I

H thng l thuyt cn bn v qun tr nhn s

I. C cu gio trnh qun tr nhn s: Gio trnh gm 6 chng c lin quan cht ch vi nhau, b sung cho nhau to thnh mt c cu hon chnh. - Chng u: Trnh by khi nim v h thng l thuyt cn bn ca qun tr nhn s. H thng l thuyt ny lm nn tng cho vic nghin cu hnh vi ca ngi lao ng t gip cho cc nh qun tr nhn s s dng cc tc nhn thch hp nhm to ra ng c thc y nhn vin, hon thnh mc tiu. - Chng th hai: phn tch cng vic. Chng ny nhm xc nh cch thc chi tit cc chc nng, nhim v chnh ch yu ca cng vic, lm c s cho vic tuyn chn nhn vin. - Chng th ba: tuyn dng nhn vin. y l cng vic gi vay tr quan trng trong hot ng ca doanh nghip. Vic tuyn dng nhn vin l yu cu quan trng quyt nh cho hot ng ca doanh nghip lu di. - Chng th t: o to nng cao nng lc chuyn mn k thut. o to nng cao nng lc chuyn mn k thut cho tt c mi hot ng ca doanh nghip l khu quan trng ni lin qu trnh tuyn dng vi qu trnh s dng lao ng c hiu qu. - Chng th nm: Nng cao hiu qu s dng lao ng. Chng ny cung cp cho nh qun tr nhng cch thc s dng lao ng c nng sut, cht lng v hiu qu cao. - Chng th su: Mt s vn s dng lao ng ca cc cng ty u t nc ngoi. Chng ny c lin quan n lnh vc kinh t quc t trong vic s dng lao ng. Cc nh qun tr nhn s cn phi bit c cung cch tuyn dng, b tr, s dng lao ng v cc chnh sch tin lng ca cc cng ty nc ngoi u t vo nc ta; y cng l nhng vn cn thit gip cho cc nh doanh nghip ca nc ta nghin cu khi u t ra nc ngoi. Tm tt.

Qun tr ngun ti nguyn nhn s l thc hin chc nng t chc ca qun tr cn bn, v c vai tr to ln trong hot ng sn xut kinh doanh. Cc nhn t lm tho mn nhng cm gic v thnh tch, s trng thnh ngh nghip v tha nhn rng ai cng c th c kinh nghim trong cng vic tu theo mc kh khn v phm vi u c coi nh cc ng c thc y, cc ng c nhu cu ca mt c nhn c hng ti nhng mc ch l nhng kht vng trong mi trng . S tn ti ca cc mc ch trong mi trng c th nh hng ti sc mnh nht nh ca ng c. Mt s l thuyt cn bn ca qun tr nhn s, gip cho cc nh qun tr nghin cu c h thng v ng dng tt trong qun tr v iu hnh nhn vin. II. Khi nim v vai tr ca qun tr nhn s: 2.1. Khi nim v qun tr nhn s: K t khi hnh thnh x hi loi ngi, con ngi bit hp qun thnh t chc th vn qun tr bt u xut hin. Mi hnh thi kinh t x hi u gn lin vi mt phng thc sn xut nht nh, xu hng ca qun tr ngy cng phc tp cng vi s pht trin ngy cng cao ca nn kinh t x hi. Nhng d bt c x hi no vn mu cht ca qun tr vn l qun tr nhn s. Mt doanh nghip d c ngun ti chnh di do, ngun ti nguyn vt t phong ph, h thng my mc thit b hin i i chng na cng s tr nn v ch, nu khng bit hoc qun tr km ngun ti nguyn nhn s. Chnh cung cch qun tr ti nguyn nhn s ny to ra b mt vn ho ca t chc, to ra bu khng kh c s on kt gip ln nhau hay lc no cng cng thng bt n nh. Nghin cu mn qun tr cn bn cho chng ta nm c cc chc nng c bn ca qun tr bao gm: - Chc nng hoch nh - Chc nng t chc - Chc nng lnh o - Chc nng kim tra Nhiu tc gi coi cc chc nng qun tr v hoch nh, t chc lnh o v kim tra l trung tm v cc cuc bn lun v qun tr. Nhng chc nng hp thnh qu trnh qun tr ny, qu trnh c hp thnh mt cch t t mt vic no u lin quan n qun tr bt k theo kiu t chc hay cp qun tr no. Khi lun gii v vn ny cc nh qun tr Harold, Koontz v Cyril ni: "Khi hnh ng theo

kh nng qun tr ca mnh, cc ch tch, trng phng, c cng, gim th, trng khoa, gim mc v nhng ngi ng u cc c quan ca chnh ph u lm cng mt vic. Vi t cch nh qun tr tt c nhng ngi ny phn no u tin hnh theo cng vic c hon thnh cng vi con ngi v thng qua con ngi. Vi t cch nh qun tr, mi ngi trong s h lc ny hay lc khc u phi c thc hin nhng nhim v c trng ca nhng nh qun tr". Thm ch mt qun tr gia c vic cng s dng cc chc nng qun tr ny, mc d trong nhiu trng hp cc chc nng ny cng c s dng theo trc gic. Hoch nh bao hm mt vic thit lp cc mc tiu v i tng i vi t chc v pht trin cc biu cng vic cho thy nhng mc tiu v i tng c hon thnh nh th no. Khi k hoch c hnh thnh th vic t chc tr nn quan trng. Chc nng ny bao hm vic kt hp cc ngun lc vi nhau l con ngi, vn v thit b mt cch hiu qu nht hon thnh mc tiu. Do vy t chc bao hm nhiu vic kt hp cc ngun lc. V vy, qun tr nhn s chnh l vic thc hin chc nng t chc ca qun tr cn bn. Chc nng ca t chc chnh l qun tr ti nguyn nhn s, bao gm cc ni dung c bn sau y: 1. Phn tch cng vic 2. Tuyn dng nhn vin 3. o to v nng cao nng lc chuyn mn cho nhn vin 4. Nng cao hiu qu s dung lao ng thng qua vic s dng h thng kch thch vt cht v tinh thn i vi nhn vin. Nh vy qun tr nhn s gn lin vi vic t chc, bt k doanh nghip no hnh thnh v hot ng th u phi c b phn t chc. V vy vic qun tr nhn s l qun tr ti nguyn nhn s cng vi vic phn tch cng vic, tuyn dng nhn vin, o to v nng cao nng lc chuyn mn nhm nng cao hiu qu s dng lao ng mt cch tt nht thc hin mc tiu ca t chc (Xem hnh 1.1)

Hnh 1.1. Quan h gia chc nng t chc v qun tr nhn s S trn m t ni dung ca qun tr nhn s chnh l thc hin chc nng t chc. i vi mi loi hnh ca doanh nghip u phi qun tr ti nguyn nhn s, nhng mc phc tp ca cc ni dung ph thuc vo tnh cht v qui m ca tng loi hnh kinh doanh. 2.2. Vai tr ca qun tr nhn s: 2.2.1. Qun l chnh sch v ra chnh sch lin quan n ti nguyn nhn s doanh nghip. B phn qun tr nhn s ng vai tr ch yu trong vic qun l chnh sch, nhm m bo rng chnh sch do Nh nc qui nh c thc hin ng v y trong doanh nghip. B phn qun tr nhn s cn ra v gii quyt cc chnh sch trong phm vi ca doanh nghip nhm thc hin mc tiu ca t chc. Chnh sch nhn s c thc hin thng qua vic c vn cho ngi ng u t chc trong vic ra v gii quyt nhng vn lin quan n con ngi trong doanh nghip. 2.2.2. T vn cho cc b phn nhn s trong doanh nghip: Mt b phn no trong doanh nghip c th c vn cng nhn b vic, b phn c t l cng nhn vng mt cao, b phn khc c vn thc mc v ch ph cp... Trong tt c cc vn trn, ngi phc trch v nhn s v nhn vin b phn nhn s nm vng chnh sch nhn s ca Nh nc v doanh nghip m nhn vic gii quyt cc vn kh khn c th v t vn cho ngi ng u doanh nghip gii quyt nhng vn phc tp. Nh vy b phn qun tr nhn s ng vai tr t vn cho cc nh qun tr. 2.2.3. Cung cp cc dch v:

Vai tr cung cp cc dch v tuyn dng, o to v phc li cho cc b phn khc ca qun tr nhn s. Chng hn nh qun tr nhn s gip cc b phn khc trong vic tuyn m trc nghim v tuyn chn nhn vin. Do tnh cht chuyn mn ho, nn qun tr nhn s thc hin hay t vn phn ln cng vic nhn s s c hiu qu hn cc b phn khc m nhim. Thng khng my khi cc b phn khc ng ra trc tip lm cc chc nng ca qun tr nhn s, cc b phn khc cng nh b phn qun tr nhn s cung cp cc dch v lin quan n vic qun tr nhn vin. Quyt nh vic tuyn chn nhn vin trong iu kin c ch th trng l do cc b phn chuyn mn quyt nh, nhng c y cc thng tin cho vic quyt nh l do b phn dch v qun tr nhn s cung cp. Ngoi ra, cc chng trnh o to u c b phn nhn vin sp t k hoch v t chc v thng c cc b phn khc tham kho kin. B phn qun tr nhn s cng qun l cc chng trnh lng hu, lng bng, an ton lao ng. Lu tr v bo qun cc h s nhn vin c hiu qu, gip cho cc b phn khc nh gi chnh xc vic hon thnh cng vic ca nhn vin. 2.2.4. Kim tra nhn vin: B phn qun tr nhn s m nhn chc nng kim tra quan trng bng cch gim st, cc b phn khc m bo vic thc hin cc chnh sch, cc chng trnh thuc v nhn s ra hay khng. Kim tra cc th tc, kim tra cc b phn khc nh gi thnh tch nhn vin c ng khng, hay c b st mt phn thnh tch no hay khng. Kim tra thng qua vic o lng, nh gi, phn tch cc n khiu ni, cc tai nn lao ng, cc k hn chm dt hp ng, l do vng mt ca nhn vin, cc bin php k lut, thc y cc b phn khc qun tr ti nguyn nhn s c hiu qu hn. Cc cuc kim tra cc b phn qun tr nhn s phi c thc hin bng vn bn thng bo cho cc b phn c kim tra bit v bo co ln nh qun tr cp trn ca doanh nghip.

III. Mt s l thuyt v qun tr nhn s:

3.1. Thuyt h tin ca Elton Mayo: Trong cng trnh nghin cu ban u Hawthorne M, cc chuyn vin gim nh gi nh rng vic tng cng chiu sng s lm tng sn lng. Ngi ta ly ra hai nhm cng nhn nghin cu l: Nhm thc nghim lm vic vi cc mc chiu sng thay i v nhm kim tra lm vic di iu kin nh sng bnh thng trong nh my. Khi cng nh sng tng ln, sn lng ca nhm thc nghim tng ln ng nh d on. Song, tht khng ng sn lng ca nhm kim tra cng tng ln m khng h tng nh sng. Nhm gii thch cc vn ny v cc kt qu trc nghim l lng khc, cc chuyn vin gim nh quyt nh i su nghin cu thm. H thy rng, ngoi nhng thay i v k thut v vt cht cn nghin cu thm mt s vn v hnh vi, v vy Mayo v cc ng nghip ca ng c mi n cng tc. Mayo bt u thc nghim vi mt nhm ph n lm vic lp rp cc rele in thoi. Sau hn 1 nm ri tin hnh thc nghim cc nh nghin cu ca Mayo ci thin iu kin lm vic ca n cng nhn, nh qui nh chnh thc cho cc k ngh, cc bui n tra ti nh my v tun lm vic ngn hn. Kt qu cho thy sn lng ca nhm ny tng ln. Trc kt qu thu c nhm nghin cu quay li hu b nhng qui nh, quay tr li iu kin lm vic nh trc lc thc nghim. S thay i ny d kin nh hng n tiu cc v lm gim sn lng. Th nhng sn lng ca h li tng ln rt cao. gii thch vn ny khng th xem xt cc kha cnh sn xut thc nghim m phi xem xt yu t con ngi. Do nhm thc nghim tp trung ch nhiu n kha cnh con ngi nn cc n cng nhn cm thy mnh l b phn quan trng trong cng ty. H khng cn t coi mnh l nhng c nhn ring l lm vic ch vi ngha l gn gi v th xc. Thay vo h buc phi tr thnh cc thnh vin tch cc ca nhm lm vic n v gn b vi nhau. Nhng mi quan h va pht trin tng thm cm gic v s gn b, nng lc v thnh cng. Nhng nhu cu hin nay cha c tho mn ni lm vic, nay c thc hin, lm cho h lm vic hng hi hn v c hiu qu hn trc. Nhm nghin cu ca Mayo m rng vic nghin cu ny bng cch phng vn 20 ngn cng nhn. Cch phng vn bng cc cu hi sp xp, khng c hiu qu v gy phin phc cho h. Vic chuyn qua cng nhn t ni chuyn thoi mi c tc dng nht nh. 1- Cng nhn c c hi ni nhng g h mun ni. Khi nhiu kin ngh ca h c thc hin, cng nhn bt u cm thy nh qun tr coi trng h vi t cch c nhn v t cch nhm. Lc h s tham gia

tch cc vo hot ng ca nh my v khng thc hin nhng vic lm khng chnh ng. 2- Ch nghin cu mi quan h gia con ngi vi con ngi. Qua vic nghin cu ngi ta nhn thy nhn t c ngha nht nh hng n nng sut ca t chc chnh thc v mi quan h ln nhn cch c pht trin trn c s cng vic. Khi nhm khng chnh thc tr nn khng ng nht vi b my qun tr thng qua chng trnh phng vn th nng sut tng ln. Khi mc ch ring ca cng nhn i lp vi mc tiu qun tr, nh cng nhn b gim st gt gao, kim tra nhng vic khng chnh ng th nng sut t thp v gim xung. Quan im cho rng con ngi b thng tr bi cc nhu cu sinh l v an ton, cho nn ch mun lm gi n tht cng nhiu cng tt. Do gii qun tr t chc cng vic da trn quan im coi cng nhn ni chung l mt m h tin. Mayo cho rng bnh c on, nh kin, bn phn do thuyt h tin sinh ra. 3.2. Thuyt X v thuyt Y ca Douglas Mc.Gregor: Thuyt h tin ca Mayo c tc dng m ng cho Douglas Mc.Gregor pht trin "thuyt X v thuyt Y" c in. Douglas Mc.Gregor cho rng t chc truyn thng vi t cch ra quyt nh tp trung ho, hnh thp qun tr ngi trn k di ca n, v s kim sot t bn ngoi, da trn nhng nh kin bn cht v ng c thc y con ngi. Nhng nh kin ny tng t nh "Thuyt h tin" ca Mayo. Thuyt X cho rng hu ht mi ngi vn thch b ch huy nhiu hn, ch khng mun gnh vc nhim v v mun c an phn l trn ht. Cng vi trit l ny l nim tin tng rng con ngi b thc y bi tin bc, bng lc v s e do trng pht. Nhng nh qun tr chp nhn quan im ca thuyt X th c cu, kim tra v gim st cht ch nhn vin ca h. H thy rng s kim sot t bn ngoi hon ton thch hp khi lm vic vi nhng ngi cha tin cy, thiu trch nhim v s chn chn. Sau khi m t thuyt X, Douglas Mc.Gregor bn khon, liu quan im v bn cht con ngi c ng khng v thc tin qun tr da trn quan im c thch hp trong nhiu tnh hung ngy nay khng? Trong x hi dn ch vi trnh gio dc v mc sng ngy cng tng, th cng c nhiu hnh vi chn chn khng? Khi nghin cu k h thng phn cp nhu cu ca Maslow, Douglas Mc.Gregor kt lun rng nhng quan im ca thuyt X nu mang ng dng rng ri th thng khng chnh xc v phng php qun tr pht trin th nhng quan im ny c th b thit hi trong vic to ra h ng c ca

nhiu ngi cng lm vic v mc ch t chc. Theo Douglas Mc.Gregor, cch qun tr bng ch o v kim tra c th khng thnh cng v l phng php cn m mt i vi vic to ng c cho nhng ngi c nhu cu sinh l v an ton c tho mn ng mc v cc nhu cu x hi c tn trng v t khng nh mnh ang tr nn chim u th. Douglas Mc.Gregor thy rng qun tr cn nhng thc t trn s hiu bit chnh xc hn v ng c thc y con ngi, ng pht trin l thuyt c tnh cht tnh th v hnh vi con ngi gi l thuyt Y. Thuyt ny cho rng con ngi v bn cht khng li bing v ng ng vc. Con ngi v c bn c th t nh hng v sng to trong cng vic nu c thc y hp l. Do nhim v ch yu ca nh qun tr l khi dy tim nng ny con ngi. Nhng ngi c ng c hp l c th t c mc ch ring ca h tt nht bng cch hng nhng c gng ca chnh h vo vic hon thnh cc mc tiu ca t chc. (xem bng 1.2) Bng 1.2. Nhng gi thuyt v bn cht con ngi lm c s cho thuyt X v thuyt Y ca Douglas Mc.Gregor Thuyt X 1. Cng vic khng c g thch th i vi phn ln mi ngi. 2. Hu nh mi ngi khng c kht vng, t mong mun trch nhim v thch c ch bo. 3. Hu ht mi ngi t c kh nng sng to trong vic gii quyt cc vn t chc. 4. ng c thc y ch pht sinh cp sinh l v an ton. 5. Hu ht mi ngi phi c kim sot cht ch v thng b buc phi t nhng mc tiu t chc. Thuyt Y 1. Cng vic mang tnh cht t nhin nh tr chi nu iu kin lm vic tt. 2. Vic t kim sot thng tuyt i khng cn thit khi phn u t cc mc ch t chc. 3. Nhiu ngi c kh nng sng to, khi gii quyt cc vn t chc. 4. ng c thc y pht sinh cc cp nhu cu x hi, c tn trng v t khng nh mnh cng nh cc cp nhu cu sinh l v an ton. 5. Mi ngi c th t nh hng cho mnh v c tnh sng to trong cng vic nu c thc y tt.

Chris Argyris tha nhn rng s khc nhau gia thi v hnh vi A v B b sung cho thuyt X v Y. Th thc A biu t hnh vi ph hp

vi thuyt X; th thc B biu t hnh vi ph hp vi thuyt Y. Hnh vi ca th thc A c c trng bng s gim st cht ch v trnh cu trc cao. Hnh vi th thc B l c nhn bc l tnh cm, ci m, thc hin th nghim v gip nhng ngi khc thc hin hnh vi ny. XA v YB thng xuyn kt hp vi nhau trong cuc sng hng ngy, nhng chng khng nht thit phi lun lun lm nh vy. Trong iu kin nht nh hnh vi th thc A c th i vi thuyt Y, hoc th thc B i vi thuyt X. Do , XA v YB thng hay i vi nhau, nhng trong tng trng hp c th c th l XB v YA. Khi s dng th thc hnh vi A nh qun tr phi c to ra v lm chuyn ho XA thnh YB. 3.3. Thuyt nhm ngi ca George C.Homans: Nh qun tr thng c thi ng vc cc nhm ngi khng chnh thc c th lc do chng c sc nh hng n tim tng n vic kim sot hnh vi ca cc thnh vin v c nng sut lao ng. Nhm ngi ny c sc mnh t u chi phi hnh vi? Theo George C.Homans m hnh cc h thng x hi c th c ch i vi cc nh qun tr. Ba yu t trong mt h thng x hi l: 1- Hot ng: l nhng nhim v m con ngi thc hin 2- Tc ng qua li: l cc hnh vi din ra gia mi ngi trong qu trnh thc hin cc nhim v y. 3- Tnh cm: l nhng thi pht sinh gia cc c nhn v bn trong cc nhm. Homans lp lun rng, mc d nhng khi nim ny l tch bit nhau nhng chng c mi quan h mt thit vi nhau. S thay i bt k mt yu t ny s dn n s thay i ca hai yu t kia. (xem hnh 1.3)

Hnh 1.3. S ph thuc ln nhau ca hot ng tc ng qua li v tnh cm. Trong t chc hot ng, tc ng qua li v tnh cm nht nh l tt yu hoc i hi phi c nhng thnh vin ca n n tn ti

c. Cc cng vic (hot ng) c b tr i hi mi ngi phi lm vic cng vi nhau (tc ng qua li). Nhng cng vic ny phi tho mn y (tnh cm) mi ngi tip tc thc hin chng. Khi mi ngi tc ng qua li trong cng vic ca mnh, h pht trin tnh cm i vi nhau. Khi ngi ta tng cng tc ng qua li vi ngi khc, nhng tnh cm tch cc s pht trin. Tnh cm tch cc cng c nhiu ngi hng n tc ng qua li vi ngi khc. Tnh cm c th tr thnh mt qu trnh tng dn cho n khi t c s cn bng. Khi qu trnh tng dn ny tip tc xut hin xu th khin cho cc thnh vin ca nhm tr nn ging nhau hn trong cc hot ng ca nhng tnh cm, cng vic lm ca h. Nhm hng vo nhng hot ng mong mun v chun mc ch r mi ngi trong nhm phi hng n cch x s nh th no trong hon cnh c th. Nhm c th c sc p gy nh hng khi n t c s nht tr trong nhn thc v hnh vi ca mi ngi l ht sc r rng. Nhm ngi lao ng khng chnh thc c nh hng mnh khng phi l iu tai hi i vi cc t chc. Theo Mayo, cc nhm ny c th thnh nhng ng lc mnh m trong vic thc hin cc mc ch t chc nn h thy mc tiu ring ca mnh c tho m ch khi bit lm vic v mc tiu ca t chc. 3.4. Tng cng nng lc ln nhn cch: Thuyt X c l khng cn thch hp lu na, nhng thc t n vn cn tn ti l mt thc t ph bin. Khi phn tch tnh hung Chris Argyris so snh cc gi tr thuc v b my quan liu hnh thp, b phn t chc phn nh nhng quan im ca thuyt X v con ngi, vi h thng dn ch phn nh quan im ca thuyt Y v con ngi. (xem hnh 1.4) Hnh 1.4. Hai h thng quan im ca Argyris H thng gi tr quan luu hnh thp 1. Cc mi quan h ngi quan trng cc quan h ch yu l nhng quan h c lin quan ti vic t c cc mc tiu ca t chc, ngha l cng vic phi c thc hin. 2. Hiu qu trong cc quan h ngi tng ln khi hnh vi tr nn hp l H thng gi tr nhn vn dn ch 1. Cc quan h ngi quan trng l nhng quan h khng nhng lin quan n vic t c cc mc tiu ca t chc m cn l nhng quan h lin quan ti vic duy tr h thng bn trong ca t chc cng nh gip n thch ng vi mi trng.

hn, logic hn, c tnh giao tip r rng hn, hiu qu s gim xung khi hnh vi tr nn a cm hn. 3. Cc quan h ngi c ng c mnh m nht khi hoch nh cn thn s ch o, quyn lc v ch kim tra, cng nh cc ch thng, pht thch ng biu dng hnh vi hp l v thnh tch t c mc tiu.

2. Cc quan h ngi tng ln hiu qu khi tt c hnh vi thch hp tr nn r rng c th tho lun v c th kim sot c. 3. Ngoi s ch o kim tra v cc ch thng pht, cc quan h ngi d c gy nh hng mt cch hiu qu nht qua cc mi quan h xc thc, gn b ni b, thnh cng v tm l v qu trnh cng c.

3.4.1. Thuyt cha trng thnh - Trng thnh: Theo Argyris, thc t cc nh qun tr quan liu hnh thp vn cn thng tr hu ht cc t chc ra rt nhiu vn qun tr nhn s. Nu theo thi gian con ngi pht trin thnh nhng ngi trng thnh, c by s thay i din ra trong nhn cch con ngi. 1 - Cc c nhn vn ng t trng thi th ng nh tr con ti trng thi hot ng tng ln nh ngi ln. 2 - Cc c nhn pht trin t trng thi ph thuc vo ngi khc khi l tr con n trng thi c lp v mt quan h khi l ngi ln. 3 - Cc c nhn x s theo mt vi cung cch khi l tr con, nhng vi t cch ngi ln, h c th x s theo nhiu cch. 4 - Cc c nhn c nhng thch tht thng, bt cht v nng ni khi l tr con, nhng khi l ngi ln h pht trin nhng thc su sc hn v mnh hn. 5 - Trin vng v thi gian pha trc ca tr em rt ngn, ch gm c hin ti, nhng khi chng n trng thnh, trin vng thi gian tng ln, bao gm c qu kh v tng lai. 6 - Cc c nhn vi t cch tr con th thuc quyn mi ngi, nhng khi h chuyn ln nhng cng vi ngang bng hoc cao hn so vi nhng ngi khc khi h l ngi ln. 7 - Vi t cch tr con cc c nhn thiu hiu bit v "ci ti", nhng vi t cch ngi ln h khng ch nhn thc c "ci ti" m cn kim sot c "ci ti".

Argyris a ra kin cho rng, nhng thay i ny c tnh cht lin tc, mt nhn cch lnh mnh pht trin theo thi gian lin tc t cha trng thnh n trng thnh. (xem bng 1.5) Bng 1.5. Din bin t cha trng thnh n trng thnh. Cha trng thnh - Th ng - Ph thuc - X s theo vi cch - Tch cc - c lp - C kh nng x s theo nhiu cch Trng thnh

- Nhng thch su sc v mnh m - Nhng thch nng ni bt thhn ng - Nhn ngn hn - Cng v ph thuc - Thiu hiu bit v bn thn - Nhn di hn (qu kh v tng lai) - Cng v ngang tm hoc b trn - T nhn thc v kim sot bn thn.

Nhng thay i ny ch l nhng xu th chung, nhng chng cng phn no lm sng t ni dung ca s trng thnh. V vy km hm nhng ngi thiu s chnh chn l cng vic thng xuyn ca t chc chnh thc. 3.4.2. Thuyt chuyn thnh thc tin: Theo Argyris cc l thuyt qun tr c in da trn cc quan im thuyt X, thng chim u th, gii qun tr thng to ra cc vai tr kiu tr con cho nhng ngi lm cng, gy tn hi n s pht trin t nhin. Cng vic thng c thit k trnh thp nh th no c minh ho rt r qua trng hp s dng thnh cng nhng ngi th chm pht trin tr tu vo nhng cng vic trnh thp. Trong qu trnh qun tr vic kh khn l to ra c bu khng kh lm vic trong mi ngi c c hi pht trin v trng thnh vi t cch c nhn, cc thnh vin ca nhm, bng cch tho mn nhng nhu cu ca h, trong khi vn lm vic v s thnh cng ca t chc. Phi tin rng v c bn con ngi c th nh hng v sng to trong cng vic, nu c thc y bi ng c hp l, v do , vic qun tr da trn c s quan im thuyt Y s c li hn cho c nhn v t chc.

Qua nhiu ln thc nghim ngi ta pht hin ra vic m rng trch nhim c nhn l c li cho c cng nhn v doanh nghip. iu em li cho ngi c c hi pht trin v trng thnh, v trn thc t, gip h tho mn nhiu hn chnh nhng nhu cu sinh l v an ton, v n lt chng cc nhu cu li thc y h v cho php h huy ng nhiu hn na tim nng ca mnh vo cng vic hon thnh cc mc tiu ca t chc. 3.5. Thuyt h ng c - Mi trng Frederich Herzberg: Nhng nhu cu nh tn trng, t khng nh mnh dng nh tr nn quan trng hn khi con ngi trng thnh, Herzberg tp trung nghin cu lnh vc ny. Nh nhng nghin cu ny, pht trin thuyt kch thch ng c lm vic, gi ln nhiu vn cho nh qun tr v nhng c gng ca h nhm s dng c hiu qu cc ngun nhn lc. Phn tch d liu thu thp c t cc cuc phng vn, Herzberg kt lun rng, con ngi c hai loi nhu cu c bn, c lp vi nhau v nh hng ti hnh vi theo nhng cch khc nhau. ng cho rng, khi con ngi cm thy khng tho mn vi cng vic ca mnh h rt lo lng v mi trng h ang lm vic. Mt khc, khi cm thy hi lng v cng vic th con ngi li quan tm n chnh cng vic. Herzberg gi loi nhu cu u tin l mi trng hoc cc nhn t bo tr. Mi trng v chng m t mi trng con ngi hoc bo m chc nng s ng l ngn nga s chn nn cng vic, bo tr v chng khng bao gi c tho mn hon ton, chng phi c tip tc duy tr. ng gi l loi nhu cu th hai l ng c thc y v dng nh n c hiu qu trong vic kch thch con ngi thc hin cng vic tt hn. - Cc nhn t mi trng: Cc chnh sch ca doanh nghip v cng tc qun tr, gim st cc iu kin lm vic, cc quan h ln nhn cch, v th v s an ton c th coi l cc nhn t bo tr. Cc nhn t mi trng ny chng lin quan n cc iu kin nhm thc hin cng vic. ng cho rng, cc yu t mi trng khng to ra s tng trng kh nng sn xut ca cng nhn, chng ch ngn chn nhng tn tht do nhng hn ch ca cng vic gy ra khi cng nhn vn hnh cng vic. - Cc ng c thc y: Cc nhn t lm tho mn nhng cm gic v thnh tch, s trng thnh ngh nghip v s tha nhn rng ai cng c th c kinh nghim trong cng vic v tu theo mc kh khn v phm vi u c coi nh cc ng c thc y. Gi l thc y v nhng yu t ny c kh nng gy nh hng tch cc n s tho mn ngh nghip, thng dn n nng cao tng sn phm u ra ca ngi (xem bng 1.6)

Bng 1.6. ng c thc y v cc nhn t mi trng ng c thc y Bn thn cng vic - Thnh tch - S tha nhn thnh tch t c - Cng vic c tnh cht th thch - Trch nhim cao - Tng trng v pht trin Cc nhn t mi trng Mi trng lm vic - Chnh sch v qun tr - Gim st - iu kin lm vic - Quan h lin nhn cch - Tin, v th, s an ton

IV. ng c thc y v hnh vi: Nghin cu ng c thc y v hnh vi l vn ht sc cn thit hiu bn cht con ngi nhm nng cao hiu qu s dng lao ng. Nhn thc c tm quan trng ca yu t con ngi trong cc t chc, chng ta cn phi tm hiu v mt l thuyt c th gip cc nh qun tr nhn s c th hiu c hnh vi ca con ngi, nhm hiu c nguyn nhn dn n hnh vi m cn d on nhng thay i v khng ch hnh vi tc ng xu n hot ng ca doanh nghip. 4.1. Hnh vi: Hnh vi v c bn l hot ng c hng ch. Hnh vi ca chng ta ni chung l l do mong mun t c mt mc ch no thc y. Mi c nhn khng phi lc no cng hiu bit mt cch c thc mc ch. Tt c chng ta nhiu ln t hi "Ti sao mnh li lm nh th?" l do l hnh vi ca chng ta khng phi lc no cng r rng trong tr c. Nhng ng c thc y nhng kiu hnh vi c nhn bn nng "c tnh" l hng ti mt tim thc vi mc ng k v v vy khng th d dng kim tra, nh gi. Khng phi lc no con ngi cng nhn thc c mi iu h mun, do nhiu hnh ng ca con ngi chu nh hng ca cc ng c tim thc hoc cc nhu cu. ng c ca hu ht mi ngi v kt cu phc tp, nhiu lp v ln lao. Mt phn quan trng ca ng c ca con ngi n di v b ngoi, ngha l khng phi lun lun r rng. Nhiu

khi ch mt phn nh ca ng c ca mt ngi l c th thy r c hoc chnh ngi nhn thc c. iu c th l do c nhn thiu s nhn thc ni tm ca mnh. n v c s ca hnh vi l hot ng. Ton b hnh vi l mt chui hnh ng. L con ngi chng ta lun c s hot ng nh i b, ni chuyn, n, ng, lm vic... Trong nhiu trng hp c th chng ta thng thc hin nhiu hnh ng cng mt lc nh ni chuyn trong khi i b hoc li xe n ni lm vic. Bt c lc no chng ta cng c th thay i hnh ng hoc t hp hnh ng v bt u lm vic khc. iu ny dn n mt vi cu hi quan trng l: Ti sao chng ta lm vic ny, ch khng lm vic khc? Ti sao h li thay i hnh ng. Vi t cch nh qun tr chng ta lm th no c th d on v thm ch kim sot c hnh ng hoc bit c nhng hnh ng g m mt ngi c th thc hin vo lc no . d on hnh vi, cc nh qun tr phi bit ng c hoc nhu cu no s dn n mt hnh ng nht nh ti mt thi im nht nh. 4.1.1. ng c thc y: con ngi khng ch khc nhau v kh nng hnh ng m cn khc nhau v ch hnh ng hoc s thc y. S thc y ph thuc vo sc mnh ca ng c. ng c i khi c xc nh nh l nhu cu, mun, ngh lc hoc s thc y ca c nhn. ng c hng ti mc ch, ci mc ch c th l thc hoc ch trong tim thc. ng c l nguyn nhn dn n hnh vi, chng thc tnh v duy tr hnh ng, nh hng hnh vi chung ca c nhn. Thc cht cc ng c hoc nhu cu l nhng yu t chnh ca hnh ng. ng c v nhu cu c th thay th nhau. Nhu cu trong trng hp ny khng lin quan n s khn cp hoc bt k mt s mong mun cp thit no v mt ci g . N ch c ngha mt ci g trong mt c nhn, thc y c nhn hnh ng. 4.1.2. Mc ch: Mc ch l trng thi mong mun t c l nhng ci bn ngoi c nhn. i khi mc ch ng nh l hy vng t c phn thng m cc ng c hng ti. Nhng mc ch ny c cc nh qun tr gi l cc tc nhn kch thch. Cc nh qun tr thng c nhng thnh cng trong vic khuyn khch nhn vin, thng to ra mt mi trng c nhng mc ch thch hp (tc nhn kch thch) tho mn nhu cu. Mc ch l mt trng thi mong mun ca c nhn hay t chc hng ti nhm t c.

Hnh 1.7: Cc ng c hng ti mc ch 4.1.3. Sc mnh ca ng c: ng c hoc nhu cu l nhng nguyn nhn gy ra hnh vi. Mi c nhn u c rt nhiu nhu cu. Tt c cc nhu cu ny cnh tranh vi hnh vi ca h. Vy ci g quyt nh ng c no trong s cc ng c ca mt ngi nhm c gng tho mn thng qua hnh ng. Nhu cu mnh nht ti mt thi im nht nh s dn n hnh ng.

Hnh 1.8. ng c mnh nht quyt nh hnh vi. 4.1.4. Thay i sc mnh ng c: Mt ng c c xu hng yu i nu n c tho mn hoc b hn ch s tho mn. 1 - S tho mn nhu cu: Theo Maslow khi mt nhu cu c tho mn, th n khng cn l yu t to ra ng c ca hnh vi na. Cc nhu cu mnh c p ng coi nh c tho mn, nhu cu cnh tranh khc lc li tr nn mnh hn. Nu mt nhu cu mnh l kht nc, th vic ung nc s gim mc cp thit ca nhu cu ny, v lc cc nhu cu khc li tr nn quan trng hn.

2 - Cn tr vic tho mn nhu cu: Vic tho mn mt nhu cu c th b cn tr li. i lc nhu cu c th tr nn yu, xong khng phi lc no iu cng xy ra ngay t u m c th c xu hng con ngi lp li hnh vi. y l mt c gng vt qua tr ngi thng qua vic quyt nh vn bng cch th v sa sai. Ngi ta c th th hnh vi khc nhau tm ra hnh vi c th tho mn mc tiu hoc lm gim sc p qua tr ngi (xem hnh 1.9). Ngi ta c th th theo mt hng trc khi sang hng 2 v 3, ti t c mc tiu m phn no thnh cng. Nu v mt l do no khng thnh cng, h c th thay i mc tiu, min sao mc tiu m bo tho mn nhu cu. V d, mt hc sinh tt nghip t ti h c th thi vo trng i hc chnh qui, nu khng u h c th thi vo i hc m rng hoc trung cp.

Hnh 1.9. Lp li hnh vi khi c s cn tr trong qu trnh c gng t mc ch no 3 - S bt ho c nhn thc. Nhng ng c b cn tr v tht bi lin tc trong vic lp li hnh vi c th dn n vic lp li hnh vi mt cch bt hp l. Leon Festinger phn tch hin tng ny. L thuyt v s bt ho c nhn thc u tin lin quan n cc mi quan h tn ti gia cc nhn thc con ngi v chnh mnh v mi trng mnh ang sng. Khi nhn thc c nhn khng c g chung, chng c coi l khng lin quan vi nhau. Nu s nhn thc c nhn ny c lin quan n nhn thc c nhn khc chng c coi l c mi quan h ho hp. S bt ho xy ra khi c s xung t gia hai nhn thc lin quan vi nhau. iu gy ra cng thng khng thun li v tm l v lm cho c nhn phi c gng thay i mt trong nhng hnh vi khng ph hp gim cng thng hoc s bt ho. Thc cht ngi lp li hnh vi ly li tnh trng ho hp hoc cn bng. 4 - S v mng. Ngn chn hoc cn tr vic t mc tiu c coi l s to ra s v mng. Hin tng ny c xc nh v mt iu kin c

nhn ch khng v mi trng bn ngoi. Mt ngi c th b v mng do mt vt cn tng tng v c th khng b v mng bi mt vt cn tht. Hnh vi lp li hp l c th dn ti vic hnh thnh mc tiu thay i hoc gim sc mnh ca nhu cu. Hnh vi phi l c th xy ra di mt vi hnh thc khi b cn tr vic t mc tiu vn tip tc din ra v s v mng tng ln. S v mng c th tng ln ti mc c nhn c th lm mt hnh vi ng ngc. - S ng ngc c th dn ti hnh vi ph hu nh gy ra s p ph. Ngi cng nhn tc gin c th xc phm ti ngi qun tr, c th lm tn hi ti cng vic hoc thanh danh ca ngi qun tr, qua hnh ng ca h. - S l gii duy l l a ra l do bo cha. - Thoi lui l khng chng li. - Tnh c hu xy ra khi mt ngi lin tc thc hin nhng hnh vi tng t lp li mc d kinh nghim cho thy iu s khng t c mc ch g. - S cam chu hoc s h hng xy ra sau khi v mng ko di, ngi ta mt i ht hy vng t c mc ch trong mt hon cnh c bit v rt lui khi s tht v ngun gc gy cho h s v mng. Mt nh qun tr nn nh rng s ng ngc, s l gii duy l, thoi lui, tnh c hu v s cam chu u l nhng triu chng v mng, l du hiu tn ti tnh trng v mng. 5 - Tng cng sc mnh ca ng c: Hnh vi c th b thay i nu mt nhu cu hin ti tr nn mnh ti mc gi y tr thnh ng lc mnh. Mt nhu cu c xu hng mnh ln hoc yu i theo chu k. Ngi ta c th tng hoc tr hon tc ca m hnh chu k ny bng cch tc ng n mi trng. V d, nhu cu thc n ca mt ngi khng th rt mnh, tr khi mi trng hin thi thay i n mc ngi ta nhn v ngi thy mi thm ca mn n hp dn. Con ngi c mt lot nhu cu bt c thi im no, h c th i, kht v mt mi, nhng nhu cu mnh nht s quyt nh h phi lm g. 4.2. Hnh ng: Cc hnh ng xut hin do nhu cu mnh, c th phn chia lm hai loi: Hnh ng hng ch v hnh ng thc hin mc ch. Nhng

khi nim ny rt quan trng i vi nh qun tr nhn s v n nh hng n vic nghin cu hnh vi ca con ngi. 4.2.1. Hnh ng hng ch: l hnh vi c hng vo vic t ti mc ch. Nu nhu cu c cng mnh nht ti mt thi im l i, cc hnh ng nh tm ch n, mua thc n, hay chun b n s c coi l hnh ng hng ch. 4.2.2. Hnh ng thc hin mc ch s din ra v chnh mc ch . Trong trng hp i, thc n l mc ch, do n l hnh ng ca mc ch. Trong trng hp i, thc n l mc ch, n l hnh ng ca mc ch (xem hnh 1.10)

Hnh 1.10. Nhu cu a dng Hnh ng hng ch v hnh ng thc hin mc ch c s khc bit quan trng nh hng ti cng nhu cu. Trong hnh ng hng ch, cng nhu cu c xu hng tng khi c mt hnh ng cho ti khi hnh vi mc ch t c hoc tan v. S v mng tng khi vic phn u t mc ch lin tc b cn tr. Nu s v mng mnh, cng ca nhu cu i vi mc ch c th gim cho ti khi khng sc gy nh hng ti hnh vi na, lc ngi ta s t b nhu cu . Cng ca nhu cu c xu hng ngy cng tng khi ngi ta thc hin hnh ng hng ch. Hnh ng thc hin mc ch bt u, cng nhu cu gim xung khi ngi ta thc hin hnh ng . V d, khi mt ngi n ngy cng nhiu, cng nhu cu thc n s gim xung trong thi gian c th . Ti im ny khi nhu cu khc tr nn mnh hn nhu cu hin ti, hnh vi s thay i. V d, chun b bui n tra, thc n phi c chun b t bui sng (hnh ng hng ch), nhu cu n tng ln n mc hu nh khng i ti khi ba n c dn ln bn. Khi chng ta bt u n (hnh ng thc hin mc

ch), cng nhu cu ny gim bt ti mc nhu cu khc tr nn quan trng hn. Khi chng ta ri khi bn, nhu cu n hon ton c tho mn. Hnh ng ca chng ta chuyn sang nhu cu khc nh ung nc, ng tra hay nghe mt bn nhc trc khi i ng. Nn nh rng chng ta khng bao gi tho mn hon ton mt nhu cu, chng ta ch tho mn nhu cu trong mt thi gian nht nh. 4.3. Tnh hung thc y: Tnh hung thc y trong cc ng c ca mt c nhn hng ti vic t c mc ch. ng c cao nht to ra hnh vi, hnh vi ny hoc l hnh ng hng ch hoc l hnh ng thc hin mc ch. V khng th no t c tt c cc mc ch, cc c nhn khng phi lc no cng t ti hnh ng thc hin mc ch, d c ng c mnh. Mi quan h gia ng c, mc ch v hnh ng c th hin trong s 1.11.

Hnh 1.11. Tnh hung thc y Cc nh qun tr nhn s lun nh rng, nu mun gy nh hng n hnh vi ca mt ngi khc, trc ht phi hiu ng c hoc nhu cu g l quan trng nht i vi ngi vo lc . Mt mc ch c hiu lc phi ph hp vi cu trc nhu cu m ngi c lin quan. Vn cn quan tm l nn thc hin hnh ng hng ch hay hnh ng thc hin mc ch. Nu ngi ta c cc hnh ng hng ch qu lu, s v mng s xut hin ti mc ngi c th t b hoc c nhng hnh ng v l khc. Mt khc, nu mt ngi ch c hnh ng thc hin mc ch v mc ch khng thay i th s thch th s mt i v tnh lnh nht s tng ln cng vi xu hng gim ng c thc y. Mt kiu hnh vi thch hp v c kt qu hn c th l thc hin tun hon lin tc hnh ng hng ch v hnh ng thc hin mc ch. Mt mc ch thch hp cho mt cng nhn mi c lm vic v khng c ngha i ci ngi cng nhn lm vic c 1 nm v lu nm.

Qu trnh din ra gia hnh ng hng ch v hnh ng thc hin mc ch theo mt chu k v s thch lin tc i vi nh qun tr. Khi ngi cng nhn tng c kh nng t c mc ch, th cp trn phi nh gi li v to mi trng cho php thay i cc mc ch v to ra cc c hi tng trng v pht trin. Qu trnh nhn bit v pht trin, nh qun tri khng phi lun lun to ra mc ch cho cng nhn m quan trng l to ra mi trng thun li cho cp di c th thit lp c mc ch ring ca h. Khi con ngi tham gia vo vic thit lp mc ch ring, h s gn b vi cng vic hn v c gng nhiu hn thc hin hnh ng hng ch. 4.4. Trin vng v kh nng sn c: Hai yu t nh hng n sc mnh ca nhu cu l trin vng v kh nng sn c. Trin vng c xu hng nh hng ti ng c hoc nhu cu, cn kh nng sn c nh hng nhiu ti vic lnh hi cc mc ch. Trin vng c hiu l kh nng tho mn mt nhu cu nht nh ca mt c nhn da trn kinh nghim c. Kinh nghim y c th thc c hoc ngi khc truyn cho. Kinh nghim do truyn li c t nhiu ngun, nh t b m, t nhm ngi cng a v x hi, t cc thy c gio, t sch v. V d, cha ca mt cu b l mt th g hn rt gii, cu ta mun theo chn b. Nh vy trin vng ca cu con trai c th tr thnh th g hn tng i cao, bi vy sc mnh nhu cu l cao. Nhng nu trong qu trnh hc ngh lc u cu ta to ra sn phm khng c g l p. S tht bi nh khng lm nht ch con ngi m i khi n cn lm tng thm hnh ng. Nhng nu cc sn phm v sau ca cu ta c tip tc khng t yu cu k thut, v cui cng ng c ny s khng cn mnh hay khng c dnh quyn u tin cao na. Thc t l, sau khi nhng kinh nghim m khng thnh t ngi ta c th t b mc ch. Kh nng sn c phn nh nhng gii hn mi trng t c nhn thc. N c xc nh bi mt ng c c nhn nhn thc nh th no c th tip cn nhng mc ch c th tho mn mt nhu cu nht nh. V d, nu mt in trong mt cn lc ln ngi ta khng th xem truyn hnh hay c sch. Nhng hnh ng thc hin mc ch ny khng th c c na do hn ch ca mi trng. Mt ngi c th rt mun c nhng nu khng c g thp sng th ngi s mau chng chn nn khng mun c gng tm cch tho mn mong mun ny v s lm vic khc. Cc ng c, nhu cu ca mt c nhn c hng ti nhng mc ch l nhng kht vng trong mi trng . Nhng mc ch ny c c nhn hiu l c th tn ti hoc khng tn ti, iu ny nh hng

n trin vng. Nu trin vng cao, sc mnh ng c s tng. Kinh nghim c th nh hng ti cch nhn bit cm gic ca ta v kh nng sn c. S tn ti cc mc ch trong mi trng c th nh hng ti sc mnh nht nh ca ng c. 4.5. Pht trin tnh cch: Trong qu trnh trng thnh, con ngi c thi quen hoc phn ng c iu kin i vi cc tc nhn kch thch khc nhau. Ton b nhng thi quen ny quyt nh tnh cch ca h. Thi quen a, thi quen b, thi quen c... thi quen n = tnh cch. Khi c nhn bt u hnh ng theo cch tng t vi nhng iu kin tng t, th chnh l tnh cch ca h. Da vo n ta c th d on nhng hnh vi nht nh ca ngi ny. Tnh cch thng d thay i khi tui cn nh, cng tr nn kh thay i khi con ngi nhiu tui. Khi mt c nhn x s trong mt tnh hung thc y, hnh vi tr thnh mt cht liu mi c ngi ta tip nhn tr thnh kinh nghim qu kh ca ngi . Cht liu c da vo cng sm th nh hng ca n i vi hnh vi sau ny cng ln. Bi v trong tng s nhng kinh nghim qua ca mt thanh nin, vo qung u cuc i, nhng hnh vi chim t trng ln hn l nhng hnh vi ging nh vy din ra sau ny. Hnh vi cng c cng c lu th cng m nt v kh thay i. iu ny cho ta mt bi hc l o to nhng ngi tr tui khng ch t tn km hn m kh nng s dng lao ng di hn so vi vic o to ngi ln.

V. Cng nhn mun g t cng vic ca h. Do nhu cu pht trin ngy cng cao ca nn kinh t x hi, nh qun tr cn phi c i ng cng nhn c trnh chuyn mn cao, c phm cht o c tt, trung thnh vi ch x hi v nh qun tr. Nhng mt khc ngi cng nhn cng cn i hi nhng g cng vic ca h. Con ngi c rt nhiu nhu cu lun lun cnh tranh, i hi i vi hnh vi ca h. C mt s ngi cn nhu cu vt cht, nhng mt s ngi khc cn s an ninh v an ton... Trong khi chng ta phi nhn ra s khc nhau gia cc c nhn, iu ny c ngha l nh qun tr phi bit c ngi cng nhn mun g h. Nh qun tr t t chnh mnh vo hon cnh ca ngi cng nhn tm hiu

thc s xem ngi cng nhn cn g cng vic ca h. (xem bng 1.12). Kt qu c a ra 1 l cao nht, 10 l thp nht

Bng 1.12. Cng nhn mun g t cng vic ca h. Gim st vin iu kin lm vic tt. Cm gic lm ch s vt. Rn luyn k lut. S nh gi y cc cng vic lm. S trung thnh v qun l i vi cng nhn. Lng cao. Trin vng v s pht trin cng ty. S ng cm i vi nhng vn c nhn. m bo cng vic. Cng vic th v. Kt qu cho thy, cc gim st vin ni chung cho rng lng cao, m bo cng vic, trin vng v iu kin lm vic tt l nhng iu m cng nhn mun nht t cng vic ca h. Cn cng nhn cm thy ci h mun hu ht l s nh gi y nhng ci h lm, cm gic lm ch s vt v s ng cm vi vn c nhn, tt c mi s khch l dng nh lin quan ti s hi nhp v nhn bit. Dng nh gim st vin ngh rng nhng tc nhn kch thch nhm tho mn ng c sinh l v an ton c xu hng l quan trng nht i vi cng nhn. Thc ra cng nhn mun g t cng vic ca h cn ph thuc vo hon cnh c th ca mt quc gia (Bng 1.11) khng th s dng chung cho tt c. 4 10 7 8 6 1 3 9 2 5 9 2 10 1 8 5 7 3 4 6 Cng nhn

C th khi qut rng, cc c nhn hnh ng trn c s thc t. Chng ta a nhn thc ca mnh gn vi thc t bao nhiu th kh nng nh hng n thc t cng cao by nhiu. Do lm cho nhn thc cng gn vi thc t, cc nh qun tr cng c th tng c hiu qu ca h trong qu trnh lm vic vi cng nhn. Cht lng giao tip m nh qun tr nhn c t cng nhn, phi da trn quan h thit lp s gn gi v thn thin mt thi gian di. oOo II

PHN TCH CNG VIC

Phn tch cng vic l cng vic u tin cn phi bit ca mi nh qun tr nhn s. Phn tch cng vic m u cho vn tuyn dng nhn vin, l c s cho vic b tr nhn vin ph hp. Mt nh qun tr khng th tuyn chn ng nhn vin, t ng ngi vo ng vo mt vic nu khng bit phn tch cng vic. Mc ch ch yu ca phn tch cng vic l hng dn gii thch cch thc xc nh mt cch chi tit cc chc nng nhim v ch yu ca cng vic v cch thc xc nh nn tuyn chn hay b tr nhng ngi nh th no thc hin cng vic tt nht.

I. Ni dung c bn ca phn tch cng vic: 1.1. Khi nim: - Phn tch cng vic l nhng cng vic, th tc xc nh quyn hn, trch nhim, k nng theo yu cu ca cng vic v lm c s xc nh cho vic qun tr nhn s nhm thc hin cng vic mt cch tt nht. - Phn tch cng vic cung cp cc thng tin v yu cu, c im ca cng vic, lm c s cho vic xy dng bng m t cng vic v bng tiu chun cng vic.

- Bng m t cng vic l vn bn lit k cc quyn hn trch nhim khi thc hin cng vic, cc mi quan h trong bo co thc hin cng vic, cc iu kin lm vic, trch nhim thanh tra, gim st cc tiu chun cn t c trong qu trnh thc hin cng vic. - Bng tiu chun cng vic l vn bn tm tt nhng yu cu v phm cht c nhn, nhng nt tiu biu v c im v trnh hc vn, nng lc, nguyn vng, s thch... ca ngi thc hin cng vic. Bng m t cng vic v bng tiu chun cng vic c s dng lm thng tin c s cho vic tuyn la, chn lc v o to nhn vin, nh gi vic thc hin cng vic v tr cng lao ng. 1.2. Thng tin thc hin phn tch cng vic: thc hin phn tch cng vic c chch xc cn phi s dng cc loi thng tin di y: 1. Thng tin v tnh hnh thc hin cng vic: Cc thng tin c thu nhp trn c s ca cng vic thc t thc hin cng vic, nh phng php lm vic, hao ph thi gian thc hin cng vic, cc yu t ca thnh phn cng vic. 2. Thng tin v yu cu nhn s: Bao gm tt c cc yu cu v nhn vin thc hin cng vic nh hc vn, trnh chuyn mn, k nng, cc kin thc hiu bit lin quan n thc hin cng vic, cc thuc tnh c nhn. 3. Thng tin v cc yu cu c im, tnh nng tc dng, s lng, chng loi ca cc my mc, trang b dng c c s dng trong qu trnh s dng cng vic. 4. Cc tiu chun mu trong thc hin cng vic: Bao gm cc tiu chun, nh mc thi gian thc hin, s lng, cht lng ca sn phm hay cng vic... Tiu chun mu l c s nh gi vic thc hin cng vic ca nhn vin. 5. Cc thng tin v iu kin thc hin cng vic: Bao gm cc thng tin lin quan n cc vn iu kin lm vic nh s c gng v th lc, iu kin v sinh lao ng, thi gian biu, iu kin t chc hot ng, ca cng ty, ch lng bng, qun o ng phc... 1.3. Trnh t thc hin phn tch cng vic:

Bc 1: Xc nh mc ch s dng cc thng tin phn tch cng vic, t xc nh cc hnh thc thu nhp thng tin phn tch hp l nht. Bc 2: Thu nhp cc thng tin c bn trn c s s t chc, cc vn bn v mc ch yu cu, chc nng quyn hn ca cng ty, phng ban, phn xng, s quy trnh cng ngh v bng m t cng vic c (nu c). Bc 3: Chn la cc v tr c trng v nhng im then cht thc hin phn tch cng vic nhm lm gim thi gian v tit kim hn trong phn tch cng vic, nht l khi cn phn tch cc cng vic tng t nh nhau. Bc 4: p dng cc phng php khc nhau thu thp thng tin phn tch cng vic. Tu theo yu cu mc chnh xc v chi tit ca thng tin cn thu thp. Tu theo dng hot ng v kh nng ti chnh, c th s dng mt hoc kt hp nhiu phng php thu nhp thng tin sau y: Quan st, bm gi, chp nh, phng vn, bng cu hi. Bc 5: Kim tra, xc minh li tnh chnh xc ca thng tin. Nhng thng tin thu thp phn tch cng vic trong bc 4 cn c kim tra li v mc chnh xc, y bng chnh cc nhn vin, cng nhn thc hin cng vic v cc gim th, gim st tnh hnh thc hin cng vic . Bc 6: Xy dng bng m t cng vic v bng tiu chun cng vic.

II. Cc phng php thu Thp thng tin phn tch cng vic: Vic thu thp thng tin phn tch cng vic thng do cc chuyn gia v nhn s, cng nhn, nhn vin trc tip thc hin cng vic v cc gim vin trc tip tin hnh. 2.1. Phng vn thu thp thng tin phn tch cng vic: 2.1.1. Cc hnh thc phng vn thu thp thng tin phn tch cng vic: - Phng vn c nhn vi tng cng nhn vin.

- Phng vn vi nhm cng nhn, nhn vin thc hin cng mt loi cng vic. - Phng vn cc gim th v nhng ngi c hiu bit su sc v cng vic. * Nn phng vn cc ni dung sau: - Nhim v ca cng vic - Quyn hn thc hin - c im ca cng vic 2.1.2. u im ch yu ca phng vn: 1. u im: - Pht hin c nhiu thng tin v cc hot ng, cc quan h quan trng trong cng vic m cc phng php khc khng th tm ra c. - Cho ta c hi gii quyt cc yu cu v chc nng ca phn tch cng vic - Nhanh chng v n gin khi thc hin. 2. Nhc im: - S bp mo thng tin: Nhng ngi c phng vn thng ng rng vic phn tch cng vic l nhm thay i tin lng, nng cao nh mc, gim bt s lng lao ng, do h thng c xu hng cao trch nhim v nhng kh khn ca mnh v gim bt mc trch nhim v kh khn ca ngi khc. 2.1.3. Nhng cu hi in hnh trong phng vn phn tch cng vic: - Cng vic c thc hin nh th no? - Cc nhim v, quyn hn chnh trong cng vic l g? - Nhng b phn hay v tr khc nhau trong c th trc tip tham gia vo qu trnh thc hin cng vic? - Trnh vn ho, kinh nghim, cc vn bn chng ch tt nghip cn c theo yu cu thc hin cng vic?

- Nhng c s tnh ton v cc tiu chun trong nh gi thc hin cng vic? - Yu cu v tinh thn v th lc ca nhn vin khi thc hin cng vic? - C s may ri hay yu t bt thng trong thc hin cng vic? 2.1.4. Cc ch dn phng vn phn tch cng vic: phng vn cng vic c hiu qu cn ch cc ch dn sau: - Trc ht cn xc nh ngi thc hin cng vic gii nht v ngi c kh nng m t quyn hn, trch nhim, cch thc hin cng vic gii nht. - Nhanh chng thit lp quan h vi ngi b phng vn, s b nhc li mc ch phng vn v gii thch v sao li chn h phng vn. - Thc hin phng vn theo hng dn ca cc bng ch dn, xem li cc cu hi cn thit. Lu hng dn nhn vin tr li theo yu cu v b sung thm nhng iu b b st. - ngh nhn vin lit k cc nhim v m h phi thc hin khng theo qui nh thng thng v tm quan trng v mc thng xuyn xy ra. - Xem xt v kim tra li cc thng tin thu thp c vi vin gim th hoc vi chnh ngi c phng vn. 2.2. Bng cu hi: cho cng nhn, nhn vin in vo cc bng cu hi trong c m t cc quyn hn, trch nhim v cc vn c lin quan n cng vic l mt phng php rt tt c c cc thng tin phn tch cng vic. Yu cu ca phng php ny l cn xc nh c: - Nn da vo bng cu hi, nhng cu hi nh th no? - C cu ca cu hi ra sao? Thng thng trong thc t c hai thi cc tri ngc nhau v vn cu hi l:

- Ngoi chc nng, nhim v chnh, cn yu cu nhn vin qu nhiu cc chc nng, nhim v khc nhau. - Yu cu nhn vin qu s si, n gin cc chc nng nhim v chnh ca cng vic. Mt bng cu hi tt thng khc phc c nhc im ca hai thi cc trn. u im ca phng php cu hi: - Chi ph thp hn so vi phng php phng vn. - Nhanh chng thu thp c thng tin t nhm ng. Nhc im: Hn ch t duy ca ngi c hi do b khng ch v ni dung trong bng cu hi. 2.3. Quan st: Phng php quan st trc tip c nhiu hu ch khi cn thu thp thng tin phn tch cng vicch yu c thc hin ch yu bng tay, hoc ch yu do s c gng v th lc ca cng nhn vin sn xut thc hin. Phng php ny khng p dng c i vi cc cng vic c tnh cht tnh hung nh cng vic ca y t trong phng cp cu hay cng vic ca ngi lao ng tr c. Nn thc hin quan st theo chu k cng vic hon chnh. Chu k cng vic l thi gian cn thit cho vic hon thnh, thc hin trn vn cng vic. Sau khi thu thp thng tin cn phng vn nhn vin thc hin cng vic tm hiu nhng iu cha hiu trong qu trnh quan st v b sung thm cc thng tin v ngi quan st b b st. C th tin hnh quan st va phng vn, cch lm ny nhn vin thc hin cng vic d b hi hp hoc b ph v nhp iu lm vic bnh thng, lm cho kt qu quan st kh chnh xc. u im: n gin, d thc hin v chi ph thp. Nhc im: Khng m t c y , su sc cng vic. 2.4. Bm gi:

Bm gi l mt phng php quan st c bit c s dng ng h bm giy nghin cu thi gian hao ph khi thc hin cc bc cng vic hoc cc thao tc, ng tc lp i lp li nhiu ln. 2.4.1. Trong phn tch cng vic, bm gi c thc hin nhm mc ch: - Xc nh chnh xc hao ph thi gian khi thc hin cc yu t thnh phn ca cng vic (bc cng vic, thao tc, ng tc, c ng). - Cung cp cc ti liu c s xy dng nh mc lao ng. - Nghin cu loi b cc lng ph khng nhn thy, ci tin phng php lao ng, nng cao hiu sut lm vic. 2.4.2. Cc hnh thc bm gi: C hai hnh thc bm gi ch yu: - Mt l, bm gi lin tc nhm nghin cu hao ph thi gian thc hin tom b bc cng vic theo ng trnh t ca cc yu t hp thnh bc cng vic. Bm gi khi bt u t lc thc hin cng vic cho ti khi kt thc cng vic. - Hai l, Bm gi la chn nhm nghin cu hao ph thi gian thc hin mt s yu t hay b phn hp thnh ca cc bc cng vic. 2.4.3. Cc bc tin hnh: 1. Chun b kho st: - Xc nh mc ch bm gi, la chn i tng c kho st, gii thch cho nhn vin hiu r mc ch bm gi. - chun b sn mi dng c cn thit nh: ng h bm giy, dng c ghi chp, kiu mu, la chn v tr quan st thch hp. - Xc nh s ln bm gi m bo mc chnh xc cn thit. S ln bm gi ph thuc vo loi hnh sn xut, di thi gian thc hin bc cng vic. 2. Tin hnh bm gi: Ngi quan st ghi vo phiu bm gi thi gian bt u v kt thc ca mi b phn thnh phn ca bc cng vic. Cn phi phn bit ranh

gii cc b phn hp thnh bc cng vic, nhng ln gin on v nhng ln o hng phi ghi y . 3. Tng hp kt qu: - Xc nh thi gian thc hin cc b phn hp thnh ca bc cng vic. - Kim tra mc n nh ca dy s bm gi. - Xc nh thi gian trung bnh hon thnh cc yu t hay b phn hp thnh ca bc cng vic. 2.5. Chp nh: Chp nh thi gian lm vic l phng php kho st tt c cc loi hao ph thi gian lm vic trong ngy, hoc cc hao ph thi gian khi thc hin mt khi lng cng vic nht nh. 2.5.1. Mc ch: - Nghin cu tnh hnh s dng thi gian lm vic, pht hin cc nguyn nhn gy lng ph thi gian v ra bin php khc phc. - Nghin cu cc kinh nghim tin tin ph bin trong cng nhn. - Thu thp cc s liu phc v cho cng vic xy dng nh mc lao ng, phn tch kt cu cc loi chi ph thi gian lao ng trong cng nhn, ci tin t chc lao ng v sn xut. - Cung cp nhiu thng tin nht phn tch cng vic. 2.5.2. Cc giai on tin hnh chp nh: 1. Giai on chun b: - Xc nh c th, la chn i tng c chp nh, gii thch cho nhn vin r mc ch ca vic chp nh. - Nm vng tnh hnh t chc sn xut, xc nh ni dung, tnh cht, c im ca cng vic, c im ca ngi lao ng, iu kin t chc k thut thc hin cng vic. - Phn loi cc hao ph thi gian, n v o lng, nm vng ni dung ghi chp biu mu. - Chun b cc phng tin, dng c cn thit chp nh.

- Chn v tr quan st thch hp. 2. Giai on tin hnh chp nh: Ghi y lin tc qu trnh hao ph thi gian t lc bt u cng vic n lc kt thc ca lm vic (hoc giai on cn nghin cu) theo trnh t thc hin cng vic ca cng nhn. 3. Tng hp kt qu kho st: - Kim tra s liu ghi chp, xc inh di thi gian hao ph ca tng loi cng vic. - Phn loi hao ph thi gian v nh gi tnh cht thch hp ca mi loi hao ph thi gian trong ton b giai on nghin cu. - Tng hp hao ph thi gian cng loi bng cch cng cc hao ph thi gian cng loi trong sut giai on nghin cu. - nh gi chung v tnh hnh s dng thi gian lm vic, xc nh nguyn nhn gy ra lng ph v ra cc bin php khc phc. 4. Cc hnh thc chp nh: + Chp nh tng c nhn: Nghin cu ton b vic s dng thi gian lm vic ca mt nhn vin ti ni lm vic trong sut ca lm vic hoc giai on nghin cu mt cch chi tit. + Chp nh thi gian lm vic ca mt nhm cng nhn vin: - Cch thc hin: c sau mt chu k thi gian lm vic nht nh, ngi chp nh ghi li cc hot ng ca tng cng nhn vo thi im c quan st. - Khi tng hp cn c vo k hiu phn loi hao ph thi gian tng hp s ln hao ph thi gian ca mi loi. Chp nh thi gian ca nhm, khng cho kt qu chnh xc bng chp nh c nhn nhng c th cng mt lc kho st thi gian lm vic ca nhiu ngi. + T chp nh ngy lm vic: Do mi cng nhn ghi li tnh hnh s dng thi gian lm vic ca mnh. Cch thc chp nh nh c nhn ngy lm vic. T chp nh ngy lm vic khng bo m tnh khch quan v mc chnh xc

cao, nhng li thu ht c nhiu ngi tham gia, c tc ng tng cng k thut lao ng. S liu ca t chp nh ngy lm vic cho php phn tch ra cc nguyn nhn gy lng ph thi gian ng lot, lm c s ci tin lao ng sn xut.

III. Cc phng php phn tch cng vic: 3.1. Phng php phn tch cng vic trn c s ca vic nh gi thc hin cc chc nng. - Phng php ny c da trn ba yu t ch yu l: d liu, con ngi v vt dng. Mi loi yu t d liu, mi nhn vin phi thc hin cc chc nng sau: + Nhng chc nng c bn ca qu trnh thc hin cng vic ca mt nhn vin (xem hnh 2.1) Bng 2.1. Nhng chc nng c bn trong qu trnh thc hin cng vic ca mt nhn vin. D liu Con ngi 1. C vn 1. Tng hp 2. Phi hp 3. Phn tch 4. Su tp, bin son 5. Tnh ton 6. Sao chp 7. So snh 2. m phn 3. Ch dn 4. Thanh tra, gim st 5. Tiu khin, gii tr 6. Thuyt phc 7. Ni ra hiu 8. Phc v 9. Gip theo ch dn Vt dng 1. Xp t, b tr 2. Lm vic chnh xc 3. Thao tc kim tra 4. iu khin 5. Thc hin thao tc bng tay 6. Chm nom, gi gn 7. Nui nng 8. Giao nhn

- Cc s th t ch mc kh khn phc tp v tm quan trng ca cc chc nng khi thc hin cng vic. 3.2. Phng php bng cu hi phn tch chc v: Phng php ny nhm mc ch thu thp cc thng tin nh lng, nh gi mc ca cc trch nhim, nhim v ca cc cng vic khc nhau. Ngi phn tch cng vic phi xc nh mi vn c vai tr g i vi cng vic v nu c th phm vi, mc p dng th no theo cch phn loi. 1 - Rt t p dng 2 - Thnh thong 3 - Bnh thng 4 - ng k 5 - Thng xuyn Tt c cng vic u c nh gi im trn c s xc nh xem cng vic c nh gi nh th no theo 5 nhm. 1 - Ra quyt nh, giao dch v trch nhim x hi 2 - Thc hin cc cng vic mang tnh cht hnh ngh, i hi k nng cao. 3 - Cng vic i hi s c gng v th lc. 4 - Cng vic i hi phi iu khin my mc thit b 5 - X l thng tin S dng kt qu bng nh gi cu hi phn tch chc v, so snh cng vic ny vi cng vic khc v lm c s tr lng cho nhn vin. 3.3. Phng php phn tch cng vic theo chc v k thut: p dng phn tch cc cng vic do cng nhn thc hin nhm xc nh cp bc hay mc phc tp ca cng vic. 1 - Xc nh nhng chc nng ch yu trong thc hin cng vic thng thng, c th phn loi c

2 - Tnh im cc chc nng: So snh cc chc nng trn c s cc yu cu, c im khi thc hin cng vic, t xc nh quan h t l gia cc chc nng. Chc nng thc hin cng vic c nh gi l quan trng nht, chim t trng cao nht so vi tt c cc chc nng khc trong thc hin cng vic. Mi chc nng li chia thnh bn mc phc tp, ng vi mi mc phc tp ngi ta cho im ti thiu n ti a. 3 - Xc nh s im ca mi cng vic: S im ca mi cng vic c tnh bng tng s dim cho tt c cc chc nng ca cng vic. 4 - Chuyn t im sang bc: Cn c vo tng s im ca mi cng vic chuyn t im sang bc. Mi cng vic c mc phc tp v tm quan trong khc nhau s c xp vo mt cp bc k thut nht nh, cng vic cng phc tp, tinh thn trch nhim cng cao th cp bc k thut cng cng cao. * Tiu chun cp bc k thut do Nh nc thng nht qun l trong phm vi ton quc. Cc doanh nghip khng c quyn ban hnh cc tiu chun k thut. * S lng bc ca cc cng vic trong cng mt ngh bao gi cng tng ng vi s bc lng ca cng nhn ngh . * Khong cch v im gia cc bc ca cc cng vic trong cng mt ngh c xc nh tng ng vi h s lng ca cng nhn ngh .

IV. Nhng ni dung chnh ca bng m t cng vic v bng tiu chun cng vic. 4.1. Bng m t cng vic: 4.1.1. Nhn din cng vic: Nhn din cng vic bao gm nhng thng tin ch yu: tn cng vic, m s ca cng vic, ngi thc hin cng vic, ngi c trch nhim k duyt. 4.1.2. Tm tt cng vic:

Tm tt cng vic l m t nhng tnh cht, chc nng hoc nhng hot ng c bn ca cng vic. 4.1.3. Mi quan h trong cng vic: Cn ghi r mi quan h ch yu gia ngi thc hin cng vic vi nhng ngi khc trong v ngoi doanh nghip. Trng phng nhn s ca doanh nghip s c mi quan h ch yu trong doanh nghip: - Thc hin bo co thng k vi ph gim c ph trch nhn s - Lm vic vi tt c u vin trong hi ng qun tr doanh nghip v lnh o cc phng ban. - Thc hin lnh o, gim st vic thc hin cng vic ca phng nhn s. - Quan h vi cc t chc bn ngoi x nghip: vn phng dch v lao ng, nghip on lao ng, s lao ng... 4.1.4. Trch nhim trong cng vic: Lit k tng chc nng, trch nhim chnh, sau cn phi gii thch cc cng vic c th cn thc hin trong nhim v chnh . V d: Mt trong s cc nhim v ch yu ca vin trng phng nhn s l: "chn la, o to v nng cao trnh cho nhn vin cp di" th hin nh sau: - Pht trin tinh thn hp tc lm vic v hiu bit trong cng vic - m bo cho nhn vin cp di c c s o to c bit theo yu cu cn thit ca cng vic. - Ch o vic o to, bao gm vic ging dy, hng dn, gii thch v c vn cho nhn vin cp di. 4.1.5. Quyn hn ca ngi thc hin cng vic: Cn xc nh r gii hn hay phm vi quyn hnh ca ngi thc hin cng vic bao gm: - Gii hn ca cc quyt nh v mt ti chnh, thi gian...

- Gii hn trong ch o gim st nhn vin di quyn, khen thng, k lut. 4.1.6. Tiu chun mu nh gi ngi thc hin: - Ch r ngi thc hin cng vic cn t c cc tiu chun g v s lng sn phm hay khi lng cng vic thc hin trong ngy, mc tiu hao nguyn vt liu, doanh s bn hng... 4.1.7. iu kin lm vic: Lit k nhng iu kin lm vic c bit nh phi lm ca m, lm thm gi, mc ting n, nhim, s may ri trong cng vic. 4.2. Ni dung chnh ca bng tiu chun cng vic: Cc cng vic rt a dng nn cc yu cu ca cng vic cng rt a dng, phong ph. Nhng yu cu chung ca bng tiu chun cng vic l: - Trnh vn ho, chuyn mn v cc kho o to qua. - Cc mn hc ch yu ca cc kho c o to, kt qu thi cc mn hc ch yu v tt nghip. - Trnh ngoi ng: cn bit ngoi ng g v mc v c, nghe v vit. - Thm nin cng tc trong ngh v cc thnh tch t c. - Tui i - Sc kho - Ngoi hnh - Nng khiu c bit v cc yu cu c bit nh ghi tc k, nh my. - Hon cnh gia nh - Tham vng cu tin, s thch, nguyn vng c nhn. Khi cn tuyn chn nhn vin c o to, iu ny c th xc nh c thng qua vic nghin cu h s nhn vin, cc cuc iu tra, trc nghim v phng vn.

Tuy nhin vn s tr nn phc tp hn khi cn tuyn chn nhn vin o to h trc khi h chnh thc c giao thc hin cng vic. Tuyn chn nhn vin o to cn c vo: 1 - Thc hin phn tch cng vic v xc nh nn nh gi thc hin cng vic nh th no? (Tiu chun mu nh gi) 2 - Xc nh nhng yu cu, c im chnh xc ca c nhn m ta d on s lm cng vic c thc hin tt nht nh: bn tay kho lo, tr thng minh, mc nhy cm ca tm l... 3 - Chn la cc ng vin theo yu cu ca doanh nghip. 4 - Yu cu ng vin lm vic v nh gi vic thc hin cng vic ca ng vin. 5 - Phn tch mi quan h gia nhng nt yu cu mc 2 v vic thc hin cng vic ca tng ng vin. T rt ra kt lun cn thit v yu cu i vi ng vin.

V. Phn tch cng vic theo yu t thnh phn: 5.1. Khi nim: Phn tch cng vic l nhm loi b c cc ng tc, chuyn ng tha v tm ra c phng php lao ng khoa hc thc hin cng vic. Phn tch cng vic theo yu t thnh phn gm: bc cng vic, thao tc, ng tc, chuyn ng. Nhm loi b cc ng tc chuyn ng tha v tm ra cch thc phi hp thc hin cc yu t thnh phn nhanh nht, tit kim thi gian v sc lc nht. Nhm bit c phn tch cng vic theo yu t thnh phn l cn c nh mc lao ng, nhm xc nh khi lng cng vic cho mi c nhn. Phn tch cng vic i vi tng loi i tng lao ng khc nhau, c ni dung khc nhau. i vi cng vic ca nh qun tr v tham mu, phn tch cng vic ch trng n vn ra quyt nh. i vi nhn vin, phn tch cng vic ch trng n trch nhim v quan h giao dch trong cng vic. i vi cng nhn sn xut phn tch cng vic li ch trng n kh nng s dng my mc, thit b, s c gng v th lc, iu kin lm vic, s lng sn phm sn xut. Vic

phn tch qu trnh thc hin cng vic theo cc yu t thnh phn v nh mc lao ng i vi cng vic ca ngi cng nhn sn xut thng mang li kt qu r rt, o lng mc chi tit cao hn. 5.2. Cc yu t thnh phn ca cng vic: Cc yu t thnh phn ca cng vic gm c cc bc cng vic, thao tc, ng tc, chuyn ng (c ng). Cc yu t thnh phn ca cng vic xc nh c im s lng ca cng vic v phn nh cu trc thnh phn ca cng vic. Cch thc, trnh t phi hp thc hin cc yu t thnh phn v phng php lao ng. Phng php lao ng quyt nh li ch v tnh cht hp l ca vic thc hin cc ng tc, thao tc, cc bc cng vic. 5.2.1. Bc cng vic: Bc cng vic l b phn ch yu ca cng vic, c thc hin bi mt hoc mt nhm cng nhn cng mt ni lm vic, vi mt i tng lao ng khng i. S c nh v i tng lao ng, ngi cng nhn v ni lm vic l c trng c bn ca bc cng vic. Do du hiu c trng phn tch bc cng vic ny vi bc cng vic khc l s thay i mt tron ba yu t: ni lm vic, ngi cng nhn v i tng lao ng. Bc cng vic l chu trnh kt thc trong hot ng ca ngi cng nhn, nhm bin i tng lao ng thnh bn thnh phm hoc thnh phm bng cch to cho n nhng hnh dng, kch thc, tnh cht, s ph hp cn thit. 5.2.2. thao tc: Thao tc l mt b phn ca bc cng vic, l tp hp cc ng tc lao ng thc hin lin tc vi mt loi dng c, c cu thit b, i tng lao ng nht nh, lin h vi nhau bng mc ch chung, vi cng c c bit. Thi gian thc hin thao tc ph thuc vo cc yu t: + Thi gian thc hin cc yu t thnh phn ca thao tc (ng tc, c ng) v cch thc phi hp thc hin cc yu t thnh phn ca thao tc. + Dng c cu thit b, dng c, i tng lao ng v trnh chuyn mn ho ti ni lm vic. 5.2.3. ng tc:

ng tc lao ng l nhm tng hp cc chuyn ng (c ng) thc hin mt cch lin tc, c cng dng chung v th hin s thay i ca cc yu t vt cht trong sut thi gian thc hin. Cc yu t vt cht khng thay i l du hiu ch yu xc nh gii hn ca ng tc lao ng. Nt c trng ca ng tc l tnh cht ph bin, tnh cht khng i ca cc thnh phn, s phi hp cc chuyn ng trong mi ng tc, cng sc lao ng n nh v tnh cht lp i lp li. Thi gian hon thnh ng tc ph thuc vo cc yu t: 1) Cu trc thnh phn ng tc. V d, ng tc gi tay cm mt i tng c th c cc loi thnh phn sau: - Gi tay, cm (2 c ng) - Xoay ngi, gi tay, cm (3 c ng) - Ci xung, gi tay cm (3 c ng) - Xoay ngi, cui xung, gi tay, cm (4 c ng) ng tc gi tay cm mt i tng tit kim sc nht phng n 1. Ngc li, tn thm lc ph v ko di thi gian thc hin l phng n 4. 2) Cch thc phi hp cc c ng thnh phn: Cc c ng trong mt ng tc khng phi lc no cng tin hnh theo mt trnh t cht ch, c khi c ng 1 cha ht, c ng 2 bt u,hoc c th thc hin 2 c ng song song vi nhau. Khi hai ng tc c cng cu trc thnh phn th ng tc no c s c ng thc hin song song nhiu hn s c thi gian nh hn. 3) iu kin t chc k thut thc hin ng tc: iu kin t chc k thut thc hin ng tc bao gm: Ni t i tng cn phi ly, hnh dng, kch thc, trng lng, tnh cht ca i tng. V d, khi cm i tng thuc loi trn, bn, d v thng thc hin lu hn do i hi c s tp trung ch cao hn ca ngi cng nhn. 5.2.4. C ng:

C ng l yu t s ng nht trong hot ng ca con ngi. C ng l s di chuyn mt ln mt b phn no trong c th con ngi v khng th chia nh hn c. Nt c trng ca c ng l mi c ng khng c yu t hp l ho mt cch trc tip. Ch khi no c s phi hp cc c ng mi c th nghin cu, tm ra cch thc phi hp thc hin tt. Cc c ng ph bin l gi tay, dch chuyn, cm. Thi gian thc hin c ng ph thuc vo cc yu t: - c im v s lng v cht lng ca chuyn ng. Hai vt c cng mt qu o chuyn ng, vt no c kch thc ln hn v trng lng ln hn thng c thi gian thc hin lu hn. - iu kin thc hin s chuyn ng. Khi chuyn ng v mt i tng nm gia nhng i tng khc th thi gian thc hin c th tng 1,5 ln so vi khi i tng nm ring mt ch c nh. - Cch thc thc hin chuyn ng: Cc chuyn ng theo nhp iu, c tnh cht i xng, hp l... s thc hin nhanh hn.

VI. nh mc lao ng. 6.1. Khi nim v vai tr ca nh mc lao ng: 6.1.1. Khi nim nh mc lao ng: nh mc lao ng l xc nh mc hao ph thi gian lao ng cn thit hon thnh mt n v sn phm (hoc mt khi lng cng vic) ng tiu chun cht lng, trong nhng iu kin t chc, k thut nht nh. Mc lao ng c 2 loi ch yu l mc thi gian v mc sn phm: - Mc thi gian: l lng thi gian cn thit xc nh mt ngi hoc mt nhm ngi lao ng hon thanh mt n v sn phm

(hoc mt khi lng cng vic nht nh) theo ng yu cu k thut, ph hp vi ngh nghip, trnh lnh ngh trong nhng iu kin t chc k thut nht nh. Mc n v thi gian o bng cc n v thi gian trn mt n v sn phm (hoc khi lng cng vic) nh giy, pht, ngy cng trn mt n v sn phm hoc khi lng cng vic. - Mc sn phm hay mc sn lng: l s lng n v sn phm (hoc khi lng cng vic) theo ng yu cu k thut c qui nh cho mt hoc mt nhm ngi lao ng c ngh nghip v trnh lnh ngh tng ng phi thc hin trong mt n v thi gian v trong nhng iu kin t chc k thut nht nh. Mc sn phm c tnh bng s n v sn phm (ci, tn, m3, m2, lt...) trn mt n v thi gian nht nh. 6.1.2. Vai tr ca nh mc lao ng: nh mc lao ng l c s ch yu cho php: - Xc nh chnh xc nhu cu lao ng cc b phn, phn xng, phng ban ca doanh nghip. - Thc hin vic phn cng quyn hn trch nhim ca mi ngi trong t chc. - nh gi mt cch khch quan v chnh xc thi , thc trch nhim ca mi ngi trong vic thc hin cng vic. - nh gi trnh lnh ngh ca ngi lao ng, mc ng gp ca mi thnh vin vo kt qu hot ng chung ca t chc, t c cc bin php kp thi kch thch ngi lao ng v vt cht v tinh thn. tin hnh nh mc lao ng trn c s khoa hc, cn tin hnh kho st thi gian lm vic, trn c s cc phng php thu thp thng tin phn tch cng vic, phn loi hao ph thi gian lm vic v tm cch loi b tt c cc lnh ph thi gian. 6.2. Phn loi hao ph thi gian lm vic: Vic phn loi hao ph thi gian lm vic ca cc chuyn gia, qun tr gia, nhn vin hnh chnh... thng t i hi chi tit, t m hn so vi cng nhn sn xut. Nguyn tc v cch thc phn loi hao ph thi gian lm vic ca tt c mi cng vic khng c s thay i.

Qu thi gian lm vic theo ch di ngy lm vic theo qui nh, ngi lao ng c trch nhim phi s dng tit kim v hp l thc hin nhim v c giao. Tuy nhin trong thc t qu thi gian lm vic thng bao gm hai b phn: Thi gian cn thit hon thnh nhim v sn xut v thi gian lng ph. 6.2.1. Thi gian cn thit hon thnh nhim v sn xut: 1. Thi gian chun kt: l thi gian m ngi lao ng s dng chun b phng tin sn xut nhm thc hin cng vic c giao v tin hnh mi hot ng c lin quan n vic hon thnh cng vic . V d, giao nhn ca, nhn dng c, giao nhn bn v, tm hiu bn v, iu chnh my. c im ca thi gian chun kt l thng ch c lc u ca v cui ca lm vic, ch hao ph mt ln cho c lot sn phm. Thi gian chun kt ph thuc vo qui trnh cng ngh sn xut, loi hnh sn xut, c im ca my mc thit b v cch thc t chc trong phn xng, nh my. 2. Thi gian tc nghip: l thi gian trc tip hon thnh cc bc cng vic, c lp i lp li qua tng n v sn phm. Thi gian tc nghip gm: - Thi gia tc nghip chnh - Thi gian tc nghip ph Thi gian tc nghip chnh: l thi gian c s dng trc tip bin i i tng lao ng v hnh dng, kch thc, tnh cht... V d, thi gian tin my, may qun o, dt vi... Thi gian tc nghip ph: l thi gian c s dng thc hin cc cng vic cn thit, to kh nng lm thay i i tng lao ng. V d, thi gian lp cc chi tit trn my. 3. Thi gian phc v: Thi gian phc v l thi gian phc v my mc thit b v bo m cho ni lm vic c y mi th cn thit tin hnh cng vic lin tc.

Thi gian phc ph bao gm: - Thi gian phc v t chc: l thi gian c s dng thc hin cc cng vic mang tnh cht t chc nh tra du, bi trn my mc thit b, di chuyn ph liu, thnh phm trong phm vi ni lm vic (xem bng 2.2).

Bng 2.2. Phn loi hao ph thi gian lm vic. - Thi gian phc v k thut: l thi gian c s dng phc v c tnh cht k thut nh thay dng c mn, iu chnh my mc thit b, tho lp dng c gia ca. 4. Thi gian ngh theo qui nh: Thi gian ngh theo qui nh bao gm: - Thi gian ngh ngi, v sinh c nhn... Thng thng thi gian ny c qui nh thng nht trong ton phn xng nh my. - Thi gian ngh do nhu cu cng vic. V d, thi gian ngh ch my chy t ng, my a sn phm ra.

6.2.2. Thi gian lng ph khng c qui nh trong nh mc: 1. Thi gian thc hin cc vic khng c qui nh trong nhim v sn xut. V d, thi gian sa cc sn phm hng do thc hin khng ng qui trnh k thut. 2. Thi gian lng ph t chc: nh ch vic, ch nguyn vt liu, cp in... Do iu kin t chc cha tt lm cng vic khng c thc hin lin tc. 3. Thi gian lng ph k thut: nh do hng my, gy dng c... cng vic bt ng b gin on. 4. Thi gian lng ph do ngi lao ng: do ngi lao ng vi phm k lut lao ng v thi gian nh i tr v sm, ni chuyn ring, c sch bo v lm vic ring trong gi lm vic. * Ngoi cc loi lng ph trn, trong nh mc lao ng cn loi b cc lng ph khng nhn tht do vic t chc lao ng v sn xut khng hp l v do ngi lao ng c phng php lm vic lc hu, chm chp, khng s dng y cng sut my mc thit b. 6.3. Kt cu mc thi gian lm vic cho mt n v sn phm: Kt cu mc thi gian lm vic cho mt n v sn xut bao gm:

Trong : n: s sn phm cho c lot hot ng Mtg: mc thi gian Tck: thi gian chun kt Ttn: thi gian tc nghip Tpv: thi gian phc v Tnq: thi gian ngh theo qui nh

Nu tnh thi gian phc v v ngh theo qui nh bng t l phn trm so vi thi gian tc nghip ta c:

Trong : Apv: t l % thi gian phc v so vi thi gian tc nghip Anq: t l % thi gian ngh theo qui nh so vi thi gian tc nghip. Tm tt: Phn tch cng vic m u cho vic tuyn dng nhn vin, l c s cho vic b tr nhn vin ph hp. Phn tch cng vic l cch thc xc nh mt cch chi tit cc chc nng, nhim v ch yu ca cng vic. Nhm xc nh tuyn chn hay b tr ngi c th vo mt cng vic thch hp nht nhm nng cao hiu qu s dng lao ng. oOo

III

TUYN DNG NHN VIN

Sau khi phn tch cng vic, hiu c cc yu cu, c im ca cng vic, cc tiu chun cng vic, vic quan trng tip theo ca mt nh qun tr gia trong qu trnh qun tr nhn s l tuyn dng nhn vin. Tuyn dng nhn vin gi vai tr c bit quan trng trong hot ng ca cc doanh nghip. Nhng nhn vin khng c nng lc cn thit thc hin cng vic s nh hng xu trc tip n hiu qu qun tr v cht lng thc hin cng vic. N cn lm nh hng xu n bu khng kh ca doanh nghip. Tuyn dng nhn vin khng ph hp, sau sa thi h, khng nhng gy tn tht cho doanh nghip m cn gy tm l lm xo trn tinh thn cc nhn vin khc v nh hng n cc chnh sch x hi.

I. D bo nhu cu nhn vin: 1.1. Cc yu t d bo nhu cu nhn vin: Nhu cu nhn vin trong cc doanh nghip ph thuc ch yu vo: 1. Quy trnh sn xut: c quyt nh phn ln bi kh nng tiu th hng ho ca n v trn th trng. 2. Nng sut lao ng: chu tc ng v quyt nh bi cc yu t: trnh trang b k thut, quy trnh cng ngh, trnh lnh ngh ca nhn vin, kh nng t chc, ti lnh o ca cc nh qun tr. Do trong d bo nhu cu nhn vin ca doanh nghip phi ch trng n cc yu t c bn sau: - Kh nng pht trin sn xut kinh doanh (tng khi lng sn phm dch v) - Kh nng nng cao cht lng sn phm hay dch v hoc tham gia vo th trng mi. - S thay i v cng ngh k thut v t chc hnh chnh lm tng nng sut lao ng. - S thay i v cht lng nhn vin. - Kh nng ti chnh ca doanh nghip - T l thuyn chuyn trong nhn vin: 1.2. Phng php d bo nhu cu nhn vin: 1.2.1. Phng php phn tch xu hng: l s nghin cu nhu cu nhn vin trong cc nm qua d bo nhu cu nhn vin cho nhng nm tng lai. Phng php ny mang tnh cht nh hng, km chnh xc do d bo ch da vo yu t thi gian v xu hng pht trin chung. Phng php ny thng c p dng nhng ni tnh hnh sn xut v kinh doanh tng i n nh. 1.2.2. Phng php phn tch h s:

D bo nhu cu nhn vin bng cch s dng h s gia mt i lng v qui m sn xut kinh doanh mt khi lng sn phm, khi lng hng bn ra, khi lng dch v... v s lng nhn vin cn thit tng xng. 1.2.3. Phng php phn tch tng quan: Xc nh mi quan h thng k gia 2 i lng c th so snh nh s lng nhn vin v mt i lng v qui m sn xut kinh doanh ca doanh nghip. T c th d bo c nhu cu nhn vin theo qui m sn xut kinh doanh tng ng. 1.2.4. Phng php s dng my tnh: Trn c s d bo v khi lng sn phm v dch v, thi gian cn thit cho mt n v sn phm, h s tng gim thi gian lao ng... Cc d n bn hng ti thiu v ti a, theo h s chng trnh lp sn, cng ty c th mau chng xc nhn c nhu cu nhn vin tng ng, cn thit trong tng lai. 1.2.5. Phng php theo nh gi ca chuyn gia: Phng php ny c s dng rng ri trong thc tin v ng vai tr quan trng trong d bo nhu cu nhn vin. Cc chuyn gia d bo nhu cu nhn vin trn c s nh gi, phn tch nh hng ca cc yu t mi trng thay i n hot ng ca doanh nghip t d bo nhu cu nhn vin. 1.3. D bo cc ngun cung ng t bn trong doanh nghip: C nhiu ngun cung cp ng vin vo cc chc v hoc cng vic trng ca doanh nghip nh: Ngun tuyn dng trc tip t cc nhn vin ang lm vic trong doanh nghip; Ngun tuyn ngi theo hnh thc qung co, ngun tuyn dng thng qua cc c quan dch v lao ng. Trong cc hnh thc tuyn dng nhn vin nu trn th phng n tuyn dng nhn vin trc tip t cc nhn vin ang lm vic trong cc doanh nghip thng c nhiu thun li. Bi v: 1. To ra s thi ua rng ri gia cc nhn vin ang lm vic, kch thch h lm vic tt hn, sng to hn, nhit tnh hn, tn tm hn i vi cng vic. 2. Nhn vin quen bit, hiu c mc tiu ca doanh nghip v d dng tm ra cch t c mc tiu . 3. Nhn vin ca doanh nghip l nhng ngi c th thch v lng trung thnh, thi nghim tc, tinh thn trch nhim.

Tuy nhin vic tuyn dng nhn vin trc tip t cc doanh nghip cng c mt s mt nhc im nht nh. 1. Vic tuyn dng nhn vin vo mt chc v trng theo kiu thng chc c th sinh ra t tng ch quan i vi cc cng vic lm thng ngy, dn n cc cng vic gii quyt c th thiu tnh sng to. 2. Trong doanh nghip d hnh thnh nhm. i vi nhng ngi khng c bt mu thun vi ngi c bt v mu thun vi lnh o cp trn hnh thnh nn cc nhm trong doanh nghip. c th xc nh c bao nhiu ng vin trong cng ty cn c nhng thng tin cn thit v cht lng v cc c im chnh ca cc nhn vin trong doanh nghip thng qua vic thu thp v xy dng cc "H s nhn vin", "Biu thuyn chuyn nhn vin", "Phiu thng chc"... Trong h s nhn vin: Cn c cc thng tin v tui tc, sc kho, thi gian c th lm vic, trnh hc vn, chuyn mn, cc lp o to c bit do cng ty t chc tham d, ngoi ng, cc kh nng c bit, nguyn vng, thi gian cng tc. Cc thng tin ny cn c lu tr v x l trn my tnh hoc bng tay, nhm theo di so snh vi cc cng vic lm d dng cho vic tuyn chn vo cc v tr cng tc mi. Trong "Biu thuyn chuyn nhn vin" thng ch ghi r cc yu t: nh gi v kh nng thc hin cng vic va kh nng thng tin ca nhn vin cho cc chc v quan trng. Bng 3.1. Biu thuyn chuyn nhn vin

"Phiu thng chc" l phiu chun b cho tng chc v quan trng cn trng trong doanh nghip, trong ch r cht lng v c im ca tt c cc ng vin vo mt chc v nht nh, kh nng tng tin, yu cu cn o to thm c thng chc ca tng ng vin. 1.4. D bo ngun cung ng nhn vin t bn ngoi doanh nghip: D bo ngun cung ng t bn ngoi doanh nghip phi da trn c s tnh hnh kinh t ni chung, iu kin th trng a phng v iu kin th trng ngh nghip ni ring. Trc ht phi d bo c tnh hnh pht trin kinh t ni chung v t l lao ng tht nghip. Thng thng t l lao ng tht nghip cng thp th ngun cung ng nhn vin cng hn ch v cng kh tuyn nhn vin. D bo iu kin th trng sc lao ng a phng rt quan trng. Vic lm c th tng thm hay gim i trong mt thnh ph hoc mt vng no do kt qu pht trin hoc ng ca mt vi doanh nghip ln. Cui cng cn phi d bo v kh nng cung cp ng vin ca mt s ngh c bit (nhng loi lao ng phc tp), cn c vo vic thng k v k hoch o to ca cc trng chuyn nghip. Cc hnh thc ch yu cung cp ng vin t bn ngoi. 1.4.1. Qung co: Qung co l mt hnh thc thu ht ng vin rt hu hiu. nng cao cht lng qung co cn ch mt s vn sau: Mt l, Mc qung co: S ln xut hin, khi no xut hin qung co v qung co theo hnh thc no. Phi cn c vo s lng ng vin cn tuyn, chc v v loi cng vic yu cu cn tuyn thm nhn vin.

Hai l, Ni dung qung co: Ni dung qung co cn nhn mnh vo cc vn , ni dung then cht ca cng vic v tiu chun ngh nghip, pht trin tnh hng th ca cng vic v kh nng c th tho mn cc yu cu ca ng vin nh cp hc bng cho o to tip, c i du lch, ngh mt, cp nh ... Cui cng trong qung co nn c nhng cu khuyn khch ngi xem hoc ngi nghe mau chng c hnh ng lin lc vi doanh nghip bng in thoi hoc bng th tn. 1.4.2. Thng qua vn phng dch v lao ng: S dng vn phng dch v lao ng c ch li l gim c thi gian tm kim, phng vn, chn la ng vin v thng p dng trong cc trng hp: - Doanh nghip khng c phng nhn s ring do gp kh khn trong qu trnh tuyn dng nhn vin mi. - Doanh nghip gp kh khn hoc khng c hiu qu trong vic tuyn chn nhn vin do kh nh gi, phn loi ng vin, hoc c nhng yu cu bt thng i vi ng vin. - Cn tuyn gp nhn vin, nht l khi cn tuyn s lng ng lao ng l ph n hoc lao ng v thnh nin. - Khi mun thu ht mt s lng lao ng ang lm vic cho cc doanh nghip l di th cnh tranh trn th trng.

II. Tuyn dng nhn vin: 2.1. Ni dung trnh t ca cng tc tuyn dng nhn vin. Cc cng tc tuyn dng thng tri qua 6 bc: 2.1.1. Chun b t chc tuyn dng: Bc chun b t chc tuyn dng cn xc nh c: - Cc loi vn bn, qui nh v tuyn dng cn tun theo. - S lng nhn vin cn tuyn. - Tiu chun nhn vin cn tuyn.

- S lng, thnh phn hi ng tuyn dng. - Quyn hn, trch nhim ca hi ng tuyn dng. 2.1.2. Thng bo tuyn dng: C th p dng cc hnh thc thng bo tuyn dng sau y: - Thng qua vn phng dch v lao ng - Qung co trn bo ch, i pht thanh, v tuyn truyn hnh. - Nim yt trc cng doanh nghip. Yu cu thng bo nn ngn gn, r rng, chi tit v y nhng thng tin c bn cho cc ng vin v tui tc, sc kho, trnh . Cng c nhiu ng vin cho mt ch lm vic cng c iu kin tuyn chn nhn vin ph hp. 2.1.3. Thu nhn v nghin cu h s: 1. Thu nhn h s: Tt c mi h s xin vic u phi ghi vo s xin vic, c phn loi chi tit cho tin s dng sau ny. Nn lp h s cho tng ng vin. Mi h s gm c: - n xin vic: (Theo mu ca doanh nghip - xem phn ph lc) ng vin t in vo. n xin vic l bc u tin trong qu trnh nh gi cc ng vin. Biu mu xin vic lm cung cp cc thng tin v trnh hc vn, cc thnh tch t c trc y, nhng im mnh v nhng im yu ca tng ng vin. Trong thc t cc cng ty thng s dng nhiu biu mu xin vic lm khc nhau i vi tng i tng nh: cc chc v qun tr, chuyn gia k thut, lao ng chuyn mn... i vi cc biu mu xin vic lm, yu cu tr li cc cu hi chi tit v trnh hc vn, gio dc... i vi cc cng nhn lm vic theo gi, biu mu xin vic lm li tp trung vo cc vn : trang b dng c m ng vin c th s dng, v mc thnh tho, kinh nghim lm vic thc t. Tham kho biu mu xin vic lm i vi cc ng vin vo cc chc v qun tr, cn b k thut, chuyn mn. - Cc vn bng chng ch tt nghip. - S yu l lch c nhn: Tm tt l lch, hon cnh c nhn v gia nh.

Ngoi ra sau khi kim tra phng vn v khm bnh s b sung thm vo h s bng kt qu phng vn, tm hiu v tnh tnh, s thch, nng khiu, tri thc.... v kt qu khm bnh ca ng vin. 2. Nghin cu h s: Nghin cu h s nhm ghi li cc thng tin ch yu v ng vin bo gm: - Hc vn, kinh nghim, qu trnh cng tc. - Kh nng tri thc, mc tinh thn. - Sc kho. - Trnh tay ngh. - Tnh tnh, o c, tnh cm, nguyn vng. Trong giai on ny c th loi bt mt s ng vin khng thch hp vi cng vic, khng cn phi lm tip cc th tc khc trong tuyn dng. 2.1.4. Kim tra, st hch, trc nghim v phng vn ng vin: y l bc kh khn nht i vi ng vin nhm chn ra cc ng vin ph hp nht. p dng hnh thc kim tra, st hch nh gi ng vin v cc kin thc c bn, kh nng thc hnh hay trnh lnh ngh... di dng bi thi, bi tp thc hnh, lm th mt mu cng vic nh nh my, s dng my vi tnh, th k... p dng hnh thc trc nghim nh gi ng vin v mt s kh nng c bit nh: tr nh, mc kho lo ca bn tay. Phng vn nh gi ng vin v phng din c nhn nh cc c im v tnh cch, kh cht, din mo. 2.1.5. Kim tra sc kho: Sc khe l yu t rt quan trng i vi tt c cc loi lao ng, cho nn trc khi tuyn dng cn thit phi kim tra sc kho. Kim tra sc kho l nhm xc nh c sc kho ca ngi d tuyn, m cn c th pht hin ra bnh tt bm sinh ca h lm tin vic quyt nh tuyn dng. 2.1.6. Quyt nh tuyn dng:

Trng phng nhn s ngh, gim c ra quyt nh tuyn dng hoc k hp ng lao ng (xem phn ph lc). Trong quyt nh tuyn dng hoc hp ng lao ng cn ghi r v chc v, lng bng, thi gian th vic, kh c. Cc nhn vin mi c doanh nghip ph bin v lch s hnh thnh v pht trin, cc c s hot ng, cc chnh sch v ni qui chung, cc yu t v iu kin lm vic, thi gian lm vic, ngy ngh, cc ch khen thng, k lut, an ton lao ng. Nhn vin mi c gii thiu vi ngi ph trch, ban lnh o c s v nhng ngi c quan h cng tc sau ny. - Bc u ca mt nhn vin mi nhn vic thng c cm gic lo lng, hi hp, ngi ngn khng mun tham gia tho lun cc vn vi vin gim th v cc ng nghip l do: 1. Cng vic mi ko theo s thay i quan h con ngi, my mc, thit b, gi gc, thi quen sinh hot. Cng nhiu s thay i th nhn vin cng kh quen vi cng vic mi. 2. Mt s nhn vin mi thng c nhng mong mun khng thc t, mong mun ca h thng cao hn so vi nhng im thun li ca cng vic mi, dn n c khong cch gia nhng vn l thuyt v thc t. 3. Ngc nhin thc mc gy ra nhng lo lng, hi hp. S ngc nhin, thc mc thng c tch t li khi nhng mong i v mt ngi no , mt s kin no . Nhm gim bt s cng thng, hi hp ca nhn vin mi, lm cho h tin vo hnh ng, tc phong ca mnh, iu chnh mnh ph hp vi cc yu cu ca doanh nghip. Lm cho nhn vin mi yn tm lm vic, doanh nghip thng t chc "Chng trnh nh hng i vi nhn vin mi". Chng trnh nh hng l chng trnh c bit dnh ring hng dn nhn vin mi, trong tm tt cc chnh sch, iu lut, ni qui v quyn hn ca nhn vin. Thng thng doanh nghip trao cho nhn vin mi n cun s tay "n mng bn mi n" v thc hin cc ni dung hng dn trong cun s tay vi nhn vin mi.

III. Tuyn chn cc nh qun tr: 3.1. Yu cu chung i vi cc nh qun tr: Nh qun tr l trung tm ca cc hot ng c t chc, l mt trong nhng yu t quan trng v quyt nh nht s thnh cng hay tht bi ca doanh nghip. Yu cu i vi nh qun tr nh sau: 1. Phm cht chnh tr: Nh qun tr phi l ngi c phm cht chnh tr vng vng, chp hnh ng ng li, chnh sch v php lut. ra mc tiu ca doanh nghip phi ph hp vi mc tiu kinh t - x hi ca t nc, tch cc gp phn lm cho dn giu nc mnh, x hi cng bng v vn minh. 2. Phm cht c nhn: Nh qun tr phi l nhng ngi trung thc, cng bng, nhit tnh i vi cng vic, c cuc sng lnh mnh v trong sng, bit ho ng vi tp th, bit quan tm n tnh cm v cuc sng ca ngi khc. Nh qun tr phi lun lun nng cao uy tn c nhn bng ti nng v o c ca mnh trc tp th, t khng nh ch ng cho bn thn mnh. 3. Nng lc t chc v trnh chuyn mn: Nh qun tr phi l ngi ton din, ngoi cc yu cu v phm cht chnh tr, phm cht o c, nh qun tr phi l ngi gii v t chc v c trnh chuyn mn nht nh. i vi cc cp qun tr khc nhau yu cu v k nng khc nhau. 3.2. Tuyn chn nh qun tr iu hnh v cp trung: ng vin vo chc v qun tr iu hnh v cp trung thng l nhng ngi c kinh nghim qun tr, c nhng thnh tch nht nh trong cng tc hoc l nhng hc vin xut sc c o to cc trng qun tr kinh doanh, qu trnh tuyn chn c tin hnh cn thn, k lng v chnh xc. Cc ng vin vo chc v qun tr c yu cu ra quyt nh trong cc tnh hung ging nh trong thc t. H thc hin cc nhim v qun tr di s gim st ca hi ng tuyn chn. Cc quyt nh ca cc ng vin phi c hi ng tuyn chn nh gi v cho im. Cc ng vin thng phi lm cc bi tp thc hnh kim tra cc dng sau y.

1. Bi tp tng hp: Bi tp tng hp i hi cc ng vin c giao trch nhim tm cch tip cn, gii quyt cc bng bo co, cc bng ghi nh, cc loi th tn in thoi, t chc hi hp v rt nhiu vn khc c thu thp nh trong thc t nh qun tr phi iu hnh hng ngy. 2. Hi tho nhm khng c ngi ng u: Cc ng vin vo chc v qun tr c t chc thnh nhm, nhm ny khng c ngi ng u v ph trch. Hi ng tuyn chn giao cho nhm mt s cu hi yu cu tho lun. Cc thnh vin trong nhm phi tho lun v ra quyt nh chung ca c nhm. Hi ng tuyn chn phi nh gi kh nng giao tip, kh nng c nhm chp hnh, kh nng lnh o v nh hng c nhn ca cc thnh vin trong nhm. 3. Tr chi qun tr: Trong tr chi qun tr, cc thnh vin phi tham gia vo vic gii quyt cc vn mang tnh cht thc tin. H thng phi ng vai cc thnh vin trong ban gim c ca hai hay nhiu cng ty cnh tranh trn thng trng. H cn phi ra quyt nh v cc vn nh cn phi sn xut ra sao, qung co nh th no, cn kim sot c bao nhiu c phn... Loi bi tp ny cc ng vin c nh gi v kh nng t chc, k hoch, kh nng giao tip v kh nng gi vai tr th lnh. 4. Trnh din c nhn: Trnh din c nhn yu cu cc ng vin phi thuyt trnh hay pht biu mt vn nht nh. Thng qua thuyt trnh hi ng tuyn chn nh gi v kh nng xut hin ca h trc tp th v cch trnh by r rng mch lc hay khng. 5. Trc nghim c mc ch: Trc nghim c mc ch l bao gm tt c cc loi kim tra, trc nghim v c nhn, v kh nng phn x ca thn kinh, v s thch, hng th ca ng vin. 6. Phng vn kt lun: Phng vn ln cui yu cu cc ng vin phi tri qua k phng vn trc hi ng tuyn chn tm hiu k hn v s thch, cc kin thc c bn cng vic lm trc y v ng c ca h. Sau ln phng vn ny, hi ng c th cho bit kt qu ca tng ng vin v cng b quyt nh nhng ngi c tuyn chn.

3.3. Tuyn chn nh qun tr cp di: ng vin vo chc v qun tr cp di thng l nhng ngi cha c qua cng vic qun tr. Ngun cung cp ng vin ch yu l nhng nhn vin xut sc, c kh nng c bt, v c th c mt s ng vin cc trng qun tr kinh doanh. Qu trnh tuyn chn nh qun tr cp di khng i hi phi chi tit v yu cu cao nh i vi vic tuyn chn qun tr gia cp trung v cp iu hnh. Yu cu khi tuyn chn nh qun tr cp di: 1. Tham vng qun tr: Nh qun tr cp di phi l ngi ham thch, say m cng vic qun tr. y l yu t tin quyt nh qun tr c th thnh cng trong bc u to tin cho s thnh t sau ny. Hi ng tuyn chn nn hi ng vin v cc vn qun tr v nhng nguyn nhn khin ng vin ham mun ngh ny. 2. Thng minh: Tiu chun ny thng qua h s ca ng vin v kt hp vi s nhn xt ca nhng ngi xung quanh v ng vin. Khi cn c th s dng thm mt s trc nghim kim tra, nh gi mc thng minh ca ng vin. 3. Kh nng phn tch v giao tip: nh gi kh nng phn tch v giao tip ca ng vin thng qua bn phc trnh, th t, cc cuc tho lun, cc ngh mi v mt s thay i chnh sch hoc th thc, mt chng trnh hnh ng. Lu cch din t mt vn ca ng vin. 4. C tnh: nh gi c tnh thng qua bi kim tra, trc nghim v quan st sinh hot ca ngi . Trong mi trng lm vic, c th xt on t cch c nhn thng qua cch s dng thi gian lm vic, cc bo co chi ph, cc giao thip vi bn b ng nghip, cch gii quyt cc cng vic c giao ph, s chn tht trong cng vic, c tn nhim trc tp th. Ngoi ra cc ng vin c th cn c kim tra thm v tinh thn cng tc, kh nng lnh o, din mo.

IV. Phng php kim tra trc nghim trong tuyn chn nhn vin. 4.1. Qu trnh xy dng cc bi kim tra trc nghim: 4.1.1. Yu cu ca kim tra trc nghim: Cc bi kim tra trc nghim phi p ng c hai yu cu c bn l: gi tr v tin cy. 1. Yu cu v gi tr: Yu cu v gi tr ca bi kim tra trc nghim l tr li cu hi: Bi kim tra trc nghim ny o lng nh gi ci g? Kt qu ca mt bi kim tra trc nghim c gi tr cho php d on v kh nng, mc thc hin cng vic sau ny ca mt nhn vin. Trong kim tra trc nghim nhn vin c hai cch th hin tnh gi tr ca bi kim tra trc nghim l gi tr tiu chun v gi tr ni dung. - Gi tr tiu chun: th hin c s c th chng minh rng kt qu im s thc hin bi kim tra trc nghim lin h cht ch vi kh nng thc hin cng vic. - Gi tr v ni dung: Cc bi kim tra c gi tr ni dung l cc bi kim tra, thc cht l mt on mu trong nhim v hay k nng thc hnh cng vic cn thit ca nhn vin. V d bi kim tra nh my p dng i vi nhn vin nh my. 2. Yu cu v tnh tin cy: Bi kim tra trc nghim c gi l c tnh tin cy, xc thc khi ngi thc hin c xu hng t c cng mt s im khi thc hin li mt bi kim tra trc nghim tng ng. 4.1.2. Qu trnh xy dng cc bi kim tra trc nghim: cc bi kim tra trc nghim c gi tr tin cy cn c cc bng m t cng vic r rng, cc tiu chun mu trong nh gi thc hin cng vic v s phi hp nghin cu thc hin ca cc chuyn gia tm l qun l. Qu trnh thc hin cc bi kim tra trc nghim c thc hin theo cc bc sau:

1. Phn tch cng vic: Bc u tin l phn tch cng vic lm c s cho vic xy dng bng m t cng vic v bng tiu chun ngh nghip. Cn xc nh tiu chun mu trong nh gi thc hin cng vic l g, v d on nhng c im chnh m nhn vin cn c thc hin cng vic g. 2. Chn bi kim tra trc nghim: La chn cc bi kim tra trc nghim c cc ni dung yu cu nh gi nhn vin theo d on v ph hp nht vi cng vic. Vic la chn ny phi da trn c s cc kinh nghim, cc nghin cu thc hin v nhng d on tt nht. Thng thng ngi ta khng thc hin tng bi kim trc nghim ring l m thc hin thnh mt bi tng hp nhm nh gi nhn vin mt cch trn vn v nhiu mt theo yu cu ca cng vic. 3. Thc hin bi kim tra trc nghim: C th p dng bi kim trc nghim theo hai cch: Mt l, p dng i vi cc nhn vin ang lm vic v i chiu kt qu thc hin bi kim tra trc nghim vi kt qu thc hin cng vic hng ngy. Hnh thc ny rt d thc hin nhng kt qu c th khng chnh xc do cc nhn vin ang lm vic c th khng c trng cho cc ng vin mi v nhn vin ang lm vic c o to thm mt thi gian ni lm vic, v thch ng vi iu kin lm vic v c chn lc, nh gi theo cch chn lc ny. Hai l, p dng i vi cc ng vin trc khi tuyn dng chnh thc. Sau khi thc hin bi kim tra trc nghim t yu cu, ng vin s lm vic th mt thi gian, so snh kt qu thc hin kim tra, trc nghim vi vic thc hin cng vic thc t ca h. 4. i chiu kt qu thc hin bi kim tra trc nghim vi tiu chun thc hin cng vic: p dng phng php ny phn tch tng quan th hin mi quan h thng k i chiu kt qu thc hin cng vic (xem biu 3.2) Biu 3.2: Mi quan h gia kt qu kim tra trc nghim vi kt qu thc hin cng vic

5. Th li: Trc khi a bi kim tra, trc nghim vo s dng cn kim tra th li bng cch thc hin li bc 3 v bc 4 i vi nhn vin. 4.2. Cc hnh thc kim tra, trc nghim trong tuyn chn nhn vin: 4.2.1. Kim tra trc nghim tm hiu tri thc: Loi ny gm c cc bi kim tra trc nghim tm hiu v tr thng minh ca ng vin v kh nng hiu bit c bit khc. 1. Tm hiu tr thng minh ca nhn vin bng cch yu cu ng vin phi tr li cc vn thuc v nhiu lnh vc ca x hi v t nhin. 2. Tm hiu kh nng hiu bit c bit khc nh kh nng qui np, kh nng phn tch, kh nng hng bin, tr nh v kh nng tnh ton. 4.2.2. Kim tra trc nghim s kho lo v th lc: Mt l, xc nh s kho lo ca bn tay, gm s kho lo ca cc ngn tay, tc v s thun thc mm mi ca chuyn ng, kh nng phn x v s phi hp hot ng ca cc b phn c th con ngi. Hai l, nh gi kh nng th lc ca ng vin thng qua cc yu t v kh nng chu ng, mc do dai, trng lng ti a c th dch chuyn, mang vc. 4.2.3. Kim tra trc nghim v c nhn v s thch:

Kh nng v th lc v thn kinh thng cha gii thch kh nng thc hin cng vic v c nhiu nhiu yu t khc tc ng mnh m n con ngi nh ch, s thch, nguyn vng c nhn, ng lc khuyn khch c nhn. Cc trc nghim c nhn dng nghin cu nh gi cc yu t tm l c nhn ca tng ng vin nh kh cht, tnh cch, s thch, nguyn vng. 4.2.4. Kim tra thnh tch: y l loi kim tra p dng nh gi con ngi hc hi, tip thu c g sau mt thi gian o to. Thng c s dng trong nh trng kho st kin thc ca hc vin trong cc lnh vc khc nhau nh: kinh t, tip thu, nhn s. 4.2.5. Kim tra kh nng thc hnh v kinh nghim sn c: Vi loi bi kim tra ny, ngi ta giao cho ng vin lm th mt s cng vic nht nh, hoc t ng vin vo mt s hon cnh c th, yu cu ng vin gii quyt. Loi kim tra ny khc vi cc bi kim tra trc nghim khc ch n nh gi trc tip kh nng thc hin cng vic ca mt nhn vin v y l cch tt nht la chn ng vin, kh c th gi mo trong cu tr li v bi tp thc hnh.

V. Phng php phng vn tuyn chn nhn vin: Phng vn l mt trong nhng vn quan trng nht ca qu trnh tuyn dng nhn vin. Phng vn cho php tm hiu v nh gi ng vin v phng din c nhn m cc h s l lch, chng ch tt nghip v cc bi kim tra khc khng th thc hin c hoc khng th hin r rng c nh tng mo, cch c x... Nghin cu chng trnh ny nhm lm quen vi cc hnh thc phng vn khc nhau v cch thc chun b, tin hnh mt cuc phng vn i vi c phng vn vin ln ngi b phng vn c hiu qu. 5.1. Cc hnh thc phng vn trong tuyn chn nhn vin: 5.1.1 Phng vn khng ch dn:

y l hnh thc phng vn kiu ni chuyn khng c ch dn sn, ngi phng vn t ra cu hi xut hin trong u theo s thch, khng c s chun b trc, khng c biu mu km theo. Ni dung ca phng vn c th xa hn theo nhiu chiu hng khc nhau. Ngi phng vn c th c sn bn tiu chun cng vic m h c th t nhng cu hi hoc ging nhau hoc tng t hoc chng c g ging nhau i vi ng vin khc nhau. Thng thng cc cuc phng vn c khi u ging nhau nhng do tnh cht khng ch dn nn cuc phng vn c th i vo nhiu lnh vc khc nhau. Khi hi, ngi phng vn thng da vo cu hi cui cng ca ng vin, iu ny cho php cc ng vin d bc l bn cht hn l cc cu hi theo mu sn. Ngi phng vn phi hiu su v l thuyt phng vn, phi nghin cu su v c im cng vic, h s c nhn, bit cch nghe v bit cch lm cho ngi b phng vn k chuyn v mnh mt cch t nhin. 5.1.2. Phng vn theo mu: Phng vn theo mu l loi phng vn c hoch nh t m v chnh xc v cc cu hi v cc cu tr li ca ng vin. Trong mu phng vn, cc cu hi v cc cu tr li c in sn, ngi phng vn ch vic hi v nh du vo cc cu tr li ca ng vin. Hnh thc phng vn ny nhm lm sng t cc yu t v nng lc k thut c nhn, khuynh hng, quan dim, v ng c lm vic ca tng ng vin. thc hin c hnh thc ny ngi phng vn phi c hun luyn k cng. 5.1.3. Phng vn tnh hung: Phng vn tnh hung l hnh thc phng vn trong c hng lot cc cu hi v cu tr li lin quan n cng vic. Cc cu hi phng vn c thit k da trn c s ca bn lit k trch nhim v quyn hn trong cng vic. Cc quyn hn, trch nhim cng nhiu th s cu hi cng nhiu. Phng vn tnh hung c nhiu dng cu hi. - Cu hi da vo tnh hung gi thuyt. - Cu hi v kin thc lin quan n cng vic m nhn vin cn bit thng lin quan n phng din k thut ca cng vic.

- Cu hi tm hiu v yu cu, nguyn vng ca ng vin i vi cng vic nh: ng c lm vic, c mun du lch, thay i ch . i vi mi cu hi, cn c mt mu cu tr li chun b nh gi cht lng cu hi ca cc ng vin. im nh gi ca cc thnh vin trong hi ng phng vn c ghi r rng v mc ph hp ca cu tr li so vi cu tr li mu. 5.1.4. Phng vn lin tc: Phng vn lin tc l hnh thc phng vn trong ng vin b nhiu phng vn vin hi lin tc v ring bit trc khi i n kt lun cui cng. Cc qu trnh phng vn din ra ring bit, khng c ch dn v khng c chnh thc. Mi mt phng vn vin nhn nhn, nh gi ng vin theo quan im ring ca mnh, thng thng h ch trng n nhng k nng thc hin v c im c nhn cn thit theo yu cu ca cng vic. Hnh thc phng vn ny c kt qu ng tin cy hn so vi hnh thc phng vn thun tu khng ch dn. 5.1.5. Phng vn nhm: Phng vn nhm l hnh thc phng vn trong c mt nhm hi ng phng vn cng hi ng vin, hnh thc ny ging nh mt cuc hp bo. Hnh thc phng vn ny c mt s u im. Qu trnh phng vn thng li cun ng vin phi tr li nhiu cu hi v nhng vn c bn vi nhng phng vn vin, do cc phng vn vin c iu kin nh gi ng vin mt cch chnh xc hn. Nhm phng vn vin c th c nhiu quan im khc nhau, khi cng hi ng vin, nhn mnh v chiu su v ngha ni dung ca cc cu hi hn so vi cch tin hnh phng vn tin hnh ring bit, thc hin ln lt tng ngi mt. Tuy nhin hnh thc phng vn nhm thng gy nn s cng thng v tm l i vi cc ng vin. lm gim bt s cng thng ny, ngi ta thng p dng hnh thc phng vn tp th. Nhm phng vn vin cung lc phng vn nhm ng vin, sau nhm phng vn vin s xem xt, nh gi li tng ng vin thng qua ni dung cc cu tr li v vai tr dn dt nhm hnh thnh cc cu tr li. 5.1.6. Phng vn cng thng: Phng vn cng thng l hnh thc phng vn lm cho ng vin cm thy khng thoi mi, b cng thng tm l v nhng cu hi c tnh

cht nng n, th bo. Loi phng vn ny thc hin nhm mc ch nh gi mc nhy cm tm l, lng lng khoan dung, cch thc phn ng ca ng c vin i vi s cng thng trong cng vic. Cc phng vn vin thng iu tra nhng im yu trong kin thc v qu trnh o to ca ng vin. Khi hi vo nhng im yu thng lm cho ng vin c tm l bi ri, lo lng, mt bnh tnh. 5.1.7. Phng vn nh gi thc hin cng vic: Phng vn nh gi thc hin cng vin thng thc hin sau khi ng vin hay nhn vin thc hin cng vic nhm mc ch nh gi chnh xc hn v k nng thc hin cng vic ca nhn vin. Phng vn vin thng l cc gim th s tho lun vi ng vin v kt qu im s thc hin cng vic v hnh ng sa cha, iu chnh ca nhn vin, thc hin cng vic tt hn. 5.2. K thut phng vn: 5.2.1. Cc yu t k thut phng vn: Hiu qu phng vn ph thuc vo cc yu t k thut phng vn v cch thc tin hnh thc hin phng vn. Nhng yu t k thut phng vn bao gm: li ni, gic quan, iu kin vt cht k thut tin hnh phng vn. 1. Li ni: Li ni gm ting ni, ging ni v ngha ca cu ni. Li ni ch biu din t tng, kin, tnh cm ch khng phi l t tng, tnh cm, kin. Cn phi bit chn li ni trnh by sao cho ngi nghe thy r rng, d hiu. Nu t ra bnh tnh nh nhng trong cu ni, trnh li hi gy phn ng cho ngi nghe hoc cho h ch tr li "c" hoc "khng". 2. Gic quan: Th gic v thnh gic cn tp trung nhn ra m thc ng thi ca ngi b phng vn c cc c ng tiu biu g? Cch n mc, u tc, tc phong ca ngi b phng vn. Tp rn luyn cch nghe. Nghe chm ch thnh tht, t ra mnh rt quan tm n vn , trnh ci l, ngt li, tm hiu ng vin v kin thc chuyn mn, k thut, kh nng qun tr, cc c im c nhn khc.

3. iu kin vt cht, k thut thc hin phng vn: Phng phng vn phi yu tnh, trnh tip xc vi nhiu ngi, khng nn thc hin phng vn ngay trong phng lm vic ca cn b lnh o cho ng vin cm thy lo lng hi hp. Trong nhng trng hp cn thit c th t my ghi m hoc ghi thu bng video phn tch li m thc ng thi, ging ni ca ng vin. 5.2.2. Cc bc trong phng vn: Qu trnh phng vn thc hin theo nm bc: 1. Hoch nh phng vn: - Nghin cu h s c nhn, xem xt cc n xin lm vic, cc bng tm tt v c nhn ng c vin, cc bn nhn xt v mi lnh vc c lin quan n vic thc hin cng cng vic ca ng vin, t tm ra mt mnh, mt yu ca ng vin. - Nghin cu li bng m t cng vic v bng tiu chun ngh nghip ngi phng vn hiu c nhng c im, yu cu chnh ca cng vic v mu ngi nhn vin l tng i vi vic thc hin cng vic. - Tm c im phng vn thch hp. 2. Thit lp quan h vi ng c vin: gip cho ng vin bt cng thng v c th tr li bnh tnh, phng vn vin c th bc u lm quen vi ng vin thng qua nhng cu hi thn mt. Vic thit lp quan h tt vi ng vin c th lm cho phng vn vin v ng vin u cm thy thoi mi d cho ng vin c c chp nhn vo c lm vic hay khng. 3. t cu hi: C nhiu cch t cu hi theo nhiu ni dung khc nhau. Khi t cu hi nn ch : - Trnh t cc cu hi tr li c hoc khng. - Khng nn t cu hi mm tr li cho ng vin.

- Khng biu l s hi lng, mm ci, gt u, khi ng vin c cu tr li ng. - Khng tra hi, cht vn ng vin. - Khng ko di phng vn bng cc cu chuyn dong di v c nhn mnh, cng nh khng nn ng vin k chuyn lc vi ni dung phng vn. - Hi t u n cui mi cu hi, chm ch lng nghe v khuyn khch ng vin tr li mnh dn. 4. Chm dt phng vn: Trc khi chm dt phng vn, cn dnh thi gian tr li cc cu hi ca ng vin, v nu c th nn qung co cng vic ca doanh nghip i vi ng vin. C gng chm dt phng vn bng mt nhn xt ht sc kho lo x giao. 5. Xem xt li phng vn: Sau khi ng c vin ra i, ngi phng vn cn xem xt li nhn xt ca mnh v ng vin, in vo mu iu tra cho . Thn trng xem xt li cuc phng vn sau khi c mi thng tin v sau khi ng vin bc ra khi phng phng vn, cn xem xt li nhng li xy ra trong qu trnh phng vn. 5.3. Cc li thng mc phi trong phng vn: 5.3.1. nh gi vi v: Phng vn vin thng c quyt nh s b v ng vin trong my pht u tin ca phng vn. Thi gian sau thng ch lm thay i i cht phng vn vin i n kt lun cui cng. Quyt nh ca phng vn vin sau thng ch da trn c s cch xut hin, din mo, hnh thc c nhn ca ng vin. 5.3.2. Ch trng kha cnh khng tt ca ng vin: Cc phng vn vin thng chu tc ng ca cc thng tin khng tt v ng c vin nhiu hn cc thng tin tt v h. Bn thn cc phng vn vin cng c xu hng mun tm kim nhng thng tin xu v ng vin. Kt hp li ch trng kha cnh khng tt ca ng vin, vi cch nh gi vi v lc u phng vn, ta s thy phn ln cc cuc phng vn c xu hng chng li cc ng vin. Nhng ng c vin b n tng xu ban u

s rt kh trong vic c gng lm mt i n tng xu trong phng vn. 5.3.3. Khng hiu v cng vic: Cc phng vn vin khng bit r v cng vic v khng bit loi ng c vin no cn thit cho cng vic s khng a ra quyt nh chnh xc kh c th thc hin c tuyn ng ngi ng vic. Quyt nh ca phng vn vin khi thng ch da trn cm tnh v kinh nghim c nhn. 5.3.4. Do trnh phng vn: Th t tip nhn phng vn cng nh hng n nhn xt ca phng vn vin. Cc nghin cu cho thy sau mt lot ng c vin yu km, mt s ng c vin loi trung bnh s c nh gi l kh, v sau mt lot ng c vin kh, n ng c vin trung bnh s c nh gi l yu. Khi cch nh gi v ng vin khng da vo kh nng thc t ca ng vin m li da vo tc ng cm xc ca ng vin trc gy ra. 5.3.5. nh gi theo ng thi: Li ca phng vn vin l h thng ch trng vo cch nhn, din b, ng iu ca ng c vin hn l nghe xem thc t ng vin tr li g. Ngoi ra phng vn vin cng chu tc ng ca cc xc cm v nh hng gii tnh ca ng vin i vi yu cu tuyn dng nhn vin nam hay n s ph hp hn. 5.4. Yu cu i vi phng vn vin: 5.4.1. Cc qui tc ch yu trong phng vn: 1. Tn trng quyn li v nhn cch ca ngi b phng vn khng c c thi ban n, ng ch. 2. Xc nh trc mc ch phng vn. 3. Lm cho ngi b phng vn t nhin, khng t ra vi v. 4. Khuyn khch ngi b phng vn ni nhiu. 5. Ch trng n ngha ca li ni. Ni r rng, d hiu, d nghe.

6. Khng tit l quan im ring ca mnh trc khi cn phi tit l. 7. Khung cnh phng vn phi yu tnh, thun li. 8. Khng vi v ra quyt nh, c gng bnh tnh, xem xt li k lng trc khi ra quyt nh. 9. Tp trung vo nhng nt chnh nh gi v ng c vin nh mc thng minh, kh nng ho hp vi ngi khc, ng c lm vic. 5.4.2. Yu cu i vi phng vn vin: nng cao trnh phng vn, cc phng vn vin phi c hng dn v tm l hc, phi hiu c yu cu v c im ca cng vic. Trong qu trnh phng vn phi: 1. Bnh tnh, chn chn trong li ni v hnh ng. 2. Bit nh gi ngi thng qua m thc ng thi. 3. Gii phn xt, bit nhn ra vn ct li. 4. Bit thng cm vi ngi khc. 5. Bit lng nghe. 5.5. Ch dn i vi ngi b phng vn: Khi b phng vn, iu u tin l bn cn xc nh c mc ch ca phng vn. Doanh nghip cn c cc thng tin lin quan n bn v: nng lc c nhn ca bn, ng c ca bn, kh nng ho ng vi nhng ngi khc ca bn. Nhng ngi c phng vn cn bit: 5.5.1. Chun b k lng. Trc khi n phng vn, bn cn tm hiu v mi iu cn thit lin quan n cng vic, v cng ty v nhng ngi phng vn. Nghin cu sch bo, tm hiu phm vi hot ng ca cng ty, pht hin ra nhng vn kh khn ca cng ty v gii thch bn c th lm g trong vic gii quyt vn . 5.5.2. Tm hiu nhu cu thc s ca ngi phng vn:

C gng ginh thi gian cn thit tr li cc cu hi ban u ca ngi phng vn. Ngc li nn tranh th yu cu phng vn vin ni r hn nhu cu ca h. H mun tm kim ngi nh th no. 5.5.3. Lin h nhu cu ca bn vi nhu cu ca ngi phng vn. Sau khi tm hiu c yu cu v ngi m phng vn vin ang tm kim, bn nn c gng m t k lng nhng kh nng ca bn trong vic thc hin nhng cng vic cn thit theo yu cu ca ngi phng vn. Sau trnh by cch m t gii quyt vn v kt qu t c. 5.5.4. Suy ngh trc khi tr li. Bnh tnh, suy ngh trc khi tr li. Lu mi cu tr li cn qua 3 giai on: Ch , suy ngh, ni. Ch l bn hiu ngi phng vn hi g? Suy ngh: cn tr li nh th no? tr li ci g? Cu trc logic din t ra sao? Trong cu hi tr li nn ch trng nhn mnh vo nhng im m bn c th gip ngi phng vn gii quyt c vn ca h. Ni: r rng nghe. 5.5.5. Th hin lch s, nhit tnh i vi cng vic. Trang phc gn gng, lch s, tc phong ng hong, t tin, ng mc, lun t ra ho hng i vi cng vic v chm ch lng nghe phng vn vin ni. 5.5.6. Gy n tng tt t ngay lc bt u phng vn. n tng tt ban u c th bin xu thnh tt trong qui trnh phng vn nhng iu ny t c th xy ra. Ngc li nhng n tng xu ban u s lm cho cc ng vin kh vt qua. C th to ra n tng tt hn ban u bng cch lu n cc im nh sau: - u tc v trang phc lch s. - Cho hi thn thit. - Bt tay thn thin.

- T ra nhit tnh, bnh tnh, chn chn. - C c khi hi v lun mm ci. - By t s th v i vi hot ng ca cng ty v lng nghe phng vn vin ni. - Hnh din v cng vic c. - Hiu mc ch ca cng ty v by t nguyn vng mun phc v. - Trnh by cc suy ngh, tng lnh mnh. 5.5.7. T cch tc phong gy n tng mnh hn l li ni. Trong thi gian phng vn nn ch n ci nhn ca mt, ging ni nhit tnh, mch lc, r rng. i ng, hnh ng phi ng hong, t tin nhng khim tn. Nhng li khuyn trn y gip bn chim c cm tnh ca phng vn vin. Ngoi ra c th xem thm mu cu hi ca ngi c phng vn t t ra tr li cho tt hn.

VI. Mt s qui nh mi v cng chc - vin chc nc ta: 6.1. Tuyn dng mi cng chc vin chc: Thc hin cng vn s 99/TCCP-VC ngy 13/04/1994 ca Ban t chc Chnh ph v vic t chc tuyn dng cng chc Nh nc. Theo ni dung ca cng vn ny th iu kin tuyn dng cng chc - vin chc nht thit phi xut pht t nhu cu cng vic, v tr lm vic v tuyn dng ng vi tiu chun nghip v ca ngch tuyn vo. Khi c quan s dng cng chc ngh Hi ng tuyn dng cng chc xt tuyn dng trong phm vi ch tiu bin ch. 6.1.1. iu kin xin tuyn dng: - L cng dn nc Cng ho x hi ch ngha Vit nam. - Tui t 18 tr ln, khng nm trong thi gian truy cu trch nhim hnh s hoc ang thi hnh n dn s, hoc khng thc hin Lut ngha v qun s.

6.1.2. Th tc xin tuyn dng gm: - 01 n xin vic lm (c kin ca c quan tip nhn cng chc). - 02 s yu l lch c xc nhn ca cng an a phng ni c h khu thng tr hoc h s hc sinh nu l hc sinh tt nghip cc trng i hc, trung hc chuyn nghip. - 01 phiu khm sc kho do Hi ng gim nh y khoa cp. - 01 bn sao vn bng (nu c) - 04 hnh 3 x 4cm - 03 bn hp ng theo mu qui nh (xem ph lc). Nu l hc sinh chuyn nghip phi c quyt nh ra trng. - 02 Bn cng vn ca c quan n v, ni r s lng bin ch theo ch tiu giao, ngi c nhn v b tr chc danh g, m s lng, h s lng... 6.2. Xt ht thi gian th vic - Ht tp s: 6.2.1. Xt ht thi gian th vic hoc ht thi gian hp ng tuyn dng chnh thc: K t ngy nhn vic ti c quan theo thng bo ca hi ng tuyn dng cng chc, 06 thng c quan xt v ngh b nhim chnh thc vo mt chc danh, ngch bc cng vic ang b tr. Nu trng hp sau 06 thng cn thiu st th ng gp vi vin chc sa cha, v th vic thm 06 thng na nu sa cha tt th ngh cp trn ca t chc tuyn dng ra quyt nh. Nu sau 06 thng m c quan s dng lao ng xt thy khng t yu cu th ct hp ng (khng gii quyt chnh sch). Ring trng hp li xe, tp v, bo v, nu c quan cn ch tiu bin ch giao m cha ngi th lm th tc tuyn dng dng hp ng di hn, khng tuyn dng chnh thc, c a vo bng lng (qu lng ngn sch nh nc). 6.2.2. Th tc gm c: - 01 bn l lch (khng phi s yu l lch) c xc nhn ca c quan a phng, lm bn l lch gc c quan lu tr. - 01 giy khm sc kho ca Hi ng y khoa.

- 01 bn cc vn bng v giy chng nhn tt nghip (nu c). - 01 bn t kim, c kin ghi c th ca c quan s dng cng chc sau thi gian th vic (ghi sau tn h l s hiu cng chc). - 01 bn sao chp quyt nh phn cng cng tc (nu ht tp s) - 01 cng vn ngh ht tp s ca c quan s dng cng chc, trong ghi r b tr chc danh, ngch bc, h s lng, nu c thay i m s th ghi r m s c v m s ngh mi. 6.2.3. Xt ht thi gian tp s: Theo qui nh ca B gio dc v o to, ring i vi ngnh vn ho ngh thut khng c thi gian tp s. i hc y khoa v cc ngnh khc thi gian tp s l 12 thng. V th tc xt ht tp s nh xt ht thi gian th vic. Sau thi gian tp s th xt ht tp s, nu trong thi gian m cn thit st th c quan qun l cng chc ng gp cho ng s v cho thm mt thi gian tp s ti a 1/2 thi gian tp s qui nh. Cc trng hp xin cng nhn ht thi gian tp s tr hn, c nhn v t chc qun l chu trch nhim. 6.3. Chuyn cng tc: - Nu l cng chc th h s th tc do t chc chnh quyn ra quyt nh chuyn nhng phi nm trong ch tiu bin ch. - Nu l vin chc sn xut kinh doanh chuyn sang hnh chnh s nghip th thc hin theo cng vn s 99/TCCP-VC phi thng qua hi ng tuyn dng cng chc xt sp xp li chc danh cng chc cho ph hp vi cng vic c phn cng. Theo cng vn s 1183/TCCPVC ngy 09/12/1993 ca T chc cn b chnh ph v vic t chc thc hin tuyn dng mi cng chc - vin chc khu vc hnh chnh s nghip v cng vn s 128 ngy 20/04/1994 ca Ban T chc cn b Chnh ph v vic sp xp lng i vi cng chc iu ng, thuyn chuyn cng tc. H s chuyn cng tc gm: - 01 n xin chuyn cng tc c ni nhn thng qua, ghi r chc danh, s hiu cng chc. Ni cho chuyn i ghi c th kin ng hay khng ng .

- 01 bn t kim, c xc nhn ca c quan. - 01 l lch gc c xc nhn khng qu 06 thng - 01 bn sao vn bng. - 01 quyt nh lng - 01 giy khm sc kho ca Hi ng gim nh y khoa c gi tr s dng 06 thng. - Cng vn ni nhn, ghi r b tr chc danh g, m s lng, bc, ch tiu bin ch giao, bin ch hin c. - 04 nh mu 3 x 4 cm Trn y l mt s qui nh mi ca Nh nc i vi cng chc, vin chc nc ta. (Xem phn ph lc v mu: hp ng lao ng, s lao ng, n xin vic) Tm tt, Tuyn dng nhn vin gi vai tr c bit quan trng trong hot ng ca cc doanh nghip. Cht lng ca nhn vin c nh hng trc tip n hiu qu ca ngi qun tr v vic thc hin cng vic. Qu trnh tuyn dng nhn vin c tin hnh bng cc qui trnh tuyn chn. Nh qun tr phi nm c cc ni dung v cc bc tin hnh tuyn chn. Kim tra trc nghim l mt khu quan trng trong qu trnh tuyn chn nhn vin, n cung cp cho nh qun tr nhng kin thc c bn v ni dung v yu cu, hnh thc kim tra trc nghim khc nhau. Kim tra trc nghim l mt phng php hu hiu nhm gip cho cc nh qun tr chn c ng ngi ng vic. oOo IV

O TAO NNG CAO NNG LC CHUYN MN K THUT

Lao ng c chuyn mn k thut l nhn t quyt nh s thnh cng hay tht bi trong qu trnh cnh tranh trn th trng. u t vo con ngi l u t mang ngha chin lc, n hn hn so vi vic u t vo vic i mi cng ngh v thit b trong qu trnh sn xut kinh doanh.

o to v nng cao nng lc chuyn mn k thut cho tt c mi lao ng ca doanh nghip l khu quan trng ni lin qu trnh tuyn dng vi qu trnh s dng lao ng c hiu qu. o to v nng cao nng lc chuyn mn nhm trang b nhng kin thc ngh nghip cho mi c nhn v cc phng php o to, nng cao nng lc chuyn mn k thut cho cc nh qun tr, cho cng nhn v nhn vin.

I. Cc giai on pht trin ngh nghip trong cuc i con ngi. nh hng ngh nghip gip cho cc c nhn hiu y v tim lc ca mnh v hnh thnh cc mc ch ngh nghip ph hp. i vi cc doanh nghip nghin cu nh hng ngh nghip nhm trnh cc lng ph trong o to v tuyn dng nhn vin. 1.1 Chu k ngh nghip. Chu k ngh nghip l cc giai on trong cuc i ngh nghip ca con ngi. Hiu c bn cht ca chu k ngh nghip l iu rt cn thit v quan trng nhm gip cho vic hoch nh v ngh nghip ca bn thn v bit cch tip xc, x l vi tnh hung chn la ngh nghip kh khn v ngay c khi ri vo tnh trng khng hong ngh nghip; gip nhng ngi khc t tm hiu bn thn h c nh hng ngh nghip tt hn. Cc giai on chnh ca chu k ngh nghip gm c: giai on pht trin, giai on thm d, giai on thit lp, giai on duy tr v giai on suy tn. 1.2 Giai on pht trin. Giai on ny bt u t lc mi sinh thng ko di n nm 14 tui. y l giai on pht trin con ngi t khng nh, c chu nh hng qua li ca gia nh, trng hc v mi trng x hi. Trong thi k u ca giai on ny, tr chi gi vai tr quan trng i vi cc vic pht trin nhn thc ca tr em. Tr em th hin nhiu hnh thc hot ng khc nhau, nhng iu gip tr dn dn hnh thnh cch suy ngh v n tng i vi vic con ngi cn phn ng nh

th no vi cc tc nhn bn ngoi, ng thi tr em cng pht trin qu trnh t khng nh mnh. Vo cui giai on ny, tr em pht trin nhng tng v s thch v kh nng ca chng, c th bt u c mt s suy ngh thc t v ngh nghip tng lai. 1.3 Giai on thm d. Giai on ny ko di khong t nm 15 tui n nm 24 tui. Trong thi gian ny con ngi thc s c rt nhiu s la chn ngh nghip khc nhau, thng thng con ngi hng s la chn v nhng ngh c nghe, ch dn hoc ging gii hoc nhng ngh m h cho l ph hp nht vi kh nng v nguyn vng ca h. iu quan trng nht trong giai on ny l con ngi cn pht trin s hiu bit thc t v kh nng ngh nghip ca h. Con ngi cn khm ph v pht trin c gi tr, ng c, tham vng trong ngh nghip v ra cc quyt nh v vn tip tc o to trn c s cc ngun thng tin v la chn ngh nghip. 1.4 Giai on thit lp. Giai on ny ko di khong t 25 n 44 tui. y l giai on trung tm trong ngh nghip ca con ngi. Vo u giai on c mt s ngi tm c mt s ngh thch hp v hot ng ngh nghip gip cho h c mt ch ng lu di, c nh trong ngh. Thng thng con ngi thng theo ui ngh nghip m h la chn lc ban u, nhng c ngi th giai on ny ch l tip tc kim tra nng lc v mc cu tin v ngh nghip ca mnh. Giai on thit lp gm 3 thi k: 1. Thi k th thch: Ko di t nm 25 tui n khong nm 30 tui. Trong giai on ny, ch yu l con ngi xc nh ngh nghip la chn c ph hp hay khng ? Nu ngh la chn ban u khng ph hp, con ngi thng thay i ngh vo giai on ny. 2. Thi k n nh: Thng ko di t 30 n 40 tui. Trong thi k ny con ngi c mc tiu ngh nghip v h thng a ra cc k hoch ngh nghip r rng nhm xc nh cn phi tip tc lm g t c cc tham vng ngh nghip. C hai khuynh hng, tip tc theo ui ngh ny hay s chuyn sang ngh khc.

3. Thi k khng hong ngh nghip gia i. Thi k ny thng ko di t gia nm 30 tui n gia nm 40 tui. Trong giai on ny con ngi thng so snh nhng g h ra sc c gng theo ui nhng kh khn vt v trong ngh nghip m h tri qua, nhng g m h phi hy sinh hoc chu thit thi theo ui ngh nghip v so snh nhng tham vng mc tiu ngh nghip vi nhng g m h t c trong ngh nghip nh cng danh, a v, lng bng... Nhiu ngi nhn thy h khng lm c nhng g h mong mun, nhng c m ca h khng thnh s tht, s c gng v hy sinh v ngh nghip ca h khng c nh gi n b xng ng, do h kht vng v ngh nghip. Mt s ngi khc, ngay trong lc u ca giai on ny cm thy rt kh khn khi phi i u vi nhng quyt nh chn la nhng g thc t c th t c v nh vy h s tho mn mong mun c bao nhiu ? Cung trong giai on ny, con ngi thng ln u tin nhn ra nhng dim mu cht trong ngh nghip, con ngi s c gng duy tr, theo ui n cho n sut i. 1.5 Giai on duy tr. Giai on ny thng ko di t 45 n 60 tui. Nhiu ngi chuyn thng t giai on n nh sang giai on duy tr, khng phi tri qua nhng kh khn tht vng trong giai on khng hong ngh nghip gia i. Trong giai on duy tr, con ngi to cho mnh mt ch ng n nh, vng vng trong cng vic. Phn ln nhng c gng trong ngh nghip ca h lc ny u nhm mc ch cng c ch ng chc chn ca mnh trong ngh nghip. 1.6 Giai on suy tn. Giai on suy tn l cui cng khi tui i ca con ngi cao, sc kho gim st, tr nh km. Trong giai on ny thc trch nhim i vi cng vic gim st v h phi chp nhn vai tr ca lp tr.

II. Tm hiu v bn thn. Bui u tin trong vic hoch nh ngh nghip ca bt c ngi no l tm hiu v bn thn ngi nh s hng th, quan im, nng

lc.... V rng con ngi tm kim nhng cng vic, ngh nghip lm cho h thch th, say m v h c nng lc ph hp. 2.1 Xc nh hng ngh nghip c nhn. C 6 loi nh hng ngh nghip c bn. 1. nh hng thc t. nh hng thc t b thu ht bi nhng ngh i hi c sc kho tt, lm vic ngoi tri hoc nhng cng vic i hi kh nng c kh, thch lm vic vi loi my mc, trang b k thut. Nhng ngh khng thch hp vi nhng ngi c nh hng thc t nh: Nh bo, ngh s, phng vin, ngn hng, gio vin... 2. nh hng nghin cu, khm ph. Nhng ngi c nh hng nghin cu, khm ph thng b thu ht bi nhng cng vic i hi quan st, hc hi, phn tch, nh gi v nghin cu, gii quyt vn . Thng khng thch cng vic m hot ng thin v tnh cm, xc ng. Nhng ngh ph hp vi nh hng nghin cu khm ph l ho hc, vt l, ton hc, sinh hc, a cht, thin vn v ging vin khoa hc v x hi... Nhng ngh khng thch hp vi nh hng nghin cu, khm ph l ngn hng v cc ngnh trong lnh vc kinh doanh. 3. nh hng x hi. Nhng ngi c nh hng x hi thng say m vi nhng cng vic tip xc nhiu ngi, thch gip , c vn ngi khc, c s ng cm su sc i vi nhng ngi gp kh khn. Nhng ngh ph hp vi nh hng x hi l gio vin khoa hc x hi, ngi hng dn vin gii tr, qun l trng hc, cng tc x hi ... Nhng ngi c nh hng x hi khng thch hp vi nhng cng vic i hi s c gng v th lc hay yu cu tnh ton chnh xc cao. Nhng ngh nn trnh i vi nhng ngi c nh hng x hi l kin trc, k s, ton hc, vt l, ho hc, sinh hc... 4. nh hng kinh doanh.

Nhng ngi c nh hng kinh doanh l nhng ngi thch lm vic vi ngi khc cng v th lnh, hay cn b lnh o, c kh nng nh hng thuyt phc ngi khc, li ko hng dn ngi khc nhm t mc ch kinh t hay mc ch ca t chc. Nhng cng vic ngh nghip ph hp vi nh hng kinh doanh l ngnh qun tr kinh doanh trong nhiu lnh vc khc nhau, ging vin qun tr kinh doanh, ti chnh k ton, thanh tra, lut s... Nhng ngh khng ph hp vi nh hng kinh doanh nh ngh s, ton hc, vt l, ho hc, a cht, sinh hc... 5. nh hng ngh thut. Nhng ngi c nh hng ngh thut l nhng ngi c xu hng mun c by t nhng tnh cm c nhn, lao ng sng to, ngh thut v t do trong hot ng ngh nghip. Hot ng ngh thut tc ng mnh m ca tnh cm, xc ng c nhn. Nhng cng vic m ngh nghip ph hp vi nh hng ngh thut l ngh s, gio vin ngh thut, nhip nh,bnh lun vin, gio vin ngoi ng, qung co, trang tr ni tht... Nhng ngh khng ph hp vi nh hng ngh thut l k ton, li xe, lnh vc nng nghip, s quan qun i... 6. nh hng cc ngh thng thng. Nhng ngi c nh hng vi cc ngh thng thng l nhng ngi thch lm vic vi cc s liu, d kin, c kh nng th k hoc tnh ton gii quyt cc s kin mt cch t m v tha hnh thc hin nhim v ca ngi khc. Nhng ngh ph hp vi nh hng cc ngh thng thng l th k, k ton, li xe, nhn vin ngn hng... Nhng ngh khng ph hp vi nh hng cc ngh thng thng l i hi s sng to v t do cao trong cng vic nh: ngh s, nhc s, hng khng, nhip nh, tm l hc... Trn y l nhng nh hng c bn ca ngh nghip c nhn, trn thc t mt ngi c nhiu nh hng ngh nghip. Nhng cc nh hng ny cng gn vi nhau th cng d chn la cho mnh mt ngh ph hp. (Xem hnh 4.1)

Hnh 4.1: Chn la nh hng ngh nghip. S ny ca Holland trong vic chn la, nh hng ngh nghip. Theo s ny nhng nh hng bn cnh nhau l nhng ngh gn nhau, nhng ngh c b tr i din nhau l nhng ngh hon ton khc bit v c tnh cht i lp nhau. Nu nh hng ca mt ngi ri vo hai nhm nh hng lin nhau, ngi s d xc nh ngh nghip ph hp, s a ngi n nhiu dng cng vic v ngh nghip khc nhau. 2.2 Xc nh kh nng c nhn. Xc nh kh nng c nhn chn ngh ph hp phi cn c trn hai yu t: kh nng ngh nghip v nhng nng khiu c bit. 1. Kh nng ngh nghip. L nhng kh nng cn thit hot ng thnh cng trong nhng ngh nghip khc nhau. Kh nng ny chia lm ba nhm ph thuc vo vn yu t no c s dng v ch trng nht khi lm vic vi nhng d liu, con ngi v vt dng. Khi lm vic vi cc d liu, yu cu k nng ngh nghip c nng cao dn t: So snh D Sao chp D Bin son D Tnh ton D Phn tch D i mi v phn tch D Tng hp. K nng tng hp cc loi d liu l k nng i hi mc thun thc cao nht khi lm vic vi d liu. Khi lm vic vi con ngi, yu cu k nng ngh nghip tng dn theo chiu hng: Phc v D Ch dn, gip thay i thng tin D Kem cp, thuyt phc, gii tr D C vn, hng dn, iu nh D Thanh tra, gim st D C vn c bit giu kinh nghim.

Khi lm vic vi cc loi vt dng v gia cm, gia sc, yu cu k nng ngh nghip th hin tng dn theo mc: Bo qun, trng nom D Nui n D iu khin D Kim tra, tc nghip D Thc hin cng vic i hi mc chnh xc c bit. 2. Nng khiu c bit. Nng khiu c bit ca mt ngi thng th hin qua tr thng minh sc so, s kho lo tay chn c bit l nng khiu hoc nng khiu trong mt s lnh vc nht nh. Nng khiu c bit gi vai tr rt quan trng trong vic la chn ngh nghip v khi c nng khiu trong mt lnh vc no , con ngi thng say m hot ng v d t c nhng kt qu c bit xut sc trong lnh vc . T cht c nhn, s gio dc ca gia nh gi vai tr quyt nh trong vic hnh thnh, pht trin cc nng khiu c bit. 2.3 Xc nh nhng im mu cht trong ngh nghip. Nhng im mu cht trong ngh nghip l nhng im li ch hay gi tr c bit m con ngi khng bao gi chu t b mt khi c s la chn. Ngh nghip l mt qu trnh lin tc khm ph. Khi con ngi cng hiu r hn v mnh, h s thy nhng im mu cht trong ngh nghip mt cch r rng hn. Nhng im mu cht trong ngh nghip nh tn gi ca n nhn mnh, l nhng im then cht m hot ng ngh nghip ca con ngi giao ng xung quanh. Nhng im mu cht trong ngh nghip rt kh xc nh trc thi gian bi v n tin trin v l sn phm ca qu trnh khm ph v chnh bn thn con ngi nh nng khiu, ng c, nhu cu, thi . Trong thc t, c nhiu ngi cha bao gi ngh n nhng im mu cht trong ngh nghip ca mnh cho n khi h cn c mt s la chn ln. Nhng im mu cht trong ngh nghip. 1. K thut hoc chc nng. Nhng ngi c im mu cht ngh nghip l k thut hoc chc nng l nhng ngi thch lm cc cng vic vi my mc trang b k thut hoc n thun l mt s chc nng trong cng vic. H ch

trng kha cnh chuyn mn k thut ca ngh nghip. H c xu hng la chn ngh nghip da trn c s ni dung k thut hoc chc nng nh k s hoc phn tch ti chnh v thng duy tr cng v ca mt k s hay k ton... H khng mun tr thnh cc qun tr gia ngay c khi h c c hi rt thun tin. 2. Qun tr. Mt s ngi c kinh nghim ngh nghip v ng lc mnh m tr thnh nh qun tr, H tin tng h c nng lc v nhng gi tr cn thit tr thnh nh qun tr v h cho rng h c nng lc trn ba lnh vc: Mt l: C kh nng phn tch xc nh v gii quyt cc vn trong cc iu kin nht nh. Hai l: C kh nng quan h, c th nh hng, gim st, dn dt, li ko mi ngi, c kh nng iu khin c nhn vin. Ba l: C kh nng kim ch c tnh cm ca mnh, c kh nng nhn trch nhim cao. Hin nay ngy cng c nhiu ngi tr tui, ti nng c tham vng tr thnh nh qun tr. Nhiu ngi cho rng tr thnh nh qun tr iu hnh l con ng ngn nht t ti tham vng v danh ting, a v, tin ti, i vi nhng ngi tr ti nng. 3. Sng to. Sng to c coi l mt im mu cht quan trng hng u trong ngh nghip i vi nhng ngi c kht vng phi sng to ra mt sn phm hay l mt tc phm ngh thut ca ring h. Mt sn phm mi, mt quy trnh cng ngh mi, c mang tn h hoc tn cng ty h, h cm thy hnh din. 4. T do, c lp. Nhng ngi coi t do c lp l im mu cht trong ngh nghip thng l nhng ngi thch lm vic n l, t ch, khng mun ph thuc v ngi khc. iu c bn nht i vi h l lm vic c lp, tu theo s thch ca h v thi gian, a im lm vic v hng th thch lm vic. Nhiu ngi trong s h c nh hng k thut, chuyn mn gii h mun lm c vn hn l lm trong hi ng qun tr. 5. n nh v an ton.

Nhiu ngi tt nghip cc trng i hc k thut v mt s nhn vin thng chn nhng ngh nghip hoc cng vic c tnh n nh v an ton lu di. Nhiu ngi cn rt tr mong mun duy tr mi mt cng vic n nh v thu nhp v hu tr sau ny, mc d lng hin nay tr thp hn, km hp dn hn, t c hi tng tin so vi cng vic v ngh nghip khc. T nh gi v mnh: gip cho bn xc nh c nhng im mu cht trong ngh nghip ca bn, bn hy ly mt t giy v ghi li nhng cu hi di y: 1. Lnh vc chnh thu ht s ch ca bn (nu c) trng ph thng trung hc l g ? Ti sao bn chn lnh vc ? Bn cm nhn g v lnh vc ? 2. Tng t cu hi 1 p dng trng i hc. 3. Cng vic u tin ca bn sau khi tt nghip ph thng l g ? (k c trong qun ng, nu c). Ban mong mun, tm kim g cng vic . 4. Tham vng - hay mc ch lu di khi bt u ngh nghip ca bn l g ? Nhng im c thay i khng ? Bao gi v ti sao ? 5. s thay i ln u tin trong cng vic (hay cng ty) ca bn l g ? Ban tip tc tm kim cng vic sau nh th no ? 6. S thay i cng vic ln tip theo ca bn l g ? Ti sao bn chp nhn s thay i ? Ban ch i g khi ? 7. Nhn li thi gian qua trong ngh nghip, hy xc nh thi gian lm vic ca bn c bit vui thch. Ci g lm cho bn thch ? v ngc li, vi nhng ci g lm bn khng thch ? 8. c bao gi bn t chi mt s thng tin trong ngh nghip cha ? Ti sao ? 9. Xem xt li tt c cc cu hi, tr li li mt cch thn trng nh khi m t cc im mu cht trong ngh nghip. Da trn c s cc cu hi, cho im mi loi mu cht trong ngh nghip t 1 n 10, trong 10 l mc quan trng nht, 1 l mc quan trng t nht. - K thut (chc nng)

- Qun tr - T do, c lp - Sng to - An ton, n nh. Bn mun lm g ? Nu bn c th bt u li hy bt c loi ngh nghip g, lc bn s chn cng vic hoc ngh nghip ? (lu bn ng lo lng bn c th lm c hay khng, ch n gin l bn mun g thi).

III. o to v nng cao nng lc k thut. Vn o to v nng cao nng lc k thut v nng lc qun tr l rt cn thit v ngy cng c tm quan trng i vi tt c cc ngnh sn xut kinh doanh. Mi doanh nghip u cn thit o to nng cao nng lc chuyn mn cho n v mnh v c rt nhiu phng php o to v nng cao nng lc k thut khc nhau. S pht trin trong ni b doanh nghip l ngun ch yu cung cp cc nh qun tr ti nng. Cc nh qun tr gi vai tr c bit quan trng i vi s thnh cng hay tht bi trong hot ng sn xut kinh doanh ca cc doanh nghip. Mi cp qun tr khc nhau yu cu i vi k nng cn c mi nh qun tr khc nhau v c cc phng php o to khc nhau nhm p ng cho nhu cu cp thit mi cp. 3.1 Khi nim, vai tr v ni dung ca o to nng cao nng lc k thut. 3.1.1 Khi nim. - Lao ng lnh ngh bao gm hai b phn: Cng nhn, nhn vin k thut v nh qun tr, chuyn gia, cc cn b chuyn mn khc. Trnh lnh ngh ca mt ngi lao ng th hin s hiu bit l thuyt k thut sn xut, k nng thc hnh hon thnh nhng cng vic c mc phc tp nht nh thuc mt ngh, mt chuyn mn no . So vi lao ng gin n, lao ng lnh ngh i hi c cht lng lao ng cao hn, thc hin cc cng vic c mc chnh

xc, tinh vi, kho lo hn v do , to ra mt gi tr ln hn trong cng mt n v thi gian lm vic. Trnh lnh ngh ca cng nhn, nhn vin k thut th hin tiu chun, cp bc k thut. i vi cc nh qun tr, chuyn gia v cn b chuyn mn khc, n th hin cc tiu chun v trnh hc vn v trnh chnh tr, kh nng t chc v qun l thc hin cc nhim v c giao. o to v nng cao nng lc k thut l qu trnh ging dy v nng cao cho ngi lao ng nhng k nng c bn, cn thit thc hin cng vic. o to k thut rt a dng, bao gm vic hng dn cho nhn vin ng my c kh, cch vn hnh, s dng my, hng dn cho nhn vin bn hng cch bn cc sn phm ca cng ty, hoc hng dn cho vin thanh tra, gim th cch phng vn nh gi nhn vin mi. 3.1.2 Vai tr ca o to k thut. o to k thut l mt trong s nhng bin php quan trng nht nng cao trnh lnh ngh cho nhn vin nhm t c hiu qu sn xut cao nht. Vai tr ca o to k thut ngy cng nng cao do cc nguyn nhn sau y: - Vic p dng cc trang thit b cng ngh, k thut mi vo trong qu trnh sn xut lm cho lao ng th cng dn dn c thay th bng lao ng my mc. Ngi cng nhn cn phi c kin thc k thut mi c th iu khin s dng ti a cng sut my mc thit b, a ra cc kin ngh ci tin k thut, nng cao cc thng s k thut ca my mc nhm lm cho n ph hp hn vi c im tm l ca con ngi. - Vic p dng my mc k thut vo trong qu trnh sn xut lm cho t trng thi gian my lm vic tng ln trong qu thi gian ca. iu ny dn n kh nng m rng phm vi v cc chc nng hot ng ca nhn vin, xut hin yu cu nhn vin phi bit kim nhim ngh, ngoi ngh chnh phi bit mt s ngh khc. Nhn vin phi c o to din rng, c th thc hin nhiu ngh, nhiu chc nng khc nhau trong qu trnh sn xut. - S pht trin ca nn sn xut x hi..... tnh cht phc tp ca sn xut ngy cng tng, nhiu mt hng, sn phm mi ra i p

ng nhu cu, th hiu khch hng, cng lm tng thm nhu cu o to k thut. - Trong qu trnh lao ng nhn vin tch lu c nhng thi quen v kinh nghim sn xut nhng qu trnh t o to ny din ra rt lu vi s lng t; ch c thc hin o to k thut mi c th nhanh chng cung cp mt s lng ng nhn vin k thut cn thit cho qu trnh sn xut. o to k thut cho nhn vin l mt yu cu tt yu khch quan ca qu trnh pht trin sn xut. 3.1.3 Ni dung qu trnh o to k thut. Qu trnh o to bao gm 4 giai on ch yu. mc ch ca vic nh gi l xc nh xem c phi cng vic thc hin km hiu qu v c th khc phc c iu thng qua o to khng. Nu nhng im km hiu qu v c th khc phc thng qua o to th bc tip theo l cn xc nh cc mc tiu o to. y cn ch nhng vn c th quan st c, o lng c trong vic thc hin cng vic ca nhn vin s t c sau khi o to. Trong bc o to cn la chn v tin hnh cc k nng o to ph hp vi thc t. Cui cng cn nh ga cht lng ca chng trnh o to, so snh kt qu thc hin cng vic ca nhn vin trc v sau khi o to. 3.2 Xc nh s cn thit o to k thut. Mun o to k thut c hiu qu cn xc nh s cn thit ca nhu cu v kh nng o to, c im, c cu v tnh cht ngnh ngh, yu cu k thut ca ngnh ngh, t t chc cc hnh thc o to ph hp. o to k thut p dng i vi cc i tng sau y: - Nhn vin mi: Bao gm nhng ngi cha tham gia lao ng sn xut v nhng ngi tham gia lao ng sn xut nhng cha tng lm cng vic bao gi. l cng vic mi i vi nhn vin. - Nhn vin ang thc hin cng vic nhng cha p ng yu cu ca nhim v c giao. Vic xc nh s nhn vin ang thc hin cng vic ny rt phc tp v vic nh ga tiu chun mu ca h khng r rng v khng chnh xc.

1.2.1 C s xc nh s cn thit ca o to. Hai yu t c bn xc nh s cn thit ca o to. 3.2.1.1 Phn tch nhim v. Phn tch nhim v l nghin cu cng vic mt cch chi tit nhm xc nh cc k nng cn thit khi thc hin cng vic t d tin hnh chng trnh o to ph hp. Phn tch nhim v xc nh s cn thit o to nhn vin mi l da vo bn m t cng vic v bng tiu chun cng vic. Thng thng ngi ta s dng biu mu phn tch cng vic, trong c cha 6 loi thng tin ch yu: - Lit k cc nhim v cng vic chnh. - Xc nh mc thng xuyn thc hin cc nhim v cng vic. - Tiu chun mu thc hin cng vic. - iu kin thc hin cng vic. - Cc k nng v kin thc cn thit ging dy cho nhn vin. - Nhim v s c hc trong hay ngoi doanh nghip. 3.2.1.2 Phn tch thc hin cng vic. - Phn tch thc hin cng vic l nghin cu k lng vic thc hin cng vic v sau iu chnh chng cho ph hp vi cc trang thit b k thut mi, nhn vin mi, hoc chng trnh o to hay mt vi s iu chnh khc. - Phn tch cng vic xc nh s cn thit o to nhn vin ang lm vic, qu trnh thc hin gm 10 bc: 1. nh gi thc hin cng vic: Xc nh, nh gi s khc bit trong vic thc hin cng vic ca nhn vin trong thc t v so snh vi yu cu ca bn t ra i vi nhn vin. 2. Phn tch chi ph xc inh vic iu chnh li vn c nh gi so vi nhng c gng v thi gian v chi ph m mt ngi no thc hin.

3. Xc nh vn cha bit lm v vn khng mun lm, y l vn trung tm nht trong phn tch thc hin cng vic. y cn tr li 3 cu hi: - Nhn vin c bit cn lm g, v ta mong i h nhng g ? - H c lm c cng vic nu h mun khng ? - Nhn vin c mun lm v thng xuyn thc hin cng vic tt khng ? 4. t ra cc tiu chun mu. Khi nhn vin khng thc hin c cng vic mc trung bnh ch n gin l h cha bit mc trung bnh l nh th no, v h ngh n gin rng h thc hin c nh tiu chun mu v tm hiu xem nhn vin bit cc tiu chun mu cha. 5. Loi b cc tr ngi khi thc hin. Trong nhiu trng hp nhn vin hon thnh khng tt cng vic khng phi do li ca nhn vin m do sai st trong t chc , k thut nh thiu thng tin, thiu nguyn liu... 6. Thc hnh. C trng hp nhn vin mt i k nng hay kin thc m h c v h khng c iu kin thc hnh li. 7. o to. Cn lu l khng phi o to bao gi cng l gii php tt nht i vi nhn vin cha bit lm. Nn d tnh cc chi ph o to v hiu qu mang li trong o to trc khi thc hin o to. 8. Thay i cng vic. Trong mt s trng hp, cch tt nht hon thin thc hin cng vic l thay i li phn cng thc hin cng vic cho ph hp vi s trng ca nhn vin. 9. Thuyn chuyn hoc cho ngh vic. Cui cng nu tt c cc c gng ca nhn vin nhng khng thc hin c cng vic th phi thuyn chuyn hoc cho ngh vic. 10. Khen thng v k lut. Nhn vin c th lm cng vic tt nu h mun. Trong trng hp h lm tt c th p dng phng php thng, cn h lm khng tt c th p dng phng php pht. 3.2.2 Phng php xc nh nhu cu o to k thut v mt nh lng. - Xc nh nhu cu nhn vin k thut cn c theo cc phng php sau:

a. Phng php tnh ton cn c vo tng hao ph thi gian lao ng k thut cn thit cho tng loi sn phm v qu thi gian lao ng ca nhn vin k thut tng ng. Ti KTi = ---------Qi.Hi KTi: Nhu cu nhn vin k thut thuc loi ngh chuyn mn i Ti : Tng thi gian hao ph lao ng k thut thuc ngh chuyn mn i cn thit sn xut. Qi : Qu thi gian lao ng ca mt nhn vin k thut thuc ngh chuyn mn i. Hi : Kh nng hon thnh vt mc k trin vng ca nhn vin k thut thuc ngh chuyn mn i. b. Phng php tnh ton, cn c vo s lng my mc, trang b k thut cn thit cho qu trnh sn xut, mc m nhn ca mt nhn vin k thut v h s ca lm vic ca my mc thit b. SM.HCa KT = --------n KT : Nhu cu nhn vin k thut SM : S lng my mc trang b k thut cn thit k trin vng Hca: H s ca lm vic ca my mc trang thit b n : S lng my mc, trang b cho mt nhn vin k thut ph trch. c. Phng php ch s.

D on nhu cu nhn vin k thut cn c vo ch s tng ca sn phm, ch s tng ca nhn vin k thut trn tng s nhn vin v ch s tng nng xut lao ng k k hoch. ISF. IT IKT = --------Iw IKT : Ch s tng nhn vin k thut ISF : Ch s tng sn phm It : Ch s tng t trng nhn vin k thut trn tng s nhn vin Iw : Ch s tng nng xut lao ng Phng php ny cho s liu khng chnh xc bng cch tnh 2 phng php trn, thng dng d on nhu cu nhn vin k thut cho cc cng ty ln trong cc k hoch di hn. d. Phng php trc tip. Cn c vo bng phn tch cng vic v phn tch tnh hnh thc hin cng vic, cn c vo c cu t chc ca cc doanh nghip xc nh trc tip s lng nhn vin k thut tng loi. Phng php ny tng i phc tp, lu nhng chnh xc - xc nh nhu cu nhn vin k thut cn c o to: Sau khi xc nh c nhu cu nhn vin k thut cn c k trin vng, cn xc nh nhu cu b sung nhn vin k thut bao gm: 1. Nhu cu tng pht trin sn xut bng nhu cu cn c tr i s c. 2. Nhu cu thay th cho nhng ngi mt sc lao ng, ngh hu, thuyn chuyn... Nhu cu thay th tnh bng t l phn trm trn tng s nhn vin k thut. Nhu cu b sung chnh l nhu cu o to. Nhu cu tuyn sinh o to bao gi cng ln ( hoc ti thiu l bng ) nhu cu o to do phi tr bt i lng ri rt trong o to v c xc nh theo cng thc:

Nhu cu o to Nhu cu tuyn sinh o to = --------------------------------1 - % ri rt trong o to 3.3 o to v cc phng php o to k thut. 3.3.1 o to. Qu trnh o to l qu trnh ging dy v hc tp. Cc nguyn tc c bn trong o to l: 1. Khi bt u o to phi cung cp cho hc vin kin thc chung v vn hc. iu ny gip cho hc vin hiu c cc bc trong o to v tch cc tham gia vo qu trnh o to. 2. S dng nhiu v d tng t minh ho khi cung cp cho hc vin cc t liu, kin thc mi. 3. Phn chia khi lng hc tp thnh tng phn trn vn v hc trong nhng khong thi gian nht nh, ch nn cung cp cho hc vin mt khi lng thng tin va i vi kh nng tip thu ca hc vin. 4. C gng s dng cc vn v khi nim quen thuc i vi hc vin. 5. C gng ti a cc tnh hung trong o to ging vi thc t. 6. Xc nh nhng nt c bit quan trng trong nhim v, cng vic cho hc vin. 7. Hc vin tip thu kin thc bng cch thc hnh s mau nh, lu qun. C gng cho h thc tp trn cc v d thc t cng nhiu, cng tt. Thc hnh v n luyn l phng php quan trng hc c k nng mi. 8. Thng xuyn khuyn khch v yu cu hc vin cng c cc kin thc hc c. 9. Hc vin tip thu c nhiu nht khi h hc theo tc v phng php cch thc ca ring h. 10. C bin php kp thi khuyn khch, khen thng hc vin t kt qu tt.

3.3.2 Cc hnh thc o to nhn vin k thut ch yu: 3.3.2.1 o to ni lm vic. o to ni lm vic l hnh thc o to hc vin cch thc thc hin cng vic ngay trong qu trnh lm vic. Thng thng tt c mi ngi, t nhn vin th k hnh chnh n gim c doanh nghip u t nhiu nhn c s o to ti ni lm vic khi h tham gia thc hin cng vic ca doanh nghip. Nhiu chuyn gia cho rng l hnh thc chung nht, ph bin rng ri nht v thit thc nht o to nhn vin nhng k nng c bn ph hp v cn thit cho vic thc hin cng vic. Vic o to thng xuyn do cc nhn vin lnh ngh v cc vin gim th hng dn thc hin. Cc dng o to ni lm vic. a. Km cp hng dn ti ch: y l hnh thc ph bin nht. Cch thc t chc n gin nht cho hc vin quan st, ghi nh, hc tp v lm theo ngi gim th vin. Thng c p dng o to nhn vin vn hnh my, nhn vin bn hng hoc o to cc tr l gim c thnh cc qun tr gia cp cao ca doanh nghip. b. Lun phin thay i cng vic. Cc hc vin thng l cc thc tp vin v qun tr, h c lun phin chuyn t cng vic ca phng ban ny sang cng vic ca phng ban khc. o to ni lm vic c nhiu u im: - n gin, c th o to nhiu ngi cng mt lc. - t tn km, thi gian o to ngn. Hc vin trong qu trnh hc tp to ra sn phm, khng cn cc phng tin hc tp chuyn bit nh phng hc, i ng cn b ging dy ring. - Hc vin hc c ngay cch gii quyt cc vn thc tin v mau chng c cc thng tin phn hi v kt qu hc tp, thc hin cng vic ca hc vin. Nhc im ca hnh thc o to ny:

Ngi hng dn c th cm thy nhn vin mi l mi nguy him i vi vn cng n vic lm ca h v phn trch nhim thm v mt o to c th s l bt li i vi h. Ngoi ra do ngi hng dn thng t c kinh nghim s phm nn s hng dn ca h c th khng theo trnh t, d n kh, khng theo quy trnh cng ngh. hc vin tip thu hn ch v mt l lun v i khi cn hc c c thi quen xu trong vic thc hin ca ngi hng dn. Trnh t thc hin qu trnh o to : Bc 1: Chun b. - Lm cho hc vin thy thoi mi, trnh hi hp xc ng. - Gii thch cho hc vin hiu v sao h c chn o to. - Pht trin hnh thc, t cc cu hi khuyn khch, c gng tm xem nhng g ngi hc bit c lin quan n cng vic. - Gii thch ton b cng vic v lin h vi nhng g hc vin bit. - C gng mc cao nht a hc vin vo iu kin lm vic bnh thng. - Cho hc vin lm quen vi cc trang b dng c, k thut ... ni lm vic. Bc 2: Thao tc mu. - Gii thch cho hc vin cc yu cu v s lng v cht lng cng vic. - Thc hin mu cng vic tc bnh thng. - Thc cng vic tc chm vi ln, gii thch tng bc thc hin. - Gii thch cc phn kh v nhng ch d mc li trong khi thc hin cng vic. - Thc hin li cng vic tc chm vi ln, gii thch k nhng iu ch yu. - Yu cu hc vin gii thch tng bc khi bn thc hin li cng vic tc chm. Bc 3: Lm th.

- Yu cu hc vin thc hin cng vic vi ln tc chm, va lm va gii thch tng bc thc hin. Sa li cho hc vin khi cn thit, hoc b sung un nn mt s cng vic, thao tc khi hc vin thc hin cng vic trong nhng ln u tin. - Thc hin cng vic li tc bnh thng. - Yu cu hc vin thc hin cng vic, dn dn tng tc v k nng thc hin. - cho hc vin pht huy cao kh nng c lp trong khi thc hin cng vic, nhng phi lun quan st h lm vic. Bc 4: T thc hin. - Ch nh ngi gip hc vin khi hc vin cn c s gip trong qu trnh thc hin cng vic. - Dn dn gim bt s gim st kim tra vic thc hin cng vic. - Ch cho hc vin phng php lm vic tt nht v sa cho h nhng sai st. Trnh cho cc sai st ny tr thnh thi quen. - Khen ngi, khi hc vin lm tt. - Khuyn khch hc vin cho n khi h t c cc tiu chun mu v s lng v cht lng cng vic. 3.3.2.2 o to ch dn. o to ch dn l lit k mi cng vic nhng nhn vin, nhng bc chnh cng vi nhng im then cht trong thc hin nhm hng dn nhn vin cch lm theo tng bc. Trong mi bc cn ch r cn phi lm g vi nhng im then cht, cch thc thc hin th no v ti sao. 3.3.2.3 o to bi ging. o to theo phng php bi ging l hc sinh c nghe l thuyt trc khi thc hin cc bc thc hnh. - u im ca phng php ny l nhanh chng v n gin khi cung cp kin thc cho mt nhm ln hc vin. Cc ti liu in n nh sch v, s tay thng c s dng trong phng php o to ny gy ra s tn km. Phng php o to theo bi

ging c s dng nh mt phn trong chng trnh o to v thng c phi hp vi phn yu cu thc hnh cc k nng mi. Phng php o to theo bi ging thng c p dng trong cc hnh thc o to cc trng o to chnh quy, thng c p dng i vi vic o to ngh tng i phc tp v thi gian o to lu. 3.3.2.4 o to nghe nhn. o to theo phng php nghe nhn l cung cp thng tin cho hc vin bng cc k thut nghe nhn nh phim bng hnh... Phng php o to ny rt c hiu qu v c p dng rng ri nht trong cc trng hp sau y: - Khi cn thit phi minh ho v cch thc thc hin cc phn cng vic khc nhau khng ph thuc vo trnh t thi gian. - Khi cn phi minh ho cho cc s vic hin tng kh din t n thun bng li ni trong bi ging. - Khi qu trnh o to thc hin phm vi rng v s rt tn km cho vic chuyn hc vin t a im ny sang a im khc. 3.3.2.5 o to theo chuyn . Phng php o to theo chuyn l phng php ging dy mt cch c h thng cc k nng thc hin cng vic bao gm: - a ra cu hi, s kin, vn cho hc vin. - Yu cu hc vin tr li. - Cho bit thng tin nhn xt v mc chun xc trong cu tr li ca hc vin. u im ca phng php ny: Lm gim thi gian o to v thun li cho hc vin cho php hc vin c hc theo tc nhanh, cung cp ngay cc thng tin phn hi v lm gim cc li hoc cc trc trc trong qu trnh hc tp. Nhc im ca phng php ny: Tn km v thiu kin thc tng hp. 3.3.2.6 o to m phng. Phng php o to m phng l cho hc vin thc hnh trn nhng trang thit b k thut ngoi ni lm vic.

u im ca phng php ny l: o to ti ni lm vic m khng cn t hc vin vo ni lm vic thc t, c bit trong cc trng hp cng vic o to i hi chi ph ln hoc qu nguy him nh o to phi cng. Phng php ny thng c thc hnh trong phng thc nghim c cc trang thit b k thut ging hoc m phng nh ni lm vic thc t. 3.3.2.7 o to c my tnh h tr. Hin nay nhiu doanh nghip s dng my tnh to thun li cho qu trnh o to. u im ca phng php ny l: Cung cp cc thng tin ch dn cho cc c nhn hc tp theo tc ca c nhn. Hc vin tip thu kin thc mi d dng, thun li. hc vin c th s dng my tnh bt c lc no h mun v nhn c ngay cc thng tin phn hi i vi cc d kin mi a vo. Phng php o to c my tnh h tr cung cp cc s liu tnh ton nh gi thc hin cc bi kim tra trc nghim da vo ngi hng dn c th bit c im yu v phng php khc phc cho tng hc vin trong qu trnh o to. Phng php o to ny d dng h tr cho vic tip thu, thc hnh cc k thut, cng ngh mi cn thit cho hc vin. 3.4. nh gi kt qu o to. Sau khi hc vin hc xong mt phn chng trnh o to, chng trnh o to cn c nh gi xem li mc tiu t ra ca chng trnh t c n mc no. nh gi kt qu o to cn c thc hin theo 3 bc c bn: 3.4.1 Th nghim kim tra. l phng php kim tra kt qu ca chng trnh o to p dng i vi hai nhm: - Nhm c o to - Nhm kim tra (khng c o to) Hai nhm ny c nh gi, so snh theo s liu thch hp nh s lng sn phm, cht lng cng vic. i vi nhm c o to, lc trc v sau giai on lm vic tng ng vi thi gian o to. Theo cch ny c th

nh gi c phm vi, mc nh hng ca qu trnh o to i vi thc hin cng vic. 3.4.2 nh gi hiu qu o to. C th nh gi hiu qu o to theo 4 vn c bn: 1. Phn ng: Trc ht nh ga phn ng ca hc vin i vi chng trnh o to. h c thch chng trnh khng ? 2. Hc thuc: Bn c th kim tra xem hc vin nm vng cc nguyn tc, k nng, cc yu t cn phi hc. 3. T cch: T cch ca hc vin c thay i do kt qu ca chng trnh o to. 4. Kt qu: y l vn quan trng nht. Kt qu cui cng c t c mc tiu o to khng ? C lm gim t l thuyn chuyn khng ? S lng phn nn ca khch hng c gim khng ? 3.4.3 nh gi hiu qu o to bng nh lng. c th nh gi hiu qu o to v mt nh lng, cn xc nh c tng chi ph o to v li ch tng thm do kt qu o to hng nm. Chi ph o to bao gm cc khu ch yu: - Chi ph cho cc phng tin vt cht k thut c bn nh: Xy dng trng s, trang b k thut, nguyn vt liu s dng trong qu trnh ging dy. - Chi ph i ng cn b qun l trng, cn b ging dy l thuyt v thc hnh, nhn vin hng dn v hc bng cho hc vin (nu c). - Tng chi ph c quy v chi ph ng thi trong o to. - Thi gian thu hi vn o to c xc nh theo cng thc: K T = ----P T: Thi gian thu hi vn o to

K: Chi ph ng thi trong o to P: Li ch tng thm hng nm do kt qu o to, xc nh bng khon chnh lch gia li ch mang li cho doanh nghip ca nhn vin trc v sau o to.

IV. Phng php o to nng cao nng lc qun tr. 4.1 Khi nim v qu trnh o to nng cao nng lc qun tr. 4.1.1 Khi nim. - o to v nng cao nng lc qun tr l s c gng nng cao kh nng qun tr bng cch truyn t cc kin thc, lm thay i quan im hay nng cao k nng thc hnh ca nh qun tr. - o to v nng cao nng lc qun tr bao gm cc chng trnh hay kho hc o to cc kin thc chuyn mn. Cc kho thc tp km cp tai ni lm vic, lun phin thay i cng vic, cc cuc hi tho chuyn . 4.1.2 Qu trnh thc hin. Qu trnh thc hin nng cao nng lc qun tr in hnh c cc bc sau: 1. Xy dng thit k t chc, thit k nhu cu pht trin lnh o cc phng ban da trn cc yu t c bn nh cc hp ng kinh t, k hoch m rng sn xut kinh doanh. 2. Phng nhn s xem xt li cc bn h s tm tt nng lc c nhn xc nh k nng ca mi nhn vin. Cc bn tm tt ny c th thu thp da trn cc d liu v cc vn nh trnh hc vn, kinh nghim lm vic, giy bo lnh, cc kt qu nh gi thc hin cng vic. 3. Xy dng biu thuyn chuyn. Xc nh tim nng pht trin cho cc chc v qun tr cng nh nhu cu c tip tc o to, nng cao nng lc qun tr ca cc nhn vin, cc nh qun tr cp di v cp trn. (xem hnh 4.2)

Hnh 4.2. Nhu cu pht trin ca cc ng vin vo chc v gim c cng ty

4.1.3 Yu cu pht trin nng lc qun tr cp qun tr khc nhau. 1. Phn loi cc cp bc qun tr trong doanh nghip. + Cp 1: Cp thc hnh: Gm cc nh qun tr hng u ph trch cng tc ch o ng li chin lc, iu hnh tng qut hot ng ca ton b t chc. + Cp 2: Cp trung: Gm nhng nh qun tr trung gian ch o vic thc hnh ng li do nh qun tr cp iu hnh ra cho mt ngnh chuyn mn ca t chc. Ch o cc hot ng chnh trong mt ngnh chuyn mn nht nh. Qun tr cp trung gi l nh qun tr chp hnh. + Cp 3: Cp thp: Bao gm cc qun tr gia ch o thc hin cc cng tc c th, cn gi l qun tr gia thc hin. 2. Yu cu v nng lc qun tr cc cp qun tr khc nhau.

Cc cp qun tr khc nhau c cc yu cu pht trin nng lc khc nhau. cp di v cp trung cn ch trng nhng k nng mang tnh cht k thut. cp iu hnh cn ch trng cc k nng kinh doanh chung. (Xem bng 4.3) Bng 4.3: Yu cu pht trin nng lc qun tr cc cp khc nhau. Cp iu hnh 1. Qun tr thi gian 2. Hach nh, t chc 3. nh gi vic thc hin 4. Gii quyt nhng kh khn 5. Hiu tnh cch con ngi 6. T phn tch 7. Khch l ngi khc 8. Qun tr ti chnh 7. Qun tr thi gian 9. D tho ngn sch 8. Xy dng i ng 10. Xp t mc tiu v th t u tin 9. Thc hin cc cuc hp c hiu qu 11. Triu tp v iu hnh cc cuc hp 10. Pht trin v o to cng s 12. Giao tip ming v vit 11. Chn la nhn vin 13. Quan h qun tr 14. Chin lc v chnh sch 12. Kh nng ra quyt nh. 8. K lut 9. Hach nh v t chc 10. Qun tr thi gian 11. Km cp nhn vin 12. Chn la nhn vin 13. Ra quyt nh. Cp trung 1. nh gi vic thc hin cng vic ca nhn vin 2. Khch l ngi khc 3. Xp t mc tiu v th t u tin 4. Giao tip (ming v vit) 5. Hach nh v t chc 6. Hiu tnh cch con ngi Cp thp 1. Khch l nhn vin 2. nh ga vic thc hin cng vic ca nhn vin 3. Kh nng th lnh 4. Kh nng giao tip ming 5. Hiu c tnh cch con ngi 6. Pht trin v o to cng s 7. Xp t mc tiu v th t u tin

Ghi ch: S th t ca cc k nng th hin vai tr khc nhau. 4.2 Cc phng php o to nh qun tr ti ni lm vic. 4.2.1 Lun phin thay i cng vic. Lun phin thay i cng vic l mt phng php o to nh qun tr bng cch chuyn cc thc tp vin t phng ban ny sang phng ban khc m rng kinh nghim lm vic v xc nh nhng im mnh yu ca h. Thc tp vin qun tr l nhng ngi sp tt nghip i hc, c th lu gi li mt thi gian mi phng ban ca doanh nghip. H s hc c phng php kinh doanh, phng php thc hin cng vic ca mi phng ban bng cch trc tip. Phng php ny c cc u im: - Gip cho thc tp vin trnh c tnh trng tr tr do thng xuyn c gii thiu v nhng im mi, nhng cch nhn khc nhau ca mi phng ban. - S thay i cng vic theo chu k gp phn pht trin quan h hp tc gia cc phng ban. nng cao hiu qu ca phng php o to lun phin thay i cng vic cn lu : - Chng trnh o to khng phi l mu chun p dng thng nht cho tt c mi ngi, nn thay i chng trnh thc tp cho ph hp vi kh nng ca tng thc tp vin. - Thi gian thc tp ph thuc vo yu t ch yu l thc tp vin nm vng c cc vn , bit cch gii quyt cc vn nhanh hay chm. Cc nh qun tr c giao trch nhim ph trch cc thc tp vin cn c hun luyn c bit c th thu nhn c cc thng tin phn hi t thc tp vin v hng dn thc tp vin mt cch hng th d hiu. 4.2.2 Km cp trc tip ti ni lm vic. Thc tp vin lm vic trc tip vi ngi m h s thay th. Ngi ny c trch nhim hng dn thc tp vin cch thc gii quyt tt c cc vn trong phm vi trch nhim. iu ny gip cc nh qun tr bt c

mt s trch nhim. Cn thc tp vin hc c cch gii quyt thc t. Cc nh qun tr s yn tm khi vng mt trong nhng trng hp nht nh. Phng php ny thng c p dng o to cc nh qun tr cp cao ca doanh nghip. 4.2.3 o to gim c tr. o to gim c tr l phng php o to cc thc tp vin qun tr cp trung v cc kinh nghim trong vic phn tch cc vn ca cng ty bng cch mi h vo v tr ca cc gim c tr v a ra ng li chnh sch ca doanh nghip. Mc ch ca phng php ny gip cc thc tp vin nm c kinh nghim ra quyt nh, lp chnh sch v phn tch cc vn ca doanh nghip cng v cc gim c iu hnh ca doanh nghip. 4.2.4 Hc tp qua hnh ng. y l phng php o to qun tr, trong cc thc tp vin c php ginh ton b thi gian cho vic phn tch v gii quyt cc vn trong cc phng ban khc hoc doanh nghip khc. Cc thc tp vin sinh hot theo nhn ti khong t 4 n 5 ngi, h gp nhau sau mt khong thi gian nht nh tho lun, nh gi cc kt qu t c. u im ca phng php ny l: - Gip cho cc hc vin c cc kinh nghim trong vic gii quyt cc vn thc t, gp phn pht trin nng lc t chc, hoch nh v phn tch cc vn . - C th to nn s hp tc tt p gia cc phng ban trong doanh nghip. Nhc im ca phng php ny l gii phng thc tp vin, cho php h lm vic vi cc n bn ngoi doanh nghip, do cc nh qun tr thng phi tn nhiu thi gian lm cc cng vic m l ra cc thc tp vin c th gip h thc hin ng thi, cc thc tp vin thng cm thy kh khn khi tr v cng v cng tc c ca h. 4.3 Cc phng php o to nng cao trnh nh qun tr ngoi ni lm vic. 4.3.1 Nghin cu tnh hung.

Phng php nghin cu tnh hung l cc thc tp vin c trao i cc bn m t cc vn t chc v mi ngi t phn tch cc tnh hung, d on vn v trnh by cc gii php ca mnh trong cuc tho lun nhm vi cc thc tp vin khc. Phng php nghin cu tnh hung nhm cung cp cho cc thc tp vin nhng kinh nghim thc t trong vic xc nh v phn tch cc vn tng hp vi s gip ca nhng ngi hng dn tho lun c o to. Thng qua tho lun nghin cu tnh hung, cc thc tp vin bit c rng c nhiu cch tip cn, gii quyt cc vn phc tp ca doanh nghip v quyt nh ca mi ngi bao gi cng chu nh hng bi yu t nhu cu hay tiu chun ring ca h. u im ca phng php ny: - S dng chnh cc vn doanh nghip - To kh nng ln nht thu ht mi ngi tham gia pht trin cc quan im khc nhau v ra quyt nh. - Thc tp vin c th c li ko v cm thy nghin cu tnh hung rt hp dn trn c s ca vic sng to ra cc mc , tiu thc...khc nhau khi tip cn ni dung ca tnh hung. nng cao hiu qu o to ca phng php nghin cu tnh hung, cn phi: - a ra cc tnh hung tht, t hot ng ca doanh nghip, gip cho hc vin hiu c c s, bn cht ca tnh hung v d dng chuyn cc kin thc hc thnh kinh nghim gii quyt cng vic. - Ngi hng dn phi chun b tnh hung k lng, a ra tho lun nhm trc khi a vn ra tho lun lp. 4.3.2 Tr chi qun tr. Trong cc tr chi qun tr s dng my tnh, cc thnh vin c chia v mt s cng ty, mi cng ty c t 4 n 6 hc vin. Cc nhm ny phi cnh tranh vi th trng khc trong th trng m phng ging nh trong thc t. Mi cng ty xc nh mc tiu ch yu ca mnh v c th la chn mt s quyt nh khc nhau. V d cng ty c php quyt nh cn chi ph bao nhiu cho qung co, cho sn xut,... Thng thng cc d kin trong 2 hay 3 nm c c ng trong tr chi vi ngy. iu ging nh trong thc t l mi cng ty khng c bit v quyt nh ca cc cng ty khc mc d cc quyt nh nh hng n hot ng ca cng ty.

u im ca phng php tr chi qun tr. - Con ngi hc c nhiu nht bng cch phn on nhng g nh hng ti hot ng ca cng ty t thng trng. Tr chi rt hu ch cho thc tp vin trong vic phi ng u vi rc ri trong kinh doanh. - Tr chi rt th v, hp dn i vi thc tp vin v tnh sinh ng hin thc v tnh cnh tranh ca n. - Gip cc thc tp vin pht trin kh nng gii quyt cc vn cng nh phi tp trung n yu cu ra chin lc, hoch nh chnh sch hn l n gin a ra cc quyt nh. - Tr chi rt hu ch trong vic pht trin kh nng th lnh v khuyn khch kh nng hp tc lm vic tp th. Nhc im ca phng php tr chi qun tr l cc gii php m hc vin a ra cn n iu v rp khun, n khng th phong ph bng thc t trn thng trng. 4.3.3 Hi tho bn ngoi. Cc cuc hi tho c t chc nhm nng cao trnh nh gi nhn vin, kh nng th lnh, kh nng giao tip, kh nng xp t mc tiu, kh nng khuyn khch thc y ngi khc v kh nng ra quyt nh. Cc cuc hi tho thuc nhiu lnh vc khc nhau nh: Qun tr i cng; Qun tr ngun nhn lc; Bn hng v tip th;Qun tr i ngoi; Qun tr ti chnh; Qun tr sn xut. dch v ni chung; Qun tr v nghin cu Marketing... Cc kho hi tho c t chc nhiu hnh thc khc nhau gii quyt mt hoc mt s vn trong kinh doanh. 4.3.4 Chng trnh lin kt vi trng i hc. H thng cc trng i hc thc hin ba hnh thc ch yu nng cao trnh qun tr. - Chng trnh o to tip tc v kh nng th lnh, kh nng gim st... ko di t vi ngy n vi thng. - Cc kho ring o to trong cc lnh vc qun tr kinh doanh, m mi nh qun tr cn lnh hi lm y , phong ph hn cc kin thc c s ca h.

- Cc chng trnh o to cp chng ch, nh chng ch cho hc vin qun tr thng c p dng theo dng ngn hn. 4.3.5 Phng php nhp vai. Phng php ny thng c p dng nng cao kh nng th lnh, k nng phng vn, bn hng v mt s k nng khc. Ngi ta sng to ra cc tnh hung thc t v yu cu cc thc tp vin nhp vai mt nhn vt qun tr gia no d trong tnh hung. Vic tham gia nhp vai nh vy thng dn n cc cuc tho lun, tranh ci gia cc thnh vin tham gia. y l mt phng php rt th v v khng tn km pht trin nhiu k nng mi. thc tp hon chnh mt bi tp ny cn khong mt gi hoc hn mt gi. cho thc tp vin khng cm thy lm ph thi gian, ngi hng dn cn chun b k lng cc li gii thch v hng dn i vi ngi thc hin. 4.3.6 Phng php hun luyn theo m hnh mu. y l mt phng php o to mi, bao gm cc bc nh sau: 1. Trnh by cho thc tp vin v m hnh mu hay cch ng n nht thc hin mt cng vic g . 2. Cho thc tp vin thc hnh theo mu va hng dn. 3. Cho thc tp vin bit cc li nhn xt, nh gi v vic thc hin cng vic ca h. Phng php ny c p dng : - o to cc nh qun tr cp thp lm tt hn cc cng vic lin quan n vic gim st nhn vin. - Hun luyn cc nh qun tr cp trung thc hin tt hn cc tnh hung trong giao dch nh tho lun cc vn thc hin cng vic, tho lun v cc thi quen khng tt trong cng vic, phng vn, nh ga thc hin cng vic, tho lun v vn tin lng. - Hun luyn nhn vin tham gia vo vic ph bnh, cc yu cu v s gip , by t lng trung thc v knh trng. 4.4 o to kh nng th lnh theo phng php Vroom v Yetten. 4.4.1 Mc tham gia vo vic ra quyt nh ca cc cng s.

y l mt phng php c bit pht trin kh nng th lnh ca cc nh qun tr. Phng php ny tp trung xc nh mc tham gia ca cng s vo vic ra quyt nh. Theo Vroom v Yetten xc nh, c 5 mc tham gia ca cng s vo vic ra quyt nh ca nh qun tr. (Xem hnh 4.4) Hnh 4.4. Nm mc tham gia ca cng s vo vic ra quyt nh qun tr.

Mc 1: Khng c s tham gia ca cng s Qun tr gia s dng cc thng tin c th c vo mt thi im nht nh v t ra quyt nh. Mc 2: Tham gia ti thiu ca cng s. Nh qun tr thu thp cc thng tin cn thit t cc cng s, sau t ra quyt nh. Nh qun tr c th ni hoc khng ni cho cng s bit v mc ch thu thp thng tin. Vai tr ca cng s trong vic ra quyt nh, cng s ch l ngi cung cp thng tin ch khng phi a ra mt gii php c gia tr. Mc 3: C s tham gia nhiu hn ca cng s. Nh qun tr chia r cc vn cn gii quyt vi cng s mt cch ring l, thu nhn cc kin, nhn xt ca h mt cch ring l. Sau nh qun tr t ra quyt nh. Quyt nh ny c th chu nh hng hoc hon ton khng chu nh hng cc kin ca cng s.

Mc 4: Cng s tham gia vo vic ra quyt nh ca nh qun tr mc cao hn. Nh qun tr hp nhm cc cng s li, chia s vi h cc vn m cn quan tm. nhm cng s cung cp cc thng tin, trnh by cc kin ngh, phng n gii quyt. Nh qun tr thu thp kin ng gp ca h, sau t ra quyt nh. Quyt nh ny c th chu nh hng ca cc kin ca cc cng s. Mc 5: Cng s tham gia tp th vo vic ra quyt nh. Nh qun tr hp nhm cng s, chia s vi h nhng vn cn quan tm. Nh qun tr gi vai tr ch to, thu nhn v nh gi cc c gng t c s nht tr chung c hiu qu cao. Nh qun tr c gng khng dng mt nh hng c nhn li ko c nhm theo quyt nh ca mnh. 4.4.2 Bin tnh hung trong cng tc lnh o ca Vroom Yetten. Cc bin tnh hung tc ng qua li vi nhng thuc tnh hoc c im c nhn ca nh lnh o thng dn ti hnh vi lnh o c th tc ng n tnh hiu qu ca t chc. (Xem hnh 4.5)

Hnh 4.5: Nhng bin tnh hung - Tnh hung 1A, cp di, thi gian v nhng yu cu cng vic ang tc ng qua li vi nhng thuc tnh c nhn. - Tnh hung 2: Thuc v c tnh ca hnh vi lnh o nh kinh nghim, k nng giao tip. - Tnh hung 3: Thuc v phong cch lnh o, ch o gy nh hng n hiu qu t chc.

- Tnh hung 1B: Nhng bin tnh hung khc, nm ngoi s kim sot ca nh lnh o, v d nh tnh hnh kinh t th gii, hot ng ca cc di th cnh tranh, lut php ca chnh ph. 4.4.3 M hnh cy quyt nh ca Vroom v Yetten. Vroom v Yetten cho rng xc nh mc tham gia hp l ca cc cng s vo vic ra quyt nh phi cn c vo 7 vn c trng cho cc tnh hung v cc cu hi d on tng ng vi tng vn c trng. M hnh quyt nh lm bn hng dn, bng vic ln lt t cc cu hi t A n F. (Xem bng 4.6) Bng 4.6. Nhng thuc tnh c vn c s dng trong m hnh. Nhng thuc tnh c trng A. Tm quan trng ca cht lng quyt nh. B. Phm vi trong nh qun tr nm c cc thng tin hu ch t ra quyt nh c cht lng cao. C. Phm vi vn cp ti v mc phc tp ca vn . D. Phm vi tip nhn hoc c giao ph trong phn vic ca cng s c ph hp vi vic ra quyt nh khng? E. Anh hng ca quyt nh n cc cng s. Cu hi d on - Yu cu cht lng c phi l mt gii php hp l nht khng? - Ti c y cc thng tin hu ch ra quyt nh c hiu qu cao cha? - Vn c phc tp khng? - C cn cng s thc hin cng vic ra quyt nh c hiu qu khng? - Nu bn phi t ra quyt nh, quyt nh c c cng s chp nhn khng? - Cc cng s c thc s chia s, quan tm n cc mc tiu ca t chc khi gii quyt cc vn ?

F. Phm vi, gii hn trong cc cng s c khuyn khch, c gng t c mc ch, mc tiu ca t chc. - Thng c cc xung t gia cc cng s khi ra quyt nh khng? G. Phm vi lnh vc d gy nn cc va chm xung t ca cng s

khi ra quyt nh. Vroom v Yetten a ra s cy quyt nh, trnh by mc tham gia ca cc cng s vo vic ra quyt nh. Cc thc tp vin c hng dn hc cch lm vic t tri sang phi nh sau: - Trc ht xc nh cht lng quyt nh c quan trng hay khng ? - Qun tr gia c thng tin ra quyt nh khng ? Bt u t tri sang phi, bng cch tr li cu hi "c hay khng", ngi thc tp c th xc nh c mc tham gia ca cc cng s vo vic ra quyt nh thng qua "cy quyt nh". Da trn phng php ca Vroom v Yetten, thc tp vin c hc nhng kin thc c s v cch tip cn gii quyt vn nh tm hiu cc phong cch lnh o khc nhau v cc cu hi cn thit tm hiu bn cht ca vn . M hnh ny l ngu nhin bi v nhng hnh vi c th c ca ngi lnh o tu thuc vo s tc ng qua li gia nhng khc mc v s nh gi ca ngi lnh o i vi tnh hung khi gii p vo cu hi. Nhng cu hi c t ra tr li trc khi quyt nh. (Xem hnh 4.7) Hnh 4.7: M hnh quyt nh Liu c mt yu cu cht lng no khin cho gii php ny ng n hn gii php kia khng? A Liu mnh c thng tin ra mt quyt nh c cht lng cao khng? B Vn c c cu trc khng? Liu s chp nhn quyt nh ca cp di c nh hng tiu cc n hiu qu thc hin khng? D Liu cp di c chia s nhng mc ch t chc cn phi t c khi gii quyt vn ny khng? E Xung t gia cp di c phi cn n nhng gii php u tin khng?

A1: Bn t gii quyt vn hoc t quyt nh nh bn s dng thng tin bn c ti thi im . AII: Bn c nhng thng tin cn thit t cp di, ri t quyt nh gii php ca vn . Bn c th hoc khng cn thng bo cho cp di bit c th vn g khi bn thu thp thng tin t pha h. Vai tr ca cp di trong vic ra quyt nh l cung cp thng tin cn thit cho bn hn l xut hay nh ga nhng gii php tnh th khc nhau. C1: Ban chia s vn vi tng ngi trong s nhng cp di tin cy, thm d tng v li khuyn ca h m khng nn tp hp h vo mt nhm. Sau bn a ra quyt nh c th hoc khng phn nh nh hng ca cp di. CII: Bn chia s vn vi c nhm cp di, thu thp nhng tng v li khuyn ca h. Sau bn a ra quyt nh c th hoc khng phn nh nh hng ca cp di. GII: Bn chia s vn vi c nhm cp di. Cng a ra v nh gi nhng kh nng ri tm cch t c s nht tr v gii php. Vai tr ca bn nh l mt ch to. Bn khng tm cch gy nh hng nhn phi tha nhn gii php ca bn v bn sn sng chp nhn v thc hin bt c gii php no c c nhm ng h. Phng php tip cn ca Vroom - Yetten l quan trng do nhiu l do. Mt trong nhng l do l n c nhng nh nghin cu hnh vi nh gi cao. Mt l do khc l cc tc gi tin rng nhng ngi lnh o c kh nng thay i cc phong cch ca mnh thch ng vi tnh hung. y l im mu cht tha nhn phng php tip cn theo tnh

hung i vi lnh o. L do th ba l h tin tng rng con ngi c th pht trin thnh nhng nh lnh o c hiu qu cao. Tm tt: Vn lnh o v nng cao nng lc k thut v nng lc qun tr l rt cn thit v ngy nay c tm quan trng i vi tt c cc ngnh sn xut kinh doanh. Mi doanh nghip u cn thit phi o to nng cao nng lc chuyn mn k thut theo n v mnh. S pht trin trong ni b doanh nghip l ngun ch yu cung cp cc nh qun tr ti nng. Cc nh qun tr gi vai tr c bit quan trng i vi s thnh cng hay tht bi trong hot ng sn xut kinh doanh ca cc nh doanh nghip. Bng: Yu cu pht trin nng lc qun tr cc cp. Cp iu hnh 1. Qun tr thi gian 2. Hach nh, t chc 3. nh gi vic thc hin 4. Gii quyt nhng kh khn 5. Hiu tnh cch con ngi 6. T phn tch 7. Khch l ngi khc 8. Qun tr ti chnh 9. D tho ngn sch 10. Xp t mc tiu v th t u tin 11. Triu tp v iu hnh cc cuc hp 12. Giao tip ming v Cp trung 1. nh gi vic thc hin cng vic ca nhn vin 2. Khch l ngi khc 3. Xp t mc tiu v th t u tin 4. Giao tip (ming v vit) 5. Hach nh v t chc 6. Hiu tnh cch con ngi 7. Qun tr thi gian 8. Xy dng i ng 9. Thc hin cc cuc hp c hiu qu 10. Pht trin v o to cng s 11. Chn la nhn vin 12. Kh nng ra quyt nh. 5. Hiu c tnh cch con ngi 6. Pht trin v o to cng s 7. Xp t mc tiu v th t u tin 8. K lut 4. Kh nng giao tip ming Cp thp 1. Khch l nhn vin 2. nh ga vic thc hin cng vic ca nhn vin 3. Kh nng th lnh

vit 13. Quan h qun tr 14. Chin lc v chnh sch

9. Hach nh v t chc 10. Qun tr thi gian 11. Km cp nhn vin 12. Chn la nhn vin 13. Ra quyt nh. oOo V

NNG CAO HIU QU S DNG LAO NG

Tuyn chn nhng nhn vin c nng lc, o to v nng cao trnh lnh ngh cho h mi ch l nhng yu t quan trng ban u, l iu kin cn thit nhng cha b my qun tr ca doanh nghip hot ng c hiu qu. Nhn vin c nng lc khng c ngha l h s lm vic tt. tng c nhn tt khng c ngha l hot ng ca tp th doanh nghip chc chn lm tt. Lm th no pht huy c cc kh nng tim tng trong mi nhn vin v to thnh sc mnh tp th ca doanh nghip t c nng xut, cht lng v hiu qu cao hn. Vn nng cao hiu qu s dng lao ng l khoa hc v ngh thut ca qun tr nhn s.

I. H thng tin lng. Ton b tin lng ca doanh nghip tr cho nhn vin do cng vic lm ca h, l ng lc ch yu kch thch nhn vin lm vic tt. Tin lng l thu nhp ch yu gip cho nhn vin lm thu duy tr v

nng cao mc sng cho h v gia nh h v h c th ho ng vi trnh vn minh trong x hi. mt mc nht dnh, tin lng l mt bng chng th hin ga tr, a v uy tn ca mt ngi lao ng i vi gia dnh, doanh nghip v x hi. Tin lng cn th hin chnh sch i ng ca doanh nghip i vi ngi lao ng. Nhn vin lun t ho i vi mc lng ca mnh; khi nhn vin cm thy vic tr lng khng xng ng vi vic lm ca h, h s khng hng hi, tch cc lm vic. H thng tin lng gi vai tr c bit quan trng trong chnh sch khuyn khch vt cht v tinh thn i vi nhn vin. 1.1 Yu cu c bn v cc hnh thc tin lng. 1.1.1 Yu cu c bn i vi h thng tin lng. - Cch tnh n gin, d hiu, r rng mi ngi u hiu v kim tra c tin lng ca mnh. - Trong c cu tin lng nn c phn n nh v phn linh hot d dng iu chnh khi c s thay i cc yu t lin quan n tr cng lao ng. - H thng tin lng ca doanh nghip phi tun th theo yu cu ca php lut v phi th hin tnh cng bng trong tr lng gia cc doanh nghip trong cng ngnh ngh sn xut kinh doanh. - Tr lng cho nhn vin phi cn c vo nng lc v s c gng, ng gp ca nhn vin i vi hot ng pht trin ca doanh nghip. 1.1.2 Cc hnh thc tin lng ch yu. 1. Tr lng theo sn phm: l phng php tr lng cn c vo n gi hon thnh mt n v sn phm hay cng vic v s lng n v hay cng vic c thc hin. y l hnh thc tr lng mang tnh cht kch thch vt cht mnh m i vi nhn vin, c s dng ph bin i vi cc doanh nghip. 2. Tr lng theo thi gian. p dng i vi nhn vin thc hin cc cng vic khng th tin hnh nh mc chnh xc v cht ch hoc do tnh cht ca sn xut hn ch, nu thc hin tr lng theo sn phm s khng m bo c cht lng sn phm khng em li hiu qu thit thc. Tin lng c tnh trn c s s lng thi gian lm vic v n gi tin lng trong mt n v thi gian. - Tin lng tr cho nhn vin di hnh thc tin t l tin lng danh ngha. Cng mt s tin nh nhau nhng cc thi im khc nhau hoc

 cc vng khc nhau s mua c khi lng hng ho v dch v khc nhau do gi c hng ho v dch v thay i. Khi nim tin lng thc t c s dng xc nh s lng hng ho tiu dng v dch v m ngi lao ng nhn c thng qua tin lng danh ngha. Tin lng thc t ph thuc vo hai yu t c bn: Tng s tin lng danh ngha nhn c v ch s gi c hng ho tiu dng v dch v. Mi lin h gia tin lng thc t v tin lng danh ngha th hin trong cng thc:

WR : Tin lng thc t Wm : Tin lng danh ngha CPI : Ch s gi c hng ha tiu dng v dch v. Mun cho thu nhp thc t ca ngi lao ng tng ln th ch s tin lng danh ngha phi tng nhanh hn ch s gi c hng ho tiu dng v dch v. 1.2 Xc nh mc lng. 1.2.1 Nghin cu tin lng. Nghin cu tin lng nhm xc nh mc lng thnh hnh i vi cc cng vic nht nh trong khu vc. Nghin cu, kho st tin lng s cung cp cc thng tin v nhng mc lng c bit cho cc cng vic c bit. Thng thng nghin cu tin lng theo cc bn cu hi in sn l d hiu v n gin nht, tuy nhin, cc cuc kho st, nghin cu qua in thoi, qua qung co trn thng tin i chng cng l ngun thng tin rt tt. Sau khi nghin cu mc tin lng ca cc cng ty khc, mi cng ty s quyt nh chnh sch tin lng ca mnh cho ph hp vi tnh hnh thc t ca cng ty. Trng hp cng ty mun p dng mc tr lng ging nh cc cng ty khc mc lng thp nht v mc lng ca mt s cng vic chun trong cng ty c p dng theo gi th trng khu vc.

Cng ty n nh mc lng cao hn gi th trng khi cng ty c nhu cu cn tuyn hoc thu ht c s lao ng c trnh lnh ngh cao m rng sn xut kinh doanh, to uy tn cnh tranh cho cng ty, hoc khi hot ng ca cng ty t mc ng nh v hiu qu kinh t cao. Cng ty n nh mc lng thp hn gi th trng trong trng hp cng ty c cc khon phc li v thu nhp thm cho nhn vin, bm m cho tng thu nhp ca nhn vin khng thp hn so vi cng ty khc; hoc khi cng ty to cho nhn vin cng vic lm n nh lu di hay cng ty c kh nng to cho nhn vin nhng c hi tng tin trong ngh nghip. p dng nghin cu tin lng theo ba cch: 1. Khong trn 20% cc chc v c nh gi thc theo gi th trng khu vc. Cch ny da vo vic nghin cu tin lng thc t trn th trng khu vc. 2. D liu nghin cu c s dng nh gi cc cng vic chun, t c th nh gi cho cc cng vic khc trn c s mi lin h ca cc cng vic khc i vi cng vic chun. 3. Cc nghin cu thu thp cc d liu v cc khon phc li v cc khon thu nhp thm khc nh bo him, ngh m, thi gian ngh php... lm cn c c bn cho cc quyt nh ca doanh nghip lin quan n phc li ca nhn vin. 1.2.2 nh gi cng vic: nh gi cng vic nhm xc nh gi tr ca cng vic. Khi tin hnh nh gi cng vic l tin hnh s so snh mt cch h thng v chnh thc cc cng vic xc nh gi tr ca mi cng vic trong mi lin h vi cc cng vic khc, t nh lng cho ph hp. Qu trnh nh gi cng vic ch yu l so snh ni dung ca cc cng vic khc nhau v cc mt s c gng khi thc hin cng vic, trch nhim, k nng iu kin lm vic. Cc yu t so sanh trong nh gi cng vic: C 2 cch tip cn khi so snh cc cng vic khc nhau. - Cch th nht, mang tnh cht trc cm. V d ban c th quyt nh rng cng vic ny quan trng hn cng vic khc m khng cn tm kim cu tr li ti sao cc yu t lin quan dc bit n cng vic.

- Cch th hai, tp trung so snh mt s yu t chung nht ca cc cng vic. Cc doanh nghip khc nhau thng a ra cc yu t so snh khc nhau trong nh gi cng vic. Thng tr lng cng bng tp trung vo 4 yu t ch yu l k nng, s c gng, trch nhim v iu kin lm vic. Theo phng php nh gi cng vic hay tp trung so snh 3 yu t: Bit th no, kh nng gii quyt vn v kh nng tnh ton. vic chn la cc yu t so snh ch yu ph thuc vo bn cht ca cng vic v phng php nh gi cng vic s c s dng. Khi so snh cc cng vic qun tr, c th s dng yu t ch yu so snh l ra quyt nh. Cc phng php nh ga cng vic. 1. Phng php sp xp. y l phng php nh gi cng vic n gin nht, thc hin bng cch sp xp th t ca mi cng vic trong mi lin h vi cc cng vic khc trn c s nh gi chung v mc phc tp ca cng vic. Trnh t thc hin: a. Thu thp thng bo b. Chn cc cng vic v cch sp xp hng cc cng vic cn nh gi. c. Chn cc yu t so snh. d. Sp xp th t cc cng vic. e. Tng hp kt qu. 2. Phng php phn nhm hoc xp hng cng vic. y l phng php n gin v c s dng rt rng ri, trong cc cng vic c phn chia thnh cc nhm. C hai loi nhm: - Nhm cc cng vic tng t nhau. - Nhm cc cng vic rt khc nhau v tnh cht, cch thc hin nhng li tng t v mc kh khn chung. Trong trng hp ny thng gi l xp hng hoc l theo ngch cc cng vic. 3. Phng php cho im.

y l phng php nh gi cng vic v mt nh lng, trong s lng cc yu t so snh c xc nh v cho im mi yu t so snh khi c thc hin cng vic. Cch thc hin: - Xc nh cc yu t so snh nh k nng, trch nhim, s c gng v iu kin thc hin cng vic. - Phn loi mc ca tng yu t. - Cho im cc yu t tng ng vi tng loi theo mc . - Tng hp s im ca mi cng vic theo cc yu t. - So snh cc cng vic theo im, lm c s ca vic nh lng. 4. Phng php so snh cc yu t. y l phng php nh gi cng vic bng nh lng c hon thin t phng php sp xp. phng php sp xp, cng vic c nh gi theo cch xp th t cc cng vic theo mt yu t, chung nht l s kh khn chung ca cng vic. phng php so snh cc yu t mi cng vic c sp xp th t theo nhiu ln, mi ln theo mt yu t cn so snh trong nh gi cng vic nh k nng, yu cu v th lc... Sau tng hp tt c cc ln sp xp th t v xc nh c im cho mi cng vic. 1.2.3 Nhm cc cng vic tng t vo mt ngch lng. Mi ngch lng bao gm nhiu cng vic c th khc nhau v cch thc hin nhng u c mt mc kh khn hoc tm quan trng c th xp x nh nhau. V mt nguyn tc, sau khi nh gi cng vic c th xc nh mc lng cho tng loi cng vic. Tuy nhin, cch lm nh vy rt phc tp v kh qun l, nht l loi doanh nghip c rt nhiu cng vic. Thng thng cc cng ty u c xu hng lm n gin ti a c cu tin lng, v vy cc cng vic tng t v mc kh khn hay tm quan trng c xp vo mt hng v hng chung vo mt ngch lng. Nh vy thay v phi c rt nhiu mc lng ring bit trong mi doanh nghip thng ch c t 10 n 12 ngch lng. Cch nhm cc cng vic vo mt ngch lng c thc hin nh sau:

- Nu s dng phng php cho im hay so snh cc yu t khi nh gi cng vic, cc cng vic c s im ri vo trong mt khong nht nh s c xp chung mt ngch lng. - Nu s dng phng php sp xp th t trong nh gi cng vic, mi ngch lng s bao gm tt c nhng cng vic trong hai hoc ba hng. - Nu s dng phng php phn nhm hoc xp hng trong nh gi cng vic, cc cng vic c xp sn vo mt ngch lng nht nh. 1.2.4 nh gi mi ngch lng. n nh mc lng cho mi ngch lng c thc hin theo ng biu din tin lng. ng biu din tin lng m t bng th cc mc lng hin hnh tr cho cc cng vic trong mi ngch lng trong mi lin h vi s im hay th t sp xp ca cc cng vic. Nu mc lng trung bnh trong ngch lng khng ph hp vi mc lng thnh hnh trn th trng khu vc, cn phi xc nh cc cng vic chun trong mi ngch lng v nh gi li theo cc nghin cu tin lng. Nh vy mc lng mi trn c s gi th trng s ph hp vi mc lng n nh trong ng biu din lng. 1.2.5 Pht trin trt lng. Mi ngch lng thng c 9 n 10 trt lng. Cc trt lng to thnh cc mc hoc cc bc trong mt ngch lng, thng c n nh trn c s thm nin phc v, trnh lnh ngh... Pht trin trt lng c u im l doanh nghip c th tr lng linh hot ph hp vi thi trng sc lao ng, c th d dng thu ht nhng nhn vin giu kinh nghim c trnh chuyn mn cao. Doanh nghip c mc lng linh hot trong cng mt ngch khuyn khch nhn vin lm vic tt, c gng nng cao trnh chuyn mn tay ngh v trung thnh vi cng ty. Nhng nhn vin c thm nin cao, giu kinh nghim c th cn nhn c mc lng cao hn nhng nhn vin mi tuyn dng bc trn. Thng cc trt lng c n nh khong trn hoc di ng biu din tin lng cht t. Trt lng cao nht v trt lng thp nht thng n nh vo khong 15% mc trn hoc di ng biu din tin lng. Hin nay nhiu doanh nghip c xu hng m rng khong cch gia cc

trt lng thp nht v cao nht nhm tng tnh linh hot v kch thch ca tin lng. 1.3 Tr lng cho cc nh qun tr v cc chuyn gia. Vic tr lng cho cc nh qun tr v cc chuyn gia rt phc tp, kh tnh ton chnh xc v kh hp l. Vic nh gi cng vic ca cc nh qun tr v cc chuyn gia ch c th cung cp mt phn cu tr li:"Cn tr lng cho cc nh qun tr v cc chuyn gia nh th no ?" V cc nguyn nhn sau y: - Cng vic ca cc nh qun tr v cc chuyn gia khng ging cng vic ca cc nhn vin khc ch n c khuynh hng nhn mnh cc yu t khng xc nh c v mt s lng nh kh nng nh gi, gii quyt vn , kh nng ra quyt nh. - Hin nay trn th gii c khuynh hng tr lng cho cc nh qun tr v cc chuyn gia rt cao, v cn c vo kh nng hon thnh cng vic ca h hn l da trn cc yu cu iu kin lm vic. 1.3.1 Tr lng cho cc nh qun tr. Thu nhp ca cc nh qun tr bao gm: Tin lng thng (hoc nm). Phc li thng ngn hn v cc c quyn c li t chc v. Mc d tin lng ch chim mt phn trong tng s thu nhp t vic lm ca cc nh qun tr nhng tin lng hin nay li l yu t c bn nht trong tr cng lao ng cho cc nh qun tr v cc thu nhp khc thng u c tnh theo h s t l vi tin lng . - Cch tnh lng cho cc nh qun tr cp thp tng i n gin. Mc lng trung bnh ca h cao hn 10 - 25% so vi cng nhn c tr lng cao nht trong nhm do h ph trch. - i vi cng vic xc nh mc lng cho cp iu hnh li l cng vic c bit kh khn v gy nhiu tranh ci. Mc d cc chuyn gia u thng nht kin cho rng cn phi tr lng cao thu ht cc nh qun tr gii; nhng cng c nhiu kin cho rng lng v thu nhp ca cc nh qun tr cp iu hnh trong cc doanh nghip ln hin nay l qu cao, bt hp l l khng gn vi hiu qu ca sn xut kinh doanh. Nhn chung cch tnh lng c bn v cc thu nhp khc t chc v ca gim c iu hnh l cc k phc tp, rc ri v thng xuyn thay i. Sau y s gii thiu mt s quan im ln tr lng cho cp iu hnh.

- Cc chuyn gia theo trng phi c in cho rng tr lng cho cc nh qun tr cp iu hnh trn c s mi lin h cht ch vi quy m ca doanh nghip. - Nghin cu tin lng 148 gim c iu hnh c tr lng cao nht ti M cho thy yu t quan trng nht n nh tin lng cho h l lnh vc ngnh ngh m doanh nghip hot ng. - Mt phn tch thng k cho thy gim c iu hnh ca 129 cng ty ca M c tr lng theo 2 yu t: trch nhim (gi tr cng vic) v mc hon thnh cng vic. - C mt s kin cho rng c th s dng cc phng php nh gi cng vic qun tr theo cc yu t c bn khi so snh vi cc cng vic khc l: quyn hn chc v, mc phc tp, s kh khn v yu cu sng to ca cng vic, kh nng ra quyt nh. Nh vy vic tr lng cp iu hnh nh th no cho hp l, hin nay vn cn l vn cha c kt lun. 1.3.2 Tr lng cho cc chuyn gia. Chuyn gia l nhng ngi lao ng c o to h thng, c trnh cao v chuyn mn. h l cc nh khoa hc, lut s, bc s... chc nng ch yu ca h l chun b cc phng n cho cc nh qun tr ra quyt nh. Cc yu t ch yu trong cng vic ca h rt kh so snh v nh gi c bng nh lng. S c gng v kt qu hot ng ca h thng ch tc ng n hiu qu hot ng ca cc doanh nghip mt cch gin tip v kh nh gi o lng chnh xc. Thnh cng trong pht minh ca mt k s ph thuc vo nhiu yu t nh cng ty tin hnh vic tip th c tt khng, c tin hnh sn xut sn phm kp thi khng ? Khi tin hnh nh gi cng vic ca cc chuyn gia c xu hng tp trung vo cc yu t gii quyt vn , kh nng sng to, phm vi cng vic, kin thc k thut v mc thnh tho trong cng vic. Cc phng php nh gi cng vic c s dng gm: phng php cho im, phng php so snh cc yu t v phng php phn loi, trong , phng php phn loi c s dng rng ri nht. Thng thng cc doanh nghip c hng lot cc bn m t cng vic trong tng hng ngch cho cc chuyn gia, cn c vo chc v thc t ca cc chuyn gia s c a vo hng ph hp. Tuy nhin, cc n nh tin lng trn c s nh gi cng vic v xp hng cng vic cho chuyn gia cn khng chnh xc. Trong thc t cc doanh nghip

thng s dng cc nghin cu tin lng trong th trng khu vc i vi cc cng vic ca chuyn gia, t xy dng s c cu tin lng cho chuyn gia ca doanh nghip mnh. ng vi mi chuyn ngnh thng c 6 hng (ngch), mi hng li c nhiu trt lng. iu ny gip cho cc doanh nghip c th d dng thu ht cc chuyn gia c ti nng. 1.4 Ch tin lng mi Vit Nam hin nay. Cng vi vic i mi c ch kinh t nc ta, t nn kinh t k hoch ho tp trung sang nn kinh t th trng c s iu tit ca Nh nc. H thng tin lng c khng cn ph hp vi c ch kinh t mi, v khng phn nh ng cht lng v s lng lao ng, lm cho ngi lao ng thiu quan tm n cng vic ca mnh, hu qu l nng sut lao ng gim st. Nm 1993 Nh nc ta ban hnh mt s vn bn php quy, quy nh ch tin lng mi nc ta nhm khai thc tt nht ngun nhn lc di do phc v cho cng cuc xy dng v bo v t nc. Ch tin lng mi nc ta c th hin trong mt s vn bn php quy sau y: 1.4.1 Ngh quyt s 35/NQ/UBTVQH K9, ngy 17/5/1993 ca y Ban Thng v Quc hi ph chun bng lng chc v dn c, bng lng chuyn mn nghip v ngnh To n, Kim st. 1. Bng lng chc v dn c: Bng lng ny cn c vo Ngh Quyt 35/NQ/UBTVQH K9. Theo tinh thn ca Ngh quyt 35 ny th c hai cn c xc nh mc lng: 1 l chc danh, 2 l h s mc lng.H s mc lng c xc nh da trn c s chc danh. V d: Ch tch UBND thnh ph H ni v thnh ph H ch Minh h s 8,2. Mc lng c hng l: 8,2 x 120.000 = 984.000. 120.000 l mc lng ti thiu c quy nh ti im 1, Ngh nh s 25/CP ngy 25/5/1993. 2. Bng lng chuyn mn nghip v ngnh To n, kim sot. Bng lng ny cn c vo Ngh quyt 35/NQ/UBTVQH K9 ngy 15/5/1993 ca Uy Ban Thng v Quc hi. Bng lng ny gm c ngch lng c xc nh theo chc danh v bc lng c xc nh theo bc, t bc 1 n bc 16. Mi chc danh c xc nh theo h s tnh theo bc. V d: Mc lng ca Thm phm To n Nhn dn tnh, thnh ph bc 1, h s 3,62 x 120.000 = 434.000 1.4.2 Ngh nh s 25/CP, ngy 23/5/1993 ca Chnh ph.

Ngh nh ny quy nh mt s im c th nh mc lng ti thiu l 120.000/thng. Mc lng ny l cn c tnh mc lng khc theo h s bc lng, mc ph cp lng. Ch tin lng mi phi m bo nhng nguyn tc sau: - Lm cng vic g th hng lng theo cng vic ; lm vic ngch cng chc, vin chc no th xp lng ngch cng chc vin chc . - Khi thi gi chc v bu c th c gi nguyn lng trong 6 thng, sau lm cng vic g th xp lng theo cng vic . - Vic xp lng mi phi gn vi sp xp li b my t chc, bin ch ca cc c quan hnh chnh s nghip; phi nh gi li nng lc ca cng chc, vin chc theo tiu chun chuyn mn nghip v, nhng ngi khng m nhim c cng vic chuyn mn ang gi th phi xung ngch, xung bc hoc gii quyt bng chnh sch khc. - m bo on kt ni b, cng nhn vin chc phn khi, nng cao hiu qu cng tc. - Giao qu tin lng tng xng vi bin ch c duyt tin ti thc hin khon qu lng trong cc c quan hnh chnh s nghip. 1. H thng Bng lng Hnh chnh s nghip. Bng lng ny cn c vo Ngh nh s 25/CP ngy 23 thng 5 nm 1993 ca Chnh ph. Bng lng ny gm cc ngch lng c xc nh theo chc danh v bc lng t bc 1 n bc 16. Mi chc danh c xc nh theo h s ca bc. V d k thut vin nh my bc 4, h s 2,06. mc lng c hng bng 2,06 x 120.000 = 247.000. 2. Bng ph cp lng. (Ti iu 4 ca Ngh nh s 25/CP ngy 23 thng 5 nm 1993). 1. Ph cp khu vc: p dng i vi ni xa xi, ho lnh c nhiu kh khn v kh hu xu. Ph cp gm 7 mc: 0,1; 0,2; 0,3; 0,4; 0,5; 0,7; 0,9 so vi mc lng ti thiu. 2. Ph cp c hi, nguy him: p dng i vi ngh hoc cng vic c iu kin lao ng c hi, nguy him cha c xc nh trong mc lng. Ph cp gm 4 mc: 0,1; 0,2; 0,3; 0,4 so vi mc lng ti thiu.

3. Ph cp trch nhim: p dng i vi ngh hoc cng vic i hi trch nhim cao hoc phi kim nhim cng tc qun l khng thuc chc v lnh o. Ph cp gm 3 mc: 0,1; 0,2; 0,3 so vi mc lng ti thiu. 4. Ph cp lm m: p dng i vi cng chc, vin chc lm vic t 22 gi m n 6 gi sng. Ph cp gm 2 mc: - 30% tin lng cp bc hoc chc v i vi cng vic khng thng xuyn lm vic ban m. - 40% tin lng cp bc hoc chc v i vi cng vic thng xuyn lm vic theo ca (ch lm vic 3 ca) hoc chuyn lm vic ban m. 5. Ph cp thu ht: p dng i vi cng chc, vin chc n lm vic nhng vng kinh t mi, c s kinh t v o xa t lin c iu kin sinh hot c bit kh khn do cha c c s h tng. Ph cp gm 4 mc: 20%; 30%; 50% v 70% mc lng cp bc hoc chc v. Thi gian hng t 3 n 5 nm. 6. Ph cp t : p dng i vi nhng ni c ch s gi sinh hot (lng thc, thc phm, dch v) cao hon ch s gi sinh hot bnh qun chung ca c nc t 10% tr ln. Ph cp gm 5 mc: 0,1; 0,15; 0,2; 0,25 v 0,3 so vi mc lng ti thiu. 7. Ph cp lu ng: p dng i vi cng chc, vin chc mt s ngh hoc cng vic phi thng xuyn thay i a im lm vic v ni . Ph cp c 3 mc: 0,2; 0,4 v 0,6 so vi mc lng ti thiu. 1.4.3 Ngh nh 26/CP, ngy 23 thng nm 1993 ca Chnh ph. Ngh nh ny quy nh mt s im c th nh mc lng ti thiu l 120.000/thng. Mc lng ny l cn c tnh mc lng khc theo h s bc lng, mc lng ph cp. Ban hnh theo Ngh nh ny cc h thng thang lng, bng lng c p dng trong cc doanh nghip nh sau:

1. H thng thang lng cng nhn. 2. H thng thang lng cng nhn, nhn vin trc tip sn xut kinh doanh v phc v. 3. Bng lng vin chc chuyn mn nghip v v ph cp chc v lnh o. 4. Bng lng chc v qun l doanh nghip. Ngh nh ny quy nh nhng nguyn tc sau: - Lm cng vic g hng lng theo cng vic , chc v thng qua hp ng lao ng v tho c lao ng tp th. - i vi cng nhn v nhn vin trc tip sn xut kinh doanh, c s xp lng l tiu chun cp bc k thut; i vi vin chc l tiu chun nghip v chuyn mn; i vi chc v qun l doanh nghip l tiu chun xp hng doanh nghip theo phc tp v qun l v hiu qu sn xut kinh doanh. - Vic tr lng phi theo kt qu sn xut kinh doanh v doanh nghip phi bo m cc ngha v i vi Nh nc khng c thp hn mc quy nh hin hnh. Nh nc khng h tr ngn sch thc hin ch tin lng mi. 1. H thng thang lng cng nhn sn xut. (Ban hnh km theo Ngh nh 26/CP, ngy 23 thng 5 nm 1993 ca Chnh ph). Bng lng ny gm c Nhm mc lng v bc lng. Nhm mc lng ny quy nh t nhm I n nhm IV tu theo tnh cht ca ngnh ngh. Bc lng c quy nh t bc I n bc VII, tu theo ngnh ngh kinh doanh. Gn lin vi Nhm lng v Bc lng l h s lng. Ta ly ngnh xy dng c bn lm v d1: (Xem bng 5.1) Bng 5.1. H thng thang lng cng nhn sn xut. (Ban hnh km theo Ngh nh s 26CP, ngy 23/05/1993 ca Chnh ph) n v tnh: 1000
Nhm mc lng Bc

I Nhm I - H s Mc lng c hng Nhm II 1,40 - H s 168 Mc lng c hng Nhm III - H s Mc lng c hng Nhm IV - H s Mc lng c hng 1,57 1,47 1,35 162

II

III

IV

VI

VII

1,47 176, 4

1,62 194, 4

1,78 213, 6

2,18 261, 6

2,67 320, 4

3,28 393,6

1,55 186

1,72 206, 4

1,92 203, 4

2,33 279, 6

2,84 340

3,45 414

3,73 1,64 1,83 219, 6 2,04 244, 8 2,49 298, 8 3,23 1,75 1,95 234 2,17 260, 4 2,65 318 387, 6 3,94 472,8 3,05 366 447,6

176, 4

196, 8

188, 4

210

i tng p dng: Nhm I : - Mc, n, st. - Lp ghp cu kin, th nghim hin trng. - Sn vi v lp knh. - B tng. - Duy tu bo dng ng bng sn bay. - Sa cha c kh ti hin trng. - Cng vic th cng khc Nhm II: - Vn hnh cc loi my xy dng

- Kho st o c bn - Lp t my mc, thit b, ng ng - Bo dng my thi cng - Xy dng ng giao thng - Lp t tua bin c cng sut < 25 M.W - Duy tu bo dng ng b, ng st Nhm III : - Xy lp ng dy in cao th - Xy lp thit b trm bin p - Xy lp cu - Xy lp cng trnh thu - Xy dng ng bng sn bay - Cng nhn a vt l - Lp t tua bin c cng sut > = 25 M.W Nhm IV : - Xy dng cng trnh ngm - Xy dng cng trnh ngoi bin - Xy lp ng dy in cao th 500 KV H thng bng lng cng nhn, nhn vin trc tip sn xut kinh doanh v dch v. Ban hnh km theo Ngh nh 26/CP, ngy 23 thng 5 nm 1993 ca Chnh ph. Bng lng ny c xc nh theo chc danh, cn c vo chc danh xc nh h s lng v mc lng theo nhm. C 5 nhm gm Nhm I; II; III; IV; V. V d 2: Bng lng cng nhn, vin chc Bu chnh vin thng (Xem bng 5.2) Bng 5.2. Bng lng cng nhn, vin chc Bu chnh vin thng

n v tnh: 1000. Chc danh I 1. Vn chuyn bu chnh - H s - Mc lng c hng 2, Khai thc bu chnh v pht hnh bo ch - H s - Mc lng c hng 1,40 168 1,65 198 1,95 234 2,36 283, 2 2,92 350,4 1,28 153, 6 1,53 183, 6 1,82 218, 4 2,16 259, 2 2,56 307,2 H s, mc lng II III IV v

V d 3: Bng lng chc v qun l doanh nghip. Ban hnh km theo Ngh nh s 26/CP, ngy 23 thng 5 nm 1993 ca Chnh ph. Bng 5.3. Bng lng chc v qun l doanh nghip n v tnh: 1000. Hng doanh nghip
Chc danh 1. Gim c - H s - Mc lng hng 2. Ph Gim c v k ton trng - H s 6,03-6,34 4,98 5,26 4,32 4,60 3,66 3,94 3,04 - 3,28 6,72-7,06 806,4847,2 5,72-6,03 686,4723,6 4,98-5,26 597,6631,2 4,32-4,60 518,4552 3,66-3,94 439,2472,8 c bit I

H s, mc lng
II III IV

- Mc lng hng

723,6760,8

597,6631,2

518,4552

439,2472,8

364,8393,6

V d 4: Bng ph cp chc v lnh o doanh nghip. Theo phn hng doanh nghip. Bng 5.4. Bng ph cp chc v lnh o doanh nghip n v tnh: 1000.
H s, mc ph cp c bit 1. Trng phng v tng ng - H s - Mc ph cp hng 2. Ph trng phng v tng ng - H s - Mc ph cp hng 0,50 60 0,3 0 36 0,2 0 24 0,1 5 18 0,10 12 0,60 72 0,4 0 48 0,3 0 36 0,2 0 24 0,15 18 I II III IV

V d 5: Bng lng vin chc chuyn mn, nghip v, tha hnh, phc v cc doanh nghip (Xem bng 5.5) Ban hnh km theo Ngh nh s 26/CP, ngy 23 thng 5 nm 1993 ca Chnh ph. i tng p dng: - Chuyn vin cao cp, kinh t vin cao cp, k s cao cp ch s dng doanh nghip hng c bit v c s tho thun ca B Lao ng Thng binh v X hi. - Chuyn vin chnh, kinh t vin chnh, k s chnh ch s dng doanh nghip t hng c bit n hng II.

- Cc chc danh cn li s dng tt c cc doanh nghip. Bng 5.5. Bng lng vin chc chuyn mn, nghip v, tha hnh, phc v cc doanh nghip n v tnh: 1.000 Ch c dan h 1 2 3 4 5

H s, mc lng 6 7 8 9 10 11 12

1.Chuyn vin cao cp, kinh t vin cao cp, k s cao cp - H 4.57 4.86 5.15 5.44 s: 548. 576 618 652. Mc 4 8 lng 2.Chuyn vin chnh, kinh t vin chnh, k s chnh - H 3.62 3.54 3.82 4.10 4.38 4.66 s: 434. 424. 458. 492 450 559. Mc 4 8 4 2 lng 3.Chuyn vin, kinh t vin, k s - H 1.78 2.02 2.26 2.50 2.74 2.98 3.23 3.48 s: 213. 242. 271. 300 328. 357. 387. 417. Mc 6 4 2 8 6 6 6 lng 4. Cn s, k thut vin - H 1.46 1.58 1.70 1.82 1.94 2.06 2.18 2.30 2.42 2.55 2.68 2.81 s: 175. 189. 204 218. 232. 247. 261. 276 290. 306 321. 337. Mc 2 6 4 8 2 6 4 6 2 lng

5.Nhn vin vn th - H 1.22 1.31 1.40 1.49 1.58 1.67 1.76 1.85 1.94 2.03 2.12 2.21 s: 146. 157. 168 178. 189. 200. 211. 222 232. 243. 254. 265. Mc 4 2 8 6 4 2 8 6 4 2 lng 6.Nhn vin phc v - H 1.00 1.09 1.18 1.27 1.36 1.45 1.54 1.63 1.72 1.81 1.90 1.99 s: 120 130. 141. 152. 163. 174 184. 195. 206. 217. 228 238. Mc 8 6 4 2 8 6 4 2 8 lng hng * Cc khon ph cp: iu 4 ca Ngh nh s 26/CP, ngy 23 thng 5 nm 1993 ca Chnh ph. 1. Ph cp khu vc: p dng i vi nhng ni xa xi, ho lnh c nhiu kh khn v kh hu xu. Ph cp gm 7 mc: 0,1; 0,2; 0,3; 0,4; 0,5; 0,7 v 1,0 so vi mc lng ti thiu. 2. Ph cp c hi, nguy him: p dng i vi nhng ngh hoc cng vic c iu kin lao ng c hi, nguy him cha c xc nh trong mc lng. Ph cp gm 4 mc: 0,1; 0,2; 0,3; 0,4; so vi mc lng ti. thiu. 3. Ph cp trch nhim: p dng i vi mt s ngh hoc cng vic i hi trch nhim cao hoc phi kim nhim cng tc qun l khng thuc chc v lnh o. Ph cp gm 3 mc: 0,1; 0,2 v 0,3 so vi mc lng ti thiu. 4. Ph cp lm m: p dng i vi cng nhn, vin chc lm vic t 22 gi m n 6 gi sng. Ph cp gm 2 mc:

- 30% tin lng cp bc hoc chc v i vi cng vic thng xuyn lm vic ban m. - 40% tin lng cp bc hoc chc v i vi cng vic thng xuyn lm vic theo ca (ch lm vic 3 ca) hoc chuyn lm vic ban m. 5. Ph cp thu ht: p dng i vi cng nhn, vin chc n lm vic nhng vng kinh t mi, c s kinh t v o xa t lin c iu kin sinh hot c bit kh khn do cha c c s h tng. Ph cp gm 4 mc: 20%; 30%; 50% v 70% mc lng cp bc hoc chc v. Thi gian hng t 3 n 5 nm. 6. Ph cp t : p dng i vi nhng ni c ch s gi sinh hot (lng thc, thc phm, dch v) cao hn ch s gi sinh hot bnh qun chung ca c nc t 10% tr ln. Ph cp gm 5 mc: 0,1; 0,15; 0,2; 0,25; v 0,3 so vi mc lng ti thiu. 7. Ph cp lu ng: p dng i vi mt s ngh hoc cng vic phi thng xuyn thay i a im lm vic v ni . Ph cp gm 3 mc: 0,1; 0,4 v 0,6 so vi mc lng ti thiu.

II. Kch thch vt cht. Kch thch vt cht l mt ng lc quan trng thc y nhn vin lm vic nhit tnh, c trch nhim, phn u nng cao hiu qu sn xut v cng tc. Kch thch vt cht rt a dng v phong ph. 2.1 Kch thch i vi nhn vin lm vic theo sn phm. p dng h thng tr lng theo sn phm l mt hnh thc kch thch vt cht c t lu c s dng rng ri, c hiu qu cao. N gn thu nhp ca nhn vin vi kt qu sn xut, lao ng trc tip ca h. Nhn vin ra sc hc tp vn ho, nng cao trnh lnh ngh, pht huy sng kin ci tin k thut... tm mi bin php nng cao nng sut lao ng. Tr lng theo sn phm gp phn gio dc thc

lao ng t gic, thc y phong tro thi ua hng hi sn xut gia cc nhn vin trong x nghip, cng ty. Tr lng theo sn phm c th c thc hin theo nhiu dng khc nhau. 2.1.1 Tr lng theo sn phm trc tip c nhn. c p ng i vi nhng cng nhn trc tip sn xut, trong iu kin qu trinh lao ng ca h mang tnh cht tng i c lp, c th nh mc, kim tra, nghim thu sn phm mt cch c th, ring bit. p dng nh mc lao ng c tiu chun sn phm v n gi tin lng ph hp. 2.1.2 Tr lng tnh theo sn phm ca nhm. p dng i vi nhng cng vic cn mt nhm ngi phi hp cng thc hin nh lp rp thit b, sn xut cc b phn lm vic theo dy chuyn, sa cha c kh... trng hp cng vic a dng v t lp li v nguyn tc c th tin hnh nh mc lao ng trn c s khoa hc nhng trong thc t thng da trn c s kinh nghim xc nh n gi tin lng cho c nhm. Trng hp sn phm c nh nn tin hnh nh mc lao ng xc nh tiu chun sn phm v n gi tin lng cho c nhm. 2.1.3 Tr lng theo sn phm gin tip. p dng tr lng cho cng nhn ph. Cng vic ca h c nh hng nhiu n kt qu lao ng ca cng nhn chnh hng lng theo sn phm nh cng nhn sa cha, phc v my dt; cng nhn iu chnh trong nh my c kh. Tin lng ca cng nhn ph tnh bng cch ly mc hon thnh tiu chun sn phm ca cng nhn chnh nhn vi mc tin lng ca cng nhn ph. Cch tr lng ny kch thch cng nhn phc v tt cho cng nhn chnh, to iu kin cho cng nhn vin chnh nng cao khi lng sn phm. 2.1.4 Tr lng nhm.

p dng i vi nhng cng vic m nn giao tng chi tit b phn s khng c li m phi giao ton b khi lng cng vic cho nhm cng vic hon thnh trong mt thi gian nht nh. Cch tr lng ny p dng rng ri trong xy dng c bn, trong nng nghip v sa cha c kh... Ging nh hnh thc tr lng theo sn phm, sau khi nhn c tin lng hon thnh cng vic, vic chia tin lng cho cc thnh vin trong nhm thng cn c vo mc lng ca tng thnh vin v mc tham gia ng gp ca ngi i vi vic hon thnh cng vic chung ca nhm. Cch tr lng ny kch thch cc nhn vin khng ch n lc tch cc bn thn lm vic m cn quan tm nhc nh nhn vin khc cng lm tt v quan tm n hiu qu (hay kt qu) cui cng ca ton b cng vic. 2.1.5 Tr lng theo gi chun. Hnh thc tr lng ny tng t nh tr lng theo sn phm. Cng nhn c thng theo t l phn trn ca h thc hin vt mc tiu chun. V d: Theo quy nh mt cng nhn mi gi phi hon thnh mt sn phm, mt ngy lm vic 8 gi phi hon thnh 8 sn phm. Nu cng nhn X c 10 sn phm, nhu vy tng t vi cng nhn X thc hin 10 gi lm vic theo tiu chun. Cng nhn X hon thnh cng vic vt mc 25%. Vy tin lng ca cng nhn X s c tng 25% so vi quy nh. u im ca cch tr lng ny l kch thch nhn vin lm vic rt ngn thi gian, d hiu, khng cn bit n n gi ca mt sn phm. 2.1.6 Kch thch nhn vin m bo ngy cng. khuyn khch nhn vin i lm y , nhiu cng ty tuy c k hoch thng cho cc nhn vin thng xuyn bo m ch ngy cng, gi cng; cho php chuyn nhng ngy "ngh m" vo k ngh cui nm hoc qua nm sau, hoc c lnh b bng tin. 2.1.7 Tr lng theo sn phm hoc tr lng theo sn phm lu tin. p dng trong cc trng hp cng ty cn hon thnh gp mt s cng vic trong mt thi gian nht nh. V d: kp giao sn phm cho khch hng theo hp ng. Thc cht y l hnh thc tr lng sn

phm kt hp vi hnh thc tin thng (hoc n gi tin lng lu tin) theo mt t l nht nh i vi cc sn phm c thc hin trn nh mc. Vi cch tr lng ny, tc tng tin lng vt ln trn tc tng sn phm, n c tc dng kch thch nhn vin tch cc lm vic rt mnh. 2.2 Kch thch i vi cc nh qun tr. Cc nh qun tr, c bit l gim c iu hnh gi vai tr c bit quan trng i vi hiu qu hot ng ca doanh nghip, do cc cng ty thng ginh cho h nhng phn tin thng ln di dng tin thng ngn hn v tin thng di hn v nhiu c quyn c li t chc v. 2.2.1 Thng ngn hn (thng hng nm). Thng ngn hn khuyn khch cc hot ng c hiu qu trong thi gian ngn hn ca cc nh qun tr, mc tin thng quan h cht ch vi li nhun ca cng ty. Ni chung khng c mt cng thc ring bit tnh t l tin thng cho cc qun tr gia v gim c iu hnh mi cng ty p dng cho mnh mt li tnh ring, vi khong 10 - 12% ca 95% thu nhp rng ca cng ty. Nh qun tr cp cao th mc thng cng cao. V d mt gim c iu hnh c tin lng 150.000 USD/nm, c th nhn tin thng khong 85% tin lng, trong khi nh qun tr nhn tin lng 80.000 USD cng trong cng ty th ch nhn c tin thng mc 30% tin lng, cn tin thng cho nh qun tr cp thp ch bng khong 15% tin lng. Lu rng i vi cc nh qun tr gii th bao gi cng c khon tin xng ng i vi h, cn i vi qun tr gia yu th khng nn thng g c. 2.2.2 Thng di hn. Thng di hn dng khuyn khch cc nh qun tr v s cng tc pht trin cng ty trong thi gian di. Nu ch s dng cc khon thng ngn hn, cc nh qun tr c th tng li nhun ca cng ty trong sut thi gian ngn v b qua cc c hi u t di hn c li cho cng ty v sau.

Ngoi ra thng di hn cn khuyn khch nh qun tr gii gn b lu di vi cng ty. Hnh thc thng l cng ty tng cho h mt s c phn nht nh (iu ny c th lm cho thu nhp ca cc qun tr gia tng hn lng c bn nhiu ln. Cch tnh rt phc tp v linh ng.

2.3 Kch thch i vi nhn vin bn hng. Tin hoa hng l hnh thc kch thch mnh nht i vi nhn vin bn hng, mc d t l hoa hng thay i khc nhau cng ty. Thng thng khi bn c mt khi lng hng ho hoc thc hin c doanh s bn th ngi bn s nhn c hoa hng tnh theo t l phn trm trn doanh s bn. Khi n nh t l hoa hng, cn lu n cc c im v gi tr hng ho, c im hng ho, phng thc thc hin, c im kinh doanh, v tr ca quy hng trong ca hng, kh nng tiu th loi hng ho, sn phm ni chung trn th trng no tu thuc vo thi im nht nh. Cc nghin cu cho thy, hin nay vn song song tn ti ba cch thc tr lng cho nhn vin bn hng: Tr lng thng, tin hoa hng v phi hp thc hin c hai hnh thc. Theo cch thc v t l gia lng thng v tin hoa hng c th l 8/2 hoc 7/3 hoc 6/4. i vi nhng nhn vin xut sc c bit, cng ty cn p dng hnh thc thng da trn kt qu hon thnh cng vic di nhiu hnh thc khc nhau nh tng cho h mt chuyn i du lch; tng ti vi; hoc mn qu c gi tr cao. 2.4 Kch thch i vi chuyn gia. Nh trn trnh by chuyn gia l ngi c trnh chuyn mn su v mt lnh vc no nh k s, cc nh ton hc, vt l hc, tm l hc... Chc nng nhim v ch yu ca h l chun b nhng phng n cho cc qun tr gia ra quyt nh. Cc chuyn gia thng u phi tri qua mt qu trnh hc tp nghin cu lu di c th t c cng v chuyn gia. Cc quyt nh v tin lng, tin thng i vi cc chuyn gia cn ko theo nhiu vn khng thng nht. Mt nguyn nhn quan trng l i vi cc chuyn gia vn tin bc khng quan trng v bc thit nh i vi cc nhn vin khc. Mt phn do cc chuyn gia u c xu hng c tr lng cao, phn khc h c xu hng mun c t do sng to, lm vic v mun c s tha nhn ca cc ng nghip khc.

iu h thit tha mong mun nht khi i lm l c tin lng hp l v c cc phng tin dng c iu kin thun tin cn thit cho h c th lm vic sng to. Tuy nhin, iu khng c ngha l cc chuyn gia khng cn cc kch thch vt cht, cc loi tin thng, cc nhm nghin cu v pht trin sn phm thng nhn c tin thng v kt qu hot ng ca h thng c mi quan h t l nht nh gia tin thng v tin lng. Chu k pht trin thng thng ko di 1 nm, ph hp vi mt chu k thit k, pht trin, tip th sn phm mi. iu lu quan trng i vi vic kch thch cc chuyn gia mc d c th khng c t l tin thng c nh v cao, nhng phi lun bo m cho cc chuyn gia nhng iu kin lm vic tt nht, to iu kin cho h tip tc cc qu trnh o to v c tin thng cho cc pht minh, sng kin. 2.5 Kch thch chung. Kch thch chung p dng i vi tt c mi nhn vin trong cng ty, khng k ngi l qun tr gia, chuyn gia, nhn vin tha hnh do vai tr, cng lao ca ngi lm cho cng ty pht trin, thnh cng. Thng thng l cc pht sinh i mi trong hot ng ca cng ty lm cho cng ty thng li trn thng trng. Cc cng ty thng p dng nhiu hnh thc thng khc nhau: Tin mt, c phn, qu tng c bit, tin thng khng bng tin mt... Ngoi ra hnh thc kch thch chung cn p dng trong cc trng hp sau y: - Thng chung cho cc nhn vin nhn dp Tt, l ln. - Thng cho nhng ngi tn tnh, trung thnh vi cng ty. - Thng cho ngi thng xuyn thc hin tt cng vic c giao. - Bn c phn gi h cho nhn vin ca cng ty. - Bn sn phm gi h cho tt c mi nhn vin.

III. Tr cp v cc khon thu nhp thm khc. Tr cp v cc khn thu nhp thm khc c th bao gm rt nhiu loi nh: Tr lng trong thi gian ngh php, l, tr cp m au, thai sn,

mt sc lao ng, ngh hu, tr cp y t, tr cp hon cnh gia nh kh khn... mt mc nht nh, l nhng quy nh bt buc, ng thi n cng tc dng lm cho nhn vin gn b vi doanh nghip v lm vic tt hn. Ni chung, tng s gi tr cc khon tr cp v thu nhp thm so vi qu lng c bn thng thay i khc nhau cc doanh nghip v cc thi im khc nhau mt s nc trn th gii, ngoi mt s quy nh chung thng nht thc hin trong c nc nh: s ngy ngh l trong nm, mt s khon tr cp bo him v thu nhp thm ch quy nh tn khon mc cn c, cc cng ty thng p dng rt nhiu khon tr cp v thu nhp thm cho nhn vin khc nhau, t l hay gi tr ca cc khon tr cp thu nhp thm cng khc nhau tu thuc vo chnh sch nhn s v kh nng ti chnh ca doanh nghip. nc ta cc ch chnh sch i vi vin chc Nh nc rt nhiu v quy nh rt chi tit. V d ch ring v ch tr cp thai sn i vi n cng nhn vin chc bao gm rt nhiu cc khon mc khc nhau: Thi gian ngh sinh con, tr cp nui dng sinh con v mua vt dng cho con, tr cp nui con nh, tr cp sy thai, no thai... Thc hin ch khc nhau i vi nhng ngi c s lng con khc nhau. Gi tr ca cc khon tr cp thng xuyn thay i. Khi chuyn sang c ch th trng, s lng vin chc Nh nc trn tng s ngi lao ng ch chim mt t trng khng ln. Do trong phn tr cp v cc khon thu nhp thm ti thiu v bt buc m bt c ngi lao ng Vit nam no khi lm vic trn t nc Vit Nam cng u c hng. Cc khon tr cp v thu nhp thm c chia thnh cc nhm sau: 3.1 Tr lng i vi thi gian khng lm vic. Bao gm cc khon: Tr lng trong thi gian ngh php, l, tr cp tm ngng lm vic v m au. + 1. Tr lng trong thi gian ngh l, ngh php. Ngi lao ng c hng nguyn lng vo cc ngy l sau: - Tt dng lch: 1 ngy (1/1) - Tt nguyn n: 3 ngy (ngy tt nin, v ngy 1 v 2 thng ging m lch). - Ngy Quc t lao ng: 1.5 (chiu 30/4 v ngy 1/5) - Ngy Quc khnh nc Cng ho X hi Ch ngha Vit nam: 2 ngy (29 v 3-9)

- Ngi lao ng lm vic lin tc 11 thng th c ngh php nm hng nguyn tin lng. C th: - Lm vic trong iu kin bnh thng c ngh 10 ngy. - Lm vic trong iu kin nng nhc c hi, nguy him c ngh 12 ngy. - Khi ngy ngh nm trng vi ngy ngh hng tun hoc ngy ngh l th nhng ngy khng c tnh tr vo ngy ngh php nm. Khi ngi lao ng c cha, m (c bn v hoc bn chng) v, chng, con cht th c ngh t 1 n 3 ngy hng nguyn lng. + 2. Tr cp tm ngh vic. Trng hp ngi lao ng phi tm thi ngng vic khng phi v l do c nhn ngi lao ng s c hng tr cp do hai bn ch th tho thun nhng khng c t hn 70% mc tin lng k kt trong hp ng lao ng. + 3. Tr cp m au. Ngi lao ng b m au c i khm bnh v iu tr ti cc c s y t, bnh vin, tr cp m au v chi ph khm bnh, thuc men, iu tr, thi gian v mc tr cp do ngi ch v ngi lao ng tho thun, nhng mc tr cp m au khng thp hn 70% mc tin lng v thi gian tr cp khng qu 12 thng. 3.2 Tr cp khi ngi lao ng b tai nn lao ng, bnh ngh nghip, b cht v bo him x hi v mt sc lao ng, thi vic, hu tr. Ngi lao ng b tai nn lao ng hoc bnh ngh nghip c iu tr ti cc c s y t v bnh vin Nh nc., c tr cp bng 100% lng v mi khon chi ph trong thi gian iu tr cho n khi khi bnh. Tai nn lao ng hoc ngh nghip gy thng tt th c hi ng gim nh y khoa xp hng thng tt v c tr cp mt sc lao ng do thng tt gy nn. Mc tr cp ph thuc vo hng thng tt v c tr cp thng tt mt ln theo quy nh nh sau: (Xem bng 5.6) Bng 5.6. Mc tr cp tai nn lao ng v bnh ngh nghip.

Hng thng tt
- T l % mt sc lao ng - S thng tr cp tnh theo tin lng

Khng hng 5 - 20 1-2

4 21 - 40 3-5

3 41 - 60 6-8

2 61 80 9 - 10

1 > 80 12

- Khi ngi lao ng cht th thn nhn c tr cp tin chi ph v chn ct v tr cp mt ngi nui dng. - Mc tr cp chi ph chn ct do cng on hoc i din ca tp th lao ng v ngi ch tho thun nhng khng c thp hn quy nh ca Nh nc i vi cng nhn vin chc. - Mc tr cp v mt ngi nui dng khng thp hn 15 thng tin lng nu cht do tai nn lao ng hoc bnh ngh nghip v khng thp hn 6 thng tin lng nu cht do m au hoc cc tai nn ri ro khc. - Mc bo him x hi cho cc trng hp hu tr, ngh v mt sc lao ng, thi vic (chm dt hp ng lao ng) l 10% tin lng theo hp ng lao ng. Ngi ch c trch nhim hng thng gi li mc bo him ny ti ngn hng cho ngi lao ng hoc phi np vo qu bo him x hi, sau chi tr cho ngi lao ng khi h hu tr, mt sc lao ng ging nh i vi cng nhn vin chc Nh nc, nu ngi lao ng cha iu kin ngh hu v mt sc lao ng nh cng nhn vin chc Nh nc th h s c tr tr cp thi vic theo quy nh hin hnh. i vi nhng ngi lao ng hp ng theo mt cng vic nht nh, theo ma v, mc BHXH 10% tin lng, c th c tr trc tip hng thng cng tin lng. 3.3 Tr cp thai sn i vi lao ng n. Lao ng n c thai th c ngh i khm thai, sinh ln 1 v ln th 2 c ngh lm vic v c tr cp thai sn bng 100% tin lng, c bi dng sinh con mua sm vt dng cho con (nu sinh i, sinh ba) ln th nht, hoc c mt con m sinh i, sinh ba ln th hai th c tr cp bi dng v mua vt dng theo s con tng gp 2, gp 3 mc quy nh, c ngh cho con b mt gi/ngy khi con t 12 thng tui tr xung.

Ngoi cc khon tr cp v thu nhp thm k trn, cng nhn vin chc Nh nc cn c hng nhiu quyn li u i khc nh tr cp gia nh kh khn, n cng nhn vin chc c tr cp chm sc con m. Trong thc t nhiu doanh nghip t nhn v c quc doanh cn p dng mt s ch tr cp, to thm thu nhp cho nhn vin, theo chng trnh nng cao phc li cho nhn vin rt phong ph a dng, va c ngha kch thch vt cht, va c ngha kch thch tinh thn i vi nhn vin. Phn ln cng nhn vin trong cc doanh nghip ln u hi lng vi cc hnh thc thu nhp thm so vi s tin dng tr thay vo tin lng cho nhn vin.

IV. Kch thch tinh thn. Lng bng v cc khon thu nhp khc gi vai tr c bit quan trng trong kch thch nhn vin lm vic. Tuy nhin cc kch thch tinh thn cng gi vai tr rt quan trng nhm tho mn cc nhu cu a dng v ngy cng cao ca nhn vin. Mi ngi cn c nim vui trong cng vic, c knh trng, danh ting a v cc mi quan h. Kinh t cng pht trin th cc nhu cu tinh thn cng c nng cao. kch thch tinh thn c tc dng nhm nng cao tnh t gic v sng to trong mi hot ng ca sn xut kinh doanh. Di y l mt s chng trnh kch thch tinh thn nhm nng cao hiu qu qun tr mt s nc trn th gii. 4.1 Nng cao cht lng cuc i lm vic. Nng cao cht lng cuc i lm vic l th hin mc c tho mn cc nhu cu c nhn quan trng do lm vic trong t chc ca doanh nghip. Bao gm cc ni dung: 1. c i x bnh ng, hp l, lnh o quan tm n nhn vin. 2. To c hi cho tt c mi nhn vin c pht huy ti a mi kh nng tim tng trong mi ngi. 3. To c hi cho tt c mi nhn vin tham gia tch cc vo vic ra quyt nh quan trng lin quan n cng vic ca h. 4. Tr lng tng xng, cng bng v hp l.

5. Mi trng lm vic lnh mnh, an ton. Qun tr nhn s c kh nng tc ng ln vic nng cao cht lng cuc i lm vic v nhiu phng din. (Xem bng 5.7) Bng 5.7. S tc ng ca qun tr nhn s vo chng trnh nng cao cht lng cuc i lm vic: Hat ng Tc ng ln chng trnh nng cao cht lng cuc i lm vic 1. Phn tch tm ra nhng yu cu i vi nhn vin thc hin cng vic, lai b ng tc tha, t c th b tr nhng nhn vin c thi v k nng ph hp vi cng vic, hng dn h thc hin cng vic mt cch nhanh nht v tha mn cao nht i vi cng vic. 2. t ng ngi vo ng vic sao cho mi nhn vin c c s tha mn ti a, c tng thng v c c kinh nghim trong cng vic.

1. Phn tch cng vic

2. Chn la

3. nh gi cng vic 3. Tr lng y hp l cng bng. 4. Cc chnh sch v 4. To ra mi trng lm vic an tan lao ng an ton v sc khe lnh mnh. 5. Khen thng 5. Kch thch v vt cht v tinh thn cho mi nhn vin.

nh gi mt doanh nghip nng cao cht lng cuc i lm vic ca nhn vin cn ch : 1. Tr lng: Tr lng cho tt c mi nhn vin nhanh chng, kp thi, cng bng, hp l, tng xng vi vic lm ca nhn vin. 2. Phc li: m rng chng trnh phc li vo nhiu lnh vc, quan tm n i sng ca nhn vin v gia nh h di nhiu hnh thc phong ph nh: tng qu sinh nht, l ci cho nhn vin, gip khi gia dnh nhn vin gp kh khn t xut. 3. Quan h lnh o v cp di: duy tr mi quan h thn thit chn thnh, ci m gia lnh o v cp di. Cho php cc nh qun tr trc tuyn c s dng cc quyn khen thng, ph bnh cp di. Trch qu cho cc nh qun tr gia chi dng vo cc vic lm tng cng quan h

gn b ca nhn vin i vi doanh nghip nh thm hi nhn vin khi m au. 4. thc hin chng trnh bi dng v nng cao trnh c bit cho tt c cc nh qun tr. 5. Thc hin cc nghin cu tm hiu v quan im, nguyn vng nh gi ca tt c nhn vin trong cng ty v tt c cc hot ng kinh doanh ca doanh nghip. 6. Chu k thc hin nh gi thc hin cng vic ca nhn vin yu cu cc nh qun tr cng ngi bn bc vi nhn vin v mc tiu pht trin ca doanh nghip v ca c nhn. 7. Thnh lp cc nhm cht lng trong doanh nghip, to iu kin cho tt c mi nhn vin c th tham d vo cc quyt nh lin quan n cng vic ca h. 8. S dng h thng thi gian lm vic linh ng, nh rt ngn ngy lm vic trong tun, gi lm vic trong ngy hoc thay i thi gian biu lm vic cho nhn vin c kh nng lm vic ph hp, thun tin v hp l nht. Chng trnh nng cao cht lng cuc i lm vic da trn hai vn c bn l cc yu t c tnh cht k thut nh thi gian lm vic linh ng v da trn nhng tnh cm chn thnh hiu bit, trung thc tt c cc cp ca t chc. 4.2 Qun tr chng trnh mc tiu. 4.2.1 Khi nim. Qun tr chng trnh mc tiu bao gm vic t ra cc mc tiu c bit, c th o lng c cho mi nhn vin v sau nh k xem xt li qu trnh tin b ca nhn vin nhm t c mc tiu . Cc nh qun tr khuyn khch nhn vin tham gia vo chng trnh mc tiu theo cch thc sau: 1. t mc tiu ca t chc cng ty: Xy dng vic hoch nh cho nm sau, gm cc mc tiu c th. 2. t mc tiu ca cc phng ban: Lnh o ca phng ban v cc gim th nghin cu mc tiu ca doanh nghip v t ra cc mc tiu tng ng ca phng ban.

3. Tho lun mc tiu ca phng ban thng qua cuc hp ton th nhn vin trong phng ban v ngh tt c cc nhn vin ng gp kin pht trin, hon thin mc tiu ca phng ban v mc tiu tng ng ca c nhn. 4. Lnh o phng ban v cc nhn vin ra cc mc tiu ra cc chng trnh hnh ng ngn hn. 5. Xem xt li vic thc hin: Lnh o phng ban so snh vic thc hin ca cc nhn vin vi cc mc tiu cn t c. 6. Cung cp thng tin phn hi: Lnh o phng ban hp, xem xt li vic thc hin ca nhn vin, nh gi s tin b ca nhn vin trong qu trnh phn u nhm t mc tiu ra, cung cp thng tin phn hi cho nhn vin. Cch lm ny to iu kin cho nhn vin tham gia vo vic ra quyt nh lin quan n cng vic ca nhn vin v gn quyn li, trch nhim c nhn vi quyn li trch nhim ca phng ban. Qun tr chng trnh mc tiu pht trin kinh nghim thc t ca cc qun tr gia, ng thi qun tr chng trnh mc tiu cng da trn ba c s: Xp t mc tiu, thng tin phn hi v ngi tham gia. Khi mc tiu c thng bo r rng, nhn vin thng lm vic tt hn l khi khng c thng bo v mc tiu, hn na n thc y nhn vin lm vic tt hn c khen thng. C thng tin phn hi v kt qu thc hin cng vic l mt iu kin quan trng khuyn khch nhn vin lm vic tt hn. Ngi lm tt s phn khi, nhit tnh trong cng vic hn. Ngoi ra vic cung cp thng tin phn hi gip cho nhn vin hiu bit r hn v v tr v trng trch ca h. Thu ht tt c mi nhn vin tham gia vo vic t ra mc tiu ca phng ban v cho chnh mnh gp phn lm tng s hiu bit, c trch nhim v thc thc hin cc mc tiu ca phng ban. Ngoi ra qun tr chng trnh mc tiu cn c thm mt s u im nh: Ch o v phi hp hot ng ca cc nhn vin nhm t c mc tiu ca t chc, gp phn pht trin cc c nhn ton din. 4.2.2 Cch thc xp t mc tiu c hiu qu. Cc bn xp t cc mc tiu c hiu qu:

1. t cc mc tiu phi da trn c s kt qu sn phm u ra, c cc s liu c th, khng nn da vo qu trnh sn xut kinh doanh chung. 2. Cc mc tiu nn tp trung vo nhng vn trng yu nh: s lng, cht lng, kp thi gian, hay li nhun. i vi mi loi lnh vc cn chn ra mt thc o v sau cn t ra cc thc o c th. V d: Lnh vc - S lng -Cht lng - Kp thi - Tin bc Thc o - S lng hng bn c - S li phn nn ca khch hng - % s bo co kp thi - % vt chi ngn sch Mc tiu - 2000 sn phm/thng - Khng - 90% bo co bn hng kp thi gian - Khng qu 5%/nm

3. Cc mc tiu phi c bit c th v o lng c. i vi cc mc tiu nh tnh th phi c th, cc mc tiu nh lng th phi o lng c. 4. Thng xuyn ra cc mc tiu c yu cu nng cao nhng nhng mc tiu phi thc hin, c kh nng t c. Nu mc tiu t ra qu cao, khng th t c s lm cho cc nhn vin tht vng, b cuc v thc hin cng vic km. 5. Chia mc tiu thnh cc mc tiu nh theo tng bc hay tng giai on trong qu trnh phn u t c mc tiu. Nn m rng kh nng cc nhn vin tham gia vo vic xy dng mc tiu ca t chc. 4.3 Chng trnh nng cao hiu qu tp th nhm. 4.3.1 Khi nim. Chng trnh ny nhm nng cao hiu qu lm vic ca tp th nhm ngi lao ng. Phng php ny cho php cng nhn thc t lm vic, c c hi hiu bit v cc vn lin quan n cng vic ca h. H bit c cng vic ca h c thit k nh th no, trong qu trnh thc hin ra sao v cc yu cu v thi , tinh thn v k thut ca cng vic tt hn. Vic tm ra thao tc hp l trong qu trnh lm vic theo nhm nhm pht huy tinh thn tp th trong mi hot ng sn xut kinh doanh.

4.3.2 Nhm t qun. Nhm t qun l phng php nhm nng cao hiu qu ca nhm trong doanh nghip. Thng thng nhm c t chc di 20 cng nhn. Khi la chn cng nhn vo lm vic theo nhm cn tnh ton n s tng ng v tm l v x hi. Nhm hot ng di s ch o ca mt ngi c bu ln t nhng thnh vin ca nhm, nhm c quyn la chn cc thnh vin mi t nhng ngi do phng nhn s gii thiu. Nhm c mc hot ng c lp rt cao, thng c giao ton quyn v chu trch nhim hon ton v mt giai on nht nh trong qu trnh sn xut ca doanh nghip. Nhm s t xc nh nhng phng php lm vic cn thit, sp xp thi gian, b tr cc thnh vin thc hin, trn c s ca cc mc tiu, yu cu sn xut kinh doanh t ra t trc. Kt qu p dng nhm t qun rt kh quan, to ra bu khng kh tm l rt thun tin trong sn xut. Nhm t qun lm thay i mi quan h ca ngi cng nhn vi cc chc nng ca h, thc cht mi cng nhn dng nh c trao quyn ca nh qun tr. Chnh iu ny lm cho h lao ng tch cc ch ng, ng vin tt hn nhng tim nng sng to ca h. Cng c tng cng s hp ng tp th lm tng nhanh nng xut lao ng v cht lng sn phm. 4.3.3 Nhm cht lng. 1. Khi nim nhm cht lng: Nhm cht lng l nhm t 5 n 10 nhn vin c o to c bit, h sinh hot theo chu k (khong 1 gi/tun) nhm mc ch xc nh v gii quyt cc vn kh khn trong lnh vc cng vic. Thnh vin trong nhm l nhng nhn vin lm vic trong mt cng on sn xut hay dch v. 2. Cc bc thnh lp nhm cht lng. Qu trnh hnh thnh nhm cht lng tri qua 4 bc: + Bc 1: Hoch nh. Bc ny thng bt u t khi ban gim dc ra quyt nh thnh lp cc nhm cht lng v thng ko di 1 thng. Thng thng s c mt nhm c vn gip ban gim dc xc nh v chn lc cc nhm cht lng ca doanh nghip. iu quan trng nht trong bc u tin l chn "hi ng iu khin". Hi ng iu khin l nhm trc tip ch huy hot ng ca nhm cht lng trong cng ty. Trong hi ng nn c cc thnh vin c kin

thc hiu bit thuc v nhiu lnh vc lin quan n tt c cc chc nng hot ng ca tt c mi cng nhn vin nh: sn xut, nhn s, kim tra cht lng, o to, Marketing, ti chnh... Hi ng iu khin c trch nhim xc nh cc mc tiu quan trng cho cc nhm cht lng. Theo loi hnh hot ng khc nhau cc mc tiu cn xc nh c th cho tng nhm nh: Gim sai st, ph phm, tng cng kch thch vt cht, nng cao cht lng sn phm, to iu kin mi trng lm vic tt hn. Hi ng iu khin cn xc nh thm mt s hot ng c coi l ngoi quy nh ca nhm cht lng nh vn lng bng, phc li; nhng vn c nhn ca nhn vin. Hi ng iu khin chn ngi c trch nhin phi hp hot ng hng ngy ca cc nhm cht lng. Ni chung ngi c chn lm nhim v phi hp hot ng ca cc nhm cht lng, o to th lnh cho cc nhm cht lng, triu tp hp v c cc chuyn gia gip cc nhm cht lng khi cn thit, duy tr yu t thc y hot ng ca nhm. + Bc 2: o to. Nhn vin chuyn trch th lnh cc nhm cht lng s c o to trong khong 4 ngy v nhiu lnh vc. Trong ngy u hc vin s gp g vi cc v c vn tho lun v bn cht v mc tiu ca cc nhm cht lng. + Bc 3: Lm l ra mt. Lm l ra mt th lnh ca nhm cht lng. Cch thc tin hnh nh sau: Lnh o phng, ban phn xng triu tp hp tt c nhn vin, gii thiu nhm cht lng, th lnh ca nhm cht lng v nhn vin chuyn trch v hot ng ca cc nhm cht lng vi cc nhn vin. Tt c nhn vin u c ph bin s lin h vi nhm cht lng v tt c mi xut ci tin hay sng kin c lin quan n cng vic ca h khng k h c tham gia nhm cht lng hay khng. Th lnh ca nhm lin h vi tng nhn vin xc lp cc mi quan h cn thit cho nhm cht lng ra iu l hot ng, nhn vin chuyn trch s gii thch cch thc thu thp s liu v phng php gii quyt cc vn cho cc thnh vin ca nhm cht lng. + Bc 4: Hot ng.

Mi nhm cht lng s i su phn tch v gii quyt cc vn thc tin ca mnh theo trnh t: 1. Xc nh vn cn gii quyt hay cn ci tin c th nu ln cc vn lm th no nng cao cht lng sn phm, tit kim thi gian, chp hnh k lut lao ng... 2. Chn lc vn : Cc thnh vin ca nhm cht lng nn chn cc vn ca h mong mun c gii quyt. Thnh vin ca nhm thng l nhng ngi bit r cc vn ca nhm. Ci g gy tr ngi, kh khn nht cho h trong cng vic v h v tr rt thun li la chn cc vn cn gii quyt. 3. Phn tch vn : Nhm cht lng thu thp v phn tch cc d kin v vn cn gii quyt theo cch c o to, hng dn. Cn lu l cho cc thnh vin ca nhm ch khng phi l cc chuyn gia hay th lnh gii quyt vn thc t, m chnh h gii quyt c, s khuyn khch, ng vin h rt nhiu. 4. kin ngh gii quyt: Cc quyt nh, xut ca nhm s c cc thnh vin ca nhm trnh by ming vi lnh o km theo cc s h thng m h chun b sn. 5. Lnh o xem xt li cc kin ngh, xut ca nhm cht lng v ra quyt nh. Lnh o phng, ban, phn xng s xem xt k lng cc kin ngh, xut ca nhm cht lng, khi cn thit c th ngh mt vi nhn vin chc nng gip trong vic phn tch cc kin ngh, xut ca nhm cht lng, sau lnh o phng, ban s ra quyt nh. Trong trng hp cc kin ngh khng c chp thun, lnh o phi c cch gii thch kho lo khng lm gim nhit tnh ca cc thnh vin trong nhm cht lng. 4.4 Cc hnh thc khuyn khch khc. 4.4.1 p dng ch thi gian lm vic linh ng. Do cc c im v c nhn v gia nh khc nhau, vic p dng ch , thi gian lm vic linh ng s lm cho nhn vin cm thy rt thoi mi, t do trong cng vic v gn b vi cng ty ca mnh. Ch thi gian lm vic linh ng th hin qua vic cho php nhn vin c thc hin ch ngy lm vic rt ngn, lc chn thi gian bt u ca lm vic khc nhau, hoc cho php 2 hay 3 nhn vin tho thun thay phin nhau thc hin cng vic. 4.4.2 T chc cc hi thi, l k nim.

Trong doanh nghip nn nh k 1 nm mt ln t chc cc cuc thi hng ti nng cao trnh lnh ngh cho nhn vin ca mnh nh hi thi bn tay vng. Thng xuyn t chc cc cuc thi ngn ngy vo mt mc tiu trng tm no trong sn xut kinh doanh hoc lm cho cng nhn vin gn b hn na vi doanh nghip. Cc hnh thc nh thi ngi hon thnh khi lng sn xut sm nht, ngi c sn phm p nht, ngi c ti qung co sn phm... Nhng ngi ot gii c nhn mt giy khen ca doanh nghip v nhn c tin thng. Nhn dp k nim ngy thnh lp doanh nghip vo dp l, tt nn c phn qu ca doanh nghip tng cho tt c nhn vin, c bit l nhng ngi c qu trnh cng hin nhiu nm cho doanh nghip k c ngi ngh hu. Ngoi ra nn t chc cc cuc giao lu kt ngha gia cc phng, ban, phn xng hoc t chc cc cuc chiu i cui nm gp mt thn mt mi ngi. Thnh lp phong truyn thng, s vng ca doanh nghip ghi li nhng thnh tch tt p m doanh nghip t c.

V. nh gi thc hin cng vic. 5.1 Khi nim v vai tr ca nh gi thc hin cng vic. Khi nim: nh gi cng vic thc hin l o lng kt qu cng vic thc hin so vi ch tiu ra. Vai tr ca nh gi thc hin cng vic. - nh gi tnh hnh thc hin cng vic ca nhn vin cung cp cc thng tin c bn, da vo , cc doanh nghip mi c th ra quyt nh v vn thng tin v tin lng ca nhn vin. - Gip cho nh qun tr v cc nhn vin c c hi xem xt li cc phm cht lin quan n cng vic cn thit phi c ca mt nhn vin. Hu ht mi nhn vin u mong mun bit c cc nhn xt, nh gi ca ngi ch huy, lnh o v vic thc hin cng vic ca mnh. nh gi tnh hnh thc hin cng vic ca nhn vin, cung cp cc thng tin ny cho nhn vin. - Gip cho cc nh qun tr v cc nhn vin xy dng k hoch iu chnh li nhng sai st trong vic thc hin cng vic ca nhn vin.

Ni dung trnh t nh gi tnh hnh thc hin cng vic c tin hnh theo ba bc. 1. Xc nh cng vic. Xc nh cng vic c ngha l s thng nht gia nh qun tr v nhn vin v : - Nh qun tr mong i nhn vin thc hin ci g. - Nhng tiu chun mu, cn c vo s tin hnh nh gi thc hin cng vic ca nhn vin. 2. nh gi vic thc hin cng vic c ngha l so snh vic thc hin cng vic ca nhn vin vi tiu chun mu. Trong bc ny c th s dng nhiu phng php nh gi thc hin cng vic khc nhau. 3. Cung cp thng tin phn hi: C th thc hin mt ln khi vic nh gi thc hin cng vic kt thc hoc c th thc hin cng vic nhiu ln trong sut qu trnh nh gi vic thc hin cng vic ca nhn vin, iu ny ph thuc vo tnh cht, c im ca cng vic. Cc cng vic rt a dng v phc tp. nh gi tnh hnh thc hin cng vic ca cng nhn sn xut lm vic theo nh mc lao ng th n gin, c th cn c trc tip vo mc hon thnh ca cng nhn. nh gi tinh hnh thc hin cng vic ca cc nhn vin khc li rt phc tp, kh chnh xc v thng s dng nhng phng php cn thit. 5.2 Cc phng php nh gi tnh hnh thc hin cng vic. 5.2.1 nh gi bng bng im v th. y l phng php n gin v ph bin nht nh gi thc hin cng vic. Trong bng lit k nhng im chnh yu theo yu cu ca cng vic nh cht lng, s lng cng vic... v sp xp th t theo nh gi thc hin cng vic t mc km nht n xut sc. Mi nhn vin s c cho im ph hp vi mc thc hin tng im chnh theo yu cu ca cng vic. Sau tng hp li, a ra nh gi chung v tnh hnh thc hin cng vic ca nhn vin. 5.2.2 Xp hng lun phin.

Mt phng php n gin nh gi nhn vin l sp xp h t ngi gii nht n ngi km nht, theo mt s im chnh nh: Thi lm vic, kt qu cng vic ... Cch thc hin: - Lit k tt c cc nhn vin cn nh gi. - Trn biu mu, i vi tng im chnh, xc nh nhn vin c nh gi cao nht, ln lt n ngi km nht. 5.2.3 So snh cp. Phng php so snh cp gip cho vic sp xp nhn vin theo phng php sp xp, c hiu qu cao hn. i vi mi yu cu (hay im) chnh yu nh s lng v cht lng cng vic... Mi nhn vin s c so snh vi mt nhn vin khc trong tng cp. 5.2.4 Ph bnh lu gi. Theo phng php ny nh qun tr lu gi li mt s vn rc ri, trc trc lin quan n t cch thc hin cng vic ca mi nhn vin, sau khong thi gian 6 thng, nh qun tr gp nhn vin bn v vic thc hin cng vic ca nhn vin, nhc li cc rc ri hay trc trc , v kim tra xem nhn vin c t gii quyt c cc rc ri trc trc cha. u im ca phng php ny l n yu cu cc nh qun tr phi lun lun nhc nh n cc rc ri, cc trc trc trong vic thc hin cng vic ca nhn vin v t c bin php kim tra, nhc nh nhn vin, tm cch loi tr cc sai st ca h trong thc hin cng vic. 5.2.5 Phng php mu tng thut. Nh qun tr yu cu nhn vin di quyn m t, tng thut li vic thc hin cng vic ca nhn vin di quyn nhm s b ra mc tiu, k hoch hnh ng v khuyn khch sao cho nhn vin lm vic c th vt cc tiu chun mu. Trong mu tng thut cng c phn nh gi s b thc hin cng vic ca nhn vin v cc mt. Yu cu gim st, kinh nghim lm vic v nh gi chung v thc hin cng vic. 5.2.6 Phng php phi hp. Phng php ny phi hp nhng u im ca phng php mu tng thut phe bnh v cho im. Trnh t thc hin nh sau:

1. Xc nh cc im mu cht v rc ri trong cng vic . 2. Chia cc im mu cht v rc ri thnh nhiu nhm nh. Mi nhm l mt i lng. 3. Vi mi i lng cn c nh gi chia theo nhiu mc khc nhau, phn loi t mc km nht n mc tt nht. mi mc c minh ho gii thch bng im mu cht hoc rc ri trong thc hin cng vic. u im ca phng php ny l:Tiu chun nh gi c chn lc chnh xc, r rng, d hiu. Cung cp thng tin nhn xt, nh gi v ngi thc hin cng vic nhanh chng. Cc i lng nh gi c lp vi nhau v ph hp vi thc t.

VI. Nng cao hiu qu nh gi tnh hnh thc hin cng vic ca nhn vin. 6.1 Nhng li thng mc khi thc hin nh gi cng vic. 1. tiu chun khng r rng. Cn phn bit r yu cu mi mc: xut sc, kh, trung bnh, km l g. Lm c nhng vic g, k nng c th ra sao th xp vo loi xut sc. Nhng ngi khc nhau s c cch hiu v p dng khc nhau v cc tiu chun xut sc, kh, trung bnh v km. Nu nh khng c cch hng dn phn loi c th vi tiu chun khng r rng, cng mt nhn vin c th c nh gi mc khc nhau. iu ny s lm gim tnh chnh xc v hiu qu ca vic nh gi thc hin cng vic ca nhn vin. 2. Thin kin: Th hin khi nh gi chung, vic thc hin cng vic ca nhn vin, nh qun tr ch cn c trn mt tiu chun no hoc mt nt chnh no . 3. Xu hng trung bnh: Xu hng nh gi nhn vin v mc trung bnh, khng c ngi xut sc, cng khng c ngi qu km. 4. xu hng cc oan: Nh qun tr c xu hng nh gi nhn vin theo cch qu cao hoc qu thp. Tt c nhn vin du c nh gi tt c hoc km c. 5. nh kin:Xu hng cho cc yu t khc bit v c nhn nh tui tc, mu da, gii tnh nh hng n nh gi thc hin cng vic.

6.2. Mt s bin php c bn nh gi tnh hnh thc hin cng vic ca nhn vin. Lm cho nhn vin tin tng vo vic nh gi thc hin cng vic l cng bng v h tch cc, ch ng tham gia vo qu trnh nh gi l mt bin php nng cao hiu qu nh gi thc hin cng vic. t c vic nh gi l khch quan nh qun tr cn ch mt s mt sau y: 1. tin hnh nh gi vic thc hin cng vic thng xuyn. Nu ra c nhn vin lm tt, cc nhn xt v nh gi vic thc hin cng vic s lm cho h phn khi, hng say lm vic. Nu h lm cha tt, h s c c hi tm hiu v cc thiu st ca h v h sa cha hon thnh nhim v ca mnh. 2. Nh qun tr cn th hin h l ngi hiu bit, quan tm n cng vic ca nhn vin c nh gi. Gia gim th v nhn vin cn c s nht tr v nhng trch nhim chnh cn thc hin trong cng vic. 3. Nh qun tr cn phi hp vi nhn vin, ngh h cng tham gia vo vic hoch nh cng vic, lm c s cho vic nh gi tt hn, nhm loi tr nhng sa i trong vic nh gi. 4. o to, hun luyn nh qun tr trong cng tc nh gi thc hin cng vic ca nhn vin. Nhm loi b nhng li lm thng mc phi trong nh gi thc hin cng vic ca nhn vin, cn o to hun luyn nh qun tr lm cng tc nh gi thc hin cng vic ca nhn vin. Cn c vo vic xp loi, nh gi theo cc tiu thc khc nhau, ngi hng dn s gii thch cc li m ngi nh gi va mc phi. Sau ngi hng dn s ch ra cch nh gi chung v c minh ho thm v nhng sai lm ca ngi nh gi va thc hin. Trong qu trnh nh gi cn ch nhiu yu t ngoi cnh tc ng n mc chnh xc ca vic nh gi thc hin cng vic nh: T l thuyn chuyn, tin lng trung bnh trong n v, cc p lc khc t bn ngoi. Do vic o to ngi nh gi c hiu qu, cn ch n nhng vn thc t cuc sng s nh hng n kt qu nh gi thc hin cng vic. 6.3 Phng vn nh gi thc hin cng vic. 6.3.1 Mc ch ca phng vn.

Phng vn nh gi thc hin cng vic nhm nghin cu, pht hin v iu chnh cc sai st trong thc hin cng vic ca nhn vin hoc duy tr v nng cao k nng thc hin cng vic ca nhn vin. C ba hnh thc phng vn da trn ba mc tiu khc nhau. 1. Tho mn - thng tin. Vic thc hin cng vic ca nhn vin tho mn, hay p ng cc nhu cu tiu chun t ra th nhn vin s c kh nng thc hin thng tin. Mc ch ca phng vn l tho lun vi nhn vin v k hoch ngh nghip v cc k hoch hnh ng c bit nng cao trnh vn ho, chuyn mn cho nhn vin, to cho h c kh nng thc hin nhng cng vic, chc v v yu cu cao hn. 2. Tho mn khng thng tin: NHm duy tr v nng cao k nng thc hin cng vic ca nhn vin. Hnh thc phng vn ny p dng i vi cc nhn vin hon thnh xut sc nhim v cng v hin nay nhng h khng c c hi thng tin do cc nguyn nhn: - Nhn vin t c im hoc mc cao nht trong cc cuc thi. - Khng c chc v trng. - Do hn ch v trnh gio dc o to ca nhn vin. - Bn thn nhn vin khng c nguyn vng thng tin. V vic thc hin cng vic ca nhn vin tho mn cc yu cu tiu chun cho nn ngi phng vn phi tm ra cc bin php thch hp khuyn khch h tip tc duy tr v nng cao k nng thc hin cng vic, thng qua cc hnh thc khen thng thch hp. 3. Khng tho mn - iu chnh: Loi phng vn ny p dng i vi nhng nhn vin khng p ng yu cu tiu chun trong thc hin cng vic. C hai cch gii quyt: - Yu cu nhn vin iu chnh, sa cha nhng sai st ca h trong thc hin cng vic. - Nhng nhn vin khng c kh nng iu chnh li hot ng ca mnh, khng th t c yu cu tiu chun th phi chuyn h sang thc hin cng vic khc, n gin nht hoc phi cho ngh vic.

6.3.2 Chun b phng vn. Bui chun b phng vn gi vai tr c bit quan trng i vi hiu qu phng vn. Chun b phng vn phi ch n cc ni dung ch yu sau y: 1. Thu thp d liu thng tin cn thit. Nghin cu bn m t cng vic ca nhn vin vi cc tiu chun mu, xem xt li h s nhn vin v cc nhn xt, nh gi thc hin cng vic ca nhn vin ln gn nht. 2. Chun b cho nhn vin: Thng bo cho h bit trc t nht l mt tun thi gian hng vn. Phn tch cc vn , thu thp cc thc mc phn nn ca nhn vin lin quan n vic thc hin cng vic ngi b phng vn, nn ch vo cc cng vic quan trng nht trong ton b hot ng ca ngi b phng vn. Khi kt thc phng vn cn cm n nhn vin v tm tt nhng ni dung ch yu cho h bit c nhng im chnh ca h. 6.3.3 Khuyn khch nhn vin ni nhiu trong phng vn. Cch duy nht v rt n gin cho nhn vin c th thay i hot ng, cch lm vic ca h l cho h ni nhiu, sao cho h c th nhn ra s thiu ht v chp nhn s cn thit phi thay i trong hot ng ca h. Nhng vic nn lm khuyn khch nhn vin ni nhiu. - Im lng nghe h ni mt cch chn ch, khng ngt li h. - S dng cc cu hi thm d nh: ng (hay b) ? - t cu hi vo dng tnh hung cn gii quyt : Gi s ng l lnh o phng sn xut, ng c ngh l y cn nhiu lng ph khng? - S dng cc cu khuyn khch: ng c ni tip i, ri sao na... - S dng cc cu hi la chn: Nhng vn m ng khng mun lm cho cng ty l g ? - Nhc li cu tr li cui cng ca nhn vin v t thnh cu hi. V d: Khi nhn vin ni:"Ti khng ngh l ti lm xong cng vic ".

Phng vn vin c th hi: " ng khng ngh l ng c th lm xong cng vic, ti sao th ? - Ch nhn ra tnh cm, suy ngh tht ca nhn vin thng qua nhng iu m nhn vin ni. V d khi nhn vin t ra ngi ngn vi kh nng tng tin, phng vn vin cn suy ngh, t vn : Phi chng h cho rng vic nh gi thc hin khng cng bng. Nhng iu cn trnh: - Ni qu nhiu - Hi cc cu hi ch nhn vin tr li "c", "khng" - Khuyn bo nhn vin ; v d: ng nn lm... Nu ti l ng ti s. - Khng nn ni ra nhng cu th bo. - Khng nn nho bng, bng a nhn vin. - Khng nn i qu xa ch . 6.2.4 i x vi tnh phng ng ca nhn vin. Thng thng ai cng dng ln cho mnh s phng ng, hay t bnh vc cho nhng yu km ca mnh. Khi b ph bnh l lm vic km, nhn vin s phn ng li bng cch: - Ph nhn khuyt im, trnh tr li cc cu hi lin quan. - Tc gin, phn bc li mt cch quyt lit. V vy vn hiu bit, bit cch tip xc v x l vi tnh phng ng ca nhn vin l mt k nng quan trong trong vic nh gi thc hin cng vic. Sau y l mt s ch dn trong cch x l vi tnh phng ng ca nhn vin. - Hy suy ngh rng tnh phng ng l rt bnh thng, khng c g c bit v khng cn ngc nhin v n. - Khng bao gi tn cng vo tnh phng ng ca nhn vin c gng ch ph bnh vn , s kin, khng cp n con ngi.

- Hon hnh ng li: i khi trong thc t, iu tt nht nn thc hin l khng lm g c. Ginh mt thi gian hiu qu cho suy ngh v tm ra gii php hp l. - Pht hin ra nhng hn ch ca chnh bn. ng bao gi ngh rng bn s gii quyt c tt c mi vn , nht l nhng vn nhn s v cng ng c gng t ra bn l mt nh tm l hc i vi nhn vin. Ngm ngh v tn trng kin ca nhn vin trc khi nhn xt, nh gi v h. - Khi cn ph bnh nhn vin, cn phi thc hin theo cch no sao cho vn nhn vin duy tr c lng t trng. Thng thng nn thc hin ph bnh nhn vin ring bit, v ph bnh gim nh mc , c v d c th v tnh hung ph bnh, ng thi c hng dn sa cha, iu chnh. Khng ly lm tr ci v nhng li lm ca ngi khc. Thc hin ph bnh c mc ch, khng da theo nh kin c nhn. 6.2.5 Hng phng vn ti vic nng cao k nng thc hin cng vic ca nhn vin. Mt nghin cu cho thy, nhn vin c tho mn vi cuc phng vn nh gi thc hin cng vic khng, thng ph thuc vo 3 vn : - Khng cm thy run s khi b phng vn. - C c hi chun b l tng, cm xc, thun phc vi chng trnh phng vn. - Gp mt nh phng vn gii. Tuy nhin mc ch chnh ca cuc phng vn nh gi thc hin cng vic khng phi l lm cho nhn vin thy tho mn hay hi lng vi cuc phng vn, mc ch chnh ca phng vn l gip nhn vin tip tc nng cao k nng thc hin cng vic. Do trch nhim ca ngi phng vn l phi: - Lm sng t nhng vn c lin quan n cng vic. - Xp t cc mc tiu cn t c v lp thi gian biu thc hin, thng qua k hoch hnh ng c th. - Tm hiu nhn vin v tm ra bin php khuyn khch h thch hp.

Tm tt: Tuyn dng, o to ra nhng nhn vin c trnh chuyn mn, nghip v k thut cao, c o c tt l mt vic rt cn thit khng th thiu c trong qun tr nhn s. Thc t khng nh rng nhng nhn vin c tuyn dng v o to tt khng c ngha l h lm vic tt v tp th ca h lm vic tt. Vn nng cao hiu qu s dng lao ng l mt khoa hc v ngh thut nhm pht huy ht kh nng, trnh , o c ca mi nhn vin v tp th ngi lao ng nhm mc ch em li hiu qu kinh t cao nht. oOo VI

MT S VN S DNG LAO NG CA CC CNG TY U T NC NGOI

D cc cng ty s dng cc phng php qun tr nhn lc nc ngoi khc nhau, hu ht u ng v tm quan trng ca nhng nhn vin c nng lc trong vic t c mc tiu hot ng kinh doanh v pht trin nc ngoi. Nhu cu v nhng nhn vin c kh nng cung cp cho t chc kinh doanh v pht trin nc ngoi l rt cn thit. Bt c cng ty no cng du xc nh nhu cu nhn s ca mnh v thu mn nhn vin p ng nhu cu ny, thc y h lm vic tt hn, v nng cao k nng ca h h c th nhn nhim v kh khn hn.

I. Nhng nhn t hnh thnh ngun nhn lc nc ngoi. Hin nay nn kinh t ca nc ta i theo c ch th trng, l nn kinh t hn hp mang mu sc ph hp vi ch chnh tr ca nc ta. Vic u t ca cc cng ty nc ngoi vo Vit Nam v cc cng ty ca Vit Nam v ang c xu hng u t ra nc ngoi, t ra vn cn thit phi hiu c th no l qun tr ngun nhn lc quc t v qun tr ngun nhn lc trong nc. 1.1 Cc th trng lao ng khc nhau. Mi quc gia c s kt hp khc nhau v nhn cng v v th trng lao ng, v cc cng ty quc t c th nm c li th bng cch nghin

cu v so snh nhng ngun lao ng khc nhau ny. V d, c s bc nm M-xi-c ca cng ty GM thu mn nhng cng nhn sn xut vi chi ph thp v phng nghin cu v pht trin Thu s ca cng ty IBM thu nhng nh vt l c nhiu kinh nghim nc ngoi. Nu cc cng ty tm hiu cc th trng hay ngun nhn lc nc ngoi th h c th sn xut mt sn phm nh nhau theo nhng phng thc khc nhau, thay th lao ng chn tay bng lao ng my mc hoc thay lao ng my mc bng lao ng chn tay. 1.2 Nhng thay i trn th gii. Nhng mi trng v lut php, kinh t, sc kho, vn ho, o c, cng ngh - k thut c th lm cn tr vic di chuyn cng nhn ra nc ngoi. Nhng cc cng ty quc t s c c hi nh vic di chuyn ny, c bit l khi s khc nhau trong th trng lao ng dn n s thiu ht nhng k nng cn thit cho s hot ng sn xut kinh doanh. Trong cc trng hp nh vy, cc cng ty thng phi tuyn dng, hun luyn, n b, thuyn chuyn c bit. 1.3 Cc phong cch v hot ng qun tr. Quan im v phong cch qun tr khc nhau thng thay i t nc ny sang nc khc; cc quy tc trong hot ng qun tr v mi quan h gia ngi lao ng v ban qun tr c s khc bit. Nhng nhng s khc bit ny c th lm cng thng mi quan h gia nhn vin ca cc chi nhnh v c quan du no, c th lm cho nh qun tr, qun tr km hiu qu hn khi hot ng nc ngoi so vi trong nc. Mt khc, kinh nghim hot ng nhng quc gia khc nhau cng to mt s c hi chuyn dch nhng hot ng thnh cng t nc ny sang nc khc. 1.4 Cc nh hng quc gia. D mc tiu ca mt cng ty l tnh hiu qu v hot ng cnh tranh trn ton cu, nhng nhng nhn vin ca cng ty, c ngi lao ng v nh qun tr c th tp trung vo nhng li ch quc gia hn l li ch ton cu. Nhng hot ng qun tr nhn s nht nh c th gip cng ty vt qua nhng nh hng ny, v i khi cc nh qun tr cn c nhng iu chnh khc khi cc nh hng quc gia ny ph bin. 1.5 S kim sot. Nhng yu t nh khong cch v tnh a dng c th lm cho vic kim sot cc hot ng nc ngoi kh khn hn so vi trong nc, v cc chnh sch v nhn s i khi c s dng kim sot tt hn nhng hot ng nc ngoi. ng thi khong cch v tnh a dng

c th ngn cn mt cng ty thc hin cc chnh sch v nhn s khi cng ty mun cc hot ng ca mnh thay i t quc gia ny sang quc gia khc.

II. Nhng c im ca vic qun tr nhn lc nc ngoi. 2.1 S m rng trung tm u no v cc v tinh (chi nhnh) ca cc cng ty nc ngoi. Cc nh qun tr trung tm u no ca cng ty gc phi lun lun tnh n li ch quc gia v li ch ton cu. i ng nhn vin qun tr quc t c hai cp: Th nht: Cp v tinh (chi nhnh) phi s dng nhng ai c kh nng qun tr cc hot ng kinh doanh ti cc quc gia m h chu trch nhim. Th hai: i ng nhn vin ti c quan trung tm cng ty gc phi c kh nng qun tr, kim sot v phi hp vi cc chi nhnh ti a phng khc nhau trn th gii. Hai i ng nhn vin ny c nhiu quan h vi nhau, c bit l khi nhn vin c quan u no thng chn la v nh gi nhng ai trc tip iu khin cc chi nhnh ti cc nc ngoi. Hai i ng nhn vin ny cng c quan h vi nhau khi nhn vin c quan trung tm v chi nhnh phi c nhn thc y v vic sn sng chp nhn s cn i gia nhu cu thch ng vi cc khc bit v mi trng a phng v nhu cu t c tnh hiu qu nc ngoi. Cn cn ca s cn i ny l phc tp, l thuc v nhng yu t nh: Quan im, chnh sch hot ng ca cng ty; v vo vic cc hot ng ti cc nc khc nhau ca cng ty c th c li ch bao nhiu t s c lp so vi s hot ng lin kt a phng ho nc ngoi. Cc ch nhnh ca cng ty hot ng kh c lp nc ngoi th cng ty t phi n lc nhiu hn trong vic a ra cc hot ng tiu chun, hay nhng th ch, nhng chnh sch c tnh cht rng p dng nhiu nc. Bt c mt cng ty a quc gia no khi t chc mt h thng v tinh th n cng c th gp phi nhng kh khn do k thut, chnh sch v phng cch qun tr m n s dng ni ny nhng sang ni khc n ch c th p dng c mt phn. Cc nh qun tr ca cc cng ty a quc gia ti ni trung tm, hay chi nhnh, phi chu trch nhim gii thiu cc hot ng mi ca mnh cho quc gia c chi nhnh nhm lm tng thm s hiu bit v quan h tt ln nhau.

2.2 Trch nhim ca cc nh qun tr cp cao nc ngoi. 2.2.1 Qun tr cc chi nhnh. Cc nh qun tr cp cao cc chi nhnh nc ngoi thng c nhiu nhim v v phc tp hn so vi nhng nh qun tr c cng qui m hot ng nc nh. D cc chi nhnh nc ngoi thng c qui m nh hn nhiu so vi cng ty m ca chng, nhng nh qun tr cp cao thng phi thc hin nhng nhim v qun tr cp cao. Cc nh qun tr cp cao cc chi nhnh l nhng ngi iu hnh nhim v tng qut hn l cc chuyn gia, chu trch nhim v nhng chc nng vo cng khc nhau, mt nhiu thi gian hn cho cng vic, mt nhiu thi gian cho vic duy tr cc mi quan h vi bn ngoi nh qun chng nhn dn, Chnh ph v cc hot ng cng cng khc. Nhng nh qun tr chi nhnh vi trch nhim v chi ph v li nhun phi m bo c v chi ph phi thp hn v li nhun phi cao hn ni a vn ang thc hin. 2.2.2 Chuyn i ca c quan trung tm. i ng nhn vin c quan u no ca cng ty nc ngoi phi c nhim v: 1. Quan h vi nhng nh chc trch cp cao nhiu quc gia. 2. Tri qua nhng chuyn i y kh khn nc ngoi. 3. i vi nhng kh khn, nu h c thng chc hon ton phi thng qua lnh o ca trung tm cng ty nc nh ca h. i ng nhn vin ca cng ty gc chu trch nhim v nhng hot ng kinh doanh quc t, cn phi thng xuyn phi hp vi cc nh chc trch cp cao nc ngoi. Nhng hot ng nh xy dng hay m rng nh my, bun bn cng ngh, nh gi cc hot ng tin t, i hi phi c nhiu s phi hp ca i ng nhn vin ca cng ty gc trong sut cc chuyn i ra nc ngoi ca h. Tuy nhin trng hp, nhim v ca h cn kh khn hn nhim v ca cc nh qun tr ti chi nhnh, do h phi ri khi nc nh trong mt thi gian di c tm c mi quan h tt v s tin tng ca nhn vin chnh quyn nhiu nc. Ngay c khi h khng gp phi nhng chuyn i y kh khn nc ngoi th h cng c th lng tng trong nhng trch nhim nc ngoi, v vic thng chc ca h li ph thuc v hot ng trong nc. 2.3 Nhng kh khn v lin lc trong cng vic.

2.3.1 S din dch. Qu trnh quan h quc t phc tp v thng b hiu sai nhiu so vi hot ng quan h lin lc ni a. Cc nh qun tr quc t phi lin lc nhiu vi nhau m bo rng thng tin v cc hot ng trong nc v chi nhnh u c hiu ng. iu ny phc tp do chi ph gi in thoi v gi in tn ra nc ngoi, cc vng thuc mui gi khc nhau v s trao i bng th t chm hn. Hot ng lin lc gia cc nh qun tr c ngn ng bn x khc nhau v b tc ng ca nhiu ngn ng. Qu trnh lin lc, cc ch th v s sch c th c dch iu ny lm mt thi gian v chi ph. Nu ng ngn ng th ni dung c th c hiu ng hon ton nc ngoi, nu dng ngon ng th hai th thi gian hiu s chm hn. Do nhiu kh khn trong vn thng tin lin lc m mt nh qun tr khi lm vic nc ngoi phi lm vic nhiu hn i vi nhng cng vic c cng tnh cht v trnh trong nc. Cng ty m thng khng nhn thy nhng tnh khng hiu qu vn c ny. nhng nh qun tr ti cc chi nhnh li lun gnh chu. Do nhng nhn thc, tng thuc mu sc vn ho khc nhau v ci c chuyn giao v tip nhn trong hot ng lin lc chnh thc. Cc nh qun tr quc t thng lm tng rng ngi ngoi quc s phn ng ging nh ng bo ca h i vi nhng vn nh phong cch lnh o v ra quyt nh. iu ny thc s kh khn khi cc dn tc khc nhau tp trung li i vi nhng d n lin doanh. Nhng kh khn ny c th c gim i nh s hiu bit vn ho chung gia cc bn qua nhiu nm lm vic nc ngoi. 2.3.2 S dng ting Anh. Ngy nay ting Anh l ngn ng kinh doanh quc t v: 1. Rt nhiu hot ng kinh doanh quc t c thc hin bi cc cng ty cc quc gia ni ting Anh. 2. Ting Anh v ang tr thnh ngn ng th hai quan trng trn th gii. 3. Hn na cc nh kinh doanh khng th hc c tt c cc ngn ng ca ni cng ty ca h hot ng. Tuy nhin, s hiu bit v ngn ng trong phm vi cng vic ca ni m nh qun tr hot ng c th gip h thch nghi vi mi trng nc ngoi cng nh c qun chng y chp nhn. Nhng d h rt thng tho ngn ng chung th cc nh qun tr cng nn tuyn dng mt

thng dch vin gii khi h c nhng cuc tho lun quan trng, nh trong cc cuc m phn, thng lng. 2.4 S c lp. Cc nh qun tr quc t b c lp v c t phng tin gn gi cc chuyn gia v i ng nhn vin. Mt nh qun tr ti chi nhnh nc ngoi phi c kh nng hot ng c lp v nhiu chc nng ca cc nhn vin c ng h nc ngoi gim chi ph. Ti cc cng ty m, cc nh qun tr c th d dng i b ti vn phng k tip hay gi in thoi mt ln xin li khuyn ca chuyn gia. Nhng nh qun tr chi nhnh nc ngoi phi tin tng rt cao vo s nh gi c lp ca bn thn. Khi ra nc ngoi, cc nhn vin ca cng ty m c th cng gp phi s c lp nh cc nh qun tr ti chi nhnh nc ngoi, nhng h li c thm s cch ly trong cuc sng ring t ca h. D nhiu v tr lm vic trong nc cng yu cu phi i xa, nhng cc chuyn i trong nc thng din ra trong khong thi gian ngn hn, h c thoi mi nhiu hn khi tr v nh sau vi tun i xa.

III. Chuyn giao cc hot ng qun tr nc ngoi. 3.1. Khi nim nh qun tr nc ngai. Cc cng ty quc t thng phn loi cc nh qun tr ra thnh hai loi: Nh qun tr ngi a phng, l cng dn quc gia m h ang hot ng v nh qun tr nc ngoi (xa x), l ngi khng phi l ngi cng dn nc . Nhm ngi qun tr xa x cn c phn lm hai loi: Nh qun tr ca cng ty m (ngi nc ch nh) v nh qun tr thuc nc th ba. Nh qun tr nc ch nh l ngi cng dn ca cng ty , cn nh qun tr nc th ba l nhng ngi cng dn khng thuc quc gia ca cng ty m v chi nhnh. Ngi a phng v ngi xa x c th c thu ti a phng ca chi nhnh, v cng c th c thu cc c s nc ngoi khc ca cng ty. 3.2 Ngi xa x. Hu ht cc v tr qun tr u c chim gi bi nhng ngi a phng hn l nhng ngi xa x trong c cc hot ng ti chi nhnh

nc ngoi v ti cc cng ty m. Tuy nhin trong mt s trng hp nh qun tr d n mt s quc gia ang pht trin, ni thiu trm trng cc ng c vin qun tr ngi a phng. Ngi xa x chim thiu s trong cc nh qun tr. 3.2.1 S chuyn dch. Trong thc t hot ng sn xut kinh doanh kh c th y c cc nh qun tr gii bi v: 1. Nhiu ngi khng mun di chuyn sang nc khc. 2. S dng nhng nh qun tr xa x s tn km hn nhiu. 3. C nhng kh khn v lut php trong vic s dng nhng ngi xa x. Nhiu ngi khng k thuc quc gia no, u khng mun lm vic nc ngoi tr nhng quc gia nn kinh t km pht trin, iu ny c l do ca n, v khi h nhn thc l phi xa gia nh, khng thch hp vi cc iu kin t nhin, vn ho, x hi... V vy nhiu nc thnh lp ra cc vn phng nghin cu v pht trin vic cung cp nhn vin a phng. Mt khc ng v pha cng ty s dng nhn lc u phi tnh n ph tn s dng ngi xa x khi h thu mn cc nh qun tr. Cc cng ty thng phi tr chi ph di chuyn bao gm: Thu hi quan i vi nhng ti sn trong gia nh; chi ph thay i cc dng c my mc cho ph hp vi h thng in nc ngoi; ph tn lu tr nhng hng ho khng c chuyn ra nc ngoi khi h khng mun di chuyn n piano, nhng mn c, thuyn v nhng mn gii tr khc. Thng thng th cng ty s tn km hn trong vic duy tr nhng ngi xa x so vi ngi a phng. Ngoi ra cn c nhng kh khn v php lut, chng hn nh vic xin cp giy php ngn cn vic s dng cc k ton vin v lut s nc ngoi; nhng han ch v nhp c ca mt s nc nhn u t. Do nhng quy nh ca Chnh ph v vic thi hnh cc quy nh ny c th thay i nhanh chng, cc cng ty phi chu nhiu s bp bnh v ri ro. 3.2.2 Nh qun tr ngi a phng. Nhu cu thch nghi vi a phng cng ln th cng ty cng c li nu s dng cc nh qun tr ngi a phng, v h c th hiu cc iu kin a phng hn nhng ngi nc ngoi. nhu cu ny c th ny sinh do nhng iu kin khc bit v mi trng, nhng hng ro i vi hng nhp khu, hay s tn ti cc i th cnh tranh mnh m a phng v ngi tiu th.

Cc nh qun tr ngi a phng c th thc y doanh s bn hng v tinh thn ca nhng ngi lm cng. i khi cc cng ty nc ngoi nn to ra nhng nh qun tr a phng c xem l nhng cng dn tt hn v h c th t li ch ca a phng ln trn cc mc ch quc t ca cng ty. hnh nh a phng cn c th ng vai tr tinh thn i vi nhng ngi lm cng v nhiu nhn vin chi nhnh lm vic cho nhng ngi bn x. Khuyn khch cc nhn vin a phng: Nu cc cng vic v tr cao ch dnh cho nhng ngi xa x th cng ty kh m thu ht v gi c nhng ngi a phng c kh nng. i khi nhng ngi ra chnh sch s dng nhng ngi a phng cho rng kh nng thng tin s khuyn khch cc nhn vin lm vic tt. Khng c s khuyn khch ny, h c th tm kim vic lm vi nhng cng ty khc. Cc i th ca h li cho rng s hn ch nhng ngi c nhiu kh nng nht, khng k thuc quc gia no, nm gi nhng v tr ny s l iu c hi hn i vi ng c thc y nhn vin lm vic. H cho rng bt c ngi no trong t chc cng nn c c hi c bt ln bt k v tr no, k c nhng v tr nh qun tr cao cp. Nhng mc tiu lu di: Nhng ngi xa x c th c tin yu hn. V nhng ngi c chuyn sang lm vic ti cc chi nhnh thng mun lm vic ch trong mt vi nm, h thng mong mun hn so vi nhng ngi a phng, c ch la cc d n ngn hn. Vi nhng kt qu r rng v ng k c th tho mm nhu cu thng tin c nhn khi thi gian lm vic nc ngoi chm dt, h c th khng ng gp tt nht cho cc mc tiu di hn ca cng ty m. Nhng ngi a phng tr li trong nhng khong thi gian di hn cc mc tiu cc mc tiu di hn c kh nng l h vn lm vic sau khi cc nhim v c giao cho h hon thnh. 3.3 S dng nhng nh qun tr xa x. D nhng nh qun tr thuc loi xa x ch chim thiu s trong tng s cc nh qun tr ca cc cng ty a quc gia nhng h cng c vai tr quan trng nht nh trong hot ng kinh doanh quc t. 3.3.1 Kh nng chuyn mn. Ti cc quc gia ang pht trin ngi ta thng thiu nhiu nh qun tr v nhn vin chuyn mn c kinh nghim. L do ch yu m cng ty s dng nh qun tr v nhn vin xa x l h khng th tm ra nhng ng c vin a phng c kh nng qun tr v chuyn mn c th p ng c yu cu cng vic. iu ny mt phn l do trnh pht trin kinh t ca quc gia , do nhng ngi xa x chim mt t l nh hn nhiu trong tng s cc nh qun tr chi nhnh ti cc

nc cng nghip so vi cc nc ang pht trin. cng l s chuyn giao s pht trin mi nc c t bn ra nc ngoi. Chng hn khi chuyn giao nhng sn phm mi, hay phng php sn xut mi, c bit i vi nhng hot ng khi u, th cc cng ty thng c nhu cu chuyn cc nh qun tr v nhn vin k thut trong nc ra cc chi nhnh v ri, chuyn tr li cc nh qun tr v nhn vin k thut t chi nhnh vo nc nh khi cc hot ng tr nn nhp nhng. 3.3.2 Kh nng qun tr. Kinh nghim nhiu quc gia c s pht trin trnh qun tr ca cc nh qun tr ngy mt cao. Cc cng ty a quc gia chuyn nhng ngi ngoi quc vo nc nh hay cc chi nhnh a phng, v chuyn nhng ngi trong nc ra nc ngoi hun luyn kin thc tng qut hay chuyn su v qun tr. Ti cc cng ty ch hot ng tp trung vo nhng quc gia no m s hot ng m bo lu di, trn c s m iu ng, sp xp v b tr cc nh qun tr hp l nht. S b nhim cc nh qun tr lu di l iu kin kt hp tt nht cc chuyn gia qun tr vi cc nh qun tr nc nh. S di chuyn cc nh qun tr cng nhm nng cao kh nng qun tr h c th lm vic trong cc h thng x hi khc nhau, v y cng l cch hun luyn qu bu s gnh vc nhim v ca cng ty vi cc hot ng trong nc v ngoi nc. 3.3.3 Kim sot. Nhng ngi c chuyn t cng ty m thng l nhng nh qun tr c s hiu bit su sc v h thng qun tr ca cng ty. Nhng nh qun tr c chuyn t nc nh v cng ty m l hc hi kinh nghim qun tr y. Cc cng ty a quc gia s dng vic chuyn giao v cc chuyn ving thm n cc chi nhnh kim sot cc hot ng nc ngoi v phi hp s pht trin ca t chc. H c th t c nhng mc tiu ny do nhng ngi c chuyn thng quen thuc vi cc hot ng c quan u no v do s chuyn dch thng xuyn nng cao hiu bit ca h v mng li hot ng trong ton b cng ty. Nhng kiu dn nc ngoi c th c kinh nghim hot ng ti cc c quan a phng, thng qua h m cng ty c th kim sot cc hot ng ti chi nhnh mt cch tt hn. nhng cng ty c nhiu chin lc a quc gia th cng c nhiu nhu cu s dng nhng chuyn gia qun tr xa x kim sot. 3.4 Kiu dn nc nh v nc th ba. Hu nh mi tin b k thut, sn phm v phng php hot ng u xut pht t nc nh v c chuyn giao sau cho cc c s nc ngoi. Do cng ty s dng nhng ngi xa x trong cc chi nhnh nc

ngoi mt phn l nhm mc ch chuyn giao nhng phng php mi, nu nhng nhn vin c kinh nghim nc nh, thng l cc cng dn ca nc ny l thch hp vi nhim v. Nhng kiu dn nc th ba c th thng tho hn v ngn ng v d iu chnh cc hot ng. Tuy nhin i khi cc kiu dn nc th ba li c nhiu kh nng thch nghi c nhn v k thut hn nhng ngi xa x ca nc ch nh. Chng hn mt cng ty M thit k v qun tr mt nh my P-ru cho n khi cc nh qun tr a phng c th c hun luyn. Nhiu nm sau , cng ty quyt nh sn xut M-xi-c vi mt nh my c nhng hot ng ging nh nh my P-ru hn so vi M v quy m, cht lng sn phm, v nguyn liu u vo. Do nhng nh qun tr ngi P-ru ni ting Ty-ban-nha thch hp hn v c s dng mt cch hiu qu trong vic hoch nh, xy dng v hot ng trong nhng giai on u M-xi-c. 3.5 Mt s yu t cn cn nhc khi thuyn chuyn. 3.5.1 Kh nng chuyn mn. Kh nng lm vic l mt phm cht cn thit. Tr khi vic thuyn chuyn ra nc ngoi l nhm hun luyn ngi xa x, nhng nhn vin a phng s khng bng lng vi nhng ai n t nc ngoi m h cho l khng c kh nng hn h. Nhng ngi ra quyt nh v vic thuyn chuyn, cc nh qun tr xa x, v a phng u xc nhn rng kh nng lm vic l yu t quan trng nht quyt nh s thnh cng ca mt nhim v nc ngoi. Nhng nhn vin xa x phi nm nhng chuyn mn cn thit cho nhng nhim v c thc hin nc nh v c kh nng thch nghi vi nhng thay i nc ngoi. Chng hn nh s my mc v thit b gim, s khc nhau v tiu chun nng sut, thiu kh nng phn phi ni b hiu qu, thiu tn dng, s hn ch v phng tin thng tin. Nhng nh qun tr xa x phi l nhng ngi hiu bit y v chnh sch ca cng ty m nhng quyt nh chi nhnh nc ngoi thch hp vi s hoch nh ca cng ty. V nhng l do ny nn trc khi i lm vic nc ngoi h phi lm vic vi nm cng ty m c c hi nm vng ng li ca cng ty. 3.5.2 S thch nghi. D mt s cng ty tin tng v kh nng chuyn mn khi la chn nhng nh qun tr xa x; c 3 loi k nng thch ng gp phn quan trng cho vic thnh cng khi thm nhp vo mt nc mi. Mt l, k nng t bo v, chng hn nh s t tin v t cng thng.

Hai l, k nng pht trin cc mi quan h tt p vi ngi ca nc ch nh. Ba l, k nng nhn thc mt cch chnh xc nhng g ang xy ra nc ch nh. Nu thiu mt trong ba k nng ny, th nh qun tr khng th hot ng c hiu qu. Nu thiu nhiu hn th nh qun tr xa x c th ri khi quc gia mt cch t nguyn hay do quyt nh ca cng ty m. S thch nghi ca gia nh l quan trng. Nhng c tnh v t l phn trm cc gia nh c chuyn ra nc ngoi v tr v nh sm hn d nh hay lm vic khng hiu qu do nhng kh khn v vn thch nghi thng thay i nhiu. Tuy nhin, ngi ta cho rng chi ph ca cc cng ty quc t thng kh cao. C nhng chi ph thuyn chuyn trc tip v chi ph v gim hiu sut do nhng kh nng kh khn v thch nghi ca gia nh hay ca nhn vin. S thuyn chuyn ra nc ngoi thng c ngha l s ph hu li sng hin ti ca gia nh, c bit l khi c s thiu ht trm trng cc nh qun tr ti cc nc ang pht trin, v nguyn nhn ch yu cho s tht bi ca mt nhim v nc ngoi l gia nh khng c kh nng thch nghi vi mi trng mi. S thuyn chuyn cng ng ngha vi nhng li sng v thi quen mua sm mi, h thng trng hc mi, v nhng hot ng kinh doanh mi l. Ngoi ra h hng v bn b thn quen, nhng ngi gip c nhn u khng cn na. V mt s c nhn mun v thch nghi d dng vi li sng nc ngoi cng ty nn s dng h, nu c th khi c nhu cu thuyn chuyn; Mt vi cng ty duy tr mt nhm c bit gm nhng nhn vin quc t, h l nhng ngi duy nht c b nhim nc ngoi. Ngi ta c quan in khc nhau v s b nhim trong thi gian c nh v khng hn ch thi gian. Nhu cu b nhim nc ngoi trong thi gian c nh v trong thi gian b ng l khc nhau. S ngi c th chp nhn mt v tr nc ngoi khi h bit h s tr v nh sau mt thi gian nht nh th nhiu hn so vi s ngi chp nhn khng bit h s tr v nh khi no. 3.5.3 S chp nhn ca a phng. Nhng ngi xa x c th gp phi cc nh kin ca a phng. Nhng ngi xa x c th khng c chp nhn cho d h l ai. Chng hn, thng cc nh qun tr phi mt nhiu thi gian mi c ngi ta chp nhn quyn lc c nhn ca h, v nhng ngi xa x c th khng phi lu mi t c iu ny. Cc nhn vin a phng c th cm thy rng nhng cng vic tt nht c giao cho ngi ngoi

quc, v h thng c tr lng rt cao. Ngi xa x c th phi ra nhng quyt nh khng bnh thng t c cc mc tiu chung ca cng ty m. Hay cc nh qun tr a phng c th c kinh nghim lm vic vi ngi xa x, nhng ngi ch ra quyt nh ngn hn v ri khi trc khi gii quyt nhng vn di hn. Nu li c thm nhng vn tiu cc ngoi nhng thi ny th ngi xa x rt kh thnh cng. Do , mt s c nhn nht nh thng khng c thuyn chuyn. C nhng nc h khng chp nhn ngi ph n lm vic chc v ngi xa x, vi l do v gii tnh, v sc kho, v tnh do dai trong lm vic. i vi quan nim ny, cng ty rt t khi giao v tr nh qun tr xa x cho ph n. Tuy nhin c nhng ngi ph n thnh cng cng v ngi xa x, ch yu l trong lnh vc dch v hn l lnh vc sn xut cng nghip, ti nhng ni nh Nht Bn, Thi Lan, n v u tin h c nhn nhn nh l ngi ngoi quc v sau mi l ngi ph n. Nhiu quan im cho rng nn ci thin tnh hnh ny, ngha l lm sao ph n c chp nhn v tr ngi xa x, iu ny c th gip cho vic m mang nhn thc. Mun vy cn phi chn la nhng ngi ph n c nhiu kinh nghim, c nhiu kh nng, thng tho ngh nghip, nhng ngi c th nm trong tay nhiu quyn lc hn, thng bo trc nhng thng tin lin quan n kh nng ca h. B nhim ngi ph n xa x ti nhng ni m trc c mt vi ph n a phng m nhn v tr qun tr v b nhim h trong khong thi gian di hn bnh thng dn dn tr nn ph bin hn. 3.6 Nhng hon cnh ca cc nh qun tr khi hi hng. Khi tr v t cc chi nhnh nc ngoi, ngi xa x gp phi 3 kh khn ch yu sau: Mt l, ti chnh c nhn. Hai l, phi t iu chnh thch hp vi c cu ca cng ty m nc nh. Ba l, iu chnh li thch nghi vi cuc sng gia nh. Nhng ngi xa x nhn c rt nhiu li ch ti chnh khuyn khch h chp nhn cuc sng nc ngoi. Ti nc ngoi h c th sng gia nhng ngi lng ging t t, gi con ca h n nhng trng tt nht, ho nhp vi x hi giu sang, v vn tit kim c nhiu tin hn so vi trc y. Nhng kiu sng giu sang s khng cn na khi h tr v. M ngi ta d tnh mc lng phi tng ln 50% th h mi c th duy tr c cuc sng nh h sng nc ngoi. Khi tr v nc h thy rng ngi ngang hnh vi h trc y c thng cp hn h

trong thi gian h vng mt, gi y trong cng vic ca h t c t do hn. Nhiu nhng kh khn v tnh trng x hi khi hi hng, nhiu gia nh thch nghi thnh cng vi li sng nc ngoi nay c nhiu kh khn trong vic thch nghi li vi trng lp v nhng lnh vc i sng khc qu hng ca h. S thay i trong ngh nghip. nh hng ca cc chuyn i nc ngoi n s nghip ca mt ngi l rt khc nhau. Cng ty quan tm nhiu n hot ng quc t tch bit cc hot ng trong nc v nc ngoi. Nu hot ng kinh doanh trong nc thnh cng th t c s trao i nhn s ln nhau, v nhng nhn vin hot ng c kinh nghim quc t t c thng tin. V d General Motor ng hng u ca M, 83% cc nh qun tr c kinh nghim quc t, cn li l khng c kinh nghim hot ng quc t. Nhng iu ny khng nh hng n s hot ng thnh cng ca cng ty General Motor, n l mt trong nhng nh xut khu ln nht nc M, hot ng sn xut Anh, c c sc cnh tranh mnh, mt khc hot ng a ni a rng ln, mi nm a 10 nh qun tr bc trung t M ra nc ngoi, nm 1990 tr v y con s ny tng ln 20 ngi, khng k n 100.000 nhn vin hng lng M. Trong s cc nh qun tr ca cng ty rt t ngi c thng tin ln chc ng u mt cng ty, mc d h c kinh nghim hot ng nc ngoi. D khng ln c v tr hng u ca cng ty, nhng h c cuc sng n nh hn so vi hu ht cc nh qun tr trong nc v mt trch nhim v s n b. Ti mt cng ty, s nghip ca mt ngi s rt bp bnh nu ngi nhn nhim v nc ngoi. Mt ph gim c ca mt cng ty Ford Motor ni rng:" i vi phn ln v tr qun tr cp trung v cao hn cp trung ca cng ty Ford, nhng nhim v nc ngoi c tc ng xu n s nghip". iu ny c th do: Thng t c v tr thch hp ti cc c s trong nc hay ti cc c s u no cho nhng ngi hi hng. n gin l ch lm vic c ca mt ngi khng cn ch trng na khi ngi ra nc ngoi vi nm, do ngi hi hng khng th d dng tm c mt v tr no . Vic tm mt ch lm cho nhng ngi hi hng cng ging nh ln u tin ca h xin vic lm khi h mi tt nghip i hc. 3.7 S n b cho ngi xa x. Cc cng ty phi tr lng kh li cun nhn vin hot ng nc ngoi, nhng khng c tr qu cao. Quy m v loi tin b p khuyn khch mt ngi chuyn sang lm vic mt quc gia khc th v cng khc nhau tu thuc vo con ngi v a phng. i vi nhng cng ty ch c t nhn vin xa x, chi ph b p nc ngoi c th tnh da trn tng c nhn. Khi cc

hot ng quc t pht trin th cng ty khng th tnh theo cch ny cho mi lm di chuyn; s ny sinh ra vn cng bng v hai ngi vi nhng khong tr khc nhau cho chuyn i c th cng mt a phng. Cho n khi c s nht qun trong chnh sch thuyn chuyn th mt s ngi phi nhn c nhiu hn s cn thit khuyn khch h ra nc ngoi. ni chung nh c chuyn i m chi ph b p s tng hn so vi nhng g m ngi xa x lm c trong nc. 3.7.1 Chi ph sinh hot. Chi ph sinh hot nc ngoi s tn km hn do: Cc thi quen thay i chm chp, v ngi ta khng bit mua hng ch no v mua u. Hu ht nhng ngi chuyn ra nc ngoi lm vic u phi gp s gia tng v gi c sinh hot (s chnh lch v hng ho v dch v), ch yu l do h quen vi mt li sng no m h phi tn km nhiu nu mun lp li mi trng mi. Thi quen th kh m thay i. Ngoi ra h cn thiu hiu bit v a phng. H c th mua thc phm v thu nh vi gi cao hn mc gi a phng v nhng ngi xa x khng rnh ngn ng, khng bit mua u hay khng bit tr gi. Cc cng ty s dng nhng ch s gi c sinh hot khc nhau v b p cao hn khi gi c sinh hot nc ngoi cao hn, nu khng bt i nu gi c nc ngoi thp hn; khng s dng s chnh lch lng na khi nh qun tr hi hng. Nhiu cng ty iu chnh lng tng ln theo s chnh lch khi gi c tng ln nc ngoi, khi tr v nh s chnh lch ny khng cn na. Khi chuyn ti nhng ni c gi sinh hot thp hn, cc cng ty him khi gim qui m bng lng ca nhn vin, v iu ny c nh hng xu n tinh thn nhn vin do ngi xa x c th nhn c mt khon hi ng k. Cc cng ty da vo cc c tnh v s chnh lch gi c sinh hot cho d chng khng ph hp hon ton vi hon cnh ca mi ngi. Nhng ngi c s dng thng l ch s gi c sinh hot c thng bo ca Chnh ph mi nc. Khi s dng bt c ch s no trong nhng ch s ny cc cng ty phi xc nh nhng yu t no cn phi s dng iu chnh ring bit nhng khong ch tiu khc. Nhng khon thng c tnh ring bit l nh , trng hc v thu. Mc ch cui cng ca vic iu chnh gi sinh hot l nhm m bo thu nhp sau thu ca ngi xa x s khng b tn tht do hu qu ca vic thuyn chuyn ra nc ngoi. V thu thng nh trn cc khon tin tr thm nc ngoi ngoi lng c bn nn nhng khon tin tr thm phi c iu chnh cao hn nhiu nu mc thu nc ngoi cao hon trong nc. Ti Thu in, i khi ngi xa x s t tn km hn nu i lm hng ngy bng my bay t nc c, hn l phi chu

thu thu nhp c nhn ca Thu in, mt trong nhng nc c mc thu cao nht th gii. Do s khc nhau v mc lm pht v t gi hi oi c th lm cho cc nghin cu v ch s tr nn li thi, khng cn dng c, nn cng ty phi thng xuyn cp nht nhng iu chnh v gi c sinh hot. Nhiu ngi cho rng nn gim chi ph b p s chnh lch gi c sinh hot khi cc nhn vin ti mt quc gia no trong thi gian di hn. L do l nhng ngi xa x ng ho tt hn vi mi trng mi h c th thch nghi nhiu hn vi nhng thi quen mua hng a phng, chng hn h mua rau ca a phng thay v phi nhp khu. 3.7.2 S n b cho cng vic. S thuyn chuyn s hp dn hn nu cc nhn vin cho rng l c hi thng tin. Mt s nhn vin c th chp nhn lm vic nc ngoi nn h khng c thng cp, hoc c thng chc m khng c tng lng. V nhng ngi xa x thng so snh nc m h s n v ti qu hng ca h, nn cc cng ty s tm thi tng lng cho nhng c nhn lm vic ti quc gia c tin cng hin hnh ca cng vic cao hn tin cng trong nc. 3.7.3 Khon tin tr thm cho cc dch v nc ngoi v tr cp kh khn. Cc nhn vin c th gp phi nhng kh khn v iu kin sng v h c b p thm cho nhng kh khn ny. Chc chn s c nhng th m ngi nhn vin khng c c khi h sng nc ngoi. H phi chu ng nhiu th t s phin toi, kh khn nh thng thc vn ho, th thao hay thiu mt s loi thc n, khng c dp ngh h, hay s dng bui truyn hnh khng nghe c ngn ng bn x. Tr con phi i hc xa, phi thch nghi vi mt nn vn ho mi, nh hng n tm l ca h. V vy cng ty phi c khon tr thm cho cc dch v nc ngoi. Nhng i vi nhng ni th ca nc khc cc khon ny c th b loi b, v ni y h cho l y cc loi dch v, cc nhn vin t gp kh khn, cng ty cng khng kh khn trong vic thuyn chuyn ngi n y. iu kin mt ni no th rt kh khn, chng hn nh iu kin sc kho hay kh hu khc nghit, ch chnh tr khng n nh, lm cho gia nh nhn vin trong tnh trng nguy him. Trn thc t c nhiu v bt cc, v khng b lm cho cng ty c s cn nhc tr cc khon tr cp kh khn, m cn phi mua bo him tin chuc v cc chng trnh hun luyn thng bo cho nhn vin v gia nh v nhng nguy him v cch gii quyt chng. Cc cng ty c th b cc gia nh nhn vin v kin trc php lut v vic bt cc

thn nhn h. Cng ty cng c th b cc c ng kin v vic tr tin chuc cho nhn vin. Cui cng kh khn c th pht sinh do s thay i v tnh trng v tng thu nhp ca gia nh. Ti qu nh, hu nh mi thnh vin trong gia nh u c vic lm, nhng khi chuyn sang nc ngoi th v hay chng khng c vic lm. Cc cng ty thy rng s thay i v ch c th gy ra nhiu loi kh khn khc nhau v c gng n b tho ng cho cc nhn vin ca h. 3.7.4 S la chn ng tin tr lng. Lng thng c tr bng ng tin ca nc ch nh v ng tin trong nc ca nhn vin. Lng ca ngi xa x thng c tr mt phn bng ng tin a phng v mt phn ng tin trong nc ca nhn vin. iu ny s cho php cc nhn vin tit kim ti qu nh ca h v thng khng chu thu ca nc ch nh i khon thu nhp tr bng tin trong nc ca h. Mt s yu t khc nh hng n vic la chn khon tr lng bng ng tin trong nc v ng tin ca nc ch nh nh: Nhng khon chi tiu bng ngoi t mnh c th c tnh cho c s a phng hay khng, c s kim sot t gi hi oi khng, v c phi ngi xa x c th nhn c nhiu tin a phng bng cch i ng ngoi t mnh mt th trng t do. 3.7.5 Nhng khu vc ho lnh. i vi nhng nhn vin cc vng xa xi ho lnh, c th cc cng ty phi ginh cho h nhiu khon li tc ph hn. Nhiu d n quc t c quy m ln c thc hin nhng vng xa xi ho lnh n ni nhiu ngi khng chp nhn thuyn chuyn n nu cng ty khng thit lp mt mi trng tng t nh mi trng trong nc. Nhng nhn vin xa x ti nhng vng ho lnh ny thng gp phi nhiu iu khc bit hn so vi nhng ngi lm vic ti nhng a phng khc. c th thu ht lng ngi cn thit n y, cc cng ty a quc gia thng s dng nhng hp ng b nhim trong mt thi gian c nh vi mc lng cao v thu nhiu ngi t bn ngoi cng ty. Mt s ngi chp nhn nhng hp ng ny v sn sng chu ng iu kin sng khc bit v h c th dnh c rt nhiu tin m nu trong nc th h khng th c nh vy.

IV. Tuyn dng v chn la cc nh qun tr. 4.1 Tuyn dng t cc trng i hc. Tuyn dng nhn vin t cc trng i hc trong nc v nc ngoi, nhng nhu cu ln nht nc ngoi l cc nh qun tr cp cao. Cc cng ty quc t tuyn dng thng qua cc trng i hc trong nc v nc ngoi tm kin nhng nhn vin c kh nng nhng nc m h c chi nhnh nc ngoi. Phng php ny c mt s kh khn do cc c s nc ngoi thng thiu rt nhiu nhng nhn vin c nhiu kinh nghim. Tuy nhin khi nhng ngi mi c tuyn dng ny c kinh nghim th cui cng h c th chuyn ti v tr qun tr cp cao hn, v vy m lm gim i nhu cu i vi ngi xa x. Nhng cng ty ny cng tuyn dng nhn vin trong nc thng m trch nhng hot ng trong nc cho n khi h c kinh nghim chuyn mn v hiu bit v nhng quy nh ca lin hip cng ty. 4.2 H thng h s cc nh qun tr. Cng ty kh m qun l h s ca cc nhn vin nc ngoi v: - Cng ty khng s hu ton b cc c s nc ngoi. - Co th c hn ch v s chuyn giao thng tin gia cc quc gia vi nhau. Mt s cng ty tp trung h thng h s nhn vin bao gm nhng nhn vin trong nc v nc ngoi. H s ny khng ch c thng tin v nhn khu, v chuyn mn m cn bao gm nhng thng tin v kh nng thch nghi khc nh kh nng ngoi ng, c sn sng chp nhn s lm vic nc ngoi khng, v kt qu v cuc kim tra kh nng qun tr. Vic s dng h thng h s ny cng c mt s kh khn do nu cng ty khng s hu 100% cc c s nc ngoi. Ngoi ra nhng hn ch v vic lu chuyn thng tin gia cc quc gia c th cn tr s dng h s cc nh qun tr tp trung. 4.3 nh gi kh nng thch nghi. V cc cng ty thng nm r cc kh nng chuyn mn ca nhn vin ca h hn l kh nng thch nghi nu hc cn phi tp trung nh gi kh nng thch nghi phc v cho mc ch thuyn chuyn ra nc

ngoi. Chng hn nhng ngi thch nghi d dng vi s thuyn chuyn trong nc hay trc y c kinh nghim lm vic nc ngoi th c nhiu kh nng thch nghi nc ngoi hn. Ngoi ra, mt s cng ty cn s dng s kim tra ca my mc h tr cho s nh gi ny. Mt trong nhng phng php l chng trnh nhn dng trc, chng trnh ny nh gi s thch hp ca c nhn vi nhng mi trng khc nhau. Nhiu cuc kim tra nh gi c im c nhn, nh h s v c tnh nhn vin ... Mt s cng ty cn tnh lun c ngi v hay ngi chng trong cc cuc st hch v phng vn rng ri v s b nhim nc ngoi thng gy cng thng cho ngi chng v v nhiu hn so vi ngi c thuyn chuyn. S b nhim nc ngoi thng l s thng chc cho ngi chng, tuy nhin, ngi v phi bt u vi mi quan h mi, phi lm quen i vi cc cng vic hng ngy. Do s phi sng xa gia nh v bn b nn ngi v cn nhiu thi gian gn gi vi chng nhiu hn. Nhng ngi chng li c t thi gian hn do anh ta cha quen thuc vi iu kin lm vic mi. iu ny c th dn ti s cng thng trong hn nhn v dn ti s nh hng n kt qu cng vic. V vy m ngi phng vn khng ch quan tm n kh nng thch nghi ca ngi nhn vin c thuyn chuyn m cn quan tm n quan h hn nhn, quan h ny c cht ch vt qua tnh trng cng thng v khng cn tr nhn vin hon thnh ngha v ca mnh. - Kh nng on trc v s thnh cng ca nhng ngi c b nhim nc ngoi thng qua vic kim tra. D mt s cng ty s dng mt phng php kht khe v cht ch chn la v hun luyn cc nhn vin thuc nhiu quc gia v nhng hot ng nc ngoi nhng qu trnh iu chnh v thc hin nhim v ca nhng ngi xa x cng nhiu kh khn. thc hin tt cng tc b nhim cc nh qun tr cp cao phi tin hnh kim tra v tm ra s khc bit iu chnh. 4.4 S tr gip ca cc cng ty a phng. S mua li cng ty hay lin doanh s m bo c c mt i ng nhn vin nhng nhng nhn vin ny c th khng hiu qu, kh kim sot. Mt trong nhng cch c c s nhn vin cn thit cho cc hot ng nc ngoi l mua li mt cng ty ang hot ng nc ngoi v s dng i ng nhn vin sn c ca cng ty ny, tuy nhin, cc cng ty nn cn nhc kh nng hiu qu ca vic tip nhn ny. Cc cng ty cng c th quan h cht ch i vi cc cng ty a phng vi mc ch rng cc cng ty ny s cung cp nhn vin cho cc hot ng ca h cng nh gip h thu mn cc nhn vin cho cc hot ng ca h, cng nh gip h thu mn cc nhn vin mi. Ti cc

quc gia nh Nht Bn, ni m th trng lao ng ang b khan him v ngi ta khng mun chuyn sang lm vic cho mt cng ty mi th vic s dng mt i tc a phng l rt quan trng. Tuy nhin nu i tc a phng iu khin qu trnh cung cp nhn vin th ngi lm cng s thy rng h nn trung thnh vi ngi i tc nhiu hn l i vi nh u t nc ngoi.

V. o to nhn vin qun tr. Vic o to nhn vin qun tr trong nn kinh t m cn phi nghin cu chng trnh o to ca cc trng qun tr ca nhiu nc, t xy dng chng trnh ring nhm p ng vi hot ng kinh doanh quc t. 5.1 o to trc khi lm vic: Ngy nay nhng nghin cu quc t ngy cng tng ln ti cc trng i hc ca nhiu nc trn th gii. Mc d khng phi thuyt phc cc nh qun tr nhiu v li ch ca cc kin thc quc t trong kinh doanh, nhng cc cng ty vn cn phi o to nhng nh qun tr v nhng khc bit trong hot ng kinh doanh ny sinh do s quc t ho. Cc trng kinh doanh ang gia tng yu cu v chng trnh hc v cc hot ng kinh doanh quc t, nhng h bt ng kin v vn cc sinh vin nn hc nhng g chun b cho nhng nhim v quc t ho. C hai phng php khc bit nhau l: Mt l, truyn t cc kin thc c bit v nhng mi trng nc ngoi v v nhng nghin cu trong cc khu vc. Hai l, hun luyn v kh nng thch nghi v hiu bit gia cc nhn vi nhau. Phng php u c th gii to c s s hi v cng kch khi i ph vi nhng iu cha bit. Tuy nhin s hiu bit v mt nn vn ho khc khng c ngha l s sn sng thch nghi vi mi trng vn ho . Mc d phng php th hai thng h tr mt c nhn thch nghi vi nhng g m h cha c hun luyn y nhng khng c s khc nhau ln v tnh hiu qu ca c hai phng php. 5.2. o to sau khi lm vic.

o to sau khi lm vic bao gm: - Vic cung cp nhng thng tin c bit v mi trng. - Vic hun luyn kh nng thch nghi. - Vic hun luyn ti ch lm vic trong mt cng ty khng lin kt nc ngoi. Nhiu nhn vin vn t mc tiu hon thnh nhim v trong nc cao hn mc tiu trn ton cu hay cm thy cha c kh nng m nhim nc ngoi, chng hn nh v ngn ng v chng trnh nh hng. Phng php khc l a cc b phn kinh doanh quc t vo trong cc chng trnh bn trong v bn ngoi, cc cng ty thng o to cc nh qun tr ti cc b phn ny. Cc chng trnh bn ngoi l chng trnh ca nhiu trng i hc. Mt s chng trnh bn trong l cc chng trnh bao gm hun luyn ko di mt nm trong cc kiu dn nc ngoi s dng hu ht thi gian ti tt c cc b phn trong nc ca cc cng ty ny. Ti cc trung tm o to tng hp, trong cc nh qun tr t mt s quc gia tp trung vo cc ti c bit, cc lp ngn ng t nguyn vo bui ti m bt c nhn vin no cng c th tham gia d, hay nhng cuc hi tho v vn ho. Ni dung chng trnh thng tp trung vo kh nng thch nghi hn l vo nhng kin thc v mt mi trng khc. C nhiu phng php hun luyn khc nhau nh hun luyn v tnh nhy cm khi gii quyt cng vic. Mt phng php khc l hun luyn cho nhng ngi tp s v nhng nn vn ho ca nc ngoi ti quc gia ca chnh h. Ngoi ra cn mt s phng php khc cho mt cng ty ti mt quc gia o to nhn vin t mt cng ty khng lin kt ti mt quc gia khc thng qua nhng nhim v ti ch. Nhng ngi c thuyn chuyn cm thy kh m bit c h nn t ra nhng cu hi no, ti sao ton b qu trnh hun luyn trc khi h ra nc ngoi u cung cp cc thng tin ngn gn. Nhng yu t nh thit k cng vic, nhng khon b, nh , kh hu, gio dc, iu kin sc kho, thu, vn chuyn hng ho, cng vic sau khi hi hng, mc lng thng c cc nh qun tr rt quan tm. Nhng nhng yu t nh c cu x hi nc ngoi, phng tin thng tin lin lc, phng b bt cc v lut nh c th him khi c xem xt trc khi nh c nc ngoi.

VI. Nhng khc bit v th trng lao ng. 6.1 Thm d mi trng bn ngoi. Cc cng ty nn thm d cc hot ng hin c ca mnh hoch nh nhu cu nhn lc cho nhng hot ng mi nc ngoi. Thng thng cng ty thit lp mt c s mi nc ngoi cng tng t nh nhng c s trong nc nhng c s thay i i cht v quy m, sn phm, quy trnh hay chc nng ca c s trong nc. Nhng kinh nghim qu kh s gip cho cng ty xc nh li nhn vin no v bao nhiu nhn vin cn thit cho quy m ca c s mi thnh lp. Cng ty s c bng m t cho mi cng vic, v nh kinh nghim qu kh cng ty s bit c ngi no c kh nng ph hp mt cch l tng i vi nhng v tr c bit no . 6.2 Cng ngh thch hp. Cng ty c th thay i quy m lao ng hay vn cc ni nu nhng ph ny khc nhau nhng ni . Cng ty c th gp phi mt s nguy him nu sao chp c cu t chc v cc bn m t cng vic trong nc ra nc ngoi, c bit l i vi cc nc ang pht trin. Nhng my mc tit kim lao ng th ph hp v mang tnh tit kim trong nc do ni y c mc lng cao nhng chng c th tn km hn so vi phng php sn xut s dng nhiu lao ng nhng nc c t l tht nghip cao v mc lng thp. Phng php s dng nhiu lao ng ca cng ty cng c th lm vui lng Chnh ph, nhng ngi ang i ph vi nn tht nghip cao trong nc h. Do s khc nhau v k nng v quan im ca ngi lao ng, cc cng ty c th c nhiu li hn nu h n gin ho cc nhim v v s dng nhng thit b li thi nhng nc tin tin hn ti mt quc gia no . Nhng nh ph bnh cho rng cng ty a quc gia hay s dng phng php sn xut s dng nhiu vn hn l s dng nhiu lao ng, do m chng khng gp phn gim nn tht nghip cc nc pht trin. Thut ng cng ngh thch hp cho n nhng cng ngh ph hp nht vi nhng yu t ni m chng c s dng. Thut ng ny thng c ngha l cng ngh s dng nhiu lao ng hn l cng ngh c hiu qu chi ph mt nc cng nghip.

Nhng bng chng chng t rng cc cng ty a quc gia c thay i phng php sn xut hay khng cn rt ln ln. Cc cng ty a quc gia c xu hng sao chp li nhng hot ng m cng ty c kinh nghim, tc l cng ty vn xy dng nhng nh my tit kim lao ng cc quc gia c cng nghip ho. H thng iu khin kim sot cng t nng vn sn lng ca mi ngi, y l phng php thch hp vi nhu cu sn xut c cng nghip ho. Tng t nh vy nhiu Chnh ph thuc cc quc gia ang pht trin cng c nhng my mc c th chng t rng cc quc gia ny ang nhanh chng hin i ho. Nhng nghin cu cho thy rng cc cng ty a quc gia thay i ng k, chng hn nh thay th my mc bc hng bng sc ngi do ph tn lao ng a phng thp v lao ng y cng ng o. Nu nn tht nghip vn cn l vn kinh t x hi cc nc ang pht trin th nhng tranh ci v quy m lao ng c s dng trong quy trnh sn xut vn tip din. 6.3 S thuyn chuyn lao ng trn th gii. C nhng i hi s di chuyn ngi lao ng t nhng nc c t l tht nghip cao v mc lng thp ti nhng ni c c hi tt hn. Trong lc hu ht cc quc gia ang pht trin phi i ph vi nn tht nghip nghim trng th nhiu quc gia c cng nghip ho v nhng quc gia sn xut du m c dn s thp li b thiu nhn vin. iu ny to ra mt p lc ln gia tng nhp c, v lm gim i nhng hn ch ca lut php m cc quc gia tip nhn nhiu lao ng ngoi kiu s dng gim thiu nhng kh khn v kinh t - x hi ca h. Hin nay khng th c nhng con s chnh xc v s lng dn di c trn th gii, l do c mt s lng ln ngoi kiu di c bt hp php. + Vn n nh lao ng: Cc cng ty khng m bo ngi lao ng cung cp khi h l thuc vo nhng lao ng ngoi kiu, v l do: - Cc quc gia s kht khe hn i vi vn nhp c. - Cc cng dn s tr v nh. - Chu chi ph tn km o to. Cc cng dn di tr nhiu nc, ch c quyn nhp c trong mt thi gian ngn, t 3 n 6 thng. Trong nhiu trng hp, cc cng dn ri khi gia nh ca h vi hy vng s tr v nh sau khi kim c tin trong thi gian lm vic nc ngoi. Chng hn vo gia thp k

70, Php mt i mt lc lng lao ng ln khi cc cng dn Ty Ban Nha tr v nh. Vo cui thp k 80, M cng mt i s nh khoa hc v k s Hn Quc. Ngoi ra Chnh ph cng hn ch lng cng nhn ngoi kiu, v tt c cc nc cng nghip u c nhng p lc i hi phi trc xut cc cng dn ngoi kiu bo v c hi lm vic cho cng dn trong nc hay bo v cho nn vn ho c ng nht. Ngay c khi ct gim lng cng nhn trong sut thi gian nn kinh t cn lng lo cng ty c th chuyn sang s dng lng cng nhn trong nc thay v cng dn ngoi kiu, th cng ty c th phi chu ph tn o to tn km cho cc cng nhn, nhng ngi s ri b cng vic ca h ngay khi nn kinh t c ci thin li. + S thch nghi i vi cng vic: Cc cng ty a quc gia phi xy dng c s h tng nhng vng xa xi ho lnh. Khi cc cng ty a quc gia di chuyn vn, cng ngh v nhn vin qun tr ti nhng vng ho lnh th h cng phi tho mn nhu cu ca cc cng dn di tr. hnh thnh cc c s sn xut nhng ni c khong sn hay nhng khu vc trc y khng c ngi ti cc quc gia sn xut du la, cc cng ty phi a vo y mt khi lng ln cc cng nhn nc ngoi c tay ngh v khng c tay ngh. Mun vy, cc cng ty a quc gia phi xy dng nh v c s h tng pht trin cc dch v x hi nhm phc v cho cc c dn mi. Ngay c nhng ni c dn c sinh sng, nn khan him nh cng ngn cn cc cng nhn tm thi vo y nu cng ty khng cung cp cc iu kin ny. Vic s dng cc cng nhn t nhng quc gia khc nhau cng gy ra nhng kh khn ti ni lm vic. iu ny do s kh khn v ngn ng, v vn ho v qu trnh o to, dn n phi c ngi trung gian lin lc gia ngi qun tr v ngi lao ng.

VII. Nhng n b cho ngi lao ng. 7.1 S khc bit v chi ph: Cc chnh sch n b cho ngi lao ng v thc hin chng nh hng trc tip n kh nng cnh tranh ca mt cng ty nh s thu ht, duy tr v thc y nhn vin. S n b m cc nhn vin nhn c tu thuc vo s ng gp c tnh ca h cho hot ng kinh doanh, tnh hnh cung cu lao ng ca mt khu vc, gi c sinh hot, cc quy nh ca Chnh ph, v kh nng thng lng ca tp th. Phng php chi tr lng, tin hoa hng, tin th-

ng, ph cp th tu thuc vo thu hi quan, cc loi thu khc, quan im v s an ton v nhng yu cu ca Chnh ph. Cc cng ty a quc gia cn phi tn km nhiu hn so vi cc cng ty a phng thu ht cc cng nhn ri b nhng cng vic m h ang lm. Cc cng ty quc t thng tr lng cao hn so vi cc cng ty a phng ca h ti nhng quc gia c mc lng thp hn, nhng li thp hn nhiu so vi mc lng c tr cho cng mt cng vic, nh vy ti nhng quc gia c mc lng cao nht. Tr lng cao hn ca cc cng ty quc t dn n vic nhn vin s c n b nhiu hn v h s dng nhng phng php em li hiu qu cao hn. Trit l qun tr ca cng ty quc t thng l: s dng mc lng cao hn thu ht nhng cng nhn c tay ngh cao, trit l ny thng tri ngc vi cc cng ty gia nh a phng. Khi mt cng ty mi bt u thm nhp vo mt quc gia no , cc cng nhn c kinh nghim lu nm c th i hi lng cao hn do h nghi ng v kh nng thnh cng ca doanh nghip ny. 7.2 Ph cp. Mc ph cp thay i ng k t quc gia ny sang quc gia khc. Mc ph cp khc nhau r rng t nc ny sang nc khc, do m nhng khon b p trc tip khng phn nh chnh xc s tin m cng ty phi tr cho mt cng vic nht nh ti mt quc gia no . Nhng loi ph cp theo thng l hay c yu cu cng khc nhau nhiu. Chng hn Nht Bn cng nhn cc cng ty ln thng nhn nhng khon tr cp nh tin tr cp cho gia nh, tin tr cp v nhng khon vay cung cp ni n chn , tin n tra, tin gio dc cho tr em, v tr cp cho nhng k ngh l, nhng khon ph cp ny chim t trng cao hn nhiu trong tng s tin b p so vi M. Nhng khon ph cp khc chng hn nh tin thng 3 thng lng vo cui nm, cung cp nh , nhng khon chi ph khc da trn s tr em, nhng k ngh lu di, v chia li nhun thng rt ph bin nhiu quc gia. - Tr cp an ton cng vic: Ti nhiu quc gia cng ty khng th sa thi cng nhn, hay phi chu nhiu tn km khi sa thi cng nhn. Sa thi cng nhn c th l iu khng th, hay rt tn km i vi nhiu quc gia, dn n nhng chi ph cao bt ng cho mt cng ty quen vi s t do thay i s lng nhn vin. M, s sa thi khng nhng c php m cn c th tng ln theo mong mun khi nhu cu gim theo ma, theo tng chu k. nhiu nc cng ty khng c sa thi cng nhn tr khi cng nhn ngng hot ng. c mt cng nhn b sa thi c th nhn c 18 thng lng. gim bt mt s hot ng , cng ty phi tho thun vi lin on lao ng ca n v

Chnh ph v nhng vn nh tng tr cp, hun luyn v b tr li cc cng nhn. - Cc cng nhn hay cng ty c th chu trch nhim v nhng thit hi ti ni lm vic. S sao nhng ca cng ty, cng nhn hay mt bn th ba no c th dn n nhiu loi thit hi khc nhau cho cng ty hay cng nhn. S thit hi v thn th c th l do s l l trong khi li xe ca cng nhn vn chuyn, do bo tr my mc thit b khng ng, v thiu nhng my mc an ton. Cng ty c th thit hi v ngn qu do bt cn trong vn qun tr tin mt, trong thit hi my mc hay sn phm b h hi. C nhiu kin bt ng v trch nhim ca cng ty hay cng nhn i vi nhng thit hi trn. S quyt nh v trch nhim s chi phi cch gii quyt ca cng ty khi nhng iu bt ng nh vy xy ra. Do m tn ph bo him, o to v cc my mc an ton khc nhau rt nhiu gia cc quc gia. - S so snh chi ph : Thng thng ph tn b p cho cng vic c so snh gia cc nc da trn c s ph tn cho tng cng nhn m t tnh ti ton b chi ph m cng ty phi chi ra cho nhng c nhn c c vic lm. ng c lm vic v kh nng ca cc cng nhn khc nhau nhiu, t nc ny sang nc khc, do s so snh gia chi ph v sn lng lm ra l quan trng. Ti mt ni no , ph tn cho ngi lao ng c v nh r, nhng thc ra n c th lm tng ton b chi ph b p do cng ty cn phi gim st nhiu hn, chi ph o to tng cao v do phi iu chnh phng php sn xut.

VIII. Mi quan h gia nhng ngi lao ng vi nhau. 8.1 S phng nh my ng ca v d tha cng nhn. Cng vic lm trn i Nht Bn, l mt h thng kp, gip s to ra hiu qu trong cng vic. Nht Bn mt s nhn vin, thng l nhng nam cng nhn c tay ngh, thng thch lm mt cng vic sut i. Nhng cng nhn ny t tnh nguyn i cng ty hn so vi cc nhn vin cc nc khc. Nhng cng nhn khc gi l nhng cng nhn tm thi, thng chim khong 6% lc lng lao ng, ngay c nhng cng ty ln TOYOTA. Ngoi ra cn c nhiu cng nhn lm vic khng trn ngy. Khi hot ng kinh doanh b sa st, hay khi s dng cc k thut tit kim lao ng, cc cng ty gi li s cng nhn lm vic sut i ny trn bng lng ca h, bng cch sa thi s cng nhn tm thi, gim tin thng tht thng cho s cng nhn lm vic sut i, v thuyn chuyn cng nhn sang cc b phn sn xut khc.

H thng ny gip cho cc cng ty Nht Bn c th s dng ngi my hiu qu hn cc cng ty nhng ni khc, do h t quan tm n s an ton trong cng vic ca nhng nhn vin thuc cng on lao ng. N cng lm cho cc cng ty tn km nhiu trong vic hun luyn v cc nhn vin lm vic mt i cho cng ty ca h. Cc cng nhn lm vic tm thi chp nhn h thng ny, c bit l ph n. 8.2 S tham gia ca ngi lao ng trong qu trnh ra quyt nh. Mt s cng ty khuyn khch s hp tc gia ngi lao ng v nh qun tr bng cch phn chia quyn lnh o. Ngi lao ng c tham gia vo hot ng qun tr ca cng ty, y l qu trnh hp tc gia ngi lao ng v nh qun tr trong vic ra quyt nh v cc chnh sch kinh doanh. V d nh c, cng nhn bu ra nhng ngi c quyn i din cho mnh vo hi ng lao ng ca cng ty. Hi ng lao ng v Gim c c trch v lao ng ca cng ty th chng c th c gii quyt thng qua trng ti. V nhng vn ti chnh v kinh t, Hi ng lao ng c cung cp thng tin v c tham kho kin vo vic ra quyt nh, nhng Hi ng khng c quyn nh cc c ng, v mc d cc c ng v nhn vin c s ngi i din nh nhau, nhng v ch tch i din c ng l ngi c l phiu quyt nh. 8.3 Cc nhm kim tra cht lng. nng cao nng sut ca cng nhn cc cng ty th gii th nghim nhiu phng php khc nhau ngh cng nhn a ra cc cch nng cao sn lng. Nhng n lc hp tc c thc y mt phn nh mc tiu ny. Do nng sut lao ng ca Nht Bn tng ln nhanh chng trong nhng nm gn y nn ngi ta thng tp trung vo phng php ca Nht. Nhm kim tra cht lng l mt trong nhng hot ng , nhm ny bao gm nhiu nhm cng nhn nh, gp nhau thng xuyn pht hin v gii quyt cc kh khn ca h. y l mt hot ng c s tham gia ca nhiu c nhn h tham kho kin gia cc ng nghip vi nhau, v mi mt c nhn thng khng mun quan h trc tip vi nh qun tr. 8.4 N lc ca nhm. Ti mt quc gia, c bit l Nht Bn v cc hot ng u t ca Nht Bn, ngi ta thng s dng phng php lm vic theo nhm thc y s lin kt cht ch trong nhm, v cc cng nhn quan tm nhiu nhim v hn l ch quan tm n mt s nhim v no

m thi. Xt v mt lin kt nhm th mt phn ca mc lng thng khng da trn sn lng v nu vy nhm s gy p lc i hi khng c vng mt thng xuyn v lun c gng nhiu. Xt v mt nhiu loi nhim v khc nhau, cc cng dn c th lun phin lm cc cng vic trong hm lm gim s chn nn v pht trin kh nng thay th phng khi ngi no vng mt. Ngoi ra cc nhm cng nhn cn kim sot cht lng v t sa cha my mc ca mnh. Tm tt: - S khc bit gia nhng nh qun tr quc t v nh qun tr trong nc, l nh qun tr quc t phi bit tm cch lm cho cc hot ng ti nc nh ph hp vi cc a phng nc ngoi v quan h tt vi chnh ph nc . - Nhim v cc nh qun tr chi nhnh nc ngoi thng rng hn so vi cc nh qun tr trong nc, h phi ng u vi kh khn v thng tin lin lc gia cc c quan u no ca cng ty v chi nhnh. - Cc cng ty a quc gia thng thch b nhim cc nh qun tr a phng hn l nhng ngi xa x v: Cc nh qun tr a phng thng hiu cc iu kin hot ng a phng, t tn km, ngi a phng c th tp trung vo hot ng nhm phc v cho mc tiu di hn. - Cc cng ty thuyn chuyn nhn vin ra nc ngoi truyn t nhng kh nng chuyn mn v cc hot ng kinh doanh nc nh, kim sot cc hot ng nc ngoi v pht trin cc nh qun tr. - Hai chc nng hun luyn, o to nhn vin nc ngoi l xy dng nhng kin thc tng qut cho cc nh qun tr v trang b cho cc nh qun tr phng php gii quyt nhng tnh hung c bit thng xy ra i vi nhng ngi xa x. oOo