Scribd Logo
Upload

Welcome to Scribd!

  • Tong Quan Nghien Cuu Dinh Duong Va Thuc An Gia Suc VN Trong 20 Nam Qua

    Uploaded by

    Dang Quoc Buu
    150 views35 pages
    TỔNG QUAN TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU VỀ DINH DƯỠNG VÀ THỨC ĂN GIA SÚC VIỆT NAM TRONG 20 NĂM QUA - TỪ 1982 ĐẾN 2002 Lã Văn Kính, Huỳnh Thanh Hoài Hội thảo: "Đánh giá tình hình nghiên cứu dinh dưỡng thức ăn gia súc của Việt nam trong thời gian qua và định hướng nghiên cứu trong thời gian tới" Bộ Nông nghiệp và PTNT - Hội đồng khoa học Công nghệ Bộ Nông nghiệp và PTNT - Ban Chăn nuôi Thú y - Hà nội - 11/2003 http://www.vietfeed.org.vn/ http://phuthinh.co 1. Đặt vần đề 2. Tình hình nghiên cứu về thành phần hoá học và giá trị dinh dưỡng của các loại nguyên liệu làm thức ăn cho gia súc, gia cầm 3. Tình hình nghiên cứu về tiêu hoá, hấp thu và lợi dụng các chất dinh dưỡng trên các đối tượng gia súc gia cầm khác nhau và các loại thức ăn khác nhau 4. Tình hình nghiên cứu xác định nhu cầu dinh dưỡng cho gia súc, gia cầm 5. Tình hình nghiên cứu về bảo quản, chế biến, sử dụng nguyên liệu thức ăn cho gia súc, gia cầm 6. KẾT LUẬN 1. Đặt vần đề Trong 20 năm qua, cùng với sự phát triển của nền kinh tế đất nước, ngành chăn nuôi gia súc đã có nhiều tiến bộ vượt bậc cả về số lượng lẫn chất lượng. Giá trị sản lượng của ngành chăn nuôi tăng (giá cố định năm 1994) từ 11651 tỷ năm 1992 lên đến 21199,7 tỷ năm 2002, tăng 82%. Cùng với sự phát triển của ngành chăn nuôi, ngành công nghiệp sản xuất thức ăn gia súc đã có những tiến bộ đáng kể. Sản xuất thức ăn công nghiệp tăng cả về số lượng tuyệt đối cũng như tương đối so với tổng số thức ăn gia súc tiêu thụ. Chỉ tính riêng trong khoảng từ năm 1996 đến năm 1999, sản lượng thức ăn công nghiệp tăng từ 0,04 triệu tấn năm 1990 tăng lên 1,05 triệu tấn năm 1996 lên đến 2,7 triệu tấn năm 2000 và 3,5 triệu tấn trong năm 2003 và có xu hướng càng ngày càng tăng. Có được những thành tựu đó là nhờ chính sách cùng mở cửa của Đảng và Nhà Nước ta cùng sự cố gắng nổ lực của các doanh nghiệp và đóng góp không nhỏ của các nhà khoa học về dinh dưỡng thức ăn gia súc. Trong 20 năm gần đây, tình hình nghiên cứu và phát triển chăn nuôi và đặc biệt là trong lãnh vực thức ăn gia súc đã có nhiều tiến bộ rõ rệt. Những tiến bộ trong lĩnh vực nghiên cứu về dinh dưỡng thức ăn gia súc đã góp phần cải thiện năng suất và chất lượng sản phẩm chăn nuôi đáp ứng nhu cầu ngày càng tăng của xã hội và hướng tới xuất khẩu. Các nghiên cứu trong lĩnh vực dinh dưỡng và thức ăn gia súc trong 20 năm qua tập trung vào: • Xác định thành phần hoá học gần úng của các loại nguyên liệu làm thức ăn cho gia súc, gia cầm. Xác định thành phần các axít amin cũng như các phương pháp ước tính giá trị năng lượng tiêu hoá, trao đổi cho lợn, gà. • Nghiên cứu xác định tỷ lệ tiêu hoá và khả năng tiêu hoá các chất dinh dưỡng cũng đang được chú ý thực hiện. • Nghiên cứu xác định nhu cầu các chất dinh dưỡng: năng lượng, protein, axít amin cho các loại gia súc, gia cầm khác nhau. Hiện nay các nghiên cứu không những đi sâu vào xác định nhu cầu các axít amin mà còn xem xét trong mối quan hệ với nhu cầu năng lượng. • Nghiên cứu về chế biến nguyên liệu để tăng khả năng tiêu hoá của thức ăn, tận dụng các phụ phế phẩm để hạ giá thành thức ăn chăn nuôi cũng như loại trừ các độc tố, kháng dinh dưỡng trong các loại thức ăn gia súc, gia cầm. 2. Tình hình nghiên cứu về thành phần hoá học và giá trị dinh dưỡng của các loại nguyên liệu làm thức ăn cho gia súc, gia cầm Thành phần hoá học và giá trị dinh dưỡng là cơ sở dữ liệu đầu tiên để thiết lập khẩu phần ăn tối ưu cho gia súc. Xác định đúng thành phần hoá học và giá trị dinh dưỡng của các loại nguyên liệu thức ăn cho gia súc là điều kiện tiền đề để xác định nhu c

    Original Title

    Tong Quan Nghien Cuu Dinh Duong Va Thuc an Gia Suc VN Trong 20 Nam Qua

    Copyright

    © Attribution Non-Commercial (BY-NC)

    Available Formats

    DOC, PDF, TXT or read online from Scribd

    Did you find this document useful?

    Is this content inappropriate?

    Report this Document
    TỔNG QUAN TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU VỀ DINH DƯỠNG VÀ THỨC ĂN GIA SÚC VIỆT NAM TRONG 20 NĂM QUA - TỪ 1982 ĐẾN 2002 Lã Văn Kính, Huỳnh Thanh Hoài Hội thảo: "Đánh giá tình hình nghiên cứu dinh dưỡng thức ăn gia súc của Việt nam trong thời gian qua và định hướng nghiên cứu trong thời gian tới" Bộ Nông nghiệp và PTNT - Hội đồng khoa học Công nghệ Bộ Nông nghiệp và PTNT - Ban Chăn nuôi Thú y - Hà nội - 11/2003 http://www.vietfeed.org.vn/ http://phuthinh.co 1. Đặt vần đề 2. Tình hình nghiên cứu về thành phần hoá học và giá trị dinh dưỡng của các loại nguyên liệu làm thức ăn cho gia súc, gia cầm 3. Tình hình nghiên cứu về tiêu hoá, hấp thu và lợi dụng các chất dinh dưỡng trên các đối tượng gia súc gia cầm khác nhau và các loại thức ăn khác nhau 4. Tình hình nghiên cứu xác định nhu cầu dinh dưỡng cho gia súc, gia cầm 5. Tình hình nghiên cứu về bảo quản, chế biến, sử dụng nguyên liệu thức ăn cho gia súc, gia cầm 6. KẾT LUẬN 1. Đặt vần đề Trong 20 năm qua, cùng với sự phát triển của nền kinh tế đất nước, ngành chăn nuôi gia súc đã có nhiều tiến bộ vượt bậc cả về số lượng lẫn chất lượng. Giá trị sản lượng của ngành chăn nuôi tăng (giá cố định năm 1994) từ 11651 tỷ năm 1992 lên đến 21199,7 tỷ năm 2002, tăng 82%. Cùng với sự phát triển của ngành chăn nuôi, ngành công nghiệp sản xuất thức ăn gia súc đã có những tiến bộ đáng kể. Sản xuất thức ăn công nghiệp tăng cả về số lượng tuyệt đối cũng như tương đối so với tổng số thức ăn gia súc tiêu thụ. Chỉ tính riêng trong khoảng từ năm 1996 đến năm 1999, sản lượng thức ăn công nghiệp tăng từ 0,04 triệu tấn năm 1990 tăng lên 1,05 triệu tấn năm 1996 lên đến 2,7 triệu tấn năm 2000 và 3,5 triệu tấn trong năm 2003 và có xu hướng càng ngày càng tăng. Có được những thành tựu đó là nhờ chính sách cùng mở cửa của Đảng và Nhà Nước ta cùng sự cố gắng nổ lực của các doanh nghiệp và đóng góp không nhỏ của các nhà khoa học về dinh dưỡng thức ăn gia súc. Trong 20 năm gần đây, tình hình nghiên cứu và phát triển chăn nuôi và đặc biệt là trong lãnh vực thức ăn gia súc đã có nhiều tiến bộ rõ rệt. Những tiến bộ trong lĩnh vực nghiên cứu về dinh dưỡng thức ăn gia súc đã góp phần cải thiện năng suất và chất lượng sản phẩm chăn nuôi đáp ứng nhu cầu ngày càng tăng của xã hội và hướng tới xuất khẩu. Các nghiên cứu trong lĩnh vực dinh dưỡng và thức ăn gia súc trong 20 năm qua tập trung vào: • Xác định thành phần hoá học gần úng của các loại nguyên liệu làm thức ăn cho gia súc, gia cầm. Xác định thành phần các axít amin cũng như các phương pháp ước tính giá trị năng lượng tiêu hoá, trao đổi cho lợn, gà. • Nghiên cứu xác định tỷ lệ tiêu hoá và khả năng tiêu hoá các chất dinh dưỡng cũng đang được chú ý thực hiện. • Nghiên cứu xác định nhu cầu các chất dinh dưỡng: năng lượng, protein, axít amin cho các loại gia súc, gia cầm khác nhau. Hiện nay các nghiên cứu không những đi sâu vào xác định nhu cầu các axít amin mà còn xem xét trong mối quan hệ với nhu cầu năng lượng. • Nghiên cứu về chế biến nguyên liệu để tăng khả năng tiêu hoá của thức ăn, tận dụng các phụ phế phẩm để hạ giá thành thức ăn chăn nuôi cũng như loại trừ các độc tố, kháng dinh dưỡng trong các loại thức ăn gia súc, gia cầm. 2. Tình hình nghiên cứu về thành phần hoá học và giá trị dinh dưỡng của các loại nguyên liệu làm thức ăn cho gia súc, gia cầm Thành phần hoá học và giá trị dinh dưỡng là cơ sở dữ liệu đầu tiên để thiết lập khẩu phần ăn tối ưu cho gia súc. Xác định đúng thành phần hoá học và giá trị dinh dưỡng của các loại nguyên liệu thức ăn cho gia súc là điều kiện tiền đề để xác định nhu c

    Copyright:

    Attribution Non-Commercial (BY-NC)
    Download as DOC, PDF, TXT or read online from Scribd
    Flag for inappropriate content
    150 views35 pages

    Tong Quan Nghien Cuu Dinh Duong Va Thuc An Gia Suc VN Trong 20 Nam Qua

    Uploaded by

    Dang Quoc Buu
    TỔNG QUAN TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU VỀ DINH DƯỠNG VÀ THỨC ĂN GIA SÚC VIỆT NAM TRONG 20 NĂM QUA - TỪ 1982 ĐẾN 2002 Lã Văn Kính, Huỳnh Thanh Hoài Hội thảo: "Đánh giá tình hình nghiên cứu dinh dưỡng thức ăn gia súc của Việt nam trong thời gian qua và định hướng nghiên cứu trong thời gian tới" Bộ Nông nghiệp và PTNT - Hội đồng khoa học Công nghệ Bộ Nông nghiệp và PTNT - Ban Chăn nuôi Thú y - Hà nội - 11/2003 http://www.vietfeed.org.vn/ http://phuthinh.co 1. Đặt vần đề 2. Tình hình nghiên cứu về thành phần hoá học và giá trị dinh dưỡng của các loại nguyên liệu làm thức ăn cho gia súc, gia cầm 3. Tình hình nghiên cứu về tiêu hoá, hấp thu và lợi dụng các chất dinh dưỡng trên các đối tượng gia súc gia cầm khác nhau và các loại thức ăn khác nhau 4. Tình hình nghiên cứu xác định nhu cầu dinh dưỡng cho gia súc, gia cầm 5. Tình hình nghiên cứu về bảo quản, chế biến, sử dụng nguyên liệu thức ăn cho gia súc, gia cầm 6. KẾT LUẬN 1. Đặt vần đề Trong 20 năm qua, cùng với sự phát triển của nền kinh tế đất nước, ngành chăn nuôi gia súc đã có nhiều tiến bộ vượt bậc cả về số lượng lẫn chất lượng. Giá trị sản lượng của ngành chăn nuôi tăng (giá cố định năm 1994) từ 11651 tỷ năm 1992 lên đến 21199,7 tỷ năm 2002, tăng 82%. Cùng với sự phát triển của ngành chăn nuôi, ngành công nghiệp sản xuất thức ăn gia súc đã có những tiến bộ đáng kể. Sản xuất thức ăn công nghiệp tăng cả về số lượng tuyệt đối cũng như tương đối so với tổng số thức ăn gia súc tiêu thụ. Chỉ tính riêng trong khoảng từ năm 1996 đến năm 1999, sản lượng thức ăn công nghiệp tăng từ 0,04 triệu tấn năm 1990 tăng lên 1,05 triệu tấn năm 1996 lên đến 2,7 triệu tấn năm 2000 và 3,5 triệu tấn trong năm 2003 và có xu hướng càng ngày càng tăng. Có được những thành tựu đó là nhờ chính sách cùng mở cửa của Đảng và Nhà Nước ta cùng sự cố gắng nổ lực của các doanh nghiệp và đóng góp không nhỏ của các nhà khoa học về dinh dưỡng thức ăn gia súc. Trong 20 năm gần đây, tình hình nghiên cứu và phát triển chăn nuôi và đặc biệt là trong lãnh vực thức ăn gia súc đã có nhiều tiến bộ rõ rệt. Những tiến bộ trong lĩnh vực nghiên cứu về dinh dưỡng thức ăn gia súc đã góp phần cải thiện năng suất và chất lượng sản phẩm chăn nuôi đáp ứng nhu cầu ngày càng tăng của xã hội và hướng tới xuất khẩu. Các nghiên cứu trong lĩnh vực dinh dưỡng và thức ăn gia súc trong 20 năm qua tập trung vào: • Xác định thành phần hoá học gần úng của các loại nguyên liệu làm thức ăn cho gia súc, gia cầm. Xác định thành phần các axít amin cũng như các phương pháp ước tính giá trị năng lượng tiêu hoá, trao đổi cho lợn, gà. • Nghiên cứu xác định tỷ lệ tiêu hoá và khả năng tiêu hoá các chất dinh dưỡng cũng đang được chú ý thực hiện. • Nghiên cứu xác định nhu cầu các chất dinh dưỡng: năng lượng, protein, axít amin cho các loại gia súc, gia cầm khác nhau. Hiện nay các nghiên cứu không những đi sâu vào xác định nhu cầu các axít amin mà còn xem xét trong mối quan hệ với nhu cầu năng lượng. • Nghiên cứu về chế biến nguyên liệu để tăng khả năng tiêu hoá của thức ăn, tận dụng các phụ phế phẩm để hạ giá thành thức ăn chăn nuôi cũng như loại trừ các độc tố, kháng dinh dưỡng trong các loại thức ăn gia súc, gia cầm. 2. Tình hình nghiên cứu về thành phần hoá học và giá trị dinh dưỡng của các loại nguyên liệu làm thức ăn cho gia súc, gia cầm Thành phần hoá học và giá trị dinh dưỡng là cơ sở dữ liệu đầu tiên để thiết lập khẩu phần ăn tối ưu cho gia súc. Xác định đúng thành phần hoá học và giá trị dinh dưỡng của các loại nguyên liệu thức ăn cho gia súc là điều kiện tiền đề để xác định nhu c

    Copyright:

    Attribution Non-Commercial (BY-NC)
    Download as DOC, PDF, TXT or read online from Scribd
    Flag for inappropriate content
    of 35

    TNG QUAN TINH HINH NGHIN CU V DINH DNG VA THC N GIA SUC VIT NAM TRONG 20 NM QUA - T 1982

    N 2002 La Vn Kinh, Huynh Thanh Hoai Hi tho: "nh gi tnh hnh nghin cu dinh dng thc n gia sc ca Vit nam trong thi gian qua v nh hng nghin cu trong thi gian ti" B Nng nghip v PTNT - Hi ng khoa hc Cng ngh B Nng nghip v PTNT - Ban Chn nui Th y - H ni - 11/2003 http://www.vietfeed.org.vn/ http://phuthinh.co

    1. t vn 2. Tinh hinh nghin cu v thanh phn hoa hoc va gia tri dinh dng cua cac loai nguyn liu lam thc n cho gia suc, gia cm 3. Tinh hinh nghin cu v tiu hoa, hp thu va li dung cac cht dinh dng trn cac i tng gia suc gia cm khac nhau va cac loai thc n khac nhau 4. Tinh hinh nghin cu xac inh nhu cu dinh dng cho gia suc, gia cm 5. Tinh hinh nghin cu v bao quan, ch bin, s dung nguyn liu thc n cho gia suc, gia cm 6. KT LUN 1. t vn Trong 20 nm qua, cung vi s phat trin cua nn kinh t t nc, nganh chn nui gia suc a co nhiu tin b vt bc ca v s lng ln cht lng. Gia tri san lng cua nganh chn nui tng (gia c inh nm 1994) t 11651 ty nm 1992 ln n 21199,7 ty nm 2002, tng 82%. Cung vi s phat trin cua nganh chn nui, nganh cng nghip san xut thc n gia suc a co nhng tin b ang k. San xut thc n cng nghip tng ca v s lng tuyt i cung nh tng i so vi tng s thc n gia suc tiu thu. Chi tinh ring trong khoang t nm 1996 n nm 1999, san lng thc n cng nghip tng t 0,04 triu tn nm 1990 tng ln 1,05 triu tn nm 1996 ln n 2,7 triu tn nm 2000 va 3,5 triu tn trong nm 2003 va co xu hng cang ngay cang tng. Co c nhng thanh tu o la nh chinh sach cung m ca cua ang va Nha Nc ta cung s c gng n lc cua cac doanh nghip va ong gop khng nho cua cac nha khoa hoc v dinh dng thc n gia suc. Trong 20 nm gn y, tinh hinh nghin cu va phat trin chn nui va c bit la trong lanh vc thc n gia suc a co nhiu tin b ro rt. Nhng tin b trong linh vc nghin

    cu v dinh dng thc n gia suc a gop phn cai thin nng sut va cht lng san phm chn nui ap ng nhu cu ngay cang tng cua xa hi va hng ti xut khu. Cac nghin cu trong linh vc dinh dng va thc n gia suc trong 20 nm qua tp trung vao:

    Xac inh thanh phn hoa hoc gn ung cua cac loai nguyn liu lam thc n cho gia suc, gia cm. Xac inh thanh phn cac axit amin cung nh cac phng phap c tinh gia tri nng lng tiu hoa, trao i cho ln, ga. Nghin cu xac inh ty l tiu hoa va kha nng tiu hoa cac cht dinh dng cung ang c chu y thc hin. Nghin cu xac inh nhu cu cac cht dinh dng: nng lng, protein, axit amin cho cac loai gia suc, gia cm khac nhau. Hin nay cac nghin cu khng nhng i su vao xac inh nhu cu cac axit amin ma con xem xet trong mi quan h vi nhu cu nng lng. Nghin cu v ch bin nguyn liu tng kha nng tiu hoa cua thc n, tn dung cac phu ph phm ha gia thanh thc n chn nui cung nh loai tr cac c t, khang dinh dng trong cac loai thc n gia suc, gia cm.

    2. Tinh hinh nghin cu v thanh phn hoa hoc va gia tri dinh dng cua cac loai nguyn liu lam thc n cho gia suc, gia cm Thanh phn hoa hoc va gia tri dinh dng la c s d liu u tin thit lp khu phn n ti u cho gia suc. Xac inh ung thanh phn hoa hoc va gia tri dinh dng cua cac loai nguyn liu thc n cho gia suc la iu kin tin xac inh nhu cu dinh dng va ti u hoa khu phn, ha gia thanh san phm. Vic xac inh thanh phn hoa hoc va gia tri dinh dng cua cac nguyn liu lam thc n gia suc cn phai c thc hin thng xuyn va lin tuc. S liu a dang v chung loai thc n va s lng mu phn tich cang lam cho c s d liu v thanh phn dinh dng thm chinh xac va co tin cy cao. Mt khac, s tin b v mt di truyn trong nganh trng trot a tao ra cac ging mi co gia tri dinh dng ngay cang c cai thin do o oi hoi d liu thanh phn hoa hoc cua thc n phai lun c cp nht mi. 2.1 Giai oan trc nm 1992 (1982-1992) Trc nm 1992 a co mt s cng trinh nghin cu xac inh thanh phn hoa hoc cua cac loai thc n cho gia suc, gia cm Vit Nam. ang k nht la chng trinh hp tac gia Vin Chn nui quc gia va Vin Trung tm Nghin cu Nng hoa phuc vu nng nghip Lin X a cho ra i cun s tay: thanh phn dinh dng thc n gia suc Vit nam. Cun s tay nay c b sung nhng s liu phn tich trong hai k hoach hp tac 1981-1985 va 1986-1990 gia Vin Chn nui Vit Nam va Vin Trung Tm Nghin cu Nng hoa phuc vu nng nghip Lin X. y la tp hp nhng s liu phn tich thc n cac vung khac nhau do Vin Chn nui, Vin Khoa hoc Nng nghip min Nam, trng ai hoc Nng nghip I Ha Ni, trng ai hoc Nng nghip II Hu phn tich. Cun s tay nay a tng hp va hiu chinh cac kt qua phn tich thanh phn hoa hoc cua cac loai thc n gia suc c s dung ph bin Vit Nam va co a ra ty l tiu hoa cua cac loai nguyn liu tham khao t tai liu nc ngoai lam c s tinh toan gia tri nng lng trao i cho cac loai gia suc, gia cm.

    Trong giai oan nay cung co mt s nghin cu xac inh thanh phn hoa hoc va thanh phn axit amin cua mt s loai nguyn liu thc n, tuy nhin cac nghin cu nay kha tan man, cha c h thng hoa. Cac phong thi nghim phn tich thc n cua cac Vin, Trng cung a tin hanh phn tich xac inh thanh phn hoa hoc cua cac loai thc n gia suc, nhng s lng cha nhiu. Phn tich xac inh thanh phn axit amin cung a c tin hanh trong giai oan nay, cho mt s kt qua nht inh. Hoang Kim Nhu (1979) a xac inh cac hp cht cha nit va thanh phn axit amin cua mt vai loai co ho lua lam thc n cho gia suc. Nguyn Nghi (1984) a tin hanh phn tich di s giup cua phong phn tich thuc Vin Nghin cu nng hoa phuc vu nng nghip Lin X xac inh thanh phn axit amin cua mt s loai thc n gia suc thng dung Vit Nam. Tac gia a tin hanh phn tich xac inh thanh phn cua 17 axit amin cua 63 mu thc n gia suc cac loai bao gm thc n xanh, rau beo, co hoa thao va b u, thc n cu qua, ngu cc, hat ho u va kh du cua chung, bt ca va mt s phu phm nng nghip. T kt qua phn tich nay tac gia cung a nghi phng phap tinh gia tri sinh hoc cua protein trong cac loai thc n khac nhau. Bn canh vic xac inh thanh phn hoa hoc thng thng va thanh phn axit amin, Nguyn Nghi va Bui Thi Gi (1984) cung a tin hanh phn tich xac inh thanh phn khoang a lng va vi lng cua mt s loai thc n gia suc nc ta. Cac tac gia a tin hanh phn tich 131 mu thc n gia suc bao gm thc n th xanh, rau beo, co hoa thao va b u, thc n cu qua, ngu cc, hat ho u va kh du cua chung, bt ca va cam gao. Cac cht khoang c phn tich xac inh bao gm canxi, pht pho, kali, st, ng, kem va man gan. Kt qua cho thy ham lng cac nguyn t canxi, pht pho, st, ng, kem va man gan trong rong, beo, rau xanh tng i phong phu va ap ng u nhu cu cua gia suc. Trong khi o, hu ht cac loai thc n tinh va cu qua ph bin nc ta u giau st, nhng thng thiu cac nguyn t canxi, pht pho, ng, kem, man gan. y la vn cn chu y khi phi hp khu phn cn b sung cac cht khoang cho phu hp am bao nhu cu cua gia suc. Vu Vn (1990) cung a tin hanh nghin cu thanh phn va ham lng mt s khoang vi lng trong t va thc n gia suc trn ia ban thanh ph H Chi Minh 19871989. 2.2 Giai oan sau nm 1992 (1992-2002) Tip ni cac kt qua phn tich trong giai oan trc, vic xac inh thanh phn hoa hoc cua thc n gia suc trong giai oan nay a tp hp s liu phn tich cua nhiu mu hn, chung loai phong phu hn va h thng hoa thanh cac nhom thc n vi giai oan tui, ging khac nhau cung nh cac vung sinh thai khac nhau trn ca nc. c bit trong giai oan nay tp trung phn tich xac inh thanh phn axit amin vi s lng va chung loai mu phong phu hn va a phn tich xac inh thanh phn cua tt ca cac axit amin va c kim chng vi cac phong thi nghim nc ngoai. ng thi t s liu phn tich thanh phn hoa hoc thng thng, cac cng trinh nghin cu trong giai oan nay cung a a ra mt s phng phap c tinh gia tri nng lng tiu hoa, trao i cua cac loai thc n, c tinh thanh phn axit amin t protein th. Nghin cu xac inh thanh phn hoa hoc cua cac nguyn liu thc n, Vin Chn nui 1995 a cho xut ban cun thanh phn hoa hoc va gia tri dinh dng cua cac loai thc n

    gia suc, gia cm Vit Nam. Cun sach la tp hp thanh phn hoa hoc phn tich c cua hn 4248 mu nguyn liu thc n, chu yu tp trung khu vc phia Bc. y la tp hp cua cac kt qua c xut ban t cac nm 1962, 1983 va 1992 va co b sung thm 398 mu mi. Cun sach bao gm thanh phn hoa hoc gn ung cua cac loai thc n cho ln, ga va gia suc nhai lai. Bn canh o sach con trinh bay thanh phn axit amin cua cac loai nguyn liu thc n cho gia suc, gia cm, gia tri nng lng tiu hoa, trao i cho ln va gia cm c tinh theo cac phng trinh tng quan hi quy da vao ty l tiu hoa cua cac nguyn liu tham khao t tai liu nc ngoai. phia Nam, nm 1996 inh Huynh a tp hp cac kt qua phn tich thanh phn hoa hoc cua hn 400 mu cac loai nguyn liu thc n gia suc chu yu khu vc phia Nam va chu yu cho gia suc nhai lai. Nguyn Nghi va ctv (1995) cung a co cng trinh nghin cu xac inh thanh phn hoa hoc va gia tri dinh dng cua 250 mu cua 52 loai thc n dung cho chn nui bo sa khu vc thanh ph H Chi Minh (gm co trng, co t nhin, phu phm nng nghip, cng nghip thc phm, cy thc n xanh, co u). inh Vn Cai va ctv (2001) cung a phn tich gn 300 mu thc n cho tru bo. T kt qua cua d an hp tac vi ACIAR v ging va thc n cho ln va tai c lp cp nha nc v thc n cho ln, ga tin hanh trong 7 nm, t nm 1996 n 2002, La Vn Kinh va cac cng tac vin Vin Khoa hoc Ky thut Nng nghip min Nam a tp hp cac s liu phn tich cua hn 850 mu nguyn liu thc n cac loai (c thu thp chu yu khu vc phia Nam) vao cun sach thanh phn hoa hoc va gia tri dinh dng cua cac loai thc n cho ln ga. Trong cun sach nay cung a tp hp c s liu v thanh phn axit amin cua hn 450 mu nguyn liu thc n gia suc cua Vit Nam nhng c phn tich bi cng ty Ajinomoto, Thai lan; Vin Nghin cu ng vt, Queensland, Uc; va phong phn tich thc n gia suc cua Vin Khoa hoc Ky thut Nng nghip min Nam. Cac phng trinh tng quan c tinh gia tri axit amin da vao ham lng protein th cua nguyn liu cung a c cng b y. Ngoai ra trong cun sach nay con a ra cac phng trinh tng quan c tinh gia tri nng lng tiu hoa, trao i cua cac loai nguyn liu thc n cho ln, ga. Cac phng trinh tng quan vi h s hiu chinh cua no co th tinh toan gia tri nng lng tiu hoa, trao i vi chinh xac tng i cao khi so vi gia tri cac bang thanh phn hoa hoc khac trong va ngoai nc. Da vao cac phng trinh tng quan nay giup cho cac c s san xut co th c tinh mt cach nhanh chong va tng i chinh xac gia tri nng lng trong thc n. Tom lai: Trong vong 20 nm tr lai y, cac nghin cu v xac inh thanh phn hoa hoc thc n khng ngng phat trin. Cac thng s sau a c phn tich:

    Thanh phn hoa hoc gn ung cua hu ht cac loai thc n (khoang 6500 mu) vi cac chi tiu m , protein th, x th, ADF, NDF, beo th, khoang tng s, NaCl, Ca, P tng s, ng, tinh bt, nng lng th, nng lng trao i, gia tri nng lng trao i cua cac nguyn liu. Thanh phn axit amin trong cac loai thc n chu yu cho ln, ga (khoang 600 mu) va cac phng trinh tng quan c tinh thanh phn axit amin.

    Thanh phn khoang vi lng trong mt s thc n khoang 300 mu nh Fe, Cu, Mn, Zn, Co, I nhng s liu cha nhiu, cha ai din, y la iu cn thit tin hanh nghin cu xac inh trong thi gian ti. V cung it s liu phn tich thanh phn cac vitamin, c t, cht khang dinh dng trong thc n

    Hu ht cac s liu trn y a va ang c s dung rng rai trong thc t san xut va c cac c s san xut thc n va ngi chn nui tin cy. 3. Tinh hinh nghin cu v tiu hoa, hp thu va li dung cac cht dinh dng trn cac i tng gia suc gia cm khac nhau va cac loai thc n khac nhau Nghin cu ty l tiu hoa cua cac loai nguyn liu lam thc n trn cac i tng gia suc gia cm khac nhau la mt cng vic ht sc quan trong anh gia kha nng s dung thc t bi con vt. Cac loai thc n co th co cung thanh phn dinh dng nh nhau nhng co ty l tiu hoa khac nhau thi gia tri dinh dng cua no i vi con vt se khac nhau. Hn na, vi cung mt loai nguyn liu thc n nhng ty l tiu hoa cung khac nhau cac loai ng vt khac nhau, vi du ty l tiu hoa cam gao ga khac ln, khac tru bo. Cac nghin cu v ty l tiu hoa thc n trn th gii a c tin hanh t rt sm va ho a ra c c s d liu v ty l tiu hoa cua thc n. Vit nam, nghin cu v xac inh ty l tiu hoa, hp thu thc n cho cac i tng gia suc gia cm nc ta cung c bt u t nhng nm 70 bi Nguyn Nghi, inh Huynh, Trn C va ctv (1979), song y la nhng thi nghim tng i n gian va mi chi chu y ti cac thanh phn gn ung nh protein th, beo th Trong vai nm tr lai y, nghin cu tiu hoa a tin bc xa hn, nh xac inh gia tri nng lng tiu hoa, trao i, xac inh ty l tiu hoa protein va axit amin cua cac nguyn liu thc n. L Vn Tho (2001) a xac inh ty l tiu hoa biu kin hi trang cua protein va axit amin trong cac san phm u tng (u tng ep un, u tng rang, kh du u tng Argentina va kh du u tng n ) bng ky thut t ng do trng din sau van hi-manh trang ln. L c Ngoan va ctv (2002) xac inh ty l tiu hoa hi trang cua protein va axit amin cua mt s nguyn liu thc n protein (bt ca, kh du lac, bt u tng, bt u tm va ba u tng) trn ln Mong Cai. La Vn Kinh va ctv (2002) nghin cu xac inh nng lng tiu hoa va ty l tiu hoa hi trang cua mt s nguyn liu thc n cho ln gm thc n nng lng: bp, tm, cam gao, cam my, sn va thc n protein: ca sy 60% protein; u tng khng vo Argentina; u tng co vo n ; u tng co vo Malaixia; u tng khng vo My. Nghin cu xac inh ty l tiu hoa nng lng va protein cua mt s loai nguyn liu thc n cho ga cung a bc u c tin hanh trong vai nm qua. Hoang Vn Tin va ctv (1997) a xac inh gia tri nng lng trao i cua 6 loai nguyn liu thc n chinh gm: bp vang, gao te, lua, kh du u tng, bt ca a Nng, kh du lac trn 20 ga thit (10 trng va 10 mai) luc 7 tun tui. Nguyn Thi Mai va ctv (2001) xac inh gia tri nng lng trao i cua bp, u tng, cac loai kh du u tng (ni ia, n , Argentina), cac loai bt ca (ca sy Kin Giang, ca nguyn con, ca Peru, ca Thuy in) trn ga trng trng thanh 6 thang tui. La Vn Kinh va ctv (2002) xac inh gia tri nng lng trao i va ty l

    tiu hoa protein cua mt s loai nguyn liu thc n (thc n nng lng: bp, tm gao, cam gao va sn; thc n protein: bt ca lat (ca tap), bt ca sy Kin Giang, bt ca Peru, u tng hat a x ly nhit, kh du u tng ca vo va tach vo cua Argentina, kh du u tng n , kh du lac, kh du me, bt thit va gluten bp) trn 40 ga trng t 12 tun tui c ct bo manh trang. Gn y, trn gia suc nhai lai, hiu ro hn ban cht cua vn tiu hoa da co, cac nha nghin cu i su vao linh vc mi trng va phn giai cht hu c trong da co. ao Lan Nhi va ctv (1999) nghin cu anh hng cua khu phn n ty l tiu hoa, cn bng nit trn tru v beo 18-24 thang tui. Thi nghim cn bng nit trn 4 tru c t 24 thang tui theo phng phap vung latin vi 4 khu phn co ty l thc n tinh khac nhau theo vt cht kh la 0%, 30% (sn, cam), 15% (cam, ri mt) va 30% (sn, bt la keo du) cho ty l li dung nit ln lt la 27,35, 35,11, 37,63 va 40,33%. oan c Vu va ctv (1999) nghin cu anh hng cua thc n va khu phn n mi trng da co va kha nng tiu hoa cua bo sa, s dung 4 bo m l do da co b tri theo vung latin. Thi nghim 1 gm 4 khu phn cho ty l tiu hoa vt cht kh va x th sau 48 gi ln lt la 49,55 va 36,31% (khu phn 1: rm khng u); 54,62 va 40,21% (khu phn 2: rm u urea); 57,62 va 46,15% (khu phn 3: banh dinh dng) va 57,09 va 45,89% (khu phn 4: rm u urea+banh dinh dng). Thi nghim 2 gm 4 khu phn co ty l tinh/th khac nhau cho ty l tiu hoa vt cht kh va x th sau 48 gi ln lt la 52,75 va 40,85% (ty l tinh/th: 77/23); 51,91 va 40,34% (ty l tinh/th: 60/40); 60,46 va 49,23% (ty l tinh/th: 40/60) va 67,82 va 58,77% (ty l tinh/th: 25/75). Nguyn Thi Mui va ctv (1999) nghin cu anh gia kha nng tiu hoa cac cht dinh dng chu yu cua d i vi 6 loai thc n xanh (co ghi n, mia cy, co lng para, ngon la Trichantera gigantea, ngon la mit va ngon la cy u (Flemingia macrophylla) bng phng phap in vivo. Kt qua thi nghim cho thy rng h s tiu hoa vt cht kh va protein u cao cac loai thc n thi nghim. H s tiu hoa vt cht kh dao ng t 50,6% u Flemingia n 75,6% che Trichantera, trong khi h s tiu hoa protein dao ng t 45,2% ngon la mit n 70,2% co lng para. Ring h s tiu hoa protein cua mia cy la 58,7% bi vi gia suc phai huy ng mt lng nit ni sinh am bao mc duy tri c th khi ham lng protein th mia cy qua thp. Nguyn Ba Mui va ctv (2001) nghin cu ty l tiu hoa da co cac cht dinh dng cua phu phm da trn d m l do da co. Cac tac gia a tin hanh thi nghim xac inh ty l tiu hoa cac cht dinh dng theo phng phap tui nylon da co i vi 3 cng thc u: 75% chi ngon da+ 25% vo va ba da ep+ 0,5% mui (CT1); 100% chi ngon va la da+ 0,5% mui (CT2) va 100% vo va ba da ep+ 0,5% mui (CT3). Kt qua thi nghim cho thy CT3 co ty l tiu hoa cac cht dinh dng cao nht va CT2 co ty l tiu hoa cac cht dinh dng thp nht (ham lng nit protein trong dich da co CT3 la 51,27 mg% va CT2 la 49,94 mg%). Kt qua thi nghim cung cho thy rng CT3 co ham lng axit beo bay hi tng s la cao nht (10,37mEq/100 ml so vi 8,99 mEq/100 ml khu phn i chng la co t nhin).

    Tom lai: Cac nghin cu xac inh ty l tiu hoa cua cac loai nguyn liu thc n cho ca heo, ga, tru bo trn y cung mi chi mi la bc u, kt qua kha han ch va mang tinh cht tham khao. Cac gia tri ty l tiu hoa s dung trong thc tin chu yu mn cua nc ngoai. Do ty l tiu hoa phu thuc rt nhiu yu t nh ngun gc, c im ly hoa cua t,

    khi hu thi tit, ging, phng thc canh tac, phng phap ch bin, bao quan thc n cung nh c tinh ging gia suc nn ty l tiu hoa thc n Vit nam se khac thc n nc ngoai, Trong thi gian ti cn thit y manh nghin cu xac inh ty l tiu hoa mt cach toan din cua cac loai nguyn liu thc n trn cac i tng gia suc gia cm khac nhau xy dng c s d liu v ty l tiu hoa cua Vit nam.

    4. Tinh hinh nghin cu xac inh nhu cu dinh dng cho gia suc, gia cm Nghin cu xac inh nhu cu dinh dng cho cac i tng gia suc, gia cm la mt vic lam oi hoi phai c thc hin thng xuyn, lin tuc. Ly do la con ging c cai thin ngay cang cao san hn v nng sut va cht lng oi hoi nhu cu dinh dng phai c cai thin theo. ng thi, theo s phat trin cua dinh dng hoc, trc tin, ngi ta thoa man nhu cu cac cht a lng trc, sau o i su nghin cu xac inh nhu cu cua cac cht vi lng ring le va mi tng tac gia chung trong khu phn n cho gia suc, gia cm. Trong o c bit la nghin cu xac inh nhu cu nng lng, protein va axit amin va mi lin h gia chung trong khu phn n cho gia suc, gia cm. Xac inh chinh xac nhu cu cac cht dinh dng cua con vt va thanh phn dinh dng cua cac loai nguyn liu thc n se cho phep thu hep khoang cach an toan trong phi hp khu phn ha gia thanh thc n va t o ha gia thanh san phm chn nui.

    4.1 Tinh hinh nghin cu xac inh nhu cu dinh dng cho ln

    Trong 20 nm qua co rt nhiu nghin cu khac nhau v xac nhu cu dinh dng va phng thc nui dng cua nhiu tac gia khac nhau trn ln. Cac nghin cu chu yu tp trung vao xac inh nhu cu nng lng, protein, axit amin va mi lin h gia chung trong khu phn, nghin cu mc n va ch nui dng trn cac i tng heo khac nhau. Theo s phat trin cua nganh dinh dng va thc n gia suc trong 20 nm qua, ban u cac nghin cu chi quan tm giai quyt n le tng yu t hoc nhu cu nng lng hoc nhu cu protein th. Tip theo la nghin cu v nhu cu cua ca nng lng va protein th cho ln.

    4.1.1 Nghin cu v nhu cu dinh dng cho ln con Vn cai sa sm ln con a va ang c cac nha nghin cu va san xut quan tm ca trn th gii cung nh trong nc. Cai sa sm ln con giup cho thi gian ng duc tr lai cua ln me sm hn, tng h s la e, giam hao mon ln me. thc hin cai sa sm ln con vn u tin la phai nghin cu khu phn thc n thich hp cho ln con tp n va sau cai sa. Vi thc n t nhin cho ln con la sa me co gia tri dinh dng cao, d tiu

    hoa, cho nn cai sa sm cho ln con, khu phn n cho ln con tp n va sau cai sa cn phai am bao u nhu cu dinh dng cn thit va co cht lng cao, d tiu cung cp cho nhu cu cua c th. Tuy nhin, cac nghin cu v thc n cho ln con mi thc s c quan tm nhiu trong thi gian gn y, giai oan trc nm 1992 vn nay cung a c cp n, nhng s quan tm con cha nhiu.

    - Giai oan trc nm 1992 (1982-1992) Trong giai oan nay vn nghin cu thc n cho ln con tp n va sau cai sa cai sa sm ln con nc ta cha c chu trong nhiu. Thng cac nghin cu v thc n tp trung nhiu vao i tng ln me ma it chu trong n vic nghin cu thc n cho ln con tng h s la e cua ln nai bng cach cai sa sm ln con va giam hao mon cho ln me. Mt phn vi trinh chn nui luc o cha cho phep cai sa sm cho ln con vi gp nhiu rui ro, cho nn vn nghin cu thc n cho ln con tp n va sau cai sa cha c quan tm nhiu. Tuy vy, trong giai oan nay cung a co mt s tin b nht inh trong vic nghin cu thc n cho ln con tp n va sau cai sa. Mt s nghin cu bc u v dinh dng cho ln con, mc du no cha c h thng hoa, ma chi giai quyt mt vai vn ring le cp thit trc mt. Nghin cu trn ln con, Trinh Hu Phc va ctv (1981) a nghin cu v s chuyn hoa nng lng ln con thng qua s tiu thu xy. Do trong thi ky nay khu phn n cho ln me va ln con thiu hut dinh dng va mt cn i trm trong, nn cac tac gia chi chu y giai quyt b sung mt vai yu t gii han chinh tng nng sut vt nui. Hoang Vn Tin va ctv (1983) a nghin cu b sung kem cho ln con suy dinh dng vi trong thi ky nay co n 20-30% ln con suy dinh dng, trong o ln con biu hin thiu kem kha cao. Kt qua sau 45 ngay thi nghim, ln c b sung bt kem cho tng trong cao hn, tiu thu thc n nhiu hn so vi i chng va c th c hi phuc nhanh chong. Sau o cung chinh tac gia a tin hanh nghin cu b sung cac nguyn t vi lng cho ln con t s sinh n cai sa. Cac nghin cu nhu cu cac cht dinh dng chinh la nng lng protein va axit amin cha c quan tm.

    - Giai oan sau nm 1992 (1992-2002) Cac nghin cu v nhu cu dinh dng cho ln con tp n va sau cai sa cai sa sm ln con mi c quan tm thc hin trong nhng nm gn y, khi ma yu cu cua san xut v tng h s la e cua ln nai, tng kha nng s dung cua ln nai ngay cang cp thit. Nguyn ng Bt va ctv (1995) a nghin cu thc n cai sa sm ln con 35 ngay tui vi 3250 kcal ME/kg; 20,5% protein th va 1,4% lysine. La Vn Kinh va ctv (1999) a tin hanh xac inh nhu cu nng nng lng va axit amin cho ln con sau cai sa. Thi nghim c tin hanh trn 696 ln lai thng phm 3 mau ngoai sau cai sa (28 ngay tui). Kt qua thi nghim cho thy khu phn thich hp cho ln con sau cai sa cha 15-16 MJ DE/kg va 1,0-1,1 g lysine/MJ DE, 0,57-0,63 g methionine+ cystine/MJ DE, 0,630,7 g threonine/MJ DE va 0,18-0,2 g tryptophan/MJ DE. Trn Quc Vit va ctv (1999) nghin cu xac inh mc nng lng, axit amin va ty l axit amin/nng lng thich hp

    cho ln con sau cai sa. Thi nghim c tin hanh trn 216 ln con sau cai sa ( 35 ngay tui, trong lng 8-9 kg) va a xac inh c mc nng lng thich hp trong khu phn cho ln con sau cai sa cha 20% protein th va 1,25% lysine la 3250-3350 kcal/kg va ty l lysine/ nng lng thich hp la 0,9-1,0 g/MJ DE. La Vn Kinh va ctv (2002) a tin hanh 3 thi nghim trn 560 ln con sau cai sa xac inh nhu cu dinh dng cho ln con sau cai sa theo giai oan (28-42 ngay va 42-56 ngay tui). Kt qua thi nghim cho thy khu phn tt nht cho ln con sau cai sa vi mc nng lng 3450 kcal ME/kg; 22% protein th; 1,5% lysine; 0,84% methionine + cystine; 0,92% threonine; 0,26% tryptophan cho giai oan 28-42 ngay tui va 3300 kcal ME/kg; 20% protein th; 1,35% lysine; 0,74% methionine + cystine; 0,82% threonine; 0,24% tryptophan cho giai oan 4256 ngay tui. Nghin cu v nhu cu dinh dng cho ln con tp n, La Vn Kinh va ctv (2002) a tin hanh thi nghim trn 360 ln con theo me (36 ) c b tri gm 2 yu t (3x3) vi 3 mc nng lng (3200; 3300 va 3400 kcal/kg) va 3 mc axit amin (4,5; 5,0 va 5,5 mg lysine/kcal ME), cac axit amin con lai: methionine + cystine va threonine c tinh theo ty l phn trm cua lysine. Kt qua thi nghim cho thy rng khu phn tt nht cho ln con giai oan theo me co mt dinh dng 3300 Kcal ME/kg thc n, 22,5% protein th va 5,00 mg lysine; 1,35mg methionine; 2,85mg methionine+ cystine; 3,00mg threonine/kcal ME hay 1,65% lysine; 0,44% methionine; 0,94% methionine +cystine va 0,99% threonine.

    4.1.2 Nghin cu v nhu cu dinh dng cho ln nui thit Nghin cu v nhu cu dinh dng va khu phn thc n cho ln thit c thc hin t rt sm va y la i tng c quan tm nghin cu nhiu nht trong giai oan nghin cu u tin cua nc ta t sau ngay hoa binh lp lai. Mt du nhu cu dinh dng cho ln thit c nghin cu sm nht va co kha nhiu cng trinh nghin cu v vn nay, song do con ging ngay cang c cai thin vi ty l nac cang cao oi hoi nhu cu dinh dng cung tng theo. Bn canh o, do cac axit amin tng hp c san xut vi qui m cng nghip trong nhng nm gn y cho phep nghin cu xac inh nhu cu khng chi protein th ma ca axit amin cho ln thit.

    - Giai oan trc nm 1992 (1982-1992) Trong giai oan nay, chn nui chu yu la quang canh, cha c u t ung mc v nhu cu thc n, nht la chn nui nng h. Khu phn n chu yu gm phu ph phm, rau xanh va co th co mt s thc n tinh nhng cha c cn i nhu cu cac cht dinh dng chinh. Do o nng sut va cht lng thit con rt thp. Chinh vi th cac nghin cu bc u v cn i khu phn thc n va b sung mt s yu t gii han chinh em lai hiu qua rt co y nghia so vi i chng.

    Cac nghin cu v dinh dng cho ln thit trong giai oan nay chu yu tp trung vao vic b sung cac yu t gii han con thiu trong khu phn hn la cn i nhu cu cac cht dinh dng. Nghin cu khu phn thc n tinh cho ln, Nguyn c Trn va ctv (1977) a tin hanh thi nghim nui heo bng khu phn khng co thc n xanh bng vic b sung premix khoang vitamin. Do thc n trong giai oan nay thiu hut nhiu vitamin va khoang vi lng nn vn b sung thc n xanh la cn thit. Vu Duy Giang va ctv (1980) a tin hanh nghin cu gia tri dinh dng cua co voi trong chn nui ln thit. T Cm Tu va Hoang Vn Tin (1981) a nghin cu cng thc iu khin nng lng duy tri at hiu qua chuyn hoa cao thc n cho chn nui ln thit. Do khu phn trong giai oan nay cha cn i v dinh dng, chi tn dung cac san phm ia phng (tm, cam, rau xanh) nn nng sut chn nui thp. Nghin cu cua Vo Ai Quc va Lu Hu Manh (1984) a tin hanh nui dng heo Ba xuyn theo khu phn cn i cac cht dinh dng cho kt qua cao hn nhiu so vi chn nui tuy tin. i su nghin cu anh hng cua cac thanh phn dinh dng chinh n nng sut va cht lng cua ln thit, Hoang Vn Tin (1984) a a ra mt s phng phap tinh nhu cu protein va nng lng cho cac loai ln. Do thc n cho ln trong giai oan nay thng thiu hut cac cht dinh dng, c bit la khoang vi lng, Hoang Vn Tin va ctv (1985) a nghin cu vai tro cua mt s nguyn t vi lng trong dinh dng cua ln. Nguyn Nghi va ctv (1985) a tin hanh nghin cu xac inh mt s cng thc b sung khoang vi lng cho ln va ga. Kt qua vi i tng ln thit, liu b sung khoang vi lng vao thc n tinh la khoang 1%. i su vao nghin cu vai tro cua yu t chinh cu thanh c th (protein va axit amin), Bui Thi Gi (1990) a nghin cu anh hng cua ch n co ty l protein khac nhau n ty l thit nac cua ln lai Landrace vi heo BI-81. Hoang Vn Tin va Nguyn ng Bt (1992) a bc u nghin cu anh hng cua vic b sung lysine vao khu phn n cho ln mau ngoai. Trn Phu Lc va ctv (1992) a nghin cu mc nng lng thich hp trong khu phn nui ln thit ging Yorkshire co hoc khng cn i lysine. La Vn Kinh va ctv (1992) a nghin cu ty l lysine b sung trong khu phn n cho ln ngoai nui thit. n luc nay vic i su nghin cu nhu cu cua cac cht dinh dng chinh (nng lng, protein va axit amin) c quan tm va c nghin cu nhiu giai oan tip theo. Bn canh o, vic nghin cu v tiu hoa va li dung cac cht dinh dng cung a bc u c quan tm. Trn C va ctv (1979) a tin hanh nghin cu anh hng cua cac khu phn va cach cho n khac nhau n s tiu hoa va s dung nit rut cua ln. Cac tac gia a tin hanh thi nghim trn 6 ln lai B x MC 5-6 thang tui, trong o co 4 con m l do ta trang va 2 con khng m l do. Kt qua thi nghim cho thy khi cho n khu phn co cung mc protein nhng khac nhau v loai thc n thi ham lng cac dang nit cung khac nhau. S khac nhau v ham lng cac dang nit la yu t quan trong anh hng n kha nng tiu hoa, hp thu va s dung nit ng tiu hoa. Mc khac cac tac gia cung kham pha ra rng cach cho n (c, loang) cung a anh hng n ham lng cac dang nit, t o anh hng n s tiu hoa va s dung nit cua heo.

    - Giai oan sau nm 1992 (1992-2002)

    Trong giai oan nay cac nghin cu i su vao xac inh nhu cu cua cac dinh dng chinh (nng lng, protein va axit amin) va mi tng quan cua chung trong dinh dng cho ln thit at kt qua ti u v nng sut va cht lng thit va i tng chu yu tp trung vao ln ging ngoai va ln lai. Nghin cu v nhu cu protein va axit amin cho ln thit ging ngoai, Nguyn Nghi va (1994) a tin hanh thi nghim trn 48 ln thit ging ngoai va cho thy rng vi ln thit ging ngoai co nhu cu v protein la 15% va 0,85% lysine cho ln 20-55 kg va 14% protein va 0,78% lysine cho ln 56-85 kg. Trn Quc Vit va ctv (1995) a nghin cu xac inh nhu cu nng lng va protein cho ln lai 7/8 mau ngoai nui thit. Bui Huy Nh Phuc (1996) nghin cu anh hng cac mc nng lng va protein trn ln tng trng. Tac gia a tin hanh thi nghim trn 100 ln thit ging ngoai c thit k theo 2 yu t (5x2) gm 5 mc nng lng va 2 mc protein. Kt qua thi nghim cho thy rng mc nng lng thich hp trong khu phn cho ln thit la 2965-3112 kcal/kg va mc protein thich hp la 14-16%. V nghin cu anh hng cua cac mc protein th trong khu phn n nng sut va cht lng thit xe cua heo nui thit, Nguyn Nghi va ctv (1995) a tin hanh 2 thi nghim trn 144 ln thit lai 3 mau ngoai. Kt qua cho thy khi cn i axit amin trong khu phn cua ln thit thi heo n khu phn 16% protein th giai oan 20-50 kg va 14% protein giai oan 50-90 kg khng co sai khac v tng trong va tiu tn thc n nhng chi phi thc n thp hn khi n khu phn 16-18% protein th. i su nghin nhu cu axit amin cho ln thit, Trn Quc Vit va ctv (1999) a tin hanh 2 thi nghim trn 112 ln thit xac inh anh hng cua cac mc nng lng va lysine khac nhau trong khu phn n cho ln ngoai nui thit. Kt qua thi nghim a a ra c cac cng thc thc n cho ln thit co ham lng nng lng 3000-3000-2950 kcal/kg, protein th 18-15-13%, lysine 1,15-1,0-0,75%, methionine+ cystine 0,7-0,62-0,49%, threonine 0,75-0,67-0,52%, tryptophan 0,2-0,18-0,14% tng ng vi cac giai oan sinh trng 1530, 30-60 va 60-100 kg. Nguyn Ngoc Hung va ctv (2001) a tin hanh thi nghim trn 48 ln ngoai (Yorkshire) va 48 ln lai (Yorkshire x Thuc nhiu) nui thit nhm xac inh ty l lysine/nng lng thich hp cho cac i tng trn. Kt qua thi nghim cho thy ty l lysine/nng lng thich hp cho ln Yorkshire la 0,65-0,55 g/MJ DE va cho ln lai la 0,55-0,45 g/MJ DE tng ng cho 2 giai oan nui la 20-50 kg va 50-85 kg. Mc nng lng trong khu phn cho ln ngoai la 14-13 MJ DE va ln lai la 13-12 MJ DE tng ng cho 2 giai oan nui trn. Vu Thi Lan Phng va ctv (2001) cung a nghin cu v ty l lysine va nng lng thich hp cho ln thit sinh trng va v beo ging ngoai va ging lai. Cac tac gia a tin hanh trn 96 ln ngoai Yorkshire nui thit c b tri theo 2 yu t (2x4) vi 2 mc nng lng va 4 mc lysine. Kt qua cua thi nghim la khu phn cha 13,5-12,5 MJ DE vi ty l lysine la 0,65-0,55 g/ MJ DE tng ng cho 2 giai oan nui sinh trng va v beo at hiu qua tt nht.

    4.1.3 Nghin cu v nhu cu dinh dng cho ln nai Xac inh nhu cu dinh dng cho ln nai mang thai va nui con, ca ging ngoai, ging lai va ging ni cung a c nhiu tac gia quan tm nghin cu trong 20 nm tr lai y. Trong nghin cu nhu cu dinh dng cho ln nai mang thai thi vic nghin cu xac inh mc n hang ngay la rt quan trong, no giup khng ch lng dinh dng n vao phu hp

    vi tng giai oan phat trin cua bao thai, am bao u dinh dng cho bao thai phat trin ng thi tranh c tinh trang ln nai qua mp do n nhiu lam giam kha nng sinh san, tng ty l cht thai.

    - Giai oan trc nm 1992 (1982-1992) Trong giai oai nay, cac nghin cu v nhu cu dinh dng cho ln nai cha nhiu va chu yu tp trung nhiu vao i tng ln ging ni. Nghin cu v ch nui dng ln nai ni Lang hng trong thi ky co cha va nui con, Nguyn Hin (1981) a tin hanh thi nghim trn 24 ln nai c ban cho n vi ch dinh dng han ch 3 thang cha u, tng cao hn tiu chun thang cha cui va nui con. Kt qua thi nghim cho thy rng vi vic nui dng han ch trong 3 thang cha u va tng cao hn tiu chun vao thang cha cui va giai oan nui con thang th nht, kha nng sinh san cua ln nai c nng cao ro rt. Nui dng ln nai han ch 3 thang cha u, tng cao vao thang cha cui a khng lam ln nai bi gy i hoc sinh con xu i. ng thi nui dng ln nai nui con thang th nht vi khu phn dinh dng cao lam tng san lng sa ln nai, dn n tng trong lng ln con cai sa, giam ty l cht, coi coc, ty l nhim bnh cua ln con va ng thi giam hao mon heo me. Ngoai nghin cu v nhu cu dinh dng va mc n vao cua ln nai con co cac nghin cu khao sat kha nng tich luy protein cua ln nai ni trong thi ky co cha (Nguyn Thi Lng Hng, 1983). Cung chinh tac gia nay, Nguyn Thi Lng Hng (1983) a nghin cu c im trao i nng lng, protein cua ln nai ni trong thi ky co cha.

    - Giai oan sau nm 1992 (1992-2002) Cac nghin cu v dinh dng cho ln nai chu yu tp trung xac inh nhu cu nng lng, protein, axit amin va mc n vao hang ngay thich hp cho ln nai mang thai va nui con, ca nai ni va nai ngoai. Nguyn Nghi va ctv (1993) a nghin cu anh hng cua cac mc nng lng va protein khac nhau trong khu phn n nng sut sinh san cua ln nai ni va lai. Cac tac gia a tin hanh trn 54 nai Mong cai, 18 nai lai ai bach x Mong cai va 12 nai lai Landrace x Mong cai. Kt qua thi nghim cho thy rng nai Mong cai co cha c cung cp mc nng lng thi ky u la 2846 kcal, thi ky th hai la 3463 kcal, tng ng vi 1-1,2 kg thc n, i vi nai lai la 3903 kcal ME cho giai oan 1 (1,3-1,4 kg) va 4694 kcal ME cho giai oan 2 (1,6-1,7 kg). Ln nai thi ky nui con cho n t do thc n tinh khoang 2,8-3 kg cho nai ni va 4 kg cho nai lai vi mc protein th la 16%. Kt qua nghin cu cua Phan Bui Ngoc Thao va ctv (1994) trn 60 ln nai sinh san ging ngoai cho thy rng khu phn cho ln nai ngoai mang thai cha 2900 kcal ME/kg va 13% protein th vi mc n vao hang ngay la 1,9 kg cho ln cha ky I va 2,3 kg cho ln cha ky II. Khu phn cho ln nai ngoai nui con cha 3000 kcal ME/kg va 15% protein th. Nguyn Thi Vin (1994) tin hanh 4 thi nghim trn 232 nai la e 2, 3, 4 va 5 thc nghim trn 1440 nai thuc nng h a xac inh c mc n cho ln nai giai oan mang

    thai la 1,8-2,2 kg/con/ ngay giai oan cha ky I va tng thm 0,4-0,5 kg cho giai oan cha ky II. Hoang Nghia Duyt (2001) nghin cu anh hng cua cac mc protein th khac nhau n kha nng sinh trng va sinh san cua ln nai hu bi va sinh san ging Mong cai nui tai min Trung. oan Xun Truc va ctv (2001) a nghin cu xy dng cac cng thc thc n hn hp cho ln nai mang thai va nui con. Nguyn Nh Pho (2001) nghin cu anh hng cua khu phn n co mc nng lng khac nhau trong thi ky mang thai n nng sut sinh san cua ln nai. Tac gia a tin hanh thi nghim trn 60 ln nai chia lam 4 l vi cac mc nng lng khac nhau. Kt lun rut ra trong thi nghim nay ln nai trong giai oan mang thai ky 1 gii han mc n vao 6000 kcal ME/ ngay, ky 2 7500-9000 kcal/ngay va han ch cho n chi con 3000 kcal/ngay trong 4-5 ngay trc khi e. Vic nghin cu xac inh nhu cu nng lng, protein, axit amin thich hp cho ln nai mang thai va nui con ca ging ni va ging ngoai a c cac tac gia nghin cu mt cach hoan chinh trong tai c lp cp nha nc v thc n gia suc (2000-2002) do La Vn Kinh chu tri. tai nay a tin hanh nghin cu trn 45 ln nai ngoai va 60 nai ni giai oan mang thai; 100 ln nai ngoai va 48 ln nai ni giai oan nui con. Kt qua nghin cu cua tai nay a xac inh c nhu cu v nng lng, protein va axit amin cung nh mc n hang ngay cua ln nai mang thai va nui con. Khu phn cho ln nai ging ngoai giai oan mang thai la 3100 Kcal ME/kg va 13% protein th; 0,65% lysine; 0,46% methionine + cystine; 0,53% threonine; 0,12% tryptophan va 0,23% methionine. Kt qua thi nghim cung cho thy rng mc n hang ngay cua nai co th trang trung binh trong giai oan mang thai cn cung cp 2 kg/nai/ngay vi giai oan cha ky 1 va 3 kg/nai/ngay cho giai oan cha ky 2. Nai co th trang mp cn cung cp 1,8 kg/ con/ngay cho giai oan cha ky 1 va2,7 kg/con/ngay cho cha ky 2. Nai co th trang m cn cung cp 2,2 kg/con/ngay cho giai oan cha ky 1 va 3,3 kg/con/ ngay cho cha ky 2. Vi nai ni giai oan mang thai khu phn cha 2900 Kcal ME/kg va 12% protein th, 0,6% lysine, 0,38% methionine+ cystine, 0,46% threonine va 0,11% tryptophan vi mc n vao hang ngay la 1,4 va 1,5 kg/con/ ngay ln lt cho 2 giai oan cha ky 1 va ky 2 cua ln nai nang thai la 1 va 2 va 1,1 va 1,2 kg/con/ngay ln lt cho 2 giai oan cha ky 1 va ky 2 cua ln nai nang thai t la 3 tr i. Khu phn cho ln nai nui con ging ngoai cha 3100 kcal/kg thc n; 18% protein th; 0,95% lysine; 0,53% methionine + cystine; 0,61% threonine va 0,15% tryptophan. Vi ln nai nui con ging ni khu phn cha 3000 Kcal ME/kg va 14 % protein th, 0,85% lysine, 0,32% methionine+ cystine, 0,56% threonine va 0,15% tryptophan vi mc n vao hang ngay la 3,0-3,5 kg/con/ ngay cho ln nai nui 10 con. Nu ln nai nui trn hoc di 10 con co th cho n theo s lng ln con nui nh sau: 1 kg cho ln nai + 0,2-0,25 kg cho mi ln con nui.

    Tom lai: Trong hn 20 nm qua a co nhng tin b vt bc trong vic nghin cu v nhu cu cac dinh dng cho ln. Cac nghin cu c tin hanh kha a dang trn hu ht cac i tng ln nh ln con theo me, ln con sau cai sa, ln thit va ln nai va cac ging khac nhau gm ging ni, lai va ging ngoai. Cac nghin cu tp trung xac inh nhu cu cac cht dinh dng nng lng, protein th, mt s axit amin tng s gii han quan trong nht nh

    Lysine, methionine + Cystine, threonine. Cac kt qua nay a c ng dung rng rai vao thc t san xut va a gop phn giam ang k chi phi thc n cho 1 kg tng trong. Co th noi chi tiu nay trong thi nghim va cac trang trai nui ln ln a tim cn vi nc ngoai (trn 90%). Co rt it cac nghin cu v nhu cu nng lng, protein, axit amin tng s trn ln ging chuyn sinh san c va cai. Co rt it cac nghin cu v nhu cu axit amin tiu hoa, khoang vi lng, vitamin cho cac i tng ln.

    4.2 Tinh hinh nghin cu xac inh nhu cu dinh dng cho gia cm

    Cung nh cac nghin cu trn ln, cac nghin cu v xac inh nhu cu dinh dng cho gia cm trong thi gian qua chu yu tp trung xac inh nhu cu nng lng, protein va axit amin cung nh ty l gia chung cho gia cm. Nghin cu v nhu cu dinh dng cho gia cm trong thi gian qua chu yu tp trung ga va vit, con cac i tng khac nh cut, b cu cha c quan tm nghin cu nhiu. Bn canh o, cac nghin cu v mc n hang ngay cho ga ging sinh san hng thit cung c quan tm.

    4.2.1 Nghin cu xac inh nhu cu dinh dng cho ga thit Trn i tng ga thit thng phm, co rt nhiu nghin cu xac inh nhu cu dinh dng cai thin nng sut, giam chi phi thc n vi y la i tng co tc sinh trng nhanh, tiu tn thc n thp nu khu phn cn c cn i hp ly. Nghin cu v dinh dng cho ga thit trong thi gian qua cung a co nhiu tin b vt bc. Cung vi s cai thin v con ging, nghin cu v dinh dng cho ga thit a gop phn cai thin nng sut cua ga, rut ngn thi gian nui thit t 10-12 tun xung con 6-7 tun va cai thin h s chuyn hoa thc n ang k xung con xp xi 2 kg thc n cho 1 kg tng trong. - Giai oan trc nm 1992 (1982-1992) Trong giai oan nay cac nghin cu v nhu cu dinh dng cho ga thit thng phm a i su vao xac inh nhu cu protein va ty l nng lng/ protein thich hp cho ga. Pham Quang Hoan (1984) a nghin cu xac inh hiu qua ty l protein va nng lng hp ly trong thc n cho ga thit t 4-12 tun tui. Ga t 0-4 tun cho n khu phn khi ng ging nhau la 25% protein th va 119 kcal ME/1% protein th. T 4 tun chia lam 3 l, mi l 500 con. L 1: i chng vi 20% protein th va 152,5 kcal ME/1% CP; l 2: 21% CP va 144,2 kcal ME/1% CP va l 3: 22% CP va 133,4 kcal ME/1% CP. Kt qua thi nghim rut ra rng ga T3 nui thng phm vao mua ng giai oan 4-12 tun thc n

    cha 155,2 kcal ME/1% CP; ga T93 nui thng phm vao mua ng giai oan 4-9 tun thc n cha 133,4 kcal ME/1% CP; va ga T983 nui thng phm vao mua he thu giai oan 4-9 tun thc n cha 133,4 kcal ME/1% CP va giai oan 10-12 tun thc n cha 144,2 kcal ME/1% CP. Hoang Vit Anh va ctv (1985) nghin cu v ty l protein th trong khu phn thc n khi ng nui ga 1-56 ngay tui. Cac tac gia a tin hanh thi nghim trn 1727 ga thit 1 ngay tui la ga lai 93 cua b ging Plymouth 791 c chia lam 3 l vi 3 mc protein th khac nhau la 25; 22 va 20%. T kt qua thi nghim cac tac gia cho rng ga thit thng phm trong giai oan khi ng nn c cho n khu phn co ham lng protein th la 22-25%. Bui c Lung va Nguyn Tai Lng (1986) a nghin cu san xut premix khoang vitamin b sung vao thc n nui ga thit. Bn canh cac nghin cu v xac inh nhu cu protein, nng lng va b sung khoang cho ga, Bui c Lung va ctv (1986) cung a tin hanh nghin cu xac inh mt mang n, mang ung ti u cho ga thit cac giai oan 0-5 va 6-9 tun tui. Tuy nhin, trong giai oan nay cac nghin cu mi chi dng lai cn bng nng lng va protein ma cha tinh n axit amin, nn ham lng protein th trong khu phn cho ga con kha cao (25% cho giai oan khi ng va 22% cho giai oan sau) gy lang phi protein.

    - Giai oan sau nm 1992 (1992-2002) Nghin cu v nhu cu dinh dng cho ga thit, La Vn Kinh va ctv (1993) a tin hanh 2 thi nghim trn 2100 ga thit V135 vi cac mc nng lng protein va axit amin khac nhau. Kt qua thi nghim xac inh c mc nng lng va protein ti u trong khu phn n cho ga thit 0-4 tun la 3000-3150 kcal ME/kg; ME/CP la 125-131; lysine: 1,3%; methionine+ cystine: 1,0%; threonine: 0,75%. Nguyn Nghi va ctv (1994) cung a nghin cu anh hng cua cac mc protein khac nhau cho ga thit. Cac tac gia a tin hanh b tri thi nghim vi 5 mc protein khac nhau trn cung mt mc nng lng va vi 2 mc nng lng khac nhau trn 2 mc protein. Kt qua thi nghim cho thy mc protein thich hp cho ga thit la 24-22-20% hoc 22-20-18% cho 3 giai oan tui 0-21, 22-42 va 43-63 ngay. Trn Cng Xun va ctv (1995) a nghin cu xac inh mc nng lng va protein ti u trong khu phn cho ga thit. Kt qua thi nghim cho thy vi ga Ross 208, s dung mc nng lng 3200-3300-3370 kcal/kg va mc protein 23-21-19% cho 3 giai oan tui 0-10, 11-28 va 29-56 ngay. Vi ga Ross V35 la 3200-3300-3370 kcal ME/kg va 24-22-20% protein th va vi ga AV35 la 3100-3300-3370 kcal ME/kg va 24-22-20% protein th. Nghin cu mi quan h gia nng lng va protein cho ga, Hoang Toan Thng va ctv (1995) a nghin cu nhu cu nng lng va ty l nng lng/protein cho ga thit nui hn hp va nui tach ring trng mai. Tac gia kt lun rng i vi ga trng s dung mc nng lng la 3200 kcal ME/kg, 23% protein th va mc 3300 kcal ME/kg va 21% protein th. i vi ga mai s dung mc nng lng la 3300 kcal ME/kg, 23% protein th va mc 3400 kcal ME/kg va 21% protein th. i vi ga thit nui hn hp, mc nng lng va protein am bao hiu qua cao la 3200-3300 kcal ME/kg va 23-21% protein th.

    Trong cac nghin cu trc v nhu cu dinh dng cho ga thit, cac tac gia tp trung xac inh nhu cu nng lng trao i, protein th va ty l nng lng/ protein. Tuy nhin, vic xac inh nhu cu protein th cha phan anh chinh xac nhu cu cua con vt, ma phai i su nghin cu nhu cu cac axit amin mi chinh la ban cht cua vn . La Vn Kinh va ctv (1995) a nghin cu khu phn cn bng mt s axit amin gii han cho ga thit va t o giam ham lng protein th trong khu phn. Kt qua thi nghim cho thy vi vic giam protein th trong khu phn (khoang 20%) va cn bng axit amin trong khu phn cho ga thit 0-4 va 5-8 tun tui cha 21-19% protein th, 1,2-1,0% lysine, 0,64-0,54% methionine a tit kim 11% chi phi thc n cho kg tng trong. Vn Quang va ctv (1997) cung a nghin cu trn 1500 ga thit Hybro, b sung DL. Methionine trong khu phn n giam ham lng protein th. Kt qua cho thy b sung DL.methionine 0,15-0,2% thc n khi ng va 0,1-0,15% thc n kt thuc a giup giam thp ham lng protein th trong khu phn (tng ng la 21 va 17%). Nghin cu v nhu cu dinh dng cho ga thit khng chi dng lai cn bng axit amin tng s ma con i su nghin cu cn bng axit amin tiu hoa. La Vn Kinh va ctv (1999) a nghin cu trn 1600 ga thit, so sanh anh hng cua cn bng axit amin tiu hoa vi cn bng axit amin tng s va cho thy rng cn bng axit amin tiu hoa cho kt qua tt hn c bit la khu phn cha cac nguyn liu co ty l tiu hoa protein thp nh cam gao. Ngoai ra, bn canh nghin cu xac inh nhu cu cac cht dinh dng thich hp, cac tac gia con gn vi vic tng kha nng chiu nong cua ga thit. Trinh Xun C va ctv (2002) a nghin cu xac inh mc nng lng, ty l lysine/nng lng va lng pht pho d tiu trong khu phn n nng sut va kha nng sng con cua ga thit trong iu kin stress nhit. Kt qua thi nghim rut ra c bn canh mc nng lng va ty l lysine/nng lng thich hp cho ga cac giai oan tui khac nhau, cac tac gia con khuyn cao rng trong iu kin srtess nhit cn lng pht pho d tiu t 0,35 n 0,55% trong khu phn. Bn canh o, trong nhng nm gn y, do nhu cu, thi hiu cua ngi tiu dung, ga thit lng mau cung a phat trin manh me. ap ng cho s phat trin cua nhom ga nay, nhiu nghin cu v nhu cu dinh dng cua chung a c tin hanh. H Lam Sn va ctv (2001) a nghin cu cac cng thc khu phn n thich hp cho ga thit lng mau Kabir. Tin hanh thi nghim trn 300 ga Kabir, chia lam 3 l vi 3 khu phn khac nhau va a xac inh c khu phn n thich hp cho ga tuy thuc vao ngun nguyn liu sn co cua ia phng. Trn T va ctv (2001) a nghin cu xac inh ty l protein thc vt ti u trong khu phn nui ga thit tha vn ging Kabir. Kt qua nghin cu trn 450 ga 0-10 tun tui cac tac gia a rut ra c ty l protein thc vt thich hp cho ga thit tha vn ging Kabir la 21-19-17% ln lt cho 3 giai oan 0-3 tun, 3-7 tun va sau 7 tun. Trn Quc Vit va ctv (2001) a nghin cu anh hng cua ham lng nng lng va ty l cac axit amin gii han quan trong trong khu phn n sinh trng va chuyn hoa thc n cua ga thit lng mau Tam hoang va Kabir. Tac gia a tin hanh thi nghim trn 660 ga Tam hoang va 300 ga Kabir va a i n kt lun khu phn thich hp cho ga Tam hoang trong iu kin nui nht cha 2950-3000-3100 kcal ME/kg; 19-18-17% protein th; 1,05-0,90,75% lysine tng s; 0,78-0,70-0,61% methionine+ cystine va 0,69-0,61-0,52% threonine tng ng cho 3 giai oan 0-4, 5-8 va >8 tun tui. Vi ga Kabir nui thit khu phn cha 3000-3100-3100 kcal ME/kg; 21-19-18% protein th; 1,05-0,95-0,85% lysine tiu hoa; cac

    axit amin khac c tinh theo ty l so vi lysine tiu hoa nh sau: methionine+ cystine: 7478-82% va threonine: 66-68-70% tng ng cho 3 giai oan 0-4, 5-8 va >8 tun tui. khu vc min Trung, Trn Sang Tao va ctv (2001) a tin hanh hai thi nghim trn tng s 900 con ga Kabir va ga lai Kabir-Mia va Kabir-Ri xac inh mc nng lng va ty l protein thich hp trong khu phn cho cac i tng ga trn. Kt qua thi nghim cho thy rng ga Kabir thich hp vi khu phn co mc nng lng trao i 3000 kcal/kg cho giai oan khi ng va tng dn 100 kcal/kg cho mi giai oan tip theo va mc protein th la 20%; ga lai F1: Kabir-Mia va Kabir-Ri thich hp vi khu phn co mc nng lng trao i 3000 kcal/kg va mc protein th la 19%. Nguyn Thi L va ctv (2002) a nghin cu xac inh mc nng lng protein va axit amin thit hp cho ga thit lng mau BT2 khu vc min Nam. Thi nghim c tin hanh trn 1620 ga thit tha vn BT2, b tri theo 2 yu t (3x3) vi 3 mc protein th va 3 mc lysine. Kt qua thi nghim cho thy khu phn thich hp cho ga cha 18,5-16,5% protein th va 1,1-0,9% lysine tng ng cho 2 giai oan 0-6 va 7-12 tun tui.

    4.2.2 Nghin cu xac inh nhu cu dinh dng cho ga e trng ging va thng phm Nghin cu v nhu cu dinh dng cho ga mai e, ca e trng thng phm va trng ging Vit nam cung a c quan tm t rt sm. Cung vi vic nghin cu nc ngoai kt hp vi tham khao tai liu t nc ngoai, cac tac gia thuc lin hip gia cm Trung ng a a ra tiu chun khu phn n cho cac loai ga khac nhau. Tuy nhin, nng sut va cht lng con ging lun ngay cang c cai thin nn cng vic nghin cu cn phai c tin hanh thng xuyn va lin tuc am bao cho dong phat trin cua nganh chn nui c lin tuc.

    - Giai oan trc nm 1992 (1982-1992) giai oan nay cha co nhiu nghin cu trong nc nhu cu dinh dng va khu phn n cho ga e trng trong nc ma chu yu da vao cac nghin cu trong iu kin nc ngoai hoc cac khuyn cao cua nc ngoai. Tuy nhin, cung a co mt s nghin cu trn i tng ga e ging trng. Vu ai va Bui Hng Hoa (1988) a tin hanh nghin cu xac inh mc n phu hp cho ga ging trng Leghorn thun BXV va BVY a c nui Vit nam n i th 9. Kt qua cho thy rng mt ga mai Leghorn dong thun chi tiu thu ht 75-83% lng thc n so vi inh mc cu (hoc 1827-2047g) giai oan 1 n 63 ngay tui; 83-86% (hoc 3783- 3924g) giai oan 64 n 133 ngay tui va 95-96% (hoc 19172-19376 g) giai oan 134-308 ngay tui. Khi giam mc n cho mt ga mai trong ky so vi inh mc cu a khng lam giam inh mc kinh t cua cac chi tiu: ty l nui sng, ty l chon ging, san lng va cht lng trng ging.

    - Giai oan sau nm 1992 (1992-2002) giai oan nay a co rt nhiu nghin cu xac inh nhu cu dinh dng va mc n vao hp ly cho ga e, c bit la ga e trng ging thit. Nghin cu nhu cu dinh dng va ch n hp ly cho ga e ging thit dng nh la mi quan tm hang u. Bi vi ga ging thit chuyn cho thit nn co yu cu v thc n n vao cao phat trin khi lng c th, nhng khi o ga qua mp va lam giam kha nng san xut trng va giam ty l thu tinh. Do o cn phai co ch dinh dng va mc n vao hp ly duy tri trong lng ga va phai, tng ty l e cung nh ty l thu tinh. Nghin cu v nhu cu dinh dng cho ga ging hng thit, Nguyn Tt thng va ctv (1994) a tin hanh nghin cu trn 1200 ga mai e V35 v anh hng cua cac mc protein khac nhau n sc san xut cua ga ging thit cho thy rng khu phn 14% protein khng lam giam ang k ty l e nhng giam chi phi thc n cho 1 ga con san xut ra. Nguyn Nghi va ctv (1994) a tin hanh nghin cu t luc 1 ngay tui n 61 tun tui, trn ga sinh san hng thit Hybro HV85 v anh hng cua cac mc n han ch khac nhau giai oan nui hu bi n nng xut trng cua ga ging hng thit. Kt qua thi nghim cho thy rng ch giam mc n trong giai oan t 6-12 tun tui a tit kim c 10-12% lng thc n n vao va nng san lng trng t 10-15 qua/mai. Bui Quang Tin va ctv (1995) a tin hanh thi nghim xac inh mc n han ch va mc protein va nng lng ti u trong khu phn cho ga sinh san ging thit Ross 208 va Hybro HV85. Kt qua thi nghim cac tac gia a khuyn cao s dung khu phn cha 18-14-17% protein th va 3000-2750-2750 kcal ME/kg cho cac giai oan ga con, hu bi va ga e. V nghin cu anh hng cua mc n han ch i vi ga ging hng thit, Nguyn Tt Thng va ctv (1995) cho thy rng cho n han ch (65% nhu cu) trong giai oan nui hu bi a lam chm thi gian thanh thuc nhng tng ty l e va giam chi phi thc n. Tin thm mt bc na, Thi Tinh va ctv (1995) a nghin cu mc nng lng va protein thich hp va kha nng s dung axit amin tng hp giam ham lng protein th trong khu phn cho ga sinh san hng thit. Tac gia a tin hanh thi nghim trn 2240 ga sinh san ging thit HV85 (30-49 tun tui) c b tri theo 2 yu t (2x3) vi 2 mc nng lng va 3 mc protein th, va mt thi nghim b sung axit amin (lysine va methionine) giam protein th trong khu phn. K qua thi nghim rut ra c ga sinh san HV85 (30-49 tun) cho n khu phn 2850 kcal ME/kg, 16,5% protein th, 0,75% lysine va 0,31% methionine la thich hp. Nguyn Nghi va ctv (1995) cung a nghin cu anh hng cua ty l protein trong khu phn co b sung methionine va mc n trong giai oan e trng n sc san xut trng cua ga ging hng thit cho thy rng s dung khu phn cha 1515,5% protein th co b sung methionine a duy tri c nng sut trng. La Vn Kinh va ctv (1997) a tin hanh thi nghim trn 3600 ga sinh san ging thit vi cac mc protein th khac nhau va cn bng axit amin giam ham lng protein th trong khu phn cho ga e ging thit. Kt qua cho thy khu phn cho ga Hubbard gia oan e trng cha 16% protein th (a giam thp) 0,83% lysine va 0,65% methionine+ cystine. Bui c Lung va ctv (1999, 2001) a nghin cu mc nng lng thich hp cho ga trng ging thit; Pham Quang Hoan va ctv (1999, 2001) a nghin cu san xut thc n hn hp cho ga ging sinh san hng thit.

    Vi ga e trng thng phm cung co mt s nghin cu v nhu cu dinh dng cua chung. Lm Minh Thun va ctv (1996) nghin cu anh hng cua cac mc protein va nng lng n nng sut va phm cht trng cua ga ISA-Brown va Leghorn trong mua kh. Tac gia a tin hanh thi nghim trn an ga Isa-Brown va Leghorn t 22 tun tui c b tri gm 2 yu t (3x3) vi 3 mc protein th la 18, 19 va 20% va 3 mc nng lng 2700, 2800 va 2900 kcal ME/kg. Kt qua thi nghim cho thy vi ga Isa-Brown mc nng lng thich hp la 2800 kcal ME/kg va mc protein thich hp la 18%; trong khi o vi ga Leghorn mc nng lng thich hp la 2800 kcal ME/kg va protein thich hp la 19%. Nguyn Thi Hoa Ly va ctv (1996) nghin cu b sung L.lysine cho ga e trng thng phm ging Brown nick. Cac tac gia a i n kt lun b sung 0,15% L.lysine trong khu phn cho ga e em lai kt qua tt. La Vn Kinh va ctv (1997) a tin hanh nghin cu trn 2970 ga e trng Hy-line thng phm vi 3 mc protein th 18, 17 va 16% va cn bng axit amin thit yu (lysine, methionine+ cystine) giam ham lng protein th trong khu phn. Kt qua thi nghim cho thy rng vi vic cn bng axit amin, khu phn thich hp cho ga e trng thng phm cha 17% protein th, 0,95% lysine, 0,82% methionine+ cystine. La Vn Kinh va ctv (2002) a nghin cu xac inh nhu cu nng lng va axit amin cho ga e trng thng phm. Thi nghim c tin hanh trn 2430 ga e Hy-line thng phm t 20-44 tun tui c b tri theo 2 yu t (3x3) vi 3 mc nng lng 2750, 2850 va 2950 kcal ME/kg va 3 mc lysine 0,87, 0,96 va 1,05%; cac axit amin thit yu con lai: methionine+ cystine va threonine c tinh theo ty l phn trm so vi lysine. Kt qua khu phn thich hp nht cho ga e trng thng phm cha 2850 kcal ME/kg, 0,87% lysine, 0,73% methionine+ cystine va 0,61% threonine. Trn ga tau vang e trng, Lm Minh Thun va ctv (2002) a nghin cu xac inh nhu cu protein va nng lng thich hp trong thc n cho ga tau vang trong giai oan e trng. Tac gia a tin hanh thi nghim trn 1068 ga tau vang e trng, chia lam 2 thi nghim. Thi nghim 1 trn 540 con t 25 tun tui c tb tri theo 2 yu t (3x3) gm 3 mc nng lng la 3000; 3100 va 3200 Kcal ME/kg va 3 mc protein th la 14; 15 va 16%. Thi nghim 2 tin hanh trn 528 con t 42 tun tui c b tri theo 2 yu t (2x4) vi2 mc protein th la 14 va 15%, mi mc protein hoc b sung 0,1% lysine hoc b sung 0,05% methionine hoc b sung ca 2 axit amin vi ty l 0,1% lysine va 0,05% methionine va so vi l i chng khng b sung. Kt qua thi nghim cho thy khu phn thich hp cho ga tau vang e trng cha 16% protein th, 3200 kcal ME/kg, nhng giai oan sau 45 tun tui thi mc nng lng 3000 kcal ME/kg se tt hn. Tuy nhin, khi co b sung 0,1% lysine va 0,05% methionine vao khu phn 14% protein th at hiu qua tt nht. Bn canh o, nhm giam thiu chi phi thc n trong chn nui gia inh, L c Ngoan (2003) a tin hanh nghin cu b sung u tm vao khu phn ga Lng phng ha gia thanh chn nui. Kt qua thi nghim trn 90 ga mai Lng phng e trng a cho thy rng b sung u tm mc 10% vt cht kh a khng lam anh hng n nng sut va cht lng trng ging, nhng chi phi thc n c cai thin ang k. Tom lai:

    Cung nh ln, cac nghin cu xac inh nhu cu dinh dng cho gia cm trong 20 nm qua a co nhiu tin b vt bc. Cac nghin cu c tin hanh kha a dang trn hu ht cac i tng ga nh ga thit, ga ging, ga e trng thng phm va cac ging khac nhau nh ga cng nghip, tha vn. Cac nghin cu tp trung xac inh nhu cu cac cht dinh dng nng lng, protein th, mt s axit amin tng s gii han quan trong nht nh Lysine, methionine + Cystine, threonine. Cac kt qua nay cung a c ng dung rng rai vao thc t san xut va a gop phn giam ang k chi phi thc n cho 1 kg tng trong, at sp xi 2kg thc n/kg tng trong. Co th tin b ky thut ng dung trong san xut thc n ga thit cng nghip va e trng thng phm thy rt ro rt. Co rt it cac nghin cu v nhu cu axit amin tiu hoa, khoang vi lng, vitamin cho cac i tng gia cm.

    4.3 Tinh hinh nghin cu dinh dng cho gia suc nhai lai

    4.3.1 Tinh hinh nghin cu xac inh nhu cu dinh dng cho gia suc nhai lai Dinh dng cho gia suc nhai lai thng phu thuc vao ngun thc n th xanh va s phn giai cht hu c trong da co, cho nn vic xac inh nhu cu cac cht dinh dng da vao ty l phn trm cua chung trong khu phn thc n tinh la khng hoan toan chinh xac. Nghin cu v dinh dng cho gia suc nhai lai cn chu trong nhiu kha nng n vao i vi thc n th xanh, kha nng phn giai cht x trong trong da co, lng cac cht dinh dng (protein) thoat qua khoi da co Cac nghin cu v nhu cu dinh dng cho gia suc nhai lai chu yu tp trung vao x ly nguyn liu, tn dung cac phu ph phm cho bo sa, bo thit (se c trinh bay sau). Nghin cu xac inh nhu cu cac cht dinh dng thng tp trung vao xac inh cng thc thc n tinh cho bo sa, bo thit, ty l thc n tinh th thich hp cho tng mc san xut khac nhau. Cac nghin cu v ty l tiu hoa trong da co cung a c nghin cu trong nhng nm gn y.

    - Giai oan trc nm 1992 (1982-1992) Trong giai oan nay, cac nghin cu v dinh dng cho gia suc nhai lai chu yu tp trung vao vic b sung thc n tinh va nhu cu dinh dng cho nui v beo bo va nhu cu dinh dng cho b nghe. Nghin cu khu phn thc n tinh cho gia suc non, Bui Vn Chinh va ctv (1986) a tin hanh nghin cu cai sa sm cho nghe Murrah 60 ngay tui bng khu phn sa han ch. Kt qua thi nghim cho thy rng nui nghe Murrah vi lng sa han ch (200-150) lit va sai sa sm (60 ngay) nghe vn phat trin binh thng, tng ham lng sa nui nghe giam c 50-60%, ng thi tng thm 22% lng sa hang hoa. Cung nghin cu v dinh dng trn nghe Murrah, Khng Vn inh va Phi Nh Liu

    (1987) a tin hanh nghin cu xac inh nhu cu dinh dng cho nghe Murrah bng phng phap hi quy. Nghin cu v khu phn n v beo cho bo thit, Vu Vn Ni va ctv (1988) a tin hanh thi nghim trn 15 bo lai sind xac inh khu phn thc n v beo cho bo thit. Vu Nh Ngoc va ctv (1990) a nghin cu v vn khoang cho bo sa bng phn tich hoat neutron. Bn canh o, trong giai oan nay cung a co mt s nghin cu bc u i su vao xac inh ty l tiu hoava phn giai thc n trong da co.. Cu Xun Dn (1987) a nghin cu ng thai axit beo bay hi cp thp trong da day ng vt nhai lai khi cho n thc n c x ly bng natri propionate trn d m l do da co va da mui kh. Nguyn Trong Tin (1991) a nghin cu anh hng cua thc n tinh dang vin cha urea n ty l tiu hoa cac cht dinh dng va cn bng nit b lai. Tac gia a tin hanh thi nghim trn 3 b lai Ha-n (5/8 mau Ha lan) trong 4 giai oan a cho thy rng s dung urea cho b di dang thc n vin a co tac dung nng cao ty l tiu hoa cac cht dinh dng, c bit la x trong khu phn thc n cua b lai.

    - Giai oan sau nm 1992 (1992-2002) Nghin cu v dinh dng cho gia suc nhai lai, L Xun Cng va ctv (1994) a nghin cu anh gia ngun thc n, phng thc nui dng va nhng vn lin quan n chn nui bo sa thanh ph H Chi Minh. Cac tac gia a tin hanh iu tra trn 381 h chn nui bo sa vi tng cng 1746 con 4 qun ven thanh ph H Chi Minh. Kt qua iu tra cho thy khu phn cho bo sa con mt cn i v thc n xanh va th, mt cn i v protein va nng lng. L ng anh va ctv (1994) a nghin cu th nghim b sung protein nhm tng san lng va cht lng sa an bo Holstein min ng Nam b. Tac gia a xac inh c nhu cu v vic cn thit phai b sung protein keo dai thi gian cho sa, nng cao san lng va cht lng sa. inh Vn Cai va ctv (1995) a tin hanh nghin cu trn bo ang cho sa t thang th 3-4, la e th 2-4 nui cac nng h co nng sut sa t 10-18 kg/ngay va s dung ngun nguyn liu thc n sn co ia phng. Kt qua a xac inh c cng thc thc n hn hp gm cam gao: 35%, bt sn: 20%, kh du da, phng: 12%, urea: 0,8%. oan c Vu va ctv (1997) a nghin cu xac inh khu phn n thich hp cho bo sa nui trong khu vc h gia inh. Bui Vn Chinh va ctv (1999) a tin hanh 2 thi nghim nghin cu thc n m c giau protein cho bo ang vt sa. Thi nghim 1 tin hanh trn 24 bo F1 (Holstein x Lai Sind) ang cho sa thang th 2-4 chia lam 3 l cho n vi cac khu phn khac nhau. Thi nghim 2 tin hanh trn 12 bo ang vt sa vi thit k tng t thi nghim 1. Kt qua a xac inh c cng thc thc n m c cho bo ang vt sa mang lai hiu qua kinh t cao. o la cng thc 1: kh du lac nhn 60%, bt ca: 3%, bt sn: 19%, hn hp khoang+nit phi protein: 18% co mt nng lng la 2421 kcal ME/kg va protein th 48%; va cng thc 2: kh du lac nhn 28%, bt ca: 10%, bt bp: 24%, hn hp khoang+nit phi protein: 18%, ri mt: 20% co mt nng lng la 2508 kcal ME/kg va protein th 51%. Trn inh Nhung va ctv (1999) nghin cu b sung thc n hn hp tinh cho cho d cai nui con. Cac tac gia a tin hanh thi nghim trn 58 cp d me-con, chia lam 2 l. Kt qua thi

    nghim cho thy b sung thc n tinh 0,15 kg/con/ngay cho d me vu ng xun a tng cng sc khoe d me va d con, tng kha nng tit sa, tng sinh trng cua d con. L Trong Lap va ctv (1999) nghin cu anh hng cua cac mc dinh dng trong khu phn n kha nng cho sa va cht lng sa cho thy rng bo lai F1, F2, F3 HF cho san lng sa cao vi mc nng lng 26.300 kcal ME va 1480 g protein th/ngay. mc khu phn 23.736 kcal ME va 1308 g protein/ngay cung cho kt qua tt va phu hp vi m hinh nui bo lai hng sa trong cac h nng dn. Chung Anh Dung va ctv (1999) nghin cu anh hng cua nng lng, co xanh va th trang ln kha nng sinh san cua bo sa. Cac tac gia a tin hanh theo doi trn 91 bo F2, F3 ang mang thai thang th 8 va theo doi chia lam 2 giai oan: trc khi e 2-3 thang va sau khi e cho ti khi phi ging tr lai. Thi nghim c b tri theo 2 tiu thc: tiu thc mc nng lng gm 3 nhom vi 3 mc nng lng trong khu phn la nhom thiu ME (thiu 10% so vi nhu cu), nhom u ME (s chnh lch gia cung va cu ME la 10%) va nhom tha ME (tha 10% so vi nhu cu). Tiu thc lng co xanh trong khu phn gm 2 nhom: nhom c cung cp thiu co xanh (<20 kg co xanh/ con/ngay) va nhom c cung cp u co xanh ( 20 kg co xanh/ con/ngay). Kt qua thi nghim cho thy rng nhom c nui dng vi khu phn cn bng nng lng (theo NRC, 1989) ca hai giai oan a cho thi gian ng duc lai sm hn 9-45 ngay, thi gian phi ging lai rut ngn hn 21-47 ngay, khoang cach e thu thai rut ngn 37-52 ngay, h s phi u giam hn 0,27-0,72 ln va hiu qua cui cung a cho phep rut ngn khoang cach la e cua bo xung con 12,2-12,4 thang. Vu Vn Ni va ctv (2001) nghin cu anh hng cua cac mc dinh dng khac nhau n kha nng sinh trng va phat trin cua an b cai lai hng sa HF x LS F2, F3 (75-87,5% HF) cac la tui khac nhau trong iu kin h gia inh. Kt qua thi nghim cac tac gia a a ra khuyn cao nui b cai lai hng sa F2, F3 nh sau: b t 1-6 thang tui n 2-4 kg co, 0,2-0,3 kg cam, 2-3 kg ba bia; giai oan 7-15 thang tui n 7758 kcal ME va 558 g protein/ngay (luc 6 thang tui) va 11995 kcal ME va 983 g protein/ngay (15 thang tui); giai oan 15-24 thang tui n 14573 kcal ME va 1055 g protein/ngay (luc 18 thang tui) va 16923 kcal ME va 1235 g protein/ngay (24 thang tui). inh Vn Cai va ctv (2001) nghin cu anh hng cua thc n tinh trong khu phn n nng sut va cht lng sa cua bo F1. Cac tac gia a tin hanh 2 thi nghim theo vung latin 4x4 trn bo F1 (HFxLS). Kt qua thi nghim 1 trn nhom bo co san lng sa thp, trung binh 9,5 kg/ngay vi khu phn co voi, co ruzi, rm u n t do va cac mc thc n tinh 0,3; 0,4; 0,5 va 0,6 kg/kg sa cho thy mc 0,4 kg thc n tinh/1 kg sa la phu hp nht. Kt qua thi nghim 2 trn nhom bo co san lng sa cao, trung binh 15,2 kg/ngay vi khu phn 30 kg co xanh, 6 kg rm u, 0,06 kg hat bng + 0,04 kg ri mt/ kg sa va cac mc thc n hn hp ln lt la 0,15; 0,20; 0,25 va 0,30 kg/kg sa cung vi ln lt la 0,15; 0,1; 0,05 va 0 kg kh u tng/kg sa, cho thy ham lng protein th cua thc n tinh hn hp khng cn cao hn 16%. ng thi kt qua thi nghim con cho thy rng trn ca 2 nhom bo co nng sut sa khac nhau (9 kg va 14 kg/ngay) u cho thy rng mt nng lng t 2069-2088 kcal ME/kg va protein th t 117-122 g/kg cht kh n vao la phu hp nht va khi o yu cu cht kh n vao nhom bo 9-10 kg sa/ngay la 3,3% th trong va nhom bo 14-15 kg sa/ngay la 3,5% th trong.

    Tom lai: Nghin cu xac inh nhu cu dinh dng cho gia suc nhai lai trong 20 nm qua a co nhiu tin b vt bc. Cac nghin cu a i su vao xac inh cng thc thc n tinh thich hp cho bo sa, bo thit, nghin cu ty l tinh th, kha nng n vao. c bit gn y nhiu tac gia tp trung nghin cu kha nng phn giai cht x trong mi trng da co ca in vitro ln in vivo t o anh gia kha nng tiu hoa cac cht dinh dng trong da co. Tuy nhin cung cn phai nghin cu hiu ro thm v mi trng da co va kha nng phn giai cht hu c trong da co cua tng loai khu phn khac nhau. Nghin cu cac yu t cua thc n anh hng n mi trng da co va kha nng phn giai cht hu c trong da co, tng hiu qua s dung nit NH3 trong da co va nghin cu ty l tinh th thich hp cho cac mc san xut khac nhau trong iu kin ngun thc n va khi hu nng nong Vit nam. Cac nghin cu v dinh dng cho gia suc nhai lai cn chu y vao cac giai phap ky thut nhm gia tng s hoat ng co hiu qua cua h vi sinh vt da co va tng lng cac cht dinh dng thoat qua (by-pass nutrients) ap ng cho nhu cu rt cao cua gia suc cao san ng thi s dung thc n co hiu qua hn.

    4.3.2 Tinh hinh nghin cu ng co va s dung co cho gia suc nhai lai Noi n dinh dng cho gia suc nhai lai thi vic u tin cn nhc n la ngun thc n xanh la co va s dung ng co. Cac nghin cu v co va ng co s dung cho tru, bo a c quan tm t rt sm va ngay cang phat trin. Tp quan chn nui gia suc nhai lai nc ta t xa n nay chu yu la tn dung ng co chn tha t nhin va phu ph phm nng nghip. Tuy nhin, phat trin manh chn nui gia suc nhai lai, cung cp cho mhu cu v thit, sa ngay cang cao cho ngi tiu dung thi chi ngun thc n trn khng th ap ng u, ma phai nghi ti vic trng co thm canh, c bit la phat trin chn nui bo ly sa cn thc n co cht lng cao. Chinh vi th, a co nhiu ging co cao san c nhp ni vao nc ta vi nng sut cao va cht lng tt. Song song o vn nghin cu trng thich nghi cac ging co nay va s dung chung cho gia suc a c nhiu tac gia quan tm.

    - Giai oan trc nm 1992 (1982-1992) Cac nghin cu v co va ng co trong giai oan nay tp trung nhiu vao vic trng thich nghi cac ging co nhp ni cac vung sinh thai khac nhau cua Vit nam. Nguyn Danh Ky (1980) a nghin cu kha nng thich nghi cua tp oan co trng trn vung t xam min ng Nam B. Vo Vn Tri (1980) a nghin cu trng thich nghi tp oan cy hoa thao. Nguyn Ngoc Ha (1984) a tin hanh nghin cu co u Stylo ng trn t xam min ng Nam B. oan Ngoc Cht (1984) a nghin cu theo doi nhip sinh trng phat trin cua co la da va co la vung trung du Vinh Phu. Trn Quang Nhung va ctv (1985) a nghin cu trng thich nghi 12 ging co nhp ni tai Bc Thai va xac inh mt s bin

    phap ky thut thm canh co. Nguyn Ngoc Ha va ctv (1985) a nghin cu tuyn chon trn 142 ging co (b u va hoa thao) nhp ni a chon c mt s ging a vao muc tiu san xut khac nhau. L Hoa Binh va ctv (1990) a nghin cu ky thut trng xanh Canada lam thc n chn nui tru bo. Vic nghin cu xy dng ng co cung a c quan tm nghin cu nhiu. Trn Nhn (1981) a nghin cu a ra mt s giai phap ky thut cai thin ng co cho chn nuui bo sa min Nam Vit nam. L Trong Cuc (1981) a nghin cu ng thai qun xa co trng Digitaria decumbens Steud nng trng Ba Vi, Ha Ty. Vn nghin cu trng xen canh gia co hoa thao va b u tng gia tri dinh dng cua co trng cho gia suc cung a c quan tm. Trn Nhn (1981) a nghin cu xy dng ng co hn hp hoa thao va ho u nhit i nui bo sa va bo thit trong iu kin khng co nc ti. Nguyn Danh Ky va ctv (1985) a nghin cu nng sut ng co trng xen gia co hoa thao va b u. Ngoai ra, cac nghin cu v s dung ng co va chu ky chn tha gia suc cung a c thc hin. L Hoa Binh va Hoang Thi Lng (1985) a nghin cu chu ky chn tha gia suc thich hp trn ng co ghin chuyn canh.

    - Giai oan sau nm 1992 (1992-2002) Trong giai oan nay nhiu ging co cao san mi c nhp ni vao Vit nam cung vi vic y manh phat trin chn nui bo sa lam tng nhu cu v co cung cp cho chn nui nn cac nghin cu v trng co va s dung co cho gia suc cung phat trin ln manh theo. Cac nghin cu v co trong giai oan nay chu yu tp trung vao tim nhng ging co co nng sut, cht lng cao va phu hp vi iu kin t nhin cua tng vung. ng thi i vao xy dng cac quy trinh trng, bon phn, chn soc va thu hoach co cho thich hp. Nghin cu cac ging co trng cao san thich hp cho tng vung, L Hoa Binh va ctv (1993) a tin hanh khao sat mt s ging co mi nhp ni va mt s ging co co kha nng a vao san xut. Qua 3 nm theo doi tp oan cac ging co u va hoa thao nhp vao nc ta (36 ging), cac tac gia a xac inh c nhng ging co nng sut cao, thich hp vi iu kin sinh thai cua Vit nam a vao san xut gm co voi, ghin, keo du Madagasca, stylo cock, stylo hamata. inh Huynh va L Ha Chu (1993) tin hanh nghin cu trng th nghim mt s ging co nhp ni trn vung t xam min ng Nam b gm 17 ging co hoa thao va 30 ging co b u cua CIAT. Khng Vn inh va ctv (1996) nghin cu xac inh gia tri co ruzi trn vung t xam Sng Be a i n kt lun co ruzi tn tai va phat trin tt trn vung t xam Sng Be vi nng sut va cht lng kha, ty l tiu hoa cao. Nguyn Phuc Tin va ctv (1996) nghin cu kha nng san xut cua mt s cy thc n gia suc trn vung t i Ba Vi, Ha Ty. inh Huynh va L Ha Chu (1996) nghin cu trng thm canh co voi ging mi va co sa la ln trong cac h gia inh nui bo sa thanh ph H Chi Minh. Cac nghin cu v thich nghi cac ging co nhp ni tip tuc c thc hin khi nhiu cang ngay co nhiu ging co cao san mi vi nng sut cao, kha nng tiu hoa va s dung cua gia suc cao c a vao Vit Nam. Trng Tn Khanh (1999) nghin cu khao nghim

    tp oan ging cy thc n gia suc nhit i tai MaDrak va phat trin cac ging thich nghi trong san xut nng h. tai a nghin cu va khao nghim 70 ging cy thc n thc n xanh tai MaDrak trong o co 10 ging thuc ho u a cho thy co kha nng thich nghi va cho nng sut, cht lng tt tai ia phng. Nguyn Thi Mn va ctv (1999) nghin cu quy trinh trng co Andropogon gayanus trn vung t xam Sng be. Vu Kim Thoa va ctv (1999) nghin cu kha nng sinh trng cua mt s ging co sa (Panicum maximum) trn vung t xam Binh Dng. Nguyn Thi Mn va ctv (1999) nghin cu tinh nng san xut cua co stylo trn vung t xam Binh Dng. Vu Kim Thoa va Khng Vn inh (2001) nghin cu kha nng sinh trng va phat trin cua co sa panicum maximum cv TD58 trn vung t xam Binh dng. Nguyn Vn Quang va ctv (2001) nghin cu anh gia kha nng san xut cht xanh va ty l s dung cua gia suc i vi mt s ging co trng nng h khu vc trung du va min nui. Nghin cu anh hng cua ky thut gieo trng va thi gian thu ct n nng sut va cht lng co, inh Huynh va L Ha Chu (1993) a tin hanh nghin cu anh gia nng sut va phm cht cua mt s ging co trng thu ct vao cac thi ky khac nhau. Tac gia a tin hanh trn 4 ging co (3 hoa thao va 1 b u) trng n va trng xen gia thao va b u a xac inh c thi im thu ct thich hp, gia tri dinh dng san phm thu ct va ch phn bon trong iu kin sinh thai cua ia phng. Cung tac gia, inh Huynh va L Ha Chu (1994) a tin hanh nghin cu anh hng cua phng thc va mc bon phn (phn chung, am, ln) n nng sut va phm cht 3 ging co thao trng trn t xam min ng nam b. L Ha Chu (1999) a nghin cu anh hng cua vic bon phn am va ti nc n nng sut, cht lng co ho u stylo trong cac nng h chn nui bo sa thanh ph H Chi Minh. Nguyn Thi Lin va ctv (1999) nghin cu v kha nng sinh trng, tai sinh, san lng va gia tri dinh dng cua cy b u Desmodium rensoni cac cng thc phn bon khac nhau tai Thai nguyn. V ky thut thu hat va nhn ging co, Vu Kim Thoa va Khng Vn inh (1999) nghin cu ky thut thu hat co ruzi va mt s ging co nhp ni trn vung t xam Binh dng. Dng Quc Dung va ctv (1999) nghin cu kha nng nhn ging hu tinh co ruzi va phat trin chung vao san xut mt s tinh min Bc va min Trung Vit Nam. Phan Thi Phn va ctv (1999) nghin cu tinh nng san xut va mt s bin phap ky thut tng nng sut cht xanh va hat cua co ghin TD58.

    Tom lai: Trong vong hn 20 nm qua, cung vi s phat trin cua nganh chn nui tru bo thit, sa theo hng hang hoa, vn phat trin ng co va trng co thm canh rt c chu trong va ngay cang phat trin. Cac ging co cao san cho nng sut, cht lng cao lin tuc c nhp vao Vit Nam ap ng nhu cu ngay cang tng cua an gia suc nhai lai. Cung vi no, cng tac nghin cu v ky thut gieo trng thich nghi cac ging co mi, ky thut s dung cho gia suc cung a c y manh. Nhiu ging co b u va hoa thao khac nhau a c xac inh thich hp cho tng vung vi cac cng thc bon phn, ti ni, thi gian thu hoach khac nhau am bao nng sut va cht lng co at c cao nht.

    Tuy nhin, ap ng nhu cu ngay cang tng cua an gia suc, c bit la an bo sa va bo thit ang phat trin rt manh hin nay, cng vic nghin cu v ng co va s dung co cho gia suc cn phai c y manh hn na. Vn cn thit t ra trc mt la vic giai quyt s thiu hut thc n xanh trong mua kh, y la vn nan giai trong chn nui bo cao san hin nay vi nc ta mua kh thng keo dai (khoang 6 thang). Vn th hai la nng cao cht lng co trng tc la tng ham lng proein th, tng ty l tiu hoa, tng kha nng s dung co cho bo. Nghin cu cac ging co co ty l s dung cao, nghin cu ng co hn hp: hoa thao - b u.

    5. Tinh hinh nghin cu v bao quan, ch bin, s dung nguyn liu thc n cho gia suc, gia cm Nghin cu ch bin va s dung nguyn liu ong vai tro rt quan trong trong vic nng cao nng sut va hiu qua chuyn hoa thc n cung nh tn dung cac ngun thc n re tin sn co ia phng, ng thi tng kha nng la chon cac loai nguyn liu thc n khac nhau cho gia suc, gia cm. Ch bin va s dung nguyn liu thich hp gop phn tng ty l s dung cac loai nguyn liu thc n khac nhau, c bit la thc n khng truyn thng, tng s dung cac loai thc n ia phng va phu ph phm gop phn ha gia thanh san phm chn nui, kich thich chn nui phat trin.

    5.1 Tinh hinh nghin cu v vn c t nm va vi sinh vt trong thc n gia suc gia cm

    c t trong thc n ph bin hin tai la c t nm, quan trong nht la c t aflatoxin. S phat trin cua vi khun va nm mc trong thc n bn canh lam giam gia tri dinh dng cua thc n con san sinh c t anh hng n sc khoe gia suc, lam giam nng sut va hiu qua chn nui. c bit la trong iu kin nong m cua khi hu Vit Nam, vn c t la rt bc thit. Do vy, trong vong 20 nm qua a co nhiu nghin cu xac inh ham lng vi khun, c t co trong thc n va ng thi tim ra cac giai phap loai tr c t.

    - Giai oan trc nm 1992 (1982-1992) Trong giai oan nay, cac nghin cu chu yu tp trung vao khao sat tinh hinh nhim c t (nm mc, vi sinh) trong thc n cho gia suc, gia cm. Nguyn Nh Vin (1983) a tin hanh iu tra tinh hinh nhim aflatoxin B1 va ochratoxin A trong thc n gia suc. u Ngoc Hao va ctv (1992) nghin cu anh hng cua thc n nhim nm mc va c t aflatoxin cua chung i vi ga cng nghip. Trn Thi Hanh (1992) tin hanh iu tra tinh hinh nhim vi sinh vt trong thc n ga cng nghip.

    - Giai oan sau nm 1992 (1992-2002) Cac nghin cu v tinh hinh nhim c t trong thc n gia suc, gia cm, phng phap xac inh, ty l gii han cho phep va phng phap loai tr, han ch tac hai cua c t a c cac tac gia quan tm tin hanh trong giai oan nay. L Quy (1993) nghin cu v tinh hinh nhim aflatoxin trong thc n chn nui. u Ngoc Hao va ctv (1993) nghin cu ng dung phng phap sc ky lp mong xac inh aflatoxin trong thc n gia suc gia cm. u Ngoc Hao (1993) nghin cu xac inh gii han ham lng aflatoxin trong thc n ga cng nghip. Trn Thi Hanh va Kiu Thi Dung (1993) nghin cu vn vi sinh vt trong thc n hn hp cua heo va nguyn liu san xut thc n. L Anh Phung va Dng Thanh Lim (1999) nghin cu x ly nm mc va c t trong thc n cho gia cm. Hoang Toan Thng va ctv (2001) nghin cu s dung ch phm sinh hoc Mycofix Plus cua hang Biomin x ly nm mc va c t nm mc trong thc n nui ga thit. L Anh Phung va ctv (2001) nghin cu s dung Mycofix Plus trung hoa c t aflatoxin trong khu phn n cho vit thit. L Anh Phung va ctv (2001) nghin cu cac bin phap x ly nm mc va c t trong thc n cho gia cm. 5.2 Tinh hinh nghin cu x ly, bao quan, ch bin nguyn liu thc n cho gia suc, gia cm

    Vn bao quan nguyn liu cung la mt trong nhng yu t gii han chinh trong vic s dung cac nguyn liu thc n cho gia suc. Nu vic bao quan khng hp ly, khng ung quy trinh ky thut se dn ti ty l hao hut rt cao, ng thi lam giam gia tri dinh dng trong thc n, cung nh vic san sinh c t do qua trinh phn huy cua thc n va s phat trin cua vi khun, nm mc, cn trung trong thc n. Tuy nhin, vn bao quan hp ly trong iu kin khi hu nong m Vit nam gp rt nhiu kho khn. Bn canh o, do iu kin san xut nho, phn tan, ng thi vic u t trang thit bi bao quan rt tn kem. Chinh vi th, vic nghin cu tim ra giai phap bao quan hp ly, gia thanh ha, ng thi duy tri gia tri dinh dng thc n, han ch c t phat sinh la rt co y nghia. Mt khac, vn x ly, ch bin nguyn liu trc khi s dung, c bit la i vi cac phu ph phm la rt quan trong nhm lam giam ham lng cac cht c hai, tng ty l tiu hoa hp thu, tng kha nng n vao cua cac nguyn liu thc n. i vi cac loai thc n la phu ph phm, vic ch bin, x ly trc khi s dung cang co y nghia quan trong khi ma ngun ph thai c xem la bo i co th c tn dung mt cach co hiu qua lam thc n cho gia suc, gia cm.

    5.2.1 Nghin cu bao quan, x ly, ch bin nguyn liu thc n cho ln va gia cm

    Nghin cu vn bao quan, x ly va ch bin nguyn liu cho ln va gia cm chu yu nhm keo dai thi gian s dung, duy tri gia tri dinh dng, loai tr cac t, khang dinh dng, tng kha nng tiu hoa, hp thu va li dung thc n. Bao quan, x ly, ch bin nguyn liu trc khi s dung la vic lam rt cn thit s dung mt cach co hiu qua cac ngun thc n, ng thi duy tri tinh n inh, bn vng trong chn nui.

    - Giai oan trc nm 1992 (1982-1992) Trong giai oan nay, cac nghin cu v ch bin bao quan thc n cho ln va gia cm chu yu nhm vao vic bao quan, d tr thc n th xanh. Nguyn Nghi va ctv (1980) nghin cu d tr thc n cu qua cho gia suc bng phng phap u ti ym khi. Quach Nghim va ctv (1991) nghin cu phng phap nng cao hiu qua s dung phu phm ch bin khoai, sn lam thc n gia suc quy m gia inh. Nguyn Ngoc Ha va ctv (1991) nghin cu ch bin va s dung bt la keo du trong khu phn thc n cua ga mai e.

    - Giai oan sau nm 1992 (1992-2002) Cac nghin cu ch bin, x ly nguyn liu co th tp trung vao ch bin, bao quan cac loai thc n th xanh lam thc n cho gia suc. Nghin cu v u chua thc n gia suc, Nguyn ng Bt va ctv (1994) a nghin cu bin phap ch bin, d tr dy la khoai lang bng phng phap u chua lam thc n cho ln phu hp trong iu kin chn nui nng h. Kt qua cho thy phng phap u ng co th gi c cu va dy la khoai lang trong 90 ngay vn am bao cht lng tt lam thc n cho ln ma khng cn b sung men trong qua trinh u. Nguyn Giang Phuc va Nguyn Kim Ninh (1994) nghin cu ch bin va s dung bt sn, ng, khoai lang lam thc n gia suc bng phng phap ln men vi sinh vt. Nguyn Kim ng (1994) nghin cu s dung ba sn u chua co b sung protein nui ln thit. Nguyn Ba Mui va ctv (2001) a nghin cu anh hng cua ba da u chua n kha nng san xut cua ln nai nui con va phong bnh tiu chay ln con. Trn Quc Vit va ctv (1999) nghin cu anh hng cua cac phng phap ch bin ng, u tng, gao n hiu qua s dung thc n va sinh trng cua ln con. Nguyn Thi Tinh va ctv (2002) a nghin cu u chua khoai lang nui ln thit nhm d tr cu khoai lang ti cho chn nui heo nng h. Nghin cu s dung cac loai nguyn liu ch bin trong khu phn cho gia suc, gia cm, La Vn Kinh va ctv (2001) a nghin cu s dung mt s nguyn liu ch bin (bp ep un, u tng x ly bng cng ngh sinh hoc, bt huyt tng) trong khu phn cho ln con sau cai sa. Kt qua thi nghim trn 80 ln con sau cai sa cho thy so vi bp khng ep un, s dung bp ep un a cai thin 26,8% tng trong, 9,6% h s chuyn hoa thc n va 14,2% lng thc n n vao. Kt qua thi nghim thay th bt sa bng u tng x ly

    sinh hoc trn 224 ln con sau cai sa cho thy a cai thin c 8,4% tng trong, 4,9% h s chuyn hoa thc n va 2,7% lng thc n n vao. Nghin cu v ch bin cac phu phm git m, ch bin lam thc n cho gia suc, L Vn Lin va ctv (1994) a nghin cu ch bin va s dung bt mau lam thc n b sung protein cho gia suc, gia cm. L Vn Lin va ctv (1994) nghin cu u sil u tm, mau gia suc vi ri ng s dung la thc n b sung cho ln. L Vn Lin va ctv (1995) nghin cu ch bin thc n giau protein t ph phu phm suc san gm sng, lng, mong, mau va cac cht cha da co. Phng phap ch bin la phng phap hoa hoc, un si, phi kh, nghin nho va co th s dung thay th n 50% bt ca trong khu phn vit e. L Vn Lin va ctv (1999) nghin cu bao quan cht cha da co lam thc n cho ln. Tac gia a dung phng phap ha pH bao quan cht cha da co bng cach s dung axit formic cac mc 1, 2, 3, 4% va hn hp 2 axit (sunphuric 10% va axit formic theo ty l 1:1) cac mc 1, 2, 3, 4%. Vi ty l axit formic 1% va hn hp hai axit 2% co th bao quan cht cha da co trong 60 ngay. Tac gia con nghin cu phng phap lean men vi sinh vt bng ri mt ng va cho thy rng vi 10% ri mt co th bao quan c cht cha da co trong 2 thang vn cho cht lng tt, co mui thm hp khu vi cua gia suc. Vic nghin cu x ly la va cu sn ti giam ham lng c t HCN lam thc n cho ln cung a c rt nhiu tac gia nghin cu thc hin nh Nguyn Vn Lai (1996); L c Ngoan va ctv (1996); Bui Huy Nh Phuc va ctv (1999); L Thi Mn va ctv (1997); Bui Hng Vn va ctv (1997); Nguyn Thi Lc va ctv (1997); Dng Thanh Lim va ctv (1997) Nguyn Thac Hoa (1999). Cac tac gia cho thy bng phng phap u chua hoc phi kh a lam giam ang k ham lng HCN trong la va cu sn kh (hn 80%). Nghin cu v ch bin, x ly nguyn liu con nhm vao cac loai thc n khng truyn thng, nghin cu tng kha nng tiu hoa va hp thu, nghin cu cac bin phap ch bin, x ly keo dai thi gian bao quan, tng gia tri lam thc n. Vu Vn (1999) nghin cu bin phap bao quan cam gao bng enzyme vi sinh vt Bacillus Subtilis n inh cht lng trong thi gian dai trn 30 ngay. 5.2.2 Nghin cu x ly, ch bin nguyn liu thc n cho gia suc nhai lai gia suc nhai lai, vic ch bin, x ly nhm tn dung cac loai phu ph phm, tng gia tri lam thc n, tng kha nng phn giai cht x trong da co, tng lng cht dinh dng thoat qua, ng thi loai tr c t co mt trong thc n. c bit trong nghin cu ch bin, x ly nguyn liu thc n cho gia suc nhai lai thi vn ch bin tn dung cac phu ph phm rt c quan tm. Bi vi ngi ta thng vi gia suc nhai lai nh la c may bin nhng loai rac ri bo i thanh nhng san phm co gia tri cao la thit va sa.

    - Giai oan trc nm 1992 (1982-1992) Cac nghin cu trong giai oan nay tp trung chu yu vao cac giai phap ky thut x ly thc n th xanh la ph phu phm lam thc n cho gia suc nhai lai tng ty l tiu hoa va li

    dung thc n. Bui Vn Chinh va Nguyn Th Tao (1985) a tin hanh nghin cu dung bin phap kim hoa ch bin va d tr thn cy ng gia lam thc n cho tru bo. Ly Kim Bang va L Thanh Binh (1988) nghin cu ng dung vi sinh vt trong vic bao quan thc n xanh cho tru bo. Kt qua thi nghim cho thy mu u sau 5-6 thang co kt qua kha tt, thc n u co ham lng protein, axit lactic cao hn, thm ngon hn so vi khng u va c bit la vic bao quan thc n xanh nay rt co y nghia trong vic giai quyt vn thiu hut thc n xanh trong mua kh.

    - Giai oan sau nm 1992 (1992-2002) Nghin cu x ly rm tng gia tri lam thc n cho tru bo a co rt nhiu tac gia quan tm. L Xun Cng va ctv (1993) nghin cu tac dung cua rm u urea i vi sc san xut cua bo sa va tru cay. Kt qua nghin cu trong 2 nm 1991-1992 a cho thy rng thanh phn dinh dng, ty l tiu hoa, kha nng tng hp bng h vi sinh vt da co rm u urea cao hn rm khng u 2-4%; n rm u lam tng nng sut sa va khng anh hng n cht lng sa. Nguyn Ngoc Tin (1993) xac inh s bin i cac thanh phn hoa hoc cua rm sau khi x ly bng uera. Tng Quang Minh va ctv (1993) a nghin cu cac giai phap d tr rm co phuc vu chn nui tru bo ng Thap mi. Nguyn Vit Hai va ctv (1994) nghin cu anh hng cua x ly rm bng urea, NaOH n thanh phn hoa hoc, tiu hoa va trao i cht da co bo. Nguyn Hoai Hng (1995) a nghin cu x ly rm ra bng nm phn huy lignin Pleurotus florida lam thc n cho bo. Kt qu thi nghim cho thy x ly rm vi nm bc cao lam cai thin cu truc x: NDF giam 14,7-27,7%; ADF giam: 14,5-18,5% lignin giam 35-45%; ty l tiu hoa vt cht hu c tng 32,3%; lng vt chy kh n c tng 40%. V ch bin va s dung rm lam thc n cho gia suc nhai lai, Nguyn Xun Trach (1998) a nghiu cu rt ti mi cac giai phap ch bin va hiu qua cua chung c anh gia bng phng phap in sacco cung nh thi nghim sinh trng trn bo. Nguyn Thi Tinh va ctv (1999) cung nghin cu anh gia hiu qua cua mt s cng thc ch bin rm cho bo bng phng phap in sacco. Tac gia a tin hanh anh gia 4 cng thc u gm i chng (khng u); rm u 4% urea 14 va 21 ngay; rm u 4% Ca(OH)2 14 va 21 ngay; rm u 2% urea+ 2% Ca(OH)2 14 va 21 ngay. Kt qua cho thy nhin chung cac phng phap x ly u lam tng cht lng cua rm, trong o x ly rm bng 4% urea cho kt qua tt nht. Ngoai nghin cu ch bin, x ly rm lua, con co mt s tac gia khac nghin cu ch bin s dung cac loai ph phu phm nng nghip khac lam thc n cho gia suc nhai lai. La Vn Kinh va ctv (1996) nghin cu cac bin phap ch bin, bao quan qua iu, ba iu lam thc n cho bo sa. Kt qua thi nghim cho thy rng co th u ym khi qua iu vi cht n chung ga cho thi gian bao quan qua iu trn 1 thang vn cho kt qua tt. Nguyn Nghi va ctv (1995) nghin cu mt s bin phap ky thut nhm nng cao cht lng co u trong chn nui bo sa h gia inh. Tac gia a kt lun rng co u t moi ngun cn phi heo m con 60-70% va b sung 1,5% ri mt ng cho cht lng u tt nht trong chn nui nng h, giai quyt thc n trong mua kh.

    Vic x ly thc n bao v protein d tiu khoi tac ng cua h vi sinh vt trong da co tng ty l protein thoat qua khoi da co cung dc quan tm nghin cu. Vu Chi Cng va ctv (1999) nghin cu anh hng cua ngun protein va x ly protein bng formaldehyde n hoa tan in vivo, phn giai in sacco, tng trong va hiu qua s dung thc n cua bo t l. Kt qua nghin cu cho thy vic x ly formaldehyde lam giam ty l va tc phn giai cua nit va vt cht kh cua bt ca va hat bng trong da co. Bn canh o x ly formaldehyde a co anh hng tich cc: tng tng trong ngay, giam chi phi thc n va tng hiu qua s dung thc n bo mt cach ro rt.

    Tom lai: Vic ch bin x ly nguyn liu tng ty l tiu hoa, giam c t, tng kha nng s dung cac loai nguyn liu khac nhau cung a c nhiu tac gia quan tm nghin cu. Tuy nhin, vn x ly loai tr cac yu t khang dinh dng, c t trong mt s ngun thc n khng truyn thng re tin va sn co cac ia phng nh hat bng, hat cao su cha c nghin cu nhiu. Vic ch bin, x ly cac ngun protein khng truyn thng thay th ngun protein truyn thng nh bt ca, kh du u tng se gop phn ha gia thanh thc n chn nui cua Vit Nam khi ma hin nay vn cao hn gia trung binh chung cua th gii t 10-12% va cao hn khu vc t 20-30%. Trong thi gian ti cn thit y manh nghin cac giai phap ch bin, tao ra cac san phm co gia tri dinh dng cao d tiu hoa hp thu va khng cha cac c t. ng thi nghin cu cac giai phap bao quan, ch bin co hiu qua co th tn dung ti a cac ngun thc n sn co va khc phuc tinh cht mua vu cua cac ngun thc n. 5.3 Tinh hinh nghin cu s dung nguyn liu thc n cho gia suc, gia cm

    Nghin cu s dung cac loai nguyn liu trong khu phn cho gia suc, gia cm bao gm s dung cac loai nguyn liu ch bin tng kha nng tiu hoa va hp thu va s dung cac nguyn liu thc n khng truyn thng.

    - Giai oan trc nm 1992 (1982-1992) Cac nghin cu trong giai oan nay tp trung chu yu vao vic s dung cac loai thc n khng truyn thng, la ph phu phm lam thc n cho gia suc mt cach co hiu qua nht. Nguyn Nghi va ctv (1984) a tin hanh nghin cu gia tri dinh dng cua mt s ging sn va s dung bt cu, la sn lam thc n cho ln ga. La Vn Ch va Trn Thi Mai (1991) a nghin cu ng dung ch phm men Endomycopsis fibuligera trong chn nui ln. Kt qua thi nghim cho thy mu u sau 5-6 thang co kt qua kha tt, thc n u co ham lng protein, axit lactic cao hn, thm ngon hn so vi khng u va c bit la vic bao quan

    thc n xanh nay rt co y nghia trong vic giai quyt vn thiu hut thc n xanh trong mua kh. Nghin cu v s dung thc n cho ga, Nguyn Thanh Dng va ctv (1983) a nghin cu s dung beo hoa du lam thc n b sung protein va vitamin cho ga cng nghip. Hoang Vn Tin va ctv (1987) a nghin cu s dung premix khoang ni nui ga thit va ga trng. Kt qua cho thy rng premix khoang ni co th thay th hoan toan premix khoang nhp ngoai ma khng anh hng ti nng sut cung nh cht lng san phm. Nghin cu s dung bt la lam thc n b sung vitamin cho ga, Nguyn Thanh Lim (1989) a nghin cu san xut bt la giau vitamin va vitamin nui ga cng nghip. inh Huynh va inh Vn Cai (1989) nghin cu dung bt la mm trong chn nui ga thit cng nghip. Nguyn Vn Nguyt (1989) a nghin cu dung sinh khi nm si nui ga thit. Kt qua cho thy rng hoan toan co th dung bt bp (8% protein) va khoai sn (2% protein) a c chuyn hoa thanh sinh khi nm si vn cho kt qua tt v sinh trng va cai thin chuyn hoa thich n so vi thc n hn hp. Dng Thanh Lim va Dng Duy ng (1991) a nghin cu s dung kh du cao su lam thc n nui ga thit cng nghip. Kt qua thi nghim cho thy rng co th s dung kh du cao su vi mc 5% giai oan ga con va tng ln 10-15% giai oan ga do thay th kh du lac hoc u tng giam gia thanh thc n, em lai hiu qua kinh t cho cac c s chn nui ga cng nghip.

    - Giai oan sau nm 1992 (1992-2002) Nghin cu b sung bt huyt tng (plasma) cho 64 ln con sau cai sa La vn Kinh va ctv 2001 cho thy ln thi nghim a cai thin c 4,2% tng trong va 3,4% lng thc n n vao, nhng do gia thanh cao nn khng em lai hiu qua kinh t so vi khng b sung. L Vn Tho (1999) a ra mt s vn cn lu y khi s dung u tng lam thc n cho gia suc la cn phai c x ly loai tr c t, tng kha nng tiu hoa, hp thu trc khi s dung cho gia suc. La Vn Kinh va ctv (1999) nghin cu kha nng thay th hoan toan bt ca bng u tng a c x ly bng tia hng ngoai cho ga thit. B tri thi nghim trn 1600 ga thit va a rut ra kt lun rng vic thay th hoan toan bt ca bng u tng a khng anh hng n tng trong va chuyn hoa thc n cua ga nn khu phn c cn bng axit amin. Nghin cu s dung cac nguyn liu thc n khng truyn thng cung a phat trin trong thi gian qua nhm tim kim cac ngun thc n thay th ha gia thanh san phm, tn dung ngun thc n sn co ia phng ng thi giam ap lc canh tranh v lng thc vi con ngi. i vi nghin cu s dung sn trong khu phn cho ln, co rt nhiu tac gia quan tm v vn nay. Nguyn Nghi va ctv (1991) a nghin cu s dung hp ly bt sn trong khu phn cho ln nui thit. Bui Vn Chinh va ctv (1994) a nghin cu s dung nc mia, mt mia, ri mt c nui ln thit vung trung du va min nui. Nguyn Thi Lc (1996) nghin cu s dung hp ly ngun sn cho ln lai thng phm trong iu kin min Trung. Pham Sy Tip va ctv (1999) nghin cu s dung ty l bt sn thich hp trong thc n v beo ln lai F1 (YxMC) a kt lun rng vi thc n co ty l sn 30-45-53% co b

    sung u tng hat rang 36-30,9-22,8% cac giai oan 13-30, 31-60 va 61-80 kg ma khng s dung bt ca vn cho nng sut va hiu qua kinh t cao. inh Vn Cai (1999) nghin cu s dung hat bng vai va kh du nhn hat bng vai trong thc n hn hp cho ga thit va bo sa. Thi nghim trn ga thit cho thy co th s dung 6-9% kh du bng co b sung 0,05-0,1% lysine cho kt qua kha tt; trong khi o thi nghim trn 30 bo vt sa cho kt qua mc b sung 15% kh du bng va 15% hat bng trong thc n hn hp cho bo la phu hp. Bui Vn Chinh va ctv (1998) nghin cu s dung kh du cao su lam thc n cho bo sa. Bui Xun An va ctv (2001) nghin cu b sung beo tm cho ga tau vang n khu phn thc n tinh. Pham Kim Cng va ctv (2001) nghin cu anh hng cua vic b sung hat bng va bt ca trn khu phn c s la rm x ly va khng x ly urea ln kha nng tiu hoa va sc san xut cua bo sinh trng. Nghin cu s dung cac phu ph phm cng nng nghip lam thc n cho gia suc nhai lai cung c nhiu tac giai quan tm. Bui Vn Chinh va ctv (1993) a nghin cu ch bin va s dung tang urea/ri mt lam thc n b sung cho gia suc nhai lai. Nguyn Thin va ctv (1995) nghin cu tn dung thn la lac ch bin va d tr lam thc n gia suc. Vu Duy Giang va ctv (1995) nghin cu s dung ph phu phm da lam thc n cho tru bo. L Vit Ly va ctv (1995) nghin cu s dung thc n b sung la cac phu phm nng nghip (rm u urea, hat bng, ri mt) nui b lai hng thit. Nguyn Tin Vn (1996) nghin cu s dung rm ra lam thc n cho tru bo. Ng Vn Mn va ctv (1999) nghin cu s dung rm ti lua ngn ngay u urea trong khu phn nui bo sa. Pham Kim Cng va ctv (2001) nghin cu s dung rm lua trong khu phn cho bo thit; Vu Duy Giang va ctv (2001) nghin cu s dung rm va thn cy ng gia sau khi thu hoach bp lam thc n cho bo sa. Bui Vn Chinh va ctv (2001) nghin cu khu phn n cho bo sa trn c s s dung mt s phu phm cng nng nghip (hem bia, ngon la sn u chua, rm u urea). Vn s dung urea lam thc n b sung nit phi protein cho gia suc nhai lai cung a c nhiu tac gia quan tm nghin cu. Urea la mt nit phi protein b sung nit NH3 rt tt cho h vi khun trong da co tng hp nn protein. Nhng nu s dung urea khng cn thn co th gy ng c do NH3 sinh ra trong da co tng t ngt vt kha nng tng hp protein cua vi sinh vt. Do o nghin cu s dung hp ly urea la rt cn thit. Bui Vn Chinh va ctv (1994) a nghin cu s dung urea lam thc n cho bo. Tac gia s dung urea 5-15% trn vi ri mt a cho kt qua tng 11-16% san lng sa, tng 33% tng trong cua bo hu bi so vi i chng. inh Vn Binh va ctv (1994) a nghin cu s dung tang urea ri mt lam thc n b sung cho d sa.

    Tom lai: Cung vi ch bin x ly nguyn liu, vic nghin cu s dung cac nguyn liu hp ly trong khu phn n cho gia suc, gia cm lam tng gia tri lam thc n cua chung, tn dung ti a cac ngun thc n sn co, ha gia thanh thc n chn nui va cui cung gop phn phat trin mt nn chn nui bn vng.

    5.4 Cac nghin cu s dung cac cht b sung tng cng kha nng san xut cho gia suc, gia cm

    Vic s dung cac ch phm b sung giup tng cng kha nng tiu hoa, hp thu va trao i cac cht dinh dng. Cac cht b sung con lam tng sc khang, tng cng sc khoe cua vt nui, kich thich sinh trng phat trin.

    - Giai oan trc nm 1992 (1982-1992) Trong giai oan nay do khu phn n cho gia suc, gia cm con thiu cn i nn vic s dung cac cht b sung la kha ph bin va em lai hiu qua kha thuyt phuc. H Vn Nam va ctv (1982) nghin cu kha nng s dung natri humat nui ln. Nguyn Phc Tng va ctv (1983) a nghin cu tac dung kich thich sinh hoc cua natri humat n sinh trng va phat trin cua ln. Vic s dung cac ch phm vi sinh vt lam cht b sung cho gia suc, gia cm cung c quan tm nghin cu. La Vn Ch va Trn Thi Mai (1991) nghin cu ng dung ch phm men Endomycopsis fibuligera trong chn nui ln.

    - Giai oan sau nm 1992 (1992-2002) Nghin cu v anh hng cua cac cht b sung, L Thanh Hai va ctv (1995) b sung ch phm sinh hoc Fermacto (ch phm nm men) cho ln thit va ga b me ging thit. Vo Vn Ninh va ctv (1999) nghin cu s dung pancreatin h tr tiu hoa trn ln con sau cai sa. Dng Duy ng va ctv (1999) nghin cu s dung enzyme b sung trong khu phn ga e co thanh phn c ban la bp. La Vn Kinh va ctv (2001) nghin cu b sung mt s loai thc n b sung (axit hu c) trong khu phn cho ln con sau cai sa. La Vn Kinh va ctv (2001) nghin cu b sung NaHCO3 va CaCl2 trn 1440 ga thit cn bng cac cht in giai trong khu phn n cho ga thit. La Vn Kinh va ctv (2001) nghin cu anh hng cua vic b sung men tng hp Porzyme 9300 vao khu phn cua ln thit va a i n kt lun rng b sung men a cai thin ang k tng trong va chuyn hoa thc n cua heo va co th giam 4% mt dinh dng trong khu phn khi co b sung men vn khng anh hng xu n nng sut cua heo. Trn Quc Vit va ctv (2001) nghin cu anh hng cua vic s dung mt s cht b sung (cac cht tao mui, khang sinh) trong thc n cho ln con sau cai sa a lam tng kha nng tiu thu thc n. Dng Thanh Lim va ctv (2001) nghin cu anh hng cua axit hu c b sung trn nng sut ln nai, ln con Vit nam. La Vn Kinh va ctv (2001) nghin cu b sung probiotic va vitamin trong khu phn cho ln va ga thit thay th vic s dung khang sinh kich thich sinh trng trong khu phn. Tuy nhin, vic s dung cac cht b sung kich thich sinh trng trong khu phn thc n cho gia suc, gia cm hin nay ang la vn gy tranh cai. Cac cht b sung giup tng cng sc khoe cua con vt, tng hiu qua li dung thc n va cui cung lam tng hiu qua

    kinh t cua chn nui. Nhng song song o hiu ng phu cua vic s dung cac cht b sung la vn tn d cua cac cht nay trong san phm va gy nguy hai n sc khoe con ngi. Do o iu cn thit la nghin cu s dung cac cht b sung co ngun gc t nhin khng gy anh hng bt li n sc khoe cua ngi tiu dung la hng i cn thit trong thi gian ti. KT LUN 1. Cac nha nghin cu v dinh dng thc n gia suc Vit nam trong thi gian qua a nm bt c xu hng phat trin cua nganh trn th gii va mt s khia canh a tim cn c vi dinh dng hin ai. Cac nha khoa hoc dinh dng thc n a ong gop nhiu cng sc giup cac trai chn nui phat trin va c bit la nganh cng nghip san xut thc n gia suc ng vng c trc s canh tranh khc lit cua cac cng ty nc ngoai. 2. Co v s cac kt qua nghin cu c ng dung vao thc tin san xut nh ngn hang s liu v thanh phn dinh dng cua thc n, nhu cu dinh dng cho gia suc gia cm. Cac kt qua nay cung vi thanh tu nghin cu v ging gia suc a gop phn tng ang k nng sut vt nui, giam chi phi thc n. 3. Thc n gia suc chim 60-70% gia thanh san phm chn nui va cang ngay no cang anh hng rt nhiu n cht lng san phm, n an toan thc phm cho con ngi va an toan mi trng sinh thai. Mc du quan trong nh vy nhng n nay, cac nghin cu v dinh dng thc n gia suc cha c quan tm u t xng ang, va hu ht chi la phn nho trong cac tai nghin cu v ging. Chinh vi vy no cha tao c s t bin v lng va v cht. giup cac san phm chn nui giam c gia thanh va tn tai c trc thm hi nhp, vi sc khoe cua chinh chung ta va th h mai sau, cac nghin cu v dinh dng thc n gia suc cn c quan tm u t nhiu hn na, rt cn thit thanh lp chng trinh nghin cu ring v dinh dng thc n gia suc. Kinh nghi lanh ao B quan tm.

    You might also like