nh gi tc ng ca cc chnh sch cng:

thch thc, phng php v kt qu

Jean-Pierre Cling, Mireille Razafindrakoto, Franois Roubaud IRD-DIAL
Nhu cu nh gi chnh sch ngy cng gia tng 16
Hai cch tip cn truyn thng trong nh gi nh lng
cc chnh sch 17
1. nh gi sau cc chnh sch 17
1.1Cckhinimvnhnghatrongnhgitcng 17
1.2Ccnguyntcnhgisauccchnhsch 18
1.3Ccphngphp 19
1.4Ccvnvhnchtrongnhgisau 21
2. nh gi trc cc chnh sch 22
2.1Nguyntcnhgitrcthngquamhnhcnbng
tngth 22
2.2nhgitcngtiphnbthunhpcavic
VitNamgianhpWTO 25
2.3KtlunvtcngcavicgianhpWTO 28
Kt lun chung 29
Tho lun 30
Bi c 35
nh gi cc chnh sch cng vi mc tiu chnh l
thng tin vic a ra quyt nh, l mt trong nhng
thch thc chnh ca khoa hc x hi hin nay. Lnh
vc nghin cu ny t ra nhng thch thc to ln
v phng php lun m hin vn cha hon ton
vt qua c. Nhn chung, cu hi chnh cn phi
gii p l iu g s din ra ( din ra) nu chnh
sch, chng trnh hay d n khng c trin khai?.
Khi , kh khn nm vic la chn mt kch bn
tham chiu (mt kch bn i chng) i chiu
vi chnh sch c lin quan nhm nh gi nhng tc
ng quan st c hay nhng tc ng k vng.
Trong nhng nm va qua, c nhng tin b ng
k trong lnh vc ny.
Bi trnh by ca chng ti gm hai phn. Trong phn
u, chng ti m t cc phng php nh gi sau
(tc sau khi cc chnh sch c trin khai) c p dng
cc phng php kim nghim hay bn kim nghim
truyn thng trong y hc. Phn hai s cp n nh
gi trc (tc trc khi cc chnh sch c trin khai)
v ly v d v nh gi tc ng ca vic Vit Nam
gia nhp T chc Thng mi Th gii (WTO) thng
qua cc m hnh kinh t v m kt hp vi cc m hnh
m phng vi m.
(Ni dung tch bng)
Xin cho. Ti l Franois Roubaud, thnh vin nhm
IRD-DIAL Vit Nam vi hai i din khc cng c
mt ti y hm nay l Mireille Razafindrakoto v Jean-
Pierre Cling. Jean-Pierre Cling s tip li ti v gii thiu
v nh gi trc (ex ante) cc chnh sch cng.
Chng ti s bt u phin ton th ny bng vic gii
thiu tm tt cc phng php nh gi tc ng ca
cc chnh sch cng. Ni dung gii thiu ch mang tnh
cht dn v y l lnh vc rt rng v c nhiu vn
t ra v mt k thut cng nh chnh sch.
C hai nhm phng php nh gi nghim khc
cc chnh sch hay cc chng trnh. nh gi c
gi l nh gi sau (ex post) c thc hin sau khi
cc chnh sch c trin khai cn nh gi c
gi l nh gi trc thng c thc hin trc khi
trin khai cc chnh sch nghin cu cc kh nng
la chn cng nh h ly ca chng.
i vi tng trng hp, chng ti s c gng gii thiu
mt cch n gin nht nhng nguyn tc phng
php lun, thch thc cng nh hn ch ca tng
phng php tip cn.
Trong trng hp nh gi trc, chng ti may mn
khi c th minh ho phn thuyt trnh ca mnh bng
16 KhahcTamo2008
mt nghin cu c th v Vit Nam lin quan n tc
ng ti thu nhp v phn phi thu nhp ca vic gia
nhp WTO gn y.
Trong trng hp nh gi sau, nhm phng php
ny tic thay khng tn ti hay cn s khai Vit Nam.
Nu Kha hc Tam o tip tc c t chc, chng
ti hy vng sang nm s gii thiu vi cc bn kt qu
thu c trong khun kh chng trnh xa i gim
ngho ti vng dn tc thiu s v min ni mang tn
Chng trnh 135. Nhm chng ti tham gia nh gi
tc ng ca Chng trnh ny.
Nhu cu nh gi chnh sch ngy cng
gia tng
Hin nay nhu cu nh gi chnh sch ngy cng
ln.
Dng nh ngay lp tc xut hin mt cu hi trng
tm: Cc chnh sch pht trin, c bit l cc chnh
sch xa i gim ngho c tc ng g? Cho ti
nay, cc nh kinh t v cc nh nghin cu ni chung
thng khng c nhiu iu ni v khng c li gii
p mang tnh khoa hc cho cu hi gin n ny. T
vi nm tr li y, vn nh gi tr thnh trng
tm trong cc chnh sch. Ngi ta nhn thc c s
cn thit phi nh gi tc ng ca hng t -la chi
cho vin tr pht trin: liu chnh sch c c trin
khai hiu qu khng? Nhng chnh sch ny c tc
ng g? Liu c cn hng vin tr vo nhng lnh
vc khc? Cc phng thc trin khai v gii ngn liu
c ph hp?
Cng tc nh gi c ch trng trong cc sng kin
quc t mi nh Mc tiu pht trin thin nin k hay
cc ti liu chin lc v xa i gim ngho. y l
sng kin c cng ng cc nh ti tr quc t ng
h v hn 60 quc gia trn th gii, trong s cc quc
gia ang pht trin, c c cc quc gia ngho nht
trc tip lin quan. Cng tc nh gi phi tr thnh
mt b phn trong cc chnh sch c trin khai, s
khng phi l chng ta th xem chng ta lm c
g m ngay t u cng tc ny phi c xc nh
l mt b phn ca chnh sch.
Nhn t bn ngoi, tt c iu ny nm trong ni dung
tho lun v hiu qu ca vin tr pht trin chnh
thc (ODA) v cc nguyn tc phn b vin tr - cc
nguyn tc v tiu ch la chn: liu c cn phi la
chn h tr cc quc gia theo tiu ch cht lng th
ch; v h tr ngn sch: cc nh ti tr ti tr cho
ngn sch thay v ti tr cho cc chng trnh ring
r; cc nguyn tc tip thu v gii trnh (ting anh l
accountability).
Nhng nguyn tc mi ny c quyt nh bi chnh
cc c ch nh gi cho php thc thi cc nguyn tc
ny. Ta c th nu ra y Tuyn b Paris c T chc
Hp tc v Pht trin kinh t (OECD) thng qua nm
2005 tng hp nhng nguyn tc ny hay ti Vit Nam
l Cam kt H Ni (Hanoi Core Statement) l sng kin
cp quc gia ca Tuyn b Paris.
Lin quan n cung, nghin cu v phng php lun,
nhiu cch tip cn mi c pht trin thi gian gn
y v dn c ng dng rng ri.
Yu cu nh gi hiu qu phn b ngun lc l tt
yu i vi cc chnh sch ni chung nhng yu cu
ny cng tr nn bc thit ti cc quc gia ang pht
trin: cc ngun lc ti y khan him hn so vi cc
quc gia pht trin v nhu cu th cao hn. Do , vic
ng dng nhng phng php ny cng tr nn cn
thit ti cc quc gia ang pht trin.
Hn na, mt s lnh vc mi c m ra v d nh
cc tha thun thng mi khu vc hay m phn
thng mi a phng. Tiu biu l trng hp ca
Vit Nam vi vic gia nhp WTO v trc , l vic k
cc tho thun song phng hay khu vc vi ASEAN
hay M. Nhng tha thun ny tc ng n phn
phi thu nhp. nh gi nhm mc ch xc nh mi
lin h gia chnh sch kinh t vi m v vn phn
phi thu nhp, mc sng dn c, mi lin h gia
cc tho thun thng mi v cc chnh sch xa i
gim ngho.
Cui cng, xt kha cnh khc thin v tnh quc gia
hn l quc t, mt trong nhng mng ng dng quan
trng l cc chnh sch x hi v rng hn l cc chnh
sch xa i gim ngho.
Nhu cu nh gi cc chnh sch ngy cng tng
Thnhngvnhanhgicnskhi
Hngt-labrahngnm.Thnhng,tathuc
tng i t thng tin v tc ng i vi tnh trng
nghokhvnhngitngmctiucaccchin
lc,ccchnhschvccdnphttrinctrin
khai...
V d 1:imlimtcchhthngccbococa
UNICEF cho thy ch 15% trong s cc bo co a
vophnnhgitcngvaphnnhngnh
ginykhngchophpxcnhmtcchchnhxc
tcngcanhngyukmvphngphplun.
V d 2 :imli127nghincuvtitrccchng
trnhytcngngchothychc2nghincutrong
schophparanhngktlunvngvngvtc
ngcavictipcnccdchvyt.
V d 3:bnnhgimtcchkhoahctcngcho
AFD
V d 4: GEI (Ngn hng Th gii) khng tin hnh
nhgitcng
Tisao(nhngllphbinnht)?
Nhngnhgiihichiphitnkm,phctp,mt
nhiuthigianvkhngcngbng.
17 nhgitcng
y cc bn c nhiu v d nhng chng ta cng
c th a ra nhiu v d khc na. Nhng v d ny
cho thy phn ln cc c quan vin tr hay chnh ph
cc nc cho ti nay t p dng nhng phng php
mi ny.
Ti nu trng hp ca C quan pht trin Php AFD
t khi c thnh lp n nay mi ch thc hin bn
nghin cu nghim khc v nh gi tc ng. Con
s ny tht t i. Tuy nhin, cn phi lu rng AFD,
mc d l mt c quan hp tc song phng c quy
m khim tn nhng l mt trong s c quan him
hoi tham gia vo mt trn nh gi tc ng mt cch
nghim khc. Khng nhiu c quan vin tr c th
c nu tn nh vy. V d, cc c quan hp tc ca
Php cha tng thc hin bt k nh gi no. Ngay
c Ngn hng Th gii c ring mt c quan nh gi
ni b (GEI) cng khng tin hnh nh gi mt cch
nghim khc cc chnh sch cho ti gn y. Hin
nay Ngn hng Th gii quan tm n vn ny.
Ti sao li c t nh gi tc ng nh vy? Bi nhng
nh gi loi ny chi ph tn km, k thut phc tp v
mt nhiu thi gian tin hnh v phi cn mt thi gian
di sau mi em li nhng tc ng c th phc v
cho hot ng thc t.
Hai cch tip cn truyn thng trong
nh gi nh lng cc chnh sch
Chng ta cng nghin cu cch tip cn sau l cch
tip cn mang tnh thc chng. y l vic xem xt v
nh gi cc chnh sch c trin khai. Cch tip
cn ny da vo nhng s liu kinh t vi m v cc k
thut kinh t lng. N p dng cc phng php kim
nghim hay bn kim nghim phng theo cc ngnh
khoa hc khc v p dng cho cc chng trnh cung
cp dch v ti thiu, cc chng trnh hi nhp ngh
nghip, tn dng vi m Mt s c quan nghin cu
nh Poverty Action Lab, m chng ti a ra mt vi v
d y chuyn v nh gi dng ny.
Nhm chnh th hai, cch tip cn trc, thin v nh
gi cc chnh sch kinh t v m. y l cch tip
cn mang tnh chun tc: ngi ta nghin cu tc
ng tim nng ca cc chnh sch s c trin khai.
Phng php ny da vo cc m hnh kinh t v m
xc nh cc nhm tc nhn i din, mt s nhm h
gia nh, nhng nng dn ngho, nhng ph n c
o to i khi kt hp vi cc m hnh m phng
vi m, phng php ny tin hnh phn tch cp
su hn. Cch tip cn ny quan tm n cc chnh
sch c cu.
1. nh gi sau cc chnh sch
1.1 Cc khi nim v nh ngha trong nh gi tc
ng
Trc tin ti s gii thiu v nh gi sau, tip
chng ta s nghin cu nh gi trc v ly mt s
v d.
nh gi tc ng ch l mt trong nhng thnh phn
ca cng tc nh gi nghim khc cc chnh sch.
Xp theo m hnh l tng, ta c th phn thnh ba ni
dung nh gi.
nh gi nhu cu: i tng mc tiu l ai, bn cht
vn cn gii quyt l g, chng trnh nm trong
khun kh no, hot ng can thip c v tr nh
th no?
nh gi quy trnh: chng trnh c trin khai th
no trong thc t, cc dch v ha c cung cp
cha, dch v c n c i tng mc tiu khng,
khch hng c hi lng khng?
i vi hai giai on u tin ny, vn ha nh gi c
tn ti. Nhng giai on ny c cc c quan vin tr
trin khai u n mt cch c h thng.
nh gi tc ng mi xut hin: liu chng trnh
c to ra tc ng mong i i vi cc c nhn hay
i tng mc tiu, cc h gia nh, cc th ch, cc
i tng th hng ca chng trnh? Nhng tc
ng ny l nh chng trnh hay nh vo cc yu
t khc?
Chng ta tp hp ba thnh phn ny li trong phn
tch chi ph li ch, tc mt mt ta xem xt cc chi ph
hay chi ph c hi ci ng l ra c th lm c vi
s tin chi ra v mt khc l tc ng thc t - li
ch ca chng trnh.
y ti ch quan tm n phn nh gi tc ng,
n nh gi sau, ti xin nhc li y ch l mt trong
nhng thnh phn.
C hai cch truyn thng dng nh gi nh lng
cc chnh sch
Vi m v hu nghim : Mt cch tip cn tch cc
- nhgitcngdavodliuvimvcckthut
kinhtlng
- Phngphpthcnghim
- Mnglianton,chngtrnhkhkhnviclm
V m v tin nghim : Mt cch tip cn chun tc
- MhnhCGE,nhmhnhmphngdatrnphn
tchilpthct
- Nhmhgianhidin
- Cc chnh sch thng mi, i mi c cu, chnh
schtikha,cscvm
18 KhahcTamo2008
1.2 Cc nguyn tc nh gi sau cc chnh sch
C nhng nguyn tc nh gi sau no? Theo ngha
hp, phng php ny tm cch kim nh xem liu
cc mc tiu ca mt chnh sch c trin khai c
t c hay khng nh cch tip cn nh lng v
thc chng ch khng phi chun tc. quyt nh
trin khai chnh sch x hi no, cn phi hiu r mi
quan h nhn qu tn ti gia hnh ng can thip
v kt qu ca n. Ch c th nh gi chnh xc mi
quan h nhn qu ny nu ta c c mt kch bn
i chng (ting Anh l counterfactual): iu g c
l s din ra i vi nhng i tng th hng ca
chng trnh hay ca chnh sch nu hot ng can
thip ny khng din ra. Cch t cu hi ca chng
ta rt ging vi nhng g din ra trong nghin cu dc
phm, khi ta a ra mt loi thuc mi v t hi: liu
thuc c tc dng khng?
Ta quan st cc i tng th hng ca mt chnh
sch, mt phng php iu tr vo thi im t=0
trc khi p dng phng php iu tr, sau quan
st cc i tng th hng sau iu tr. Khi cu hi
t ra l: liu ta c th coi chng trnh ny, tc tng t
l thnh cng trong hc tp v d nu trn, c phi
l hiu s gia 3 v 2? Cu tr li tt nhin l khng do
trong thi im thc hin chng trnh, rt nhiu iu
din ra.
Lm th no gii p cho cu hi mang tnh l thuyt
v tc ng?
Vo thi im t=0, xut pht im l mt t l trung
bnh ca thnh cng trong hc tp no . Vo thi
im t=1, ta quan st kt qu i vi nhng i tng
th hng ca chng trnh. Vn y s l nh
gi tc ng. Tc ng chnh l s chnh lch ti im
t=1 gia gi tr X m ta cha bit, kt qu m ta c l
t c nu khng c chng trnh, v kt qu thc
Cc khi nim v nh ngha trong nh gi tc ng
nhgitcnglmtphncanhgihonchnh
gmtnhtbaphnsau:
- nh gi nhu cu
ulitngmctiu?Bnchtvncngii
quytlg?Chngtrnhnmtrongkhunkhno?
Nhngnhucukhclg?
- nh gi quy trnh
Mtchngtrnhhotngthno:ctoraccdch
vhaykhng?Dchvcncitngmctiu
haykhng?Khchhngchilngkhng?Nhngvn
gpphitrongtrinkhai.
- nh gi tc ngxcnhxem:
chng trnh c to ra nhng tc ng k vng i
vi cc c nhn, cc h gia nh, hay cc th ch,
nhng i tng th hng chng trnh. Mi phn
ukhcnhau.
Nhng phn ny kt hp trong phn tch chi ph -
li nhun
ctnhchiphchngtrnhvsoschvilinhun
cachngtrnhvvivicsdngthaythccqu
ccamkt.
Cc nguyn tc nh gi sau cc chnh sch
- Theonghahp,nhgisautmcchkimnghim
lixemliuccmctiucamtchnhschct
chaykhngthngquaphngphpthcchng.
- quytnhccchnhschxhiavotrinkhai,
cnphihiurmiquanhnhnqu
- Cc mi quan h nhn qu (v d tc ng ca mt
chng trnh) ch c th c nh gi chnh xc
nukchbnphnchngccnhmtcch
chnhxc:Chuyn g s xy ra nu d n khng c
thc hin?
- Cchnhginygnvicuhitrongdcl:Liu
phng thuc c tc dng ?
11
thi gian
t = 0
2
3
t = 1
CHNG TRNH
Chng trnh ca bn c lm thay i iu g khng?
(Quan st c)
(Quan st
c)
Thnh cng trong
hc tp
= Tc ng?
3 - 2 = 1
12
thi gian
t = 0 t = 1
X
iu g c th din ra nu khng c chng trnh?
(Quan st c)
Thnh cng trong
hc tp
Tc ng : 3 X
3
2
(Khng quan st c)
19 nhgitcng
t m cc i tng th hng t c khi chng
trnh c trin khai. Thch thc trong nh gi
tc ng s l xc nh yu t i chng.
Liu iu g ng l s xy ra nu khng c chng
trnh? i vi tng c nhn, h c th hoc khng l
i tng th hng ca chng trnh. Ta khng th
quan st tng c nhn v trong cng mt thi im hai
trng thi khc nhau.
Lm th no gii quyt vn thiu d liu ny,
tc nhng d liu khng th quan st c v s
khng bao gi quan st c tr phi phi tin hnh th
nghim trong phng th nghim?
Ch c th nh gi tc ng chnh xc nu c lng
chnh xc X. Do , ngh thut nh gi tc ng th
hin qua iu duy nht: ti hin chnh xc kt qu
m cc i tng th hng chng trnh thu c
nu nh h khng c hng li t chng
trnh ny.

1.3 Cc phng php
Lm th no ti hin X? C th p dng hai chin
lc:
> s dng cc d liu v lch s ca nhng i tng
th hng v d on X thng qua cc k thut
kinh t lng truyn thng;
> s dng nhm i tng th hng v so snh vi
mt nhm nhn chng. Cc bn nhn thy y
c mi lin h vi cc phng php trong ngnh
y hc.

Cu hi lm th no c tnh X chuyn thnh: lm
th no xc nh nhm nhn chng, nhng ngi anh
em sinh i ca cc i tng th hng nhng s
khng c hng li t chng trnh?
y l mt tnh hung l tng. Ta bt u vo thi
im t=0, khi ta c cc i tng th hng v cc
i tng khng c th hng, v kt qu trung
bnh l cho tng nhm i tng v kt qu hc tp.
Vo thi im t=1, nhm nhn chng t kt qu
trung bnh l 2,4. Trong cng thi im , kt qu
trung bnh ca nhm i tng th hng l 3. Do ,
tc ng y mang tnh tch cc [3- 2,4].
iu ta cn phi lm l m bo nhm nhn chng v
nhm i tng th hng ban u l hai nhm hon
ton c th thay th cho nhau v l trnh ca h ng
l l nh nhau nu h phi tun theo nhng iu kin
bn ngoi ging nhau.
La chn nhm nhn chng ny nh th no?
C th cc i tng khng c th hng kh khc
bit so vi cc i tng th hng. Trn thc t c
nhng th nghim v cc trng hp sinh i nhng
kh nng nghin cu v cc cp sinh i trong khun
kh cc chnh sch chung c v kh khn.
Ti sao nhm nhn chng tim nng v nhm i
tng th hng li c th khc bit?
Cc chng trnh nhm vo cc i tng rt c th
v cc c nhn la chn hoc khng la chn tham
gia vo chng trnh ty theo nhng c im c th
c tc ng n s thnh cng ca h trong chng
trnh. Bt u t thi im ta nhn thy c mi tng
quan gia vic tham gia v kt qu ca chnh chng
trnh, ta vp phi vn ln: theo thut ng k thut
(thng k v kinh t), y c gi l sai s trong
chn la. Nhng ngi tham gia t mnh quyt nh
hoc do chng trnh la chn, iu ny to ra sai s
trong nh gi.
15
thoi gian
t = 0 t = 1
(Quan st duoc trong s cc di tuong
thu huong)
(Quan st duoc trong s nhung di
tuong khng duoc thu huong)
Tc ng: 3 2.4
Ti hin X vi s tr gip ca mt nhm nhn chng
Thnh cng trong
hoc tp
Nhm duc x l
Nhm nhn chng
3
2
2.4
Lm th no la chn nhm nhn chng?
Cthnhngitngkhngcthhngkhcsovi
nhngitngthhng.Tisao?
- Cc chng trnh thng hng ti mt vi nhm
itngtheomthocvitiuchcth(tnhtrng
ngho,mcbanu,...)
- Nhngngila chn hay khng la chnthamgia
ccchngtrnh(nhngngilachnthamgialiu
cngcmnhhnkhng?)
- Khcbitrtnh,khcthquanst(ngc,tip
cnthngtin)
Nu nhng i tng khng th hng l khc bit, h
khngthccoilichng
Vicsosnhslsailchdocslachnnhngi
tngthhng
Sai s la chn
Hiu chnh sai s la chn nh th no?
Thanhnrngnhmnhnchngkhc bitlcu
Nghin cu l trnh ca nhm nhn chng d bo
trc l trnh ca nhm c x l
20 KhahcTamo2008
Phng php khc bit kp cho php gim nh
vn . C th minh ha phng php ny qua hnh
sau y:
Ta gi nh rng l trnh ca nhm nhn chng chnh
l l trnh ca nhm c x l trong trng hp nhm
ny khng c hng li t chnh sch, v ta so snh
din bin ca nhm so vi din bin ca nhm c
x l. Nhng ch mt phn ca vn c gii quyt:
ta gi nh rng l trnh ging nhau nhng th cho
thy ban u, nhm nhn chng khng phi l sinh
i thc s vi nhm c x l.
C th, p dng phng php khc bit kp nh
th no?
Ta thc hin cuc iu tra u tin c gi l iu tra
ban u (baseline survey) trc khi a chng trnh
vo. Sau , ta thc hin cuc iu tra th hai sau khi
a chng trnh vo. Tip n, ta tnh chnh lch
trong tng nhm trc v sau khi a chng trnh vo
v cui cng ta tr kt qu chnh lch quan st c
i vi nhm c x l v kt qu chnh lch thu
c i vi nhm nhn chng. V d, kt qu hc tp
ca cc nhm c x l tng 1 im [3-2], cn i vi
nhm nhn chng kt qu ch tng 0,1 im [2,4-2,3].
Ta c th kt lun kt qu chnh nhau nh vy l nh
chng trnh [1-0,1].
Phng php khc bit kp liu c ?
Ta quay tr li vn nhm nhn chng. Gi thuyt
rng l trnh ca nhm c x l v nhm nhn
chng ging nhau trong trng hp khng c chng
trnh. M iu ny khng c m bo. Phng php
l tng l phng php phn nhm ngu nhin.
l phn chia ngu nhin cc i tng iu tra vo
hai nhm, nhm nhng i tng c x l v nhm
nhng i tng khng c x l. Vic phn nhm
ngu nhin cho php c c nhm nhn chng v
nhm c x l thc s tng ng vi nhau, iu
ny gip loi b tt c cc sai s trong chn la.
Phng php phn nhm ngu nhin c nhng u
im chnh g?
Ta chc chn c rng tnh trung bnh (hay theo d
on trin vng), hai nhm ging ht nhau. Nu sau
ta quan st thy c s khc bit gia hai nhm,
c th l do qu trnh x l. So vi cc phng php
thay th khc, nh gi tc ng nh phng php
phn nhm ngu nhin hay nh gi ngu nhin c
u im l minh bch, ta so snh cc kt qu trung
bnh: khng phc tp v phng php.
- Khngsosnhccmctuytimchsoschcc
mc tng i(linquannkhnngbanuca
minhm)
- lcicgilclngtheokhc bit kphay
diff-in-diff
18
thi gian
t = 0 t = 1
c lng theo khc bit (hiu s) kp diff-in-diff
Tc ng
Thnh cng
trong hc tp
Nhm nhn chng
Nhm c x l
X
3
2
c lng theo khc bit (hiu s) kp diff-in-diff
Phngphppdng:
1. Thuthpdliubanuiviminhmtrckhi
khiuchngtrnh.
2. Thu thp d liu theo di i vi mi nhm sau khi
chungtrnhdinra.
3. Tnhtonhiustrcsauiviminhm
4. Lmphptrhiuscanhmnhnchngvihiu
scanhmcxl
19
c lng theo khc bit (hiu s) kp diff-in-diff
Phuong php p dung:
1. Thu thp d liu ban du di vi mi nhm truc khi
khi du chuong trnh.
2. Thu thp d liu theo di di vi mi nhm sau khi
chuong trnh d din ra.
3. Tnh ton hiu s truc sau di vi mi nhm
4. Lm php tr hiu s ca nhm nhn chng vi hiu
s ca nhm duoc x l
Hiu s trc-sau
2.3
3.0
Sau
2.2
2.0
Trc
3. Tc dng
2. Nhn chng
1. uoc x l
Nhm
1.0 - 0.1 = 0.9
1.0
0.1
Cc u im chnh ca cc bin php nh gi
ngu nhin
- Ccnhm(cxlvnhnchng)ccngcim
trcnhgi(ex-ante)vcthchucnhngc
sc/l trnh tng ng nhau (ngoi tr phn x l
trongchngtrnhivinhmcxl)
Do:
Nu thy c s khc bit gia hai nhm trc-sau
(ex-post),cthquylkhcbitchung
Soviktqukhngquathnghim,nhngktquca
nhgingunhinccccim:
- Minhbch
- So snh cc trung bnh cng : khng phc tp v
phngphp,khngcgithuytngnghing
- dgiithch,dhiuivinhngngikhnglm
thngk
- Cnhiuchihnthuytphcccnhtitrv
ccnhquytsch
21 nhgitcng
Phng php nh gi ngu nhin c m t theo
s sau:
Trn c s tng i tng iu tra v i tng iu
tra mc tiu, ta ly mu nghin cu ngu nhin i vi
i tng iu tra mc tiu v mu nghin cu. Ta s
phn chia ngu nhin cc i tng vo hai nhm l
nhm x l v nhm nhn chng. Nhng trong nhm
x l, mt s thnh vin s tham gia chng trnh
cn s khc th khng. V d, ta la chn ngu nhin
cc tnh ngho cho mt chng trnh tn dng vi m.
Ta quyt nh ngu nhin (ch thi gian u hay thng
nht t u) nhng ai s c hng li t chng
trnh ny. Nhng cui cng, chnh c nhn s quyt
nh h la chn tn dng vi m hay khng. y l vn
ny sinh thm khi tin hnh nh gi tc ng ca
chng trnh.
Cc phng php khc: Ghp i (Matching). i
vi mi c nhn trong nhm c x l, ta tm trong c
s d liu mt s c nhn trong nhm khng c x
l c c im tng t. Ti s khng cp cc k
thut kinh t lng khc y.
Chng ta hy ng dng vo trng hp c th so
snh cc phng php.
y l v d thc t din ra ti M lin quan n vic
lm th no tng t l ngi tham gia bu c vn rt
thp ti M. tng ca chnh sch l la chn ngu
nhin mt s ngi v gi in cho h khuyn khch
h i b phiu. Trn thc t, trong s 60 000 ngi
c la chn ngu nhin, ch c 35 000 nhc my
in thoi. Tt nhin 35 000 ngi ny khng phi l
bt k ai. H c nhng c im c th v vic h nhc
my in thoi l do h c nhng phm cht c bit
m ngi nh gi khng th quan st c (cc bin
khng quan st c) m nhng phm cht ny c
th tc ng n kt qu b phiu. iu ny th hin
rt r trong phn so snh cc phng php di y:
Liu chng trnh c hiu qu khng? Nu ch so snh
nhng ngi nhn cuc gi v nhng ngi khng
nhn cuc gi, tc ng rt ln (11 im phn trm).
Ta cho rng chng trnh hiu qu, t l tham gia bu
c tng chnh l nh phng php ny. Nhng trn
thc t, nhng ngi khng nhc my khc vi nhng
ngi nhc my.
Khi ta p dng cc phng php th nghim, ta nhn
thy rng chng trnh khng h c tc dng ; khi p
dng hai phng php va c cp, ta nhn thy
rng chng trnh khng c tc ng. Hy ch ti
nhng ni dung din gii sai lch!
1.4 Cc vn v hn ch trong nh gi sau
Cc vn tnh hp l t cc yu t ni ti v bn
ngoi c t ra nh sau:
Tnh hp l t cc yu t ni ti
l vn t l tham gia thc t - take-up.
Theo cc phng php thc nghim, ta chn ngu
nhin mt khu vc hay i tng iu tra c kh
nng b tc ng bi d n nhng mt s ngi li
t chi d n. Nu s ny qu thp, ta s khng c
s ngi th hng tin hnh nh gi.
Vn tip theo l s hao ht. Ta cn tin hnh
iu tra cn bn sau l iu tra theo di. Nhng
gia hai loi iu tra ny, c rt nhiu ngi bin
mt: v d do qua i, thay i ni khi chuyn n
nhng vng khng c x l v tt nhin s dch
chuyn ny khng phi do ngu nhin.
Ngoi ra l vn tc ng ly nhim: nhng
ngi khng thuc i tng ca chng trnh c
23
C mang tnh di din?
Tng ng
(C gi tr t cc yu
t bn trong)
(C gi tr t cc yu
t bn ngoi)
Tng di tuong diu tra
Di tung diu tra mc tiu
Mu nghin cuu
Phn nhm ngu nghin
Nhm
duc xu l
Nhm
nhn chng
Tham gia Vng mt
Ly mu ngu nhin
C
c lng ngu nhin c kim tra
- Ghp i(Matching)
ivimicnhntrongnhmcxl,tmmtc
nhntrongnhmkhngcxlccccim
tngt
- Theo cc bin cng c
D on t l tham gia chng trnh nh mt bin
khngctcngnoticcchsktqu
- Hi quy - ngt qung
27
C th chch dung ti mc no khi s dng cc
phuong php khng duc th nghim?
0.2 pp 4 Khc bit gia 60,000 duoc lua chon v 2,000,000 khng
duoc lua chon (th nghim ngu nhin)
0.4 pp 5 Khc bit gia 60,000 duoc lua chon v 2,000,000 khng
duoc lua chon (th nghim ngu nhin), duoc diu chinh thm
bng bin cng cu ajuste par variable instrumentale di vi
vic chi c 35,000 thuc su duoc x l
2.8 pp * 3 Theo phuong php ghp di matching, lp nhm kim tra
gm 35,000 ngui, v so snh 35,000 duoc x l vi nhm
kim tra
4.5 pp * 2 Trong s 60,000 ngui duoc chon: Khc bit (hiu s) kp
gia 35,000 ngui nhn cuc goi v 25,000 ngui khng nhn
cuc goi
10.8 pp * 1 Trong s 60,000 ngui duoc chon: Khc bit (hiu s) don
gia nhng ngui nhn v nhng ngui khng nhn cuc goi
Tc dng uc
chng
Phuong php
22 KhahcTamo2008
th c tip xc gin tip vi nhng ngi thuc i
tng ca chng trnh v lm thay i hnh vi ng
x ca h.
Cui cng l vn tc ng di hn: nhiu tc
ng ca cc chnh sch ch bc l trong di hn.
Trong khi nh gi tc ng thng c thc
hin trong ngn hn. Nhiu tc ng ch bc l sau
mt hoc hai nm v d nh trng hp cc d n
gio dc.
Tnh hp l t cc yu t bn ngoi
Phng php ny khng tnh n tc ng cn
bng tng th, tc tc ng kinh t v m. Nu mt
chng trnh quan trng, n s c nhng tc
ng gin tip. V d, mt chng trnh pht trin
sn xut c ph Vit Nam c th c tc ng n
gi c ph, v gi c ph c th tc ng n vic
canh tc nhng loi cy lu nin hay lng thc
khc (gi v sn lng sn xut). Do chng trnh,
mi trng c th thay i ngay c sau khi chng
trnh kt thc.
Kh khn trong nhn rng cc kt qu: trong
nh gi sau, ta gim st cht ch nhng i tng
th hng v nhng i tng c c im c
bit. Nu tng i tng iu tra khng hon ton
ging nhau, iu g m bo rng chng trnh nh
nhau s c nhng tc ng ging nhau? Do ,
t ra y vn nhn rng cc kt qu.
Ngoi ra cn c vn v o c. Liu c chnh
ng khng khi xut mt chng trnh ch dnh
cho mt s i tng no ? V d nh trng hp
pht thuc trong khun kh chng trnh phng
chng Sida: liu c chnh ng khng khi ch pht
thuc cho ngi ny m khng pht thuc cho
ngi khc?
Cui cng l vn kinh t chnh tr trong nh
gi: nh gi khng c tin hnh trong phng
th nghim: mt s nhm li ch, nhng ngi c
lin quan c th c nhng l do chnh ng (hoc
khng chnh ng) lm sai lch vic nh gi.
Khi ta p dng cc phng php thc nghim vo
mi trng kinh t, x hi thc t, ta vp phi vn
rt quan trng v kinh t chnh tr v nhng vn
ny quyt nh s thnh cng ca cc hot
ng nh gi.
Nhn chung, nh gi sau ch c th p dng cho
cc chng trnh hng ti cc i tng c th v
khng tc ng nhiu n kinh t v m. Khi ta thc
thi mt chnh sch c tc ng n tt c mi ngi,
ta khng th tm thy cc nhm kim sot khng phi
l i tng ca chng trnh. in hnh l cc chnh
sch kinh t khng hng ti cc i tng c th
hay chnh sch ph gi c tc ng n tt c mi
ngi, ta khng th tm thy cc nhm kim sot c
cht lng.
Do a phn cc chnh sch kinh t thuc dng ny, r
rng l khng th p dng cc phng php nh gi
sau. V l do , ngi ta pht trin cc phng php
nh gi trc. Jean-Pierre Cling s gii thiu cho
chng ta nhng phng php ny cng v d minh
ho c th l tc ng n phn phi thu nhp ca
vic Vit Nam gia nhp WTO.
2. nh gi trc cc chnh sch
nh gi trc l vic nh gi tc ng tim tng ca
mt chnh sch trc khi trin khai nhm mc ch so
snh cc chnh sch.
Trc tin, ti s gii thiu mt s nguyn tc ca
phng php nh gi trc; chng ta s ly v d
c th v mt nghin cu v Vit Nam m chng ti
thc hin; cui cng chng ti s gii thiu mt s
trin vng ci thin nhng m hnh ny.
Ti xin nhng li cho ng nghip ca ti Jean-Pierre
Cling.
2.1 Nguyn tc nh gi trc thng qua m hnh
cn bng tng th
nh gi trc tc ng tng th ca cc chnh sch
kinh t i hi phi s dng mt m hnh kinh t v m.
C hai loi m hnh kinh t v m:
> Cc m hnh kinh t lng: gm cc phng trnh
v hnh vi, phng trnh kinh t lng c tnh
ton theo cc d liu v thi gian v phng trnh
k ton. Nguyn tc ca m hnh ny l th hin li
trong tng lai nhng hnh vi ng x c quan st
trong qu kh vi gi nh rng nhng hnh vi ng
x ny lun cn gi tr. Nhng m hnh ny khng
thc s ph hp nh gi tc ng phn phi
thu nhp ca cc chnh sch kinh t nh nhng
chnh sch c cp nhiu trong ngy hm nay.
Do , chng ti s khng gii thiu nhng chnh
sch ny. Nhng m hnh ny mang tnh cht tng
hp hn, nht l i vi cc i tng l h gia nh
v do t c s dng nh gi tc ng ti
phn phi thu nhp ca cc chnh sch kinh t. So
vi m hnh cn bng tng th, nhng m hnh ny
c im hn ch l mc lin kt v mt l thuyt
thp hn.
Vn v hn ch ca nh gi sau ex post
Ni ti
- Slngngithamgia(Tltake-up;thnghim)
- haoht(iutrahuchngtrnh)
- Hiunglantruyn,ngoihng
- Tcngdihn
23 nhgitcng
> M hnh cn bng tng th c Olivier
Beaumais gii thiu cch y mt nm ti Kha
hc Tam o 2007
1
.
M hnh cn bng tng th l mt m hnh kinh t
da vo gi thuyt v cc tc nhn kinh t tm cch
ti a ha li ch ca mnh. Cc h gia nh ti a
ha li ch ca h cn cc doanh nghip ti a ha
li nhun ca mnh. Nhng m hnh ny c xy
dng da theo l thuyt tn c in.
Mt m hnh cn bng tng th da vo mt Ma
trn k ton x hi-SAM (Social Accounting Matrix).
Ma trn ny th hin cc giao dch kinh t trong
giai on mt nm gia cc tc nhn, h gia nh,
doanh nghip, nh nc v gia cc ngnh kinh
t. M hnh gm cc phng trnh k ton v cc
phng trnh hnh vi v d nh hm tiu dng th
hin mi lin h gia thu nhp h gia nh v tiu
dng. Nhng m hnh ny thng c s dng
m phng cc chnh sch kinh t v ta tin hnh
phn tch mang tnh i chng mt hot ng ci
cch chnh sch. Ta so snh hai trng thi kinh t,
tc so sch tng sn phm quc ni, sn xut, tiu
dng, thu nhp, vic lm, gi c, xut khu cp
tham chiu vi cp m phng-vi m hnh.
Phn tch bng m hnh hot ng phn phi thu nhp
trong cc m hnh cn bng tng th ng dng
Ti s ch cp n cch tip cn chun mc l
cch tip cn c p dng nhiu nht. Theo cch
tip cn ny, ta chia cc h gia nh thnh cc nhm
gi l cc nhm i din (thnh th, nng thn, lm
cng n lng, khng lm cng n lng). Nh ta
c th nhm li thnh cc nhm i tng khc nhau.
Nhn chung c khong 5 n 10 nhm h gia nh.
Ta gi nh rng nhng nhm ny ng nht
c th c coi nh i din cho tt c cc i tng
lm cng n lng khu vc thnh th chng hn. Khi
nh gi tc ng ca mt chnh sch, ta s nh gi
tng nhm h gia nh. Mt phng php tip cn
khc phc tp hn s c gii thiu trong phn sau.
c im m hnh cn bng tng th
Nhng m hnh ny c xy dng cp quc gia
cng nh cp quc t. Ngn hng Th gii, OECD
xy dng cc m hnh quc t cho php phn tch
hot ng ca nn kinh t th gii v tc ng ca cc
c sc kinh t th gii. Tuy nhin a phn cc m hnh
c s dng l cp quc gia. Ta cng c th xy
dng cc m hnh a ngnh vi vic la chn s lng
cc ngnh. Nguyn tc ca m hnh cn bng tng
th l thit lp mi lin h gia ton b cc hnh vi ca
cc tc nhn trong mt khun kh thng nht gm h
gia nh, doanh nghip, chnh ph v phn cn li ca
th gii. Ngi ta s nh gi nhng u im, hn ch,
chi ph ca mt chnh sch thng qua m hnh v c
th theo cc nhm h gia nh.
Ngi ta da vo cc d liu hng nm, l Ma trn
k ton x hi - SAM v cc cuc iu tra h gia nh,
doanh nghip
M hnh cn bng tng th c ng dng ch yu
trong cc lnh vc nh ci cch thu, tc ng ca
chnh sch t do ha thng mi nh ct gim thu
quan. Tuy nhin, tt c cc loi hnh chnh sch cng
u c th c nh gi.
1
BeaumaisO,Mitrngvphttrin:nhpmnvxydngmhnhcnbngtngth,KhahcTamo.Nhng
phngphptipcnmingdngchophttrin,LagreStphane(bintp),thng11/2008,NhxutbnThgii,
HNi,tr.124-128(bntingVit).[BT]
Nguyn tc nh gi trc da vo m hnh CGE
- Mhnhcnbngtngth(CGE)lmtmhnhkinh
tdatrngithitlcctcnhnctiaha
(lich,linhun,v.v...)cathuytcinmi.
- MhnhCGEdatrnmatrnktonxhibaogm
phngtrnhktoncngnhphngtrnhhnhvi.
- MSAlmttpsliuvlicclungvntrongmt
nm gia cc tc nhn (h gia nh, doanh nghip,
Nhnc)vcckhuvckinht.
- Phntchilpvithctcacicchchnhtr.
M hnh ho phn phi thu nhp trong cc m hnh CGE
ng dng
Tip cn tiu chun
- Phntchbngkhgianhthnhccnhmkinht
xhiclinquan
*matrnphnphi:thunhpccnhntchocc
hgianh
*cutrccatiudngivitngnhm
- Bquatnhkhngkhngngnhttrongnhm
- Linktccnhmvingho
Tip cn chi tit
- Xcnhrhmphnphithunhpchotngnhm
- Gi nh l bin thin v thu nhp trong nhm l
cnh
- ctnhccchsnghoivbtbnhngvi
nghodatrnginhny.
Mt s c im ca cc m hnh CGE
- Ccmhnhvm(qucgia,khuvchaythgii)
- Ccmhnhakhuvc
- Mhinhgiithchhnhvicaccchthtrongmt
khun kh thng nht: cc h gia nh, cc doanh
nghip,ChnhphvPhncnlicaThgii
- Tptrungvoccthohip:theonhnghachiphv
24 KhahcTamo2008
M rng m hnh cn bng tng th c s
Bc u tin l m hnh tnh cho mt giai on duy
nht, khng xc nh thi gian. y l mt m hnh v
cng gin n. Do , nn a vo trong m hnh yu
t ng. l hnh vi tiu dng trong nhiu giai on,
hot ng u t cho php tng vn v hnh vi ti a
ha li ch lin thi gian. y l m hnh ng.
V mt lch s, rt nhiu m hnh dng ny da vo
cc gi thuyt v cnh tranh hon ho trn th trng
hng ha: gi do cn bng cung cu xc nh, khng
mt doanh nghip no c c quyn trn mt th
trng v c quyn xc nh gi. Nhng nn kinh t
trong thc t thng khc xa tnh trng cnh tranh
hon ho. Ci tin nhng m hnh ny chnh l vic
a vo cc gi thuyt v cnh tranh khng hon ho:
mt s doanh nghip ln hn cc doanh nghip khc
v t nhiu c quyn lc trn th trng.
C th lm tng t i vi th trng lao ng. Chng
ti pht trin cch tip cn tng t vo trng hp
Vit Nam v lt na chng ti s gii thiu vi cc bn.
C th ci tin cc m hnh theo cch khc: thay v
gii hn phm vi hin nay, ta c th a vo mt
m-un v ti chnh. Cui cng, iu th v hn l
thay v ly mt nhm tc nhn, chng ti s s dng
m hnh cn bng tng th nghin cu tc ng
ca cc chnh sch ln ton b cc c th thng qua
m hnh m phng vi m.
Ti sao gi thuyt gp cc h gia nh theo nhm
li t ra vn ? iu ny c nghin cu ti
Indonesia v Madagascar. Chng ti nhn thy rng
tng phng sai thu nhp ch yu lin quan n
phng sai bn trong cc nhm h gia nh i din
(gi l phng sai ni b nhm) v t lin quan n
phng sai gia cc nhm h gia nh (gi l phng
sai gia cc nhm). Trn thc t, gi thuyt tc nhn
i din l lm dng: ta mt phn ln thng tin v s
a dng nu ta tp hp theo nhm h gia nh.
M hnh m phng vi m da vo cc d liu c nhn
v cc tc nhn kinh t - h gia nh hoc doanh
nghip. M hnh c xy dng vi hng nghn h gia
nh c rt ra t mt cuc iu tra h gia nh, trong
ta ly mt s thng tin c nhn v cc h gia nh:
vic lm, thu nhp, tiu dng, trnh gio dc
C nhiu loi m hnh khc nhau. Trong m hnh k
ton n gin, ta ch nhp thng tin v thu nhp v tiu
dng ca h gia nh (v vic lm) m khng xy
dng cc hm lin kt thu nhp v tiu dng.
M hnh k ton vi m ch gm cc phng trnh k ton
gn vi m hnh cn bng tng th nhng khng c bt
k hm hnh vi v phn ng ca cc tc nhn no.
M hnh m phng vi m hot ng th no?
lichcachnhsch(ngicvkmt)
- Datrncsdliucamtnm(Matrnktonx
hi(SAM)+cccuciutrahgianhvlaong,
v.v)
Cc ng dng chnh ca cc m hnh CGE
- Cicchchnhschthu
- Tdothngmivnhhngcacckhnghong
bnngoi
- Tcngcaccchinlcxoigimngho
- Ccchnhschkhuynkhchviclm
- Cicchtrcpxhi
- Ccchnhschbovmitrng
Nhng s m rng ca m hnh CGE
- Tnh>ng
- Scnhtranhhonhotrongccthtrnghngho
>Cnhtranhkhnghonho
- Cc th trng lao ng hon ho > khng hon
ho
- Khngckhitichnh>Khitichnh
- Cctcnhnidin>Ccmhnhmphngvi
m
M hnh m phng vi m l g?
nhNgha:
Mhnhmphngvimlmhnhdavomttp
d liu cha ng nhng thng tin v cc tc nhn
kinhtvimringl(cccnhn,cchgianh,cc
hng)
Mtbdliuinhnh=Bdliuhgianhvi
nhngthngtinv:
-Nhngcimkinhtxhicatngthnhvin
-Tnhtrngviclmvthunhptngng
-Chitiucah
Chophpmphngtcngcaccchnhschln
cccth
37
Biu din so d ca mt m phng vi m
B d liu vi m
Thu nhp t cc v ma
(v sn xut gia dnh)
Thu nhp t tr
Cu thnh h gia dnh
Phn phi thu nhp
khi du
Cc chi s ngho di
V d:
t l nhn khu di ngho 35%
M phng cc qu
trnh kinh t-x hi
V d:
gi tr gim
Gi thc phm
tng
Qui m h tng
Phn phi thu nhp
hu nghim
Thu nhp thc phm
Thu nhp t tr
Qui m h
Cc chi s ngho di
hu nghim
V d:
t l nhn khu di ngho 45%
25 nhgitcng
Trn ct tri, ta c phn b tham chiu. Cc bn thy
mt lot cc d liu c nhn: thu nhp t sn xut
nng nghip, thnh phn h gia nh. Nh vy, ta c
phn b u tin v thu nhp vi cc ch s v ngho
kh. Trong v d ny, tc ng ca ngho kh l 35%
trong tnh hung tham chiu.
Ci m cc bn nhn thy gia, trong hnh -van l
m phng mt c sc chnh sch kinh t. y ta ly
v d trng hp gi lng thc thc phm tng ( Vit
Nam, ta ly v d v gi go tng), gi ch gim v quy
m h gia nh tng. Chng ta tp trung nghin cu
tc ng ca vic tng gi go (nh tc ng ca vic
tng gi go nm 2007-2008), c lin quan n nhiu
ngi nht.
iu g s din ra?
Ta s m phng tc ng ca vic tng gi go trn
c s d liu i vi hng nghn h gia nh; liu s
l vic phn b mang tnh i chng thu nhp c tnh
n gi nng sn mi? Nhn chung, ta bit rng cc h
gia nh sn xut la go s thy thu nhp thc t ca
h tng ln trong khi ngi tiu dng thy sc mua
ca h b gim (= gim thu nhp thc t). Tt nhin,
mt vi h gia nh va l ngi sn xut va l ngi
tiu dng nhng n gin, ta s khng xem xt
trng hp ny. Nu nh nhng h gia nh ngho
nht thng l i tng tiu dng ch khng phi sn
xut la go (v d khu vc min ni, ti thnh ph)
th vic tng gi la go lm gia tng tnh trng ngho
kh ti Vit Nam.
Xut hin mt dng phn b thu nhp mi. Ta c th
tnh ton cc ch s t kt qu phn b ny. y,
tnh trng ngho kh gia tng v t l ngi ngho l
45%.
Cc m hnh vi m-v m
Chng ti bt u vi m hnh cn bng tng th v
chng ti b sung thm m hnh k ton vi m ng
thi suy lun cp c th v hng nghn h gia
nh. By gi chng ta kt hp m hnh m phng vi
m v mt khun kh kinh t v m thng l mt m
hnh cn bng tng th. Chng ta s m phng mt
c sc chnh sch kinh t thng qua m hnh cn bng
tng th. Chng ta s tnh ton v d nh mc bin
ng gi nng sn thng qua m hnh cn bng tng
th nu nh c mt c sc t bn ngoi v a c sc
bin ng gi vo m hnh m phng vi m.
Dng thc m hnh m phng vi m s th hin mc
nh hng cn dng thc ca khun kh kinh t
v m th hin tm quan trng. Vy p dng m hnh
no? Nu l m hnh m phng vi m, liu c
phi l m hnh ng cho mt giai on hay m hnh
tnh cho nhiu giai on? Tt nhin ta c th kt hp
m hnh cn bng tng th v m hnh m phng vi
m theo nhiu cch khc nhau: iu ny gip xc
nh bin th ba l bin nh dng loi m hnh vi m-
v m.
Ti nhc li cc nguyn tc v cc phng php
nh gi tc ng: m hnh cn bng tng th, m
hnh m phng vi m, m hnh vi m-v m. By gi
chng ta s ly mt v d c th: tc ng ti phn b
thu nhp ca vic Vit Nam gia nhp WTO.
2.2 nh gi tc ng ti phn b thu nhp ca
vic Vit Nam gia nhp WTO
Tc ng ti phn b thu nhp ca vic Vit Nam gia
nhp WTO y lin quan n tc ng ti phn b
thu nhp ca cc h gia nh, ti tnh trng bt bnh
ng Vit Nam v tnh trng ngho
1
. y l ch
rt quan trng v t nht ba l do sau y:
> tng trng kinh t khng ng u gia cc vng
ti Vit Nam k t khi Vit Nam thc hin chnh
sch i mi. Tnh trng ngho i gim nhng
khng ng u gia cc vng. Tnh trng bt bnh
Cc loi m hnh m phng vi m
Cc m hnh k ton vi m (s hc)
- Nmbtnhngtcngthtutin
- Khngcphnnghnhvicachthkinhtvim
Cc m hnh hnh vi
- Nmbtnhngtcngthhnghai
- Ccchthkinhtvimthayihnhvitheophn
ngivinhngthayicagi
- Cthldngthugnhoccutrc
Cc m hnh ng i lp vi m hnh tnh
- inhnh:ng=chiuthigian,schaca
thngtin
- Lu:ikhi:thucvhnhvi=nngng
- nhngha:Mtmhnhvim-vmbaogmmt
mhnhginhvimvmtskinhtvm
- Cnhiuloimhnhvim-vm,phnloitheoc
im
* m hnh gi nh vi m (k ton/hnh vi, dng thu
gon/dngcutrc,dngtnh/dngng,v.v..)
*skinhtvm(cnitngphn/cnichung,
dngtnh/dngng,v.v...)
* hay mi lin h gia hai cp (tng phn/gp,
v.v...).
1
Jean-PierreCling,StphaneLagre,MireilleRazafindrakoto,FranoisRoubaud(sousladirection),
Le Vit Nam dans lOrganisation mondiale du commerce. Impact sur la croissance et lemploi, Occasional Paper, n8,
Bangkok,Irasec,janvier2009,130p.[BT]
26 KhahcTamo2008
ng nhn chung gia tng mc d thp hn so vi
Trung Quc. u t nc ngoi gp phn ng
k vo tng trng xut khu v tng trng kinh
t cng, nhng cng lm gia tng bt bnh ng
do u t nc ngoi ch yu tp trung H Ni
v thnh ph H Ch Minh. u t nc ngoi v
m hnh tng trng ca nn kinh t Vit Nam gp
phn lm gia tng bt bnh ng v khin vn
phn b thu nhp tr nn ht sc quan trng;
> t do ha thng mi v pht trin thng mi c
tc ng n phn b thu nhp. Khi ct gim thu
quan, mc gi trong nn kinh t thay i v phn
b thu nhp thc t cng thay i. Do , vic gia
nhp WTO khng ch tc ng ng k ti phn
b thu nhp m cn lm gia tng mc d b tn
thng ca nn kinh t v chi ph iu chnh.
> chnh ph Vit Nam la chn chnh sch c ch
trng n kha cnh x hi nhm trnh mt b
phn dn chng b gt ra ngoi l.
Nghin cu ny c thc hin nh th no?
Trong nhng nm qua, rt nhiu nghin cu tm cch
nh gi tc ng ca vic Vit Nam gia nhp WTO.
Vit Nam np n xin gia nhp WTO vo nm 1995.
Nhn chung, cc nh kinh t khi p dng m hnh
cn bng tng th kt lun rng vic gia nhp WTO
c tc ng tch cc. Nhng do thiu cng c ph
hp, h khng th nh gi chnh xc tc ng n
phn b thu nhp, bt bnh ng, tnh trng ngho,
bt bnh ng gia cc vng min v gia cc i
tng dn c.
Chng ti mun tin xa hn cc nghin cu trc
khi nghin cu tc ng ti phn b thu nhp ca vic
Vit Nam gia nhp WTO thng qua m hnh m phng
vi m ; chng ti khng ch nghin cu tc ng ca
vic ct gim thu quan m cn quan tm n nhng
cam kt trong lnh vc dch v, t nhn ha, m ca cho
u t nc ngoi, lut doanh nghip mi Trn thc
t, y l nghin cu u tin c thc hin k t khi
Vit Nam gia nhp WTO vo thng 01/2007. Chng
ti xy dng mt m hnh c tnh thc tin cao hn
v nn kinh t Vit Nam: m hnh m phng vi m k
ton ca chng ti c xt n tnh trng thiu vic lm
trong khi a phn cc m hnh xy dng trc cho
rng tt c mi ngi u c vic lm ton thi gian
ti Vit Nam theo nh mun ca h. Th nhng khi
ta xem kt qu cc cuc iu tra h gia nh ca Tng
Cc Thng k Vit Nam, ta nhn thy rng t l thiu
vic lm khong 30%.
Chng ti xy dng mt m hnh vi m-v m ng
thi s dng m hnh cn bng tng th v nn kinh t
Vit Nam do Vin Nghin cu v Qun l kinh t Trung
ng cung cp nhng chng ti c ci tin m hnh
ca Vin vi vic a vo cc c ch tht nghip v
thiu vic lm trn th trng lao ng. Chng ti cng
xy dng m hnh m phng vi m k ton trn c
s cc cuc iu tra mc sng h gia nh Vit Nam
VHLSS do Tng Cc Thng k tin hnh hai nm mt
ln trn ton quc i vi khong 30 000 h gia nh.
9 000 h gia nh c la chn chng ti thu
thp cc d liu v thu nhp v tiu dng.
Mc ch ca chng ti l m phng mt dng phn
b thu nhp mi do tc ng ca c sc kinh t v m
lin quan n vic gia nhp WTO.
Trc tin ti mun gii thch s qua m hnh k ton
vi m ny c xy dng nh th no.
M hnh k ton vi m trong thc tin
M hnh k ton vi m c xy dng nh th no?
Chng ti thc hin cng vic ny i vi trng
hp ca Vit Nam nh th no?
Trc tin cn tnh ton tng thu nhp ca tng h
trong s 9 000 h gia nh. Trong cuc iu tra ny,
c nhiu loi thu nhp v t nhiu ngun khc nhau.
Sau , cn phn loi chi tit thu nhp ca cc h gia
nh theo nh quy nh ca chng ti trong m hnh
v vic phn loi ny khng hon ton ging phn loi
trong cuc iu tra. Chng ti xc nh 14 loi thu
nhp yu t.
Chng ti phn bit 12 loi thu nhp t lng. i vi
tng loi thu nhp, chng ti li phn bit:
> Nam-n;
> th-nng thn;
> Ba mc trnh ngh: lao ng khng lnh
ngh, lao ng lnh ngh, lao ng c trnh
cao.
Chng ti cng tnh thu nhp t t ai ca nng dn,
thu nhp t u t vn, nhng ngi s hu nh hoc
doanh nghip. Tng thu nhp ca tng h gia nh
c phn chia thnh 14 yu t sn xut tc ng
trong m hnh ty theo c sc m nn kinh t phi i
mt. Cui cng, chng ti phn chia chi tit tiu dng
ca cc h gia nh a vo gi tiu dng ca cc
h gia nh.
C sc din ra nh th no thng qua m hnh m
phng vi m?
Gi s xut khu dt may tng 10%, mc tng ny
tng ng vi mc tng k vng khi gia nhp WTO bi
v theo l thuyt thng mi quc t, nu ta pht trin
thng mi, nhng lnh vc s pht trin mnh nht,
t ra l trong ngn hn Vit Nam l nhng lnh vc
s dng lao ng khng lnh ngh - y c coi l
li th so snh ca Vit Nam. V trong thc t, trong
nhng nm qua, dt may l mt trong nhng ngnh c
tc tng trng xut khu cao nht.
Nh vy gi s khi xut khu tng 10%: ta s quan st
thy lng ca ngi lao ng trong lnh vc ny tng,
vic lm tng, thu nhp ca nhng ngi lm cng n
lng khu vc th tng. Nhng ngc li, i vi cc
h gia nh khu vc nng thn, ta s khng thy bt
c du hiu gia tng no. Ni mt cch n gin, tng
xut khu dt may s c tc ng gim ngho ti khu
27 nhgitcng
vc th, to thm vic lm, tng thu nhp v tng bt
bnh ng gia khu vc th-nng thn.
Ta cng c th gi s sn xut go hay gi go tng
10%. Trong trng hp u, nng dn sn xut la
go s c hng li. Nu gi nng sn tng, cc h
gia nh ti khu vc th s b nh hng, sc mua
ca h s gim (nhng h gia nh nng thn khng
sn xut v ch tiu dng la go cng gp phi tnh
trng tng t).
Kt qu m phng ca chng ti
Chng ti xem xt ba loi c sc c lin quan
n:
> ct gim thu quan nhng i vi Vit Nam, c sc
ny t tc ng hn nhiu so vi rt nhiu yu t
khc;
> tng nhu cu xut khu i vi hng Vit Nam do
M d b hn ngch i vi hng xut khu,
nht l hng dt may xut khu ca Vit Nam;
> tng u t trc tip nc ngoi: nm 2007, cc
bn bit rng u t nc ngoi t khong
20 t USD so vi 8 t USD ca nm 2006. S
l lm dng nu cho rng u t trc tip nc
ngoi tng hon ton nh vo vic gia nhp WTO
nhng ta c th cho rng vic gia nhp WTO gip
tng sc hp dn ca Vit Nam trong con mt cc
doanh nghip nc ngoi ; mt s thay i v
quy nh lut php do gia nhp WTO cng c tc
ng theo hng ny.
iu ny khng c ngha l ton b tc ng ca WTO
ch gii hn vic ct gim thu quan, tng cu xut
khu v tng u t trc tip nc ngoi nhng chng
ti cho rng l ba c sc chnh.
Sau khi xc nh cc c sc, cn phi xc nh cc
kch bn.
Kch bn 1 kt hp ct gim thu quan v tng cu
xut khu.
Kch bn th hai hi phc tp hn. Chng ti kt hp
ba c sc: hai c sc nu trn v tng u t nc
ngoi.
Chng ti cho chy m hnh cn bng tng th trn c
s cc kch bn ny v xc nh c mt s tc ng
v kinh t v m: tng GDP, tng xut khu, tng tng
thu nhp Chng ti a nhng tc ng ny vo
trong m hnh m phng vi m nhm quan st bin
ng thu nhp trong s 14 loi thu nhp m chng ti
phn ra.
Kt qu kinh t vi m
(xem bng trang sau)
iu g din ra trong hai kch bn ca chng ti?
Cc bn quan st thy tnh trng ngho kh gim
trong tt c cc vng nhng mc gim khng ng
u. V d nh hai dng cui cng, khu vc nng
thn v khu vc th. Nu cc bn chn kch bn 2
bao gm tng u t nc ngoi: y l kch bn c
mc tng GDP v tng thu nhp t cao nht v gim
ngho mnh nht, trung bnh gn 12% c nhng tc
gim ngho ti khu vc thnh th cao gp ba ln so
vi khu vc nng thn.
Kt qu kinh t vi m: din bin tnh trng bt bnh
ng (ch s Theil tnh theo %)
(xem bng trang sau)
Hu qu ca s gia tng tnh trng ngho, nghin cu
ca chng ti ch ra rng, d la chn kch bn no
th cng ko theo s gia tng bt bnh ng gia khu
vc nng thn/thnh th. Chng ti cng quan st thy
s gia tng bt bnh ng gia ngi lao ng c tay
ngh v ngi khng c tay ngh. S bt bnh ng
y c o bng ch s Theil, cho php phn loi
theo hm cng nhng ngun khc nhau ca s bt
bnh ng (ni sinh v ngoi sinh gia nng thn/
th, ngi lao ng c tay ngh/lao ng khng c
tay ngh).
3 c sc chnh sau khi gia nhp WTO
- Thu quan nhp khu gim xung;vicnyphhp
vi cam kt ct gim bo h bng Thu quan ca
VitNam(thuquanvphithuquan);
- Nhu cu xut khu hng ha t Vit Nam tng ln;
iunylphhpvivicccncthnhvinWTO
plicccamkttdohathngmicaVitNam
(cthlvicMbpdnghnngchivihng
dtmay);
- u t trc tip nc ngoi (FDI) tng ln;iuny
l do Vit Nam tr nn hp dn hn i vi cc tp
onaqucgiasaukhitrthnhthnhvinWTO
(gimbtcchnchvFDI,toiukintipcn
th trng d dng hn cho cc doanh nghip xut
khu).
Cc cn sc ny c thc t khng? (hy xem nhng g
din ra k t nm 2007)
Kch bn 1dcxydngtrncccscngaisinhtheo
mhnhCEPII(kthpcccscvthuquanvinhu
cuxutkhu),phhpvihailoiscutinktrn;
sgiatngquantrngduynhtvnhucuxutkhul
chohngdtmay(+40%)saukhiMbquynhvhn
ngch.
Kch bn 2thmvohaicscngthinymtcsc
dotngFDIchocngnghip.Sgiatngnyslmtng
lngvncacckhuvcmccnhutncngoi
thamgia.
28 KhahcTamo2008
2.3 Kt lun v tc ng ca vic gia nhp WTO
Theo nghin cu ca chng ti, vic Vit Nam gia
nhp WTO c tc ng theo hng lm gim tnh
trng ngho, c bit ti khu vc th ; gia nhp
WTO gip to vic lm, nht l trong lnh vc cng
nghip. Chnh sch ny cng c xu hng gip tng
thu nhp thc t, mc tng ca lao ng t lnh ngh
cao hn so vi mc tng ca lao ng lnh ngh, c
bit trong lnh vc dt may. Tuy nhin, vic gia nhp
WTO lm tng tnh trng bt bnh ng gia khu vc
th v nng thn. Nhng ngc li, bt bnh ng
nam-n c xu hng gim. iu ny l do ngnh dt
may s dng lng lao ng n ln hn rt nhiu so
vi lao ng nam.
T nghin cu ny, chng ti th suy ngm v
nhng chnh sch cn trin khai qun l mt cch
hiu qu nht c sc gy ra t vic gia nhp WTO.
Theo chng ti, mt s chnh sch c th s ng vai
tr rt quan trng nh:
- chnh sch gio dc, cho php cung v cu lao
ng gp nhau;
- chnh sch di c. Trong m hnh ca chng ti,
chng ti gi nh rng ti khu vc nng thn v
khu vc thnh th, c th c di c. Chng ti gi
nh v y cng l trng hp ca Vit Nam
l di c gia khu vc nng thn v thnh th c
kim sot, iu ny t ra vn phn on th
trng lao ng vi vic ngi lao ng gp kh
khn khi di chuyn gia cc vng.
So vi iu chng ti ni v tc ng ln tnh trng bt
bnh ng, iu ny c ngha l vic gia nhp WTO i
hi phi c cc chnh sch theo khu vc v cc chnh
sch bo tr x hi b p cho nhng i tng
thua thit ca WTO.
Trn c s nghin cu ny, nhiu hng nghin cu c
th c khai thc:
- nng cao hiu bit v vic lm v th trng lao
ng ca Vit Nam. y l mt lnh vc rt t c
bit n. Ln u tin, Tng Cc Thng k tin
S liu gc
% thay i
Kch bn 1 Kch bn 2
ngbngsngHng 14.7 -2.5 -10.7
ngBc 28.4 -0.3 -8.8
TyBc 48.9 0.1 -5.1
BcTrungb 34.8 -2.0 -9.8
NamTrungb 19.6 -3.4 -10.5
TyNguyn 27.3 0.6 -11.2
ngNamb 5.1 -0.8 -17.7
ngbngsngCuLong 15.0 -3.5 -21.4
Trung bnh ton quc 19.5 -1.7 -11.8
-Thnhth 4.7 -7.5 -33.8
-Nngthn 24.6 -1.3 -10.3
Kt qu kinh t vi m: t l ngho
Sliu
kgc
% Kchbn1:
Ctgimthu
quan
+giatngnhu
cuXK
Kchbn2:
Ctgimthu
quan
+giatngnhu
cuXK+FDI
Tonquc 0.311 100 0.2 0.1
Giathnhthvnng
thn
0.066 21.2 3.0 3.9
Trong cc vng thnh
th/nngthn
0.245 78.8 -0.5 -0.9
Giaccvng 0.048 15.4 1.1 -1.1
Trongccvng 0.263 84.6 0.1 0.4
Gia L c tay ngh/
khngtayngh
0.040 12.9 1.8 1.5
Trong s L c tay
ngh/khngtayngh
0.271 87.1 0.0 -0.1
Kt qu kinh t vi m : Thay i v t l bt bnh ng (ch s Theil theo %)
29 nhgitcng
hnh iu tra nm 2007 v thu thp c nhiu
thng tin rt chi tit. Nhng nu ta mun hiu r
hn loi tc ng ny hay tc ng ca cc chnh
sch khc v vic lm, ta cn tin hnh cc cuc
iu tra b sung v mang tnh nh k;
- xt quan im v m hnh ni ring, cng cn xy
dng cc ma trn k ton x hi cp nht. Ma trn
m chng ta s dng c t vi nm nay v ging
nh nn kinh t Vit Nam n bin i rt nhanh; ta
rt cn xy dng cc ma trn c cht lng;
- cn i su phn tch bng m hnh theo nhiu
hng khc nhau. C l ta s cn a yu t ng
vo trong hnh vi ca cc h gia nh, hnh vi tit
kim v u t. M hnh chng ti s dng l m
hnh tnh. Ta cng cn hiu r hn th trng lao
ng. Nng dn Vit Nam ngy cng c nhiu hot
ng a dng, ngy cng c t h gia nh thun
nng, v cn phi hiu qu trnh thay i vic lm
v thu nhp din ra nh th no. Chng ti gi
nh rng thu nhp thay i nhng khng tnh n
tc ng ln hnh vi: nu lng trong ngnh cng
nghip i vi lao ng khng lnh ngh tng, ta
c th gi nh rng s c nhiu lao ng mun
lm vic hn. Cn phi suy ngh v hnh vi ny.
Kt lun chung
Ti s kt lun bn im v nh gi trc v sau cc
chnh sch ni chung:
> nh gi cc chnh sch cng hin l i tng c
nhu cu rt ln trn bnh din quc t, nht l trong
khun kh cuc chin xa i gim ngho. Lnh
vc ny ch yu vn trong giai on th nghim
v t ph bin. Franois gii thiu mt s v d
v nh gi sau, ta cng c th a ra nhng v d
tng t v nh gi trc, v tc ng ti phn b
thu nhp ca cc chnh sch, v Vit Nam chng
hn, c t nghin cu v nhng ch ny;
> i vi nh gi sau, ta nhn thy c rt nhiu
nghin cu do Ngn hng Th gii, AFD tin
hnh. nh gi trc cng rt pht trin. Hiu r
tc ng v cu trc ca cc m hnh s dng, c
bit trong nh gi trc l ht sc cn thit. Trn
thc t, trong chng mc no , cu trc cc m
hnh nh hng kt qu. V d, trong m hnh cn
bng tng th, t do ha thng mi v l thuyt s
c tc ng tch cc, t nht trong mi trng cnh
tranh hon ho Nu ta ly v d v WTO, ch li
ca mt m hnh khng phi l ch ra rng WTO
c tc ng tch cc hay xc nh v nh lng
cc c ch kinh t ang din ra, chng t s thng
nht ca nhng c ch ny, nhn mnh nhng iu
kin cn thit cc c ch ny c th hot ng,
v cui cng gip suy ngh v cc chnh sch h
tr cn thit. V d nu ngi lao ng khng th
chuyn t lnh vc ny sang lnh vc khc, tc ng
tch cc ca vic gia nhp WTO i vi vic ti cu
trc lin ngnh xt v hiu qu sn xut s khng
din ra;
> khi vic xy dng m hnh nh hng kt qu, cu
hi v kinh t chnh tr nh gi c t ra, ging
nh Franois nu ln. Khi ngi ta chu sc p
phi nh gi cc chnh sch kinh t, d l nh
gi trc hay nh gi sau, s c lp ca cn b
nh gi c ngha quan trng. Nhng trn thc
t c rt t nh gi c lp. V d Vit Nam, ti
cho rng cc nh kinh t Vit Nam kh c th ni
rng WTO c tc ng tiu cc. Ti Ngn hng Th
gii, v l thuyt c mt nhm nh gi c lp
nhng trn thc t li khng c lp do nhm ny
ph thuc vo Ngn hng Th gii (!) Do vn
t ra l c th c c nh gi c lp m
khng chu cc sc p v c th ph bin kt qu
mt cch hon ton c lp;
> cui cng ti mun ni rng nh gi cc chnh
sch khng phi l gii php k diu. Nhng cn
c s nghim khc trong nh gi chnh sch, iu
vn cha thc hin c cho ti thi im gn y.
Rt nhiu quyt nh v chnh sch s tip tc c
a ra theo cc tiu ch chnh tr, k c cc quyt
nh v chnh sch kinh t, y l iu khng th
trnh khi. nh gi tc ng to ra cc cng c
cho php lm sng t qu trnh a ra quyt nh
thng qua vic nh gi tc ng ca cc chnh
sch c trin khai trc v cc chnh sch
s c a ra trong tng lai. Xin cm n.
Kt lun nghin cu
Kt qu chnh: WTO lm gia tng nhng xu th mi:
- Gimngho(nhtlkhuvcthnhth)
- To vic lm c thu nhp (c bit cc ngnh cng
nghip)
- Tnglngthct(ivicngnhnkhnglnhngh
nhiuhncngnhnlnhngh)
- Tngbtbnhnggianngthn/thnhth(nhng
gimbtbnhnggii)
Tm quan trng ca cc chnh sch
- Chnhschgiodc
- Chnhschnhpc
- Chnhschvng
- Chnhschxhi(mtvicdocculibmy)
Hng nghin cu
- Thayinhnthcvviclmvthtrnglaong
- Nghincutheokhuvc(ngnhdtmaynngthn,
ngnhnngnghip,v.v...)
- Nghincusumhnhha
30 KhahcTamo2008
Tho lun
Stphane Lagre
Xin cm n Jean-Pierre v Franois vi bi thuyt
trnh.
Nhm IRD-DIAL cng Tng Cc Thng k l mt
trong mi d n nghin cu ca d n FSP v khoa
hc x hi. Ti mun cm n h v nhng cng
trnh nghin cu cng nh s nng ng ca h
trong khun kh chung ca d n v s tham gia
rt tch cc ca h Kha hc ma h Tam o
nm 2007
1
v 2008. Sau bi tham lun ny l thi
gian dnh cho trao i tho lun. Ti xin nhng li
cho cc bn. Xin cc bn gii thiu bn thn v n
v cng tc.

Alexis Drogoul Gim c Nghin cu ti IRD
Ti lm vic rt nhiu v m hnh v m phng, nht
l trong lnh vc tin hc, do t mang tnh hnh thc
hn so vi ni dung va trnh by. Ti c mt cu
hi dnh cho Jean-Pierre Cling. Cch tip cn m
anh trnh by c a ra di chic m vi m-v
m trong ta gi nh c tng tc gia cc cp
m phng vi m v v m. Th nhng m hnh
cn bng tng th kt hp vi m hnh vi m nh
anh s dng dng nh ch i theo mt chiu.
Thng thng, ngi ta nghin cu nh hng ca
m hnh v m i vi mt tng th vi m khng c
hnh vi ng x, khng c s tng tc cng nh
kh nng giao tip gia cc c nhn hay gia cc
h gia nh. Liu phn tch ca ti c ng khng?
Nu ng, lm th no tnh n nhng din bin
cp v m cc tng tc gia cc c nhn, gia
cc h gia nh, s thay i ca cc c nhn, cc
h gia nh?
Phm Vn C, Ging vin i hc Khoa hc t
nhin H Ni
Ti l chuyn gia v phn tch khng gian.
ng nghip ca ti c cp n ba c sc nhng
cn c c sc th t cn nghin cu lin quan n
tnh trng ngho kh ti khu vc ngoi thnh H Ni
v thnh ph H Ch Minh: l c sc vn ha
v giao tip i vi nhng nng dn b mt rung
t do cc d n xy dng khu cng nghip. Theo
ti, y l h qu ca vic Vit Nam gia nhp WTO.
Cng vi qu trnh ton cu ho, Vit Nam tr thnh
thnh vin ca WTO v iu ny i hi phi dnh
t cho cc d n cng nghip ln. Cn phi ly
t ca nng dn, nng dn c n b rt nhiu
tin nhng h khng bit s dng s tin . Tnh
trng ngho kh ngy cng gia tng.
Lin quan n c sc ny ti H Ni, vi thu nhp
bnh qun u ngi t 600 n 700 USD mi nm
v nhn s lng t t tin tnh theo u ngi
tng nhanh, hin tng ny rt quan trng. Thu
-t nhp khu tng nhng mc du vy, ngi
1
Jean-PierreCling,MireilleRazafindrakoto,FranoisRoubaud,Ccchsqunlcng:scnthit,sdngvnhnghn
ch,v,Jean-PierreCling,JavierHerrera,MireilleRazafindrakoto,FranoisRoubaud,iutrahgianh:mtcngc
olngnhgikhinimkhuvcphichnhthc,iukinsngcacchgianhvqunlcngtrongLagre
Stphane2008,op.cit.tr.66-78v243-282.[BT]
Kt lun chung
- Vicnhgiccchnhschhinangrtca
chung, nhng vn cn ang trong giai on thc
nghimvnhnchungvnchaphbin.
- nhgisaulminht,tcphbinnht,song
gnychngtathyxuthinccnghincu(ca
WB,J-PAL,AFD,v.v...)
- nhgitrccngrtthnhcngnhngcmtvn
tralphihngccktqunghincugnvi
cutrcccmhnh(nhvynhginydngvo
vicg?)
- ykhngphilthndcvkhngnnnhgi
qu cao nh hng ca cc phng php nh gi
ivivicbanhnhccchnhsch,vncnphi
tythucvonhiuyutchnhtrkhc(nhtnhhnh
quc t, tnh hnh trong nc, v.v...). So snh trng
hphinhpWTO.
Th mc ti liu
- F.Bourguignon,L.PereiradaSilvaetN.Stern(2002),
Evaluating the poverty impact of economic policy: some
analytical challenges, World Bank, Washington D.C.,
processed.
- J.-P. Cling, M.A. Marouani, M. Razafindrakoto; A.-
S. Robilliard et F. Roubaud (2008), The distributive
impact of Vietnams accession to WTO , Economie
internationale/International economics, special issue
onVietnam,forthcoming.
- D. Cogneau, M. Grimm et A.-S. Robilliard (2003),
Lvaluationdespolitiquesdeluttecontrelapauvret:
lapport des techniques de micro-simulation in
J.-P. Cling, M. Razafindrakoto et F. Roubaud (eds),
Les nouvelles stratgies internationales de lutte contre
la pauvret, Economica, Paris (paru en anglais chez
Routledge,London,2003).
- D. Naudet et J. Delarue (2007), Fostering impact
evaluations at the Agence Franaise de Dveloppement:
a process of inhouse appropriation and capacity building,
AFD,Paris,processed.
31 nhgitcng
Vit Nam tip tc mua xe t tin. Vy y l do
chnh sch hay hnh vi?
Nguyn Xun Hon, nghin cu sinh thuc d
n FSP, Vin Khoa hc Nng nghip Vit Nam
Lin quan n tc ng ca vic gia nhp WTO,
cc tc gi nu ra ba c sc. Ti chia x quan
im ca cc tc gi v vn ny nhng ti cng
mun nu ra s thay i mi trng kinh doanh
ti Vit Nam. u t nc ngoi v lao ng nc
ngoi vo Vit Nam to thm sc p v mt php
ch. u t nc ngoi to sc p v ci thin c
s h tng, nht l trong lnh vc vin thng, in
v giao thng. iu ny tc ng n cht lng
nhn cng Vit Nam v n h thng o to ngh.
Cui cng, mi trng lm vic v mi trng sinh
hot thay i rt nhiu, nht l iu kin v sinh
v an ninh. Tt c iu tc ng n i sng
ca ngi Vit Nam v tc ng n vn x hi
v chnh tr lin quan n vic gia nhp WTO. Liu
cc anh ch c th d bo v thay i mi trng
kinh doanh, v lm pht v thay i mc sng ca
ngi Vit Nam sau khi gia nhp WTO? Cc anh ch
xut gii php no nn kinh t Vit Nam pht
trin bn vng?
L Th Hng, Vin Nghin cu Kinh t thnh
ph H Ch Minh
Sau hai nm gia nhp WTO, lnh vc no l lnh vc
c hng li v nhng lnh vc no chu thit
hi? Liu iu ny lin quan n vn ct gim
thu quan?
Lu Bch Ngc, nghin cu sinh thuc d n
FSP, Vin nghin cu dn s v cc vn x
hi, i hc kinh t quc dn H Ni
Lin quan n nh gi sau, cc anh/ch chn i
chng nh th no? Cc anh/ch c th a ra mt
v d c th? Cc anh/ch c xc nh cc tiu ch
hay a ra cc gi thuyt trc khi la chn i
chng?
Jean-Pierre Cling
C mt cu hi mang tnh k thut v cc cu hi
v kinh t rt thch ng do Alexis t ra. V m hnh
m phng vi m, m hnh chng ti s dng l m
hnh vi m-v m tng i n gin. Chng ti s
dng m hnh cn bng tng th v kt hp vi m
hnh m phng vi m k ton thun ty. M hnh
k ton vi m khng c hm hnh vi nh hm tiu
dng chng hn v do khng c phn hi v m
hnh kinh t v m trn c s hnh vi ca cc c th.
Ta c th suy ngh v cc m hnh phc tp hn.
ng nghip ca chng ti ti DIAL ang nghin
cu v nhng m hnh ny ti Paris. u tin, ta c
th a ra cc m hnh v hnh vi. Bn t ra mt
hoc nhiu hm hnh vi, cung vic lm, tiu dng.
iu cho php bn nh gi nhng tc ng
phc tp hn cng nh nh gi nhng tc ng
phn hi (feed-back) trn c s hnh vi ca cc tc
nhn kinh t da trn m hnh kinh t v m. hiu
r hn, mi cc bn tham kho ti liu ca Kha
hc ma h
1
. y cc bn c s gii thch
r cc mi lin h gia m hnh vi m v m hnh
v m. Trong ct u tin, cc bn c cc m hnh
tun t trong mi quan h i theo chiu t v m
n vi m, khng c tc ng phn hi. Trong ct
th hai, cc bn c cc m hnh tng hp trong
m hnh v m v m hnh m phng vi m c p
dng ng thi. V d m hnh cn bng tng th s
tnh ton mc gi v lng v nhng thng tin ny s
c a vo m hnh m phng v cho php xc
nh thu nhp v nhu cu tiu dng. Sau khi c
tng hp, cc d liu s c a li nhiu ln vo
trong m hnh cn bng tng th gii m hnh.
Ti xin tr li nhanh nh vy.
V cuc khng hong hin nay v mi lin h vi
WTO, y l cu hi m nhiu ngi t ra. Trc
khi gia nhp WTO, mi ngi u cho rng mi
iu s tt p v gia nhp WTO ch c tc ng
tch cc. Gn y, ngi ta c xu hng cho rng
cuc khng hong hin nay c lin quan n WTO!
Chng ta ang phi ng u vi cuc khng
hong ti chnh ton cu, suy thoi M v gi
nguyn liu tng; tt c nhng iu ny tt nhin
tc ng n nn kinh t Vit Nam. Lm pht t
mc 25% vo thng 5 v 20% vo thng 6. Chng
ta cng nhn ra nhng vn ni ti ca nn kinh
t Vit Nam, nhng vn ny khng mi nhng ni
ln do hiu ng xc tc ca cuc khng hong. Tin
trnh gia nhp WTO ca Vit Nam din ra tun t v
ko di trong khong 10 nm, cc cam kt a ra
cng rt tun t. Nm 2007, khng c vic t ngt
thay i ton b chnh sch v mi trng m s
thay i ny s c th l nhn t khng hong nm
2008. C nhiu hin tng u c Vit Nam v
nc ngoi. n c mt v d, Vit Nam l th trng
tiu th vng ming ln nht th gii trong 6 thng
u nm. Ti sao? Bi v rt nhiu ngi Vit Nam
u c, h khng tin tng vo ng tin Vit Nam,
h mua -la v dng -la mua vng ming. y l
nhng hnh vi u c khng lin quan g n WTO.
Tng t, trng hp nhp khu -t nh ng Phm
Vn C c cp n. Liu vic mua -t mang tnh
vn ha? Ti khng chc v iu ! Ti cho rng
c nhu cu b nn v -t Vit Nam ch cch
y khng lu. Hin nay, mua -t tr nn d dng
1
ThamkhoBic.
32 KhahcTamo2008
hn v s lng -t ng k tng gp i trong
vng hai nm. l tc ng co dn cu so vi gi,
mt hin tng quen thuc trong kinh t hc. Gi
gim nhng trc ht vic cp php tr nn d
dng hn trc rt nhiu. y l hin tng c lin
quan n WTO nhng tc ng tng th cn rt hn
ch. T trng nhp khu -t trong tng kim ngch
nhp khu ca Vit Nam khng ln.
Li cui cng lin quan n li ch ca m hnh
ca chng ti. y khng phi l m hnh d bo
m l m hnh m phng. M hnh ny khng d
bo iu s xy ra m nhn mnh cc c ch vn
hnh v cnh bo cc nh lnh o v nhng vn
tim tng ng thi nh lng chng. Chng
ti tm cch chng t iu trong phn kt lun
lin quan n nhng nguy c gy bt bnh ng ni
chung v bt bnh ng gia cc vng v v nhng
chnh sch b p cn phi trin khai.
Mireille Razafindrakoto
Nh Jean-Pierre nhn mnh, y khng phi l
m hnh d bo m l m hnh m phng. Li ch
ln nht ca m hnh ny l c th so snh cc kch
bn vi kch bn c s c xy dng t thc t
nhn thy. Trn c s iu din ra vo mt khong
thi gian nht nh, chng ti m hnh ha cc c
sc v sau quan st ri phn tch cc kt qu.
iu khng c ngha l chng ti d bo iu
s xy ra.
Ly v d kch bn theo lao ng hon hon t
do dch chuyn gia cc vng v mt kch bn khc
theo lao ng khng th dch chuyn. kch
bn th nht, kt qu v gim ngho t c cao
hn, ta quan st thy mc chnh lch rt nh v
ta nh lng c s khc bit. iu cho php
nh hng cc chnh sch bng cch nhn mnh
li ch c c khi hng ti mt chnh sch di c
mm do hn ti Vit Nam.
Cc m hnh khng th cho chng ta bit ht mi
iu v khng th tnh n mi tnh hung. Trc
khi phn tch bng m hnh, ta t nh: ta mun o
lng ci g?, c th ta mun nh gi nh th
no?. Trn c s t cu hi nh vy, ta t hi nn
phn tch c sc no. Khi ta suy ngm xem loi
m hnh no l ph hp nht gii p cho cu
hi ny. Khng m hnh no c th gii p cho tt
c mi loi cu hi.
V vn nng dn mt t sau khi gia nhp WTO,
ti cho rng phng php nh gi sau s ph hp
hn nh gia cc ng ca c sc ny. Khi bit
c rng iu din ra, ta c th nh gi tc
ng ca c sc ny i vi nhng c nhn mt
t. Tt nhin ta c nhng rng buc v mt thng
tin: liu hin nay ta c bit chnh xc t l nhng
ngi nng dn thc s b mt t?
Mt m hnh c th c hon thin. Trong mt m
hnh c tnh n tt c cc cn i kinh t v m, ta
ly kt qu t m hnh ny nhp vo m hnh kinh
t vi m c xem xt n nhng ng x ca cc h
gia nh i din cho cc i tng iu tra. Sau
, cc kt qu mt ln na c nhp vo m hnh
kinh t v m cho n khi t c s cn bng. y
l phng php m hnh ha vi vic nh gi nhn
li! Nhng cn phi thn trng khi tin hnh din
gii. Trong mt s trng hp, mt m hnh n
gin d din gii hn, n cung cp nhiu thng tin
hn l mt m hnh tm cch m hnh ha tt c v
tng hp tt c mi hnh vi. Xin cm n.

Franois Roubaud
Ti cho rng cc cu hi v cc cu tr li minh
ho r nt mc kh khn ca khi nim nh
gi tc ng.
Chng ta cp n vn thu hi t, chng
ta c th tm tt cu hi. Lm th no xc nh mi
quan h nhn qu, ta c th nh gi mt chng
trnh hay mt chnh sch mang li nhng g? Mt
cch hm , khi cc bn suy lun, vic thu hi t l
do WTO, lm pht v khng hong ti Vit Nam c
lin quan n WTO, cu hi m cc bn phi t ra
l cu hi v kch bn i chng: iu g c th
din ra nu Vit Nam khng gia nhp WTO?, v cc
bn lm th no tm ra nhng yu t gii p cho
hai kch bn ny. Ti ngh rng vic gia nhp WTO
c tc ng n vic thu hi t ca nng dn c
th l mt trc gic ng. Nhng cn xy dng giao
thc chng t iu . Xt nhng k thut hin
c, lin quan n nh gi sau, iu ny c v kh
kh thi do tt c mi ngi u chu tc ng ca
c sc. Trong trng hp ca Vit Nam, tt c mi
ngi u gia nhp WTO. Ta khng th tm ra nhm
nhn chng. Khng th thc hin mt nghin cu
sau cp quc gia. C th s cn phi p dng
cc phng php tip cn theo tng nc, th tm
ra trn th gii ny mt quc gia sinh i c nhng
ngi sinh i khng gia nhp WTO, iu ny tr
nn rt phc tp ! Cch tip cn trc cng kh p
dng ging nh c trnh by vi cc cng c
ca chng ti: s hu t ai, giy chng nhn s
hu thng khng c a vo trong cc m hnh
vn v cng phc tp, l nhng m hnh cn
bng tng th, k c vi nhng m phng vi m.
Gia nhp WTO c ngha l g?. Theo quan im
kinh t, chng ta c xu hng coi vic gia nhp
WTO l iu g n gin ! l vic hon tt mt
quy trnh c bt u cch y khong 10 nm.
33 nhgitcng
Trn thc t, gia nhp WTO thuc v mt quy trnh
rng hn. Khi ta th m hnh ha tc ng, cn
phi t ra cu hi v ci m ta m hnh ha: WTO
trc ht l cc hip nh song phng v qu trnh
hi nhp quc t ca nn kinh t Vit Nam trong
10 nm qua, hay n gin ch l vic k kt tr
thnh thnh vin th 150 ca WTO?
Gia nhp WTO c ngha l a ra cc cam kt - ct
gim thu quan, tng cu nhng cng l nhng
tc ng c th xy ra. V d, khi ta xem xt vic gia
tng u t trc tip nc ngoi, ta a ra gi thuyt
v iu c th xy ra nhng y khng phi l mt
cam kt. Ngoi ra, thng qua vic gia tng u t
trc tip nc ngoi, ta m hnh ha mt c ch
ngm: mi trng kinh doanh c ci thin,
mc tin cy ca cc chnh sch quc gia tng
v cc nh u t nc ngoi s ti Vit Nam. Kha
cnh mi trng kinh doanh c gin tip c
tnh n thng qua u t trc tip nc ngoi.
V cu hi m hnh ha sau, chng ti gii thiu
hai loi phng php hin c trn th trng. Phng
php phn nhm ngu nhin l phng php ti u
nht. Nhng phng php ny cng t ra cc vn
. Cu hi nh sau: liu Vit Nam c th tin
hnh phn nhm ngu nhin mt chng trnh?
Trong khun kh Chng trnh 135, chng ti
gi y ban Dn tc lm mt d n vi phn nhm
ngu nhin trong mt s vng min ni v mt s
dn tc thiu s c th s hng li t chng trnh
cn mt s khc th khng, hoc tt c cc vng
min ni v dn tc thiu s u s c hng
li nhng khng cng mt thi im. iu ny gip
phn no gii quyt vn phn nhm ngu nhin.
Nhng xut ny khng c chp thun!
L do khng c a ra nhng r rng vic phn
nhm ngu nhin i vi cc chnh sch c trin
khai trong thc t t ra cc cu hi. Cho ti gi
Vit Nam, cha mt chnh sch no c trin khai
theo s ny. Trong khun kh Chng trnh 135,
chng ti la chn phng php kt hp phn
nhm ngu nhin v ghp i-matching. Chng
trnh 135 dnh cho cc cc x vng dn tc thiu
s v min ni. Giai on 2 ca Chng trnh t
2006-2010 c rt gn t giai on 1 ca Chng
trnh ko di t 1998 n 2002 vi 1/3 x c rt
ra khi Chng trnh v nhng l do khng c gii
thch. Chng ti xy dng giao thc ca mnh
nh th no? Chng ti chn ngu nhin cc x
thuc giai on 2 ca Chng trnh 135, v tng t
cng chn ngu nhin cc x thuc giai on 1 ca
Chng trnh 135 nhng khng c a vo giai
on 2. y chng ti c mt vn cha tm ra
li gii p bi v mt chnh thc, cc x c rt
ra khi giai on 2 l cc x thot ngho. Nhng
khi phn tch cc d liu, ta quan st c rng cc
x sinh i c th c xc nh lin quan n
cc bin c th quan st c l mc ngho
kh v tip cn c s h tng cng cng trong hai
loi x. Sau , ta chn mt cch ngu nhin cc
c nhn trong tng x. Do , nhng giao thc phi
c xc nh chnh xc c th nh gi nhng
hn ch ca chng. Phn nhm ngu nhin c th
l mt gii php cn bn l tng nhng trong thc
t, ta c th gp nhng vn nghim trng khi
trin khai. Mi d n u c im khc bit.
Ti tranh th t mt cu hi cho ngi bn v ng
nghip ca chng ta l ng Alain Henri, ng va l
i din ca AFD ti Vit Nam v l nh nghin cu
khoa hc x hi. ng cng nh AFD c quan im
th no i vi nhng vn nh gi tc ng
ny? ng nhn nhn vic ng dng nh gi tc
ng ny th no ngoi cc cu hi chung trong
khun kh c th ca Vit Nam?
Alain Henry, i din ca AFD ti Vit Nam, nh
x hi hc
Ti s tr li ngn gn bi v chiu ny ti s c
tham lun nhng v nhng ch khc. Ngi ta
c th cho rng nhn chung, cc nh ti tr vn rt
chm tr trong nh gi cc chnh sch cng m
h c phn ng gp. im duy nht m ti khng
ng tnh l vic ch nu ra bn nghin cu nghim
tc ca AFD. Trn thc t s lng nghin cu ln
hn nhiu. Nhng s lng bn nghin cu nh
gi tc ng theo giao thc khoa hc th chnh xc,
ti cng nhn chng ti mi ch bt u.
Cc din gi gii thiu cho chng ta nhng bin
php nh gi tc ng thc s cp kinh t
v m v vi m theo phng php khoa hc xc
nh tc ng thc t. V im ny, chng ti c
rt t v cha c Vit Nam. Nu ta chp nhn mt
cch rng hn v nh gi cc chnh sch cng
v ch tm cch lm cc nghin cu nh gi sau
nhng nghin cu ny khng thc s cho php
nh gi tc ng nhng cho php nh gi mc
hi lng ca nhng ngi s dng hay nhng
i tng th hng khong cch gia d kin
v thc t chnh l nh gi iu d kin v iu
thc s din ra trong thc t. Loi hnh nh gi ny
khng phi l mi ti AFD nhng chng ti cho rng
chng ti vn cn xa mi t mc cn thit. Nhng
nh gi sau c ngha rt quan trng lm sng
t hnh ng. Hin nay chng ti ang thuyt phc
cc i tc Vit Nam v ti tt c cc quc gia
khc a hot ng nh gi sau vo trong cc d
n. iu ny hin ang c chng ti th im
Vit Nam: tt c cc d n u c nh gi
sau, cn phi thc s phi tp trung ha hin tng,
cng nghip ha cc iu khon tham chiu, huy
ng mt s nh t vn v nghin cu a phng.
34 Kha hc Tam o 2008
Ti ku gi cc nh nghin cu tham gia vo cng
vic ny, v mt cch rt khim tn. Cui ma h
ny chng ti c th s tin hnh hai nh gi sau
u tin theo m hnh phi tp trung ha, nhng
nh gi ny hon ton c thc hin ti nc
s ti m khng c s tham gia ca AFD Paris. Ti
ang chun b hai nghin cu ny. tng y l
m rng phng thc ny cho tt c cc d n ca
chng ti. Rt him d n c nh gi tc ng
theo ngha kinh t lng.
AlexisDrogoul
Ti ch mun gii p cho cu hi ca Mireille v li
ch ca cc m hnh vi m xt v kha cnh phng
php lun trong khoa hc x hi. Ti cho rng mc
tiu ca phn ln cc nh nghin cu hot ng
trong lnh vc m hnh ha hay m phng vi m
khng phi l mun biu din tt c. Mc chi tit
ca ci m ta c th biu din khng phi l mc
tiu. Mc tiu y l c th t do biu din nhng
hin tng m theo cch tip cn kinh t c in
c coi nh khng ng k hoc tnh hoc khng
ph hp i vi vn . Ti mun ni n cu trc
x hi, cc mng li x hi, n cch m thng tin
lu truyn, n kh nng cc tc nhn c tin cy
hay khng vo nhng thng tin m h nhn c.
V d mun m hnh ha mt th trng ti chnh m
khng tnh n cch thc thng tin lu truyn th
thc s ngy th. c th i vo chi tit mt mc
no , k c cp c th khng c ngha
l b sung mt lng bin ln v gy kh khn cho
vic nh gi cc m hnh m l c th t nh gi
tc ng ca mt s hin tng x hi hay tm l
i vi nhng vn kinh t v m c th nh lng
c vi cc cng c kinh t lng truyn thng.
StphaneLagre
Ti xin ngh kt thc bui lm vic sng nay ti
y. Ba tra ang ch chng ta ti phng i din.
Hn gp li cc bn vo lc 13h30 !
nh gi tc ng ca cc chnh sch cng vi cc chuyn gia ca IRD-DIAL
35 nhgitcng
Theo cch tip cn PRSP (Ti liu chin lc v gim
ngho), Ngn hng Th gii c trch nhim ph bin
cc phng php mi trong phn tch tc ng ca
cc chnh sch kinh t i vi tnh trng ngho kh
(Phn tch tc ng x hi v Ngho kh PSIA Poverty
and Social Impact Analysis
1
). Do , Ngn hng Th
gii tin hnh im li mt cch chi tit hp cng
c ca cc nh kinh t v ngnh khoa hc x hi
i chiu vi cc chnh sch ci cch a ra trong
cc PRSP (Ngn hng Th gii, 2002). Cng vic ny
hon ton d hiu v chnh ng trong bi cnh quan
liu tn ti cp quc gia cng nh quc t, v khi
mi c quan kinh t hin i u c c ring phng
phng php. Tuy nhin, im hn ch l to ra mt
danh mc mua hng khng coi trng iu kin p
dng thc t cc phng php cng nh tnh cht gi
thuyt v th nghim ca rt nhiu phng nh gi.
Hai kha cnh ny khng tch ri nhau bi v s dng
hiu qu cc phng php nh gi i hi trc
phi hi t mt s iu kin ni ngi s dng.
Nhng iu kin ny khng ch gii hn kh nng
k thut m lin quan trc ht n h tng th ch
sao cho cc bc thng ip v nh gi trc tin l
c a ra, th hai l c thu hiu v a ra tho
lun, v th ba l c a vo trong mt quy trnh
quyt nh rng ln hn. Nhng ti a phn cc nc
l i tng ca cc PRSP vn l cc nc ngho nht
trn th gii, cc iu kin trin khai c s tham gia
cng tc nh gi v tho lun cc chnh sch cn
rt lu mi c m bo. c bit, ta nhn thy gii
chnh tr v hnh chnh pht huy rt hn ch kt qu
cng vic ca cc C quan Thng k, D bo v K
hoch. Ngoi ra, nhng i hi dn ch v gii trnh
quyt nh chnh tr thng yu t. Nh vy, vn ca
cc chng trnh PSIA khng phi l nhng kh khn
k thut ca cc phng php nh gi v tip cn
s liu cn thit m l nhng iu kin tip nhn cc
kt qu nh gi. nh gi th ch u tin ca cc
tip cn PRSP cho thy nh gi tc ng ca cc
chnh sch v chng trnh chnh khng thc hin
trong khun kh PRSP. gii thch tnh trng ny,
Ngn hng Th gii nhn mnh n tnh trng nng
lc yu km ca cc c quan, nhng kh khn v mt
k thut v thiu d liu, ... v nhng l do lin quan
n gii hn v phng tin ca cc nc v nhng
kh khn k thut i km. Nhu cu v s liu v cc
phng tin l rt ln trong khi cn tn ti rt nhiu
vn phng php lun mc d c rt nhiu tin
b v phn tch trong lnh vc ny (tham kho AID v
IMF, 2002). Theo chng ti, tp trung vo nhng kh
khn k thut, m ta c th gi l gii thch theo
kiu k tr l cng iu. Ngc li, nn lu rng cc
phng php vn cha hon ho, nhng khng
phi l nhim v ca mi hot ng khoa hc? Vn
tip thu cc phng php cui cng lin quan n
vn chung l tip nhn mt cch dn ch cc cuc
ci cch, vn ny c bnh lut rt nhiu trong cc
chng khc ca cun sch.
Chng ny tp trung gii thiu cc phng php
ng thi i su vo nhng ri ro m ta gp phi
nhng l nhng ri ro cn phi i mt khi ta d
nh tin hnh nh gi. Chng ny khng c tham
vng bao qut ton b cc phng php hin c
2
m
tri li s gii thiu v minh ha ng gp ca cc k
thut m phng vi m p dng trong phn tch cc
chnh sch gim ngho ti cc nc ang pht trin
3
.
Nh nhng g chng ti va cp, chng ti s gii
thiu cc k thut ny di dng mt chng trnh
nghin cu ch khng nh cc cng c hon thin
ch vic s dng. Phn u ca chng cp n
mi lin h gia nh gi v thit k chnh sch, m t
s khc bit gia nh gi trc v nh gi sau, v
im qua nhng vn mi t ra cho cc nh kinh t
lng trong cc chin lc gim ngho nh nh gi
Bi c
BiccaDenisCogneau,MichaelGrimm,Anne-SophieRobilliard,
nhgiccchnhschxaigimngho:nggpcak
thutmphngvim,chng.XIX,trongtpschcaClingJ.-P.,
RazafindrakotoM.vRoubaudF.eds(2003),Ccchinlcquct
trongxaigimngho,Economica,Paris
1
Trongphntiptheocachng,chngtissdngtvitttPSIAchchngtrnhny.
2
MtbivitsongsongcaBourguignon,PereiradaSilvavStern(2002),cpnnhngthchthcthuntymangtnh
chtphntchdoPSIAnuravtmttrtrvn.
3
Lachnnhvyldocctcgibivitthngxuynthchnhnhngkthutny.Ngoirahcngthamgiavomt
chngtrnhnghincucaNgnhngThgiivchny.
36 KhahcTamo2008
cc chnh sch trc y c xem xt di gc
ngho kh hay nh gi cc chnh sch mi trc tip
nhm vo cuc chin chng ngho kh. Phn hai
ca chng m t cc k thut m phng vi m c
xy dng p ng nhng yu cu mi ny, v phn
cui cng gii thiu mt s v d ng dng. Phn kt
lun cp n nhng thch thc trong tng lai lin
quan n tin b k thut, hon thin cc tiu ch nh
gi v m rng vn nh gi.
i mi chnh sch v thay i
phng php nh gi
Thit k cc chnh sch v nh gi trc v
nh gi sau
Thit k v nh gi cc chnh sch kinh t l hai thi
im c lin quan cht ch vi nhau. Vi mt con mt
lc quan, lch s cc chnh sch pht trin c th c
nhn nhn nh mt qu trnh hc hi, mi chnh sch
rt ra nhng bi hc tht bi hay nhng thiu st ca
nhng chnh sch trc mt cch cp tin. Sau
cuc khng hong ti chnh tn cng cc nc M La-
tinh cui nhng nm 1970, cc chnh sch iu chnh
c cu c a ra khc phc nhng ng ct ca
cc chnh sch trc da vo vic thay th hng
nhp khu bng cc sn phm trong nc. phc
hi nn ti chnh cng v cc ti khon ngoi thng
khng ch phi trin khai cc chnh sch hiu chnh
v bnh n kinh t v m m cn phi nghin cu cc
chnh sch mang tnh c cu mnh hn nhm gim s
can thip ca Nh nc v thc y xut khu. Mi lo
lng v tng trng khng cng bng xut hin t
u nhng 1970 vo thi im phc hi tng trng
cui nhng nm 1980 v dn n vic chuyn t iu
chnh c cu sang u tranh chng ngho kh. Cc
cuc khng hong ti Nga v chu cng i hi phi
t ra cu hi v vai tr ca cc th ch nh nc v
phi nh nc trong hot ng ca cc nn kinh t th
trng. Nhng cuc khng hong nh vy khin
cc chnh sch ci cch thn trng hn, v thc y
cc hot ng nh gi mang tnh tnh th i vi
nhng chnh sch ny. Do vy, xy dng cc chnh
sch mi da mt phn vo kt qu nh gi chnh
xc sau (ex post) cc chnh sch trin khai trc
1
.
Hot ng nh gi ph bnh ny i hi phi cao
nhng tiu ch chun tc mi (hiu qu ca khu vc t
nhn, gim tnh trng ngho kh...) v xut ra cc
chnh sch c cho l s ci thin nhng tiu ch ny.
Khi ta bc chn vo lnh vc kh khn l nh gi
trc (ex ante).
Tuy nhin, di gc khoa hc lun, cc thut ng
sau v trc va khng y va khng r rng
2

v bin gii gia chng nm gia nh gi thc t v
nh gi trin vng, hay thc nghim v m phng.
Trong khi l thuyt kinh t lng phn bit tng i
r cc phng php thc nghim trc tip thng qua
chn mu ngu nhin vi cc phng php cho php
biu din mang tnh c cu hnh vi ca cc tc phn v
thc hin cc m phng trin vng
3
. Theo ngha hp,
nh gi sau tm cch kim nh xem liu cc mc tiu
(v nguyn tc c xc nh r) ca mt chnh sch
( c trin khai) c c thc hin khng thng
qua phng php thc chng. Cch nh gi ny gn
vi cu hi trong ngnh dc phm Phng thuc
c tc dng khng?, tc phi qua kim nghim thc
t. Tuy nhin, rt nhiu chnh sch khng th p dng
cch nh gi thc nghim hay gi thc nghim do
khng c kh nng hnh thnh mt nhm gim st.
l cc chnh sch khng c mc tiu hay khng
phn chia cp , hay cc chnh sch c mc tiu
nhng c th c tc ng bn ngoi hay tc ng kinh
t v m n ton b ngi dn.
Chng ta ly v d v chnh sch quy nh mc lng
ti thiu ng thi t cu hi v tc ng ca chnh
sch ln vic lm v tnh trng ngho kh. y chnh l
chnh sch khng c mc tiu do khng th nh
gi chnh sch ny bng cch so sch v mt kinh t
lng c kim sot gia mt s tc nhn c lin quan
(n mc lng ti thiu) v cc tc nhn khng lin
quan. Do ch c mt mc lng ti thiu nn ta cng
khng th phn cp gia cc tc nhn c mt mc
lng no vi cc tc nhn c mc lng khc,
iu ny s cho php so snh mt cch tng ng.
Ta c th quan st, ln ny l theo thi gian, nhng t
tng lng ti thiu c tc ng th no n vic lm
ca cc nhm lao ng, nht l nhng i tng c
lng ban u gn vi mc lng ti thiu. Ta cng c
th m hnh ha nhng trng hp c nhn thot
1
Tuynhin,ccchnhschcngcnphthucvothctrngmitongquanlclngquctvdinbinchnhtrti
ccncphttrin.
2
Xinlutrongtrnghpny,nghacathutngtrcvsauchhignvinghacachngtronglthuythin
ivtphptheotrc(haysau)chcchnhgitrngthithgiitrc(haysau)khimtriroxyra,cphnbit
cchtipcntheosngangbngvchivicchtipcntheongangbngviukin(xemchngIIcacunsch
ny).Ngoira,cnccchhiunthunmangnghakinhtvmvcpilptrc/saugiacnbngbphn(cc
ktquvngu)vcnbngtngth.
3
Quaccphngphpmphngsaumtthcnghimthct(matchingestimators)vccphngphpnhgitc
ngnhnqucamtbinchobngchinlccngchatnhin.ThamkhoHeckman,1999.
37 nhgitcng
ngho v nh gi tc ng ca thu nhp t vic lm
nhn c vo thi im t-1 ln tnh trng ngho kh
vo thi im t. Do cn phi gim st cht ch tnh
hnh kinh t ti cc giai on khc nhau trch nguy
c gn nhng yu t tnh hnh vi nhng bin ng
v vic lm v thu nhp quan st c m hon ton
khng c mi lin quan no n mc lng ti thiu.
Ngoi ra, nu tng lng ti thiu tc ng mnh n
kinh t v m di bt k du hiu no, th nhng nh
gi mang tnh v m thun tu c th sai lm.
By gi chng ta chuyn sang v d v chnh sch
ngnh cng chnh, l ngnh c mc lng thp, v d
ch bng mt na mc lng ti thiu hin hnh, ng
thi t ra cu hi v tc ng ca chnh sch ny
ln tnh trng ngho. Ln ny, mt s tc nhn c
chn, mt s khc th khng, v ta s quan st nhng
khc bit gia hai nhm ny, hoc bng cch la chn
trc mt cch ngu nhin nhng tc nhn c th
hng t tng th cc ng c vin, hoc sau thng
qua m hnh ha vic tham gia vo chng trnh v
tc ng ln thu nhp ca nhng i tng tham gia
1
.
Tuy nhin, nu chng trnh c quy m ln, nhng
la chn ca cc i tng th hng chng trnh
v ti phn phi thu nhp din ra s tc ng n
phn cn li ca th trng lao ng v n ton b th
trng hng ha v dch v. Nhng v d ny cho thy
phng thc nh gi trong kinh t c th khc bit r
rt so vi m hnh dc hc v p dng mt phng
php iu tr cho mt tng th bnh nhn. Trong nhiu
trng hp, nh gi sau cng nh nh gi trc cn
phi th hin hot ng ca tng th nn kinh t.
Tt nhin, thm mt vn t ra trong nh gi
trc l i hi phi tin hnh cc m phng trin
vng hn l nh gi nhn li. Khi mt chnh sch c
h qu lm thay i su sc v lu di c cu dn s
nh trng hp cc chnh sch gio dc v y t (v d
u tranh chng SIDA), yu t trin vng tr nn ht
sc quan trng. Trong thc t, cng cn phi nh gi
sau so snh mt s chnh sch thay th. Nu nh
gi sau i theo phng php thc chng: chnh sch
ny t c mc tiu ra... th nh gi trc
gn hn vi cch tip cn chun tc: chnh sch ny
tt hn chnh sch kia...
2
. Khi , nhng thch thc
chnh sch cng ln th tnh c lp trong nh gi
cng mang tnh nhy cm. C rt nhiu v d chng t
bn thn c cu mang tnh l thuyt ca cc m hnh
c s dng cho thy chnh sch hng ti s c
tc ng tch cc, vic p dng thc t cc m hnh
ny ch nh lng mc tc ng. Nh vy, c
cu ca nhiu m hnh cn bng tng th c xy
dng nh gi cc chnh sch iu chnh c cu
hay t do ha thng mi c xu hng u tin nhng
li ch v hiu qu tnh thu c nh gim thu ni a
v thu xut nhp khu. Nhng nhng m hnh ny
hn ch ti a nhng tc ng quan trng theo thuyt
Keynes trong ngn hn ca vic gim chi tiu cng,
nhng tc ng co hp khi gim nhanh mc bo
h nn kinh t, hay mt s li ch v hiu qu ng
di hn ph thuc vo vic cung cp cc ti sn cng
hay bo v i mi a phng. Ngc li, nhng
chnh sch ca nhng nm 1970 c nh gi
thng qua cc m hnh hoch nh k hoch theo gi
c nh khng tnh n nhng h qu cha chc chn
ca mt c cu gi tng i ht sc lch lc. Nh vy,
tht bi hay thnh cng ca cc chnh sch c
thc nghim em li nhng bi hc khng ch cho cc
chnh sch mi m c nhng phng php nh gi
tng ng. Bi hc u tin chnh l s khim tn.
Cc chng trong cun sch gii thiu chi tit ni
dung l thuyt cng nh thc tin ca cc chin lc
u tranh chng ngho mi. Nhng chng ny cho
thy qu trnh chuyn i ang din ra nh th no
gia cc chnh sch iu chnh c cu p dng t
khong 20 nm nay v cc chnh sch ang xy dng
nhm u tranh mt cch hiu qu hn hin tng
ngho kh. Ngoi ra, kha cnh c s tham gia ca
phng thc xy dng cc chnh sch ny em li
nhiu t do hn , hay t ra ngi ta hy vng nh vy,
nhng chnh sch ny p ng tt hn nhu cu dn
ch, nhng ng thi cng lm tng tnh khng ng
nht ca nhng chnh sch ny. Cc phng thc
thng lng vin tr quc t mi, di hnh thc cc
lch trnh mc tiu trung v di hn, phi gip c c
thi gian cn thit nh gi theo tng giai on kt
qu t c.
Nhng chnh sch mi
Tp trung vo gim ngho l hng u tin ca cc
phng php nh gi. Nhng phng php ny phi
cho php nh gi mt cch tha ng h qu ca
cc chnh sch lin quan ln phn phi thu nhp cng
nh cc yu t hng u ca phc li nh tip cn ti
sn cng, y t hay gio dc. y l tham vng rt ln,
i hi phi lu nhiu hn n tnh khng ng nht
ca cc nhm dn c xt v ngun lc (thu nhp, vn,
gio dc, sc khe) gia cc tc nhn v v hnh vi
ng x th hin c im ca cc tc nhn cng
nh mi trng h sng.
1
Nhnhgichngtrnhviclmcac-hen-ti-naTrabajarmJalanvRavallionxut(2002),bngcchp
dngkthutmatchingestimators.
2
Nhvycthphnbithaigiaion.Giaionuxemxtvlmsngtsgnktmangtnhl-gccacctiuch
vcaccchnhschara;ycththamkholthuytvscngbng.Giaionhaidbotcngcanhng
chnhschny,tcmphngpdngchnhschtrongtnglai;phngthcsdngylkinhtlng.
38 KhahcTamo2008
Mt s yu t tip tc c p dng ca cc chnh
sch bnh n hay iu chnh c cu phi c xem
xt khng ch v kha cnh kinh t v m v ti chnh
hay hiu qu m cn tc ng phn b. Nh vy, cc
chnh sch ti chnh cng hay tin t cha ng nguy
c lm tng ng k tnh trng ngho kh t nay v
sau thng khng c cc nh ch quc t ng h.
Tuy nhin trong trng hp khng th khng p dng
nhng chnh sch nh vy th cn phi b sung thm
cc chnh sch gim sc nh cc li an ton hay bo
h bng thu quan v/hoc tr cp cho mt s nhm
d b tn thng.
Do vy, cc phng php nh gi ph hp vi vn
ny phi c kh nng m phng tc ng phn b
ca cc chnh sch kinh t v m cng nh ca cc
chnh sch gim sc. D c i mi n mc no,
nhng chnh sch v th trng lao ng u cho
thy nhng kh khn ging nhau. Do , cc chnh
sch v hot ng cng chnh c s dng nhiu lao
ng (workfare) phi c nh gi v c tnh n tnh
khng ng nht ca cc ng x v cung lao ng ca
cc tc nhn v tnh khng ng nht ca cc c hi
vic lm dnh cho cc tc nhn ny cng nh nhng
tc ng kinh t v m tim nng ca nhng hnh vi
can thip ny. Cng tng t nh vy i vi cc chnh
sch truyn thng hn nh chnh sch gi nng sn
hay chnh sch lng. Cc chnh sch lin quan n
thu ni a v thu xut nhp khu cng phi lu tm
n tnh khng ng nht ca cc hnh vi tiu dng
v s tn ti ca mt khu vc phi chnh thc phi tun
theo cc quy nh v thu (Gautier, 2002).
Cc chnh sch gio dc, y t hay cung cp ti sn
cng (cung cp nc chng hn) p dng cc phng
php hi khc. Trc tin nhng phng php ny
phi vt ra ngoi m hnh xc nh thu nhp v gi
ng thi a vo nhng hnh vi ng x kh c th.
Cc chnh sch xc nh gi cc dch v cng hay h
tr cu phi c nh gi thng qua m hnh kinh
t vi m v cu i vi nhng dch v ny. nh gi
nhng chnh sch nh vy thng gp hai kh khn
sau y: th nht l c lng mc co gin cu ca
cc tc nhn theo gi ca nhng dch v ny, th hai l
nh gi c tnh s lng v cht lng cung hin ti
ca nhng dch v ny. Trn thc t, mc phng
sai gi ca nhng dch ny thng nh trong cc d
liu kinh t vi m lin ngnh m nhng d liu v tiu
dng cc dch v ny thng c (t l ti trng hay ti
cc trung tm y t trong giai on di, s dng nc
tnh theo khi,...). Ngoi ra, hiu qu ca cc chnh
sch xc nh gi ph thuc vo s tn ti v cht
lng ca cc dch v c cung cp gn m iu ny
thng kh nh gi chnh xc. Thm vo , nh
gi chng i hi phi cn nhc gia s lng v cht
lng dch v cung cp, do , lin quan n cung
phi tnh c mc chi ph ci thin cht lng v lin
quan n cu phi nh gi c tc ng ca vic
ci thin cht lng ln mc s dng dch v.
Nhng vi t cch l cc chin lc gim ngho, cc
chnh sch cung cp dch cng, nht l chnh sch y
t v gio dc thng c mc tiu di hn. Cc chnh
sch gio dc nhm mc tiu to m bo s ngang
bng v c hi v nng cao thu nhp ca th h tip
sau. Hiu qu ca cc chnh sch trong nhng lnh vc
ny c t ra v ph thuc vo bin ng dn s
v th trng lao ng. Mt chnh sch o to nhn
lc c cht lng ph thuc rt nhiu vo cc chnh
sch h tr pht trin cu lao ng v chuyn mn
ha thng mi. Cc chnh sch y t thng hng
ti mc tiu gim t l t vong trong di hn, m bo
ngang bng v c hi i vi bnh tt v sng st, v
tng c hi v thu nhp. Ta u bit rt r vai tr b
sung ca cc chnh sch y t i vi cc chnh sch
gio dc v trong di hn tc ng tng hp ca hai
loi hnh chnh sch ny ln kh nng sinh sn. i vi
dch bnh nh SIDA c thi gian bnh rt di, c
th nh gi tc ng tch cc ca cc chnh sch
hin nay phi ch t nht khong 15 nm (Cogneau v
Grimm, 2002).
Cu hi v phn b kh nng tip cn cc dch v
cng c t ra di kha cnh a l. Trn thc t,
mt mt c s khc bit tng i r nt v khng
gian ti a phn cc nc ang pht trin. Mt khc,
cc chnh sch cung v gi c ngy cng c xu hng
c xy dng trong bi cnh c s phn quyn v
mt hnh chnh. Chnh nhng lu tm nh vy thc
y s ra i mi y ca cc bn v tnh trng
ngho kh
1
.
Khng ng nht v c cu, a dng trong hnh vi
ng x v thay i v dn s-kinh t
Trong tt c cc lnh vc, tin b v phng php phn
tch cc phn b v m phng vi m (xem phn tip
theo) cho php va xem xt tnh khng ng nht ca
cc tng th va tip tc tin hnh thm nh mang
tnh i din v mt thng k. Ngoi ra, tin b v kinh
t vi m ca cc h gia nh cho php nh gi tt hn
tc ng do khc bit v ngun lc v bi cnh vn
lm hn ch hnh vi ca cc tc nhn. Xt v kha cnh
kinh t v m, c th t b cc m hnh gm s lng
nh cc tc nhn i din. V kinh t vi m, c th t
b vic p dng mt cch n gin m hnh chun v
ngi tiu dng. Hai kh nng ny trn thc t cng l
nhng s cn thit. Tuy nhin vic p dng chng i
hi phi tch bit khi s thun tin v mt tri thc ca
m hnh cn bng mang tnh cnh tranh.
1
ThamkhoElbers,LanjouwvLanjouw(2001)vchngIIvnhngrirocacctipcntnhvnghokh.
39 nhgitcng
Khung XIV.1.
Nhng vn l thuyt t ra bi gi thuyt v tc nhn i din trong m hnh cn bng chung
VicphntchccMatrnKtonXhikhngchophpccmhnhcnbngtngthcpdngvtrakhigi
thuytvtcnhnidinmchkhintcnhntngln.Vmtlthuyt,stntivtnhduynhtcacnbngtrong
mhnhcaArrow-Debreuchcmbokhicuthctcannkinhtcmtsctnh(Hildenbrand,1998).Gi
thuytvmttcnhnidinchmlichgnnhlmchophpmborngnhngctnhnyctntrngcp
cth,iunygipemlinhngnntngkinhtchomhnhngthigiiquytccvnphnbcannkinh
t.TheoKirma(1992),githuytnytranhiuvn.Trcht,khngthchngminhmtcchngtincygithuyt
theotphpcanhiucth,vttcucci,phnngnhmtcthcci.Ccicthkhngnhtthit
toratnhduyltpthvvictpththhinmtkhnngduylnothkhngnhtthitcccthtrongtpth
phnngmtcchduyl.Ngoira,nutachpnhnrngcclachncatphpcthccoinhcclachnca
cthccithphnngcatcnhnidinkhiiuchnhccthamscamhnhbanucthkhnggingvi
phnngcnggpcacccthmtcnhnnyidin.Dovy,cthtnticctrnghptheochaitnhhung
mtcnhnidinthchtnhhungthhaihntnhhungthnht,micththchtnhhungthnhthntnhhung
thhai.Cuicng,giithchhnhvicamtnhmthngquahnhvicamtcthsbhnch.Tngcchnhvikinht
nginvchpnhnccamttphpcccthcthtoranhngnngngphctp,trongkhixydngmt
mhnhcthchnhvitngngvinhngnngngphctpnycthkhinphidkinmttcnhncnhng
cimrtcbit.Nicchkhc,sphctpngtronghnhvicamttphpcthbtnguntvictphpcc
cthbtngnhtchnhvingin.
Trc ht, phn tch mang tnh m t phn b cc bin
v thu nhp, gio dc hay y t cho thy nu ch xem
xt mt vi trng hp tiu biu hay mt vi tc nhn
i din khng phn tch chnh lch gia cc
tc nhn cng nh tin trin ca nhng chnh lch
ny. V mt lch s, cc m hnh cn bng tng th
l nhng cng c u tin c p dng gii p
cho loi cu hi ny. Do vy, cc m hnh cn bng
tng th ngy cng tr nn phong ph vi vic xy
dng cc Ma trn K ton x hi trong ti khon
cc h gia nh ngy cng chi tit v c chia nh
1
.
S pht trin ny cho php tin hnh cc phn tch
da vo vic phn loi cc h gia nh theo c im
v thu nhp.
Hai m hnh cn bng tng th u tin p dng cho
cc nn kinh t ang pht trin v cho vn tc ng
phn b ca cc chnh sch kinh t v m l m hnh
ca Adelman v Robinson dnh cho Hn Quc (1978)
v m hnh ca Lysy v Taylor dnh cho Brazil (1980).
Hai m hnh ny to ra cc kt qu khc nhau v tc
ng ca cc chnh sch kinh t v m i vi phn b
thu nhp. Nhng khc bit ny c gn vi nhng c
im c cu ca hai nn kinh t v nhng la chn cc
c im k thut ca cc m hnh. Sau , Adelman
v Robinson (1988) s dng li hai m hnh ny v
bo v lp lun theo nhng khc bit ny khng
phi do nhng la chn khc nhau v cn i kinh t v
m m do nh ngha khc nhau v phn b thu nhp
2
.
(xem Khung XIV.1)
Cch tip cn tn c in tp trung vo phn phi thu
nhp theo c nhn, ch yu mang tnh c nhn ch
ngha, cn trng phi theo thuyt cu trc ca M La-
tinh c xy dng theo quan im mc-xt v x hi
coi x hi c hnh thnh t cc giai cp c c im
ni bt l s hu cc yu t sn xut v c li ch xung
t. Ni cch khc, trong khi nhng ngi theo thuyt
cu trc bo v cch tip cn mang tnh chc nng
ca phn phi thu nhp phn bit h gia nh qua vic
s hu cc yu t sn xut th nhng ngi theo trng
phi tn c in thng p dng cch tip cn mang
tnh c nhn da vo phn loi cc h gia nh theo
mc thu nhp. Sau cuc tranh lun ny, cch tip cn
c p dng ph bin nht hin nay l phn loi theo
chc nng m rng kt hp c hai loi tiu ch ny
(Bourguignon, Branson, de Melo, 1989).
chuyn t phn phi thu nhp gia mt vi nhm
h gia nh sang mt ch s tng hp v bt cn bng
hay tnh ton mc ngho kh, cn phi nu r
c im phn phi thu nhp trong cc nhm c
lin quan. Gii php n gin nht l gi nh thu nhp
trong tng nhm tun th theo phn phi c tnh cht
tham s ph thuc vo mc thu nhp trung bnh v
cc tham s khc xc nh c im ca phn tn thu
1
CcmhnhcnbngtngthdavocsdliumangtnMatrnKtonxhitrongcclungkinhtcphn
nhtrongnmgiacctcnhnv/hoccctikhon.Trongmhnhny,thunhpcacchgianhcmhnh
hanhltngthunhptccyutkhcnhaucacchgianh.
2
Viciuchnhccyutkinhtvmxcnhcchthctheotccnbnggiacngvcutisn,yutv
tisntichnh,hocnhiuchnhgi,hocnhiuchnhslng.Nhnghqudogiihnvngnschbntrong
vbnngoivthihniuchnhgiathunhpvutcngcnur.
40 KhahcTamo2008
nhp xung quanh mc trung bnh ny
1
. Nh vy, mc
thu nhp trung bnh c th c iu chnh tun
th kt qu ca m hnh cn bng tng th. Ngc
li, khng th b qua gi thuyt v tnh c nh ca
phn b thu nhp trong nhm. M d h thng phn
loi cc h gia nh c p dng c tinh t n u
chng na th kt qu phn tch mang tnh m t ca
cc phn phi thu nhp trong thc t cho thy bt cn
bng trong nhm lun chim t nht mt na tng mt
cn bng quan st c (xem Bng XIV.1). Ngay c khi
mt phn ca mt cn bng trong nhm ny c th do
nhng sai st trong nh gi v cc yu t c th (tc
ring cho tng c th hay h gia nh) nhng ch tm
thi ca thu nhp, mt phn khc l do tnh bt ng
nht v mt c cu. (xem Bng XIV.1)
Bt ng nht v mt c cu gia cc h gia nh cho
thy trc ht mc a dng ca cc yu t sn xut
d l cc ti sn nh t ai hay vn hu hnh hay
l phn chia cung lao ng theo tui v trnh .
S a dng c m rng sang cc yu t bt ng nht
c th quan st c (v tr khng gin chng hn) hay
khng quan st c (do hon ton mang tnh c
th), cc yu t tc ng n nng sut ca ngi lao
ng v vic lm ca cc c th. Khi phn tch s phn
b sc mua, th l tnh bt ng nht ca cc ch
tiu v sinh hot ph, xut pht t nhng khc bit v
nhu cu v s thch gia cc h gia nh.
Cc cng c b qua tnh bt ng nht c cu ny ca
cc h gia nh v c th s dn n nhng sai lm
nghim trng trong cc kt lun rt ra lin quan n
phn b thu nhp hay ngho kh, gio dc v y t.
Ngoi ra, nghin cu thng qua m phng cc chnh
sch mc tiu (li an ton, cc chng trnh vic lm
s dng nhiu nhn cng, tr cp cho gio dc v y t)
da vo cc c im c th quan st c ca cc
h gia nh hay cc c th nh s con ch c th thc
hin c nu nh cc bin iu chnh vic chn la
mc tiu c bo ton trong m hnh s dng.
Trong ngn hn, tnh bt ng nht c cu ny c
th chu tc ng ca vic sp xp li cung lao ng
thng qua cc hnh vi la chn vic lm hay di c hay
ri xa h thng trng hc hoc ri xa cc hot ng
vo cui i (k c t vong) v do sp xp li cc gi
tiu dng l kt qu ca cc hnh vi cu sn phm. Do
vy, cn phi m hnh ha chnh xc nhng kt qu
sp xp li ny ng thi tn trng cc bi cnh th
trng ca cc tc nhn. Trn thc t, ta bit rng xem
xt s khim khuyt hay khng hon ho ca cc th
trng lao ng, sn phm hay tn dng lm thay i
su sc hnh vi ca cc tc nhn. i vi cc h gia
nh sn xut nng nghip, vic thiu vng th trng
lao ng a phng s dn n nhng hnh vi sn
xut v tiu dng khng quy
2
. i vi cc h gia
nh thnh th, vic phn phi vic lm c tr lng
chnh thc to ra s phn on th trng lao ng
lm hn ch nhng la chn hot ng v vic lm;
la chn phi ngu nhin cc c th trong tuyn dng
hay sa thi ca khu vc phi chnh thc l ngun gc
gy ra s bt ng nht gia cc nhm c lin quan.
Mc khng hon ho ca cc th trng tn dng
quyt nh mnh m n cc hnh vi n trng v
ri xa hot ng.
Trong di hn, tnh bt ng nht c cu ch yu c
xc nh qua bin ng v dn s v tch lu t bn.
Bin ng dn s c th l h qu ca thay i chnh
sch v kinh t (ni sinh) hay h qu ca cc xu hng
di hn ca cc hnh vi dn s (v d s chuyn tip
v kh nng sinh sn), c lp vi thay i v chnh
sch v kinh t (ngoi sinh). Trong bi cnh iu chnh
c cu, cc iu kin sng xung cp v d do gim
thu nhp thc t, c th lm gim kh nng mua thc
phm (thp ch gy ra nn i) v do lm tng t l
ngi mc bnh v t l t vong, nht l i vi tr em
gia nh ngho. Tng t, cc iu kin y t xung cp
do gim cc dch v y t c th lm tng t l ngi
mc bnh v t l t vong. Hot ng kinh t i xung
cng c th khin ngi dn tr hon vic sinh con hay
1
Vdphnbloga-chuntrongDeJanvryetalii,1991;phnbbtatrongDecaluwetalii,1999.
2
Tanivhnhvikhngquykhiccquytnhsnxutvtiudngcamthgianhkhngthcphntchtheo
tnglotdoskhnghonho,thmchlthiuvngmtsthtrng.
BNG XIV.1. Phn tch mt cn bng tng th ti Madagascar v Indonesia
Madagascar Indonsie
PhntchMatrnKtonXhiMCS1995PhntchMatrnKtonXhi1995
(14nhm) (10nhm)
Theilinter 0,127 24,3% 0,126 25,6%
Theilintra 0,395 75,7% 0,367 74,4%
Theiltotal 0,522 100% 0,493 100%
Ngun : Cc cuc iu tra EPM 93 v SUSENAS 96, tnh ton ca cc tc gi.
41 nhgitcng
ci hi v ko di thi gian cho con b v do vy ko
di thi gian ngh sinh. Ngc li, gim cc chng
trnh k hoch ha gia nh v tng gi cc bin php
trch thai, a phn l cc sn phm nhp khu c th
lm tng t l sinh sn. Pht trin lnh vc xut khu
s thu ht ngi di c hay ngc li pht trin nng
nghip c th lm chm li hay o ngc qu trnh
th ho
1
.
Cc c sc dn s nh giai on chuyn giao v t l
sinh, c th lin quan n pht trin gio dc hay tng
t l t vng chu Phi cn Sahara d i dch Sida,
cng c th lm thay i phn phi thu nhp. Nhng
bin ng v dn s c th c coi nh c lp vi
nhng bin ng v kinh t trong ngn hn. Tc ng
n phn phi thu nhp ca nhng bin ng dn s
ny c th mt phn l do nhng thay i trong c cu
dn s - c cu theo tui, phn b theo quy m
h gia nh v tnh trng hn nhn... v mt phn l
do thay i trong cung lao ng v thu nhp do bin
ng dn s (v im ny, tham kho Lam, 1997).
Tm li, c th tn ti cc mi quan h tng tc cht
ch gia bin ng v kinh t v bin ng v dn
s d ch trong ngn hn. Nhng tng tc ny phi
c lu n khi phn tch tc ng ti phn phi
thu nhp ca cc cuc ci cch chnh sch hay h qu
ca cc c sc kinh t v m hay dn s. Tuy nhin,
cho n thi im ny, ngi ta t tp trung pht trin
cc cng c phn tch c kh nng nh gi v nh
lng nhng tng tc ny
2
.
Cc cch tip cn da vo vic s dng mu i din
cc n v kinh t vi m gn y c pht trin
nhm phn tch mt cch tho ng nhng kha cnh
khc nhau ca s bt ng nht ca cc h gia nh
v cc c th vi mc ch phn tch trc tc ng
ln phn phi thu nhp ca cc chnh sch chng
ngho kh.

Cc k thut tiu m phng ng dng
trong nh gi cc chnh sch u tranh
chng ngho kh
Thut ng m phng vi m ch mt s cch tip cn
c s dng trong khoa hc x hi. Mu thc chung
ca chng l quan tm ch yu ti hnh vi kinh t ca
cc tc nhn v phn tch tc ng ca cc chnh sch
cng v tc ng ti cc n v kinh t vi m. Nhng
m hnh ny chuyn s dng b mu i din cc tc
nhn kinh t vi m (h gia nh hay doanh nghip) v
tm cch nh gi tc ng ca cc chnh sch ln
nhng mu ny. Xut pht im ca phm vi nghin
cu ny l bi bo ca Orcutt (1957) th hin s lo
ngi trc thc t l cc m hnh kinh t v m khng
em li c nhiu iu v tc ng ca cc chnh
sch ln phn phi thu nhp ca cc tc nhn. Ti cc
nc pht trin, cc k thut m phng c s dng
ph bin nh gi tc ng ca cc chnh sch
nh ci cch h thng hu tr, y t hay h thng thu.
Tuy nhin p dng cc m hnh ny vo cc nn kinh
t ang pht trin t ra mt s vn ring bit.
Trong trng hp cc m hnh m phng vi m p
dng vo nh gi cc chnh sch u tranh chng
ngho kh, ch m chng ti c bit quan tm,
cc n v kinh t vi m l cc c th v h gia nh.
Cc m hnh ny thng tp trung nghin cu tnh
trng ngho kh v tin t v phn phi thu nhp. Do
, tt c cc c ch lin quan n hnh thnh thu
nhp nh hnh thnh lng, la chn ngh nghip,
cung lao ng - u c ngha quan trng. Tuy nhin,
nhng m hnh ny cho php nghin cu nhng hnh
vi khc nh cc quyt nh lin quan n cu gio dc
v y t. Thay v tng hp nhng quan st rt ra c t
iu tra h gia nh theo cc nhm i din theo tp
qun ph bin trong xy dng cc m hnh tng th
dng m hnh cn bng tng th (xem phn trc) th
y trc tip nghin cu tt c cc kt qu quan st
ca cuc iu tra. iu ny thc hin c l do nng
lc x l ca my tnh ngy cng tng v ngy cng c
nhiu cuc iu tra v thu nhp v tiu dng.
1
Tapinos,MasonvBravo(1997)phntchnhnghintngnhvytiMLa-tinhtrongnhngnm1980,giaionkhng
hongviuchnhkinht.VdcctcgichngminhrngivimtqucgiaMLa-tintrungbnh,vicgimGDP
trongkhong10%n15%-gitrkhphbintikhuvcnyvogiaionlmgimgnmtnmtuith.Tcng
nychyudotltvongtremvnhhngtrchttingidnngho.Ccktquchothykhnghonglm
chmviccixin.Timtsqucgia,chstnghpvsinhsngimnhanhgpbalntronggiaionkhnghong
sovitrc.Nhngtcnglnphnphithunhpkhngccctcgiphntchtrctipnhngtacthon
cmcphctpcachngbinhnghintngnuractcngkhngrrngnchsphthuc.
2
Thiucccngccthdonhiunguyndo.Trcht,tronggiaionpdngccchnhschiuchnhccu,vic
phntchkinhtchyutptrungvonhgitcngcaccchnhschtintvtgihioi,ccchnhschti
khavngoithng.Thhai,mcdbnhnkinhtvmlmmctiutrungtmcaccchnhschiuchnhccu,
phmviphntchhimkhivtqungnvtrunghn.Trongkhiccchnhschgiodcvytcnrtnhiuthigian
michngtctcngcan.Thba,ccsliukinhtvimcnthitnhlngnhngmiquanhtngtc
nhvykhngc,hinnaytnhtrngnydnccithin.
42 KhahcTamo2008
Mt c im quan trng khc ca
cc m hnh m phng vi m l kh
nng to ra cc tp hp quc gia
c tnh ton bng cch tng hp
cc kt qu thu c cp c
th. c im ny th hin qua vic
s dng cc mu i din h gia
nh cp quc gia vi mc tiu
m bo tnh gn kt gia l lun
kinh t v m v nh gi tnh trng
ngho kh.
Nguyn tc c bn chy cc m
hnh m phng vi m l coi b mu
h gia nh nh tng th tham chiu
trn ta p dng cc c sc v
chnh sch kinh t v, trong trng
hp cc m hnh ng, cc qu trnh
dn s - sinh, t, di c... Cn trong
cc m hnh tnh, tng th nhm
n tng t nh tng th tham
chiu nhng thu nhp v tiu dng
ca h gia nh thay i. Trong
m hnh ng, tng th c m
phng l tng th khc do cc quy
trnh dn s (sinh, t, di c) lm thay
i c cu ca tng th. Trong c
hai trng hp, mc tiu ra l
so snh phn phi thu nhp hay
phn phi tiu dng trc v sau
khi m phng c sc, bng cch
s dng cc phng php v bin
php chun trong trong phn tch
tnh trng ngho kh.
nh gi tc ng ca cc chnh sch u tranh
chng ngho kh, cc m hnh m phng vi m thng
gn vi mt khun kh kinh t v m hon chnh. Thut
ng m hnh vi m-v m s c s dng ch s
kt hp mt m hnh m phng vi m vi mt khun
kh kinh t v m (tham kho S bn cnh).

Ba cp phn tch c vai tr quan trng cn phi lu
tm c th phn tch mt cch tha ng tc ng
ca cc chnh sch kinh t ln tnh trng ngho kh v
phn phi thu nhp:
- cp kinh t v m, cc c im mang tnh c
cu ca nn kinh t ng c ngha quan trng
cng nh nhng rng buc v kinh t v m c kh
nng hn ch phm vi iu chnh ca cc nn kinh
t theo nhng thay i ca h thng gi v cc bin
php kch thch ;
- cp kinh t vi m, cng cn phi nm bt c
cc kha cnh khc nhau trong tnh khng ng
nht ca cc h gia nh ;
- gia hai cp ny, c cu v vn hnh ca cc
th trng ng vai tr trng tm trong vic xc nh
kh nng sinh li ca cc yu t.
Mt s c im ch cht cho php phn loi cc m
hnh vi m-v m s dng trong nh gi tc ng ca
cc chnh sch u tranh chng ngho kh. Nhng
c im ny hoc lin quan n m-un m phng
vi m, hoc khun kh kinh t v m, hoc mi lin h
gia hai cp ny.
Di gc m-un kinh t vi m, c mt c im lin
quan n biu din cc hnh vi ca cc tc nhn. Khi
cc hnh vi khng c xt n, m-un m phng vi
m cha t nht mt phng trnh k ton hnh thnh
thu nhp. Khi ta gi m hnh ny l m hnh vi m-
k ton. Khi cc hnh vi kinh t vi m c biu th, loi
hnh hnh vi chnh l mt c im khc c tc dng
phn bit. Nh vy, mt s m hnh ch trng biu
din cung lao ng v la chn ngh nghip cn cc
m hnh khc li quan tm n cc hnh vi lin quan
n ph cp gio dc, di dn hay tiu dng. Ngoi
ra, cc hnh vi kinh t vi m c th c biu din
di dng rt gn hay mang tnh c cu. Cc m hnh
mang tnh c cu l cc h phng trnh kt ni cc
bin ngoi sinh, bin ni sinh v cc tham s. Gii mt
h phng trnh sao cho cc bin ni sinh c biu
hin tu theo cc bin ngoi sinh thng em li mt
hoc nhiu phng trnh m ta gi l dng h phng
Structure squentielle avec
module de micro-simulation
sous forme rduite
- Bouclages macro-conomiques - Bouclages macro-conomiques
- Equilibre Epargne-Investissement
- Budget de lEtat
- Balance courante
- Equilibre des marchs des facteurs
- Equilibre des marchs des biens
- Agrgats macro
- Production et prix
- Emploi des facteurs et salaires
Equations:
- Module rduit de choix doccupation
- Equations de salaire et de profit
- Equation de formation du revenu
Equations:
- Module structurel de salaire et doffre de
travail
- Systme de demande de consommation
- Equation de formation du revenu
Variables de liens :
- Emploi des facteurs
et salaires
- Prix la
consommation
Variables de
liens Upward:
- Offre de
travail agrge
- Demande de
biens agrge
Variables de
liens
Downward:
- Prix
- Salaires
- Agrgats macro
- Production et prix
- Demande de facteurs
- Demande de biens
Equation:
Output:
Output: Distribution des revenus
itrations
itrations
Output:
Equation:
Module Macro (modle de type EGC)
Module Micro (Enqute de mnages)
Structure intgre avec module
de micro-simulation sous forme
structurelle
S C cu chung ca cc m hnh vi m-v m
43 nhgitcng
trnh rt gn. Do , cc c im rt gn xut pht t
cc m hnh tn c in mang tnh c cu v ti u ha
c iu kin v do mang nhng c tnh chun ca
cc m hnh ny. Do tnh cht rt gn nn nhng c
im ny khng cho php phn tch cc hin tng
ni sinh v a ra quyt nh, phn on th trng
v/hoc phn phi hn nh cp kinh t vi m.
c im th hai cho php phn bit cc m hnh
m phng vi m lin quan n m hnh ha cc hin
tng cp tng th, tc lin quan n s tn ti
v c im ca vic iu chnh cc hin tng kinh
t v m. Trc tin ta phn bit cc m hnh khng
c iu chnh cc hin tng kinh t v m, nhng m
hnh ny tp trung vo nhng tc ng ban u hay
cc bin php t c tc ng ph, v cc m hnh c
iu chnh phn tch cc tc ng cn bng tng th
thng qua bin ng gi v lng kinh t v m. Khi
, ni sinh ha vic hnh thnh gi c th hoc c
a vo m hnh m phng vi m, hoc a thnh
cng thc trong khun kh m hnh tng hp c
lp b sung cho m phng vi m, khi ta gi l m
hnh kt tip nhau.
Hai c im c ngha phn bit nu trn (rt gi so
vi c cu, kt tip nhau so vi tng hp trn thc t
khng hon ton c lp vi nhau. a iu chnh cc
hin tng kinh t v m vo trong m hnh m phng
vi m i hi phi nu r c im v c cu ca cc
hnh vi kinh t vi m.
Tiu ch phn loi cui cng cc m hnh m phng
vi m l kha cnh thi gian. Cc m hnh m phng
vi m thng c xy dng nghin cu cc h
qu ca vic iu chnh hnh vi kinh t-dn s v tp
trung vo kha cnh ng v m hnh qu cc qu trnh
dn s. Tri li, cc m hnh tnh tp trung vo cc tc
ng ngn v trung hn do thay i mi trng kinh
t v da vo vic m hnh ha hon chnh hn cc
hnh vi ngn v trung hn, c bit l cc hnh vi lin
quan n s vn hnh ca cc th trng hng ha v
cc yu t.
Trn c s kt hp mt cch ph hp cc tiu ch c
gii thiu trn y, ta c th phn bit cc phng
php tip cn khc nhau, by gi ta chuyn sang m
t nhng im mnh cng nh nhng hn ch ca cc
phng php tip cn ny. Mt s v d v m hnh
ng dng c gii thiu trong Bng XIV-2.
STT Tham kho Quc gia hoc
khu vc
Phn kinh t vi m C cu
dn s
Phn kinh t
v m
Quan h vi m-
v m
K ton vi m v cc m hnh cn bng tng th phn tch
[1] Pereira da Silva,
Essama-Nssah v
Samak (2002)
(PAMS)
Burkina Faso,
nhng c th
d dng chuyn
giao cho mt
nc khc
Tng thu nhp ca cc h gia
nh (quan st c khi iu tra)
theo nhm kinh t-x hi v theo
hiu sut ca cc yu t do phn
kinh t v m a ra
Tnh Tnh, m hnh
chnh lch v
ti chnh
Kt tip nhau
[2] Devarajan v Go
(2001) (123-PRSP)
Zambia, nhng
c th d dng
chuyn giao cho
mt nc khc
Tng thu nhp ca cc h gia
nh (quan st c khi iu tra)
theo phn mi v theo hiu sut
cc yu t do phn kinh t vi m
a ra
Tnh Tnh, m hnh
cn bng tng
th a lnh vc
Kt tip nhau
[3] Agnor, Izquierdo
v Foffack (2002)
(IMMPA)
C s d liu
mang tnh gi
nh, nhng d
p dng cho
mt trng hp
thc t
Tng t nh [1] Tnh ng, m hnh
cn bng tng
th a lnh vc
Kt tip nhau
Cch tip cn theo kt hp trnh t v cc m hnh dng rt gn
[4] Bourguignon,
Gurgand v Fournier
(1999, 2001),
Bourguignon, Ferreira
v Lustig (2001),
Bourguignon, Ferreira
v Leite (2001),
Grimm (2001)
Mt s nc c
thu nhp trung
bnh ti chu
v chu M
La-tinh, B Bin
Ng
M hnh dng rt gn v hnh
thnh thu nhp
S dng
hai (hoc
nhiu
hn) tng
th quan
st c
qua thc
nghim
Gi thuyt
(da vo thc
nghim) v thay
i hiu sut
trn th trng
lao ng v
hnh vi v cung
vic lm
Khng
BNG XIV-2 Cc m hnh m phng vi m phn tch tnh trng ngho kh
44 KhahcTamo2008
Kt lun: nhng thch thc trong
tng lai
Trong chng ny, chng ti tp trung miu t cc k
thut nh gi trc hin p dng cho cc chnh sch
gim ngho bng cch t chng vo trong lch s nh
gi kinh t v m v trong bi cnh cc chnh sch mi
do cc nh ch quc t xut. Hin nay u tin hng
vo vic iu chnh cc chnh sch cho ph hp vi bi
cnh ca cc quc gia v yu cu v dn ch, iu ny
khin nhu cu nh gi ngy cng ln v ngy cng
kht khe hn. Trong trng hp tin hnh nh gi sau
la chn trong s cc chnh sch thay th, chng ti
hy vng chng t c rng cc k thut m phng
vi m l ph hp nht. Chng ti cng lp lun rng
nh gi sau c th cng cn phi m hnh ha mang
tnh c cu mt s hnh vi kinh t vi m hay m hnh ha
tc ng ra bn ngoi hay tc ng kinh t v m, mc
d trong nhiu trng hp, im khc bit gia nh
gi trc v nh gi sau ch th hin cp thng tin
thng k c c hn l cp phng php.
Trong cc chnh sch xut bi PRSP, c th phn
bit cc chnh sch bnh n v iu chnh c cu tng
i truyn thng lin quan n mc v/hoc c cu gi
hoc cu, v cc chnh sch pht trin ngnh v/hoc
chnh sch mc tiu v tip cn th trng lao ng
hay tip cn cc dch v x hi. Lin quan n nhm
chnh sch u tin, nh gi tc ng ln phn phi
thu nhp ca nhng chnh sch ny i hi phi c s
gn kt cht ch gia khun kh kinh t v m v c
s d liu kinh t vi m. S gn kt ny phi c m
bo mc cao v c th nhn mnh vo mt trong hai
cp phn tch (v m hoc vi m). Lin quan n
nhm chnh sch th hai, mt s tc ng ca chng
c th c nh gi thng qua m phng vi m theo
m hnh cn bng b phn cc hnh vi cung vic lm
hay cu dch v ph hp do nh gi kinh t lng vi
m t ra phc tp. nh gi tc ng kinh t v m v
tc ng di hn ca cc chnh sch (c bit l lin
th h) cn i hi phi m rng khun kh phn tch
hoc v cn bng tng th hoc theo tnh ng v
kinh t-dn s. Cui cng, chng ti a ra bng phn
loi cc k thut m phng c p dng hin
nay nh gi cc chin lc gim ngho v gii
thiu mt s kinh nghim nh gi m chng ti c
dp tham gia. Cc phng php v kinh nghim c
gii thiu u tng i mi v l cc chng trnh
nghin cu hn l cc k thut c kim nghim
v quen thuc. kt thc, chng ti mun cho cc
bn thy chng ti nhn nhn nhng thch thc ca
hot ng nghin cu ny nh th no. Theo chng
[5] Ferreira v Leite
(2002)
Cear (Braxin) Tng t nh [4], cng vi m
hnh rt gn v ph cp gio
dc v quy m cc h gia nh
Tnh,
nhng
vi phn
b v
gio dc
v quy
m cc
h gia
nh
Gi thuyt v
thay i hiu
sut gio dc
Khng
[6] Robilliard,
Bourguignon v
Robinson (2001),
Bourguignon,
Robilliard, v
Robinson (2001)
Indonesia Tng t nh [4] Tnh Tnh, m hnh
cn bng tng
th a ngnh
Kt tip nhau
Cch tip cn tng hp v cc m hnh c cu
[7] Cogneau (1999,
2001)
Antananarivo
(Madagascar)
M hnh c cu v hnh thnh
thu nhp ca cc h gia nh
Tnh Tnh, m hnh
cn bng tng
th 3 khu vc
Tng hp
[8] Cogneau v
Robilliard (2001)
Madagascar M hnh c cu v hnh thnh
thu nhp ca cc h gia nh
Tnh Tnh, m hnh
cn bng tng
th 3 khu vc
Tng hp
Cc m hnh ng
[9] Cogneau v Grimm
(2002), Grimm
(2002a)
B Bin Ng M hnh c cu v hnh thnh
thu nhp ca cc h gia nh,
cng m hnh dn s ng
ng Gi thuyt v
thay i hiu
sut gio dc
v cu lao ng
Khng
45 nhgitcng
ti, nhng thch thc ny th hin ba cp : cp
v phng php, c pht trin kh k trong
chng ny, cp tiu ch, v cp quy trnh la
chn v trin khai cc chnh sch.
Lin quan n phng php phn tch, chng ti cho
rng hin c ba lnh vc rt quan trng. Th nht l s
gn kt gia cc bin kinh t v m v kinh t vi m cho
thy cn tn ti mt s im cha c gii quyt lin
quan n cch k thut m phng (xem phn trc)
cng nh cc s liu thng k
1
. Th hai, chng ti
thy cn phi tm hiu su hn na v hnh vi ca cc
tc nhn cng nh v cch vn hnh thc t ca cc
th trng. Cc tnh hung phn on khng gian hay
ngnh, chi ph giao dch qu cao, tn ti cc c ch ti
phn b mang tnh cng ng khin gii hn ng k
cc hnh vi ca cc tc nhn v lm bin i i su
sc tc ng ca cc chnh sch. Th ba, trong nhiu
trng hp, cn phi pht trin cc cng c m phng
tn trng kha cnh thi gian ca cc hin tng kinh
t-dn s, nht l pht huy cc chin lc di hn v
chin lc ti phn b lin th h thay v cc bin php
can thip ngn hn t ra thu c nhiu li nhun hn
nhng thng khng hiu qu v mt x hi.
Cn v cc tiu ch nh gi, cn phi tng cng p
dng l thuyt v cng bng cho cc vn ca cc
nc ngho v ca cc x hi b phn chia nhm xc
nh r hn cc mc tiu ca cc chnh sch (gim
ngho tin t hay ngho a kha cnh, ngang bng v
c hi,...), cch nh gi cc chnh sch . Lm r
cc mc tiu l mt trong nhng iu kin m bo
c c mi tng quan cht ch gia vic xut hin
cuc tho lun dn ch v cng vic ca cc chuyn
gia quc gia v quc t. Trc khi ni v vic ta d
nh gim ngho th no, cn phi tip tc thng nht
v loi ngho m ta mun gim. Cng khng mong
mun l cc chuyn gia l nhng ngi duy nht tham
gia t u cho n cui qu trnh thit k v nh gi
cc chnh sch.
Cui cng, mi bn tm ngy cng ln i vi cc th
ch cho thy cn c hai loi hnh nh gi khc c th
b sung cho nh gi chnh thc cc chnh sch. l
nh gi quy trnh chn la v thit k cc chnh sch
v nh gi cc quy trnh trin khai cc chnh sch ny.
nh gi chnh thc cc chnh sch s khng bao gi
c quyt nh hay c trin khai khng c hiu qu
lm g? nh gi cn phi lu tm n tm quan
trng ca vic thit k cc chnh sch c cht lng
cng nh cc iu kin x hi v th ch trin khai
chnh sch mt cch hiu qu
2
. Cc quy trnh c s tham
gia v mang tnh cht hnh chnh quyt nh ti kh
nng hnh ng cng c ngha quan trng nh vic
xc nh c th hnh ng. Ngoi ra cn c nh gi kt
qu nh gi m chng ti mi ch cp s qua.
Danh mc ti liu tham kho tm tt
Adelman I. et Robinson S. (1988), Macroeconomic
adjustment and income distribution: alternative
models applied to two economies, Journal of
Development Economics, 29
1
: 23-44.
Adelman I. et Robinson S. (1978), Income distribution
policy: a computable general equilibrium model of
South Korea, Stanford: Stanford University Press.
AID et FMI (2002), Rexamen du dispositif des
documents de stratgie pour la rduction de la
pauvret (PRSP): principaux constats, 15 mars,
Washington D.C.: Banque mondiale et FMI.
Banque mondiale (2002), A users guide to poverty
and social impact analysis, mimeo, Washington
D.C.: Banque mondiale.
Bourguignon F., Branson w.H. et de Melo J. (1989),
Adjustment and Income Distribution: A counterfactual
analysis, NBER working paper N2943, Cambridge:
National Bureau of Economic Research.
Cogneau D. et Grimm M. (2002), The distribution
of AIDS over the population in AFrica ; Hypothesis
building from individual answers to a Demographic
and Health survey with an application to Cte
dIvoire, Document de travail DT2002-02, Mars,
Paris: DIAL.
Lam D. (1997), Demographic variables and income
inequality, in M.R. Rosenzweig O. Stark (eds),
Handbook of Population and Family Economics,
Amsterdam: North Holland.
Lysy F. et Taylor L. (1980), Tbe general equilibrium
model of income distribution, in L. Taylor, E. Bacha,
E. Cardoso et F. Lysy (eds), Models of Growth and
Distribution for Brazil, Oxford: Oxford University
Press.
Orcutt G. (1957), A new type of socio-economic
system, Review of Economics and Statistics, 58:
773-97.
1
cbit,cctphpvcchsccurtratcccuciutrakinhtvimnhnchungkhtngthchviccd
liucaKtonQucgianunhngdliunytnticpnhtiudngtheosnphm(xemchngXIvnghin
cucaRobilliardvRobinson,1999).Tngphnphithunhpchacthhinytrongcccuciutra,iu
nycthihiphinngcaothunhptvnhaythunhpccnhchuyngiao,trongkhicctikhonquc
giathngnhgichaytmquantrngcaccthunhpkhngchnhthcvimhnchcaphnphi
cnuratrongmtscuciutra(chngXIII).
2
GingnhtrongvdiutranhlngvcungcpdchvctrchdnbiBourguignon,PereiradaSilvavStern
(2002).