnh nhu sau

Buoc 1: Khao st hin trang, kt qua nhn duoc l cc bo co v hin trang.

Buoc 2: Lp danh sch cc yu cu, kt qua nhn duoc l danh sch cc yu cu s
duoc thuc hin trn my tnh.

1/ Khao st hin trng

Cc chuyn vin tin hoc s tm hiu hin trang v cc cng vic cua cc nh chuyn
mn.

a. Cc hnh thc thc hin ph bin:

Quan st: theo di cc hoat dng dang din ra o th gioi thuc c lin quan, c
th tin hnh ghi m, ghi hnh di voi nhung tnh hung mang tnh phuc tap, quan
trong, cn su chnh xc cao.

V du:

- Ghi hnh qu trnh giao dich cua mt nhn vin ngn hng voi khch hng tai mt
ngn hng X.
- Quan st thao tc cho muon sch cua mt thu thu tai mt thu vin Y
11

Phong vn truc tip: t chuc phong vn bt du tu cp lnh dao dn xung
cc vi tr cng vic. C th su dung cc bang cu hoi c sn cc cu tra loi cho
di tuong duoc phong vn lua chon,

Thu thp thng tin, ti liu: cc cng thuc tnh ton, quy dinh; cc bang biu,
mu giy to c t nhiu lin quan.

V du:


- Mu ha don v cc quy dinh lp ha don bn hng tai mt cua hng Y.


- Phiu muon sch tai thu vin cua truong dai hoc Z.

b.Quy trnh thc hin:

Tm hiu tng quan v th gioi thuc: bao gm

- Quy m hoat dng.

- Cc hoat dng m don vi c tham gia.

Tm hiu hin trang t chuc (co cu t chuc)

Nguoi tin hnh khao st hin trang cn hiu r co cu t chuc cc b phn cua th
gioi thuc, dc bit l 2 yu t: trch nhim v quyn han. Su hiu r co cu t chuc
gip xc dinh b phn no s su dung phn mm d c th ln k hoach tip tuc
khao st chi tit hon b phn d.

Co cu t chuc bao gm:

- Di ni.

- Di ngoai.

- Cc chuc danh (V du: nhn vin nhp liu, thu thu, nhn vin bn hng,
). Su dung cc d hnh d v lai co cu t chuc.
Tm hiu hin trang nghip vu

Thuong din ra tai cc vi tr cng vic. Voi b phn duoc chon khao st chi tit,
nguoi thuc hin khao st cn lp danh sch cc cng vic m b phn ny phu
trch, sau d tm hiu cc thng tin chi tit cho tung cng vic (thng tin m ta yu
cu phn mm).

Vic tm hiu dua trn cc sau:

12
- Thng tin du vo.

- Qu trnh xu l.

- Thng tin kt xut.

Sau d tin hnh xp loai cc nghip vu vo 4 loai sau nhm trnh thiu xt khi tm
hiu cc thng tin:

- Nghip vu luu tru.

- Nghip vu tra cuu.

- Nghip vu tnh ton.

- Nghip vu tng hop, thng k

2/ Lp danh sch cc yu cu

D c duoc danh sch dy du v chnh xc cc, qu trnh lp danh sch cc yu cu
cu theo cc buoc sau:

Xc dinh yu cu chuc nng nghip vu

Xc dinh yu cu chuc nng h thng

Xc dinh yu cu phi chuc nng

a. Xc d|nh yu cu chc nng nghip v.


Cch tin hnh: Nh chuyn mn d xut v chuyn vin tin hoc s xem xt lai

Buoc tin hnh :

1. Xc dinh b phn (nguoi dng) s su dung phn mm

2. Xc dinh cc cng vic m nguoi dng s thuc hin trn phn mm theo tung loai
cng vic sau:
- Luu tru

- Tra cuu

- Tnh ton

- Kt xut

Ln luot lp bang yu cu chuc nng nghip vu, bang quy dinh/Cng thuc v cc biu
mu duoc m ta chi tit
Chuong 3.
Cu 1. Trnh by muc tiu v kt qua cua thit k du liu?
a. Mc tiu

Muc tiu chnh cua thit k du liu l m ta cch thuc t chuc luu tru cc du liu cua
13
phn mm. C hai dang luu tru chnh m nguoi thit k cn phai cn nhc v lua chon.

- Luu tru duoi dang tp tin

- Luu tru duoi dang co so du liu


Cch tip cn dng co so du liu rt thng dung v gio trnh ny s gioi han trnh
by chi tit cc phuong php k thut lin quan dn vic t chuc luu tru du liu dng co so
du liu quan h. Gio trnh ny s khng nhc lai cc khi nim co ban v co so du liu
v gia su rng nguoi xem d bit qua cc khi nim ny. Tuy nhin chng ta cung nn xem
lai cc buoc
d hnh thnh nn m hnh du liu quan h trong qu trnh thit k du liu


b. Kt qua cua thit k

Cch thuc t chuc luu tru du liu cua phn mm duoc m ta thng qua 2 loai thng tin
sau:

Thng tin tng qut

Cung cp gc nhn tng quan v cc thnh phn luu tru

Danh sch cc bang du liu: Vic luu tru cn su dung bao nhiu bang du liu v d l
cc bang no ?
Danh sch cc lin kt: Cc bang du liu c quan h, c mi lin kt giua chng ra
sao?

Thng tin chi tit:

Danh sch cc thuc tnh cua tung thnh phn: Cc thng tin cn luu tru cua thnh
phn ?
Danh sch cc Min gi tri ton ven: Cc qui dinh v tnh hop l cua cc thng tin

duoc luu tru

C nhiu phuong php, nhiu d nghi khc nhau v vic m ta cc thng tin trn. Gio
trnh ny chon so d logic d biu din cc thng tin tng qut v bang thuc tnh. Min gi
tri d m ta chi tit cc thnh phn trong so d logic.

So d logic l so d cho php th hin h thng cc bang du liu cng voi quan h mi
ni lin kt giua chng. Cc k hiu duoc dng trong so d rt don gian nhu sau:

Bang: hnh chu nht

Lin kt: (xc dinh duy nht mt): Mui tn

14
A B


Mui tn hnh trn c ngu nghia: 1 phn tu A s xc dinh duy nht 1 phn tu B, nguoc lai 1

phn tu B c th tuong ung voi nhiu phn tu A.

Cu 2. Trnh by vai tr, nhung vn d co ban v kt qua cua thit k giao din?
Thit k giao din l cng doan khng km phn quan trong trong qu trnh lm
phn mm, dy cung c th xem l cng doan phc thao d hnh hay prototype cho phn
mm v d sau d nhn phan hi yu cu cua khch hng di voi chuong trnh v d nguoi
thit k c th diu chinh theo yu cu d ra. Ty theo muc dch yu cu, theo d phuc tap
cua chuong trnh, nguoi thit k giao din c th lm theo cc nhung thit k sau v kt
qua thit k tuong ung. Thit k giao din phai nm bt cc diu chnh yu sau:

1. H so c nhn nguoi dng: Bit ho l ai, muc dch cua nguoi dng l g, K nng v
kinh nghim cua nguoi dng, nhu cu cua ho
2. Muon nhung ung xu tu nhung h thng quen thuc di voi nguoi dng.

3. Cho nguoi dng thy r cc chuc nng mt cch sn sng

4. ung xu cua chuong trnh tu trong ra ngoi phai kt dnh, gn kt

5. Thay di trong ung xu nn tuong phan voi din mao cua chuong trnh

6. Shortcut: Cung cp ca cch thuc cu th v tm tt tc vu duoc lm

7. Tnh tp trung: Mt s giao din GUI duoc tp trung ch nhiu hon

8. Ngu php: thng qua giao din bit s lut thao tc

9. Tro gip, d an ton, giao din dep,

Cu 3. Trnh by co ban 3 k thut thit k phn mm?
Thit k dc ta di dn k thut ct li cua tin trnh cng ngh phn mm.

Thit k dc ta xem xt nhung m hnh cua tin trnh phn mm duoc su dung.

Thit k phn mm l buoc du tin trong ba hoat dng k thut: thit k, pht
sinh m ngun, v thu nghim, d l nhung yu cu trong xy dung v pht
trin phn mm.

Mt trong nhung dim mu cht chnh di voi d phuc tap cua h thng phn mm l

su truu tuong. C hai phuong php chnh: thit k Top-down v thit k bottom-up

1/ Thit k trn xung (Top-down)

-Thit k bt du voi vic phn tch nhung dinh nghia yu cu v khng nn xem xt
vic thuc hin chi tit du tin.

- Mt du n duoc trin khai thnh nhung du n nho, thu tuc ny phai duoc lp lai
15
cho dn khi nhung nhim vu con tro nn don gian sao cho mt thut ton duoc tnh ton
v giai quyt.

2/ Thit k t dui ln (Bottomup)
tuong nn tang: Hiu duoc phn cung v tng trn cua n nhu mt co ch truu tuong.
K thut: Thit k tu duoi ln bt du duoc cho boi my cu th v lin tip pht trin

mt my truu tuong sau khi nhung my khc duoc thm vo nhung thuc tnh cn thit cho

dn khi mt my d dat duoc kt qua m cung cp nhung chuc nng nguoi dng yu cu.

3/ Thit k ban mu (prototype)

Thit k ban mu nghia l dua ra cc mn hnh giao din so b, hay cc ban thit
k phc thao nhp cho nguoi dng tham khao truoc khi di vo thit k chi tit, hay chuc
nng cu th. Cc ban thit k ny duoc soan thao duoi dang suu liu hoc mt s phn
mm c kha nng thit k nhanh giao din, cc k su thit k c th su dng mt s
phn mm chuyn dung d soan thao nhanh nhu MS Visual Basic, Visual C++, MS
Visual Studio voi trang web th c th dng Front Page, MS Visual Interdev chi voi
nhung doan chuong trnh don gian duoc ci dt. Dy cung c th coi l buoc dm co ban
truoc khi di vo ci dt chi tit cho tung chuong trnh con hay mdun con v.v.

Chuong 4
Cu 1. Trnh by vai tr cua mi truong lp trnh? Cc yu cu co ban cua ngn ngu lp
trnh?
Cu hoi cho vic chon lua dng ngn ngu lp trnh lun l chu d duoc dua ra
trong qui trnh lp trnh.Vic chon lua ngn ngu lp trnh trong cng doan thuc thi cua
mt du n lun dng vai tr quan trong.

Trong truong hop l tuong, thit k nn dam trch m khng c bt cu kin thuc
lin quan dn ngn ngu thuc hin sau d sao cho thit k c th thuc hin duoc trn bt
ky ngn ngu lp trnh no.

1/ Cht lung di hoi cho mt ngn ng lp trnh:

Tnh m dun ha

Gi tri cua ti liu

Cu trc du liu

Control flow (lung diu khin)

Tnh hiu qua

Kha nng tch hop (Integrity)

16
Tnh kha chuyn (Portability)

H tro hp thoai

Yu t ngn ngu chuyn bit

2/ Kha nng M dun ha cua ngn ng lp trnh

Kha nng m dun ha l muc d h tro nhung kha nng m dun ha chuong trnh.
Phc thao mt chuong trnh lon thnh nhiu m dun l diu kin tin quyt d thuc thi
trong du n phn mm.
Khng c kha nng m dun ha th phn chia cng vic trong giai doan thuc hin
tro nn khng th duoc. Nhung chuong trnh don nht tro nn khng th quan l: chng
kh c th bao tr v suu liu v chng thuc hin voi thoi gian bin dich di.

Ngn ngu nhu Pascal chun (khng h tro m dun, nhung so snh voi Turbo Pascal v

Modun 2) d chung minh tnh khng thch hop cho nhung du n lon.

Nu mt ngn ngu h tro pht thao mt chuong trnh thnh nhung phn nho,
chng phai dam bao nhung thnh phn phai hoat dng voi nhau. Nu mt thu tuc duoc thuc
thi o m dun khc, cung duoc kim tra thu tuc c thuc su tn tai v n c duoc su dung
chnh xc hay khng (nghia l s tham s v kiu du liu l chnh xc).

Nhung ngn ngu voi vic bin dich dc lp (v du nhu C) noi vic kim tra cua ngn
ngu chi thay th o qu trnh run-time.

Ngn ngu voi vic bin dich tch bit (v du Ada v Modula-2) mi m dun c mt m

ta giao din cung cp nhung phuong thuc co ban cho vic kim tra nhung thnh phn cua m

dun dng tai thoi dim chay chuong trnh (run time).

Cu 2. Trnh by khi nim v dc dim cua kim thu phn mm?
San phm phn mm duoc goi l dng nu n thuc hin duoc chnh xc nhung
tiu chun m nguoi thit k d dt ra. D c mt dnh gi chnh xc v cp d dng
cua phn mm, ta phai kim tra cht luong phn mm. Nhu th, kim tra l qu trnh
tm li v n l mt dnh gi cui cng v cc dc ta, thit k v m ho. Muc dch cua
kim tra l dam bao rng tt ca cc thnh phn cua ung dung n khop, vn hnh nhu
mong doi v ph hop cc tiu chun thit k.
D}c dim cua kim tra phn mm
Xc minh v thm dinh mt h phn mm l mt qu trnh lin tuc xuyn sut
moi giai doan cua qu trnh phn mm. Xc minh v thm dinh l tu chung cho cc
qu trnh kim tra d dam bao rng phn mm thoa mn cc yu cu cua chng v cc
yu cu d thoa mn cc nhu cu cua nguoi sm phn mm.
Xc minh v thm dinh l mt qu trnh ko di sut vng doi. N bt du khi
duyt xt yu cu. Xc minh v thm dinh c hai muc tiu:
i) Pht hin cc khuyt tt trong h thng.
17
ii) Dnh gi xem h thng liu c dng duoc hay khng?

Su khc nhau giua xc minh v thm dinh l:
i) Thm dinh: Xem xt ci duoc xy dung c l sn phm ng khng? Tuc l
kim tra xem chuong trnh c duoc nhu mong doi cua nguoi dng hay khng.
ii) Xc minh: Xem xt ci duoc xy dung c ng l sn phm khng? Nhu
th, xc minh l kim tra chuong trnh c ph hop voi dc ta hay khng.

Nhu trn, kim tra l mt qu trnh cua tm kim li. Mt kim tra tt c kha
nng cao tm kim cc li chua duoc pht hin. Mt kim tra thnh cng l kim tra
tm ra cc li moi, mt kim tra ti l kim tra m khng tm duoc li.
C hai kiu li trong ung dung v cc kim tra tt s xc dinh ca hai loai d. Cu
th:
Khng lm nhung diu cn phai lm: li bo st thuong xut hin di voi
ung dung moi duoc pht trin.
Lm nhung diu khng cn lm: li cua lnh d cu tr truoc trong cc ung
dung bao tr.

Cc kim tra c mt tai cc muc khc nhau v duoc tin hnh boi cc c nhn
khc nhau trong qu trnh pht trin ung dung. Cc kim tra duoc tin hnh boi di
ngu du n v kim tra duoc tin hnh boi cc co quan bn ngoi d chp nhn ung
dung.
Cc kim tra cua di du n duoc goi l kim tra pht trin (Development test).
Kim tra pht trin bao gm kim tra don vi, kim tra h thng con, kim tra tch hop
v cc kim tra h thng.
Kim tra don vi (Unit test) duoc tin hnh cho mi don vi m nho nht.
Kim tra tch hop (Subsystem integration test) kim tra mt logic v xu l
cho ph hop cua cc khi, kim tra vic truyn tin giua chng.
Kim tra h thng (System test) dnh gi cc dc ta chuc nng c duoc dp
ung, cc thao tc giao din nguoi c ging thit k khng, v cc cng vic
cua ung dung trong mi truong thao tc mong mun, di voi cc rng buc.

Cc kim tra boi cc co quan bn ngoi duoc goi l dam bao cht luong
(Quality assurance-QA) v kim tra chp nhn (Acceptance test). Nguoi ngoi c th
l nguoi su dung hoc dai din nguoi dng, n tao mt muc dch, dnh gi khch quan
v ung dung v co quan bn ngoi duoc coi l c muc dch hon cc thnh vin nhm.
Kim tra dam bao cht luong tuong tu cc kim tra h thng v mt muc dch
v tin hnh, nhung n khc l ho nm ngoi su diu khin cua du n truong. Cc bo
co kim tra dam bao cht luong duoc gui thuong xuyn toi nhm pht trin v quan
l du n. Cc kim tra vin dam bao cht luong lp k hoach cho chin luoc cua mnh
v tin hnh kim tra d dam bao cc ung dung thuc hin tt ca cc chuc nng cn
thit. Kim tra dam bao cht luong l kim tra cui cng duoc lm truoc khi ung dung
duoc dua san xut dai tr.

18
Quan h giua cc muc kim tra v cc giai doan trong vng doi cua chuong
trnh duoc trnh by nhu sau:





















Cu 3. Trnh by khi nim v cc hnh thi bao tr phn mm?
1.1 Khi nim
Theo IEEE (1993), th bao tr phn mm duoc dinh nghia l vic sua di mt
phn mm sau khi d bn giao d chinh lai cc li pht sinh, cai thin hiu nng cua
phn mm hoc cc thuc tnh khc, hoc lm cho phn mm thch ung trong mt mi
truong d bi thay di.
Nm 1995, tiu chun ISO/IEC 12207 dinh nghia: Bao tr phn mm l su thay
di m ngun v cc ti liu lin quan v mt vn d hoc v su cn thit phai pht
trin. Muc dch l bin di phn mm hin c trong khi vn giu nguyn tnh ton ven
cua n.
1.2 Cc hnh thi bao tr
IEEE (1993) chia bao tr phn mm thnh 4 loai:
1/ Bao tr d Tu chnh:
L bao tr khc phuc nhung khim khuyt c trong phn mm. Mt s nguyn nhn
din hnh:
- K su phn mm v khch hiu nhm nhau.
Cc giai on pht trin ng dng
Pham vi v muc tiu
Yu cu chuc nng/Thit k logic
Thit k vt l
Dc ta m hnh cu trc chuong trnh
M ho module/chuong trnh
Kim tra don vi
Kim tra tch hop
Kim tra h thng
QA/Kim tra chp thun
Cc kiu kim tra
19
- Li tim n cua phn mm do so cua lp trnh hoc khi kim thu chua bao qut
ht.
- Vn d tnh nng cua phn mm: khng dp ung duoc yu cu v b nho, tp, . . .
Thit k sai, bin tp sai . . .
- Thiu chun ha trong pht trin phn mm truoc d.
Qui trnh: su dung k ngh nguoc nhm d lai thit k d tu sua
2/ Bao tr d Thch hp:
L tu chinh phn mm theo thay di cua mi truong bn ngoi nhm duy tr v
quan l phn mm theo vng doi cua n. Thay di phn mm thch nghi voi mi
truong: cng ngh phn cung, mi truong phn mm. Nhung nguyn nhn chnh:
- Thay di v phn cung (ngoai vi, my chu,. . .)
- Thay di v phn mm (mi truong): th du nhu H diu hnh
- Thay di cu trc tp hoc mo rng co so du liu .
3/ Bao tr d Cai tin:
L vic tu chinh h phn mm theo cc yu cu ngy cng hon thin hon, dy du
hon, hop l hon. Nhung nguyn nhn chnh:
- Do mun nng cao hiu sut nn thuong hay cai tin phuong thuc truy cp tp.
- Mo rng thm chuc nng moi cho h thng.
- Cai tin quan l ko theo cai tin tu liu vn hnh v trnh tu cng vic.
- Thay di nguoi dng hoc thay di thao tc.
Qui trnh: su dung k thut ti k ngh (re-engineering) voi muc dch: dua ra mt
thit k cng chuc nng nhung c cht luong cao hon. Thuong tin hnh voi hai
mang: ti cu trc phn mm, ti xy dung cu trc du liu cho ph hop
4/ Bao tr d Phng nga:
L cng vic tu chinh chuong trnh c tnh dn tuong lai cua phn mm d s mo rng
v thay di nhu th no. Thuc ra trong khi thit k phn mm d phai tnh dn tnh mo
rng cua n, nn thuc t t khi ta gp bao tr phng ngua nu nhu phn mm duoc thit
k tt.

Cu 4. Trnh by quy trnh v trnh tu nghip vu bao tr phn mm?
1. Qui trnh:
- Hiu hoat dng bn trong chuong trnh
20
- Thuc hin nhung thay di trn thit k khng tuong minh.
- Thit k / lp trnh lai.
- Su dung cng cu CASE
2. Trnh t nghip v bao tr
Bao tr l mt qu trnh trong vng doi cua phn mm, cung tun theo cc pha
phn tch, thit k, pht trin v kim thu tu khi pht sinh vn d cho dn khi giai
quyt xong.
Theo tiu chun quc t v bao tr phn mm ISO/IEC14764, bao tr phn mm
gm c hai nhm chnh l bao tr d Chinh sua (Correction) v bao tr nng cao
(Enhancement). Bao tr Chinh sua bao gm bao tr Tu chinh v bao tr Phng ngua.
Bao tr Nng cao gm bao tr Cai tin v bao tr Thch hop. Do vy, ta c th chia lm
2 nhm:
- Loai 1: Tu chinh cai d c
- Loai 2: Thm ci moi
So d qui trnh bao tr
1/ Hiu phn mm d c
- Theo ti liu nm chc cc chuc nng
- Theo ti liu chi tit hy nm vung dc ta chi tit, diu kin kim thu, . . .
- D doc chuong trnh ngun, hiu trnh tu xu l chi tit cua h thng
Ba vic trn du l cng vic thuc thi trn bn.
2/ Tu sua phn mm d c
- Bao tr chuong trnh ngun, tao cc mdun moi v dich lai.
- Thuc hin kim thu unit v tu chinh nhung muc lin quan c trong tu liu dc
ta.
- Ch theo st tc dng cua mdun duoc sua dn cc thnh phn khc trong
h thng.
3/ Pht trin phn mm mi
- Khi thm chuc nng moi phai pht trin chuong trnh cho ph hop voi yu
cu
- Cn tin hnh tu thit k, lp trnh, g li v kim thu unit
21
- Phan anh vo giao din cua phn mm (thng bo, phin ban, . . .)
4/ Kim chng tnh nht qun
- Dua don vi (unit) d duoc kim thu vo hoat dng trong h thng
- Diu chinh su tuong tch giua cc mdun
- Dng cc du liu truoc dy khi kim thu d kim thu lai tnh nht qun
- Ch hiu ung ln sng trong chinh sua
5/ Kim tra khi hon thnh bao tr
Kim tra ni dung m ta c trong tu liu dc ta xem cch ghi tu liu c ph hop
voi m ta mi truong phn mm moi hay khng ?, nhung dim cn luu hay
thay di d duoc m ta chua,...
6/ Lp biu quan l bao tr
Thit lp bp biu quan l tnh trang bao tr bao gm cc thng tin:
- Ngy thng, gio
- Nguyn nhn
- Tm tt cch khc phuc
- Chi tit khc phuc, hiu ung ln sng
- Nguoi lm bao tr
- S cng