on Vn Trng sa cha ngun

Gio trnh

Chng I: Tng quan v ngun

1.1. Khi nim v ngun 1 chiu a, Khi nim chung Ngun 1 chiu c nhim v cung cp nng lng 1 chiu cho cc mch v thit b in t hot ng. b, S chung ca khi ngun

S tng qut ca mch cp ngun. Bin p ngun : H th t 220V xung cc in p thp hn nh 6V, 9V, 12V, 24V v v ... Mch chnh lu : i in AC thnh DC. Mch lc Lc gn xoay chiu sau chnh lu cho ngun DC phng hn. Mch n p : Gi mt in p c nh cung cp cho ti tiu th.

1.2. Mch chnh lu ngun a, Mch chnh lu bn chu k 1. S mch in

TR1 +
U1
N1

+U2
N2

D1 + Rt
C1

-U2

2. Nguyn l hot ng - Gi s chu na k u (+) trn (-) di th D1 c phn cc thun c dng qua ti i1 ( +U2 D1 Rt -U2 ), na chu k tip theo (-) trn (+) dng di, th D1 phn cc ngc, khng c dng qua ti.

on Vn Trng sa cha ngun b, Mch chnh lu 2 na chu k 1. S mch in

T U21

Gio trnh

D1 C1 + -

VG1 D2
U22

U1

Rt

2. Nguyn l hot ng - Gi s chu na k u (+) trn (-) di th D1 c phn cc thun c dng qua ti i1 ( +U21 D1 Rt mass ). - Gi s chu k na u (-) trn (+) di th D2 c phn cc thun c dng qua ti i1 ( +U22 D1 Rt mass ). - Chu k tng t - Nh vy c 2 chu k dng u qua ti. c, Mch chnh lu cu 1. S mch in

+U2

D1

D2 C1 + -

VG1 D3
-U2

U1

Rt

D4

2. Nguyn l hot ng - Gi s chu na k u (+) trn (-) di th D1, D3 c phn cc thun c dng qua ti i1 ( +U2 D1 Rt mass D3 -U2 ). - Gi s chu na k u (-) trn (+) di th D2, D4 c phn cc thun c dng qua ti i1 ( -U2 D4 Rt mass D2 +U2 ). - Chu k tng t - Nh vy c 2 chu k dng u qua ti.

on Vn Trng sa cha ngun d, Mch chnh lu nhn 2 1. S mch in

Gio trnh

2. Nguyn l hot ng. tr thnh mch chnh lu nhn 2 ta phi dng hai t ho cng tr s mc ni tip, sau u 1 u ca in p xoay chiu vo im gia hai t => ta s thu c in p tng gp 2 ln. mch trn, khi cng tc K m, mch tr v dng chnh lu thng thng . Khi cng tc K ng, mch tr thnh mch chnh lu nhn 2,v kt qu l ta thu c in p ra tng gp 2 ln. 1.2. n p ngun 1.2.1.Phn loi n p. - C 3 loi n p ngun. + Mch n p dng tham s + Mch n p b tuyn tnh + Mch n p xung ( n p switching )

on Vn Trng sa cha ngun

Gio trnh

12.2. Cc mch n p ngun 1. Mch n p b tham s a, S mch in

VG1
N1

M1
N2

GR1
12v AC 15v DC

AC220v

R1 SD12v

R2

12v

b, Nguyn l hot ng T ngun AC220V qua bin p to ra ngun 12V AC v c chnh lu v lc phng nh GR1 v C1 ra ngun 15V khng c nh thng qua in tr hn dng v gim trn SD 12V ly ra mt in p c nh 12V DC Khi thit k mt mch n p nh trn ta cn tnh ton in tr hn dng sao cho dng in ngc cc i qua SD phi nh hn dng m SD chu c, dng cc i qua SD l khi dng qua R2 = 0 Nh s trn th dng cc i qua Dz bng st p trn R1 chia cho gi tr R1 , gi dng in ny l I1 ta c I1 = (110 - 33 ) / 7500 = 77 / 7500 ~ 10mA Thng thng ta nn dng ngc qua SD 25 mA 2. Mch n p c nh dng Transistor. Mch n p dng Diode Zener nh trn c u im l n gin nhng nhc im l cho dng in nh ( 20mA ) . c th to ra mt in p c nh nhng cho dng in mnh hn nhiu ln ngi ta mc thm Transistor khuych i v dng nh s di y.

- + C2

C1

on Vn Trng sa cha ngun

D1 Q1 +
9V A

Gio trnh

9V AC

mch trn in p ti im A c th thay i v cn gn xoay chiu nhng in p ti im B khng thay i v tng i phng. Nguyn l n p : Thng qua in tr R1 v Dz gim c nh in p chn B ca Transistor Q1, gi s khi in p chn E n Q1 gim => khi in p UBE tng => dng qua n Q1 tng => lm in p chn E ca n tng , v ngc li ...

3. Mch n p dng IC 79XX, v 78XX. IC 78XX l h IC n p ngun dng, cn IC 79XX l h IC n p ngun m. XX l k hiu s ngun c n p V d: LA7805 IC n p 5V LA7809 IC n p 9V Cu to bn trong IC n p v hnh dng thc.

a, S mach in

DZ5,6V

R1 C1 +

Rt

on Vn Trng sa cha ngun

U3 LA7805
9V

Gio trnh

D1 R1 + 9V AC + C1

GND

Lu : H IC78.. ch cho dng tiu th khong 1A tr xung, khi rp IC trong mch th U in > Uout t 3 n 5V khi IC mi pht huy tc dng. 2. Mch n p b tuyn tnh dng Transistor c hi tip. a, S khi

* Mt s c im ca mch n p c hi tip : Cung cp in p mt chiu u ra khng i trong hai trng hp in p u vo thay i hoc dng tiu th ca ti thay i , tuy nhin s thay i ny phi c gii hn. Cho in p mt chiu u ra c cht lng cao, gim thiu c hin tng gn xoay chiu.

* Nguyn tc hot ng ca mch. Mch ly mu s theo di in p u ra thng qua mt cu phn p to ra ( Ulm : p ly mu)

- + C2

IN

LA7805

OUT

U2 5V

on Vn Trng Gio trnh sa cha ngun Mch to p chun => gim ly mt mc in p c nh (Uc :p chun ) Mch so snh s so snh hai in p ly mu Ulm v p chun Uc to thnh in p iu khin. Mch khuch i sa sai s khuch i p iu khin, sau a v iu chnh s hot ng ca n cng xut theo hng ngc li, nu in p ra tng => thng qua mch hi tip iu chnh => n cng xut dn gim =>in p ra gim xung .Ngc li nu in p ra gim => thng qua mch hi tip iu chnh => n cng xut li dn tng => v in p ra tng ln =>> kt qu in p u ra khng thay i

b. Phn tch hot ng ca mch ngun c hi tip trong Ti vi en trng Samsung S mch.
R1

Q1

C1 2200m

DZ12V

Q2

R4

Tc dng linh kin T 2200F l t lc ngun chnh, lc in p sau chnh lu 18V , y cng l in p u vo ca mch n p, in p ny c th tng gim khong 15%. Q1 l n cng xut ngun cung cp dng in chnh cho ti ,in p u ra ca mc n p ly t chn C n Q1 v c gi tr 12V c nh . R1 l tr phn dng c cng xut ln ghnh bt mt phn dng in i qua n cng xut. Cu phn p R5, VR1 v R6 to ra p ly mu a vo chn B n Q2

R6

R5 VR1

R2

R3

12V OUT

18V IN

on Vn Trng Gio trnh sa cha ngun Diode zener Dz v R4 to mt in p chun c nh so vi in p ra. Q2 l n so snh v khuych i in p sai lch => a v iu khin s hot ng ca n cng xut Q1. R3 lin lc gia Q1 v Q2, R2 phn p cho Q1 Nguyn l hot ng. in p u ra s c xu hng thay i khi in p u vo thay i, hoc dng tiu th thay i. Gi s : Khi in p vo tng => in p ra tng => in p chn E n Q2 tng nhiu hn chn B ( do c Dz gim t chn E n Q2 ln Ura, cn Ulm ch ly mt phn Ura ) do UBE gim => n Q2 dn gim => n Q1 dn gim => in p ra gim xung. Tng t khi Uvo gim, thng qua mch iu chnh => ta li thu c Ura tng. Thi gian iu chnh ca vng hi tip rt nhanh khong vi giy v c cc t lc u ra loi b, khng lm nh hng n cht lng ca in p mt chiu => kt qu l in p u ra tng i phng. Khi iu chnh bin tr VR1 , in p ly mu thay i, dn n Q2 thay i , dn n Q1 thay i => kt qu l in p ra thay i, VR1 dng iu chnh in p ra theo mun .

c. Mch ngun Ti vi ni a nht.

S mch ngun n p tuyn tnh

on Vn Trng sa cha ngun trong Ti vi mu ni a Nht .

Gio trnh

Tc dng linh kin C1 l t lc ngun chnh sau cu Diode chnh lu. C2 l t lc u ra ca mch ngun tuyn tnh. Cu phn p R4, VR1, R5 to ra in p ly mu ULM R2 v Dz to ra p chun Uc R3 lin lc gia Q3 v Q2, R1 nh thin cho n cng xut Q1 R6 l in tr phn dng, l in tr cng xut ln . Q3 l n so snh v khuch i p d sai Khuch i in p d sai Q1 n cng xut ngun => Ngun lm vic trong di in p vo c th thay i 10%, in p ra lun lun c nh . Nguyn l hot ng mch ny phn tch tng t nh s mch trn. 3. Mch n p dng ngun xung ( switching ) 3.1. Nguyn l ngun xung a. Khi nim : - Mch ngun xung (cn gi l ngun ngt/m switching) l mch nghch lu thc hin vic chuyn i nng lng in mt chiu thnh nng lng in xoay chiu. b. Cc s nghch lu : C 2 dng nghch lu c bn : ni tip v song song. 1a. S nghch lu ni tip

u im : n gin, d tnh ton thit k, d lp rp. Nhc im : Cho php dung sai linh kin rt thp. Khng cch ly c mass s cp v th cp nn gy git cho ngi s dng, gy nguy him cho cc linh kin nhy cm. Chnh v vy ngun kiu ny hin nay rt t c s dng. Mt trong nhng thit b in t dn dng c nhiu Vit nam s dng ngun nghch lu ni tip l my thu hnh Samsung CW3312, Deawoo 1418.

on Vn Trng sa cha ngun

Gio trnh

Cu trc bn trong IC STR50103 3

4 R4

S mch Tivi Deawoo 1418

20V - + C4

300 V
A C220v

D4

C1 2200m

R2 470k

C3 1u

2
IC STR50103

D1

C2

D2

R3

D3

l1

103V

R1 100

on Vn Trng sa cha ngun

Gio trnh

2a. S nghch lu song song

u im : D thay i in p ra, cho php dung sai linh kin ln. Mass s cp v th cp c cch ly tt, an ton cho ngi s dng v ti. Nhc im : Mch phc tp, kh sa cha Do kh nng cch ly tt nn mch nghch lu song song c dng trong tt c c cc b ngun my tnh, t AT n ATX, hay monitor v tivi. Lot bi ny s tp trung phn tch mch nghch lu song song trong ngun ATX. S mch ngun monitor

on Vn Trng sa cha ngun

Gio trnh

B ngun c cc thnh phn chnh nh sau :

Mch to dao ng : B ngun Monitor thng s dng cp linh kin l IC to dao ng kt hp vi Mosfet ng m to thnh dng in xoay chiu tn s cao a vo bin p xung . IC dao ng a s s dng IC - KA3842 y l IC rt thng dng v gi thnh r .

KA3842 - IC dao ng ngun trong Monitor Cc chn ca IC ny nh sau : + Chn 1 : l chn nhn hi tip iu khin p ra, in p chn 1 t l thun vi p ra , ngha l nu p chn 1 tng th in p ra tng + Chn 2 : ngc vi chn 1 tc l in p chn 2 tng th in p ra gim . + Chn 3 : l chn bo v , khi in p chn 3 > 0,6V th IC s ct dao ng bo v n cng sut ngun khi b chp ph ti . + Chn 4 : l chn dao ng , khi ngun ang hot ng bn trnh o vo chn 4 v php o s lm sai tn s dao ng gy hng s cng sut, tn s dao ng ph thuc R, C bm vo chn 4 + Chn 5 : u mass + Chn 6 : l chn dao ng ra, in p xung dao ng o c ti chn ny khong 2VDC hoc 4VAC ( VAC l o bng thang AC) + Chn 7 : l chn cp ngun cho IC , chn ny phi c 12VDC n 14VDC th IC mi dao ng , in p chn ny c cung cp t ngung 300VDC gim p qua tr mi 47K v c mch hi tip n nh ngun nui . + Chn 8 : l chn i ra in p chun 5V cung cp cho mch dao ng . Mch cng sut : Cng sut ngun i vi IC l n Mosfet , thng thng s dng n K... , 2SK...

on Vn Trng Gio trnh sa cha ngun Mosfet l linh kin c tr khng chn G l v cng v vy chng rt nhy vi cc ngun tn hiu yu, trong mch nu Mosfet b h chn th chng s b hng ngay lp tc . in p dao ng t chn 6 IC dao ng c a vo chn G ca Mosfet iu khin cho Mosfet ng m, trong cc trng hp IC dao ng h lm cho p dao ng ra dng mt chiu cng ln hng Mosfet . Mch hi tip n nh p ra : L ton b mch mu tm s trn, chng c nhim v hi tip gi c nh in p ra trong trng hp in p vo thay i .

Mch hi tip cao p : Trong hai trng hp cao p hot ng v khng hot ng, ngun c s thay i ln v dng tiu th, do s st p trn cun hi tip t hn so vi cun th cp khi cao p chy, v vy vng hi tip trn khng gi c in p ra c nh, v vy ngi ta khc phc bng cch a xung dng hi tip v chn 4 ca IC dao ng Khi c xung dng hi tip v chn 4 th in p ra khng cn b st p khi cao p chy . ( cao p tiu th 70% cng sut ngun)

Mch bo v : Khi cc ph ti tiu thu in ca ngun b chp => dn n n cng sut hot ng qu ti v hng , bo v n cng sut ngi ta u t chn S n cng sut xung mass qua in tr 0,22 v ly st p trn in tr ny a v chn bo v ca IC dao ng, khi n cng sut hot ng mnh, sut p trn in tr ny tng => in p a v chn bo v tng => ngt dao ng .

Nguyn l hot ng : Khi bt cng tc ngun, trn t C1 c 300V DC in p ny i qua R1(mi) vo cp ngun cho chn 7 IC dao ng, IC hot ng v to ra dao ng chn 6 a sang chn G iu khin Mosfet Q1 ng m => to thnh dng in bin thin chy qua cun 1-2 bin p xung, dng in ny to thnh t trng bin thin cm ng ln cun hi tip 3 - 4 v cc cun th cp . Cu phn p R8, VR1, R9 trch ly mt phn in p hi tip lm p ly mu a v chn 2 iu khin in p ra . + Gi s khi U vo tng => U ra c xu hng tng => p hi tip cng tng => in p a v chn 2 tng => IC s iu chnh cho bin dao ng ra gim => kt qu l in p ra gim v v tr c + Nu ban u in p U vo gim th qu trnh ngc li => kt qu l in p ra lun c gia c nh Khi cao p chy , dng tiu th tng cao , in p ra c xu hng st p v mch hi tip trn khng b li 100% , v vy vng dy qun quanh cao p => i qua R10, D6, C2 v chn 4 ca IC s lm nhim v gi cho in p ra khng b st p . Khi mt trong cc ng ph ti b chp, n cng sut Q1 hot ng mnh, st p trn R6 tng ln, st p ny i qua R5 v chn 3 IC ngt dao ng => sau mch hi li v li b bo v => kt qu l in p b t kch, n bo ngun chp chp .

on Vn Trng sa cha ngun

Gio trnh

Chng II. Ngun ATX

A. Nguyn l ngun ATX 1.1. Chc nng : Bin i ngun xoay chiu dn dng ( Vit Nam l 220v/50Hz, Nht Bn l 110V/60Hz ) thnh cc in p mt chiu cung cp cho PC. Cc mc ngun mt chiu ra bao gm : +5V, +12V, +3.3V, -5V, -12V, +5V STB (standby cp trc, ch), +4.5-5V PSON (Power Switch On cng tc m/bt ngun), +5V PG (Power Good Ngun tt, tn hiu ng b cho tt c cc mch in trong PC cng khi ng).

1.2. S khi ngun ATX 1,S d khi

on Vn Trng sa cha ngun

Gio trnh

2. Chc nng cc khi : + Nhn vo s khi ngun ATX chia lm 3 chnh: - Khi chnh lu lc u vo (1) - Khi ngun cp trc (4), (5), (6) - Khi ngun cp chnh (2), (3), (7), (8), (9),(10), (11), (12) (1) Bo v ngun v ti khi b st nh, khi in p vo tng t ngt. Lc, loi b hoc gim thiu cc xung nhiu cng nghip thng qua ngun AC i vo mch ngun ATX, nu nhng nhiu ny khng c loi b c th gy chy n mch ngun, ti, gim n nh khi ti lm vic. (2) Ngt m theo xung kch thch, nhm to ra dng in khng lin tc trn bin p chnh li dng hin tng cm ng in t to ra in p cm ng trn th cp. (3) L ti ca cng sut chnh, to in p ra th cp, ng thi cch ly gia 2 khi s/th cp loi b mass (in p cao) ca s cp bo v ti v ngi s dng. (4) L mt mch nghch lu cng sut nh, c th dng dao ng ring hoc blocking (5) L ti ca cng sut cp trc, nhm to ra in p cp trc gm 2 mc : 5V, 12-16V cung cp cho dao ng, PS-ON, STB v khuych i kch thch. (6) Nn, lc, n p a ra cc in p mt chiu standby. (7) L mt mch dao ng RC nhm to ra xung vung c tn s c nh (cc ngun i c c tn s 13KHz, ngun i mi l 19KHz). Xung ny c gi ti iu khin cng sut chnh ng/m. Xung ra t dao ng c rng xung (tx) bin i theo in p ra, nu in p ra cao hn thit k th rng xung gim

on Vn Trng Gio trnh sa cha ngun xung. Ngc li, nu in p ra gim thp hn thit k th rng xung tng ln. V vy IC thc hin dao ng c tn l PWM (Pulse Wide Modulation iu khin rng xung) (8) Khuych i tng cng bin xung iu khin. u vo ca mch chnh l xung vung ra t mch dao ng. (9) L ti ca mch khuych i dao ng kch thch vi mc ch ghp xung kch thch sang cng sut chnh, ng thi khng lm mt i s cch ly gia phn s cp, th cp. (10) Bao gm cc mch nn, lc, n p. u vo l in p xoay chiu ly ra t bin p cng sut chnh, u ra l cc mc p mt chiu n nh a n jack ATX. (11) Mch hi tip n nh in p hoc ngt dao ng khi in p ra qu ln, ngt dao ng khi c chp ti bo v mch ngun cng nh bo v ti (trnh h hng thm) (12) Mch khuych i thut ton, s hot ng sau khi my c bt, to ra in p PG, thi im xut hin PG s tr hn cc in p chnh khong 0.2-0.5 giy, nhm ch cho cc in p ra n nh. PG a vo main v kch thch tt c cc mch trn main bt u hot ng cng 1 thi im (ng b thi im gc)

Phn tch cc hot ng ca ngun ATX s trn:

on Vn Trng Gio trnh sa cha ngun * Khi ta cm in cho b ngun ATX, in p xoay chiu s i qua mch lc nhiu loi b nhiu cao tn sau in p c chnh lu thnh p mt chiu thng qua cu i t v cc t lc ly ra in p 300V DC. - in p 300V DC u vo s cung cp cho ngun cp trc v ngun chnh, lc ny ngun chnh cha hot ng. - Ngay khi c in p 300V DC, ngun cp trc hot ng v to ra hai in p: - in p 12V cp cho IC dao ng v mch bo v ca ngun chnh. - in p 8V sau c gim p qua IC- 7805 ly ra ngun cp trc 5V STB a xung Mainboard * Khi bt cng tc PWR trn Mainboard, khi lnh P.ON t Mainboard a ln iu khin s c mc Logic thp (=0V), lnh ny chy qua mch bo v sau a n iu khin IC dao ng. - IC dao ng hot ng to ra hai xung dao ng c hai n o pha khuch i ri a qua bin p o pha sang iu khin cc n cng sut. - Cc n cng sut hot ng s iu khin dng in bin thin chy qua cun s cp ca bin p chnh, t cm ng sang bn th cp ly ra cc in p u ra. - Cc in p u ra sau bin p s c chnh lu v lc ht gn cao tn thng qua cc i t v b lc LC ri i theo dy cp 20 pin hoc 24pin xung cp ngun cho Mainboard - Mch bo v s theo di in p u ra kim sot lnh P.ON, nu in p u ra bnh thng th n s cho lnh P.ON duy tr mc thp a sang iu khin IC dao ng duy tr hot ng ca b ngun, nu in p ra c biu hin qu cao hay qu thp, mch bo v s ngt lnh P.ON (bt lnh P.ON ln mc logic cao) ngt dao ng, t bo v c cc n cng sut khng b hng, ng thi cng bo v c Mainboard trong cc trng hp ngun ra tng cao. B, Cc mch in trong khi chnh ca ngun ATX 2.1. Mch lc nhiu, chnh lu u vo 1. S mch.

on Vn Trng sa cha ngun

Gio trnh

2. Tc dng linh kin : F1 : Cu ch bo v qu dng, khi c hin tng chm chp trong b ngun lm cho dng qua F1 tng, dy ch ca n s chy, ngt ngun cp bo v cc linh kin khng b h hng thm. TH1 : Cu ch bo v qu p, c cu to l 1 cp tip gip bn dn, in p ti a trn n khong 230V-270V (ty loi ngun). Khi in p vo cao qu hoc st nh dn n in p t trn TH1 tng cao, tip gip ny s t ngt in p cp cho b ngun. CX1, CX2 : T lc u vo, lm chp mch cc xung nhiu cng nghip tn s ln. LF1 : Cun cm, ngn chn xung nhiu tn s ln khng cho lt vo ngun. RV/C3/C3 : Mch lc kiu RC to ng thot cho xung cao tn. D1-D4 : Mch nn cu, bin i in p xoay chiu ca ngun cung cp thnh in p mt chiu. C5/C6 : T lc ngun, san bng in p sau mch nn. R1/R2 : in tr cn bng in p trn 2 t. SW1 : Cng tc thay i in p vo. 220 ngt, 110V ng Dng xoay chiu i qua cu ch, cc xung nhiu b loi bt bi CX1/LF1 ti RV. Mch lc bao gm RV/C3/C4 s tip tc loi b nhng can nhiu cng nghip cn st li. Ni cch khc th dng xoay chiu n cu nn sch hn. V dng xoay chiu l lin tc thay i nn in p vo cu nn s thay i. V d bn k 1 A(+)/B(-), bn k 2 A(-)/B(+) + Nu in p vo l 220V (SW1 ngt). Khi A(+)/B(-) th diode D2/D4 c phn cc thun, dng in i t im A qua D2, np cho cp t C5/C6, qua ti xung mass, qua D4 tr v im B, kn mch. Khi A(-)/B(+) th th diode D1/D3 c phn cc thun, dng in i t

on Vn Trng Gio trnh sa cha ngun im B qua D3, np cho cp t C5/C6, qua ti xung mass, qua D1 tr v im A, kn mch. Nh vy, vi c 2 bn k ca dng xoay chiu u to ra dng in qua ti c chiu t trn xung. in p t ln cp t s c chiu dng (+) im C, m (-) im D (mass). Gi tr in p trn C5/C6 l : - (220V-20.7) x sqrt2= 309,14V (nu dng diode silic, st p trn mi diode ~0.7V) - (220V-20.3) x sqrt2= 310,27V (nu dng diode gecmani, st p trn mi diode ~0.3V) + Nu in p vo l 110V (SW1 ng) Khi A(+)/B(-) th D2 c phn cc thun, dng in i t im A qua D2, np cho C5, v B kn mch. Gi tr in p trn C5 l : 110V-x0.7)x sqrt2= 154,57V (do ch st p trn 1 diode) Khi A(-)/B(+) th D1 c phn cc thun, dng in i t im B np cho C6, qua D1 v A kn mch. Gi tr in p trn C6 l : (110V-x0.7)x sqrt2= 154,57V (do ch st p trn 1 diode). Tng in p trn C5/C6 s l : 154,57 x 2 = 309,14V y chnh l ngun 1 chiu s cp cung cp cho ton mch ngun, cc bn th quen gi in p trn im A l in p 300V, d nhin gi vy l cha chnh xc v mt gi tr. 3. Cc h hng trong mch : Hin tng 1 : t cu ch - Do qu p, st nh. Thay ng chng loi. Hin tng 2 : t cu ch, thay vo li t. - Do chp 1, 2, 3 hoc c 4 diode nn cu. Khi o in tr thun/ngc ca chng u ~0. Thay. - Do chp 1 trong cc t lc. o s thy tr khng ca chng bng 0, thay. Tuy nhin, nguyn nhn ny cc k t xy ra (xc sut 1%). Lu : 1 s ngun cn c ng phng li (hnh dng nh t gm) bo v qu p mc song song sau cu ch F1, khi st nh hoc in p cao th n s chp lm tng dng v gy t cu ch F1. Nu ngun s dng kiu bo v ny th ta phi o kim tra, tr khng bng 0 th thay. Hin tng 3 : in p im A thp, t 220V-250V. - Do 1 hoc c 2 t lc b kh. Thay. Khi t kh thng s km theo hin tng my khng khi ng hoc khi ng nhng reser, treo do ngun vo lc c lc ko k, cn xoay chiu dn n ngun ra b gn. 2.2. Khi cp trc stanby 2.2.1 - Chc nng ca ngun Stanby - Ngun cp trc .

on Vn Trng Gio trnh sa cha ngun Ngun Stanby (ngun cp trc) c chc nng cung cp in p 12V cho IC dao ng ca ngun chnh v cung cp in p 5V STB cho mch khi ng ngun trn Mainboard. 2.2.2. S khi

2.2.3.Cc mch standby 1. Mch standby dng dao ng blocking Dng hi tip trc tip (minh ha bng mch stabdby ngun LC-200)

Mch c cp ngun 300Vdc t mch nn/lc s cp. *Tc dng linh kin : Q12 : Dao ng blocking, ng thi l cng sut stanby. R55/R56 : nh thin cho Q12, ng vai tr l in tr mi D23 : Nn hi tip duy tr dao ng, in p ra Anode D28 mang cc tnh m (-). C19 : Lc san bng in p hi tip. R57 : Phn p, n nh s b in p hi tip. ZD2 : Ct hi tip khi in p m (-) t im A nh hn in p n p ca n. C3/L2 : Khung cng hng RC song song, tn s cng hng ring ca khung ny c tnh bng cng thc : f = 1/2xsqrt(L2xC3). Cc bn c th thc mc v iu ny, tuy nhin i vi tn hiu xoay chiu th (+) ngun v mass coi nh chp (thng qua cc t lc) v vy i vi xoay chiu th R55/C3 coi nh mc song song vi L2. L1 : Ti ca Q12.

on Vn Trng Gio trnh sa cha ngun L2 : Cun hi tip vi nhim v to in p theo hiu ng lenz s dng duy tr dao ng. R58/C23/D32 : Kh in p ngc, chng ngt dao ng.

*Nguyn l hoat ng in p 300V qua R55/R56 nh thin chn B Q12, in p ny ti chn B ~2V (o DC khi ngt hi tip) lm cho Q12 m bo ha lun. Khi Q12 bo ha, dng in qua n nh sau : (+)300V qua L1 chn C Q12 EC Q12 mass. V dng ny i qua L1, theo c tnh ca cun cm (lun sinh ra dng chng li dng qua n theo hin tng cm ng in t) nn dng qua L1 khng t mc bo ha ngay m tng ln t t. V vy t trng sinh ra trn li bin p STB cun tng t t (t trng ng). Theo nh lut cm ng in t Lenz, t trng tng t t trn li bin p STB s lm pht sinh trn tt c cc cun dy ca bin p 1 sut in ng cm ng. in p cm ng trn L2 c nn bi D28 v lc bng C19 ly ra inp 1 chiu cc tnh m (-) im A, c n nh (tng i) bng R57, n dnh ph thuc vo tch s T = R57xC19 (thi hng hng s thi gian tch thot ca mch RC) in p ti im A li qua ZD2 ti chn B ca Q12. V l in p m nn n xung i vi in p dng do nh thin R55/56 a ti, kt qu l 2 in p ny trng ha ln nhau lm cho in p chn B Q12 tr v 0, dng qua L1, Q12 mt. Khi dng qua L1, Q12 mt th t trng trn n cng mt i lm cho t trng trn li bin p = 0 dn n in p cm ng trn cc cun day bin p STB = 0. D nhin in p cm ng trn cun L2 mt. V in p trn L2 mt nn D28 ko a in p m na. Tuy vy v c C19 np (lc trc) nn gi n x lm cho in p ti im A ko mt ngay, vic C19 x s duy tr mc m chn B Q12 thm 1 thi gian na, Q12 tip tc kha. Ti khi in p m do C19 x ko ln m ZD2 th ZD2 s ngt, ko cn in p m ti chn B Q12, lc ny chn B ch cn p dng do R55/56 a ti v n li m bo ha. Mt chu trnh bo ha/kha li bt u. *Tn s dao ng ca mch : c quyt nh b L2/C3. V y l cng hng song song nn khi cng hng th dng qua L2 l max, khi dng hi tip l max cho ZD2 m, Q12 s kha khi s cng hng mt i. Ni cch khc th tn s dao ng ca mch chnh bng 1/2xsqrt(L2xC3). Thc t, khi Q12 kha, dng qua L1 ko mt ngay do t trng trn li bin p vn cn (nh) lm xut hin in p cm ng trn L1 vi chiu (+) C Q12 ,in p ny tn ti trong thi gian cc ngn (ging nh qut ngc cng sut dng tivi, CRT) nn c gi tr rt ln (~ 800V vi ngun i mi) lm pht sinh 2 hu qu : - Q12 c th b nh thng do p qu ln, khc phc th Q12 c thit k dng loi in p cao.

on Vn Trng Gio trnh sa cha ngun - Q12 c dng r do in p ln, dn ti dng qua L1 c duy tr, in p cm ng trn L1 duy tr lm cho ip p m (-) v B Q12 cng duy tr v ko th phc hi c in p nh thin (+) v nh vy chu trnh bo ha/kha ko thc hin. Ni cch khc, dao ng mt. Khc phc : Khi p chn C Q12 tng cao s phng qua D32 trung ha vi in p trn C23. Nu bn tnh theo gi tr in p s thy l p ti chn C Q12 v in p trn C32 l ngc chiu, trung ha ln nhau. R58 l in tr tng cng thi gian trung ha l rt ngn, loi b c hin tng d Q12, khi phc chu k dao ng. Lu : hiu r cc bn hy xem li l thuyt v ch hot ng ca BJT (ch A, B, C) v nguyn l mch cng hng, cc tham s khi cng hng. in p cm ng trn L3 c sinh ra nh t trng bin i do Q2 lin tc bo ha/kha. in p ny c nn/lc ly ra in p standby. ng 1 : Nn bi D30 ra 12V nui dao ng, khuych i kch thch. ng 2 : Nn bi D29, lc C23 v n p bng IC 7805 ly ra 5V cho dy tm, h p qua tr cho PS-ON, nui mch thut ton to PG. *Cc h hng thng gp Hin tng 1: N cu ch, thay li n. - Chp Q12, hoc Q12 b thay bng BJT in p thp, cm in vo s thng lun. i vi ngun ny, tn s dao ng 13kHz, Q12 c th dng C2335, 13007 l OK. Lu : Vi ngun i mi, tn s 19Khz khng s dng C2335 c nh (v in p Uce max ca C2335 thp) Hin tng 2: in p standby mt. Mt dao ng do : - t in tr mi (R5/56). - t D28 lm mt hi tip. - Kh, t, thi chn C19 khng lc san bng, hi tip b xung lm ZD2 kha. - t hoc thay sai gi tr ZD2 lm mt hi tip. Hin tng 3: Mt 5V STB - t D29, 7805 - Chp C23 Hin tng 4 : p standby suy gim - Thng, r diode nn. - T lc kh. 2. Mch standby dng hi tip gin tip a, S mch stanby ngun LPJ2-P4

on Vn Trng sa cha ngun

Gio trnh

Mch c cp ngun 300Vdc t mch nn/lc s cp. Tc dng linh kin: Rhv : in tr hn ch, in p ra sau n cn khong 270V. R3, R5 : nh thin (mi) cho Q3. Q3 : Cng sut standby, y dng Mosfet 2N60. R4 : To hi tip m in p, s dng st p trn R4 nh mt sensor kim tra dng qua Q3, thng qua s iu chnh Q3 hot ng n nh. ZD1 : n nh in p chn G, nhm bo v khng Q3 m ln, trnh cho Q3 b nh thng. C34 : T nht, bo v Q3 khng b nh thng khi chu in p m cc ln ca thi k qut ngc. R9 : in tr phn p, to s n nh (tng i) cho chn G Q3 v C Q4. L1 : Ti Q3. L2 : Cun hi tip. Q4 : Mc phn p cho chn G Q3, ng vai tr o pha in p hi tip. D5 : Nn hi tip theo kiu mch nn song song nhm to in p (+) im A. C8 : Lc in p hi tip. U1 : Mch so quang, hi tip m n nh in p STB. R17 : in tr nng cao mc thp, vi mc ch ngt in p hi tip ti chn B Q4 khi in p ny gim xung cn ~ 2V. C4, R6, D3 : Kh in p ngc, chng ngt dao ng. Nguyn l hot ng in p 300V t mch nn/lc s cp qua Rhv cn ~270V cp cho mch. in p ny chia lm 2 ng : ng 1 : Vo im PN6, ra PN4 ti chn D Q3.

on Vn Trng Gio trnh sa cha ngun ng 2 : Qua R3, R5 kt hp phn p R9 nh thin cho Q3, ng thi cp cho Q4 (chn C). Cc bn hy Q4 mc phn p cho G Q3 nn nu Q4 bo ha th in p ti G Q3 ~ 0, Q3 kha. Nh nh thin (mi) bi R3, R5 nn Q3 m. Dng in i t 270V qua L1, qua DS Q3 xung mass, kn mch. V dng ny i qua L1, theo c tnh ca cun cm (lun sinh ra dng chng li dng qua n theo hin tng cm ng in t) nn dng qua L1 khng t mc bo ha ngay m tng ln t t. V vy t trng sinh ra trn li bin p STB cun tng t t (t trng ng). Theo nh lut cm ng in t Lenz, t trng tng t t trn li bin p STB s lm pht sinh trn tt c cc cun dy ca bin p 1 sut in ng cm ng. in p cm ng trn L2 c nn bi D5 v lc bng C8 ly ra in p 1 chiu cc tnh m (+) im A, c n nh (tng i) bng R16, n nh ph thuc vo tch s T = R16xC8 (thi hng hng s thi gian tch thot ca mch RC) in p ti im A li qua CE U1 (so quang) ti chn B ca Q4. V l in p dng nn n lm cho Q4 bo ha. Khi Q4 bo ha th in p ti chn C Q4 ~ 0, m chn C Q4 li ni vo chn G Q3 nn UgQ3 ~ 0 lm cho Q3 kha. Khi dng qua Q3 kha, dng qua L1 mt i, t trng trn L1 cng mt i lm cho t trng trn li bin p = 0 dn n in p cm ng trn cc cun day bin p STB = 0. D nhin in p cm ng trn cun L2 mt. V in p trn L2 mt nn khng a ra p (+) ti im A na. Tuy vy v c C8 np (lc trc) nn gi n x lm cho in p ti im A ko mt ngay, vic C8 x s duy tr mc (+) chn B Q4 thm 1 thi gian na v Q4 tieps tc bo ha, Q3 tip tc kha. Ti khi in p (+) do C8 x ko ln (2V) th R17 s ngt in p hi tip, chn B Q4 s gim v O, Q4 kha. Khi Q4 kha th in p nh thin do R3, R5 c phc hi v Q3 li m. Mt chu trnh m/kha li bt u. Tn s dao ng ca mch: c quyt nh bi L2/C8/R16. y l cng hng ni tip nn khi xy ra cng hng th in p trn L2 l max, khi dng in p ti im A l max cho R17 dn, Q4 bo ha. Nu mt cng hng th in p trn L2 min, in p im A min khng thng li st p trn R17 lm Q4 kha, Q3 m (c nh) v dng qua L1 s l c nh ko to ra c t trng ng lm in p cm ng trn tt c cc cun ca bin p STB mt i. Ni cch khc th tn s dao ng ca mch chnh bng 1/2xsqrt(L2xC8R16). Thc t, khi Q3 kha, dng qua L1 ko mt ngay do t trng trn li bin p vn cn (nh) lm xut hin in p cm ng trn L1 vi chiu (-) D Q3 ,in p ny tn ti trong thi gian cc ngn (ging nh qut ngc cng sut dng tivi, CRT) nn c gi tr rt ln (~ 800V vi ngun i mi) lm pht sinh 2 hu qu : Tc dng ca C4, R6, D3 ging nh mch hi tip trc tip. in p cm ng trn L3 c sinh ra nh t trng bin i do Q2 lin tc bo ha/kha. in p ny c nn/lc ly ra in p standby. ng 1 : Nn/lc bi D9/C15 ra 12V nui dao ng, khuych i kch thch.

on Vn Trng Gio trnh sa cha ngun ng 2 : Nn/lc bi D7/C13/C18 5V cho dy tm, h p qua tr cho PS-ON, nui mch thut ton to PG. n nh in p : S dng OPTO U1. Nu in p ra tng (v tn s dao ng thay i) th ngun ra 5V tng ln. Khi ngun cp cho cc iu khin ca U1 (TL431) t 5V qua R27 tng ln lm cho 431 m ln. thy 431 mc ni tip vi diode pht ca OPTO, v 431 m ln nn dng qua diode (t 5V STB qua R30, qua diode, qua 431 xung mass) tng ln, cng sng ca diode tng tc ng ti CE U1 lm in tr Rce U1 gim, in tr ny li mc ni tip t im A v R17 nn lm cho in p hi tip v B Q4 (qua R17) tng ln, kt qu l Q4 bo ha/Q3 kha sm hn thng l. Ni cch khc th thi gian m ca Q3 trong 1 giy nh s gim xung lm in p ra gim. Nu in p ra gim (v tn s dao ng thay i) th ngun ra 5V gim. Khi ngun cp cho cc iu khin ca U1 (TL431) t 5V qua R27 gim ln lm cho 431 m nh. thy 431 mc ni tip vi diode pht ca OPTO, v 431 m ln nn dng qua diode (t 5V STB qua R30, qua diode, qua 431 xung mass) gim xung, cng sng ca diode gim tc ng ti CE U1 lm in tr Rce U1 tng, in tr ny li mc ni tip t im A v R17 nn lm cho in p hi tip v B Q4 (qua R17) gim xung, kt qu l Q4 bo ha/Q3 kha mun hn thng l. Ni cch khc th thi gian m ca Q3 trong 1 giy nh s tng ln lm in p ra tng.

n nh in p : S dng in tr hi tip m in p R4.

Nu Q3 m ln (lm p ra cao) th dng qua R4 tng. St p trn R4 (tnh bng UR4 = IQ3 x R4) tng ln. s thy st p ny a v chn B Q4 qua R8 lm Ub Q4 tng, Q4 s bo ha, Q3 kha sm hn thng l. Ni cch khc th thi gian m ca Q3 trong 1 giy nh s gim xung lm in p ra gim. Nu Q3 m nh (lm p ra thp) th dng qua R4 gim. St p trn R4 (tnh bng UR4 = IQ3 x R4) gim xung. s thy st p ny a v chn B Q4 qua R8 lm Ub Q4 gim, Q4 s bo ha, Q3 kha mun hn thng l. Ni cch khc th thi gian m ca Q3 trong 1 giy nh s tng ln lm in p ra tng.

b, S mch stanby ngun LPJ2-18

on Vn Trng sa cha ngun

Gio trnh

Tc dng linh kin: Ngun Stanby bao gm cc thnh phn (theo s di y) - n cng sut (Q3) - Bin p xung (T3) - IC khuch i in p ly mu (U2) - IC so quang (U1) - n sa sai (Q4) - R, C tham gia dao ng. (R7, C10) - Mch bo v qu dng (R4, R8) Nguyn l hot ng ca ngun Stanby.

* Mch to dao ng . + Mch dao ng bao gm cc linh kin - in tr mi (R3, R4) - n cng sut (Q3) - R, C hi tip (R7, C10) - Cun s cp - Cun hi tip

on Vn Trng sa cha ngun

Gio trnh

+ Nguyn l hot ng ca mch dao ng: - Khi c in p 300V DC i vo mch ngun, mt nhnh in p i qua cun so cp vo ch chn D ca n cng sut. - Mt dng in nh i qua R mi (R3, R5) vo nh thin cho chn G ca n cng sut, n cng sut ban u dn yu, dng in i qua cun s cp tng dn (bin thin) s cm ng ln cun hi tip. - Chiu dng ca in p hi tip c np qua t C10, hn ch dng qua R7 a v lm in p chn G n cng sut tng ln => n cng sut dn mnh => in p hi tip mnh hn => c nh vy v n cng sut nhanh chng t n im bo ho (dng qua cun s cp khng i) => in p cm ng trn cun hi tip b mt t ngt => t C10 x in lm cho chn G gim nhanh => n cng sut chuyn sang trng thi ngt. - Qu trnh trn lp i lp li v to thnh dao ng. - n cng sut va l thnh phn tham gia dao ng ng thi cng l thnh phn khuch i dao ng to ra dng in chy qua cun s cp => cm ng sang cc cun th cp cho ta in p ra. + Lu : - C dao ng th c in p th cp u ra, khng c dao ng th in p th cp s ra bng 0V - Nu ch c mch dao dng thi th in p ra s bin i theo in p u vo, tc l in p vo tng th in p ra cng tng, in p vo gim th in p ra cng gim. - gi cho in p ra c nh, ngi ta phi thit k thm mch hi tip, nguyn l mch hi tip nh sau:

on Vn Trng sa cha ngun * Mch hi tip n nh in p ra. + Mch hi tip bao gm cc linh kin - Mch ly mu (gm cc in tr R27, R19) - IC khuch i in p ly mu (U2) s dng KA431 - IC so quang (U1) - n sa sai (Q4)

Gio trnh

+ Nguyn l hot ng ca mch - Mch hi tip trn c tc dng gi cho in p ra c c nh, mc d in p vo thay i hoc dng tiu th thay i, nguyn l hot ng ca mch nh sau: - Gi s khi in p vo tng ln, in p u ra c xu hng tng theo => in p 5VSB tng nh => thng qua cu phn p R27, R19 th in p ly mu cng tng nh => IC KA431 (U2) s khuch i in p ny ln thnh dng i qua i t trong IC so quang (U1) tng => n thu quang trong IC so quang dn tng => in p a v chn B n Q4 tng => Q4 dn mnh => lm cho in p chn G n Q3 gim xung, n Q3 hot ng yu i => lm cho in p ra gim xung. - Khi in p vo gim xung th qu trnh iu chnh tng t nhng din ra theo chiu hng ngc li.

on Vn Trng sa cha ngun

Gio trnh

in p vo bin i ti 50V nhng in p ra ch thay i khong 0,1V v rt nhanh n quay v v tr ban u * Mch bo v qu dng Mch bo v qu dng c tc dng bo v n cng sut khi n lm vic qu ti, mch c thit k rt n gin bao gm: - Ngi ta lp thm in tr R4 (RS) u t chn S ca n cng sut xung Mass to ra in p bo v, sau in p ny c a qua mt in tr (R8) sang chn B ca n sa sai Q4

+ Nguyn l hot ng: - Khi ngun hot ng bnh thng th dng in i qua n cng sut khong 0,1A khi st p trn in tr R4 khong 0,2V in p ny khng lm

on Vn Trng sa cha ngun cho n Q4 dn.

Gio trnh

- Khi ngun c s c (v d chp ph ti u ra), khi n cng sut hot ng mnh, dng in qua n tng cao lm cho st p trn R4 tng theo => khi in p ny tng > 0,6V a qua R8 sang lm cho n Q4 dn bo ho => kt qu l chn G ca n cng sut (Q3) b u tt xung mass => n cng sut tm ngt v n c bo v an ton, sau khi n ngt => mch dao ng tr li v cho in p ra => v mch bo v li hot ng => li ngt n cng sut. qu trnh c lp i lp li nh th tr thnh t kch (in p ra c li mt theo mt nhp khong 1 giy/ ln).

# - Tr li cu hi lin quan n ngun Stanby

Cu hi 1 - Trn mch ngun Stanby c nhng mch c bn no ? Tr li: + Trn ngun Stanby ca ngun ATX ni ring v trn cc ngun xung ni chung c ba mch c bn sau y: - Mch to v duy tr dao ng - Mch hi tip n nh in p ra - Mch bo v qu dng Cu hi 2 - Chc nng ca cc mch trn l g ? Tr li: - Mch dao ng c chc nng to v duy tr dao ng iu khin n cng sut hot ng ch ngt m, t to ra dng in bin thin chy qua cun s cp v ta thu c cc in p cm ng trn cc cun th cp, nu mt dao ng th s mt in p ra. - Mch hi tip n nh in p ra c chc nng gi cho in p ra khng thay i khi in p vo thay i hoc khi dng tiu thu ca ph ti thay i. - Mch bo v qu dng c chc nng bo v n cng sut khng b hng khi cc ph ti b chp. Cu hi 3 - Ngun Stanby c nhng h hng g v cho bit nguyn nhn ca n. Tr li: Ngun Stanby ni ring v cc ngun xung c nguyn l tng t ni chung tng c 3 bnh sau y: - Mt in p ra (tc in p ra bng 0V) - in p ra sai (tng ln hay gim xung thp hn gi tr ban u) - in p ra gim thp v t kch (nu o th thy kim ng h dao ng) * Nguyn nhn ca hin tng mt in p ra (p ra bng 0V) l do ngun b mt dao ng. - Do mt in p 300V u vo

on Vn Trng sa cha ngun - Do t in tr mi - Do t hoc bong chn R hoc C hi tip - Do hng n cng sut. - Do t in tr bo v t chn S xung mass - Do chp n sa sai

Gio trnh

Cc linh kin trong vng trn trn b hng s lm mt dao ng * Nguyn nhn ca hin tng in p ra tng hoc gim so vi ban u. - Do cc in tr ca mch ly mu b tng tr s - Do hng IC khuch i in p ly mu KA431 - Do hng IC so quang

on Vn Trng sa cha ngun

Gio trnh

Cc linh kin trong vng trn trn b hng s lm cho in p ra sai hoc t kch * Nguyn nhn ca hin tng in p ra t kch (o thy kim dao ng) - Do ph ti b chp - Do chp i t chnh lu in p ra - Do t in tr thot mass ca mch ly mu - Do chp IC khuch i in p ly mu KA431

Cc linh kin trong vng trn trn b hng s lm cho in p ra b t kch

on Vn Trng Gio trnh sa cha ngun Cu hi 4 - Lm th no kim tra xem ngun Stanby c hot ng hay khng v nu khng hot ng th c hin tng g nh trn ? Tr li * kim tra xem ngun Stanby c hot g hay khng, bn lm nh sau: - Cp in cho b ngun - Chnh ng h thang 10V DC, que en t vo mt si dy en, que t vo si dy mu tm (dy mu tm l in p 5V STB), quan st ng h xem in p c bao nhiu vol ? => Nu c in p 5V ra th ngun Stanby hot ng tt => Nu mt in p 5V ra th ngun Stanby b hng. * kim tra xem ngun Stanby b hng bnh g th bn kim tra nh sau: - Tho v my ca ngun ATX ra ngoi - Chnh ng h thang 10V DC - o in p u ra, o trn cc t lc trn ng in p ra 12V hoc 5V sau i t chnh lu (nu o 5V trn dy mu tm xc nh bnh c th khng chnh xc v nhiu b ngun, in p ny i qua IC n p)

o vo u cc t lc (trong vng trn s trn) bn s bit in p ra bng 0 hay in p ra tng, gim hoc t kch. Cu hi 5 - Cho bit phng php sa ngun Stanby mt cch nhanh nht. Tr li: sa nhanh mch ngun Stanby bn hy thc hin theo lc sau y:

on Vn Trng sa cha ngun

Gio trnh

2.3. Khi cp ngun chnh 2.3.1. S khi

on Vn Trng Gio trnh sa cha ngun Ngun chnh c cc mch c bn nh: - Mch to dao ng. (s dng IC to dao ng) - Bin p o pha a cc tn hiu dao ng n iu khin cc n cng sut. - Cc n khuch i cng sut. - Bin p chnh (ly ra in p th cp) - Cc i t chnh lu u ra - Mch lc in p ra - Mch bo v Cc in p ra ca ngun chnh: - in p + 12V (a ra qua cc dy mu vng) - in p + 5V (a ra qua cc dy mu ) - in p + 3,3V (a ra qua cc dy mu cam) - in p 12V (a ra dy mu xanh l) - in p 5V (a ra mu xanh trng)

2.3.2.S nguyn l chung ca ngun chnh

* Nguyn l hot ng

Khi cm in AC 220V, in mch chnh lu s cung cp in p 300V DC cho ngun cp trc v mch cng sut ca ngun chnh.

on Vn Trng Gio trnh sa cha ngun Ngun cp trc (Stanby) hot ng v cung cp in p 12V cho IC dao ng, ng thi cung cp in p 5V STB cho mch khi ng trn Mainboard. Khi c lnh P.ON ( mc thp) a ti iu khin cho IC dao ng hot ng, IC dao ng to ra hai tn hiu dao ng ngc pha, cho khuch i qua hai n o pha ri a qua bin p o pha sang iu khin cc n cng sut. Khi cc n cng sut hot ng s to ra in p xung im gia, in p ny c a qua bin p chnh ri thot qua t gm v im gia ca hai t lc ngun. Cc in p th cp c ly ra t bin p chnh c chnh lu v lc thnh in p DC bng phng cung cp cho Mainboard. Lnh iu khin ngun chnh: (Chn P.ON a qua dy mu xanh l cy t Mainboard ln) - Lnh P.ON t Mainboard a ln theo dy mu xanh l cy l lnh iu khin ngun chnh hot ng. - Khi chn lnh P.ON = 0V l ngun chnh chy, khi chn P.ON = 3 n 5V l ngun chnh tt Tn hiu bo v Mainboard (Chn P.G i qua dy mu xm xung Mainboard) - T ngun chnh lun lun c mt chn bo xung Mainboard cho bit tnh trng ngun c hot ng bnh thng khng, l chn P.G (Power Good), khi chn ny c in p t 3 n 5V l ngun chnh bnh thng, nu chn P.G c in p = 0V l ngun chnh ang c s c. in p cung cp cho ngun chnh hot ng. - in p cung cp cho mch cng sut l in p 300V DC t bn s cp. - in p cp cho mch dao ng v mch bo v l in p 12V DC ly t th cp ca ngun Stanby. * Phn tch hot ng ca mch bo v trn s tng qut. - Mch bo v c chc nng bo v cc n cng sut trn b ngun v bo v Mainboard khng b hng trong cc trng hp Mainboard b chp ph ti hoc bn thn b ngun cho ra in p qu cao. Nguyn tc hot ng ca mch bo v. - Ngi ta thit k mch bo v theo nguyn tc Khi c s c th mch bo v hot ng v ngt lnh P.ON => t ngt dao ng Phn tch hot ng s trn. - Khi ta bt cng tc, lnh P.ON i qua mch bo v ri a vo iu khin IC dao ng, ban u mch bo v khng hot ng nn lnh P.ON khng thay i mc Logic trc khi a vo iu khin IC. - Khi c lnh P.ON a n iu khin, IC dao ng hot ng v cho in p ra

on Vn Trng Gio trnh sa cha ngun - Nu in p ra sai nh qu cao hoc qu thp (khi ngun mt hi tip hoc khi chp ph ti) => lc mch bo v s hot ng v ngt lnh P.ON => IC dao ng tm thi b kho => cc n cng sut ngng hot ng. V vy ta thy hin tng: - Chp chn P.ON xung mass, qut ngun quay 1-2 vng ri tt. Gii thch hin tng: - Khi chp chn P.ON xung mass, ban u mch bo v cha hot ng, lnh P.ON i vo iu khin cho IC dao ng => mch cng sut hot ng v cho in p ra (qut quay) => do ngun c s c nn in p ra b sai => mch bo v hot ng => lnh P.ON b ngt => IC dao ng b kho => in p ra li mt (qut tt)

2.3.3. Phn tch hot ng ca b ngun ATX trn s chi tit + Khi cm in: - Khi cm in p AC 220V cho b ngun, mch chnh lu s to ra in p 300V DC cung cp cho mch ngun Stanby v ngun chnh. - Khi c in p 300V DC, ngun Stanby hot ng ngay v cho ra hai in p, in p 12V cung cp cho IC to dao ng ca ngun chnh v in p ap 5V STB cung cp xung Mainboard ng thi cung cp cho mch bo v, lc ny ngun chnh tm thi cha hot ng. - Chn lnh PS ON ban u c mc logic cao, do mch bo v khng hot ng nn mc in p cao ny a vo chn (4) ca IC dao ng v khng ch cho bin dao ng ra bng 0V. + Khi bt cng tc: - Khi bt cng tc m ngun ca my tnh hoc khi ta chp chn PS ON xung mass, chn PS ON c mc logic thp, n Q13 tt => in p ti chn E n Q13 gim thp => khng c in p i qua i t D26 v vy in p chn (4) ca IC dao ng gim v mc 0 => IC dao ng hot ng v cho dao ng ra iu khin cho ngun chnh hot ng.

on Vn Trng Gio trnh sa cha ngun - Khi c in p th cp ra, in p 5V t th cp c a v cp cho mch to tn hiu P.G (Power Good), kt hp vi in p i ra t chn (3) ca IC, nu IC hot ng bnh thng th in p a ra chn (3) c mc cao => khng ch n Q12 tt => in p i qua R63 qua D32 v R64 vo chn B lm n Q14 dn => khi Q14 dn th Q15 tt => in p 5V i qua R68 ra chn P.G xc lp cho chn ny c mc Logic cao (P.G c mc Logic cao s thng bo cho Mainboard bit tnh trng ngun hot ng bnh thng) - Trong trng hp IC dao ng hot ng sai ch (v d tn s dao ng sai, mt in p hi tip v v ) th n s ngt in p ra chn s (3) => in p P.G s c mc Logic = 0, hoc trng hp in p ra b mt khi chn P.G cng c mc Logic = 0, khi chn P.G c mc Logic = 0 th Mainboard hiu rng ngun ang c s c v cho kho mt s mch trn Mainboard khng cho hot ng.

Hot ng ca mch cng sut

on Vn Trng Gio trnh sa cha ngun - Dng in chy qua cc n cng sut: IC dao ng cho ra hai xung in iu khin hai n cng sut: -Khi chn 8 c dao ng ra th n Q7 hot ng, thng qua bin p o pha iu khin cho n cng sut Q1 hot ng, khi c dng in chy t ngun 300V => qua n Q1 qua cun dy (5-1) ca bin p o pha ly hi tip dng => sau cho qua cun s cp (2-1) ca bin p chnh ri tr v in p 150V im gia ca 2 t lc ngun. -Khi chn 11 c dao ng ra th n Q8 hot ng, thng qua bin p o pha sang iu khin cho n cng sut Q2 hot ng, khi c dng in chy t ngun 150V (im gia ca hai t lc) => chy qua cun s cp (2-1) ca bin p chnh => chy qua cun (1-5) ca bin p o pha => chy qua n Q2 ri tr v cc m ca ngun in.

2.3.4. Cc mch lin quan n mch ngun chnh 1. Mch to in p P.G bo v Mainboard a. in p bo v P.G (Power Good) l g ? P.G (Power Good) l chn in p bo v Mainboard, in p ny c mch to p P.G to ra, mch to p P.G kim tra mt s thng s ca IC dao ng kt hp vi c in p 5V u ra to in p P.G - in p P.G c mc cao (5V) l thng bo ngun hot ng an ton - in p P.G c mc thp l thng bo ngun c s c Trong qu trnh khi ng ca Mainboard (xem li gio trnh S/C Mainboard) mch Logic s kim tra cc tn hiu P.G ca ngun ATX, VRM_GD ca mch n p cho CPU trc khi to in p PWR_OK, iu ny ngha l nu ngun ATX mt in p P.G th mch Logic trn Main s khng to ra tn hiu PWR_OK v nh vy mt s mch trn Main s khng hot ng, Chipset nam s khng to tn hiu Reset

S tng qut ca mch to p P.G trn cc ngun s dng IC TL494 v LM339

on Vn Trng sa cha ngun

Gio trnh

S tng qut ca mch to p P.G trn cc ngun s dng IC TL494 v M339

b. Phn tch mch to p P.G trn b ngun POWER MASTER S nguyn l ca khi ngun v khu vc mch to p P.G

on Vn Trng sa cha ngun

Gio trnh

S khu vc mch to p P.G

c. Nguyn l hot ng ca mch to p P.G

on Vn Trng sa cha ngun

Gio trnh

Khi IC dao ng hot ng bnh thng, chn FeedBack (s 3) ca IC dao ng TL494 cho ra in p khong 3V, in p ny a qua in tr R50 vo khng ch n Q12, khi chn E n Q12 c in p khong 3,6V => i qua D32 => qua R64 sang iu khin cho n Q14 dn => n Q15 tt => in p chn C n Q15 tng ln = 5V xc lp cho in p P.G c mc cao. Nu IC dao ng c s c hoc hot ng sai ch , khi chn (3) ca IC dao ng s c in p bng 0V => n Q12 dn => n Q14 tt => n Q15 dn => in p P.G gim xung = 0V. Trong trng hp mt in p 5V u ra th in p P.G cng gim xung = 0V

d. Phn tch mch to p P.G trn b ngun SHIDO

on Vn Trng Gio trnh sa cha ngun S nguyn l ca khi ngun v khu vc mch to p P.G

S khu vc mch to p P.G

on Vn Trng Gio trnh sa cha ngun Nguyn l hot ng ca mch to p P.G trn ngun SHIDO

2. Phn tch mch n nh p ra trn b ngun POWER MASTER a. S nguyn l ca ton b khi ngun

on Vn Trng sa cha ngun b. S khu vc mch hi tip v IC dao ng

Gio trnh

c. Phn tch mch hi tip Chn 1 v 2 ca IC dao ng TL 494 hoc IC 7500 thng c s dng nhn in p hi tip v khuch i ri to ra tn hiu iu khin, iu khin cho in p ra khng i.

Cu to ca mch: - in p chun 5V c ly ra t chn (14) ca IC dao ng, in p ny c u qua cu phn p ly ra mt in p chun c p nh hn ri a vo chn s 2 gim cho in p chn ny c c nh. -Cc in p th cp 12V v 5V cho i qua cc in tr 24K v 4,7K ri a vo chn s (1) ca IC, t chn (1) c cc in tr phn p xung mass gi cho chn ny c in p cao hn so vi chn (2) khong 0,1V

on Vn Trng sa cha ngun

Gio trnh

Mch hi tip n nh in p ra Nguyn l hot ng: - Nu nh in p ra khng thay i th in p chnh lch gia chn (1) vi cn (2) cng khng thay i, t IC cho hai tn hiu dao ng ra chn (8) v chn (11) c bin cng khng i => v kt qu l in p ra khng thay i. - Nu v mt l do no m in p ra tng ln (v d khi in p vo tng ln hoc dng tiu th gim i), khi cc in p 12V v 5V tng => lm cho in p chn (1) tng, chnh lch gia chn (1) v (2) tng ln => IC s iu chnh cho bin dao ng ra chn (8) v chn (11) gim xung => cc n cng sut hot ng yu i => lm cho in p ra gim xung (v gi tr ban u) - Nu in p ra gim xung (v d khi in p vo gim xung hoc dng tiu th tng ln), khi cc in p 12V v 5V gim => lm cho in p chn (1) gim, chnh lch gia chn (1) v (2) gim xung => IC s iu chnh cho bin dao ng ra chn (8) v chn (11) tng ln => cc n cng sut hot ng mnh hn => lm cho in p ra tng ln (v gi tr ban u) * Nh vy nh c mch hi tip trn m gi cho in p u ra lun lun c n nh khi in p u vo thay i hoc khi dng tiu th thay i

on Vn Trng sa cha ngun 2 Phn tch mch n nh p ra trn b ngun SHIDO 1) S nguyn l ca ton b khi ngun

Gio trnh

on Vn Trng sa cha ngun 2) S khu vc mch hi tip v IC dao ng

Gio trnh

3) Phn tch mch hi tip Cu to ca mch: - in p chun 5V c ly ra t chn (14) ca IC dao ng, in p ny c u qua in tr R47 ri a vo chn s (2) gim cho in p chn ny c c nh khong 5V - Cc in p th cp 12V v 5V cho i qua cc in tr R16(27K) v R15(4,7K) ri a vo chn s (1) ca IC, t chn (1) c cc in tr R35, R69 v R33 phn p xung mass, chn (1) c phn p c in p cao hn so vi chn (2) khong 0,1V

on Vn Trng sa cha ngun

Gio trnh

IC dao ng v mch hi tip n nh p ra Nguyn l hot ng: - Nu nh in p ra khng thay i th in p chnh lch gia chn (1) vi cn (2) cng khng thay i, t IC cho hai tn hiu dao ng ra chn (8) v chn (11) c bin cng khng i => v kt qu l in p ra khng thay i. - Nu v mt l do no m in p ra tng ln (v d khi in p vo tng ln hoc dng tiu th gim i), khi cc in p 12V v 5V tng => lm cho in p chn (1) tng, chnh lch gia chn (1) v (2) tng ln => IC s iu chnh cho bin dao ng ra chn (8) v chn (11) gim xung => cc n cng sut hot ng yu i => lm cho in p ra gim xung (v gi tr ban u) - Nu in p ra gim xung (v d khi in p vo gim xung hoc dng tiu th tng ln), khi cc in p 12V v 5V gim => lm cho in p chn (1) gim, chnh lch gia chn (1) v (2) gim xung => IC s iu chnh cho bin dao ng ra chn (8) v chn (11) tng ln => cc n cng sut hot ng mnh hn => lm cho in p ra tng ln (v gi tr ban u) * Nh vy nh c mch hi tip trn m gi cho in p u ra lun lun c n nh khi in p u vo thay i hoc khi dng tiu th thay i

on Vn Trng Gio trnh sa cha ngun 3 Phn tch mch n nh p ra trn b ngun MAX POWER 1) S nguyn l ca ton b khi ngun

on Vn Trng sa cha ngun 2) S khu vc mch hi tip v IC dao ng

Gio trnh

on Vn Trng sa cha ngun

Gio trnh

3) Phn tch mch hi tip Cu to ca mch: - Cc in p th cp 12V v 5V cho i qua cc in tr R49(33K) v R50(11K) ri a vo chn s (17) ca IC, t chn (17) c cc in tr R47 v R48 phn p xung mass - IC SG 6105 c in p chun s dng ni b trong IC m khng a ra ngoi.

IC dao ng v mch hi tip n nh p ra Nguyn l hot ng: - Nu v mt l do no m in p ra tng ln (v d khi in p vo tng ln hoc dng tiu th gim i), khi cc in p 12V v 5V tng => lm cho in p chn (17) tng, IC s iu chnh cho bin dao ng ra chn (8) v chn (9) gim xung => cc n cng sut hot ng yu i => lm cho in p ra gim xung (v gi tr ban u) - Nu in p ra gim xung (v d khi in p vo gim xung hoc dng tiu th tng ln), khi cc in p 12V v 5V gim => lm cho in p chn (17) gim => IC s iu chnh cho bin dao ng ra chn (8) v chn (9) tng ln => cc n cng sut hot ng mnh hn => lm cho in p ra tng ln (v gi tr ban u) * Nh vy nh c mch hi tip trn m gi cho in p u ra lun lun c n nh khi in p u vo thay i hoc khi dng tiu th thay i

on Vn Trng sa cha ngun

Gio trnh

2.3.5. Gii p cu hi thng gp 1. Cu hi 1 Da vo c im g phn bit ngun chnh vi ngun cp trc.Tr li: - Trong b ngun ATX thng c 3 bin p trong c mt bin p ln v hai bin p nh, ngun chnh c mt bin p ln v mt bin p nh ng gia, cn bin p nh ng bn cnh l ca ngun cp trc. - n cng sut th ngun chnh lun lun c hai n cng sut, hai n ny thng ging ht nhau v cng chng loi, cng sut ca ngun chnh ch s dng loi n B-C-E, v tr hai n ny ng v pha bin p ln. - Ngun cp trc ch c mt n cng sut, n c th l n B-C-E cng c th l n D-S-G (Mosfet) - Cc n cng sut ca ngun chnh v ngun cp trc lun lun ng v pha cc t lc ngun chnh, cc i t chnh lu in p ra ca ngun chnh cng c 3 chn nhng ng v pha th cp v c k hiu hnh i t trn thn. 2. Cu hi 2 Thi im hot ng ca hai mch ngun c khc nhau khng ? Tr li: - Khi ta cm in cho b ngun l ngun cp trc hot ng ngay, trong khi ngun chnh cha hot ng. - Ngun chnh ch hot ng khi chn lnh P.ON gim xung 0V (hoc ta chp chn P.ON mu xanh vo mass tc chp vo dy en) 3. Cu hi 3 Ngun cp trc c khi no s dng IC dao ng khng ? Tr li: - C rt t ngun s dng IC dao ng cho ngun cp trc, bi v ngun cp trc c cng sut tiu th nh nn ngi ta thng thit k chng rt n gin, tuy nhin vn c loi ngun s dng cp IC dao ng v n Mosfet nh s di y:

on Vn Trng sa cha ngun

Gio trnh

4. Cu hi 4 Ngun chnh thng s dng nhng IC dao ng loi g ? Tr li: - Ngun chnh thng s dng hai loi IC dao ng l IC h 494 v d TL 494, KA494, TDA494 v v v IC h 7500 v d AZ7500, K7500 Hai loi IC trn c th thay th c cho nhau (v d ngun ca bn chy IC AZ 7500 bn c th thay bng IC- TL494 - Ngoi ra ngun chnh cn s dng mt s dng IC khc nh SG6105 , ML4824 v v 5. Cu hi 5 Trong b ngun thng thy c IC so quang, n thuc ca ngun chnh hay ngun cp trc. Tr li: - Cc ngun chnh thng thng (c hai n cng sut) chng khng dng IC so quang - Trn cc ngun chnh ca my ng b nh ngun my IBM hay Dell th c s dng IC so quang, trn cc b ngun ngi ta s dng cp IC KA3842 hoc KA-3843 kt hp vi mt n cng sut l Mosfet. - Trn b ngun thng thng th IC so quang ca ca mch ngun cp trc. 6. Cu hi 6 Cc cun dy hnh xuyn u ra ca ngun chnh sau cc i t chnh lu c tc dng g ? Tr li:

on Vn Trng sa cha ngun

Gio trnh

- Tn s hot ng ca b ngun rt cao, sau khi chnh lu loi b pha m nhng thnh phn xung nhn ca in p vn cn, ngi ta s dng cc cun dy lm by chn li cc xung in ny khng chng a xung Mainboard c th lm hng linh kin hoc lm sai d liu. 7. Cu hi 7 Trn cc u dy ra ca ngun ATX, thy c rt nhiu si dy c chung mu v chung in p, thm ch chng cn c hn ra t mt im, vy ti sao ngi ta khng lm mt si cho gn ? Tr li: - Trn cc ngun mi hin nay c ti 4 si dy mu cam, 5 si dy mu v 2 si dy mu vng cng a n rc 24 chn. - Cc dy mu cam u ly chung mt ngun 3,3V - Cc dy mu u ly chung mt ngun 5V - Cc dy mu vng u ly chung mt ngun 12V * S d ngi ta thit k nhiu si dy l tng dng in v tng din tch tip xc, nu c mt rc no tip xc chp chn th my vn c th hot ng c, gim thiu cc Pan bnh do li tip xc gy ra, ngoi ra n cn c tc dng trit tiu t trng do dng in DC chy qua mt dy dn sinh ra (v d mt si dy c dng in mt chiu tng i ln chy qua th chng bin thnh mt si nam chm v b cc vt bng st ht) 8. Lm th no th kim tra c b ngun ATX c chy hay khng khi cha tho v ra ?Tr li: Bn c th tin hnh kim tra s b xem ngun ca bn c cn hot ng hay khng bng cc bc sau: - Cp in AC 220V cho b ngun

Cp in cho b ngun

on Vn Trng Gio trnh sa cha ngun - Dng mt si dy in chp chn mu xanh l cy vo chn mu en - Sau quan st xem qut trong b ngun c quay khng ? => Nu qut quay tt l ngun chy. => Nu qut khng quay hoc quay ri ngt l ngun hng

Chp chn P.ON (mu xanh l cy) xung Mass Chng III. Cc IC lin quan n Ngun ATX 1. IC to dao ng h 494 (tng ng vi IC h 7500) V d TL494, UTC51494

IC TL 494 c 16 chn, chn s 1 c du chm, m ngc chiu kim ng h

S khi bn trong IC TL 494

on Vn Trng sa cha ngun

Gio trnh

2. 3. Chn 1 v chn 2 Nhn in p hi tip v t ng iu khin in p ra. 4. Chn 3 u ra ca mch so snh, c th ly ra tn hiu bo s c P.G t chn ny 5. Chn 4 Chn lnh iu khin cho IC hot ng hay khng, khi chn 4 bng 0V th IC hot ng, khi chn 4 >0 V th IC b kho. 6. Chn 5 v 6 l hai chn ca mch to dao ng 7. Chn 7 ni mass 8. Chn 8 Chn dao ng ra 9. Chn 9 Ni mass 10.Chn 10 Ni mass 11.Chn 11 Chn dao ng ra 12.Chn 12 Ngun Vcc 12V 13.Chn 13 c ni vi p chun 5V 14.Chn 14 T IC i ra in p chun 5V 15.Chn 15 v 16 nhn in p hi tip 16.

S chn ca IC TL 494

on Vn Trng sa cha ngun

Gio trnh

17. 18. IC to dao ng h 7500 (tng ng vi IC h 494 ) Hnh dng ca hai loi IC to dao ng h 7500

S khi IC AZ 7500 S khi ca IC dao ng h 7500 hon ton tng t vi IC dao ng h 494 Hai IC ny AZ7500 (h 7500) v TL 494 (h 494) ta c th thay th c cho nhau

19.
o o o

20. Chn 1 v chn 2 Nhn in p hi tip v t ng iu khin in p ra. Chn 3 u ra ca mch so snh, c th ly ra tn hiu bo s c P.G t chn ny Chn 4 Chn lnh iu khin cho IC hot ng hay khng, khi chn 4 bng 0V th IC hot ng, khi chn 4 >0 V th IC b kho.

on Vn Trng sa cha ngun o Chn 5 v 6 l hai chn ca mch to dao ng o Chn 7 ni mass o Chn 8 Chn dao ng ra o Chn 9 Ni mass o Chn 10 Ni mass o Chn 11 Chn dao ng ra o Chn 12 Ngun Vcc 12V o Chn 13 c ni vi p chun 5V o Chn 14 T IC i ra in p chun 5V o Chn 15 v 16 nhn in p hi tip

Gio trnh

S chn IC AZ 7500 tng t IC TL494

21.IC khuch i thut ton LM339 trong mch bo v.

IC LM339 c s dng trong mch bo v ca ngun ATX Mch so snh s dng phn t khuch i thut ton (trong IC LM339)

on Vn Trng sa cha ngun

o

Gio trnh Khi cho mt in p chun (Vref) gim c nh mt u vo dng(+) ca IC thut ton, nu ta cho in p cn so snh vo u m (-) th in p u ra thu c s nghch o vi tn hiu u vo. - Nu Vin tng th Vout s gim - Nu Vin gim th Vout s tng

Nu gim u vo m (-) ca IC thut ton v cho tn hiu thay i vo u dng th ta thu c in p ra t l thun vi tn hiu vo. - Nu Vin tng th Vout cng tng - Nu Vin gim th Vout cng gim
o