You are on page 1of 108

B GIO DC O TO TRNG I HC NGOI THNG ---------o0o---------

CNG TRNH D THI CUC THI


SINH VIN NGHIN CU KHOA HC TRNG I HC NGOI THNG NM 2009 Tn cng trnh:

XY DNG CHUI CUNG NG MT HNG C TRA XUT KHU KHU VC NG BNG SNG CU LONG

NHM NGNH H tn sinh vin Lp H tn sinh vin Lp

: : : : :

KHOA HC X HI 1A - XH1a Mai Thy Dung N Dn tc : Kinh

Anh 4 - Kha: K45A L Thanh Phong

Khoa : Kinh T i Ngoi Nam Dn tc : Kinh

Anh 4 - Kha: K45A :

Khoa : Kinh T i Ngoi

H v tn ngi hng dn

Th.S Nguyn Th Anh

H Ni, thng 07 nm 2009

TM TT CNG TRNH
Vi thi gian trn di 15 nm mt sn phm cha tng c bit n, sn xut t mt loi c vn c gi tr khng cao, nh sc sng to ca ngi lao ng Vit Nam kt hp vi ng li m ca, hi nhp ca Nh nc, tr thnh mt th lc trn th trng c tht trng ton cu, vi sn lng sn phm xut khu nm 2008 trn 640.000 tn, gi tr xut khu gn 1,5 t USD. Xt mt cch ton din, c tra phi c xp u danh sch t i nhng sn phm nng sn c li th ca Vit Nam trn th trng th gii, bi trong khi chng ta c c tra xut khu th khng nc no khc c. Trung Quc v n cng xut khu sn phm c nheo tng t nhng sn lng khng ng k v chim mt th phn khng ng k so vi c tra ca Vit Nam. Vi gi tr xut khu cao v vai tr ngha quan trng ca c tra i vi khu vc ng bng sng Cu Long ni ring v c nc ni chung, chnh ph xc nh c tra l sn phm xut khu ch lc c li th cnh tranh cao trn th trng quc t, ng thi chnh ph yu cu thnh lp Ban ch o sn xut, tiu th c tra do B trng Nng Nghip v Pht Trin Nng Thn ng u. y l nhng bc i ban u nhm a con c tra tr thnh sn phm xut khu chin lc ca ngnh thy sn Vit Nam. Tuy nhin, bn cnh nhng li th vn c vng ng Bng Sng Cu Long v nhng n lc ca cc thnh phn trong ngnh sn xut c tra xut khu, thc trng hot ng ca ngnh li ang bc l nhiu biu hin phi hiu qu, e da nghim trng n v th ca sn phm c tra xut khu. Trong , nhng vn ni bt nht bao gm s yu km trong cng tc qun l ngnh, tnh trng pht trin t pht, manh mn, thiu quy hoch v thiu s lin kt gia cc thnh phn trong ngnh; nhng kh khn trong vic truy xut ngun gc cng nh vic kim sot cht lng u ra mi khu do tnh t pht ca hot ng sn xut; s thiu ng b v c s vt cht hn ch s trao i v x l thng tin gia cc thnh phn ca ngnh. Gii php hp nht theo ngnh dc c cc cng ty ch bin p dng ch mang li hiu qu trong ngn hn, trong di hn tnh khp kn cc cng on sn xut trong mt ch th t quy hoch vng nguyn liu, xy dng h thng phn phi, thm ch sn xut con ging v thc n chn nui s bc l nhiu nguy c e da tnh bn vng
http://svnckh.com.vn

v hiu qu, khng ph hp vi xu hng pht trin hin i, tnh chuyn nghip v chuyn mn ha l u tin hng u. Xt trong bi cnh xu hng ca cnh tranh quc t, khi m s cnh tranh khng ch n thun l gia cc doanh nghip, m l gia cc chui cung ng, th xy dng chui cung ng c xem nh l mt ti sn chin lc, c tc ng quyt nh n s thnh cng trong cng vic kinh doanh ca doanh nghip. Mt khc, nu xt gc qun l v vn hnh hot ng sn xut c tra xut khu ng bng sng Cu Long, vic xy dng m hnh chui cung ng s c bn gip gii quyt nhng hn ch, tn ti, t m bo tnh hiu qu v bn vng ca ngnh. Trong phm vi bi nghin cu, doanh nghip ch bin c xem l ngi khi xng v gi vai tr ch o, do li th v quy m, t chc, tn dng cng nh kh nng tip xc v chi phi ngun thng tin cho ton b hot ng ca chui so vi cc thnh phn khc nh ngi sn xut con ging hay cc trang tri nui c. Trn c s , vic xy dng chui cung ng cho mt hng c tra xut khu ng Bng Sng Cu Long c tip cn theo hng to dng c ch hp tc trn nm lnh vc thng tin, sn xut, hng tn kho, vn ti v nh v - gia cc thnh phn trong hot ng sn xut thng qua vic thit k mt mng li phn phi cho chui, t khi thng ba dng chy chnh ca chui cung ng dng thng tin, dng hng ha v dng ti chnh. Cch tip cn ny m bo va tn dng c nhng c s vt cht hin c ca hot ng sn xut c tra xut khu, va khc phc c tnh phi hiu qu, thiu bn vng ca hot ng sn xut hin ti. Da trn c s l thuyt v chui cung ng v xy dng chui cung ng thng qua vic thit k mng li cung ng ph hp, kt hp vi nhng c trng ca hot ng sn xut c tra ng Bng Sng Cu Long, nhm nghin cu xut mt m hnh chui cung ng kh thi gn kt cc thnh phn tham gia sn xut, t khc phc nhng tn ti cho ngnh. thc hin mc tiu ny, ti kin ngh hai nhm gii php ng b, bao gm nhm gii php vi m i vi tng thnh phn tham gia vo chui v nhm gii php v m i vi cc B Ban ngnh lin quan n hot ng sn xut c tra xut khu ng Bng Sng Cu Long. Vn ct li khi a ra nhm gii php v m l phi tch bch gia vai tr h tr v mt hoch nh chnh sch ch trng, khung php ly ca cc c quan chc nng i vi
http://svnckh.com.vn

hot ng sn xut c tra xut khu ng Bng Sng Cu Long vi chc nng qun l ca cc ch th kinh t, do m hnh chui cung ng ch l mi quan h gia Tn bng bng biu, th, hnh v Trang

cc ch th kinh t tham gia vo chui.

DANH SCH BNG BIU, TH, HNH V


http://svnckh.com.vn

Hnh 1.1 S nm yu t dn dt ch yu ca mt chui cung ng Hnh 1.2 C cu chui cung ng th 1.3: Mi quan h gia Thi gian p ng n hng mong mun v S lng kho bi. th 1.4: Mi quan h gia S lng kho bi v Chi ph hng tn kho th 1.5: Mi quan h gia S lng kho bi v Chi ph vn ti th 1.6: Mi quan h gia S lng kho bi v Chi ph kho bi th 1.7: Mi quan h gia chi ph logistics, thi gian p ng n hng v s lng kho Hnh 1.8: Ngi sn xut tr hng v giao hng trc tip Bng 1.9: c im hot ng ca M hnh Ngi sn xut tr hng v giao hng trc tip Hnh 1.10: Mng li In-transit merge Bng 1.11: c im hot ng ca m hnh In-transit merge Hnh 1.12: Ngi i l tr hng v giao hng theo kin Bng 1.13: c im hot ng ca Ngi i l tr hng v giao hng theo kin Hnh 1.14: Ngi i l tr hng v giao hng chng cui Bng 1.15: c im hot ng ca m hnh Ngi i l tr hng v giao hng chng cui Hnh 1.16: M hnh Ngi sn xut/ngi i l tr hng v khch hng t ly hng Bng 1.17: c im hot ng ca mng li phn phi qua cc im giao hng Bng 1.18: c im hot ng ca m hnh Ngi bn l tr hng v khch hng t ly hng Bng 2.1 Bng s liu din tch nui trng c tra giai on 2005 06/2009 Bng 2.2: S lng v cng sut thit k cc nh my ch bin c tra trong
http://svnckh.com.vn

14 16 24

25 26 26 27

28 29

30 31 32 33

34 35

36

36

38

42 46

vng 2000 2007 Bng 2.3: Nhu cu nguyn liu ch bin xut khu giai on 2000 - 2007 Bng 2.4: Bng sn lng v kim ngch xut khu c tra giai on 2000 2007 Hnh 2.5: th sn lng v kim ngch c tra, giai on 2000 2008 Hnh 2.6: Biu c cu th trng xut khu c tra ca Vit Nam nm 2008 Hnh 3.1: HTX ng vai tr l Ngi i l tr hngca cc c s nui trng v giao hng theo kin c nguyn liu cho Doanh nghip ch bin Hnh 3.2. M hnh chui cung ng xut cho hot ng sn xut c tra xut khu BSCL. 69 66 48 49 46 48

MC LC
MC LC ........................................................................................................................... 6 LI NI U .................................................................................................................... 9 CHNG 1: C S L THUYT V CHUI CUNG NG V XY DNG CHUI CUNG NG ....................................................................................................... 15 1.1 KHI QUT CHUNG V CHUI CUNG NG (SUPPLY CHAIN) ................ 15 Khi nim chui cung ng ........................................................................................... 15 Cu trc v cc thnh phn chui cung ng ........................................................... 18 Xu hng pht trin ca chui cung ng ................................................................. 24

1.1.1 1.1.2 1.1.3 1.2

KHI QUT CHUNG V XY DNG CHUI CUNG NG .......................... 26 S cn thit ca vic xy dng chui cung ng cho doanh nghip .................. 26 Xy dng chui cung ng ............................................................................................ 30

1.2.1 1.2.2

KT LUN CHNG 1 .................................................................................................. 47


http://svnckh.com.vn

CHNG 2: THC TRNG HOT NG SN XUT C TRA XUT KHU KHU VC NG BNG SNG CU LONG ........................................... 49 2.1. 2.2. TNG QUAN V V TR NGNH SN XUT C TRA XUT KHU KT QU HOT NG CA NGNH SN XUT C TRA XUT Ngnh nui trng c tra ................................................................................................ 50 Cc ngnh cung ng khc ............................................................................................ 52 Ngnh ch bin c tra .................................................................................................... 55 Hot ng xut khu c tra .......................................................................................... 57 Thc trng s lin kt gia cc khu trong qu trnh sn xut c tra xut CA KHU VC NG BNG SNG CU LONG (BSCL) .................................... 49 KHU NG BNG SNG CU LONG .................................................................... 50 2.2.1 2.2.2 2.2.3 2.2.4 2.2.5

khu ng bng sng Cu Long ............................................................................................ 59 2.3 NH GI TNH BN VNG CA M HNH HP NHT THEO NGNH DC .............................................................................................................................. 2.3.1 2.3.2 u im ca m hnh hp nht theo ngnh dc .................................................... 65 Hn ch ca m hnh hp nht theo ngnh dc ..................................................... 65

64

2.4 IM MNH, IM YU, C HI V THCH THC I VI NGNH SN XUT C TRA XUT KHU CA NG BNG SNG CU LONG ........................................................................................................................................ 66 2.4.1 2.4.2 2.4.3 2.4.4 im mnh ....................................................................................................................... 67 im yu........................................................................................................................... 67 C hi ................................................................................................................................ 68 Thch thc ........................................................................................................................ 69

KT LUN CHNG 2 .................................................................................................. 71 CHNG 3: XUT XY DNG CHUI CUNG NG MT HNG C TRA XUT KHU KHU VC NG BNG SNG CU LONG ..................... 72
3.1 S CN THIT CA VIC XY DNG M HNH CHUI CUNG NG MT HNG C TRA XUT KHU KHU VC NG BNG SNG CU LONG ........ 72
http://svnckh.com.vn

3.1.1 3.1.2

Xy dng m hnh chui cung ng s khc phc nhng hn ch do m Xy dng chui cung ng lin kt cc thnh phn tham gia vo qu

hnh hp nht theo ngnh dc to ra. ........................................................................................ 72 trnh sn xut, cung ng l c s gii quyt tt nhng tn ti, hn ch trong hot ng sn xut c tra khu vc BSCL, m bo a hot ng sn xut c tra i vo n nh............................................................................................................................ 73 3.1.3 Xy dng chui cung ng mt hng sn xut c tra xut khu lm tng tnh cnh tranh, cng c v tr thng hiu ca sn phm v c coi l chin lc pht trin ngnh ph hp vi xu hng pht trin tt yu. ....................................... 74 3.2 C IM CA CHUI CUNG NG SN PHM C TRA XUT KHU ....................................................................................................................................... 75 3.3 M HNH CHUI CUNG NG XUT CHO HOT NG SN XUT C TRA XUT KHU KHU VC NG BNG SNG CU LONG. ....................................................................................................................................... 76 3.3.1 3.3.2 3.3.3 3.3.4 3.3.5 Cc thnh phn chnh tham gia vo chui cung ng ............................................ 76 La chn hnh thc phn phi ph hp vi c th ca sn phm: ................. 77 Doanh nghip ch bin l ngi khi xng v gi vai tr ch o M hnh chui cung ng c tra xut khu khu vc BSCL ........................... 80 C ch hp tc gia cc thnh phn chnh trong chui cung ng xut ...... 82

trong chui cung ng. ................................................................................................................... 79

3.4 KIN NGH GII PHP XY DNG HIU QU M HNH CHUI CUNG NG C TRA XUT KHU CA KHU VC NG BNG SNG CU LONG ............................................................................................................................. 90 3.4.1. 3.4.2. Nhm gii php i vi cc thnh phn chnh tham gia trong chui ............... 91 Nhm gii php v m................................................................................................... 93

KT LUN CHNG 3 .................................................................................................. 96 KT LUN CHUNG ....................................................................................................... 97 DANH MC TI LIU THAM KHO ........................................................................ 99 A. Ti liu ting Vit ......................................................................................................... 99
http://svnckh.com.vn

B.

Ti liu ting Anh ......................................................................................................... 99

PH LC ........................................................................................................................ 100 Ph lc 1: Bn khu vc ng bng sng Cu Long ................................................... 100 Ph lc 2: Gii thch mt s thut ng v tiu chun VSATTP ...................................... 101 Ph lc 3: Quyt nh s 102/2008/Q-BNN ................................................................... 101

LI NI U
1. TNH CP THIT CA TI Ngnh thy sn l mt trong nhng ngnh kinh t quan trng ca Vit Nam, ng gp t 8 10% gi tr xut khu v khong 6% GDP ca c nc trong giai on t 2001 n nay. T v tr gn nh v danh, Vit Nam lt vo nhm 10 th gii v xut khu, v n nm 2007, sau mt nm gia nhp vo WTO, thy sn Vit Nam leo ln v tr th 8 trong 10 nc xut khu thy sn hng u th gii. S

http://svnckh.com.vn

thnh cng ca thy sn Vit Nam khng th khng nhc n c tra1. Ch trong vng 10 nm (1998 2008), t mt loi c ni a khng tn tui c tra tr thnh mt sn phm chin lc ca Vit Nam, ng gp khong 2% GDP cho t nc, vi sn lng nui tng 50 ln, vt 1,2 triu tn, gi tr xut khu tng 65 ln, t gn 1,5 t USD mi nm v xut khu ti 126 quc gia trn th gii 2. S pht trin nhy vt ca ngnh sn xut c tra c cc chuyn gia quc t thn phc l thn k. ng bng sng Cu Long l khu vc c nhng li th m t cc khu vc khc trn th gii c c v sn xut c tra. Sn lng c tra ng bng sng Cu Long a Vit Nam tr thnh nc c sn lng c tra hng u trn th gii, nhng sn phm c tra cng Vit Nam ang tr nn ph bin vi ngi tiu dng quc t. Tuy nhin, s pht trin qu nng ca ngnh sn xut c tra khu vc ng bng sng Cu Long t ra nhiu vn , nh: tnh t pht, thiu quy hoch trong nui trng v ch bin dn n s thiu n nh trong cung cu nguyn liu, khng m bo cc tiu chun cht lng v sinh an ton thc phm, kh truy xut ngun gc (traceability) cng nh mu thun li ch gia ngi nui trng v doanh nghip ch bin cng nhng thch thc trong vic lin kt cc khu trong chui cung ng Nhng thch thc ny khng c gii quyt sm s c nh hng xu n hnh nh con c tra ca Vit Nam trn trng quc t. Nhn thy c nhng thch thc v li th cnh tranh cng nh tm quan trng ca c tra, ngy 18/03/2009 va qua, Th tng Nguyn Tn Dng ch o cc b ngnh lin quan v VASEP khn trng xy dng n Pht trin sn xut v tiu th c tra n nm 2020, nhm a c tra tr thnh ngnh hng xut khu ch lc ca t nc. y cng chnh l l do ti sao m nhm nghin cu la chn chui cung ng c tra xut khu l i tng nghin cu v khu vc ng bng sng Cu Long l gii hn a l.

C basa (Pangasius bocourt) l mt loi thuc h c tra, do trong cc bo co nghin cu th c tra, c basa u c gi chung l c tra. Do vy trong bi nghin cu ny chng ti gi chung y l mt hng c tra. 2 Theo PGS.TS Nguyn Hu Dng Tp ch Thng mi thy sn s 112 thng 04/2009
http://svnckh.com.vn

10

Xu hng ton cu ha v s pht trin mnh m ca thng mi quc t, c bit l s hnh thnh l thuyt v xy dng v qun tr chui cung ng ang t ra cho cc nn kinh t xt t gc v m nhng thch thc v kim sot v tch hp dng chy hng ha, thng tin v ti chnh mt cch hiu qu. V th, vic xy dng mt chui cung ng hot ng hiu qu cho ngnh sn xut c tra xut khu l mt bc i tt yu, nhm thc y s pht trin ca ngnh sn xut c tra khu vc ng bng sng Cu Long cng nh to ra sc khng vng chc cho mt hng ch lc ny trong xu th cnh tranh ngy cng khc lit, nhng yu cu kht khe v tiu chun cht lng sn phm v s bo h tinh vi ang c cc nc pht trin p dng. Vit Nam, chui cung ng cn l khi nim kh mi m, cha c coi trng nh cc nc pht trin trn th gii. M hnh hp nht theo ngnh dc trong qu trnh sn xut c tra m cc doanh nghip ang p dng bc l nhiu hn ch v tnh thiu bn vng. Vic ng dng l thuyt chui cung ng xy dng m hnh chui cung ng (lin kt dc) i vi mt hng c tra xut khu s gip khc phc nhng hn ch do m hnh hp nht theo ngnh dc, ng thi y cng l m hnh gip cho cc doanh nghip p ng tt nht nhu cu ca khch hng vi mt chi ph nh nht, ph hp vi xu hng chuyn mn ha theo hng hin i, v qu thc l m hnh hiu qu trong chin lc a c tra tr thnh mt hng thy sn xut khu ch lc ca Vit Nam, vi kim ngch xut khu s t 3 t USD. Vi tt c nhng l do trn, nhm nghin cu la chn ti Xy dng chui cung ng mt hng c tra xut khu khu vc ng bng sng Cu Long lm ti nghin cu khoa hc cho cng trnh tham d cuc thi Sinh vin nghin cu khoa hc nm 2009 do Trng i hc Ngoi Thng t chc. 2. 2.1 MC TIU V NHIM V NGHIN CU Mc tiu nghin cu: Vn dng l thuyt v xy dng chui cung ng t xut gii php xy dng chui cung ng mt hng c tra xut khu ca khu vc ng bng sng Cu Long. 2.2 Nhim v nghin cu
http://svnckh.com.vn

11

Trn c s tm hiu l thuyt chui cung ng, phn tch thc trng hot ng sn xut c tra xut khu, nh gi mi lin kt gia cc thnh phn tham gia cng nh im mnh im yu ca m hnh sn xut c tra xut khu hin ti khu vc ng bng sng Cu Long, t xut gii php xy dng thnh cng chui cung ng mt hng c tra xut khu khu vc ng bng sng Cu Long 3. 3.1 I TNG V PHM VI NGHIN CU i tng nghin cu: i tng nghin cu ca ti l m hnh chui cung ng c tra xut khu khu vc ng bng sng Cu Long. 3.2 Phm vi nghin cu Khng gian nghin cu l khu vc ng bng sng Cu Long. Thi gian nghin cu gii hn trong khong t nm 2000 n nay. Trong tp trung vo khong thi gian sau nm 20033 n u nm 2009. Nm 2003 l mc thi gian quan trng nh du s pht trin mnh ca hot ng xut khu c tra c v s lng, kim ngch ln v th. 3.3 Nhng gi nh nghin cu Chui cung ng c xy dng trong iu kin n nh, khng chu nh hng ca cc bin ng kinh t, chnh tr, x hi. Hot ng sn xut c tra xut khu ch c xt trong phm vi bn thnh phn chnh: ngi sn xut con ging, ngi nui trng, ngi sn xut v th trng xut khu. Tuy nhin khng gian ca chui cung ng ch gii hn n cu cng/sn bay. Cc th trng xut khu c xem nh l ngi tiu dng cui cng ca ngnh sn xut c tra xut khu. Doanh nghip ch bin thy sn c ly lm trung tm nghin cu. Chui cung ng sn xut c tra xut khu ch l chui cung ng sn xut n, ch khng tham gia vo mng li chui cung ng. 4. CU HI NGHIN CU ti s ln lt tr li cc cu hi:

Nm 2003, din ra v kin bn ph gi c tra sang th trng Hoa K. Sau nm 2003, xut khu c tra ca Vit Nam tng mnh do m rng sang cc th trng khc nh EU, ng u
http://svnckh.com.vn

12

Chui cung ng l g? C cu v cc yu t dn dt chui cung ng? Xu Thc trng ca hot ng ca ngnh sn xut c tra xut khu khu vc

hng pht trin ca chui cung ng? ng bng sng Cu Long trong nhng nm gn y l g? u v nhc im cng nh tnh bn vng ca m hnh hp nht theo ngnh dc m mt s doanh nghip ch bin v xut khu ang p dng? M hnh phn phi no trong chui cung ng ph hp vi c im ca ngnh xut khu c tra? Vi m hnh , ngnh c nhng c s g, v thiu nhng c s g c th trin khai m hnh mt cch hiu qu? Nhng gii php no gip cho m hnh chui cung ng c tra xut khu khu vc BSCL hot ng mt cch hiu qu? 5. PHNG PHP NGHIN CU ti p dng phng php nghin cu ng dng. Bn cnh , cc phng php nghin cu phn tch, phng php so snh cng c s dng nu bt nhng u im ca m hnh chui cung ng (lin kt theo chui) so vi m hnh hp nht ha theo ngnh dc cng nh s la chn ch th khi xng v ng vai tr ch o trong chui cung ng, la chn m hnh cung ng ph hp vi c im ca ngnh sn xut c tra xut khu. 6. NGUN S LIU Ngun s liu th cp trong cc nm t 2000 n nay c thu thp t: Hip hi ch bin v xut khu thy sn Vit Nam (VASEP), Trung tm khoa hc thng tin kinh t thy sn, Cc nui trng thy sn B NN&PTNT, n sn xut v tiu th c tra vng ng bng sng Cu Long n nm 2020. 7. KT QU NGHIN CU D KIN Trc ht, bi nghin cu s lm sng t khi nim v cu trc ca chui cung ng, cng nh cc m hnh xy dng mng li cung ng. Tip , a ra mt m hnh hiu qu v ph hp vi thc trng hin ti ca ngnh sn xut c tra xut khu. Da trn c s , bi nghin cu c th kin ngh b sung, xy dng thm hoc cng c nhng c s cn thiu hoc cha p ng c yu cu ca m hnh, nhm mc ch hon thin chui cung ng c tra xut khu ti Vit Nam.
http://svnckh.com.vn

13

8.

CC BC M RNG NGHIN CU TIP THEO M hnh chui cung ng c th c pht trin hng n mt th trng

nht nh, nh EU hay Bc M, tc l vt qua gii hn khng gian v cu cng/ sn bay (ph thuc vo c im ca tng th trng v th hiu, phn phi) Mt khc, m hnh chui cung ng trong iu kin n nh s l c s xem xt v so snh trong trng hp c nhng bt n nh v kinh t, chnh tr hay cc nhn t khc. Mt khi cc chui cung ng c xy dng v pht trin mnh trong ngnh xut khu c tra, chng ta c th xem xt tip n hot ng an xen gia cc mng li khc nhau trong cng ngnh, hay l mng li phn phi. Vic hon thin chui cung ng cho mt hng c tra s l tin quan trng c th nhn rng sang nhng mt hng thy sn xut khu khc nh tm, mc, c ng, v xa hn l sang nhng mt hng nng sn vn l th mnh ca Vit Nam. 9. KT CU TI Ngoi Mc lc, Cc k hiu vit tt, Danh mc cc bng biu s liu, Li ni u, Kt lun, Ph lc v danh mc ti liu tham kho, ti c kt cu thnh ba chng nh sau: Chng 1: C s l thuyt v chui cung ng v xy dng chui cung ng Chng 2: Thc trng hot ng sn xut c tra xut khu ng Bng sng Cu Long Chng 3: xut gii php xy dng chui cung ng c tra xut khu khu vc ng bng sng Cu Long

http://svnckh.com.vn

14

CHNG 1: C S L THUYT V CHUI CUNG NG V XY DNG CHUI CUNG NG


1.1 KHI QUT CHUNG V CHUI CUNG NG (SUPPLY CHAIN) 1.1.1 Khi nim chui cung ng 1.1.1.1Mt s nh ngha v chui cung ng (Supply Chain) Thut ng qun l chui cung ng xut hin cui nhng nm 1980 v tr nn ph bin trong nhng nm 1990. Trc , cc cng ty s dng cc thut ng nh hu cn (logistics) v qun l cc hot ng (Operations management). Di y l mt vi nh ngha v chui cung ng: Chui cung ng l s lin kt cc cng ty nhm a sn phm hay dch v vo th trng Fundaments of Logistics Management ca Lambert, Stock v Ellram (1998, Boston MA: Irwin/McGraw Hill, c.14) Chui cung ng l mt mng li cc la chn sn xut v phn phi nhm thc hin cc chc nng thu mua nguyn liu, chuyn i nguyn liu thnh bn sn phm, thnh phm, v phn phi chng cho khch hng An introduction to supply chain management Ganesham, Ran and Terry P. Harrison, 1995 Chui cung ng bao gm mi cng on c lin quan, trc tip hay gin tip, n vic p ng nhu cu khch hng. Chui cung ng khng ch bao gm nh sn xut v nh cung cp, m cn bao gm c nh vn chuyn, kho bi, ngi bn l v bn thn khch hng. Trong mi t chc, nh nh sn xut, chui cung ng bao gm (nhng khng gii hn) vic pht trin sn phm mi, marketing, iu hnh sn xut, phn phi, ti chnh v dch v khch hng. (Supply chain management: Strategy, planning and operation, tc gi Sunil Chopra v Peter Meindl, 2001, Upper Saddle Riverm NI: Prentice Hall C1.) Nhn chung, cc khi nim trn u quan nim rng chui cung ng l s lin kt cc cng ty cc giai on t cung ng nguyn vt liu u vo cho n ch
http://svnckh.com.vn

15

bin v cung cp sn phm ti ngi tiu dng. Trong khi nim m Sunil Chopra v Peter Meindl a ra c th v y hn, ta thy trong chui cung ng c cc doanh nghip ng vai tr trc tip n vic p ng nhu cu ca khch hng nh cc nh sn xut, nh cung cp, phn phi v cng c rt nhiu doanh nghip khc lin quan mt cch gin tip n hu ht cc chui cung ng, v cc doanh nghip ny ng vai tr quan trng trong vic phn phi sn phm cui cng cho khch hng. H chnh l cc nh cung cp dch v, chng hn nh cc cng ty vn ti, cc nh cung cp h thng thng tin, cc cng ty kinh doanh kho bi, cc hng mi gii vn ti, cc i l v cc nh t vn. Cc doanh nghip cung cp dch v ny c bit hu ch i vi cc doanh nghip trong a s chui cung ng, v h c th cho php doanh nghip phc v tt khch hng vi chi ph thp nht c th. V mt l thuyt, vic tch hp chui cung ng cho php t chc tp trung vo vic thc hin mt vi cng on m t chc, doanh nghip mnh c th mnh. Sau cc hot ng khng ch yu c chuyn sang cho knh khc chuyn bit hn. n mt lc no th mi quan h khng kht c lp ln nhm m bo cho cho cng vic t kt qu tt nht. Trn thc t, l cc mt xch bao gm cc nh cung ng, nh sn phi sn phm tt nht n ngi tiu dng. Nhng mt xch ny sau hnh thnh nn chui cung ng tch hp sc cnh tranh vi chui cung ng ca doanh nghip khc. Trong chui cung ng, ch c mt ngun duy nht to ra li nhun cho ton chui l khch hng cui cng. Khi cc doanh nghip ring l trong chui cung ng ra cc quyt nh kinh doanh m khng quan tm n cc thnh vin khc trong chui, iu ny rt cuc dn n gi bn cho khch hng cui cng l rt cao, mc phc v chui cung ng thp, do lm gim nhu cu ngi tiu dng cui cng. Trong mt chui cung ng c ba dng chy chnh l: dng chy hng ha, dng chy thng tin, v dng chy ti chnh. V mt chui cung ng hot ng tt khi ba dng chy trn vn hnh mt cch xuyn sut, khng b gin on. Th nht, dng hng ha l lung nguyn vt liu t nh cung cp ti nh sn xut, v lung sn phm dch v t nh sn xut ti khch hng. Mt khi dng hng ha vn chuyn trong chui mt cch lin tc, khng b gin on (tc l hng tn
http://svnckh.com.vn

16

kho ca doanh nghip thp) khi doanh nghip s ct gim c chi ph tn kho. Ty c im ca mi loi mt hng, mi th trng m doanh nghip s mc tn kho ph hp, sao cho lung hng ha vn chuyn mt cch lin tc nht c th, ct gim c chi ph, tng li nhun cho ton b chui. Th hai, dng thng tin l dng thng tin trao i gia cc mt xch trong chui, nhng phn hi t khch hng v cc n v trong chui. Dng thng tin trong chui cung ng c vai tr v cng quan trng, y l nn tng a ra quyt nh lin quan n k hoch sn xut, kt ni tt c cc hot ng trong chui cung ng. Khi thng tin chnh xc, kp thi v y th cc mt xch trong chui s c cc quyt nh cng chun xc. Thng tin t cung cu sn phm, phn hi t khch hng, d bo th trng v k hoch sn xut c cc thnh phn trong chui chia s vi nhau cng nhiu th chui s p ng cng nhanh v cng tha mn nhu cu ca khch hng tt hn. Th ba l dng ti chnh: i ngc vi dng hng ha t nh cung cp ti khch hng l dng ti chnh. chnh l lung ti chnh t ngi mua ti ngi bn hoc dng ti chnh m cc thnh phn trong chui h tr, chia s cho nhau vay Dng ti chnh lu thng cng nhanh th hiu qu ca chui cung ng cng tng, gim thiu chi ph do b gin on dng lu chuyn tin t. Trong thi i ngy nay, chui cung ng tr nn quan trng hn bao gi ht. Bi l khi doanh nghip bc vo qu

bi cnh cnh tranh khc lit th trng ton cu hin nay, sn phm mi c chu k sng ngy cng ngn hn, cng vi mc k vng ngy cng cao ca khch hng thc y cc doanh nghip u t v tp trung nhiu vo chui cung ng. Xy dng chui cung ng khng ch l chin lc i vi cc doanh nghip m chui cung ng cn l chin lc cc ngnh kinh t ca cc quc gia p dng sn xut hng ha trn quy m ln, pht trin s chuyn mn ha, tng cng kh nng cnh tranh trn th trng quc t. 1.1.1.2Mc tiu ca chui cung ng
http://svnckh.com.vn

17

Mc tiu ca mi chui cung ng l ti a ha gi tr to ra ca ton h thng. ti a ha gi tr to ra trn ton h thng ny i hi cc nh qun tr phi ti thiu ha tng chi ph ca ton h thng t khu vn chuyn, phn phi n tn kho nguyn vt liu, tn kho trong sn xut v thnh phm. Gi tr to ra ca chui cung cp l s khc bit gia gi tr ca sn phm cui cng i vi khch hng v n lc m chui cung cp dng vo vic p ng nhu cu ca khch hng. i vi a s cc chui cung ng thng mi, gi tr lin quan mt thit n li ch ca chui cung ng, s khc bit gia doanh thu m khch hng phi tr cho cng ty i vi vic s dng sn phm v tng chi ph ca c chui cung ng. Li nhun ca chui cung ng l tng li nhun c chia s xuyn sut chui. Li nhun ca chui cung ng cng cao chng t s thnh cng ca chui cung cp cng ln. Chui cung ng bao gm cc cng ty lin kt li vi nhau nhm a sn phm dch v ti ngi tiu dng, tha mn tt nht nhu cu ngi tiu dng, do thnh cng ca chui cung ng nn c o lng di gc li nhun ca chui ch khng phi o lng li nhun mi giai on ring l. V vy, trng tm khng ch n gin l vic gim thiu n mc thp nht chi ph vn chuyn hoc ct gim tn kho m hn th na chnh l vn dng cch tip cn h thng vo chui cung ng. 1.1.2 Cu trc v cc thnh phn chui cung ng 1.1.2.1Cc yu t dn dt chui cung ng c im ca mi chui cung ng cc sn phm khc nhau th khc nhau v chng gp phi nhng thch thc v hng ti nhng kiu nhu cu th trng khc nhau. Tuy nhin, bt k mt chui cung ng no cng s gp phi cc vn c bn ging nhau - cc thnh phn c bn ca mt chui cung ng. Dy chuyn cung ng c cu to t 5 thnh phn c bn, bao gm: Sn xut, hng tn kho, nh v, vn chuyn v thng tin. Sn xut: l nng lc ca chui cung ng sn xut v tn tr sn phm. Cc phng tin sn xut l cc nh my v kho. Cc quyt nh ca doanh nghip s phi tr li cho cc cu hi: th trng mun loi sn phm no? Cn sn xut bao nhiu loi sn phm v khi no? Hot ng ny bao gm vic lp k hoch sn

http://svnckh.com.vn

18

xut chnh theo cng sut nh my, cn i cng vic, qun l cht lng v bo tr thit b Hng tn kho: Hng tn kho c mt trong sut chui cung ng v bao gm t nguyn liu n bn thnh phm, n thnh phm c cc nh sn xut, nh phn phi v nh bn l trong chui cung ng nm gi. Chc nng ca hng tn l b phn gim xc cho tnh trng bt nh trong chui cung ng. Doanh nghip s phi quyt nh khi cn nhc gia tnh sn sng p ng vi tnh hiu qu. Tn kho mt lng hng ln cho php chui cung ng p ng nhanh vi nhng thay i v nhu cu ca khch hng. Tuy nhin, vic sn xut v lu tr bo qun hng tn kho tn km. Tn kho cng ph thuc vo c tnh bo qun lu kho, vng i ca nguyn liu, bn thnh phm v thnh phm. Trong mt chui cung ng, doanh nghip thng phi tr li cc cu hi sau: mi giai on trong mt chui cung ng cn tn kho nhng mt hng no? Cn d tr bao nhiu nguyn liu, bn thnh phm hay thnh phm? nh v (v tr): nh v l vic chn a im v mt a l ca cc phng tin ca chui cung ng bao gm cc quyt nh lin quan n nhng hot ng cn c thc hin ca tng phng tin. y, s cn nhc gia tnh p ng nhanh vi tnh hiu qu c th hin quyt nh tp trung cc hot ng mt vi v tr nhm gim c chi ph nh quy m v hiu qu, hay phn b cc hot ng ra nhiu v tr gn vi khch hng v nh cung cp hot ng p ng nhanh hn. Cc quyt nh v nh v ph thuc vo cc nhn t: chi ph phng tin, chi ph nhn cng, k nng sn c ca lc lng lao ng, cc iu kin c s h tng, thu v thu quan, v s gn gi vi cc nh cung cp v khch hng. Cc quyt nh ny c tc ng mnh m n cc chi ph v c tnh ca chui cung ng, ng thi cng phn nh chin lc c bn ca doanh nghip trong vic xy dng v phn phi sn phm ra th trng. Vn chuyn: Vn chuyn l vic di chuyn mi th t nguyn vt liu cho n thnh phm gia cc iu kin khc nhau trong chui cung ng. Trong vn chuyn s cn nhc l gia tnh p ng nhanh vi tnh hiu qu c th hin qua vic chn la phng thc vn chuyn. Thng thng c 6 phng thc vn chuyn c bn m doanh nghip c th la chn:
http://svnckh.com.vn

19

ng bin: gi thnh r, thi gian vn chuyn di, b gii hn v a im giao nhn (cng bin). ng st: gi thnh r, thi gian trung bnh, b gii hn v a im giao nhn. ng b: nhanh, thun tin. ng hng khng: l phng thc vn chuyn v p ng nhanh, nhng gi thnh cao, c phn b gii hn bi tnh sn c ca cc sn bay thch hp. Dng in t: l cch vn chuyn nhanh nht v rt linh hot, gi thnh r, tuy nhin b gii hn v loi hng ho vn chuyn (d liu, m thanh, hnh nh) ng ng: l phng thc tng i hiu qu nhng b gii hn loi hng ho (cht lng, cht kh) Vi cc cch thc vn chuyn c cc c th, u nhc im khc nhau, v vy cc nh qun l cn lp ra l trnh v mng li di chuyn sn phm da trn nguyn tc chung l gi tr sn phm cng cao (nh mt hng in t, dc phm,) mng li vn chuyn cng nhn mnh tnh p ng nhanh v gi tr sn phm thp c th bo qun lu (nh go, g) th mng li vn chuyn cng nhn mnh n tnh hiu qu. Thng tin: Thng tin l nn tng a ra quyt nh lin quan n bn yu t dn dt chui cung ng cp trn, l s kt ni gia tt c cc hot ng v hot ng sn xut trong chui cung ng. Khi s kt ni ny l mt s kt ni vng chc (tc l thng tin chnh xc, kp thi v y ), cc mt xch trong chui cung ng s c cc quyt nh chnh xc cho hot ng ring ca h. y cng l xu hng ti a ha tnh li nhun ton chui cung ng. Trong bt k chui cung ng no, thng tin u c s dng v hai mc ch chnh. Th nht, thng tin d dng phi hp cc hot ng hng ngy (quyt nh k hoch sn xut, mc tn kho, l trnh vn chuyn, v v tr lu tr). Th hai, thng tin dng tin on v lp k hoch sn xut di hn v tha mn nhu cu tng lai, c bit trong vic rt lui khi th trng c hay thm nhp th trng mi. Xt v tng th chui cung ng, s cn nhc gia tnh p ng nhanh vi tnh hiu qu m cc cng ty thc hin l mt trong cc quyt nh v lng thng tin c th chia s vi cc i tc khc trong chui v lng thng tin phi gi b mt. Thng tin v cung cu sn
http://svnckh.com.vn

20

phm, phn hi t khch hng, d bo th trng v k hoch sn xut m cc cng ty chia s vi nhau cng nhiu th chui cung ng p ng cng nhanh. Tuy nhin, cng khai thng tin th no l hp l trnh b tit l cho i th cnh tranh l mt vn m cc i tc trong chui cn lu . Hnh 1.1 S nm yu t dn dt ch yu ca mt chui cung ng 2. HNG TN KHO Sn xut bao nhiu? Tr kho bao nhiu? 5. THNG TIN C s ra quyt nh 4. VN CHUYN Chuyn ch sn phm bng cch no? Khi no? 3. V TR Ni no tt nht cho hot ng no?

1. SN XUT Sn xut ci g? Bng cch no? Khi no?

TNH P NG NHANH v TNH HIU QU


S kt hp hon ho gia tnh p ng nhanh v tnh hiu qu trong tng yu t dn dt cho php mt chui cung ng tng u vo ng thi gim hng tn kho v chi ph sn xut

1.1.2.2 C cu chui cung ng Xu hng ton cu ha, cc th trng cnh tranh gay gt, v tc thay i k thut chng mt ngy nay ang iu khin s pht trin ca chui cung ng, ni c nhiu cc mt xch, mi mt xch tp trung vo cc hot ng m n lm tt nht (tnh chuyn mn ha cao). Trong thc t, c hai kiu m hnh chui cung ng: m hnh chui cung ng n gin nht v m hnh chui cung ng m rng. M hnh chui cung ng n gin nht bao gm mt doanh nghip v cc nh cung cp, khch hng. y l ba nhm mt xch c bn to nn mt chui cung ng

http://svnckh.com.vn

21

M hnh chui cung ng m rng (phc tp) ngoi ba mt xch xut hin chui cung ng n gin cn c thm ba mt xch thnh vin na, l: nh cung ng ca nh cung ng (nh cung ng cui cng ti im u ca chui cung ng m rng), khch hng ca khch hng (khch hng cui cng ti im cui ca chui cung ng m rng), v cui cng l cc cng ty cung cp dch v cho cc cng ty khc trong chui cung ng. y l nhng cng ty cung cp dch v hu cn, ti chnh, tip th, v cng ngh thng tin. Cc cng ty cung cp dch v hu cn ty thuc vo c im mi chui khc nhau c th c cc cng ty cung cp dch v khc nhau, v d nh chui cung ng mt hng thy sn, ngoi cc cng ty cung cp dch v v ti chnh, tip th, nghin cu th trng cn c cc cng ty cung cp dch v thuc th y, thc n chn nui Trong bt k mt chui cung ng lun c s kt hp nhp nhng cc thnh phn (hay cn gi l cc mt xch) trong chui cung ng, v mi mt xch s thc hin chc nng khc nhau. Sau y l cc mt xch in hnh trong chui cung ng Nh sn xut: Cc nh sn xut hay ch bin l cc cng ty lm ra sn phm, gm cc nh sn xut nguyn liu v cc cng ty sn xut thnh phm. Cc nh my sn xut thnh phm s dng nguyn liu v cc sn phm gia cng ca cc nh sn xut khc lm ra sn phm. Sm phm c th l v hnh (dch v), hu hnh (hng ha) Nh phn phi: Nh phn phi l cc cng ty mua lng ln sn phm t cc nh sn xut v phn phi cc dng sn phm cho khch hng. Cc nh phn phi cn c gi l cc nh bn bun. H thng bn cho cc cng ty, ca hng khc vi s lng ln hn so vi lng ngi tiu dng thng thng mua. Mt nh phn phi ng ngha l mt cng ty s hu cc sn phm quan trng m h mua t nh sn xut v bn cho khch hng. Cng vi vic h gi v khuyn mi sn phm, cc chc nng khc m nh phn phi thc hin l qun l hng tn kho, vn hnh kho, v vn chuyn sn phm cng nh h tr khch hng v dch v hu mi. Mt nh phn phi cng c th l mt nh mi gii sn phm gia nh sn xut v khch hng v khng bao gi s hu sn phm. Nh phn phi kiu ny ch yu thc hin cc chc nng khuyn mi v h gi sn phm. Trong c hai trng hp ny, khi nhu cu ca khch hng tin trin v loi sn phm sn c
http://svnckh.com.vn

22

thay i, nh phn phi l i l tip tc theo di nhu cu khch hng v lm cho chng ph hp vi sn phm sn c. Nh bn l: Cc nh bn l d tr hng v bn vi s lng nh hn ni cng cng. Cc t chc bn l cng theo di th hiu v nhu cu ca khch hng m n bn. Nh bn l qung co ti khch hng v thng kt hp gi, chn la sn phm, dch v v tin ch nh l yu t thu ht i vi sn phm m nh bn l bn. Khch hng: Khch hng hay ngi tiu dng l bt k cng ty no mua v s dng sn phm. Mt khch hng c th mua sn phm kt hp n vi sn phm khc m h s bn li cho khch hng khc. Hay mt khch hng c th l ngi s dng cui cng sn phm. Nh cung cp dch v: y l nhng cng ty cung cp dch v cho cc nh sn xut, phn phi, nh bn l, v khch hng. Cc nh cung cp dch v pht trin chuyn mn v cc k nng c bit nhm tp trung vo mt hot ng c th m chui cung ng cn. Chnh nh s chuyn mn ha ny, cc nh cung cp dch v c th thc hin cc dch v hiu qu hn v mt mc gi tt hn cc nh sn xut, nh bn l, nh phn phi, hay khch hng t lm. Hnh 1.2: C cu chui cung ng M hnh chui cung ng n gin Nh cung cp M hnh chui cung ng m rng Nh cung cp cui cng Nh cung cp Nh sn xut Khch hng Khch hng cui cng Nh sn xut Khch hng

Nh cung ng dch v

http://svnckh.com.vn

23

1.1.3 Xu hng pht trin ca chui cung ng L thuyt chui cung ng mi ch xut hin vo nhng thp nin 80 ca th k 20 tr li y, v c cc doanh nghip coi nh mt chin lc cnh tranh t nhng nm 1990 tr li y, in hnh l cc tp on ln Chu u v Bc M. Trc khi l thuyt chui cung ng pht trin, m hnh m cc doanh nghip hp tc vi nhau thng theo quan h th trng n thun hoc l m hnh hp nht theo ngnh dc, c th nh sau: Quan h th trng n thun tc l quan h mua bn mt cch thun ty. V d Doanh nghip A sn xut ra g ging, bn g ging cho doanh nghip B l doanh nghip chn nui g, doanh nghip B li bn g tht cho nhng ngi tiu dng. Quan h y l quan h mua bn thun ty. M hnh hp nht theo ngnh dc tc l kt hp hai hay nhiu khu trong qu trnh sn xut vo mt ch th duy nht. Cc doanh nghip thng u t xy dng khp kn cc cng on ca qu trnh sn xut. Tr li v d trn, do cung sn phm ca doanh nghip thiu n nh hoc v mu thun li ch, nn doanh nghip B thay v mua g ging ca doanh nghip A, th doanh nghip B t b vn u t xy dng cho mnh c s nui p g ging, nh my thc n chn nui v nh my ch bin. Nh vy, doanh nghip B kt hp cc giai on trong qu trnh sn xut tht g vo mt ch th l chnh doanh nghip B. Vi cch lm ny, doanh nghip B c th n nh c ngun cung nguyn liu, gim chi ph giao dch, khc phc khim khuyt ca th trng Tuy nhin tri qua qu trnh pht trin, cc m hnh trn bc l nhiu hn ch v xut hin nhng ri ro tim n: nh phi chia s ngun lc doanh nghip, khng tn dng ti a ngun lc, tnh chuyn mn ha cha cao, km nhy cm vi cc bin c, trit tiu tnh cnh tranh Cng vi s pht trin ca khoa hc k thut v qun l tin tin, s chuyn mn ha v ton cu ha cao trong qu trnh sn xut khin cc doanh nghip nhn ra rng, m hnh chui cung ng (lin kt dc) l m hnh hiu qu nht khc phc c cc nhc im ca m hnh hp nht theo ngnh dc v quan h th trng thun ty, m hnh chui cung ng tn dng ti a
http://svnckh.com.vn

24

s chuyn mn ha cao , c th p ng nhu cu khch hng tt hn trong mt khong thi gian ngn hn, li nhun thu v cao hn V t nhng nm 1990 tr li y, chui cung ng ng mt vai tr quan trng trong chin lc pht trin ca cc doanh nghip. Xu hng ton cu ha v s pht trin ca khoa hc cng ngh, c bit l cng ngh thng tin gip th gii tr nn phng hn, chui cung ng trn quy m ton cu, khng ch b hp trong phm vi ca mt quc gia hay mt khu vc. Ton cu ha ca chui cung ng tc ng mnh m n qu trnh sn xut kinh doanh. Hin nay v trong tng lai, hu ht cc cng ty phi quan tm n chui cung ng mang tnh ton cu. Thch thc trong thp k ti s l trin khai rng khp cc nguyn l c sn v tip tc a cc nguyn l ny ln mt tm cao mi4 Vi s c

a doanh nghip khc. Khng ch cc doanh nghip mi ch trng n chui cung ng, m chui cung ng cn c coi nh mt chin lc cnh tranh ca cc ngnh, trong c c cc ngnh nng sn. Chui cung ng hoa ca H Lan l mt m hnh thnh cng ng tham kho trn quy m ngnh. Cc cng ty ang v s n lc tranh ua ln nhau trong k hoch xy dng cc m hnh dy chuyn cung ng nhm y mnh sn xut v qun l ngun cung ng. Coi chui cung ng l cha kha quyt nh s thnh cng trong kinh doanh. H v s trin khai nhiu cng ngh thng tin v ti sn khc nhau mt cch linh hot v mau l theo ui mt nng lc mng li knh cung ng c th ti np mi th t vic pht trin sn phm cho n hon thnh sn xut. V tt c u khng ngng tm kim nhng gii php hiu qu nht nhm ct gim chi ph, p ng nhu cu kp thi (v nguyn vt liu, sn phm cui cng), p ng yu cu nng cao cht lng sn phm v dch v chm sc khch hng cng nh tng trng li nhun.

Theo Qun tr chin lc chui cung ng 5 nguyn tc t hiu qu hot ng tt nht


http://svnckh.com.vn

25

Tm li, xy dng chui cung ng l xu hng tt yu trong tng lai, c tc ng quyt nh n s thnh cng trong cng vic kinh doanh ca doanh nghip. hin ti v trong tng lai, chui cung ng c xem nh l mt ti sn chin lc, iu m cc cng ty hng u lm c nhng li ang l thch thc cho nhiu cng ty khc. i vi doanh nghip cc nc ang pht trin khi tham gia hi nhp su rng vo thng mi quc t, xy dng chui cung ng hiu qu trong tng lai l mt nhu cu cp thit, quyt nh s thnh cng v quy m tng trng ca doanh nghip, gip doanh nghip t tin hi nhp v cnh tranh trong bi cnh ton cu ha. 1.2 KHI QUT CHUNG V XY DNG CHUI CUNG NG 1.2.1 S cn thit ca vic xy dng chui cung ng cho doanh nghip Khng c g ngc nhin khi khng nh rng vic xy dng chui cung ng cho doanh nghip s gip cng c v tr cnh tranh ca doanh nghip . y c mt s tng ng khi ni v nhn t cnh tranh ca chui cung ng v h thng gi tr ca 5Michael E. Porter. im khc nhau c bn gia hai khi nim ny l trong phm vi h thng gi tr, Porter tp trung vo chui gi tr ni b cng ty, cn chui cung ng li cp n tm quan trng i vi cc mi quan h gia cc doanh nghip. Porter xc nh 10 ng lc chnh ng vai tr quan trng i vi nng lc cng ty nhm t c li th v gi (cost advantages) hoc l li th phn bit (differentiation advantages). Trong phm vi chui cung ng, chng ta s xc nh tm quan trng ca cc ng lc ny i vi ton b chui cung ng, t ch ra nhng li th vt tri ca vic xy dng chui cung ng i vi doanh nghip. 1.2.1.1 ng lc lin kt (linkage driver) ng lc ny da trn quan im cho rng cc mi quan h t chc gia cc b phn c vai tr quan trng i vi thnh tch ca doanh nghip. Porter s dng ng lc lin kt ny din t s tng tc gia cc hot ng. ng cng phn bit s lin kt trong chui gi tr ca doanh nghip v lin kt dc (vertical
5

Michael Porter (1985)


http://svnckh.com.vn

26

linkages) gia doanh nghip trung tm vi cc knh cung cp v phn phi ca n. R rng khi nim chui cung ng cp n c hai kha cnh, nhng c bit tp trung vo tnh t chc gia cc mt xch trong chui. Nh Porter nhn xt: Vic qun l cc lin kt cung ng c th gim thiu tng chi ph thng qua vic kt hp ti u ha. 1.2.1.2 Quy m: Tnh kinh t theo quy m xut hin khi chi ph thc hin thm mt hot ng sn xut gim trn mi n v tng thm. Cn nu xy ra trng hp ngc li th ta li c tnh phi kinh t theo quy m. Tnh kinh t theo quy m th hin mt ngun lc ca li th v gi, c bit l trn phng din gia cc t chc vi nhau. Nu nh cc hot ng ging nhau ph thuc vo tnh kinh t theo quy m m c chia s gia cc thnh vin trong chui cung ng, th chi ph ca h s gim, v th cng gim chi ph ln khch hng cui cng. V d nh vic qun tr kho bi hoc hng tn. Thay v mi nh cung ng phi t xy v qun l kho bi ring ca h, mt kho bi chung cho mt s nh cung ng s gip gim chi ph c nh cho kho bi. Quy m ca mt hot ng cng lin quan n ngun lc ca li th phn bit. Khi tin hnh mt quy trnh sn xut quy m ln, cp cung ng dch v s cao hn so vi vic sn xut quy m nh, do thng tin v hng ha bn s trc tip c chuyn n ngi cung cp nhm m bo s b sung hng tn kho mt cch nhanh chng. 1.2.1.3 S tri nghim v tc ng trn (Learning and Spillover) Khi mt vn no c xc nh nguyn nhn v c gii quyt, th cc hot ng c vn hnh mt cch hiu qu hn. l tc ng ca s tri nghim. Hn na, s tri nghim c th l kt qu ca tc ng trn t mt t cng ty ny sang cng ty khc. S tri nghim v tc ng trn gip cho cc hot ng c thc hin vi chi ph thp hn v v th to ra li th v chi ph. Cc phng php hoc k thut phc tp ca mt doanh nghip c th gip cc doanh nghip khc trong chui gim thiu tng chi ph.
http://svnckh.com.vn

27

Trong khi , vic thch ng vi cc cng ngh mi c th to ra li th phn bit nu nh cc tnh nng mi hoc cht lng dch v tt hn c cung cp. Trong hu ht cc trng hp, tc ng ca tri nghim v tc ng trn xy ra ng thi. 1.2.1.4 Kh nng tn dng cng sut (Pattern of Capacity Utilization) Khi doanh nghip phi i mt vi chi ph c nh khng l, th kh nng tn dng cng sut ng mt vai tr quan trng i vi s phn chia chi ph gia cc sn phm c bn. Trong gii hn tng tc t chc gia cc doanh nghip, s cn i n hng hoc chnh sch phn b chu k mua hng u hn ca mt khch hng s gp phn ng k vo vic ci thin vic tn dng cng sut ca ngi cung cp, v v th gim hng tn kho cng nh chi ph ca vic s dng khng ht cng sut hin ti. Hiu ng c gi l Bullwhip, Whiplash hoc Forrester trong chui cung ng. Hiu ng ny xy ra khi s bin ng ca cc n hng b phng i ln trong qu trnh truyn thng tin trong chui, t gy ra s mo m v thng tin khi truyn n ngi cung cp upstream6. Hiu ng ny c th c ngn cn phn no bng cch cung cp thng tin v nhng n hng sp ti mt cch kp thi nhm gip h c thi gian phn ng li vi tnh hnh. iu ny cng gin tip to ra li th phn bit do ngi cung ng c th cung cp thng tin tt hn mt cch kp thi cho khch hng ca h, t lm cho khch hng cui cng cm thy tin tng hn vo ton b chui cung ng. 1.2.1.5 Mi tng quan (Interrelationships) Thc ra ng lc ny hm v s chia s cc ngun lc v l phng tin t c tnh kinh t theo quy m, s tri nghim v kh nng tn dng cng sut (Porter 1985). Porter dng khi nim mi tng quan ny m t mi quan h gia cc b phn kinh doanh m c chung mt s chc nng hoc c th chia s b quyt sn xut trong cng mt doanh nghip. Bn cnh , cc b phn ny cn c th chia s kinh nghim vi nhau nhm t hiu qu cao trong cc hot ng nh cp phn trn. Tuy nhin, xt trong phm vi tng tc v t chc gia cc
6

Trong chui cung ng ngi ta thng s dng hai thut ng kh ph bin l downstream (xui dng) v upstream (ngc dng). Dng chy y th hin dng chy hng ha/nguyn vt liu t nh cung cp n tay ngi tiu dng (hay cn gi l chain - chui, suppy chain - chui cung ng).
http://svnckh.com.vn

28

doanh nghip, th vic chia s cc ngun lc cng ng vai tr nh mt s h tr cho cc doanh nghip trong chui cung ng. 1.2.1.6 Tnh nht th ha (Integration) Cp ca vic nht th ha theo chiu dc miu t vic phi hp thc hin cc hot ng gia cc b phn khc nhau ca cng ty. Nu xem xt theo l thuyt chi ph giao dch, th vic thc hin mt hot ng trong ni b doanh nghip c th trnh cc chi ph ca vic s dng th trng, nhng li gy ra chi ph ca vic s dng h thng t chc ca doanh nghip. Tuy nhin, vic nht th ha c th gp phn to ra li th phn bit ca doanh nghip, do doanh nghip c th kim sot tt hn tnh chc chn trong nhng n hng ca doanh nghip. Khi nim chui cung ng khng cp n mt mc nht th ha c th, m n phn nh tnh hiu qu ca s nht th ha trong t chc chui cung ng. 1.2.1.7S ng lc (Timing) S ng lc ng vai tr rt quan trng i vi v th cnh tranh ca mt cng ty ni ring v chui cung ng ni chung. Vic l ngi tin phong trn th trng c th to ra li th phn bit cng nh li th v gi. Tuy nhin, bt li cng c th pht sinh nu nh nhng ngi i sau li dng nhng thnh qu marketing ca ngi tin phong, hoc ch n gin l ng dng nhiu cng ngh phc tp vo trong sn xut. Chui cung ng c th ng vai tr quan trng i vi vic la chn thi gian hp l cho vic gia nhp th trng hay ci tin sn phm. Nh cp trn, tc ng trn v vic rt kinh nghim cung nh vic vn hnh chung mt s hot ng gia cc thnh vin trong chui cung ng c th lm cho dng thng tin lu thng mt cch tt hn, t nng cao hiu qu hot ng ca chui cung ng. Vic chia s thng tin c th gim thi gian tip cn th trng, vic ti u ha quy trnh sn xut chung s gip cho cc doanh nghip thnh vin linh ng hn i vi nhng thay i ca th trng. 1.2.1.8 Cc chnh sch ty (Discretionary policies) Nhng la chn chnh sch ty bao gm cc quyt nh ca nhng doanh nghip m khng trc tip lin quan n nhng nhn t gi c hoc khc bit, nhng li phn nh tnh chin lc trong nhng hot ng ca chui cung ng. V d
http://svnckh.com.vn

29

nhng quyt nh chnh sch ln nht c nh hng n li th v gi v li th phn bit l thnh phn sn phm, tnh a dng ca sn phm, mc dch v, thi gian giao hng (PORTER 1985, trang 81 v 224). 1.2.1.9 Nhn t v a im (Location factors) a im ca nh my sn xut, cc im cung cp dch v c th nh hng n li th v gi cng nh li th phn bit ca mt cng ty cng nh chui cung ng. Thng thng, chi ph lao ng, c s h tng hin ti, chi ph nng lng, ngun nhn lc cht lng cao l nhng nhn t nh hng n quyt nh v a im ca doanh nghip. Cc quyt nh thng nht v a im hot ng trong chui cung ng c th to ra li th cnh tranh. Vic la chn a im cho mt hot ng mi cng c th cn nhc n cng sut hin ti. a im ca nh my sn xut mi ca ngi cung ng gn nh my sn xut ca ngi mua c th s gip tit kim chi ph vn chuyn, chi ph hng tn kho v gia tng cht lng dch v. 1.2.2 Xy dng chui cung ng Nhim v chnh ca vic xy dng chui cung ng l phi lm sao c bn thnh phn chnh ca chui kho bi, vn ti, hng tn kho v thng tin phi c kt hp cht ch vi nhau nhm cng c chin lc cnh tranh ca doanh nghip v ti a ha li nhun chui cung ng. T c th thy rng, vic xy dng chui cung ng hon ton ph thuc vo quyt nh thit k mng li cung ng yu t gn kt bn thnh phn chnh ca chui cung ng. 1.2.2.1 Vai tr ca phn phi trong chui cung ng Phn phi cp n cc bc cn thc hin nhm di chuyn v lu tr mt sn phm t khu cung ng nguyn vt liu n khch hng cui cng trong chui cung ng. Phn phi l cu ni gia cc mt xch khc nhau trong chui cung ng. Nguyn liu th v ph kin c di chuyn t ngi cung cp n ngi sn xut, trong khi sn phm hon thin s c chuyn t nh sn xut n tay khch hng cui cng. C th ni phn phi l nhn t chnh trong kh nng sinh li ca hng, v n tc ng trc tip ln chi ph chui cung ng v s tri nghim ca khch hng.
http://svnckh.com.vn

30

Vic la chn mt m hnh mng li phn phi ph thuc vo mc tiu m hng hng ti, c th l mc tiu gi r, cng c th mc tiu l p ng nhanh nhu cu ca khch hng. V th, m cc hng khc nhau c th la chn mt m hnh mng li phn phi ging nhau hoc khc nhau, ty thuc vo mc tiu m h mun t c. Mt mng li phn phi khng ph hp c th gy ra nhng tc ng tiu cc n kh nng sinh li ca hot ng kinh doanh. Ngc li, mt s la chn ph hp c th tha mn nhu cu ca khch hng ti mc gi thp nht c th. 1.2.2.2 Cc nhn t nh hng n thit k mng li phn phi mc cao nht, hot ng ca mng li phn phi nn c nh gi thng qua hai tiu ch. Mt l nhu cu khch hng c tha mn. Hai l chi ph tha mn nhng nhu cu ca khch hng. V th, m hng cn phi c lng nh hng i vi dch v khch hng v chi ph khi ng trc nhiu s la chn v mng li phn phi. Mc d dch v khch hng bao gm rt nhiu thnh phn, nhng chng ta ch tp trung vo nhng yu t chu nh hng ca cu trc mng li cung ng, bao gm: Thi gian p ng n hng (response time) S a dng ca sn phm (product variety) S sn c ca sn phm (product avalibility) S tri nghim ca khch hng v sn phm (customer experience) Tnh hu hnh ca n hng (order visibility) Kh nng tr li hng (returnability). Thi gian p ng n hng l khong thi gian t khi mt khch hng t mt n hng n khi nhn c n hng giao. S a dng ca sn phm l s lng sn phm khc nhau m mt khch hng yu cu t mng li phn phi. Tnh sn c l xc sut c hng trong kho khi mt n t hng n. Kinh nghim ca khch hng v sn phm bao gm s d dng trong vic t hng v nhn hng ca khch hng v t l tha mn so vi k vng. Tnh hu hnh ca n hng l kh nng m khch hng c th theo di n hng ca h t khi t hng n khi giao hng. Kh nng tr li hng l s d dng m khch hng c th tr li nhng
http://svnckh.com.vn

31

hng ha khng ng v kh nng ca mng li c th gii quyt vi nhng n hng tr li ny. u tin c v nh l mi khch hng lun lun mun c hng mc cao nht ca nhng yu t trn, nhng thc t li khng hon ton nh th. Mt khch hng t mua mt quyn sch trn Amazon.com sn sng chp nhn i lu hn so vi vic mua quyn sch mt ca hng gn nh. B li, khch hng c th tm thy nhiu loi sch hn khi mua Amazon.com so vi hiu sch gn nh. Nh vy r rng, nhng hng m khch hng mc tiu l nhng ngi c th chp nhn thi gian p ng n hng lu th ch cn mt t a im phn phi m c th xa khch hng, nhng phi m bo tp trung tng nng sut cho nhng a im . Ngc li, nhng hng m khch hng mc tiu l nhng ngi thch c p ng nhu cu mt cch nhanh chng th cn phi t cc a im phn phi gn khch hng. V vy, gim thi gian p ng n hng ca khch cng ng ngha phi tng s lng kho bi trong mng li phn phi.
th 1.3: Mi quan h gia Thi gian p ng n hng mong mun v S lng kho bi.7

S lng kho bi

Thi gian p ng n hng mong mun Vic thay i thit k mng li cung ng s nh hng nhng chi ph chui cung ng bao gm: Hng tn kho (Inventories), Vn ti (Transportation), Kho bi v Vn hnh (Facilities and handling), Thng tin (Information).

Sunil Chopra v Peter Meindl, Supply Chain Management Strategy, Planning and Operation, trang 74
http://svnckh.com.vn

32

Khi s lng kho bi trong chui cung ng tng ln, hng tn kho v ch ph hng tn kho cng theo m tng ln. th 1.4: Mi quan h gia S lng kho bi v Chi ph hng tn kho.8 Chi ph hng tn kho

S lng nh xng Chi ph vn ti vo (Inbound Transportation Cost) l chi ph pht sinh khi vn chuyn nguyn liu nhp vo mt kho bi. Chi ph vn ti i (Outbound Transportation Cost) l chi ph pht sinh khi vn chuyn nguyn liu ra khi kho bi. Chi ph vn ti i trn mt n v nguyn liu c xu hng cao hn chi ph vn ti vo, v khi lng nguyn liu nhp vo kho bi thng ln hn. Vic tng s lng a im nh kho s lm gim khong cch vn ti i trung bnh n khch hng, v chia nh khong cch vn ti i trong tng qung ng vn chuyn ca sn phm. V vy, nu tnh kinh t theo quy m trong vn ti v c m bo, th vic tng s lng a im kho hng s lm gim tng chi ph vn ti. Nu s nh kho c tng n mt im m ti khi lng hng vn ti v qu nh v lm gim bt tnh kinh t theo quy m ca vn ti v, th vic tng s lng kho bi s lm tng tng chi ph vn ti.

Sunil Chopra v Peter Meindl, Supply Chain Management Strategy, Planning and Operation, trang 75
http://svnckh.com.vn

33

th 1.5: Mi quan h gia S lng kho bi v Chi ph vn ti9 Chi ph vn ti

S lng kho bi Chi ph kho bi s gim khi s lng kho bi c gim xung, do s hp nht cc a im kho bi cho php hng khai thc tnh kinh t theo quy m. th 1.6: Mi quan h gia S lng kho bi v Chi ph kho bi10 Chi ph kho bi

S lng kho bi Tng chi ph logistics l tng chi ph hng tn kho, vn ti v kho bi ca mt mng li chui cung ng. Khi s lng kho bi tng, tng chi ph logistics gim v sau li tng. Mi hng nn c t nht s lng kho bi m ti thiu ha tng chi ph logistics. Khi mt hng mun gim thi gian p ng n hng ca khch nhiu hn na, hng c th tng s lng kho bi ln trn im ti thiu ha chi ph logistic, v ch nn tng ch khi ngi qun l m bo s u t ny s gip doanh s tng nhiu hn chi ph ca nhng kho bi tng thm.

10

Sunil Chopra v Peter Meindl, Supply Chain Management Strategy, Planning and Operation, trang 75 Sunil Chopra v Peter Meindl, Supply Chain Management Strategy, Planning and Operation, trang 76
http://svnckh.com.vn

34

th 1.7: Mi quan h gia chi ph logistics, thi gian p ng n hng v s lng kho bi 11

Thi gian p ng n hng logistics Thi gian p ng n hng Tng chi ph

S lng kho bi Ni tm li, chng c mng li phn phi no c th m bo hon thnh tt hn mng li khc tt c cc yu t. V vy, vic m bo rng sc mnh ca mng li phn phi ph hp vi nh v chin lc ca hng l rt quan trng. 1.2.2.3 Cc m hnh mng li phn phi Cc la chn mng li phn phi s c xt trong phm vi phn phi t ngi sn xut n khch hng cui cng. Khi la chn phn phi gia cc cp khc ca tng giai on nh l t nh cung ng vt liu n ngi sn xut, nhiu s la chn tng t cng s c p dng. C hai quyt nh quan trng khi thit k mng li phn phi: (1) (2) Sn phm s c giao n a im ca khch hng hay l chuyn n mt Sn phm s c lu thng thng qua mt trung gian hay khng? Da vo nhng s la chn cho hai quyt nh trn, c su m hnh mng li phn phi c s dng di chuyn hng ha t nh my n khch hng: (1) Ngi sn xut tr hng v giao hng trc tip (Manufacturer storage with direct shipping); a im nh trc?

11

Sunil Chopra v Peter Meindl, Supply Chain Management Strategy, Planning and Operation, trang 76
http://svnckh.com.vn

35

(2) (3) (4) (5) (6)

Ngi sn xut tr hng, giao hng trc tip v kt hp vn ti (Manufacturer Ngi i l tr hng v giao hng theo kin (Distributor storage with Ngi i l tr hng v giao hng chng cui (Distribution storage with last Ngi sn xut/phn phi tr hng v khch hng t ly hng (Manufacturer Ngi bn l tr hng v khch hng t ly hng (Retail storage with a) Ngi sn xut tr hng v giao hng trc tip: Trong m hnh ny, sn phm c trc tip vn chuyn t ngi sn xut

storage with direct shipping and in-transit merge); package carrier delivery); mile delivery); /Distribution storage with customer pick up); customer pick up).

n khch hng cui cng m khng thng qua ngi bn l, do cn gi l giao hng nh git (drop-shipping). Ngi bn l ch ng vai tr trung chuyn dng thng tin t khch hng n ngi sn xut ch khng lu tr bt k n v hng ha no bn cho khch hng. Hnh 1.8: Ngi sn xut tr hng v giao hng trc tip 12 Ngi sn xut Ngi bn l Khch hng
S lu thng ca sn phm Dng chy thng tin

u im ln nht ca drop-shipping l kh nng tp trung hng tn kho ca ngi sn xut. Ngi sn xut c th tp hp nhu cu thng qua h thng nhng ngi bn l m h cung ng. Do , chui cung ng c th cung cp sn phm vi mc sn c cao v mc tn kho thp. Li th t vic tp trung ha l cao nht i vi nhng sn phm gi tr cao, cu thp v khng xc nh c. Ngoi ra m hnh
12

Suni Chopra v Peter Meindl, Supply Chain Management Strategy, Planning and Operation, trang 78
http://svnckh.com.vn

36

drop-shipping cng gip chui cung ng tit kim chi ph v kho bi v vn hnh do tt c hng tn kho u c tp trung ngi sn xut. Nhc im ca m hnh ny l chi ph vn ti cao do khong cch vn chuyn hng ha trung bnh n khch hng thng ln v vic s dng vn ti kin hng chuyn ch hng ha. Mt khc, m hnh ny cng i hi mt s u t ln cho c s h tng thng tin m bo dng thng tin chnh xc gia ngi sn xut v khch hng cui cng thng qua ngi bn l. Thi gian p ng n hng lu do n hng c chuyn t ngi bn l n ngi sn xut v khong cch vn chuyn trung bnh ln. H thng lu kho ca ngi sn xut cng gp kh khn trong vic gii quyt nhng n hng tr li. Chi ph gii quyt rt t do mi n hng u lin quan n vic vn chuyn t t nht l mt nh sn xut. C hai cch gii quyt vi nhng n hng tr li ny. Mt l khch hng c th trc tip tr li cho nh sn xut, nhng hng tip cn ny s lm pht sinh chi ph vn ti v iu phi cao. Cch th hai l lp ra mt b phn chuyn gii quyt n hng tr li gia nhiu nh sn xut, nhng n s i hi mt khon u t ln.
Bng 1.9: c im hot ng ca M hnh Ngi sn xut tr hng v giao hng trc tip 13

Yu t chi ph Hng tn kho

Hot ng Chi ph thp hn v kh nng tp hp hng tn kho. Li th t vic tp hp l cao nht i vi hng ha c gi tr cao, cu thp v khng d on c. Li th rt ln nu ngi sn xut c th tr hon c vic iu chnh sn phm.

Vn ti Nh kho v vn hnh

Chi ph vn ti cao hn do vic gia tng khong cch vn chuyn v khng th tng hp vn chuyn hng. Chi ph nh kho thp hn do tnh tp trung ha ti nh kho ngi sn xut. Chi ph vn hnh cng c tip kim nu ngi sn xut c th qun l c qu trnh vn chuyn hng l hoc vn chuyn hng t dy chuyn sn xut.

13

Sunil Chopra v Peter Meindl, Supply Chain Management Strategy, Planning and Operation, trang 80
http://svnckh.com.vn

37

Thng tin Yu t dch v Thi gian p ng n hng

Cn u t ln cho c s h tng thng tin thng nht hot ng ca ngi sn xut v ngi bn l. Hot ng Thi gian p ng n hng lu trong khong t mt n hai tun, do vic gia tng khong cch v qu trnh x l n hng qua hai giai on. Thi gian p ng n hng khc nhau i vi tng loi mt hng, do vic nhn hng rt phc tp.

Tnh a dng ca sn phm Tnh sn c ca sn phm S tri nghim ca khch hng Tnh hu hnh ca n hng

D dng cung ng sn phm vi nhiu mu m a dng D dng cung ng sn phm vi cp sn c cao, do kh nng tp hn n hng ca ngi sn xut. Khch hng c th c n tng tt i vi vic giao hng tn nh, nhng c th s cm thy kh chu nu t hng t nhiu nh sn xut khc nhau. Kh hn khi tip cn vi quy trnh x l n hng v cng quan trng hn nu xt t kh cnh dch v khch hng.

Kh nng tr li hng Vic tr li hng s gy tn km rt ln v rt kh. b) Ngi sn xut tr hng, giao hng trc tip v kt hp vn ti Khng ging nh hnh thc drop-shipping thun ty, hnh thc kt hp vn ti (In-transit merge) kt hp cc n t hng nh t cc nh sn xut khc nhau khch hng c th nhn c mt n hng hon chnh. M hnh In-transit merge c th c p dng i vi nhng ngi bn hng trc tip nh Dell v Gateway hoc cc cng ty ang thc hin m hnh drop-shipping. Hnh 1.10: Mng li In-transit merge 14 Nh my sn xut

14

Sunil Chopra v Peter Meindl, Supply Chain Management Strategy, Planning and Operation, trang 81
http://svnckh.com.vn

38

Ngi bn l chuyn ch

In-transit

merge

ca

ngi

S lu thng ca sn phm

Khch hng

Dng thng tin

chy

Ging nh m hnh drop-shipping, kh nng tp hp hng tn kho v kh nng tr hon vic iu chnh sn phm theo yu cu ca khch hng l nhng li th ni bt ca hnh thc in-transit merge. M hnh ny s a li li th ln nht cho sn phm c gi tr cao, cu thp hoc trung bnh v kh d on. Trong hu ht cc trng hp, chi ph vn ti s thp hn so vi m hnh drop-shipping do vic kt hp vn ti ti trung tm ca ngi chuyn ch trc khi giao hng cho khch. Nh m s tri nghim ca khch hng cng c ci thin do h c th nhn c mt ln giao hng cho n hng ca h thay v nhiu ln giao hng ri rc vo nhiu thi im khc nhau nh trong m hnh drop-shipping. Nhc im ca m hnh ny l nhng n lc tng thm trong qu trnh kt hp n hng. iu ny y tng chi ph kho bi v vn hnh ca chui cung ng cao hn. Mt khc, m hnh ny cng i hi phi c mt c s h tng thng tin phc tp m bo cho qu trnh kt hp. Bn cnh , hot ng ca ngi bn l, ngi sn xut v ngi vn chuyn cng phi c iu phi vi nhau. Thi gian p ng n hng cng lu hn do qu trnh kt hp. Hn th na, so snh vi m hnh drop-shipping, in-transit merge i hi mt lng cu cao hn t mi nh sn xut (nhng khng nht thit l cu v cng mt loi sn phm) c th hot ng hiu qu. Mt khc, m hnh ny cng ch thch hp trong vic kt hp t bn n nm c s sn xut. Bng 1.11: c im hot ng ca m hnh In-transit merge 15 Yu t chi ph Hng tn kho Vn ti
15

Thc hin Ging nh drop-shipping t hn chi ph vn ti ca m hnh drop-shipping mt t

Sunil Chopra v Peter Meindl, Supply Chain Management Strategy, Planning and Operation, trang 82
http://svnckh.com.vn

39

Kho bi v vn hnh Thng tin Yu t dch v Thi gian p ng n hng Tnh a dng ca sn phm

Chi ph kho bi cao hn m hnh drop-shipping i vi ngi chuyn ch, cn khch hng th nhn c chi ph tht hn. Cn phi u t nhiu hn cho c s h tng thng tin so vi m hnh drop-shipping Thc hin Ging nh m hnh drop-shipping; c th nhiu hn mt cht Ging nh m hnh drop-shipping

Tnh sn c ca Ging nh m hnh drop-shipping sn phm S tri nghim Tnh hu hnh ca n hng Kh nng tr li Ging nh m hnh drop-shipping hng c) Ngi i l tr hng v giao hng theo kin Vi m hnh ny, hng tn kho khng do ngi sn xut qun l ti nh my m s do ngi i l hoc ngi bn l lu tr ti kho hng trung gian v s dng vn ti kin hng (package carrier) vn chuyn hng t i im trung gian n khch hng cui cng. M hnh ny thch hp vi nhng sn phm c cu cao hn so vi m hnh ngi sn xut tr hng v c tc chu chuyn trung bnh hoc nhanh (medium to fast moving items). Hnh 1.12: Ngi i l tr hng v giao hng theo kin16 Nh my Kho hng ca ngi i l/bn l
16

Ti hn m hnh drop-shipping do khch hng nhn c mt ln Ging nh m hnh drop-shipping

ca khch hng giao hng tp trung.

Sunil Chopra v Peter Meindl, Supply Chain Management Strategy, Planning and Operation, trang 83
http://svnckh.com.vn

40

S lu thng ca sn phm

Khch hng

Dng chy thng tin

Li th chung ca m hnh ngi i l tr hng so vi m hnh ngi sn xut tr hng l khong cch trung bnh vn chuyn hng ra khi kho n ngi tiu dng ngn hn v cc mt hng ri rc ca cng mt n hng c kt hp li v giao mt ln cho khch hng. T li th ny m m hnh ngi i l tr hng c nhng u im so vi m hnh ngi sn xut tr hng v chi ph vn ti, c s h tng thng tin, thi gian p ng n hng, s tri nghim ca khch hng, tnh hu hnh ca n hng v kh nng tr li n hng. Tuy nhin, m hnh ny cng i hi mc hng tn kho ln hn so vi m hnh ngi sn xut tr hng do nh kho ca ngi i l v ngi bn l phi tng hp cu khng chc chn mc thp hn, trong khi ngi sn xut c th tng hp cu t tt c cc ngi i l/ngi bn l Bng 1.13: c im hot ng ca Ngi i l tr hng v giao hng theo kin 17 Yu t gi c Hng tn kho Vn ti Kho bi v vn hnh Thng tin Yu t dch v Thi gian p ng n hng
17

Thc hin Cao hn m hnh ngi sn xut tr hng, nhng hng ha chu chuyn cng nhanh th s khc bit ny cng khng ng k Thp hn m hnh ngi sn xut tr hng. Hng ha c chu chuyn cng nhanh th chnh lch ny cng ln Cao hn m hnh ngi sn xut tr hng mt t. S khc bit ny cng ln i vi hng ha chu chuyn chm. C s h tng thng tin n gin hn so vi m hnh ngi sn xut tr hng Thc hin Nhanh hn m hnh ngi sn xut tr hng

Sunil Chopra v Peter Meindl, Supply Chain Management Strategy, Planning and Operation, trang 84
http://svnckh.com.vn

41

Tnh a dng ca Thp hn m hnh ngi sn xut tr hng sn phm sn c ca sn phm S tri nghim ca khch hng Tnh hu hnh ca n hng Kh nng tr li hng d) Ngi i l tr hng v giao hng chng cui Giao hng chng cui (Last mile delivery) cp n vic ngi i l/ngi bn l giao hng n tn nh khch hng thay v s dng package carrier. Khng ging nh giao hng package carrier, giao hng last mile i hi nh kho ca ngi i l phi gn khch hng hn nhiu. Vi phm vi gii hn phc v cho vic giao hng last mile, nhiu nh kho cn phi c xy dng hn trong m hnh giao hng package carrier. Hnh 1.14: Ngi i l tr hng v giao hng chng cui 18 Nh my Nh kho ca ngi i l/ngi bn l Khch hng
S lu thng ca sn phm Dng chy thng tin

i hi chi ph cao hn cung cp cng mt mc sn c nh m hnh ngi sn xut tr hng Tt hn m hnh ngi sn xut tr hng v giao hng trc trip (drop-shipping) D hn m hnh ngi sn xut tr hng D hn m hnh ngi sn xut tr hng

18

Sunil Chopra v Peter Meindl, Supply Chain Management Strategy, Planning and Operation, trang 85
http://svnckh.com.vn

42

Xt v cc yu t dch v, m hnh hon ton c li th vt tri so vi cc m hnh khc. Thi gian p ng n hng s nhanh hn nhiu so vi m hnh package carrier. Khch hng lun c lm hi lng vi m hnh ny, c bit l i vi vic mua sm hng ha cng knh v kh di chuyn. Tnh hu hnh ca n hng cng khng phi l vn khi hng c th c giao trong vng 24 ting. Cn ni v kh nng tr li hng, th y l s la chn tt nht, do phng tin giao hng c th a hng tr li v. Tuy nhin, m hnh ny li gy ra nhiu chi ph hn hu ht cc m hnh khc. Mc tn kho ca ngi i l cao hn cc m hnh khc (tr m hnh ngi bn l tr hng), do mc tp hp hng tn kho thp hn. Do , nu xt trn kha cnh hng tn kho, th m hnh last mile delivery ph hp vi hng ha c tc chu chuyn kh nhanh, khi s phn tn hng tn kho s khng dn ti s gia tng mnh hng tn kho. Chi ph vn ti cng s l cao nht nu s dng mng li phn phi last mile. Tuy nhin, chi ph ny s thp hn nu s dng trong nhng thnh ph ln v ng dn hoc s dng cho hng ha cng knh. Chi ph kho bi c th thp hn so vi chi ph ca mng li ngi bn l tr hng, nhng cao hn nhiu so vi m hnh ngi sn xut hoc ngi i l tr hng v giao hng theo kin. Tuy nhin, chi ph gia cng li cao hn mng li ngi bn l tr hng do khng tn dng s tham gia ca khch hng vo mng li phn phi. Do m hnh ny i hi chi ph hot ng ln, nn n ch c m bo khi c mt phn khc khch hng ln sn sng tr tin cho nhng tin ch ny. Trong trng hp , ta c th kt hp m hnh last mile delivery vi mt mng li phn phi sn c khc khai thc tnh hiu qu theo quy m.
Bng 1.15: c im hot ng ca m hnh Ngi i l tr hng v giao hng chng cui 19

Yu t gi c Hng tn kho Vn ti Kho bi v vn


19

Thc hin Cao hn m hnh package carrier delivery Cao hn bt k m hnh phn phi no. Chi ph kho bi cao hn m hnh ngi sn xut tr hng hoc ngi

Suni Chopra v Peter Meindl, Supply Chain Management Strategy, Planning and Operation, trang 86
http://svnckh.com.vn

43

hnh Thng tin Yu t thng tin Thi gian p ng n hng sn phm Tnh sn c ca sn phm S tri nghim ca khch hng Tnh hu hnh ca n hng Kh nng tr li hng

i l tr hng v phn phi kin hng, nhng thp hn mng li ngi bn l tr hng. Tng t nh m hnh package carrier delivery Thc hin Rt nhanh, c th giao hng cng ngy hoc ngy hm sau so vi n hng hnh ngi bn l tr hng. Tn nhiu chi ph hn cung cp cng mt mc sn c ca hng ha nh cc m hnh khc, tr m hnh ngi bn l tr hng. Rt tt, c bit l i vi hng ha cng knh D dng thc hin hn so vi m hnh ngi sn xut tr hng hoc ngi i l tr hng v phn phi kin hng. D thc hin hn cc m hnh phn phi khc, tr mng li ngi bn l tr hng.

Tnh a dng ca t hn so vi m hnh package carrier delivery, nhng cao hn m

e) Ngi sn xut/ngi i l tr hng v khch hng t ly hng Vi cch tip cn ny, hng tn kho s c lu tr trong kho ca ngi sn xut hoc ngi i l. Cn khch hng s t hng qua mng internet hoc qua in thoi, ri n mt a im ch nh nhn hng. Cc n hng s c vn chuyn t nh kho n a im nhn hng ca khch.

Hnh 1.16: M hnh Ngi sn xut/ngi i l tr hng v khch hng t ly hng.20

Nh my

20

Sunil Chopra v Peter Meindl, Supply Chain Management Strategy, Planning and Operation, trang 87
http://svnckh.com.vn

44

Ngi bn l Cross Dock DC


Lung khch hng

im nhn hng Khch hng

S lu thng ca sn phm Dng chy thng tin

Li th chnh ca mng li vi nhng im t mua hng ca khch l n c th gim bt chi ph giao hng, v vy tng lng mt hng c bn ra cng nh l lng khch hng online. Mt khc, m hnh ny cng gip khai thc trit vic tng hp hng tn kho, v vy, gim bt chi ph hng tn kho, chi ph vn ti. Cn nhc im chnh ca m hinh ny l chi ph cho cc im t mua hng. Tuy nhin, nu nh tn dng c nhng c s vt cht c sn th mng li hot ng rt hiu qu. Hn na, mng li ny cng i hi mt s u t ln cho h thng h tng thng tin nhm cung cp cho khch hng tnh hu hnh ca hng ha cho n khi h nhn c hng. V vy, m hnh ny cn mt s iu phi thng tin tt gia ngi bn l, kho cha hng v im giao hng.
Bng 1.17: c im hot ng ca mng li phn phi qua cc im giao hng21

Yu t chi ph Hng tn kho Vn ti C s vt cht v vn hnh Thng tin Yu t dch v


21

Thc hin C th tng ng vi cc m hnh khc, ty vo a im lu kho Thp hn m hnh package carrier, c bit l nu s dng mng li giao hng sn c Chi ph c s vt cht (bao gm c nh kho v im giao hng) s rt cao nu phi xy mi. Chi ph vn hnh c th tng ng k so vi cc m hnh khc i hi mt s u t ln cho c s h tng thng tin Thc hin

Sunil Chopra v Peter Meindl, Supply Chain Management Strategy, Planning and Operation, trang 89
http://svnckh.com.vn

45

Thi gian p ng n hng Tnh a dng ca sn phm sn phm S tri nghim

Tng t nh m hnh package carrier vi ngi sn xut/ngi i l tr hng. C th giao hng trong ngy ti im giao hng i vi nhng mt hng c lu kho trong cng a phng. Ging nh cc m hnh ngi sn xut/ ngi i l tr hng khc khc Km hn nhng m hnh khc do khng c hnh thc giao hng ny li khng ng k

Tnh sn c ca Ging nh cc m hnh ngi sn xut/ ngi i l tr hng

ca khch hng tn nh. Tuy nhin, trong nhng vng ng dn c, s bt tin Tnh hu hnh ca n hng Kh nng tr li D thc hin hn, do cc a im giao hng c th x l cc n hng hng tr li. Kh thc hin nhng rt cn thit, c bit l lc hng n.

f) Ngi bn l tr hng v khch hng t ly hng Trong m hnh ny, hng tn kho s c d tr trong kho ca ngi bn l. Khch hng i n cc im phn phi bn l hoc t hng qua mng, qua in thoi v t ly hng ti im bn l. Li th chnh ca mng li phn phi a phng l vic h thp chi ph giao hng v thi gian p ng n hng t hn so vi cc m hnh khc. Tuy nhin, bt li chnh ca m hnh ny l chi ph hng tn kho v chi ph nh xng tng cao do tnh bt tp trung cc n hng cng nh vic xy dng cc nh kho cho mi im bn l. M hnh ny thch hp vi hng ha c tc chu chuyn nhanh hoc hng ha m i hi c p ng trong thi gian ngn.

Bng 1.18: c im hot ng ca m hnh Ngi bn l tr hng v khch hng t ly hng22


22

Sunil Chopra v Peter Meindl, Supply Chain Management Strategy, Planning and Operation, trang 90
http://svnckh.com.vn

46

Yu t chi ph Hng tn kho Vn ti C s vt cht v vn hnh Thng tin Yu t dch v Thi gian p ng n hng Tnh a dng ca sn phm tr trong kho ti im bn l

Thc hin Cao hn tt c cc m hnh khc Thp hn tt c cc m hnh khc Cao hn cc m hnh khc. S tng ln ca chi ph vn hnh ti cc im phn phi c th ng k nu nh p dng vic t hng qua in thoi hoc qua mng. Cn phi u t c s vt cht cho vic t hng qua in thoi hoc qua mng Thc hin C th giao hng ngay lp tc i vi nhng mt hng c lu Thp hn tt c cc m hnh khc

Tnh sn c ca Chi ph cung cp cng mt mc sn c ca cc mt hng nh sn phm S tri nghim Tnh hu hnh ca n hng hng cc m hnh khc s rt t. Ph thuc vo cch khch hng nhn nhn vic phi n tn ni Khng quan trng i vi nhng n hng trc tip. Kh nhng cn thit i vi nhng n hng qua mng hoc qua in thoi. x l cc n hng tr li.

ca khch hng a im mua sm ly hng l tch cc hay tiu cc

Kh nng tr li D hn nhng m hnh khc do cc im bn l c th trc tip

KT LUN CHNG 1
http://svnckh.com.vn

47

Chui cung ng l s kt hp nhp nhng gia cc mt xch gm nh sn xut, nh phn phi, nh bn l, khch hng v ngi cung cp dch v. Trong chui cung ng, ba dng chy (thng tin, hng ha, ti chnh) m bo s hot ng ca chui, chui cung ng t hiu qu cao khi s vn chuyn ca ba dng chy trn c vn hnh mt cch trn tru, t b gin on. Trong , mc tiu ca chui l ti a ha gi tr ton h thng. Vic xy dng chui cung ng hon ton ph thuc vo quyt nh thit k mng li phn phi yu t gn kt bn thnh phn chnh ca chui cung ng: thng tin, sn xut, tn kho v vn chuyn. Trong , vic quyt nh thit k mng li phn phi no s chu nh hng ca su nhn t sau: thi gian p ng n hng, s a dng ca sn phm, tnh sn c ca sn phm, s tri nghim ca khch hng v sn phm, tnh hu hnh ca n hng v kh nng tr li hng

http://svnckh.com.vn

48

CHNG 2: THC TRNG HOT NG SN XUT C TRA XUT KHU KHU VC NG BNG SNG CU LONG
2.1. TNG QUAN V V TR NGNH SN XUT C TRA XUT KHU C tra (Pangasius hypophthalmus) v c basa (Pangasius bocourti) l mt trong nhng i tng nui trng thy sn ang c pht trin vi tc nhanh ti cc tnh ng bng sng Cu Long23 (tp trung ch yu hai tnh An Giang v ng Thp) v l mt trong nhng loi c c gi tr xut khu cao. C basa (Pangasius bocourt) l mt loi thuc h c tra (Pangasius), do trong cc bo co v phm vi bi nghin cu ny th c tra, c basa u c gi chung l c tra. C tra phn b mt s nc ng Nam nh Campuchia, Thi Lan, Indonexia v Vit Nam, l mt trong cc loi c nui quan trng nht ca khu vc ny. Bn nc trn c ngun c tra t nhin phong ph. Tuy nhin, thi tit m p v ngun nc ngt quanh nm, lc no cng c th th nui c, l mt li th ring ca Vit Nam m nhng quc gia khc chung dng M Kng khng c c. y l mt trong nhng yu t a Vit Nam tr thnh nc c sn lng c tra ln nht th gii, chim v tr gn nh c tn (99,9%) th trng mt hng c tra. Chnh v c th ny nn vic nui trng c tra ca Vit Nam ch yu tp trung gn nh ton b ti khu vc BSCL. Theo Vin Chnh sch v Chin lc pht trin nng nghip nng thn c s pha Nam, kim ngch xut khu thu sn ca ng bng sng Cu Long nm 2008 t gn 2,5 t USD, chim hn 60% tng kim ngch xut khu thu sn ca c nc. Ring mt hng c tra chim 51,8% tng sn lng xut khu, t gi tr 1,453 t USD ng gp ti 2% GDP ca c nc v khong 32,2%24 tng kim ngch xut khu ca ngnh thu sn. Cng trong 10 nm qua (1998 2008), sn lng nui trng c tra, tng 50 ln, vt mc 1,2 triu tn, gi tr xut khu tng
23

CA KHU VC NG BNG SNG CU LONG (BSCL)

ng bng sng Cu Long l mt b phn ca chu th sng M Kng c din tch 39.734km, bao gm 12 tnh v 1 thnh ph: An Giang, Bc Liu, Bn Tre, C Mau, ng Thp, Hu Giang, Kin Giang, Long An, Sc Trng, Tin Giang, Tr Vinh, Vnh Long v TP. Cn Th 24 Nm 2008, ngoi c tra, cn c Tm ng lnh ng gp 36,1%, mc v bch tuc ng lnh (7.1%), c ng (4.2%), Hng kh (3.2%), Hi sn khc (8.1%), C khc (9.2%)
http://svnckh.com.vn

49

65 ln, t xp x 1,5 t USD. Mt hng ch bin t c tra c mt trn 130 quc gia v vng lnh th trn th gii. y c nh gi l mt giai on pht trin thn k ca ngnh sn xut c tra ca Vit Nam, c ng gp ln trong vic a Vit Nam tr thnh mt trong mi quc gia xut khu thy sn hng u th gii.25 Cng vi sn xut la go, sn xut c tra tr thnh ngnh sn xut mi nhn, mang tnh chin lc ca khu vc BSCL. Ngnh sn xut c tra khng nhng c ngha quan trng trong vic xut khu thu v mt lng ngoi t ln m cn to cng n vic lm cho hng chc vn nng dn BSCL. Con s ny cng c ngha hn i vi mt ngnh sn xut ch s dng din tch nui nh b (khong 6.160 hc ta mt nc, tnh n thng 12/2008) bng 1% din tch nui tm v 0,1% din tch trng la nhng li to ra nhng sn phm c tnh cnh tranh cao, sc chim mt t trng ln th trng c tht trng. Vi gi tr xut khu cao v vai tr ngha quan trng ca c tra i vi khu vc BSCL ni ring v c nc ni chung, chnh ph xc nh c tra l sn phm xut khu ch lc c li th cnh tranh cao trn th trng quc t, ng thi chnh ph yu cu thnh lp Ban ch o sn xut, tiu th c tra do B trng NN&PTNT ng u. y l nhng bc i ban u nhm a con c tra tr thnh sn phm chin lc ca ngnh thy sn Vit Nam. 2.2. KT QU HOT NG CA NGNH SN XUT C TRA XUT Hot ng sn xut c tra xut khu BSCL c xem xt qua bn thnh phn chnh tham gia vo qu trnh sn xut, l: Ngnh nui trng (ngi nui ng vai tr trung tm), ngnh ch bin (doanh nghip ch bin ng vai tr trung tm), hot ng xut khu v s tham gia ca cc ngnh dch v ph tr (cung cp con ging, thc n chn nui, th y, ngn hng, ). Trong phm vi ti nghin cu s cp ln lt n tnh hnh hot ng ca tng thnh phn chnh v nh gi mi lin kt gia cc thnh phn ny trong chui sn xut c tra xut khu. 2.2.1 Ngnh nui trng c tra 2.2.1.1Cc hnh thc sn xut c tra:
25

KHU NG BNG SNG CU LONG

Nm 2008, Vit Nam l nc c gi tr xut khu thy sn ng th 8 trn th gii (ng sau cc nc: Trung Quc, Na Uy, Thi Lan, M, an Mch, Canada, Chile)
http://svnckh.com.vn

50

Ngi nng dn BSCL c truyn thng nui c tra t rt lu, chim trn 98% sn lng c da trn ca c nc v dn u sn lng xut khu trong cc loi c nc ngt. Nui c tra thm canh c tp trung ch yu dc hai bn sng Tin, sng Hu v cc cn ni trn sng. Nhn chung c bn hnh thc ch yu c cc c s nui p dng l: nui trong ao, hm; nui trn cn, bi bi; nui c tra ng qung; nui trn lng b. Trong ngi dn ch yu thm canh trong ao, hm vi nng sut cao t 150 500 tn/ha/v. i vi nhng c s nui qui m nh thng tn dng ao, mng, vn sn c. i vi nhng c s nui qui m ln, v tr ao nui thng gn cc sng rch thun tin cho vic cung cp thot nc, vn chuyn khi thu hoch v cung cp ging, thc n phc v sn xut. 2.2.1.2Din tch nui: So vi cc i tng nui khc th din tch nui c tra khng ln, tuy nhin do nng sut nui rt cao nn sn lng nui ng gp mt phn quan trng trong tng sn lng nui trng thy sn ca vng v c nc. Din tch nui c tra khu vc BSCL nhn chung c xu hng tng chm trong giai on va qua. Nm 2005, din tch nui t 4.912,5 ha tng gp 2,3 ln so vi nm 2000 v 3,81 ln so vi nm 1997. Nm 2008, din tch nui c tra l 6.160 ha tng 1,25 ln so vi nm 2007. Bng 2.1 Bng s liu din tch nui trng c tra giai on 2005 06/2009 Nm Din tch nui trng (ha) Sn lng (tn) 2005 4.912,5 371.482 2006 4.243 567.082 2007 4.919,7 900.332 2008 6.160 1.150.000 06/2009 5.001 293.304

(Ngun: n sn xut v tiu th c tra vng BSCL n nm 2020)

Cui nm 2006, do gi bn c nguyn liu gim thp (xung di 9.000/kg) nn din tch nui c tra gim xung cn 4.243 ha, sau gi c xu hng tng ln n thng 06/2007 din tch nui t 4.919,7 ha v tip tc tng n 6.160 ha vo thng 12 nm 2008. Trong 6 thng u nm 2009 din tch th nui c tra vng BSCL l 5.001 ha t 73% so vi k hoch nm 2009. 2.2.1.3 Sn lng:

http://svnckh.com.vn

51

Sn lng nui trng c tratng lin tc. T 22.550 tn nm 1997 ln 371.482 tn nm 2005 (gp 16,47 ln). Tc tng trng sn lng trung bnh giai on 1997-2005 l 41,94%/nm, cao hn rt nhiu so vi tng trng bnh qun din tch l 19,3%/nm. Nm 2006, sn lng c tra t 567.082 tn, n nm 2007 sn lng c tra tng ln 900.332 tn v nm 2008 t xp x 1,2 triu tn, tng trng trung bnh sn lng t 2005 2008 l 47,83%/nm. Din tch v sn lng nui c tra tp trung ch yu 8 tnh l An Giang, ng Thp, Cn Th, Bn Tre, Tin Giang, Vnh Long, Sc Trng v Hu Giang. Nm 2008, din chim 96,4% tng din tch nui c tra ca c BSCL (5.940/6.160 ha), sn lng chim 99,2% tng sn lng nui c tra ca c BSCL 2.2.1.4Nng sut: Cng vi sn lng, nng sut nui c tra tng lin tc trong nhng nm gn y. Nng sut c tra nui ngy mt tng nhanh, nm 2008 nng xut bnh qun t khong 200 tn/ha, nhng tnh 6 thng u nm 2009, nng sut bnh qun t khong 250 tn/ha. c bit ti ng Thp nng sut t t 300-320 tn/ha. Cc tnh BSCL c li th rt ln pht trin ngnh nui trng c tra. Tuy ch vi hn 6000 ha nui 9 tnh thnh ph trong vng nhng gi tr xut khu c tra giai on 2000 2008 gn ui kp tm nc l.26 2.2.2 Cc ngnh cung ng khc Cc ngnh dch v ph tr cho ngnh sn xut c tra bao gm: ngnh sn xut ging c tra; dch v cung ng thc n v th y, cng tc khuyn ng, c s h tng phc v vic nui c tra 2.2.2.1Hot ng sn xut v cung ng ging c tra: Trc nm 1990, ngun cung cp ging c tra nui thng phm duy nht t vic vt ging ngoi t nhin, do sn xut ging gp kh khn v k thut v hiu qu sn xut khng cao. Nm 2000, khu vc BSCL hon thin qui trnh sinh sn nhn to v sn xut nhiu ni trong vng, trong ch yu An Giang v ng Thp. Trong giai on 2000-2004, ngun ging c tra cung cp cho nui thng phm vn cn l thuc vo ging t nhin (trn 50%). T nm 2004 tr li
26

Theo thng k ca VASEP: Nm 2008, t trng ng gp vo kim ngch xut khu thy sn ca tm ng lnh l 36,1%, c tra l 32,2%
http://svnckh.com.vn

52

y, tnh hnh sn xut ging c nhiu chuyn bin tch cc, lng ging cung cp cho nui thng phm tng dn ln, n thi im nghin cu (thng 06/2009) gn 100% lng ging phc v nui thng phm c cung cp t ngun sn xut nhn to. Trong ni bt l trung tm ging thy sn nc ngt Quc gia Ci B (thuc Vin Nghin cu nui trng thy sn II) c u t c s vt cht h tng tng i ng b nghin cu, lu gi v to ging gc sch bnh. H thng cc c s sn xut ging tp trung nhiu ng Thp v An Giang. S lng cc c s ng dng v sn xut c tra tng lin tc trong nhng nm 2005 2008. Trong , ng Thp l ni c nhiu c s sn xut ging nht vng. Nm 2000, ng Thp ch c 43 c s sn xut v ng dng tng ln 1.000 c s sn xut v ng dng nm 2008. Theo s liu ca Cc nui trng thy sn, nm 2006 ton vng c 799 c s sn xut v ng dng c tra v sn xut c 2.919 triu con ging. Din tch sn xut v ng dng ging l 192,3 ha nm 2006 tng ln 498,3 ha vo thng 06/2007; trng im sn xut c tra ging trong vng l An Giang, ng Thp v Cn Th. V cht lng ging nhn chung ging nui c cung cp t cc vng Hng Ng - ng Thp v An Giang c cht lng tt. Tc tng trng ca c nui thng phm tng i n nh (6 thng t 1 kg), t l sng cao (80-95%), kch c ng u, t b dch bnh trong qu trnh sn xut. T l ng t bt ln hng cng c ci thin ng k, ban u ch t khong 10-15% sau nng ln 25-30%, c ni t 35%; k thut ng t c hng ln c ging cng c ci thin ng k, a t l sng t 60% ln n 80-85%.27 Tuy nhin, do cng tc kim tra, gim st cn nhiu hn ch, bn cnh tc tng trng v nhu cu con ging tng nhanh nn cht lng con ging ngy cng gim thp v c du hiu b suy thoi. Nhiu c s sn xut con ging s dng c b m p nhiu ln trong nm hoc ly c nui cng n v thnh c b m dn n hin tng cn huyt, thoi ha. 2.2.2.2Hot ng sn xut v cung ng thc n:

27

Theo: n sn xut v tiu th c tra vng BSCL n nm 2020, B Nng nghip v Pht trin nng thn.
http://svnckh.com.vn

53

Thc n s dng nui c tra khu vc BSCL thng c hai loi chnh: Thc n cng nghip dng vin ni v loi thc n t ch bin. Nm 2006, c 31 nh my ch bin thc n (trc thuc 29 doanh nghip28) vi tng cng sut 492.100 tn/nm. Nm 2008, c khong hn 90 nh my sn xut thc n phc v nui trng thy sn, trong c thc n cho c tra tp trung ch yu tnh Cn Th, Bnh Dng, ng Nai, Cc nh my sn xut thc n phc v nui c tra phn ln l cc doanh nghip lin doanh vi nc ngoi. Bn cnh , mt s c s nui qui m trang tri hoc c c s ch bin thc n vi qui m 1-3 tn/ngy. t sn lng 1,2 triu tn c tra nguyn liu th cn khong 1,7-1,8 triu tn thc n; trong sn xut trong nc nm 2008 t 1,2 triu tn (chim 66,67%), phi nhp khu 500.000 tn (chim 27,78%) cn li l thc n t ch. Chi ph s dng thc n cng nghip trong sn xut cao hn s dng thc n t to, tuy nhin s dng thc n cng nghip dng vin ni hn ch c tnh trng nhim mi trng nc nui. Theo s liu iu tra nm 2008 c khong 80% h nui s dng cc ph ph phm trong cc sn phm nng nghip t ch bin thc n, nhm gim gi thnh sn phm bi l gi thc n chn nui chim ti 80% chi ph sn xut. 2.2.2.3 Khoa hc cng ngh v c s h tng phc n nui c tra Vin nghin cu Nui trng thy sn II xy dng c quy trnh cng ngh nui c tra v quy trnh cng ngh nui c tra m bo v sinh an ton thc phm. Cng ngh to ging gc sch bnh bc u ng dng c hiu qu ti mt s c s ng dng ging; cng ngh x l nc thi v cc bin php gim thiu mi trng trong ao nui c p dng. Bc u c s theo di din bin cc yu t mi trng sng Tin, sng Hu v nhng vng nui c tra tp trung. Tuy nhin tn sut quan trc cn tha, cha mang tnh i din v cha cnh bo thng xuyn, kp thi cho ngi nui c. Hn na, cc c s nui c tra li phn tn nh l, do cng tc qun l v x l mi trng gp nhiu tr ngi.

28

Cc doanh nghip ch bin thc n cho thy sn in hnh nh: Uni Presedent, Tom Boy, Cargill, Green Feed, An Huy,
http://svnckh.com.vn

54

V c s h tng, trong s 6.160 ha nui c tra vi sn lng t trn 1,2 triu tn th khong 60-70% khu nui tp trung do cc doanh nghip u t c s h tng; 30-40% l cc nng h nui nh l cha c u t thch ng v h thng mng mng cp thot nc, ng in, giao thng, trm bm v h thng x l nc thi. Hin nay, hu ht din tch nui c ao, nui cn u cha c h thng ao lng v ao x l nc thi. Nc c cung cp v thi trc tip t sng rch vo ao nui v ngc li, do nh hng xu n mi trng v ngun nc xung quanh khu vc nui. Vn nhim ngun nc, cng vi vic s dng khng sinh cng l nguyn nhn chnh dn n lng khng sinh vt qu qui nh cho php trong sn phm, nh hng n uy tn v thng hiu c tra Vit Nam. Nm 2008, B Nng nghip v Pht trin Nng thn ra ch trng u t c s nui c tra tp trung An Giang v ng Thp nhng cha c kinh ph thc hin. 2.2.3 Ngnh ch bin c tra 2.2.3.1 Cng sut v sn lng ch bin c tra S lng, quy m nh my ch bin c tra lin tc tng nhanh trong nhng nm qua. Nm 2000, ton vng ch c 15 nh my vi cng sut 77.880 tn/nm, n nm 2007 l 64 nh my, cng sut t 682.300 tn/nm. Tnh n thng 6 nm 2008, ton vng c 80 nh my ch bin, cng sut thit k 965.800 tn/nm.
Bng 2.2: S lng v cng sut thit k cc nh my ch bin c tra trong vng 2000 2007
Danh mc S nh my ch bin Chuyn Kt hp 2000 1 14 77.880 689 1 2001 2 17 2002 2 18 2003 2 21 2004 4 29 2005 5 31 2006 20 33 2007 26 37

Cng sut thit k (tn/nm) Sn lng ch bin (tn) Hiu sut (%)

88.540 119.331 1.970 2 27.980 23

144.945 230.740 281.740 33.304 23 82.962 36 140.707 50

495.351 682.300 286.600 386.870 58 57

(Ngun: n sn xut v tiu th c tra vng BSCL n nm 2020)

2.2.3.2 Mt hng ch bin


http://svnckh.com.vn

55

Trc y, c tra c xut khu ch yu di dng phi l cp ng n thun (ng block v ng ri), nhng n nay, cc mt hng ch bin c a dng ha, xut hin nhiu sn phm ch bin c gi tr gia tng cao. Ngoi dng ch bin sn th mt s doanh nghip cn c mt hng kh (ch yu An Giang). Bn cnh , nhiu doanh nghip cn tn dng ph liu ch bin thnh cc sn phm c ch nh du c, bt c lm tng hiu qu sn xut v hn ch gy nhim mi trng. 2.2.3.3Nhu cu nguyn liu ch bin Thi gian u (1998 2001) do cha tm c th trng xut khu nn lng c tra nui ch yu c tiu th ni a, xut khu ch chim di 10% sn lng. Nm 2002 nh du s tng trng t ph ca th trng xut khu, c n 54% sn lng nui c a vo ch bin xut khu. Nhng nm gn y, c bit t sau nm 2003 sau khi b M kin bn ph gi, Vit Nam m rng xut khu sang cc th trng mi do t trng c nguyn liu c ch bin xut khu lin tc tng chim khong 90% tng sn lng c tra nui. Bng 2.3: Nhu cu nguyn liu ch bin xut khu giai on 2000 - 2007
Danh mc Sn lng nui Nguyn liu cho ch bin xut khu29 T trng XK (%) 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007

105.446 109.927 154.907 199.100 272.412 416.908 825.000 1.150.000 2.067 2 5.910 5 83.940 54 93.246 231.628 390.701 751.224 1.011.516 47 85 94 91 88

(Ngun: n sn xut v tiu th c tra vng BSCL n nm 2020) Nguyn liu c cung cp cho cc nh my bi hai ngun chnh: Ngun nguyn liu do chnh vng sn xut nguyn liu ca nh my cung cp v nguyn liu mua t cc c s nui ring l. 2.2.3.4 Qun l cht lng sn phm c th xut hng ha sang cc th trng nc ngoi, c bit l nhng nc c yu cu cht lng cao nh EU, M, Nht th hu nh mi doanh nghip
29

Tnh ton quy i t lng thnh phm xut khu giai on 1998 - 2007
http://svnckh.com.vn

56

u phi p dng cc Chng trnh qun l cht lng nh HACCP, SQF 2000CM, SQF 1000CM, ISO 9001:2000, Halal, BRC v qun l mi trng nh ISO 1400030. Tuy nhin cng tc qun l cht lng cn nhiu bt cp nh: cha kim sot c vic bun bn khng sinh ha cht khng r ngun gc trong nui c tra; qun l vng nui cha hiu qu, vn truy nguyn ngun gc sn phm gp nhiu kh khn mi ch dng li n khu truy xut c s nui, cn trc th cha thc hin c. Trong thi gian qua, Vit Nam gp phi nhng tr ngi v kim nh cht lng sn phm gay gt ca cc th trng kh tnh nh v M, EU iu tra d lng khng sinh flouroquinolones, v c tra b iu tra cha cht gy ung th ti Italia v Ai Cp Cc v iu tra ny c nh hng tiu cc n thng hiu ca c traVit Nam. 2.2.4 Hot ng xut khu c tra C tral mt hng sn xut theo chin lc xut khu l ch yu. Tc tng trng bnh qun ca hot ng xut khu giai on 2000 2007 t 77% v sn lng v 68% v kim ngch. Tc tng kim ngch xut khu thp hn tc tng sn lng cho thy gi xut khu trung bnh c xu hng gim dn (Hnh 2.5) ; nh vy mt hng gi tr gia tng tuy c ch trng, song vn chim t l nh trong tng khi lng sn phm ch bin xut khu. Tc tng trng t mc k lc l 179% vo nm 200431 v 124% vo nm 2006. Nm 2008, mt hng c trachim 51,8% tng sn lng xut khu, t gi tr 1,453 t USD ng gp ti 2% GDP ca c nc v khong 32,2% tng kim ngch xut khu ca ngnh thu sn. Ch trong vng 5 nm tr li y (2003-2008) khi lng c traxut khu tng 19,24 ln t 33.304 tn nm 2003 ln 640.830 tn nm 2008; gi tr xut khu tng 17,75 ln, t 81,9 triu USD nm 2003 ln n 1,453 t USD nm 2008.
Bng 2.4: Bng sn lng v kim ngch xut khu c tra giai on 2000 - 2007 Nm 2000 Ch tiu Sn lng
30 31

Tng 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 bnh qun 689 1.970 27.980 33.304 82.962 140.707 286.600 386.870 77%

y l cc tiu chun quc t (xem gii thch mt s thut ng - ph lc 1.2) Mt nm nh du s m rng th trng mi (EU, Nga, Ucraina) sau khi M kin bn ph gi c tra
http://svnckh.com.vn

57

(tn) Kim ngch (nghn USD) Gi trung bnh (USD/kg) 2.593 3,76 5.618 87.055 81.899 228.995 328.153 736.872 979.036 2,85 3,11 2,46 2,76 2,33 2,57 2,53 68% -5%

(Ngun: Thng k xut khu thy sn 10 nm (1998 2007), VASEP 2008) Hnh 2.5: th sn lng v kim ngch c tra, giai on 2000 2008

(Ngun: VASEP)

C cu th trng lin tc c s thay i qua tng nm trong giai on 2003 2007. Th trng M c s bin ng mnh nht do xy ra v kin chng bn ph gi vo nm 2003. Tuy nhin, sau th trng xut khu c tra Vit Nam c m rng hn sang cc th trng ng u, Trung M, Trung ng, Bc Phi, c bit l sang EU v gn y nht l Nga. C th ni EU, Nga th ch cho th trng M trong giai on 1999 2002. Trong nhng nm t 2006 tr li y, Ucraina l th trng mi ni nhp khu nhiu c tra ca Vit Nam ch sau khu vc EU v Nga.

http://svnckh.com.vn

58

Hnh 2.6: Biu c cu th trng xut khu c tra ca Vit Nam nm 2008

(Ngun s liu: VASEP, Tp ch thng mi thy sn s 110 thng 02/2009)

n nay, c tra Vit Nam c mt khong trn 130 quc gia v vng lnh th trn ton th gii. Trong , th trng EU, Bc M, Nga v Ucraina l nhng th trng c vai tr quan trng v chim t trng ln nht. 2.2.5 Thc trng s lin kt gia cc khu trong qu trnh sn xut c tra xut khu ng bng sng Cu Long 2.2.5.1 Nhn chung, mi lin kt trong hot ng sn xut c tra xut khu khu vc BSCL yu c v lin kt dc ln lin kt ngang Trong chui gi tr con c tra tn ti hai mi lin kt, l lin kt dc v lin kt ngang. Lin kt dc l lin kt gia cc thnh phn tham gia vo chui sn xut nh gia nng dn l ngi cng cp nguyn liu vi nh my ch bin, gia nng dn nui c v cc nh cung cp thc n, con ging. Lin kt ngang l lin kt trong tng cng on, nh mi lin kt gia B Nng nghip v Pht trin nng thn qun l ngnh, Hip hi ch bin v xut khu thy sn Vit Nam, Hi ngh c Vit Nam, lin kt gia nhng ngi nui c; lin kt ni b gia cc nh my ch bin vi nhau, thm ch l lin kt ca nhng nh cung cp con ging, mi lin kt gia nhng nh my cung cp thc n Nhn chung, trong thi gian qua c hai mi lin h ny u thiu v yu, thng xuyn xut hin nhng mu thun v li ch.

http://svnckh.com.vn

59

Lin kt dc: S pht trin qu nhanh ca ngnh cng nghip c tra trong khi

mi trng kinh doanh cha pht trin tng xng cng lm cho xung t li ch gia cc thnh phn tham gia trong chui dn n tnh trng mnh ai ngi y lm. Trong mu thun li ch gay gt nht trong lin kt dc l mu thun li ch gia ngi nui v doanh nghip ch bin. C mt thc trng ko di trong nhiu nm qua, c tra nguyn liu phc v cho ch bin xut khu ht khng hong tha li n khng hong thiu. Mu cht ca vn l mi lin kt gia ngi nui, vng nui, sn lng nui vi doanh nghip ch bin v nng lc ch bin cha cht ch. Do pht trin t pht khng theo quy hoch, khi gi c tng, ngi dn x nui c t, bt chp cnh bo v mt cuc khng hong tha. n cui v xy ra tnh trng c nguyn liu khng hong tha, c nui kh tiu th,32 gi bn thp hn gi thnh nui khin cho ngi nui chu tnh cnh l nng v ng bn b vc ph sn. Tnh trng thiu nguyn liu cho ch bin xy ra, dn ti hu ht cc nh my hot ng cm chng, do thiu nguyn liu, phi cho cng nhn ngh lm vic khng thi hn v khng c vic lm. Vic lin kt gia doanh nghip ch bin v ngui nui cn lng lo bi cc hp ng bao tiu sn phm cha cht ch. V ngi th b ng, c nguy c tn thng cao trong mi lin kt ny chnh l ngi nui c. Trc thc trng , xut hin mt s doanh nghip p dng m hnh hp nht theo ngnh dc bc u em li hiu qu thit thc. Trong m hnh ny, doanh nghip ch bin u t quy hoch vng nui c thng phm, thm ch u t sn xut ging, thc n chn nui, gn nh khp kn quy trnh sn xut. in hnh nh m hnh lin kt ca HTX Thi An ( Mn - Cn Th) vi Cng ty Hng Vng theo nguyn tc: Nng dn lo con ging v nui c, doanh nghip cung cp thc n cho c tn ao nui v thng xuyn kim tra k thut, mi kg c thu hoch nng dn c hng 2.500 ng, ngay trong v u em li kt qu tt, gia lc kh khn vi con c tra th HTX vn thu li nhun n nh 1,5 t ng/1.000 tn c.33 Bn cnh u nm 2009, CTCP Hng Vng b vn u t, mua sm
32

Giai on cui nm 2008, u 2009, gi c nguyn liu bn thp hn gi thnh nui t 2.500 n 3.600 ng/kg, ngi nui l nng, dn n 40% s ao nui ng bng sng Cu Long xy ra tnh trng "treo ao" 33 Theo website: http://www.vietlinh.vn/ktcbxnk/VLktcbxnkShowContent.asp?ID=1179
http://svnckh.com.vn

60

dy chuyn t sn xut thc n. Theo k hoch, nm u tin cng ty sn xut khong 100.000 tn thc n thy sn cc loi, trong 60% dng trong h thng nui nguyn liu ca Hng Vng v 40% s bn ra th trng. Mt v d khc, v m hnh ca CTCP Xut nhp khu thy sn An Giang (Agifish). Nm 2005, Agifish ch ng thnh lp lin hp sn xut c sch APPU, cc h nui cam kt cung cp cho cng ty c t tiu chun SQF thng qua hp ng, c 32 h nui c qui m ln tham gia, p ng 70% sn lng c nguyn liu ch bin xut khu. Vi Agifish, ch dng li vic thnh lp lin hp sn xut c sch m bo ngun nguyn liu m bo cht lng v s lng cho qu trnh ch bin ca cng ty, cng ty cng hn ch vic u t dn tri. M hnh APPU ca Agifish l mt m hnh c th tham kho v nhn rng, tuy nhin trong di hn, sau khi pht trin i vo n nh, Lin hp sn xut c sch APPU nn tn ti mt cch c lp so vi Agifish.34 Nhn chung, nhng m hnh ny mi ch dng li cc doanh nghip ln nh CTCP Vnh Hon, CTCP Hng Vng, CTCP xut nhp khu thy sn An Giang (Agifish), CTCP Nam Vit (Navico). Bn cnh mi lin kt chnh gia cc thnh phn tham gia trc tip vo chui sn xut cn c mi lin kt gia cc nh cung ng dch v thc n chn nui, thuc th y, ngn hng vi ngi nui trng, ch bin. Nhn chung nhng mi lin kt ny da trn hp ng kinh t. Ngn hng ng vai tr l ngi cho vay, cung cp vn cho cc t chc. Thc t, ngi ch bin v c bit l ngi nui trng vn cn kh khn trong vic tip cn ngun vn ln Lin kt ngang: Nhn chung s lin kt gia B NN&PTNT, Hip hi ch bin v xut khu thy sn Vit Nam, ri Hi ngh c Vit Nam cn cha cht ch. n nm 2009 chng ta mi bc u a ra n v thnh lp c ban ch o sn xut v tiu th c tra. Trc , cc quy nh ban hnh v quy hoch, qun l vng nui, cc tiu chun VSATTP u cha c cc c quan chc nng phi hp vi nhau gii quyt trit cc vn tn ti. Bn cnh vn ni cm chnh l s s cnh tranh bng phng thc ghm gi gia cc doanh nghip ch bin vi nhau. Nhm tranh ginh th trng, cc doanh nghip ch bin thay v hp tc vi
34

L do ca vn ny s c phn tch k trong mc 2.3 ca chng ny.


http://svnckh.com.vn

61

nhau, cc doanh nghip li cnh tranh khng lnh mnh vi nhau bng cch ghm gi sn phm, ct bt chi ph sn xut, ct gim chi ph theo di cht lng v sinh an ton thc phm, iu ny lm gi sn phm gim khng nhng gy bt li cho chnh doanh nghip, m cn c nguy c i mt b kin bn ph gi sn phm35. S cnh tranh khng lnh mnh ngay gia cc cng ty trong nc nh hng khng nh n uy tn thng hiu cht lng sn phm c tra xut khu. Trc thc trng trn, B NN&PTNT thnh lp m hnh Ban iu hnh xut khu c tra vo th trng Nga36 v bc u pht huy tc dng ca li th lin kt ngang. Ban iu hnh l i din cho cng ng doanh nghip ch bin, xut khu c tra Vit Nam thng lng thng nht vi i tc pha Nga v sn lng, cht lng, gi c ca sn phm c tra phil ng lnh xut khu sang th trng Lin Bang Nga. Vi nhng hiu qu bc u c coi nh l mt thnh cng trong vic hp tc theo lin kt ngang gia cc doanh nghip ch bin v xut khu. 2.2.5.2 Cha xy dng c c ch chia s thng tin dn ti tnh trng thiu thng tin, v thng tin khng chnh xc v y khin hot ng sn xut c tra khng n nh v sn lng, cht lng, v gi. Trong sut thi gian qua, tnh trng thiu thng tin, thng tin d bo khng y xy ra thng trc i vi cc c s nui trng, con ging v ngay c doanh nghip ch bin. S pht trin ngh nui c theo phong tro, s lin kt ri rc gia ngi nui c v nh my ch bin dn n tnh trng ngi nui khng bit v nhu cu th trng, ngi ch bin khng nm c sn lng c thc c ti cc ao. H thng thng tin d bo cung cu ca th trng cha c ch trng, cng vi gia ngi nui trng vi cc doanh nghip ch bin xy ra tnh trng mt cn i thng tin mi khi n ma v thu hoch c, dn n tnh trng mt cn bng cung cu, v nh my ch bin p gi nng dn. Ngi chu ri ro do thiu thng tin nhiu nht chnh l cc c s nui trng v ng dng con ging. Chnh v thiu
35

B kin bn ph gi s y cc doanh nghip Vit Nam vo tnh th kh khn do Vit Nam vn cha c nhiu nc cng nhn l nn kinh t th trng cho n nm 2018. 36 Thng 04/2009, thnh lp Ban iu hnh xut khu c tra vo th trng Nga v bc u thu c kt qu kh quan: thng 5, thng 6/2009, Ban iu hnh xut sang Nga c trn 10.000 tn c tra. Ring thng 7, d kin xut khong 15.000 tn
http://svnckh.com.vn

62

thng tin v cc thng tin v th trng khng y dn n cc thnh phn tham gia vo cc cng on cung ng sn phm c tra lun tnh trng b ng trong sn xut, sn lng khng n nh s nh hng n vic p ng n hng ca cc nh nhp khu c tra. Thc t cng cho thy, vic cc doanh nghip ch bin xut khu mt cch t sn phm vo cc th trng bt chp mi thng tin cnh bo v tiu chun VSATTP, ri ro v t gi v nguy c b kin bn ph gi lm cho gi c tra ca Vit Nam gim lin tc trong nhng nm qua. Gi trung bnh nm 2000 l 3,76USD/kg n nm 2007 gi ch cn 2,53USD/kg. H thng thng tin khng ch dng li vic cung cp thng tin d bo th trng hay k hoch sn xut ca cc thnh phn tham gia vo qu trnh sn xut, h thng thng tin cn bao gm cc thng tin cp nht v k thut nui trng v ch bin, cc tiu chun VSATTP ca cc th trng, nhng phn hi v sn phm t th trng xut khu. Nhng thng tin ny l c s cho sn phm c tra c th p ng nhu cu khch hng tt hn th li khng c chia s ti tt c cc thnh phn tham gia vo cc cng on sn xut . Nhng thng tin v cc khu sn xut khng r rng gy kh khn trong vic truy xut ngun gc v cp m vng nui c php xut khu. iu ny s nh hng trc tip n cht lng VSATTP ca sn phm, gy tn hi n thng hiu c tra. Tm li, thng tin l nn tng cc mt xch trong chui sn xut c th ch ng trong vic thng nht k hoch sn xut, mc tn kho, v thit lp k hoch di hn. Tuy nhin thc trng ngnh sn xut c tra xut khu khu vc BSCL cha c c ch phi hp dng thng tin trong chui c thng sut dn n nhiu bt cp trong cng tc d bo v ln k hoch sn xut, iu ny lm nh hng rt ln ti li nhun chung ca ton ngnh. 2.2.5.3 H thng c s vt cht trong vn chuyn v lu kho cha pht trin tng xng vi tc tng trng ca ngnh, dn n tnh trng dng chy hng ha (c tra nguyn liu v sn phm ch bin) b gin on nh hng n nng sut sau thu hoch, kh nng p ng n hng nhanh v cht lng sn phm. a s c s nui trng c tra nguyn liu c phn b ch yu xung quanh lu vc ca Sng Tin v Sng Hu, do rt thun tin trong vic vn chuyn c
http://svnckh.com.vn

63

tra sau thu hoch ti nh my ch bin. Thu mua c thng c thc hin bi hai i tng chnh l: thng li v cc doanh nghip ch bin k kt hp ng bao tiu sn phm. Phng tin vn chuyn c nguyn liu n cc nh my ch bin thng bng cc phng tin th s, khng phi phng tin chuyn dng, nh: ghe, thuyn v t. C s h tng giao thng cha ng b, hn na, cc c s nui c tra thng phn tn, khng tp trung thnh vng qui m ln. y cng gy nn nhng hn ch trong cng tc vn chuyn, thu mua, nh hng ti nng sut sau thu hoch. Do c th ca sn phm thy sn ni chung v c tra ni ring l vng i sn phm ngn, rt d b n hng, do cng tc thu mua v chuyn c nguyn liu n cc nh my cng nh lu kho lnh i hi phi nhanh, kp thi m bo c cn ti nguyn. Hn na c tra nguyn liu phi thu hoch khi kch thc v trng lng c t tiu chun (thng khong 1,0-1,1 kg) nu khng thu hoch nhanh c s b tr la v gi thnh s gim, khng m bo tiu chun kht khe m pha nhp khu yu cu. 2.3 NH GI TNH BN VNG CA M HNH HP NHT THEO Trong ngnh sn xut c tra ca khu vc BSCL, trc thc trng bt n nh v cung cp nguyn liu v tiu th sn phm, nhiu doanh nghip ch bin ln nh CTCP Nam Vit (Navico), CTCP Hng Vng, CTCP Ch bin v xut nhp khu thy sn An Giang (Agifish) u t, quy hoch vng nui nguyn liu, xy dng h thng bn l sn phm, thm ch u t sn xut con ging v thc n chn nui, gn nh m hnh khp kn cc cng on ca dy chuyn sn xut. Bn cht y chnh l qu trnh hp nht theo ngnh dc, tc l s kt hp ca hai hay nhiu khu trong qu trnh sn xut vo mt ch th duy nht ( y l doanh nghip ch bin). Trong ngn hn, vic hp nht theo ngnh dc c th gip doanh nghip gii quyt tnh trng kh khn m doanh nghip gp phi trong ngn hn. Trong thc t ca hot ng sn xut c tra xut khu, vic hp nht theo ngnh dc trong giai on u s c tc ng tch cc trong vic bo m tnh n nh sn xut cho ch th chnh (doanh nghip ch bin). Hn na trong giai on u khi cc doanh nghip ch bin t u t xy dng cc c s nui trng, c s ng dng ging
http://svnckh.com.vn

NGNH DC

64

cho ring cho mnh, cc c s nui trng (lin hp cc c s nui trng) ny mong i lng vn u t v chuyn giao k thut nui trng, cc tiu chun VSATTP m cc doanh nghip ch bin cung cp cho h. Vic hp nht s gip tng cng s trao i qua li gia c s nui trng v doanh nghip ch bin, hn ch mu thun li ch gia ngi nui trng doanh nghip ch bin (v thc cht doanh nghip ch bin l ng ch u t vn, k thut cho cc c s nui trng). Nhng v lu di th y khng phi l mt s la chn c hiu qu nht v ph hp vi xu hng pht trin. pht trin bn vng, cc doanh nghip ch bin, lin hp nui trng, c s cung ng ging nn l cc ch th tn ti c lp, doanh nghip ch bin ch dng li vai tr h tr thnh lp cc Lin hp nui trng, c s con ging trong, h tr chuyn giao k thut v kinh nghim qun l lm sng t iu ny, sau y chng ta s ch ra u im v hn ch ca m hnh hp nht theo ngnh dc trong di hn: 2.3.1 u im ca m hnh hp nht theo ngnh dc Khi cc doanh nghip ch bin u t xy dng theo m hnh hp nht theo ngnh dc s gip cho doanh nghip gii quyt mt s kh khn trc mt: Th nht, vic u t xy dng c s nui trng s gip cc doanh nghip n nh vic cung ng nguyn liu cho nh my ch bin. Th hai, gip cc doanh nghip khc phc phn no nhng khim khuyt ca th trng nh rt ngn khong cch cung cu, c bit trong bi cnh cnh tranh, tnh khng n nh, khng hon ho ca th trng v cc loi hnh ro cn. Th ba, m hnh hp nht s gip cc doanh nghip trao i thng tin nhanh v t b mo m hn, t doanh nghip c th ch ng trong sn xut, iu chnh chu k, s lng v loi hnh sn phm ph hp vi i hi ca th trng. Cui cng, s hp nht cc thnh phn vo mt ch th to iu kin cho doanh nghip gim chi ph trc giao dch (chi ph tm i tc, m phn v k hp ng), chi ph sau giao dch (gim st, bo m vic thc hin hp ng, thanh quyt ton). 2.3.2 Hn ch ca m hnh hp nht theo ngnh dc Bn cnh nhng u im trn, vic hp nht theo ngnh dc c nhiu im hn ch khin cho m hnh ny v di hn s km bn vng v nhng l do sau:
http://svnckh.com.vn

65

Hn ch u tin, l cc doanh nghip ch th s phi chia s cc ngun lc, c i ng chuyn gia, i ng qun l, iu ny i ngc li qu trnh chuyn mn ha, khng tn dng c tnh kinh t theo qui m (mt trong nhng yu t cp chng 1). Th hai, s qu a dng v qui m, cng sut v tc ca cc khu trong qu trnh sn xut gy ra tr ngi an cho gia cc khu, hn ch kh nng huy ng ti a cng sut ca tng giai on. Bi l mi khu, mi giai on c c im ring, i hi cc kin thc khc nhau v k thut, qun l, tip th, nn s quan tm ca doanh nghip s b phn tn, khng th tp trung ti a vo lnh vc m doanh nghip c th mnh Th ba, hp nht theo ngnh dc s lm gim tnh linh hot ca ton h thng, trit tiu s cnh tranh pht trin mi giai on. iu ny xy ra do cng ngh v thit k gia cc b phn trong doanh nghip c s kt hp cht ch v u t vo cc khu c th nn nhng thay i v qui trnh sn xut khi c thay i nhu cu ca ngi tiu dng s mt nhiu thi gian v tn chi ph hn so vi cc ngun cung cp hoc tiu th c lp. D thy trong thc t, cc cu trc ln thng t ra km nhy cm hn i vi nhng kh nng pht trin mi do hn ch v tnh cnh tranh theo c ch th trng ch thc. Tm li, s hp nht theo ngnh dc c nhng li ch ng k i vi doanh nghip trong mt giai on nht nh, tuy nhin v lu di m hnh ny bc l nhiu hn ch, tim n nhng nguy c ri ro ln. y khng phi l mt m hnh hiu qu v ph hp vi xu hng pht trin hin i, s chuyn mn ha v tnh kinh t theo qui m c nh hng rt ln ti hiu qu sn xut. 2.4 IM MNH, IM YU, C HI V THCH THC I VI NGNH SN XUT C TRA XUT KHU CA NG BNG SNG CU LONG Da trn kt qu hot ng ca ngnh sn xut c tra xut khu khu vc BSCL, cng nh nh gi thc trng v mi lin kt gia cc thnh phn trong qu trnh sn xut t nhm nghin cu s dng phng php phn tch SWOT ch ra nhng im mnh (Strength), im yu (Weakness), C hi (Opportunity),
http://svnckh.com.vn

66

Nguy c (Threat) m ngnh sn xut c tra xut khu khu vc BSCL c th gp phi trong qu trnh pht trin tip theo. 2.4.1 im mnh iu kin t nhin ca khu vc BSCL vi h thng sng ngi cung cp ngun nc ngt di do, kh hu m p, l iu kin thun li vi vic nui trng c tra quanh nm. Hn na, nng sut nui c tra nguyn liu rt cao trong s dng mt din tch nui trng thp. c im ny gip Vit Nam tr thnh nc c sn lng c tra ln nht th gii Sn phm c tra c cc th trng a thch do gi cnh tranh hn so vi cc loi thy sn khc v tht trng, cht lng dinh dng, hp khu v vi ngi tiu dng ti cc th trng tim nng nh EU, ng u, Australia, Ai Cp Chi ph sn xut sn phm c tra ti khu vc BSCL thp do chi ph lao ng r, ngun lao ng di do, khu nui trng v ch bin tp trung, thun tin trong chuyn ch vn chuyn, cc doanh nghip ch bin tp trung gn cng bin, nn gim c chi ph vn chuyn. Tn dng li th so snh v tnh kinh t theo sn xut trn qui m ln. Cc doanh nghip ch bin thy sn c kinh nghim v qui trnh sn xut, nhanh nhn, nng ng trong vic tip cn cc th trng mi vi s tr gip t VASEP v cc Thng v Vit Nam ti nc ngoi. C tra c xc nh l mt hng xut khu ch lc ca VN v mang tnh chin lc ca vng BSCL. Sn xut v ch bin c tra nhn c s quan tm h tr v s quyt tm t pha Chnh ph v cc C quan Ban ngnh. Nm 2009, vi s ra i Ban ch o sn xut v tiu th c tra c nh du l nm tp trung quy hoch, r sot, v tng bc gii quyt trit cc vn tn ti. 2.4.2 im yu Th nht, ngi nui v ngi ch bin cha c s lin kt cht ch trong vic d bo v hoch nh sn lng, cht lng, phn chia li nhun v chia s ri ro. Cha c c ch chia s thng tin, hn ch v tip cn thng tin v th trng cng nh cc k thut nui trng, qui trnh VSATTP.
http://svnckh.com.vn

67

Th hai, s pht trin t pht ca nui trng nn khng cn i ging cho ngi nui, v khng c c quan no chu trch nhim kim sot cht lng ging. H thng cc c quan qun l nui trng thy sn t Trung ng n a phng ang trong qu trnh hnh thnh nn cn thiu v yu. Th ba, vic p dng sn xut sch t tiu chun cht lng cha ph bin, hiu qu ng dng cc tiu chun nh HACCP v chng trnh qun l cht lng cn cha cao Th t, cha c qui hoch c th v ngi nui, vic gim st, r sot, iu chnh, qui hoch cn nhiu hn ch. Cng tc nui trng pht trin mt cch t pht dn n kh khn trong qun l sn xut v truy xut ngun gc Th nm, nhiu nh ch bin v ngi nui khng tun th qui nh x l cht thi. Vic qun l mi trng v h thng quan trc cnh bo mi trng phc v thy sn cha c u t ng mc, ng b v ngun lc, hin tng nhim mi trng v dch bnh pht trin dn n ri ro cho ngi nui Th su, c s vt cht h tng phc v ngi nui cha c u t thch ng. Hu ht cc vng nui cha c h thng cp, thot nc ring bit, cha c h thng ao lng, x l nc thi. H thng phng tin vn ti cn th s so vi yu cu vn chuyn nhanh ca sn phm c tra. Th by, cnh tranh khng lnh mnh xy ra trong thng mi, hin tng tranh mua tranh bn v p gi cn xy ra gia cc nh ch bin; ng thi thng xy ra hin tng khng tun th hp ng mua bn k kt gia ngi nui v doanh nghip ch bin c tra. Th tm, gi thc n chn nui v thc n c tra thi gian qua tng t bin, m nguyn nhn su xa do ngun nguyn liu ch bin thc n trong nc ph thuc nhiu vo th trng th gii, trong khi gi sn phm c xu hng gim

2.4.3 C hi Nhng c hi do qu trnh hi nhp ca Vit Nam cng vi nhng xu hng tiu dng ca th trng. Nu m cc doanh nghip nm bt c, th y l nhng c hi cho c tra m rng th phn ca mnh ti hn 130 th trng trn th gii:
http://svnckh.com.vn

68

Trc ht, vic Vit Nam gia nhp WTO to ra c hi cho cc doanh nghip tip cn cc th trng mi mt cch d dng, bnh ng, sn phm c tra ca Vit Nam khng b i x phn bit. Bn cnh chng ta cn c hng mt s u i thu quan t cc hip nh thng mi song phng vi cc quc gia, v d Hip nh Hp tc kinh t Vit Nam- Nht Bn (VJEPA), k 01/2009 v Hip nh i tc kinh t ton din ASEAN Nht Bn (AJCEP) k 12/2008, to iu kin cho sn phm c tra vo th trng Nht Bn vi mc thu sut 0%. Trong nhng nm gn y, din bin dch bnh phc tp i vi gia sc gia cm to c hi ln cho s pht trin ca cc sn phm thy sn ni chung v c tra ni ring, khi ngi tiu dng c xu hng s dng sn phm thy sn nh l sn phm thay th. Nhu cu mt hng thy sn cc th trng nh Bc M, EU, ng u, Bc Phi lun rt ln. Nu sn phm c tra m bo cc yu cu cht lng v VSATTP, cc doanh nghip ch bin c tra tng cng xc tin thng mi thm nhp vo cc th trng tim nng trn v cc th trng mi khc, y l mt c hi cho xut khu thy sn ca Vit Nam Khng hong kinh t khin ngi tiu dng c xu hng la chn sn phm thy sn gi r, thm ngon, m bo dinh dng. y l mt li th ca c tra. V trong thi gian khng hong va qua, c tra ca Vit Nam l s la chn ca nhiu ngi tiu dng Nga, Ucraina, Ai Cp, Italia 2.4.4 Thch thc i km vi nhng c hi bn ngoi mang li, nhng nguy c, ri ro m c tra Vit Nam d gp phi trong bi cnh ngy nay bao gm: Trc ht, khng hong kinh t khin ngi tiu dng ti cc th trng xut khu tht cht chi tiu, do sn lng tiu th c tra xut khu ca Vit Nam s i mt vi nguy c st gim. S xut hin ngy cng tinh vi cc hnh thc bo h cc nc pht trin nh: cc ro cn thu quan v phi thu quan. Hng ro k thut mt s th trng nhp khu kim sot d lng ha cht v khng sinh cm nh: Chloramphenicol, Fluoroquinolones, Malachite Green, tp cht ... tr nn nghim ngt hn sau cc v pht hin c d lng khng sinh trong mt s l hng. Cc th trng tiu th c
http://svnckh.com.vn

69

tra ca Vit Nam nh Php, Ty Ban Nha, Nauy, M ngy cng s dng nhiu cc chng trnh truyn thng lm gim uy tn cht lng sn phm c tra Vit Nam mc d nhng thng tin thiu c s v con c tra c xc nhn v cht lng, nhng t nhiu nhng thng tin sai lch ny cng nh hng ti tm l ngi tiu dng cc nc nhp khu, lin i nh hng ti hot ng xut khu ca doanh nghip Vit Nam. Cc doanh nghip lun phi i mt vi nguy c b kin bn ph gi ti cc th trng EU v Hoa K. Chnh s cnh tranh khng lnh mnh bng vic gim gi gia cc doanh nghip xut khu thy sn ca Vit Nam c gy hu qu cho chnh mnh. Mt hng c tra ca Vit Nam s phi chu s cnh tranh vi cc sn phm thy sn cng hng ca cc nc Trung Quc, Thi Lan... c bit trong thi gian qua, Thi Lan v Trung Quc l hai nc u t cho con c tra mnh nht. Thi Lan u t 20 triu USD nghin cu nui c tra ao, hm37. D bo, mt hoc hai nm na li th c quyn ca con c tra Vit Nam s khng cn, v s b thu hp th phn nu nhng yu km t sn xut n tiu th chm c khc phc... Ri ro gim gi xut khu. Trong nhng nm qua, gi sn phm phi l c tra xut khu ang c xu hng gim gi. Nu nh nm 2000, gi trung bnh 3.7USD/kg c tra xut khu th nm 2007 ch cn trung bnh 2.53USD/kg c tra xut khu.38

37 38

Theo TS. Nguyn Vn Snh, Ph vin trng Vin Nghin cu pht trin BSCL (i hc Cn Th) Ngun: Thng k xut khu thy sn 10 nm (1998 2007) VASEP 2008
http://svnckh.com.vn

70

KT LUN CHNG 2 Sn xut c tra ng vai tr quan trng v l ngnh chin lc i vi khu vc BSCL. Xut khu c tra trong nhng nm gn y chim mt t l khng nh trong xut khu thy sn c nc, hin nay cng vi tm, c tra l mt hng th hai chim t trng ln nht trong xut khu thy sn, nhng tc pht trin c tra c xu hng tng nhanh hn so vi tm v l mt hng c nhiu li th cnh tranh ca khu vc BSCL. Tuy nhin trong k t nm 2003 tr li y, sn xut c tra tng qu nhanh bc l nhng mu thun xung t gia cc thnh phn tham gia chui, s qun l yu km v cng tc qui hoch cn hn ch, s mt cn i trong cung cu nguyn liu, s cnh tranh khng lnh mnh gia cc doanh nghip trong mi lin kt ngang vi nhau, nhng kh khn trong vic kim nh VSATTP v bo v mi trng ngun nc. y l nhng biu hin ca mt chui sn xut thiu bn vng, yu c v lin kt ngang ln lin kt dc. ng trc tnh trng , m hnh hp nht theo ngnh dc xut hin mt s doanh nghip ch bin c tra xut khu trong ngnh. Bn cnh nhng u im ca m hnh i vi doanh nghip trong vic khc phc nhng kh khn trc mt, m hnh ny v lu v di tt yu s bc l nhiu hn ch, n cha nhng nguy c ri ro v khng ph hp vi xu hng pht trin hin i.

http://svnckh.com.vn

71

CHNG 3: XUT XY DNG CHUI CUNG NG MT HNG C TRA XUT KHU KHU VC NG BNG SNG CU LONG
3.1 S CN THIT CA VIC XY DNG M HNH CHUI CUNG NG MT HNG C TRA XUT KHU KHU VC NG BNG SNG CU LONG Sau khi nghin cu l thuyt v chui cung ng v nh gi hot ng sn xut c tra xut khu, ti nghin cu a ra xut ng dng l thuyt v chui cung ng vo thc t hot ng sn xut c tra. Cng vi n sn xut v tiu th c tra khu vc BSCL n nm 2020, c chnh ph ph duyt trong nm 2009, xy dng chui cung ng mt hng c tra xut khu l mt hng i mi, cn thit khc phc nhng hn ch v y mnh s pht trin hiu qu, bn vng ca mt hng xut khu ch lc ny, bi nhng l do trnh by sau y: 3.1.1 Xy dng m hnh chui cung ng s khc phc nhng hn ch do m hnh hp nht theo ngnh dc to ra. Trong phn l thuyt chng 1, mc 1.3 (xu hng v s pht trin ca chui cung ng) v mc 2.3 ca chng 2, nhm nghin cu ch ra m hnh hp nht theo ngnh dc m cc doanh nghip ch bin c tra xut khu khu vc BSCL v ang to dng khng phi l mt s la chn hiu qu, ph hp vi xu th pht trin hin i, trnh sn xut mang tnh chuyn mn ha cao. khc phc nhng hn ch do m hnh hp nht theo ngnh dc to ra, th chui ung ng (m hnh lin kt dc) l s la chn ti u hn c, v l xu hng pht trin tt yu. Xy dng chui cung ng lin kt gia cc thnh phn tham gia vo chui sn xut, v bn cht l hnh thi trung gian gia mi quan h th trng thun ty v s hp nht theo ngnh dc. Chui cung ng cc thnh vin lin kt theo ngnh dc l mt s hp nht khng ton din ngha l khng c s chuyn giao s hu kim sot cho cc khu khc trong h thng, m ch l s lin kt v nh hng v kim sot cc mng ca mt h thng th trng. Trong mi quan h th trng
http://svnckh.com.vn

72

thun khit, s qun l da trn tng khu ring bit, cn trong chui cung ng lin (kt theo ngnh dc), s qun l da trn s phi hp mt cch nhp nhng ca c h thng nhm mt mc tiu duy nht l tha mn khch hng mt cch tt nht vi chi ph thp nht, t thu c li nhun cao nht. S hp tc gia cc n v cu thnh chui cung ng s to c s vng chc cho vic t chc tt hn, c hiu qu hn s phn cng lao ng gia cc n v thnh vin. N cng cho php cng c cc mi quan h lin kt v cng tc vi cc doanh nghip c lin quan trong ton chui cung ng, san s hoc h tr nhau khc phc cc ri ro trong kinh doanh. Trn thc t, hin nay hu ht cc thnh phn trong chui sn xut thy sn ni chung v c tra ni ring u tm cch hnh thnh v duy tr cc mi quan h lu di vi i tc, bn hng ca mnh. Thc trng cho thy, cc doanh nghip ch bin v ngi nui trng thng s dng hp ng bao tiu sn phm, cc doanh nghip sn xut thc n chn nui v ngi nui trng u dng hp ng hoc tha thun bng ming. Tuy nhin c s mt cn xng v qui m: cc h nui trng c qui m qu b so vi cc doanh nghip ch bin v cng ty thc n chn nui, ngi nui trng d gp nhiu ri ro (ri ro v u ra sn phm, tip cn ti chnh) hn nhng thnh phn khc. S lin kt cc h nui trng vi nhau (lin kt ngang) to thnh mt mt xch trong chui cung ng s c ting ni mnh hn. Hn na chui cung ng c th gip ct gim chi ph tm kim thng tin, phi hp nh gi, chia s ri ro, khai thc ti a li th v qui m v s chuyn mn ha trong tng giai on, to ra hiu ng lan truyn tch cc (Spillover effect) v to iu kin trong vic tp trung gii quyt tt hn nhu cu ca khch hng, bng cch s dng cc hp ng v cc c ch lin kt chin lc. Nhng thc t ny, c th khc phc v pht trin ln trong vic hnh thnh chui cung ng. 3.1.2 Xy dng chui cung ng lin kt cc thnh phn tham gia vo qu trnh sn xut, cung ng l c s gii quyt tt nhng tn ti, hn ch trong hot ng sn xut c tra khu vc BSCL, m bo a hot ng sn xut c tra i vo n nh. Xy dng chui cung ng trong ch trng n xy dng h thng thng tin, vn ti, quy hoch (nh v) sn xut cho ton chui cng nh c ch hp tc gia cc thnh phn tham gia chui s l c s tng bc gip gii quyt c thc
http://svnckh.com.vn

73

trng thiu lin kt, sn xut manh mn, nh l, mu thun gia cc thnh phn. T lm gia tng gi tr ca ton chui thng qua bo m hi ha li ch ca cc thnh vin. Ngoi nhng u im trn, xy dng chui cung ng sn xut c tra cn gip cc thnh phn tham gia chui (cc mt xch) tng cng tip cn thng tin, nht l thng tin v an ton v sinh thc phm, ci thin tt nht cht lng sn phm thng qua phn hi t khch hng. V sinh an ton thc phm, cht lng sn phm l nhng vn sng cn quyt nh n s tiu th ca sn phm. To iu kin d dng trong vic truy xut ngun gc (traceability), p ng yu cu ngy cng gay gt ca ngi tiu dng39. y l im yu ca sn phm thy sn Vit Nam40, hin nay chng ta mi ch truy xut ngun gc ti ao nui hoc i l cung cp nguyn liu ch cha truy xut n cc cng on trc (con ging, sn xut thc n, th ). iu ny r rng s nh hng rt ln n uy tn sn phm c tra ca Vit Nam. Vi nhng li th v sn xut c tra m t khu vc trn th gii c c, cng vi vng sn xut v ch bin tp trung trong mt khu vc th qu thc y l mt trong nhng iu kin thun li trong vic quy hoch cc mt xch, gim thiu chi ph vn ti, hn ch c nhng ri ro v a l. 3.1.3 Xy dng chui cung ng mt hng sn xut c tra xut khu lm tng tnh cnh tranh, cng c v tr thng hiu ca sn phm v c coi l chin lc pht trin ngnh ph hp vi xu hng pht trin tt yu. Vic xy dng chui cung ng cho mt hng c tra xut khu l ph hp vi xu hng pht trin hin nay l p dng xy dng v qun tr chui cung ng vo trong sn xut trn qui m doanh nghip v ton ngnh. Chui cung ng hoa ca H Lan l mt v d in hnh v p dng m hnh chui cung ng mang li hiu qu v thnh cng cho ngnh sn xut hoa ca nc ny. Mun pht trin bn vng hot ng sn xut c tra xut khu, th xy dng chui cung ng cho ngnh thng qua vic xy dng chui cung ng cho cc doanh nghip tham gia sn xut phi c u
39

Cc doanh nghip xut khu thy sn ca Vit Nam, mun c vo th trng EU i hi sn phm bo m tiu chun VSATTP v d truy xut ngun gc th mi c EU cp Code (M s vng nui) xut khu vo th trng ca h. 40 Vit Nam phi i mt vi nhiu v kin v d lng cht khng sinh trong sn phm c tra ti cc th trng M, EU, Ai Cp, v khng t ln cc l hng phi tr v.
http://svnckh.com.vn

74

tin hng u. V th, vic xy dng mt chui cung ng hot ng hiu qu cho ngnh sn xut c tra xut khu l mt bc i tt yu, nhm thc y s pht trin ca ngnh sn xut c tra khu vc ng bng sng Cu Long cng nh to ra sc khng vng chc cho mt hng ch lc ny trong xu th cnh tranh ngy cng khc lit, nhng yu cu kht khe v tiu chun cht lng sn phm v s bo h tinh vi ang c cc nc pht trin p dng. 3.2 C IM CA CHUI CUNG NG SN PHM C TRA XUT KHU Chui cung ng sn phm c tra ngoi mang nhng c im, cu trc, cc thnh phn cn thit ca mt chui cung ng i vi cc sn phm ni chung th bn cnh , chui cung ng sn phm c tra cn c nhng c im ring m trong qu trnh xy dng chui cung ng cn phi ch : Th nht, cc sn phm thy sn ni chung, v c tra ni ring c nhng c th yu cu tnh phi hp gia cc cng on sn xut cht ch hn rt nhiu so vi cc loi thc phm khc. Tnh ma v cao, d b n hng ca thy sn, chu k sng ca sn phm ngn, i hi khu vn chuyn, bo qun, ch bin, v lu kho phi c lin kt trong mt h thng vi mt bng cng ngh tng thch v s phi hp cc hot ng cht ch, khng b gin on. Th hai, tc sn xut ca cc khu trong chui cung ng c tra cng rt khc nhau. Cc c s nui trng cn 6-10 thng mi thu hoch, trong khi nh my ch bin i hi hot ng lin tc vi qui m nht nh, xy ra tnh trng khi tha khi thiu nguyn liu. Do , khu nui trng cn phn b cc v nui mt cch hi ha, a dng v thi gian thu hoch duy tr ngun cung nguyn liu, xy dng h thng nh kho lnh tr nguyn liu v thnh phm l mt yu t m cc doanh nghip cn ch . Ngoi ra, sn xut nguyn liu v ch bin thy sn xut khu i hi lng vn tng i ln, trong chui cung ng cn phi c s phi hp hp l v chia s cc ngun tn dng, nh tng hiu qu s dng ngun vn, gim chi ph sn xut

http://svnckh.com.vn

75

3.3

M HNH CHUI CUNG NG XUT CHO HOT NG SN

XUT C TRA XUT KHU KHU VC NG BNG SNG CU LONG.


3.3.1 Cc thnh phn chnh tham gia vo chui cung ng

Da vo thc trng v c im ca ngnh sn xut ch bin v xut khu c tra, chui cung ng sn phm c tra xut khu s c 4 thnh phn chnh tham gia vo chui cung ng, l: Nh cung ng con ging, c s nui trng, Nh my ch bin, Th trng nhp khu (th trng nhp khu y bao gm cc i l phn phi v ngi tiu dng cui cng, tuy nhin trong ti ny coi th trng xut khu l ngi tiu dng cui cng) Bn cnh , cc thnh phn khc ng vai tr cung ng dch v, sn phm, h tr cho bn thnh vin trn, bao gm: Cng ty ch bin thc n chn nui, cung ng dch v thuc th y, cng ty cung ng dch v logistics, 41 ngn hng v cng ty bo him, cc vin, c quan nghin cu ng dng, hip hi, c quan kim nh cht lng VSATTP, cng ty cung ng dch v h tr v xc tin thng mi. Mi quan h gia cc thnh phn ny42 s c m hnh ha s 3.1 di y. Trong chui cung ng mt hng c tra xut khu tn ti hai mi lin kt c bn sau: Mi lin kt dc: Mi lin kt gia cc thnh phn trong chui cung ng (nh cung ng ging, Hp tc x (HTX) nui trng, doanh nghip ch bin, th trng xut khu) Mi lin kt ngang: Mi lin kt trong ni b ca mt thnh phn. y l mi lin kt gia cc c s nui c tp hp thnh HTX nui trng. HTX s l i din cho cc n v nh l tham gia k kt hp ng thu mua, bao tiu sn phm vi cc thnh phn cn li trong chui cung ng. iu ny s c vai tr quan trng trong vic gim thiu cc ri ro khu cung ng ging v nui trng trong chui, pht huy li th kinh t theo qui m.
41

Nh cung ng dch v logistics c hiu l nh cung ng cc dch v lin quan n vn ti, lu kho, th tc hi quan, giao nhn hng ha, ng gi 42 Mi thnh phn u phi tri qua qu trnh nh gi, la chn nhng thnh phn hi t y cc iu kin tr thnh mt xch ca chui cung ng.
http://svnckh.com.vn

76

3.3.2 La chn hnh thc phn phi ph hp vi c th ca sn phm: Ni dung chnh ca xy dng m hnh chui cung ng l vic thit k m hnh cung ng m da trn bn thnh phn chnh ca hot ng sn xut c tra xut khu BSCL c s cung ng ging; HTX nui trng; Doanh nghip ch bin, xut khu c tra v th trng xut khu hot ng thng nht trn c s cn nhc n su nhn t c bn: Thi gian p ng n hng (response time) S a dng ca sn phm (product variety) S sn c ca sn phm (product avalibility) S tri nghim ca khch hng v sn phm (customer experience) Tnh hu hnh ca n hng (order visibility) Kh nng tr li hng (returnability). Mng li cung ng sn phm c tra xut khu phi ph hp vi nhng mt hng c nhu cu ln, tc chu chuyn nhanh. Ni cch khc, m hnh 1(ngi sn xut tr hng v giao hng trc tip) v m hnh 2 (ngi sn xut tr hng, giao hng trc tip v kt hp vn ti)43. M hnh 4 (ngi i l tr hng v giao hng chng cui) cng khng thch hp vi sn phm c tra, do tnh cht nh gn, khng cng knh ca mt hng ny. Mt khc, xt trong mi quan h gia c s sn xut con ging trang tri nui c v trang tri nui c nh my ch bin, mt trong nhng mc ch chnh ca vic xy dng chui cung ng l m bo tnh hu hnh ca n hng, tc l kh nng truy nguyn ngun gc xut x ca hng ha m bo nhng yu cu kht khe ca cc th trng xut khu. Do , m hnh 5 (ngi sn xut/ngi i l tr hng v khch hng t ly hng) v m hnh 6 (ngi bn l tr hng v khch hng t ly hng) khng ph hp, do kh qun l c tnh hu hnh ca n hng. Nh vy, trong 6 m hnh cp trong chng 1, m hnh 3 (ngi i l tr hng v giao hng theo kin) l s la chn kh d nht, gip chui cung ng p

43

Cc m hnh ny c gii thiu mc 2 chng 1.


http://svnckh.com.vn

77

ng nhanh n hng. M hnh ny thch hp vi nhng sn phm c cu cao nh sn phm thy sn v c tc chu chuyn trung bnh hoc nhanh. Xt theo m hnh 3, HTX nui c ng vai tr nh kho hng ca ngi i l/bn l, m bo tnh sn c ca nguyn liu giao cho nh my ch bin. y cng l im mu cht pht huy li th lin kt ngang khc phc tnh t pht, thu mua nh l v nhng ri ro trong hp ng mua bn ca cc c s nh l. Cn lu rng vai tr kho hng ca HTX ch mang tnh cht tng trng, tc l HTX nui c ch l u mi doanh nghip ch bin lin h thu mua nguyn liu cn thit, cc c s nui trng ng vai tr nh cc kho cha nguyn liu ca HTX v nguyn liu th s c vn chuyn trc tip t cc trang tri nui ny n nh my ch bin. iu ny xut pht t c im ca c tra nguyn liu ch bin phi ti sng. Hnh 3.1: HTX ng vai tr l Ngi i l tr hngca cc c s nui trng v giao hng theo kin c nguyn liu cho Doanh nghip ch bin
CS1 CS2 CS3 CS4

C s nui trng (kho

hng)

HTX

HTX ng vai tr u mi lin h


S lu thng ca sn phm Dng chy thng tin

Doanh nghip ch bin

So snh v sn lng trung bnh nguyn liu c tra ca cc trang tri nui c l 250 ha/nm, trong khi cng sut thit k trung bnh ca mt nh my ch bin l 683.200 tn/ nm. Do , m bo nhin liu u vo cho mt nh my ch bin, cn phi c mt t hp cc trang tri nui c. HTX thay mt cho cc c s nui c nguyn liu k hp ng v giao hng cho doanh nghip ch bin ngay ti c s ca ngi nui.

http://svnckh.com.vn

78

Do sn phm m cc trang tri c cung cp cho nh my ch bin ch l nguyn liu u vo c tra nn m hnh ny khng lm nh hng n tnh a dng ca sn phm. So vi iu kin khng c HTX trong chui, trong trng hp nguyn liu khng m bo cht lng, nh my ch bin s phi u t chi ph kim sot ngun nguyn liu cung cp t nhiu trang tri nui c. Vic xut hin HTX nui c s tit kim cho nh my ch bin chi ph ny, do m bo c s tri nghim ca khch hng (nh my ch bin) tt hn. Tm li, m hnh 3.1 l s la chn ph hp nht cho khu phn phi c tra nguyn liu gia HTX v doanh nghip ch bin xut khu. 3.3.3 Doanh nghip ch bin l ngi khi xng v gi vai tr ch o trong chui cung ng. hnh thnh mt chui cung ng v duy tr lin kt trong chui cung ng i hi chng ta phi xc nh c ai s l ngi khi xng v ng vai tr ch o trong chui cung ng. Nhn chung ngi khi xng chui cung ng thng l ngi c quyn lc ln hn trong c ch nh ot s lng v gi, v nm c nhiu thng tin. Ngi khi xng v nm vai tr ch o trong chui cung ng cng s l ngi xut trch nhim, quyn hn ca cc thnh vin khc. Do , cc ch th c quy m ln hn, hi t c cc yu t trn, c nng lc v kinh nghim t chc, qun l, mnh v ti chnh v nhn lc nn m nhim vai tr ny. T thc t ca qu trnh sn xut sn phm c tra xut khu, mc d c nhiu thnh phn tham gia vo chui cung ng nh: doanh nghip ch bin thc n, thuc th , doanh nghip cung ng dch v logistic, nh cung ng ging, ngi nui c, doanh nghip ch bin, th ch c hai thnh phn chnh c th m nhim vai tr ny l HTX nui trng v doanh nghip ch bin. y l nhng thnh phn lm ch t liu sn xut v hi t cc yu t trn. Nu ngi nui trng khi xng v ng vai tr ch o trong chui cung ng l c s nui c, th i hi cc h nui trng tp hp nhau li thnh cc HTX qui m ln hn. HTX ng vai tr l ch th k kt hp ng vi nh cung ng vt t, nguyn liu u vo (thc n, thuc th y, ng
http://svnckh.com.vn

79

c) ng thi k hp ng vi nh my ch bin tiu th sn phm. Tuy nhin, vi kinh nghim qun l cn thiu v yu, sn xut b ng do khng thng tin, thiu tnh chuyn nghip, qui m sn xut v ti chnh cn hn ch, do ngi nui trng s gp nhiu kh khn trong vai tr l ngi khi xng v ch o trong chui. Vai tr khi xng v ch o thch hp nht trong chui cung ng sn phm c tra xut khu Vit Nam hin nay l cc doanh nghip ch bin xut khu. y l nhng t chc c quy m vn v ti chnh ln, sn xut theo quy trnh cng nghip hin i, c c cu nhn s, kinh nghim v kh nng qun l, iu hnh, c quyn quyt nh khi lng sn phm v gi. y cng l nhng t chc c tn nhim cao hn cc nh u t v cc ngn hng tin tng cung cp tn dng. Hn na, doanh nghip ch bin v xut khu thng xuyn tip xc vi khch hng, c y thng tin hn, nhy cm vi nhng bin ng ca th trng, c th p ng c nhng vn t ra ca chui cung ng, cc i hi v trch nhim mi trng v trch nhim x hi ca sn xut thy sn. Do , y l ch th c tc ng iu chnh nhanh nhy v thch hp nht trong vai tr khi xng v ch o ca ton b hui cung ng c tra xut khu. 3.3.4 M hnh chui cung ng c tra xut khu khu vc BSCL T vic phn tch thc trng v c im ca chui cung ng c tra xut khu, nhm nghin cu a ra m hnh chui cung ng cho hot ng sn xut c tra xut khu khu vc BSCL c m t nh m hnh di y:
Hnh 3.2. M hnh chui cung ng xut cho hot ng sn xut c tra xut khu BSCL.

http://svnckh.com.vn

80

Trong : Bn thnh phn chnh tham gia vo chui cung ng l: C s cung ng con ging, HTX nui trng, Nh my ch bin v Th trng xut khu (trong th trng xut khu gm c i l phn phi v ngi tiu dng cui cng, nhng s khng c nghin cu k trong m hnh). Ngoi ra, trong m hnh cn xut hin vai tr ca Ban Qun Tr Chui cung ng trong vic iu phi thng tin xuyn sut trong chui v nh cung ng dch v vn ti. Ngoi cc thnh phn chnh, cn c cc t chc h tr cho cc thnh phn trong chui44, bao gm bn nhm t chc chnh: Nhm cc t chc ng vai tr cung cp dch v h tr, t vn v k thut v

qun l cho ba thnh phn chnh trong chui (C s cung ng ging, HTX nui
44

Tuy nhin phm vi ca bi nghin cu s ch tp trung ch ra c ch phi hp hot ng gia cc thnh phn chnh ca chui cung ng vi nhau.
http://svnckh.com.vn

81

trng, doanh nghip ch bin): Trung tm khuyn nng v ngh c; Cc nng nghip v nui trng thy sn; Cng ty thc n chn nui v dch v th y; Cc chng trnh/d n ca nc ngoi nh Oxfarm, t chc phi chnh ph. Hip hi ch bin v xut khu thy sn Vit Nam (VASEP): ng vai tr

lin kt cc doanh nghip ch bin, h tr, chia s kinh nghim qun l v xc tin thng mi Cc qun l cht lng, an ton v sinh v th y thy sn (NAFIQAVED) ng vai tr gim st, kim nh v cp chng nhn tiu chun cht lng, VSATTP xuyn sut chui cung ng t khu con ging cho n sn phm cui cng n tay ngi tiu dng. Khi theo st chui cung ng cho php NAFIQAVED c th truy xut ngun gc sn phm mt cch chnh xc v d dng. Ngn hng v t chc tn dng: Thng qua cc hp ng cho vay tn dng Cc dng chy vt cht (sn phm v ti chnh) v dng chy thng tin c lu chuyn trong chui cung ng nh hnh v. Trong , dng chy vt cht trong chui cung ng c chy theo hai chiu chnh: xui dng (i vi hng ha) v ngc dng (i vi ti chnh) 3.3.5 C ch hp tc gia cc thnh phn chnh trong chui cung ng xut Vic xc lp c ch hp tc gia cc thnh phn chnh trong chui cung ng s l tin quan trng cho s lu thng ca ba dng chy chnh trong chui cung ng hng ha, ti chnh v thng tin. Trong phm vi nghin cu, chng ta s tip cn c ch hp tc ny theo nm thnh phn c bn ca chui cung ng ca chui cung ng sn xut, hng tn kho, vn chuyn, nh v v thng tin. Xy dng m hnh chui cung ng da trn cc nguyn tc sau: ng thun, t nguyn ca cc ch th Li ch hi ha cho mi thnh phn trong chui Tn trng ln nhau, tn trng cc cam kt Minh bch v sng phng trong cc vn ti chnh
http://svnckh.com.vn

h tr vn cho cc thnh phn tham gia sn xut sn phm xut khu.

82

H tr v chia s ri ro, kh khn

3.3.5.1 Thng tin C ch trao i thng tin trong chui cung ng c quyt nh bi s xut hin vai tr ca Ban Qun tr Chui Cung ng. Ban Qun tr chui cung ng l i din cho ton b chui trong vai tr iu phi, m bo thng tin xuyn sut chui. Thnh vin trong Ban Qun tr gm ngi i din cho: nh cung ng con ging, hp tc x nui trng v doanh nghip ch bin. Tuy nhin, Ban Qun tr cn phi m bo tnh cht trung lp vi cc bn lin quan ngay khi c thnh lp, m bo tnh khch quan khi cung cp thng tin cho cc bn. Khi hot ng sn xut c tra xut khu c t chc thnh chui cung ng, xt v gc qun l, ta c th xem chui nh l mt doanh nghip, trong cc thnh vin trong chui hot ng nh cc b phn khc nhau trong doanh nghip v chu s iu phi ca Ban Qun tr. Tuy nhin, khc vi m hnh doanh nghip thng thng, vai tr ca Ban Qun tr trong m hnh chui c gii hn trong chc nng iu phi thng tin gia cc thnh vin trong chui cung ng. C ch trao i thng tin mang tnh hai chiu, c m t nh sau: Ban Qun tr chui l u mi, kho d liu thng tin m tt c cc thnh vin trong chui cung ng chia s trn . Doanh nghip ch bin nhn c thng tin v th trng, cc tn hiu d on cu thng qua cc n t hng, sau s thng bo ln Ban Qun tr chui cc thng tin th trng mi nhn c, cng vi cc thng tin v k hoch hot ng sn xut ca nh my. ng thi, nh cung ng con ging v hp tc x nui trng cng cung cp cc thng tin v hot ng sn xut, k hoch nui trng, quy trnh nui p dng cc tiu chun VSATTP t tiu chun quc t, thng bo thi gian thu mua c trnh c tra b qu la. Thng tin t cc thnh vin s c lu tr trong h thng my tnh c kt ni mng ni b c t h thng my ch ti Ban Qun tr chui, trn c s cc thnh vin trong
http://svnckh.com.vn

83

chui c th truy cp tip nhn v chia s cc thng tin. m bo cc thnh vin cung cp thng tin khng chnh xc nhm t li cho ring mnh, lm nh hng n quyn li ca cc mt xch khc, trong qu trnh tng hp thng tin, Ban Qun tr cng cn phi xc nhn chnh xc ca thng tin. Qu trnh truy xut ngun gc v cp giy chng nhn VSATTP s c tin hnh d dng v nhanh gn hn, cn c vo c s d liu v cc l hng nguyn liu t con ging cho n thnh phm. S tp trung thng tin cng vi chc nng iu phi ca Ban Qun tr chnh l c s cho s thng nht v chin lc v chin thut hot ng ca cc thnh phn, qua m bo tnh hiu qu ca ton b hot ng chui. u im ln nht ca c ch truyn ti thng tin ny l tnh tp trung ca thng tin. Trong iu kin hin ti, thng tin thng c truyn qua nhiu khu t th trng n doanh nghip ch bin, sau n cc trang tri nui c v c s cung ng con ging. iu ny khng ch lm bp mo thng tin45 khi c truyn ti qua nhiu khu, m cn to ra li th thng tin cho doanh nghip ch bin trong vic p gi nguyn liu46. Ngc li, vi m hnh ny, vai tr ca Ban Qun tr m bo tnh khch quan ca cc ngun thng tin, ng thi hn ch s chi phi thng tin ca doanh nghip ch bin. Tuy nhin, m hnh ny cng gp phi kh khn trong vic xc minh chnh xc ca thng tin t cc thnh vin. Mt khc, s khng ng b v c s h tng thng tin gia cc mt xch cng nh u t h thng thng tin tn km s gy kh khn trong qu trnh trao i thng tin gia Ban Qun tr v cc mt xch ca chui. 3.3.5.2 Sn xut im ng lu u tin trong hot ng sn xut ca chui l s thng nht hot ng ca cc trang tri nui c trong HTX nui c. S xut hin ca HTX nui

45 46

Hiu ng Bullwhip Do mt cn xng v thng tin nn sn xut ca c s nui trng lun th b ng trong sn xut v m phn gi
http://svnckh.com.vn

84

c trc ht m bo tnh cht php nhn47 ca t hp cc trang tri nui c khi tham gia vo cc mi quan h kinh t vi c s sn xut con ging, nh my ch bin hay cc bn lin quan khc nh ngn hng, th y Vic hot ng thng nht trong HTX nui c cng to thnh sc mnh lin kt, tnh kinh t theo quy m v d dng chia s k thut nui trng gia cc trang tri. Vic hnh thnh HTX nui c cn lm cn bng v th ca cc trang tri nui c vi c s nui trng v doanh nghip ch bin trong mi quan h cung cu; hn ch hin tng p gi, cnh tranh khng lnh mnh gia cc mt xch trong chui, m trong trang tri nui c lun l b phn d b tn thng nht. Hn na, xt trong mi quan h gia c s cung ng con ging trang tri nui c, lng cu v con ging va m bo u ra cho c s cung ng con ging, va m bo u vo n nh v cht lng ln s lng cho hot ng nui trng. Trong mi quan h gia trang tri nui c nh my ch bin, sn lng ca cc trang tri nui c m bo ngun nguyn liu u vo cho nh my tn dng ti a cng sut ca nh my, khc phc tnh trng hot ng di cng sut, lm tng tnh lu thng ca dng chy hng ha. Nn tng ca s thng nht trong sn xut gia cc mt xch ca chui l chin lc v chin thut kinh doanh sn xut ca ton chui. Trn c s thng tin tng hp t Ban Qun tr, cc thnh vin trong chui cung ng s thng nht chin lc, chin thut kinh doanh sn xut ca ton chui, sau phn b hot ng n tng mt xch tng ng. Mi quan h gia c s cung ng con ging HTX nui c c xc lp trn c s hp ng mua bn. Nguyn tc thu mua v thc hin hp ng: Hp tc x nui c ch mua con ging t c s sn xut con ging k hp ng m bo tnh r rng v ngun gc xut x. Ngc li, bn thn c s sn xut con ging cng phi lun m bo tha mn nhng yu cu kht khe v cht lng con ging. Thng thng, Trung tm ging Quc Gia Ci B v cc Trung tm ging ca tnh

47

Theo Lut Hp tc x nm 2003


http://svnckh.com.vn

85

BSCL to ra ging gc, ging b m sch bnh v con ging c cht lng cao v s lng cung cp cho cc c s nui. Mi quan h gia HTX nui c doanh nghip ch bin c xc lp da trn hp ng bao tiu sn phm. iu ny th hin vai tr ch o ca doanh nghip ch bin trong chui cung ng. Vi li th d dng tip cn ngun vn v k thut, vic doanh nghip ch bin trc tip h tr trang tri nui c khng ch tit kim chi ph giao dch trong chui, m cn tn dng c cc ngun lc ca chui. Hn na, ngi nui c v cc doanh nghip ch bin, tiu th c tra c s gn kt cht s gim bt ri ro. Khi gi c xung thp, ngi nui c vn c li t do doanh nghip ch bin chia s ri ro. Khi nhu cu sn phm c tra tng, doanh nghip ch bin vn ch ng c ngun nguyn liu vi gi c hp l. Nguyn tc thu mua v thc hin hp ng nh sau: Hp ng tiu th nng sn hng ho k kt gia doanh nghip v ngi sn

xut c thc hin theo cc hnh thc qui nh ti im 2 iu 2 ca Quyt nh s 80/2002/Q-TTg ngy 24 thng 6 nm 2002 ca Th tng Chnh ph v Thng t s 77/2002/TT-BNN ngy 28/8/2002 ca B Nng nghip v Pht trin nng thn v mu hp ng tiu th nng sn. Trong c cc iu khon nu r v chia s ri ro bin ng gi, quyn li v ngha v cc bn, iu khon thi hnh hp ng, quy ch x pht nu vi phm hp ng Doanh nghip ch bin ch thu mua nhng sn phm c tra nguyn liu ca nhng c s thuc cc hp tc x c quy hoch, m bo tiu chun k thut nui trng v cht lng VSATTP, tuyt i khng thu mua ca c s chn nui pht trin t pht, khng thuc hp tc x. iu ny s khc phc tnh trng bt n cung cu nguyn liu c ch bin, m bo tiu chun k thut cht lng v VSATTP, d dng trong vic truy xut ngun gc. u im ca m hnh lin kt sn xut xut pht t vic thng nht c chin lc v chin thut kinh doanh sn xut trong ton chui, t phn b, nh hng sn xut cho tng mt xch.
http://svnckh.com.vn

86

Tuy nhin, s lin kt ny cng gp kh khn t thc trng hot ng lng lo trong HTX, hu ht HTX cha thc hin y chc nng ca ngi i din cho cc c s nui c trong k kt hp ng thu mua vi doanh nghip ch bin v chc nng chia s h tr k thut nui trng cho cc hi vin. 3.3.5.3Tn kho c trng ca ngnh ch bin c tra l nguyn liu i hi phi ti sng, ch bin ngay. Sn phm sau khi ch bin s c lu trong cc kho lnh ca nh my ch bin. Do c th ca sn phm thy sn ny, h thng kho lnh bo qun sn phm ch xut khu cn phi c u t xy dng. Tuy nhin, c nguyn liu ch bin thng sau khi thu mua th vn chuyn n nh my ra sch v lng c phi l, hn ch trong vic lu kho i vi nguyn liu. Do , c ch lin kt trong hot ng lu kho ph thuc nhiu vo vic thng tin kt ni gia kinh doanh sn xut ca tng mt xch trong chui, c bit l ca nh my ch bin. Bn thn c s cung ng con ging v trang tri nui c phi tnh ton hp l chu k sn xut ph hp vi nhu cu v nguyn liu ca chui trong tng thi k nht nh. Thng thng c tra nguyn liu c ngi tiu dng a thch c khi lng 1-1,1 kg/con, nu tnh trng c nguyn liu b qu la s nh hng n cht lng ca sn phm v khng tha mn n hng. u im ca m hnh lin kt trong hot ng lu kho ny l nh tn dng c s minh bch thng tin v cung cu v gi c, nn qu trnh lm gi gia c s nui ging HTX nui c v HTX nui c nh my ch bin c y nhanh, trnh tnh trng ng nguyn liu gy thit hi cho cc bn. Nhc im ca m hnh lin kt ny l vic iu chnh chu k sn xut ca tng mt xch cho ph hp vi hot ng chung ca chui. Ch cn mt s tnh ton khng hp l hoc c thay i trong chin thut kinh doanh sn xut th s gy hu qu cho ton b chui do tnh trng ng nguyn liu khng tn kho c. 3.3.5.4 Vn chuyn

http://svnckh.com.vn

87

Trong m hnh lin kt v vn ti, s xut hin ca cng ty cung ng dch v vn ti s l gip qu trnh vn chuyn nguyn liu v hng ha ng lc v kp thi, hn ch s gin on trong khu vn chuyn. Cc phng thc vn ti hay dng vn chuyn c nguyn liu v c ging l ghe thuyn (tn dng li th sng ngi) v t, phng tin chuyn hng xut khu thng bng ng bin (chi ph r, gn cng M Thi v cng Si Gn, nhng thi gian vn chuyn lu v khu bo qun cn c ch trng). Phng thc vn ti quyt nh n s lu thng ca c tra nguyn liu trong chui, nn n ng vai tr m bo tnh kp thi, bo qun nguyn liu trong qu trnh vn chuyn, tng hiu qu nng sut sau thu hoch. Do i hi i ng phng thc vn ti phi l nhng xe, thuyn ghe chuyn dng, tc l phi c s u t vn ln, do trnh phn tn ngun lc, doanh nghip nn thu ngoi. Vic thu ngoi dch v vn ti s do Ban qun tr chui cung ng qun l. Tt c hot ng sn xut trong chui u c tp trung v Ban Qun tr, trn c s , Ban Qun tr s iu phi ton b lch trnh vn ti ca chui, t ngi cung ng con ging n trang tri nui c, t trang tri nui c n nh my ch bin. u im ca m hnh lin kt vi nh cung ng dch vn ti ny l khai thc s chuyn nghip ca cc nh cung ng dch v vn ti. Do , m bo s thng nht trong chin lc v chin thut kinh doanh sn xut ca ton chui, do tn dng c chc nng iu phi thng tin ca Ban Qun tr. Mt khc, vic cc mt xch nm r lch trnh vn ti s gip cho cc n v ch ng trong giao hng, tn dng lch trnh tit kim chi ph vn ti. Tuy nhin, nhc im ca m hnh lin kt ny l s la chn nh cung ng vn ti ph hp vi yu cu chuyn dng ca vic vn chuyn c tra nguyn liu. Hin nay, cc n v cung ng dch v vn ti cn th s ch yu l thuyn ghe, t khng chuyn dng, do s nh hng n hiu sut sau thu hoch. Mt khc, do c im khng lu kho c ca nguyn liu c bt v nguyn liu c tra, nn m hnh ny khng tn dng c li th giao hng theo kin, m vn phi s dng vn ti t c s cung ng con ging n tng trang tri nui c, v t trang tri nui c
http://svnckh.com.vn

88

n nh my ch bin. Do , chi ph vn ti ca m hnh xut vn cao hn so vi m hnh (3)ngi i l tr hng v giao hng theo kin. Hn na, chi ph vn ti cng c xu hng tng do h thng c s h tng cn yu km ca khu vc BSCL. 3.3.5.5 nh v nh v trong vic xy dng chui cung ng quan trng khng km h thng vn ti hay thng tin. Da trn s cn nhc gia tnh p ng nhanh v hiu qu, cng vi c th ca khu vc BSCL, tp trung cc c s cung ng ging, c s nui trng v cc nh my ch bin, t xut nh v tp trung cc hot ng mt vi v tr nhm gim c chi ph nh quy m v hiu qu. Cc quyt nh v nh v ph thuc vo cc nhn t: chi ph phng tin, chi ph nhn cng, k nng sn c ca lc lng lao ng, cc iu kin c s h tng, thu v thu quan, v s gn gi vi cc nh cung cp v khch hng. Cc quyt nh ny c tc ng mnh m n cc chi ph v c tnh ca chui cung ng, ng thi cng phn nh chin lc c bn ca doanh nghip trong vic xy dng v phn phi sn phm ra th trng. nh v v c s cung ng ging: Ty theo v tr ca doanh nghip ch bin,

doanh nghip nui trng tham gia vo chui cung ng t la chn ra cc c s cung ng ging m bo cc yu t: Cung ng ging khe mnh, c cht lng cao, n nh. Hin nay An Giang, Hng Ng - ng Thp, trung tm ging Quc gia Ci B Tin Giang l cc c s sn xut c tra ging sn sng cung ng s lng c bt, c ging cho yu cu pht trin ca ton vng. Cc c s cung ng ging ny thng tp trung gn vng nui c quy hoch hai bn sng Tin v Sng Hu (xem ph lc 1.1 Bn BSCL) nh v c s nui c: Cc c s nui c tham gia vo HTX nui c cn phi quy hoch tp trung dc hai bn sng Tin, sng Hu, to iu kin thun li cho vic p dng k thut nui v u t vn trn qui m ln, d truy xut ngun gc. Khong cch gia cc HTX nui c n cc Nh my ch bin ngn nht c th, tn
http://svnckh.com.vn

89

dng li th giao thng ng thy kt hp vi tnh p ng nhanh ca giao thng ng b, tit kim chi ph trong qu trnh vn chuyn nguyn liu. nh v nh my ch bin: Cc nh my ch bin cn c quy hoch trong phm vi gn vi khu vc nui trng nguyn liu, iu ny c mt ngha quan trng khng ch trong vic gim chi ph vn chuyn, bo qun, m cn l li th gip y nhanh tc vn chuyn ca nguyn liu, gip p ng n hng nhanh hn. Thc t cho thy cc doanh nghip ch bin v xut khu c tra thng tp trung cc tnh thuc quy hoch vng nui trng c tra nguyn liu dc hai bn b sng Tin v sng Hu. V d: trong bn cng ty xut khu c tra ln nht khu vc u xy dng gn vi vng nguyn liu nh: CTCP Nam Vit (Navico) (An Giang), Agifish (An Giang), CTCP Hng Vng (Tin Giang), CTCP Vnh Hon (ng Thp). Vi v tr tp trung thun li gip cc doanh nghip ct gim ti a chi ph vn chuyn nguyn liu u vo, tn dng li th trn qui m tp trung. Tm li, u im ca vic nh v cc thnh phn tham gia chui cung ng trn qui m tp trung cho php chui cung ng gim thiu chi ph, tng tnh nhanh v ch ng v ngun nguyn liu. Tuy nhin, hn ch ca khu vc BSCL v c s h tng c nh hng n khu phn phi sn phm t nh my ch bin n th trng xut khu.

3.4

KIN NGH GII PHP XY DNG HIU QU M HNH CHUI CUNG

NG C TRA XUT KHU CA KHU VC NG BNG SNG CU LONG

T m hnh chui cung ng xut v nhng phn tch v u nhc im ca tng yu t dn dt, m hnh chui cung ng c tra xut khu ca khu vc BSCL i vo ng dng thc t v t hiu qu cao, chng ta cn phi thc hin ng b hai nhm gii php chnh. Trc tin l cc gii php vi m c th i vi tng mt xch tham gia vo chui nhm xy dng s lin kt c nm yu t thng tin, sn xut, hng tn kho, vn ti v nh v; sau l cc nhm gii php v m
http://svnckh.com.vn

90

i vi cc B Ban ngnh lin quan n hot ng sn xut c tra xut khu nh Chnh ph (c quan i din cho chnh ph l B NN&PTNT), hip hi ch bin v xut khu thy sn Vit Nam (VASEP), Hip hi nui trng c tra, cc trung tm nghin cu v ng dng Sau y chi tit cc nhm gii php: 3.4.1. Nhm gii php i vi cc thnh phn chnh tham gia trong chui 3.4.1.1 Trc ht, thnh vin khi xng v ng vai tr ch o ca chui cung ng (Doanh nghip ch bin v xut khu) xy dng cc tiu ch nh gi chn ra cc mt xch ph hp nht tham gia vo chui cung ng ca mnh. i vi c s cung ng con ging, phi m bo ngun c b m t tiu chun, trnh tnh trng ging khng thun hoc ng huyt. Mt khc, c s ny cng phi m bo c c s vt cht v quy trnh to ging an ton, cht lng i vi c s nui trng, phi c quy hoch tp trung trong vng quy hoch theo Quyt nh102/2008/Q-BNN v Ph duyt Quy hoch pht trin sn xut v tiu th c tra Vng ng Bng Sng Cu Long n nm 2010, nh hng n nm 202048. Cc c s nui trng phi cam kt p dng tiu chun k thut nui trng, cung cp nguyn liu an ton, m bo cht lng VSATTP. i vi doanh nghip ch bin v xut khu c tra: m nhim tt vai tr ch o trong chui cn phi tip tc nng cp cc iu kin sn xut, p dng h thng qun l m bo v sinh an ton thc phm theo HACCP; GMP, SQF 2000CM Hn na cn phi tip tc u t theo chiu su, i mi cng ngh, thit b, c gii ha v t ng ha dy chuyn ch bin c tra tip cn vi cc nn cng nghip hin i trn th gii. C chin lc tng t l sn phm ch bin t c tra c hm lng gi tr gia tng cao. V sinh an ton thc phm l vn quyt nh n s tn ti ca chui cung ng, i hi cc thnh phn trong chui cung ng cam kt p dng tiu chun quc t nui trng ch bin.

48

Xem ph lc 3
http://svnckh.com.vn

91

3.4.1.2 Tp trung nhanh chng u t xy dng kho c s d liu v h thng my tnh kt ni ni b trao i thng tin gia cc thnh vin thng qua s iu phi ca Ban qun tr chui cung ng, m bo thng tin xuyn sut trong chui. Thng tin ng vai tr v cng quan trng trong vic hoch nh k hoch sn xut. u t h thng thng tin cho ton b chui cung ng i hi mt lng vn ban u b ra tng i ln, m iu ny khin cc HTX v c s cung ng ging ban u s gp kh khn trong vn vn. Do , giai on ban u Doanh nghip ch bin h tr cho HTX v c s cung ng ging thit lp h thng my tnh kt ni ni b. Giai on tip theo, s tng bc nng cp h thng thng tin, tin ti ng dng cc phn mm qun tr tin tin. Ban Qun tr chui phi ng vai tr l nhn t i u trong vic ng dng cng ngh vo qu trnh lin kt thng tin gia cc mt xch, thng qua vic trin khai mt s phn mm nh SCE49 (phn mm thc thi dy chuyn cung ng), SCM50 nhm ti a ha nng sut hot ng ca Ban. Bn thn Ban Qun tr cng phi m bo tnh trung lp so vi cc thnh phn trong chui m bo tin cy ca thng tin tng hp. Tng cng trao i gip cc thnh phn khi tham gia vo chui cung ng phi phi nhn thc c tm quan trng ca thng tin trong mi quan h lin kt ngnh dc, t m bo tnh trung thc v thng tin cung cp cho Ban Qun tr. Mt khc, chu k trao i thng tin gia cc thnh vin trong chui cung ng cng phi ngn v tun hon, m bo thng tin n cc thnh vin mt cch kp thi. 3.4.1.3 Xy dng c ch hp tc gia cc thnh phn tham gia vo chui trn c s bnh ng, t nguyn, hi ha li ch gia cc ch th, tn trng ln nhau, v chp hnh nghim chnh nhng cam kt ra. Chui cung ng c tra l s lin kt gia cc ch th hng n miu tiu chung l gia tng gi tr trong ton b chui. chui hot ng hiu qu, cc mt xch phi c gn kt vi nhau thng qua cc cam kt da trn s bnh ng,
49

SCE c chc nng t ng ho cc bc tip theo ca dy chuyn cung ng, nh vic lu chuyn t ng cc n t hng t nh my sn xut ti nh cung cp nguyn vt liu, c c nhng g bn cn cho hot ng sn xut ra sn phm, dch v. 50 SCM c xy dng da trn nhu cu qun l ca cc cng ty c h thng m rng m hnh qun l ny s din ra vi tc v quy m ngy cng ln vi cc knh phn phi v mng li i l bn hng rng ln, s lng giao dch nhiu, doanh thu hng nm cao, nhu cu qun l s liu tp trung ng nht, kh nng tng hp v phn tch d liu t cc ngun nh tn kho, doanh s bn hng, cng n phi thu/phi tr,
http://svnckh.com.vn

92

hi ha li ch, tn trng nhau, tn trng cam kt, chia s nhng ri ro. C hai mi lin kt chnh trong ni b chui sn xut c tra l mi lin kt dc (C s cung ng ging HTX nui trng Doanh nghip ch bin) v chui lin kt ngang (gia cc c s nui trng vi nhau trong HTX). minh bch trong ti chnh v pht trin bn vng, cc lin kt trn phi c iu chnh bi cc hp ng kinh t cht ch trn c s php l, rng buc trch nhim i bn, bo m nh cung ng con ging v ngi nui lun bn c sn phm, doanh nghip khng cn i din vi ni lo thiu c nguyn liu. Gii php khc phc nhng mu thun thng xy ra gia ngi nui c nguyn liu v cc doanh nghip ch bin bng cc hp ng bao tiu sn phm. Cc iu khon trong hp ng bao tiu phi r rng, minh bch, c cc iu khon qui nh r cam kt ca cc bn v s lng cung ng, gi bn nguyn liu, chia s rui ro mt khi ri ro p ti, quy ch x l vi phm hp ng. Cc doanh nghip ch bin ch k hp ng bao tiu sn phm vi HTX i din cho cc c s nui trc thuc. Nhng c s nui khng trc thuc cc HTX, pht trin t pht khng ng k s khng c k hp ng bao tiu sn phm. y l gii php thng qua chui cung ng c th qui hoch sn xut c tra, khc phc c hin tng pht trin t pht, qun l lng lo, d dng trong qu trnh truy xut ngun gc sn phm. Sau khi xy dng xong c ch, cc thnh vin phi thng xuyn nh gi, hon thin c ch vn hnh. Trong chui lun phi xc nh cc nh cung cp con ging, c s nui trng v doanh nghip ch bin l thnh vin nng ct chin lc, t pht trin cc quan h bn vng, lu di v n nh theo tinh thn hp tc cht ch phn ng nhanh vi nhu cu v th trng. Mun vy, cc thnh vin cn nh k t chc trao i v nhng kh khn, vng mc m cc thnh vin gp phi, cng nh nhng yu cu mi t ra t thng tin phn hi t th trng cc nc nhp khu, sn phm c tra phi ng u vi nhng ro cn k thut kht khe, i hi tnh hon thin cao trong qui chun sn xut t vng nui n thnh phm xut khu. ng thi, vai tr ca Ban Qun Tr cng cn phi c tn dng v tn trng trong chc nng iu phi quyn li ca cc bn. 3.4.2. Nhm gii php v m
http://svnckh.com.vn

93

y ch m hnh lin kt theo chui cung ng l quan h kinh t gia cc ch th kinh t tham gia vo chui, v vy vn ct li l khng th gn mt c quan chnh quyn, nh nc hay mt t chc phi kinh t no trong vai tr qun l trong chui51. M cc c quan chc nng trn c vai tr quan trng rt r trong vic hoch nh chnh sch, ch trng, khung php l cho s hot ng ca tng thnh phn cng nh ca ton chui. Cc c quan nghin cu, ng dng nh cc Vin, trng, hip hi s tham gia vo qu trnh h tr, chuyn giao tri thc, kinh nghim t chc v vn hnh cc chui, c bit l i vi cc HTX nui trng v c s cung ng con ging nhng ch th cn thiu thng tin, kin thc v kinh nghim v chui cung ng. 3.4.2.1 i vi Nh nc Cc c quan Nh nc bao gm: Chnh Ph, B NN&PTNT, cc B ngnh lin quan, y ban nhn dn cc tnh thnh ph khu vc BSCL cn phi phi hp thc hin mt cch ng b cc gii php sau: a) Chnh ph sm hoch nh cc ch trng chnh sch, to mi trng php l lm nn tng bo v li ch ca cc ch th, m bo hiu lc cho cc hot ng ng qun l sn xut ca cc cp Hi. b) Chnh ph cn c nhng hng dn ch o, gim st cc a phng tng bc thc hin quy hoch pht trin sn xut v tiu th c tra vng ng bng sng Cu Long n nm 2010 v nh hng n nm 2020 nhm pht trin sn xut, ch bin, tiu th c tra theo nh hng th trng, gn kt cht ch gia sn xut vi ch bin v m rng th trng tiu th theo hng hin i ha to sn phm c kh nng cnh tranh, p ng yu cu ca th trng trong nc v xut khu. t c mc tiu ny, trc ht chnh ph giao cho B NNN&PTNT hon thnh cc h thng vn bn qun l, quy hoch sn xut vng sn xut v tiu th c tra. R sot v iu chnh quy hoch chi tit nui v ch bin, tiu th c tra 9 tnh thnh ph.

51

S khng thnh cng nh mong mun ca vic lin kt bn nh: Nh nng, nh doanh nghip, nh khoa hc v nh nc chng minh cho iu ny.
http://svnckh.com.vn

94

c)

i vi B NN&PTNT (c quan trc thuc chnh ph) sm ban hnh cc

tiu chun, quy chun v nui, ch bin v tiu th c tra m bo an ton v sinh thc phm; Ch o cc a phng p dng GAP trong nui c tra; a n sn xut v tiu th c tra n nm 2020 vo thc tin; Ch o thc hin v kim tra vic trin khai thc hin quy hoch nui, ch bin, tiu th c tra; T chc sn xut, tiu th c tra, kp thi cp nht thng tin v th trng, tin b khoa hc, cng ngh trong nui, ch bin, tiu th c tra ph bin n c s nui trng, doanh nghip nng cao hiu qu sn xut v gn gi mi trng sinh thi.Ngoi ra, B NN&PTNT cn ch o cng tc khuyn ng, c bit l xy dng cc m hnh sn xut cng ngh cao nui, ch bin, tiu th c tra, ba sa. a ra nh gi v khuyn ngh v m hnh xy dng chui cung ng cho mt hng c tra d) B NN&PTNT phi hp vi B K hoch u t v B Ti Chnh nh gi u cc cng trnh trng im gii ngn vn trong ch ci thin c s h tng khu vc BSCL (h thng thy li (knh, mng, cng cp, thot nc), ng giao thng) nhm gip chui cung ng gim bt chi ph vn ti do s yu km khng ng b ca c s h tng gy nn. e) Chnh Ph ch o Ngn hng nh Nc cn c nhng chnh sch ti cc ngn hng Thng Mi hng dn vo to iu kin thun li doanh nghip, cc thnh phn tham gia vo chui cung ng tip cn vi ngun vn vay pht trin sn xut. Bi l, nhu cu v vn ln l mt c im ca ngnh sn xut c tra xut khu. f) y ban nhn dn cc tnh, thnh ph trong khu vc BSCL c nhim v xy dng cc d n quy hoch pht trin nui c tra ph hp vi quy hoch chung ca vng; cn i ngn sch a phng, dnh phn vn thch ng cng vi ngun vn t Trung ng thc hin u t, h tr cho cc thnh phn tham gia vo chui cung ng c tra. 3.4.2.2 i vi cc Hip Hi a) Hip Hi Ngh C Vit Nam, Hip Hi Nng Dn v Hip Hi ch bin v xut khu thy sn Vit Nam (VASEP) l t chc h tr cc thnh phn tham gia trong chui cung ng sn phm c tra xut khu trin khai m hnh lin kt gia cc
http://svnckh.com.vn

95

mt xch trong chui, ng thi tham gia cng vi c quan qun l nh nc qun l cht ch gi c, cht lng sn phm, nht l sn phm xut khu. Cng c h thng thng tin, thng k, d bo th trng nhm h tr thng tin cho chui cung ng, gip chui hot ng hiu qu hn. Trong m hnh chui cung ng a ra, VASEP c vai tr rt quan trng trong vic xc tin thng mi, pht huy sc mnh ca lin kt ngang i vi cc doanh nghip xut khu c tra. m rng th trng v qung b rng hnh nh c tra, VASEP cn tch cc hn na trong vic xc tin thng mi ti cc th trng trng yu v cc th trng tim nng. b) i vi cc Cc Qun l Cht lng, An ton V sinh v Th y Thy sn
(NAFIQAVED), cc vin nghin cu nui trng v cc trung tm nghin cu ging ng vai tr gim st, kim nh cht lng ca c qu trnh t con ging, cho n nguyn liu v thnh phm. Trn cn c , cp giy php chng nhn VSATTP, phn

chia vng cc trang tri nui c trong chui cung ng theo vng nui nh s, to iu kin cho chui xy dng c s truy xut ngun gc sn phm, c th: i vi c s sn xut con ging: tng cng kim tra, gim st vic tun th cc iu kin m ging, cht lng con ging. i vi trang tri nui c: gim st vic tun th iu kin nui, m bo VSATTP, bo v mi trng vng nui, khuyn khch ngi nui p dng tiu chun tin tin nh: GAP, CoC, SQF trong nui trng thy sn m bo iu kin nui trng thy sn bn vng. i vi nh my ch bin: gim st vic tun th VSATTP trong quy trnh sn xut. Tng cng v nng cao cht lng trao i thng tin, d bo v gi c trn th trng c tra th gii, h tr hot ng iu phi thng tin ca Ban Qun Tr chui. ng thi cc Hip hi ngnh cng tham gia gim st hot ng ny ca Ban Qun Tr trnh trng hp lm sai lch thng tin th trng trong ton chui nhm cnh tranh khng lnh mnh.

KT LUN CHNG 3
http://svnckh.com.vn

96

Vic xy dng chui cung ng c thc hin qua hai bc, trong u tin l xut m hnh chui cung ng ph hp vi c trng ca ngnh sn xut c tra xut khu, tip theo l m t c ch hp tc v kinh t v thng tin. Chui cung ng c xy dng theo m hnh mng li ngi i l tr hng v giao hng theo kin. Trong , nh my ch bin l ngi khi xng v gi vai tr ch o. T m hnh xut, cc bin php xy dng thnh cng chui cung ng c xut vi hai nhm chnh: nhm gii php c th i vi tng thnh phn ca chui v nhm gii php v m. Trong nhn mnh n nhm gii php vi m do c th ca chui cung ng l s hp tc v kinh t.

KT LUN CHUNG
Da trn c s l thuyt v xy dng chui cung ng v c trng ca ngnh sn xut c tra xut khu BSCL, bi nghin cu xut mt m hnh chui cung ng cho hot ng sn xut c tra xut khu bao gm bn thnh phn chnh: c s cung ng con ging, trang tri nui trng (i din l HTX nui trng), nh my ch bin v th trng xut khu. Trong , nh my ch bin c tra c xem l ngi khi xng v gi vai tr ch o trong chui cung ng. Do m hnh c xy dng da trn c im tng qut ca ton ngnh sn xut c tra xut khu BSCL, nn n c gi tr thc tin v gi tr p dng i vi vic xy dng m hnh chui cung ng. Trong qu trnh thc hin, tng doanh nghip trong cc chui khc nhau c th iu chnh chui cung ng c nhng c im khc nhm ph hp vi thc trng ca doanh nghip . Tuy nhin, xt mt cch tng qut, vic ph hp vi c im chung ca s ng s gip m hnh chui cung ng c th c nhn rng, t gii quyt tnh phi hiu qu v km bn vng ca hot ng sn xut c tra xut khu hin ti BSCL. m hnh hot ng hiu qu, ti nghin cu a ra hai nhm gii php chnh, l nhm gii php vi m v v m. Do c th ca m hnh l hp tc kinh t, nn ti tp trung nhiu vo nhm gii php vi m trong nhn mnh
http://svnckh.com.vn

97

n gii php xy dng c ch hp tc gia cc thnh phn, xy dng h thng thng tin tp trung, vn chuyn, tn kho v nh v. Tt c nhm m bo s lu thng ca ba dng chy: hng ha, thng tin v ti chnh. y l c s gia tng gi tr trong ton chui v m bo cho s pht trin bn vng. Tuy nhin, m hnh cng cn hn ch mt s im sau. Trc ht, m hnh mi ch gii hn trong bn thnh phn chnh ca hot ng sn xut, m cha tnh n nhng thnh phn ph tr khc nh nh cung cp thc n, th y, ngn hng Mt khc, quy m chui cung ng cng ch dng li chui cung ng n, ch cha xt n s tng tc gia cc chui cung ng, tc l mng li cung ng, m thnh phn ca chui ny c th tham gia vo chui khc. Chui cung ng c xy dng trong iu kin n nh, khng c s bin ng v kinh t, chnh tr, x hi, mc d trn thc t qu trnh xy dng chui cung ng s chu nhiu nh hng t nhng bin ng ny. Chui cung ng cng b gii hn khng gian, cha xt n mt th trng xut khu c th. Nhng hn ch trn ca bi nghin cu c th l mt hng pht trin cho nhng bi nghin cu sau, nhm hon thin m hnh chui cung ng cho hot ng sn xut c tra xut khu.

http://svnckh.com.vn

98

DANH MC TI LIU THAM KHO


A. 1. Ti liu ting Vit B NN&PTNT, thng 04-2009, n sn xut v tiu th c tra vng ng bng sng Cu Long n nm 2020. 2. 3. B NN&PTNT, Quyt nh Ban hnh Quy ch qun l vng v c s nui c tra, s 70/2008/Q-BNN. Th.S Nguyn Cng Bnh (2008), Qun l chui cung ng, Nh xut bn Thng K 4. TS. Thi Thanh Dng, Tp ch Thng Mi Thy Sn, VASEP, s 112, thng 04-2009, Lin kt theo chui sn phm thy sn Vit Nam. B. 1. Ti liu ting Anh Christopher Surie v Micheal Wagner, Supply Chain Management and

Advanced Planning.
http://svnckh.com.vn

99

2. 3. 4.

Mr Raymon van Anrooy with assistance from Nguyen Viet Ha, FAO, Vertical Sunil Chopra v Peter Meindl, Supply Chain Management Strategy, Werner Delfmann v Sascha Albers, Supply Chain Management in the Global

chain cooperation in the Vietnamese fisheries product channel. Planning and Operation, second edition Context.

PH LC
Ph lc 1: Bn khu vc ng bng sng Cu Long

http://svnckh.com.vn

100

Ph lc 2: Gii thch mt s thut ng v tiu chun VSATTP - SQF Safe Quanlity Food: l h thng qun l v phng nga nhng ri ro bao gm cc kt qu ca vic thc hin v vn hnh k hoch SQF nhm bo m cho an ton v cht lng trong doanh nghip thc phm .H thng ny c thit k bi cc chuyn vin thc hnh SQF, c nh gi bi cc chuyn gia nh gi SQF v c chng nhn bi t chc c php chng nhn khi tha mn cc tiu chun ca SQF. Trong : SQF 1000CM : p dng cho ngi nui trng thy sn v cc nh s ch SQF 2000CM : p dng cho nh ch bin SQF 1000CM : H thng qun l v phng nga nhng ri ro bao gm cc kt qu ca vic thc hin v vn hnh k hoch SQF trong nui trng thy sn nhm to ra nhng sn phm cht lng v an ton cho sc khe ngi tiu dng. CM: Thng hiu c chng nhn (Certificated Mark) - HACCP (Hazard, Analysis, Critical, Control, Point): L h thng nhn din, phn tch, nh gi v kim sot cc mi nguy c ngha cho an ton thc phm. y l mt h thng bo v, cung cp nim tin chc chn rng an ton thc phm c qun tr mt cch c hiu qu. N lm cho cc nh cung cp ch trng vo an ton v cht lng thc phm v tp trung vo vic bo qun nh mt phng php kim sot. - GAP (Good Aquaculture Practices - Thc hnh tt trong nui trng thu sn) c ng dng trong nui c tra. - BMP (Better Management Practices - Thc hnh qun l tt hn) c ng dng trong nui c tra. - CoC (Code of Conduct for Responsible Aquaculture - B Quy tc ng x c trch nhim trong nui trng thu sn) c ng dng trong nui c tra. Ph lc 3: Quyt nh s 102/2008/Q-BNN B NNG NGHIP V PHT TRIN NNG THN S 102/2008/Q-BNN NGY 17 THNG 10 NM 2008 PH DUYT QUY HOCH PHT TRIN SN XUT V TIU TH C TRA VNG NG BNG SNG CU LONG N NM 2010, NH HNG N NM 2020 ***************** B TRNG B NNG NGHIP V PHT TRIN NNG THN Cn c Ngh nh s 01/2008/N-CP ngy 03 thng 01 nm 2008 ca Chnh ph quy nh chc nng, nhim v, quyn hn v c cu t chc ca B Nng nghip v Pht trin nng thn; Cn c Ngh nh s 92/2006/N-CP ngy 07/9/2006 ca Chnh ph v lp, ph duyt v qun l quy hoch tng th pht trin kinh t-x hi v Ngh nh s 04/2008/N-CP ngy 11/01/2008 ca Chnh ph sa i, b sung mt s iu ca Ngh nh s 92/2006/N-CP
http://svnckh.com.vn

101

ngy 07 thng 9 nm 2006 ca Chnh ph v lp, ph duyt v qun l quy hoch tng th pht trin KT-XH; Cn c Quyt nh s 10/2006/Q-TTg ngy 11/01/2006 ca Th tng Chnh ph ph duy y s 2020;

Theo ngh ca V trng V K hoch, QUYT NH iu 1.

phn kinh t, trong Nh nc h tr u t p

TIU TH C TRA 1. nh hng: 1.1. Nui c tra thng phm:

thch nghi khc nhau: Cp 1 (Tt): gm t C lao trn cc sng ln (sng Tin v sng Hu)
http://svnckh.com.vn

102

Cp 2 (Kh): gm t ven sng ln, cch b nh hn 500 mt; Cp 3( Trung bnh): gm t ven cc sng nhnh, cch b khng qu 400 mt. g;

1.3. Xy dng c s ch bin thc n, ch phm sinh hc v h thng dch v gn vi yu cu pht trin sn xut v tiu th c tra, m bo ngh nui ch bin, tiu th c tra pht trin bn vng.

bo an ton v sinh thc phm p ng nhu cu th trng, thn thin vi mi trng.

2.2. Mc tiu c th: a. n nm 2010: 8.600 ha; - Kim ngch xut khu: 1,3- 1,5 t USD; - Gii quyt vic lm: 200.000 ngi. b. n nm 2020: 2010-2020 v t 13.000 ha vo nm 2020. 2020 v t 1.850.000 tn nm 2020. -2020 v t 2,1-2,3 t USD vo nm 2020. 2020. Gii quyt vic lm khong 250.000 ngi vo nm 2020. 3. Gii php ch yu.

rng th trng xut khu phi tin hnh ng thi vi pht trin th trng tiu th ni a,
http://svnckh.com.vn

103

th ht c nui, gim bt ri ro khi th trng c bin ng xu. 1.2. Tng cng mi quan h lin kt gia ngi nui, doanh nghip ch bin tiu th theo hp ng kinh t c iu chnh gi theo nguyn tc chia s li ch, ri ro khi th trng sn phm u vo cho sn xut v tiu th c tra c bin ng. ng nguyn liu c tra vo t chc qun l chuyn nghip.

1.5. Khuyn khch v h tr cc doanh nghip tham gia h thng qun l cht lng (HACCP, ISO, SQF,...), ng k nhn hiu cho sn phm hng ha c c hi xm nhp vo cc th trng c yu cu kht khe v cht lng.

ra phi c qun l cht lng sn phm theo HACCP v cc chun mc quc t; 100% nh xng sn xut t tiu chun ngnh. - X l mi trng nc bng cc gii php tng hp: lng lc c hc, x l ha hc v x l sinh hc trc

- Kt hp vi trng trt a cht thi t ao nui c tra lm phn bn cho cy trng, gim ngun gy nhim a trc tip ra mi trng. - Xy dng cc tr
http://svnckh.com.vn

104

tham gia bo v mi trng, thc hin quy hoch v ng thun iu chnh gi c linh hot to iu kin pht trin sn xut, tiu th c tra m bo li ch ca cng ng. - Tng cng cng tc tuyn truyn, gio dc ngi sn xut nhn thc r vai tr, trch nhim trong vic bo v mi trng. -

- Xy dng gio trnh mn hc sn xut, ch bin tiu th c tra cho cc cp bc o to v a vo ging dy trong cc Trng c o to v chuyn ngnh Thy sn. -

gim st, hng dn v qun l quy hoch. o to i ng cn b qun l hp tc x, qun l cng ng cc vng nui c tra. - Thc hin cc chnh sch hin hnh i vi sn xut v tiu th nng lm thy sn. -

6. Danh mc Chng trnh, d n nui, ch bin v tiu th c tra: 6.1. D n nng cao nng lc thng k v xy dng c s d liu v sn xut, ch bin, tiu th c tra; 6.2. Xy dng tiu chun, quy chun v sn xut, ch bin v tiu th c tra, to sn phm m bo v sinh an ton thc phm, thn thin vi mi trng; 6.3. Chng trnh nng cao phm ging c tra; 6.4. Chng trnh nghin cu dinh dng thc n cng nghip v ch phm sinh hc cho c tra 6.5. Chng trnh phng nga dch bnh c tra; 6.6. Chng trnh quan trc cnh bo v qun l mi trng vng nui, ch bin c tra; 6.7. Chng trnh Khoa hc cng ngh nui, ch bin, tiu th c tra; 6.8. Chng trnh khuyn ng nui, ch bin, tiu th c tra; 6.9. Chng trnh u t xy dng cng trnh kt cu h tng nui, ch bin, tiu th c tra; 6.10. o to nhn lc. 6.11. Chng trnh qun l cht lng nguyn liu, sn phm, ph phm ch bin t c tra;
http://svnckh.com.vn

105

6.12. Xy dng m hnh sn xut tiu th c tra theo hng to mi lin kt gia cc ch th nui, ch bin, tiu th sn phm t c tra theo hp ng; 6.13. Chng trnh xy dng, qung b thng hiu, xc tin thng mi c tra Vit Nam; - u t pht trin nui c tra theo c ch quy nh ti Quyt nh s: 224/1999/Q-TTg ngy 8/12/1999 ca Th tng Chnh ph ph duyt Chng trnh pht trin nui trng thy sn thi k 1999-2010 v Lut Ngn sch - Khuyn khch cc thnh phn kinh t trong nc v ngoi nc u t nui, sn xut ging, thc n, ch bin, tiu th c tra; chuyn giao cng ngh, o to nhn lc nui, ch bin, tiu th c tra. nng thn, c s h tng nui trng thu sn, c s h tng lng ngh nng thn theo Quyt nh s: 132/2001/Q-TTg ngy 07 thng 9 nm 2001 ca Th tng Chnh ph. - Vn Ngn sch Trung ng h tr v a phng cng vi Ngn sch phng u t xy dng cng trnh kt cu h tng phc v nui nh h thng thy li (knh, mng, cng cp, thot nc), ng giao thng. theo cc d n u t c cp c thm quyn ph duyt. cc c quan chc nng. - Xy dng quan h sn xut mi trn c s m hnh sn xut lin kt gia cc t chc, c nhn hot ng dch v, sn xut, ch bin, tiu th c tra. php x l thch hp. x nghip vo khu vc ch bin quy nh cc khu cng nghip ca tng a phng. hot ng sn xut, ch bin, tiu th c tra; - Tng cng nng lc khuyn ng v t chc b my, trang thit b v ngun ti chnh cho hot ng khuyn ng nui, ch bin, tiu th c tra;
http://svnckh.com.vn

106

- Hon thin cc t chc hi, hip hi, thnh lp Hip hi c tr ng sn xut v lin kt ca t chc, c nhn lin quan n sn xut, ch bin v tiu th c tra. III. T CHC THC HIN 1. B Nng nghip v Pht trin nng thn: - Ch tr phi hp vi cc B, ngnh, a phng xy dng v t chc thc hin Chng trnh hnh ng ca Ngnh v sn xut, ch bin v tiu th c tra ca Vit Nam; - Ch tr, phi hp vi cc B K hoch v u t, B Ti chnh xc nh danh mc hoc tiu ch xc nh cc d n trng im c h tr u t; - Ch tr, phi hp vi cc B, ngnh lin quan hng nm tng hp, bo co Th tng Chnh ph kt qu nui, ch bin v tiu th c tra v xut cc gii php nhm m bo pht trin bn vng ngh nui c tra ti cc tnh ng bng sng Cu Long; - Ban hnh cc tiu chun, quy chun v nui, ch bin v tiu th c tra m bo an ton v sinh thc phm; Ch o cc a phng p dng GAP trong nui c tra; xy dng thng hiu cho c tra Vit Nam; Ch o thc hin v kim tra vic trin khai thc hin quy hoch nui, ch bin, tiu th c tra; T chc sn xut, tiu th c tra, kp thi cp nht thng tin v th trng, tin b khoa hc, cng ngh trong nui, ch bin, tiu th c tra ph bin n dn, doanh nghip nng cao hiu qu sn xut v gn gi mi trng sinh thi. - Ch o cng tc khuyn ng, c bit l xy dng cc m hnh sn xut cng ngh cao nui, ch bin, tiu th c tra, ba sa. 2. Cc B, ngnh lin quan theo chc nng, nhim v m bo cc yu t cn thit cho nui, ch bin, tiu th c tra theo quy hoch c duyt. - Ch o lp, ph duyt v t chc trin khai thc hin quy hoch sn xut, tiu th c tra ca a phng mnh n 2015, nh hng 2020. - i vi a phng c quy hoch pht trin sn xut v tiu th c tra th ch o r sot, iu chnh, b sung quy hoch theo cp thch nghi c xc nh trong quy hoch ti quyt nh ny v t chc thc hin quy hoch iu chnh. - Ch o xy dng m hnh t chc lin kt sn xut, ch bin, tiu th sn phm c tra theo hp ng; - Ch o ng dng tin b k thut trong nui, ch bin, tiu th c tra v thc hnh sn xut theo GAP. Ch o pht trin vng nguyn liu c tra gn vi c s ch bin xut khu m bo hiu qu kinh t, x hi v mi trng. iu 3. Cc thnh ph ng bng sng Cu Long trc thuc Trung ng v cc c quan c lin quan chu trch nhim thi hnh Quyt nh ny./.
http://svnckh.com.vn

107

http://svnckh.com.vn

108

You might also like