TaiLieumon hanhchinhNN 1

http://www.taichinhungdung.
vn 1
Chuyn d

QUAN L NH NUC VE KINH TE
A. NHNG VAN DE L LUAN CHUNG VE QUAN L NH NUC VE
KINH TE
1. NHNG DAC DIEM CO BAN CUA NEN KINH TE THI TRUNG
DINH HUNG XHCN VIET NAM
Nn kinh t nuoc ta l nn kinh t thi truong dinh huong XHCN. Nn kinh
t thi truong dinh huong XHCN l mt kiu t chuc nn kinh t m trong d,
su vn hnh cua n vua tun theo nhung nguyn tc v quy lut cua ban thn
h thng kinh t thi truong, lai vua bi chi phi boi nhung nguyn tc v
nhung quy lut phan nh ban cht x hi ho-x hi chu nghia. Do d, nn
kinh t thi truong dinh huong XHCN vua mang tnh cht chung, ph bin d
l tnh kinh t thi truong vua mang tnh dc th d l tnh dinh huong
XHCN.
1- Kinh t th| trung:
1.1. Dc trung cua kinh t thj trung
a- Khi nim kinh t thi truong.
Kinh t thi truong l nn kinh t vn hnh theo co ch thi truong, o d thi
truong quyt dinh v san xut v phn phi.
Kinh t thi truong l mt kiu t chuc kinh t, m trong d, c nhn nguoi
tiu dng v cc nh san xut-kinh doanh tc dng ln nhau thng qua thi
truong d xc dinh nhung vn d co ban cua t chuc kinh t: san xut ci g?
san xut nhu th no? san xut cho ai? Trong nn kinh t thi truong, thi
truong quyt dinh phn phi ti nguyn cho nn san xut x hi.
b- c trung cua kinh t thi truong.
- Mt l, qu trnh luu thng nhung san phm vt cht v phi vt cht tu
san xut dn tiu dng phai duoc thuc hin chu yu bng phuong thuc mua-
bn.
So di c su lun chuyn vt cht trong nn kinh t l do c su phn cng
chuyn mn ho trong vic san xut ra san phm x hi ngy cng cao, cho
nn san phm truoc khi tro thnh huu ch trong doi sng x hi cn duoc gia
cng qua nhiu khu chuyn tip nhau. Bn canh d, c nhung nguoi, c
nhung doanh nghip, c nhung ngnh, nhung vng san xut du thua san
phm ny nhung lai thiu nhung san phm khc, do d giua chng cung cn
c su trao di cho nhau.
http://www.taichinhungdung.vn 2
Su lun chuyn vt cht trong qu trnh san xut c th duoc thuc hin
bng nhiu cch: Lun chuyn ni b, lun chuyn qua mua-bn. Trong nn
kinh t thi truong, san phm duoc san xut ra chu yu d trao di thng qua
thi truong.
- Hai l: Nguoi trao di hng ho phai c quyn tu do nht dinh khi tham
gia trao di trn thi truong o ba mt sau dy:
+ Tu do lua chon ni dung san xut v trao di
+ Tu do chon di tc trao di
+ Tu do thoa thun gi ca trao di
+ Tu do canh tranh
- Ba l: Hoat dng mua bn duoc thuc hin thuong xuyn rng khp, trn
co so mt kt cu ha tng ti thiu, du d vic mua-bn din ra duoc thun
loi, an ton voi mt h thng thi truong ngy cng dy du.
- Bn l: Cc di tc hoat dng trong nn kinh t thi truong du theo dui
loi ch cua mnh. Loi ch c nhn l dng luc truc tip cua su pht trin kinh
t.
- Nm l: Tu do canh tranh l thuc tnh cua kinh t thi truong, l dng luc
thc dy su tin b kinh t v x hi, nng cao cht luong san phm hng ho
v dich vu, c loi cho ca nguoi san xut v ngjuoi tiu dng.
- Su l: Su vn dng cua cc quy lut khch quan cua thi truong dn dt
hnh vi, thi d ung xu cua cc chu th kinh t tham gia thi truong, nho d
hnh thnh mt trt tu nht dinh cua thi truong tu san xut, luu thng, phn
phi v tiu dng.
Mt nn kinh t c duoc nhung dc trung co ban trn dy duoc goi l nn
kinh t thi truong. Ngy nay, cng voi su pht trin manh m cua suc san
xut trong tung quc gia v su hi nhp kinh t mang tnh ton cu d tao
diu kin v kha nng v cng to lon d pht trin nn kinh t thi truong dt
dn trnh d cao-kinh t thi truong hin dai.
Kinh t thi truong hin dai l nn kinh t c dy du cc dc trung cua mt
nn kinh t thi truong, dng thoi n cn c cc dc trung sau dy:
- Mt l, c su thng nht muc tiu kinh t voi cc muc tiu chnh tri-x
hi.
- Hai l, c su quan l cua Nh nuoc, dc trung ny moi hnh thnh o cc
nn kinh t thi truong trong vi thp ky gn dy, do nhu cu khng chi cua
Nh nuoc-dai din cho loi ch cua giai cp cm quyn, m cn do nhu cu cua
chnh cc thnh vin, nhung nguoi tham gia kinh t thi truong.
- Ba l, c su chi phi manh m cua phn cng v hop tc quc t, tao ra
mt nn kinh t thi truong mang tnh quc t. vuot ra khoi bin gioi quc gia
dng v mo, tham gia vo qu trnh hi nhp kinh t quc t. Qu trnh hi
nhp kinh t quc t giua cc quc gia dang din ra voi quy m ngy cng
lon, tc d ngy cng tng lm cho nn kinh t th gioi ngy cng tro nn mt
chnh th thng nht, trong d mi quc gia l mt b phn gn b huu co voi
cc b phn khc.
1.2. Cc loi kinh t thj trung:
Tuy theo cch tip cn, nguoi ta c th phn loai kinh t thi truong theo
cc tiu ch khc nhau:
- Theo trnh d pht trin, c:
+ Nn kinh t hng ho gian don, kinh t thi truong pht trin o trnh d
thp
+ Nn kinh t thi truong hin dai
- Theo hnh thuc hng ha, c:
+ Nn kinh t thi truong voi hng ho truyn thng: Thi truong luong
thuc, st thp, xng du
+ Nn kinh t thi truong voi hng ho hin dai: Thi truong vn, thi truong
suc lao dng, thi truong cng ngh
- Theo muc d tu do, c:
+ Nn kinh t thi truong tu do canh tranh
+ Nn kinh t thi truong c diu tit cua nh nuoc
+ Nn kinh t thi truong hn hop: Kt hop su diu tit cua Nh nuoc voi
diu tit cua Bn tay v hnh l co ch thi truong
- Theo muc d nhn vn, nhn dao cua nn kinh t
+ Nn kinh t thi truong thun tu kinh t
+ Nn kinh t thi truong x hi
1.3. Diu kin ra di cua nn kinh t thj trung
a.- Phn cng lao dng x hi.
Phn cng lao dng x hi l su chuyn mn ho cc hoat dng san xut
san phm hoc dich vu theo ngnh hoc theolnh th. Do phncng lao dng
x hi nn dn dn tnh trang vua thiu vua thua san phm xt trong pham vi
o mt nuoc v giua cc nuoc cn c su trao di d cn bng.
b- S xut hin tu hu v tu liu san xut.
1.4. Nhng uu th v khuyt tt co ban cua nn kinh t thj trung
a- Nhng uu th:
- Tu dng dp ung nhu cu, c th thanh ton duoc cua x hi mt cch
linh hoat v hop l
- C kha nng huy dng ti da moi tim nng cua x hi
- Tao ra dng luc manh d thc dy hoat dng cua cc doanh nghip dat
hiu qua cao v thng qua ph san tao ra co ch do thai cc doanh nghip
yu km.
- Phan ung nhanh, nhay truoc cc thay di cua nhu cu x hi v cc diu
kin kinh t trong nuoc v th gioi.
- Buc ccdoanh nghip phai thuong xuyn hoc hoi ln nhau, han ch cc
sai lm trong kinh doanh din ra trong thoi gian di v trn cc quy m lon.
- Tao dng luc thc dy su pht trin nhanh chng cua khoa hoc-cng
ngh-k thut, nn kinh t nng dng v dat hiu qua cao.
b- Nhng khuyt tt:
- Dng luc loi nhun tao ra mi truong thun loi dn dn nguy co vi pham
php lut, thuong mai ho cc gi tri dao duc v doi sng tinh thn.
- Su canh tranh khng t chuc dn dn mt cn di vi m, lam pht, tht
nghip, su pht trin c tnh chu ky cua nn kinh t.
- Su canh tranh dn dn dc quyn lm han ch nghim trong cc uu dim
cua kinh t thi truong.
- Tao ra su bt bnh dng, phn ho giu ngho
- Loi ch chung di han cua x hi khng duoc chm lo
- Mang theo cc t nan nhu bun gian bn lu, tham nhung
- Ti nguyn thin nhin v mi truong bi tn ph mt cch c h thng,
nghim trong v lan rng.
- San sinh v dn dn cc cuc chin tranh kinh t.
2- Dc trung chu yu cua kinh t thj trung djnh hung XHCN o Vit
Nam
Nn kinh t thi truong dinh huong XHCN o Vit Nam c cc dcc trung
sau dy:
2.1- V h thng mc tiu cua nn kinh t thj trung djnh hung
XHCN.
Tnh dinh huong XHCN trong pht trin kinh t-x hi quy dinh qu trnh
pht trin kinh t thi truong o nuoc ta l qu trnh thuc hin muc tiu pht
trin kinh t-x hi tng qut Dn giu nuoc manh, x hi cng bng, dn
chu, vn minh cu th l:
a-V mc tiu kinh t-x hi-vn ho
- Lm cho dn giu, m ni dung cn ban cua dn giu l muc bnh qun
dng gp GDP/du nguoi tng nhanh trong mt thoi gian ngn v khoang cch
giu ngho trong x hi ta ngy cng duoc thu hep.
- Lm cho nuoc manh th hin o muc dng gp to lon vo ngn sch quc
gia, o su gia tng ngnh kinh t mui nhon, o su su dung tit kim, c hiu qua
cc ngun ti nguyn quc gia, o su bao v mi sinh, mi truong, tao moi diu
kin cho khoa hoc, cng ngh pht trin, o kha nng thch ung cua nn kinh t
trong moi tnh hung bt trc.
- Lm cho x hi cng bng, vn minh th hin o cch xu l cc quan h loi
ch ngay trong ni b kinh t thi truong d, o vic gp phn to lon vo vic giai
quyt cc vn d x hi, o vic cung ung cc hng ho v dich vu c gi tri
khng chi v kinh t m cn c gi tri cao v vn ho.
b- V mc tiu chnh trj
Lm cho x hi dn chu, biu hin o ch dn chu ho nn kinh t, moi nguoi,
moi thnh phn kinh t c quyn tham gia vo hoat dng kinh t, vo san xut-
kinh doanh, c quyn so huu v ti san cua mnh: quyn cua nguoi san xut v
tiudng duoc bao v trn co so php lut cua Nh nuoc.
2.2. V ch d so hu v thnh phn kinh t.
Nn kinh t thi truong dinh huong XHCN o Vit Nam c cu trc tu nhiu
loai hnh, hnh thuc so huu v nhiu thnh phn kinh t. So huu ton dn, so huu
tp th v so huu tu nhn. Trong d: ch d so huu cng cng (cng huu) v tu
liu san xut chu yu tung buoc duoc xc lp v s chim uu th tuyt di khi
CNXH duoc xy dung xong v co ban (Vn kin Dai hi IX cua Dang, tr 96).
Tu cc hinh thuc so huu d hnh thnh nn nhiu thnh phn kinh t voi nhung
hnh thuc t chuc kinh doanh da dang, dan xen, hn hop. Cc thnh phn kinh t
du l b phn cu thnh quan trong cua nn kinh t thi truong dinh huong
XHCN, cng pht trin lu di, hop tc v canh tranh lnh manh, trong d kinh
t nh nuoc giu vai tr chu dao, kinh t nh nuoc cng voi kinh t tp th ngy
cng tro thnh nn tang vung chc cua nn kinh t quc dn (Vn kin Dai hoc
IX cua Dang, tr 87).
2.3. V co ch vn hnh kinh t
Co ch vn hnh nn kinh t truoc ht phai l co ch thi truong d dam bao
phn b hop l cc loi ch v ngun luc, kch thch pht trin cc tim nng kinh
doanh v cc luc luong san xut, tng hiu qua v tng nng sut lao dng x
hi. Dng thoi, khng th phu nhn vai tr cua Nh nuoc XHCN-dai din loi ch
chnh dng cua nhn dn lao dng v x hi thuc hin vic quan l vi m di voi
kinh t thi truong trn co so hoc tp, vn dung kinh nghim c chon loc cch
quan l kinh t cua cc nuoc tu ban chu nghia, diu chinh co ch kinh t. gio
duc dao duc kinh doanh ph hop; thng nht diu hnh, diu tit v huong dn
su vn hnh nn kinh t ca nuoc theo dng muc tiu pht trin kinh t x hi.
2.4. V hnh thc phn phi.
Trong nn kinh t thi truong dinh huong XHCN c nhiu hnh thuc phn phi
dan xen, vua thuc hin theo nguyn tc phn phi cua kinh t thi truong v
nguyn tc phn phi cua CNXH. Trong d, cc uu tin phn phi theo lao dng,
theo vn, theo ti nng v hiu qua, dng thoi bao dam su phn phi cng bng
v han ch bt bnh dng x hi. diu ny vua khc voi phn phi theo tu ban
cua kinh t thi truong thng thuong, lai vua khc voi phn phi theo lao dng
mang tnh bnh qun trong CNXH cu.
2.5- V nguyn tc giai quyt cc mt, cc mi quan h chu yu:
Nn kinh t thi truong dinh huong XHCN phai kt hop ngay tu du giua luc
luong san xut voi quan h san xut, bao dam giai phng luc luong san xut, xy
dung luc luong san xut moi kt hop voi cung c v hon thin quan h san xut,
quan h quan l tin tin cua nn kinh t thi truong nhm phuc vu cho pht trin
san xut v cng nghip ho-hin dai ho, dt nuoc; giua pht trin san xut voi
tung nuoc cai thin v nng cao doi sng nhn dn, giai quyt voi cc vn d x
hi v cng bng x hi, vic lm, ngho di, vn d bao dam y t v gio duc,
vn d ngn chn cc t nan x hi; dng gp giai quyt tt cc nhim vu chnh
tri, x hi, mi truong tao su pht trin bn vung.
2.6. V tnh cng dng, tnh dn tc:
Kinh t thi truong dinh huong XHCN mang tnh cng dng cao theo truyn
thng cua x hi Vit Nam, pht trin c su tham gia cua cng dng v c loi ch
cua cng dng, gn b mu tht voi cng dng trn co so hi ho loi ch c nhn
v loi ch cua cng dng, chm lo su lm giu khng chi ch trong cho mt s t
nguoi m cho ca cng dng, huong toi xy dung mt cng dng x hi giu c,
dy du v vt cht, phong ph v tinh thn, cng bng, dn chu, vn minh, dam
bao cuc sng m no, hanh phc cho moi nguoi.
2.7. V quan h quc t
Kinh t thi truong dinh huong XHCN dua vo su pht huy ti da ngun luc
trong nuoc v trit d tranh thu ngun luc ngoi nuoc theo phuong chm Kt
hop suc manh cua dn tc v suc manh cua thoi dai v su dung chng mt cch
hop l-dat hiu qua cao nht, d pht trin nn kinh t dt nuoc voi tc d nhanh,
hin dai v bn vung.
II- S cn thit khch quan cua quan l nh nuc di vi nn kinh t
Nn kinh t thi truong dinh huong x hi chu nghia o Vit Nam l nn kinh t
thi truong c diu tit-nn kinh t thi truuong c su quan l vi m cua Nh nuoc
theo dinh huong x hi chu nghia. Diu d c nghia l, nn kinh t nuoc ta chiu
su diu tit cua thi truong v chiu su diu tit cua nh nuoc (su quan l cua Nh
nuoc). Su quan l nh nuoc di voi nn kinh t thi truong theo dinh huong x
hi chu nghia o Vit Nam l su cn thit khch quan, v nhung l do sau dy:
Thu nht, phai khc phuc nhung han ch cua vic diu tit cua thi truong, bao
dam thuc hin muc tiu pht trin kinh t x hi d d ra.
Su diu tit cua thi truong di voi su pht trin kinh t tht ky diu nhung vn
c nhung han ch cuc b. V du nhu v mt pht trin hi ho cua x hi, th bc
l tnh han ch su diu tit cua thi truong.
Thi truong khng phai l noi c th dat duoc su hi ho trong vic phn phi
thu nhp x hi, trong vic nng cao cht luong cuc sng x hi, trong vic pht
trin kinh t x hi giua cc vng Cng voi vic d, thi truong cung khng
khc phuc nhung khuyt tt cua nn kinh t thi truong, nhung mt tri cua nn
kinh t thi truong d nu o trn. Tt ca diu d khng ph hop v can tro vic
thuc hin dy du nhung muc tiu pht trin kinh t-x hi d d ra. Cho nn
trong qu trnh vn hnh kinh t, su quan l nh nuoc di voi kinh t thi truong
theo dinh huong x hi chu nghia l cn thit d khc phuc nhung han ch, b
sung ch hng cua su diu tit cua trhi truong, dam bao muc tiu pht trin kinh
t x hi. D cung l thuc hin nhim vu hng du cua qun l nh nuoc v kinh
t.
Thu hai: Bng quyn luc, chnh sch v suc manh kinh t cua mnh. Nh
nuoc phai giai quyt nhung mu thun loi ch kinh t ph bin, thuong xuyn v
co ban trong nn kinh t quc dn.
Trong qu trnh hoat dng kinh t, con nguoi c mi quan h voi nhau. Loi
ch kinh t l biu hin cu th cua mi quan h d. Moi thu m con nguoi phn
du dn lin quan dn loi ch cua mnh. Trong nn kinh t thi truong, moi di tc
du huong toi loi ch kinh t ring cua mnh. Nhung, khi luong kinh t th c
han v khng th chia du cho moi nguoi, nu xy ra su tranh ginh v loi ch
v tu d pht sinh ra nhung mu thun v loi ch. Trong nn kinh t thi truong c
nhung loai mu thun co ban sau dy:
- Mu thun giua cc doanh nghip voi nhau trn thuong truong.
- Mu thun giua chu v tho trong cc doanh nghip
- Mu thun giua nguoi san xut kinh doanh voi ton th cng dng trong
vic su dung ti nguyn v mi truong, khng tnh dn loi ch chung trong vic
ho cung ung nhung hng ho v dich vu km cht luong, de doa suc khoe cng
dng: trong vic xm hai trt tu, an ton x hi, de doa an ninh quc gia v hoat
dng san xut kinh doanh cua mnh.
- Ngoi ra, cn nhiu mu thun khc nua nhu mu thun v loi ch kinh t
giua c nhn; cng dn voi Nh nuoc, giua cc dia phuong voi nhau, giua cc
ngnh, cc cp voi nhau trong qu trnh hoat dng kinh t cua dt nuoc.
- Nhung mu thun ny c tnh ph bin, thuong xuyn v c tnh cn ban v
lin quan dn quyn loi v sng-cht cua con nguoi. dn su n dinh kinh t-x
hi. Chi c nh nuoc moi c th giai quyt duoc cc mu thun d, diu ho loi
ch cua cc bn.
- Thu ba, tnh kh khn phuc tap cua su nghip kinh t
D thuc hin bt ky mt hoat dng no cung phai giai dp cc cu hoi: C
mun lm khng? C bit lm khng? C phuong tin d thuc hin khng? C
hon canh d lm khng? Nghia l, cn c nhung diu kin chu quan v khch
quan tuong ung. Ni cu th v d hiu, lm kinh t nht l lm giu phai c t
nht cc diu kin: ch lm giu, tr thuc lm giu, phuong tin san xut kinh
doanh v mi truong kinh doanh. Khng phai cng dn no cung c du cc diu
kin trn d tin hnh lm kinh t, lm giu. Su can thip cua nh nuoc rt cn
thit trong vic h tro cng dn c nhung diu kincn thit thuc hin su nghip
kinh t.
Thu tu, tnh giai cp trong kinh t v ban cht giai cp cua nh nuoc
Nh nuoc hnh thnh tu khi x hi c giai cp. Nh nuoc bao giu cung dai
din loi ch cua giai cp thng tri nht dinh trong d c loi ch kinh t. Nh nuoc
x hi chu nghia Vit Nam dai din cho loi ch dn tc v nhn dn, Nh nuoc
cua ta l nh nuoc cua dn, do dn v v dn. Muc tiu pht trin kinh t - x hi
do Nh nuoc ta xc dinh v quan l chi dao l nhm cui cng dem lai loi ch vt
cht v tinh thn cho nhn dn. Tuy vy, trong nn kinh t nhiu thnh phn, mo
cua voi nuoc ngoi, khng phai lc no loi ch kinh t cua cc bn cung lun
lun nht tr. V vy, xut hin xu huong vua hop tc, vua du tranh trong qu
trnh hoat dng kinh t trn cc mt quan h so huu, quan h quan l, quan h
phn phi.
Trong cuc du tranh trn mt trn kinh t. Nh nuoc ta phai th hin ban
cht giai cp cua mnh d bao v loi ch cua dn tc v cua nhn dn ta. Chi c
Nh nuoc moi c th lm duoc diu d. Nhu vy l, trong qu trnh pht trin
kinh t, Nh nuoc ta d th hin ban cht giai cp cua mnh.
Bn l do chu yu trn dy chnh l su cn thit khch quan cua Nh nuoc
di voi nn kinh t thi truong dinh huong x hi chu nghia o Vit Nam.
III- CC CHUC NNG QUAN L KINH TE CUA NH NUC
1- Djnh hung s pht trin cua nn kinh t
1.1 Khi nim:
Dinh huong su pht trin kinh t l xc dinh con duong v huong su vn
dng cua nn kinh t nhm dat dn mt dch nht dinh (goi l muc tiu) cn cu
vo dc dim kinh t, x hi cua dt nuoc trong tung thoi ky nht dinh (cch di,
buoc di cu th, trnh tu thoi gian cho tung buoc di d dat duoc muc tiu)
1.2- S cn thit khch quan cua chc nng djnh hung pht trin nn
kinh t.
Su vn hnh cua nn kinh t thi truong mang tnh tu pht v tnh khng xc
dinh rt lon. Do d Nh nuoc phai thuc hin chuc nng, dinh huong pht trin
nn kinh t cua mnh. Diu ny khng chi cn thit di voi su pht trin kinh t
chung m cn cn thit cho vic san xut kinh doanh cua cc doanh nghip. Diu
ny s tao cho cc co so san xut kinh doanh du don duoc su bin di cua thi
truong, tu d nm ly co hi trong san xut kinh doanh cung nhu luong truoc
nhung bt loi c th xy ra, han ch nhung bt loi c th xy ra trong co ch thi
truong, khc phuc nhung ngnh pht trin tu pht khng ph hop voi loi ch x
hi, dy manh nhung ngnh mui nhon.
1.3. Phm vi djnh hung pht trin nn kinh t bao gm:
- Ton b nn kinh t
- Cc ngnh kinh t
- Cc vng kinh t
- Cc thnh phn kinh t
Nh nuoc khng c chuc nng dinh huong pht trin cho tung doanh nghip
ngoi nh nuoc m cn cu vo dinh huong pht trin cua nn kinh t, cc doanh
nghip tu xc dinh huong pht trin cua mnh.
1.4. Ni dung djnh hung pht trin nn kinh t
Chuc nng dinh huong c th khi qut thnh nhung ni dung chu yu sau
dy:
- Xc dinh muc tiu chung di han. Muc tiu ny l ci dch trong mt tuong
lai xa, c th vi chuc nm hoc xa hon.
- Xc dinh muc tiu trong tung thoi ky (c th l 10, 15, 20 nm) duoc xc
dinh trong chin luoc pht trin kinh t x hi v duoc th hin trong k hoach 5
nm, k hoach 3 nm, k hoach hng nm.
- Xc dinh thu tu uu tin cc muc tiu
- Xc dinh cc giai php d dat duoc muc tiu
1.5. Cng c th hin chc nng cua Nh nuc v djnh hung pht trin
kinh t
- Chin luoc pht trin kinh t x hi
- Quy hoach tng th pht trin kinh t x hi
- K hoach pht trin kinh t x hi (di han, trung han, ngn han)
- Cc chuong trnh muc tiu pht trin kinh t x hi
- Cc du n uu tin pht trin kinh t x hi
- Cc chin luoc, quy hoach, k hoach, chuong trnh du n pht trin cung
dng cho vic dinh huong pht trin cc ngnh, cc vng lnh th.
1.6. Nhim v cua Nh nuc d thc hin chc nng djnh hung
pht trin.
Nh nuoc phai tin hnh cc cng vic sau:
- Phn tch dnh gi thuc trang cua nn kinh t hin nay, nhung nhn t trong
nuoc v quc t c anh huong dn su pht trin hin tai v tuong lai cua nn
kinh t nuoc nh.
- Du bo pht trin kinh t
- Hoach dinh pht trin kinh t, bao gm:
+ Xy dung duong li pht trin kinh t-x hi
+ Hoach dinh chin luoc pht trin kinh t-x hi
+ Hoach dinh chnh sch pht trin kinh t-x hi
+ Hoach dinh pht trin ngnh, vng, dia phuong
+ Lp chuong trnh muc tiu v du n d pht trin
2. To lp mi trung cho s pht trin kinh t
2.1. Khi nim v mi trung cho s pht trin kinh t
Mi truong cho su pht trin kinh t l tp hop cc yu t, cc diu kin tao
nn khung canh tn tai v pht trin cua nn kinh t. ni cch khc, l tng th
cc yu t v diu kin khch quan, chu quan; bn ngoi, bn trong; c mi lin
h mt thit voi nhau, anh huong truc tip hay gin tip dn vic pht trin kinh
t v quyt dinh dn hiu qua kinh t.
Mt mi truong thun loi duoc coi l b phng, l dim tua vung chc cho su
pht trin cua nn kinh t ni chung v cho hoat dng san xut-kinh doanh cua
cc doanh nghip ni ring; nguoc lai, mi truong kinh doanh khng thun loi
khng nhung s km hm, can tro m cn lm cho nn kinh t lm vo tnh trang
khung hoang, tr tr v cc doanh nghip roi vo tnh trang ph san hng loat.
V vy, vic tao lp mi truong cho su pht trin kinh t chung cua dt nuoc
v cho su pht trin san xut-kinh doanh cua doanh nghip l mt chuc nng
quan l kinh t cua Nh nuoc.
2.2. Cc loi mi trung cn thit cho s pht trin cua nn kinh t.
a- Mi trung kinh t
Mi truong kinh t l mt b phn cua mi truong vi m. Mi truong kinh t
duoc hiu l mt h thng hon canh kinh t duoc cu tao nn boi mt loat nhn
t kinh t. Cc nhn t thuc v cu nhu suc mua cua x hi v cc nhn t thuc
v cung nhu suc cung cp cua nn san xut x hi c nghia quyt dinh di voi
su pht trin kinh t.
- Di voi suc mua cua x hi. Nh nuoc phai c:
+ Chnh sch nng cao thu nhp dn cu
+ Chnh sch gi ca hop l
+ Chnh sch tit kim v tn dung cn thit
+ Chnh sch tin t n dinh, trnh lam pht
- Di voi suc cung cua x hi, Nh nuoc cn phai c:
+ Chnh sch hp dn di voi du tu cua cc doanh nhn trong nuoc v nuoc
ngoi d pht trin san xut kinh doanh
+ Chnh sch du tu xy dung co so ha tng k thut phuc vu cho xut kinh
doanh, giao luu hng ho.
Yu cu chung cn ban nht di voi mi truong kinh t l n dinh, dc bit l
ga ca v tin t. Gi ca khng leo thang, tin t khng lam pht lon.
b.- Mi trung php l
Mi truong php l l tng th cc hon canh lut dinh duoc Nh nuoc tao ra
d diu tit su pht trin kinh t, bt buc cc chu th kinh t thuc cc thnh
phn hoat dng trong nn kinh t thi truong phai tun theo.
Mi truong cng r rng, chnh xc, bnh dng cng tao ra cho su hoat dng
san xut kinh doanh trnh sai pham, bao v quyn loi chnh dng cua nguoi san
xut v nguoi tiu dng.
Nh nuoc cn tao ra mi truong php l nht qun dng b tu vic xy dung
Hin php, cc Lut v cc vn ban duoi lut d lm cn cu php l cho moi hoat
dng kinh t. Do d:
- Duong li pht trin kinh t cua Dang, cc chnh sch kinh t cua Nh nuoc
phai duoc th ch ho.
- Cng tc lp php, lp quy, xy dung cc lut kinh t cn duoc nh nuoc
tip tuc tin hnh, hon thin cc lut kinh t d ban hnh, xy dung v ban hnh
cc lut kinh t moi.
c- Mi trung chnh trj.
Mi truong chnh tri l t hop cc hon canh chnh tri, n duoc tao boi thi
d chnh tri nh nuoc v cua cc t chuc chnh tri, tuong quan giua cc tng lop
trong x hi, l su n dinh chnh tri d pht trin.
Mi truong chnh tri c anh huong lon dn su pht trin cua nn kinh t v
dn hoat dng san xut kinh doanh cua cc doanh nghip. Do vy, Nh nuoc ta
phai tao ra mi truong chnh tri n dinh, rng mo cho su pht trin kinh t, tao su
thun loi ti da cho pht trin nn kinh t dt nuoc, v cho su hoat dng san
xut-kinh doanh cua cc doanh nghip.
Vic tao lp mi truong chnh tri phai thuc hin trn co so giu vung dc lp
dn tc, th ch chnh tri dn chu, th ch kinh t c ph hop di voi kinh t thi
truong, bnh dng di voi moi thnh phn kinh t, tn vinh cc doanh nhn, cc
t chuc, chnh tri v x hi, ung h doanh nhn lm giu chnh dng v bao v
quyn loi chnh dng cua nguoi lao dng.
d- Mi trung vn ho-x hi.
Mi truong vn ho-x hi c anh huong rt lon dn vic pht trin cua nn
kinh t ni chung, dn su san xut kinh doanh cua cc doanh nghip ni ring.
Mi truong vn ho l khng gian vn ho duoc tao nn boi cc quan nim v
gi tri, np sng, cch ung xu, tn ngung, hung th, phuong thuc hoat dng,
phong tuc tp qun v thi quen.
Mi truong x hi l tng th cc mi quan h giua nguoi voi nguoi do lut
l, cc th ch, cc cam kt, cc quy dinh cua cp trn cua cc t chuc, cua cc
cuc hop cp quc t v quc gia, cua cc co quan, lng x, cc t chuc tn
giov.v
Mi truong vn ho-x hi anh huong dn tm l, dn thi d, dn hnh vi v
dn su ham nun cua con nguoi.
Trong qu trnh pht trin kinh t v pht trin san xut kinh doanh lun phai
tnh dn mi truong vn ho-x hi. Nh nuoc phai tao ra mi truong vn ho-x
hi da dang; dm d ban sc dn tc cua ca dn tc Vit Nam v cua ring tung
dn tc sng trn lnh th Vit Nam, qu trong, giu gn, pht huy vn ho truyn
thng tt dep v tip thu nn vn ho hin dai mt cch ph hop, tn trong v
tip thu tinh hoa cua nn vn ho th gioi, xy dung nn vn ho moi thch ung
voi su pht trin kinh t v san xut kinh doanh.
e- Mi trung sinh thi.
Mi truong sinh thi hiu mt cch thng thuong, l mt khng gian bao gm
cc yu t, truoc ht l cc yu t tu nhin, gn kt voi nhau v tao diu kin cho
su sng cua con nguoi v sinh vt. Chng l nhung diu kin du tin cn phai
c d con nguoi v sinh vt sng v dua vo chng, con nguoi moi tin hnh lao
dng san xut d tn tai v pht trin nhu khng kh d tho; nuoc d ung; dt d
xy dung, trng trot v chn nui; ti nguyn khong san lm nguyn liu, hoc
nhung thu vt liu d phuc vu cuc sng hng ngy, canh quan thin nhin d
huong ngoan v.v
Mi truong sinh thi c anh huong lon dn su pht trin nn kinh t cua dt
nuoc v hoat dng san xut kinh doanh cua doanh nghip.
Nh nuoc phai tao ra mi truong sinh thi xanh, sach, dep, da dang sinh hoc,
bn vung d bao dam nn kinh t pht trin bn vung. Nh nuoc phai c bin
php chng nhim, chng huy hoai mi truong tu nhin sinh thi, canh quan
thin nhin bng cc bip php v cc chnh sch bao v, hon thin mi truong
sinh thi.
f- Mi trung k thut.
Mi truong k thut l khng gian khoa hoc cng ngh bao gm cc yu t v
s luong, tnh cht v trnh d cua cc ngnh khoa hoc cng ngh: v nghin
cuu, ung dung cc thnh tuu khoa hoc cng ngh vo san xut; v chuyn giao
khoa hoc cng ngh v.v
Ngy nay, khoa hoc cng ngh d pht trin voi tc d cao. Nhung thnh tuu
khoa hoc cng ngh trong nhiu linh vuc d xut hin. Tin b khoa hoc cng
ngh d mo ra mi truong rng lon cho nhu cu cua con nguoi. Chng ta khng
th khng tnh dn anh huong cua khoa hoc cng ngh dn su pht trin cua nn
kinh t hin dai, dn qu trnh san xut kinh doanh cua cc doanh nghip.
Nh nuoc bng chnh sch cua mnh phai tao ra mt mi truong k thut hin
dai, thch hop, thit thuc phuc vu cho su pht trin cua nn kinh t nuoc ta.
g- Mi trung dn s
Mi truong dn s l h thng cc yu t tao thnh khng gian dn s, bao
gm quy m dn s, co cu dn s, su di chuyn dn s, tc d gia tng dn s
v cht luong dn s. Mi truong dn s l mt trong nhung mi truong pht
trin kinh t.
Trong qu trnh pht trin kinh t, con nguoi dng vai tr hai mt:
- Mt mt l nguoi huong thu (nguoi tiu dng)
- Mt khc: L nguoi san xut, quyt dinh qu trnh bin di v pht trin san
xut, tuc l cho su pht trin kinh t.
Nh nuoc phai tao ra mt mi truong dn s hop l cho pht trin kinh t bao
gm cc yu t s luong v cht luong dn s, co cu dn s. Nh nuoc phai c
chnh sch diu tit su gia tng dn s voi ty l hop l, thch hop voi tc d tng
truong kinh t; nng cao cht luong dn s trn co so nng cao chi s H.D.I
(Human development index) b tr dn cu hop l giua cc vng, dc bit giua d
thi v nng thn, ph hop voi qu trnh cng nghip ho v hin dai ho.
h- Mi trung quc t.
Mi truong quc t l khng gian kinh t c tnh ton cu, bao gm cc yu
t c lin quan dn cc hoat dng quc t, trong d c hoat dng kinh t quc t.
Mi truong quc t l diu kin bn ngoi cua su pht trin cua nn kinh t
dt nuoc. N c th tc dng tch cuc hoc tiu cuc dn su pht trin cua nn
kinh t, dn su san xut kinh doanh cua cc doanh nghip. Diu d tuy thuc v
tnh cht cua mi truong quc t thun loi hay khng thun loi cho su pht trin.
Mi truong quc t cn duoc Nh nuoc tao ra l mi truong ho bnh v quan
h quc t thun loi cho su pht trin kinh t. Voi tnh ton Giu vung mi
truong ho bnh, pht trin quan h trn tinh thn sn sng l ban v l di tc tin
cy cua tt ca cc nuoc trong cng dng th gioi, phn du v ho bnh, dc lp
hop tc v pht trin ( trch Nng cao nng luc lnh dao v suc chin du cua
Dang, pht huy suc manh ton dn tc, dy manh su nghip di moi mt cch
ton din v dng b. Pht trin cua Tng B thu Nng Duc manh, b mac Hi
nghi ln thu 11 Ban chp hnh TW kho IX, H Ni moi 26/2005, s 12916).
Nh nuoc chu dng tao mi truong ho bnh, tip tuc mo rng v tng cuong
quan h huu nghi v hop tc cng c loi, thuc hin c hiu qua quan h hop tc
kinh t quc t, tao diu kin quc t thun loi hon nua d dy manh pht trin
kinh t x hi, giu vung dc lp, chu quyn, ton ven lnh th, bao v vung chc
T quc, dng thoi gp phn tch cuc vo cuc du tranh chung cua nhn dn th
gioi v ho bnh, dc lp dn tc, dn chu v tin b x hi. Cu th truoc mt,
Nh nuoc phai thuc hin dy du cc cam kt quc t trong d c nhung cam kt
kinh t, thuc hin AFTA, tham gia t chuc WT0, mo rng thi truong xut nhp
khu voi cc nuoc EU, Bc M, Nam M, Chu Phi v cc nuoc Chu , Trung
quc, Nht ban, An d v cc nuoc khi ASEAN v tranh thu su tro luc quc t
cho su pht trin kinh t.
2.3. Nhng diu nh nuc phai lm d to lp cc mi trung:
D tao lp cc mi truong, Nh nuoc cn tp trung tt cc vn d sau:
- Dam bao su n dinh v chnh tri v an ninh quc phng, mo rng quan h
di ngoai, trong d c quan h kinh t di ngoai.
- Xy dung v thuc thi mt cch nht qun cc chnh sch kinh t-x hi theo
huong di moi v chnh sch dn s hop l.
- Xy dung v khng ngung hon thin h thng php lut
- Xy dung moi v nng cp co so ha tng, bao dam diu kin co ban cho
hoat dng kinh t c hiu qua: giao thng, din nuoc, thng tin, du tru quc gia.
- Xy dung cho duoc mt nn vn ho trong nn kinh t thi truong dinh
huong XHCN trn co so giu vung ban sc vn ho dn tc v thua k tinh hoa
vn ho cua nhn loai.
- Xy dung mt nn khoa hoc-k thut v cng ngh tin tin cn thit v ph
hop, dp ung yu cu cua su pht trin cua nn kinh t v san xut kinh doanh
cua cc doanh nghip, cai cch nn gio duc d do tao ngun nhn luc c k
thut v tr tu phuc vu cho su pht trin kinh t.
- Xy dung v thuc thi chnh sch v php lut v bao v v su dungc hiu
qua ti nguyn thin nhin cua dt nuoc, bao v v hon thin mi truong tu
nhin, sinh thi.
3. Diu tit s hot dng cua nn kinh t.
3.1. Khi nim.
Nh nuoc diu tit su hoat dng cua nn kinh t l nh nuoc su dung quyn
nng chi phi cua mnh ln cc hnh vi kinh t cua cc chu th trong nn kinh t
thi truong, ngn chn cc tc dng tiu cuc dn qu trnh hoat dng kinh t, rng
buc chng phai tun thu cc quy tc hoat dng kinh t d dinh sn nhm bao
dam su pht trin bnh thuong cua nn kinh t.
Diu tit su hoat dng cua nn kinh t v diu chinh su hoat dng kinh t l
hai mt cua mt qu trnh pht trin kinh t. Nhung diu chinh khng ging voi
diu tit, diu chinh l sua di lai, sp xp lai cho dng, nhu diu chinh tc d
pht trin qu nng cua nn kinh t; diu chinh lai su b tr khng hop l cua cc
nh my duong, diu chinh th l du thu, diu chinh co cu du tu, diu chinh
thang bc luong v.v
3..2. S cn thit khch quan phai diu tit s hot dng cua nn kinh t.
Nn kinh t nuoc ta vn hnh theo co ch thi truong, c su quan l vi m cua
Nh nuoc. Diu d c nghia l nn kinh t cua chng ta vua chiu su diu tit cua
thi truong, vua chiu su diu tit cua nh nuoc. Mc d nn kinh t thi truong c
kha nng tu diu tit cc hnh vi kinh t, cc hoat dng kinh t theo cc quy lut
khch quan cua n. Tuy vy, trn thuc t, c nhung hnh vi kinh t, c nhung
hoat dng kinh t nm ngoi su diu tit cua ban thn thi truong. Chng han nhu
gian ln thuong mai, trn thu, h tro nguoi ngho, cc vng kh khn, vng
su, vng xa, cung cp hng ho cng (an ninh, quc phng)
Hon nua, qu trnh pht trin cua nn kinh t do chiu su tc dng cua nhiu
nhn t v cc nhn t ny lai khng n dinh do nhiu nguyn nhn nhu h thng
php lut khng hon thin, h thng thn tin kihim khuyt, su ln xn cua
nhn t dc quyn san xut trn thi truong, su khng n dinh cua x hi, din
bin v tai hoa bt ngo cua thin nhin, su sai lm v bao thu cua cc don vi kinh
t trong vic tnh ton cung cu, truoc mt, du don thiu chnh xc v xc dinh
sai lmdn dn hng loat hoat dng kinh t khng bnh thuong. Nh nuoc cn
phai diu tit v c kha nng diu tit su hoat dng cua kinh t v nh nuoc c
quyn luc.
3.3. Nhng ni dung diu tit s hot dng kinh t cua Nh nuc.
Cu hoi dt ra l Nh nuoc diu tit su hoat dng cua kinh t trn nhung linh
vuc no? Nhn chung, Nh nuoc diu tit su hoat dng cua kinh t thuong duoc
biu hin o su diu tit cc mi quan h kinh t, noi din ra nhiu hin tuong
phuc tap, mu thun v yu cu, muc tiu pht trin, v loi ch kinh t v.v..
Chng ta thy Nh nuoc thuong diu tit quan h cung cu, diu tit quan h
kinh t vi m, quan h lao dng san xut, quan h phn phi loi ch; quan h
phn b v su dung ngun luc v.v..
D thuc hin vic diu tit cc quan h lon trn, Nh nuoc cung tin hnh
diu tit nhunt mt cu th nhu diu tit ti chnh, diu tit gi ca, diu tit thu,
diu tit li sut, diu tit thu nhp v.v..
O dy chng ta chi xem xt su diu tit hoat dng kinh t cua Nh nuoc trn
nhung quan h chu yu sau dy:
a- Diu tit cc quan h lao dng san xut.
Trong qu trnh tin hnh lao dng, dc bit lao dng san xut trong nn kinh
t thi truong (kinh t hng ho) din ra cc mi quan h trong phn cng v hip
tc lao dng giua c nhn, giua cc chu th kinh t voi nhau. Su phn cng v
hip tc din ra duoi nhiu hnh thuc, trong d thuc tm diu tit cua Nh nuoc
c cc quan h sau dy: Nh nuoc diu tit sao cho cc quan h d duoc thit lp
mt cch ti uu, dem lai hiu qua.
- Quan h quc gia voi quc t d hnh thnh co cu hinh thnh co cu kinh t
quc dn ph hop voi tim nng, th manh cua dt nuoc, tn dung cc vn hi
quc t d pht trin kinh t quc dn. O dy, Nh nuoc thuong diu tit cc
quan h kinh t di ngoai: Xut nhp khu hng ho v dich vu; du tu quc t;
hop tc voi chuyn giao khoa hoc-cng ngh; dich vu quc t thu ngoai t.
- Quan h phn cng v hop tc trong ni b nn kinh t quc dn, tao nn su
hnh thnh cc doanh nghip chuyn mn ho duoc gn b voi nhau thng qua
cc quan h hop tc san xut. O dy, nh nuoc thuong diu tit li sut, diu tit
thu, h tro du tu d khuyn khch v tao diu kin cho cc doanh nghip
chuyn mn ho hoat dng c hiu qua.
- Quan h phn cng, hop tc theo lnh th ni b quc gia thng qua vic
phn b luc luong san xut theo lnh th, hnh thnh nn phn cng chuyn mn
ho theo lnh th. O dy, ngoi nhung diu tit cc mt ti chnh, tn dung, thu,
h tro du tu ni trn. Nh nuoc cn diu tit bng php lut d trnh tnh trang
cuc b dia phuong, phn tn v dn trai du tu nhu cang bin, sn by, phai
thng qua cp thm quyn Quc hi, Chnh phu ph duyt cc du n kinh t lon,
cc du n khng c trong quy hoach khng duoc du tu v.v
- Su lua chon quy m x nghip, lua chon ngun ti nguyn, cc hnh vi su
dung mi truong, cc hnh vi lua chon thit bi, cng ngh, cc hnh vi dam bao
cht luong san phm v dich vu nhm dua cc hnh vi d vo chun muc c loi
cho chnh doanh nhn v cho cng dng, ngn ngua cc hnh vi gy bt loi cho
cc doanh nhn v cho cng dng x hi.
b- Diu chnh cc quan h phn chia li ch v quan h phn phi thu
nhp
Cc quan h loi ch trong linh vuc kinh t sau dy duoc Nh nuoc diu tit:
- Quan h trao di hng ho: Nh nuoc diu tit quan h cung cu san xut
hng ho d trao di v tiu dng trn thi truong bnh thuong, chng gian ln
thuong mai, lua loc v gi ca, mu m, kiu dng, cht luong san phm
v.vnhm bao v loi ch chnh dng cua cc bn tham gia quan h.
- Quan h phn chia loi tuc trong cc cng ty: Quan h tin cng-tin luong:
Nh nuoc diu tit quan h ny sao cho duoc cng bng, vn minh, quan h chu-
tho tt dep.
Phn chia thu nhp quc dn (v+n) hop l, hop tnh, bao v quyn loi chnh
dng cho gioi tho v gioi chu theo dng cuong linh chnh tri cua Dang cm
quyn, dng php lut cua Nh nuoc.
- Quan h di voi cng qu quc gia (quan h giua doanh nhn, doanh nghip
v Nh nuoc). Cc doanh nhn c trch nhim, nghia vu dng gp tch lu cho
ngn sch v cc khoan phai np khc do ho su dung ti nguyn, cng san v do
gy nhim mi truong.
- Quan h giua cc tng lop dn cu, giua nhung nguoi c thu nhp cao (nguoi
giu) v c thu nhp thp (ngui ngho), giu cc vng pht trin v km pht
trin.
Nh nuoc diu tit thu nhp cua nhung nguoi c thu nhp cao, nhung
vng c thu nhp cao vo ngn sch v phn phi lai, h tro nhung nguoi c thu
nhp thp (nguoi ngho)nhung vng ngho, vng su,d giam bot khoang cch
chnh lch v muc sng.
c) iu tit cc quan h phn bo cc nguon luc
Nh nuoc c vai tr quan trong trong vic phn b cc ngun luc bng su
chi tiu ngun ti chnh tp trung (ngn sch nh nuoc v bng dnh thu)
- Nh nuoc diu tit vic phn b cc ngun luc:lao dng ti nguyn,vn,
cc hng ha cng( quc phng gio duc, y t) h tro nguoi ngho, bao v mi
truong sinh thi,pht trin ngh thut dn tc...
- Nh nuoc diu tit phn b ngun luc cua nn kinh t quc dn v nhung
vng cn nhiu tim nng, hoc cc vng kh khn, vng su, vng xa.
- Nh nuoc diu tit ngun luc theo huong khuyn khch, hoc han ch su
pht trin cc nghnh ngh nhm xy dung mt co cu kinh thop l trn pham
vi ca nuoc.
3.4.Nhng vic cn lm diu tit hot dng cua nn kinh t
D thuc hin chuc nng diu tit hoat dng cua nn kinh t, Nh nuoc cn
lm nhung vic sau dy:
a) Xy dung v thuc hin mot h thong chnh sch voi cc cng cu tc
dong cua chnh sch d, chu yu l:
- Chnh sch ti chnh (voi hai cng cu chu yu l chi tiu chnh phu v
thu).
- Chnh sch tin t (voi hai cng cu chu yu l kim sot muc cung tin
v li sut).
- Chnh sch thu nhp (voi cc cng cu:gi ca v tin luong).
- Chnh sch thuong mai (voi cc cng cu: thu quan,han ngach ty gi hi
doi, tro cp xut khu, cn cn thanh ton,quc t...).
b)Bo sung hng ha v dich vu cho nn kinh t trong nhng truong hop
can thit.
Nhung truong hop duoc coi l cn thit sau dy :
- Nhung ngnh, linh vuc tu nhn khng duoc lm
- Nhung ngnh, linh vuc m tu nhn khng lm duoc
- Nhung ngnh, linh vuc m tu nhn khng mun lm.
c) Ho tro cng dn lap nghip kinh t
Cu th nh nuoc cn thuc hin tt cc bin php h tro sau:
- Xy dung cc ngn hng du tu uu di cho nhung doanh nhn tham gia
thuc hien cc chuong trnh kinh t trong dim cua nh nuoc, kinh doanh nhung
ngnh m nh nuoc khuyn khch.
- Xy dung v thuc hin ch d bao him san xut kinh doanh cho nhung
nguoi thuc hin cc nhim vu san xut kinh doanh theo dinh huong cua nh
nuoc, nhung doanh nghip moi khoi su,hoc p dung khoa hoc cng ngh moi
vo san xut trong giai doan du.
- Cung cp nhung thng tin : kinh t - chnh tri - x hi c lin quan dn
hoat dng san xut kinh doanh cua cc doanh nghip .
- Thuc hin chuong trnh bi dung kin thuc chuyn mn thng qua vic
xy dung cc Trung tm dy ngh v xc tin vic lm.
- Mo ra cc trung tm gioi thiu san phm; trin lm thanh tuu kinh t k
thut d tao diu kin cjo cc doanh nghip giao tip v bt mi san xut king
doanh voi nhau .
- Thuc hin h tro php l, dc bit l h tro tu php quc t di voi cc
doanh nghip kinh doanh khng chi trn thi truong trong nuoc m ca trn thi
truong quc t.
- Xy dung co so ha tng, co so vt cht k thut cn thit .
4. Kim tra, gim st hot dng kinh t
4.1. Khi nim
Kim tra, gim st hoat dng kinh t l Nh nuoc xem xt, dnh gi tnh
trang tt xu cua cc hoat dng kinh t, v theo di, xt xem su hoat dng kinh t
duoc thuc thi dng hoc sai di voi cc quy dinh cua php lut.
Kim tra, gim st hoat dng kinh t l mt chuc nng quan l cua Nh
nuoc. Cng tc ny phai duoc thuc thi thuong xuyn v nghim tc.
4.2. S cn thit phai kim tra, gim st hot dng
Qu trnh hoat dng kinh t khng phai lc no cung din ra mt cch
bnh thuong v dua lai kt qua mong mun. Su kim tra, gim st d kip thoi
pht hin nhung mt tch cuc v tiu cuc, nhung thnh cng v tht bai, nn kinh
t dang trong trang thi phn vinh hay khung hoang, suy thoi, dao dng hay n
dinh, hiu qua hay km hiu qua, ch tc hay thng thong, dng huong hay
chch huong, tun thr hay xem thuong php lut v.v...
Trn co so d rt ra nhung kt lun, nguyn nhn, kinh nghim v d ra
nhung giai php pht huy uu dim v khc phuc khuyt dim, dng thoi pht
hin ra cc co hi moi cho su pht trin kinh t quc dn v dua nn kinh t ln
mt buoc tin moi. Nhu vy, kim tra v gim st su hoat dng kinh t l cn
thit.
4.3. Ni dung kim tra, gim st hot dng kinh t
Kim tra gim st hoat dng kinh t cn thit duoc tin hnh trn cc mt
sau dy :
- Kim tra, gim st vic thuc hin duong li, chu truong, chnh sch, k
hoach v php lut cua Nh nuoc v kinh t.
- Kim tra, gim st vic su dung cc ngun luc cua dt nuoc.
- Kim tra,gim st vic xu l cht thai v bao v mi truong tu nhin,
mi truong sinh thi.
- Kim tra, gim st san phm do cc doanh nghip san xut ra.
- Kim tra, gim st vic thuc hin cc chuc nng v vic tun thu php
lut cua cc co quan nh nuoc trong qu trnh quan l nh nuoc v kinh t.
4.4. Nhng giai php chu yu thc hin kim tra, gim st hot dng
kinh t
- Tng cuong chuc nng gim st cua Quc hi, Hi dng nhn dn cc
cp di voi Chnh phu v cc Uy ban nhn dn cc cp trong quan l nh nuoc
v kinh t.
- Tng cuong chuc nng, kim tra cua cc Vin Kim st nhn dn, cc
cp thanh tra cua Chnh phu v cua Uy ban nhn dn cc cp, co quan an ninh
kinh t cc cp di voi cc hoat dng kinh t.
- Nng cao tinh thn trch nhim v chiu trch nhim cua nhung nguoi
lnh dao nh nuoc (Chu tich nuoc, Chu tich quc hi, Thu tuong Chnh phu) v
Chu tich Hi dng nhn dn, Chu tich UBNN cc cp; Thu truong cc ngnh
kinh t v c loi ch lin quan tu Trung uong dn dia phuong trong vic kim tra,
gim st su hoat dng kinh t trong ca nuoc, trong cc dia phuong, trong cc
ngnh cua mnh.
- Su dung cc co quan chuyn mn trong nuoc nhu kim ton nh nuoc,
cc t chuc tu vn kinh t v.v v khi cn thit c th su dung cc t chuc quc
t, cc chuyn gia nuoc ngoi vo vic kim tra hoat dng kinh t.
- Nng cao vai tr kim tra, gim st cua nhn dn,cua cc t chuc chnh
tri x hi, cc co quan ngn lun, cc co quan thng tin dai chng trong vic
kim tra hoat dng kinh t.
- Cung c hon thin h thng co quan kim tra, gim st cua Nh nuoc v
xy dung cc co quan moi cn thit, thuc hin vic phn cng v phn cp r
rng, nng cao nng luc chuyn mn v dao duc cua cng chuc trong b my
kim tra v gim st cc hoat dng kinh t.
IV. NHNG NI DUNG CHU YEU CUA QUAN L NH NUC
VE KINH TE
Vic quan l nh nuoc (QLNN) v kinh t bao gm cc ni dung co ban sau
dy:
1. T chc b my quan l nh nuc v kinh t
Nhung ni dung v phuong php cu th cua vic t chuc b my quan l nh
nuoc ni chung, b my QLNN v kinh t ni ring, d c cc chuyn d, mn
hoc khc trnh by.
2. Xy dng phuong hung, mc tiu, chin luc pht trin kinh t - x
hi cua dt nuc
Cu th l:
- Xy dung chin luoc pht trin kinh t- x hi cua dt nuoc.
- Xy dung h thng chnh sch, tu tuong chin luoc d chi dao vic thuc
hin cc muc tiu d.
3. Xy dng php lut kinh t
3.1. Tm quan trng cua vic xy dng php lut trong h thng cc
hot dng QLNN v kinh t
Hoat dng ny c tc dung:
- Tao co so d cng dn lm kinh t.
- Php lut v th ch l diu kin ti cn thit cho mt hoat dng kinh t-
x hi.
3.2. Cc loi php lut kinh t cn duc xy dng
H thng php lut kinh t gm rt nhiu loai. V tng th, h thng d
bao gm hai loai chnh sau:
- H thng php lut theo chu th hoat dng kinh t nhu Lut Doanh
nghip nh nuoc, Lut Hop tc x, Lut doanh nghip tu nhn v cng ty,v.v
Loai hnh php lut ny thuc cht l Lut t chuc cc don vi kinh t, theo d,
sn choi kinh t duoc xc dinh truoc cc loai chu th tham gia cuc choi do Nh
nuoc lm trong ti.
- H thng php lut theo khch th nhu Lut Ti nguyn mi truong,
duoc Nh nuoc dt ra cho moi thnh vin trong x hi, trong d chu yu l cc
doanh nhn, c tham gia vo vic su dung cc yu t nhn ti, vt luc v tc
dng vo mi truong thin nhin.
4. T chc h thng cc doanh nghip
4.1. T chc v khng ngng hon thin t chc h thng doanh
nghip nh nuc cho ph hp vi yu cu cua tng giai don pht trin cua
dt nuc, bao gm;
- Dnh gi h thng doanh nghip nh nuoc (DNNN) hin c, xc dinh
nhung mt tt, mt xu cua h thng hin hnh.
- Loai bo cc mt yu km bng phuong thuc thch hop: c phn ha, bn,
khon, cho thu, giao,vv
- T chuc xy dung moi cc DNNN cn thit.
- Cung c cc DNNN hin cn cn tip tuc duy tr nhung yu km v mt
ny, mt khc, nng cp d cc DNNN ny ngang tm vi tr duoc giao.
4.2. Xc tin cc hot dng php l v h tr d cc don v| kinh t dn
doanh ra di
- Thuc hin cc mt v php lut cho cc hoat dng cua doanh nhn trn
thuong truong: xt duyt, cp php du tu, kinh doanh,vv
- Thuc hin cc hoat dng h tro v tu php, thng tin, phuong tin,vv
5. Xy dng h thng kt cu h tng cho mi hot dng kinh t cua
dt nuc
- Xy duung quy hoach, thit k tng th, thuc hin cc du n pht trin h
thng kt cu ha tng cua nn kinh t.
- T chuc vic xy dung
- Quan l, khai thc, su dung
6. Kim tra, kim sot hot dng cua cc don v| kinh t
- Kim tra vic tun thu php lut kinh doanh.
- Kim tra vic tun thu php lut lao dng, ti nguyn, mi truong.
- Kim tra vic tun thu phplut v ti chnh, k ton, thng k, vv
- Kim tra cht luong san phm.
7. Thc hin v bao v li ch cua x hi , cua nh nuc v cua cng
dn
7.1. Cc loi li ch kinh t, li ch x hi chju s anh huong cua hot
dng kinh t m Nh nuc c nhim v thc hin v bao v
- Phn vn cua Nh nuoc trong ton b nn kinh t quc dn.
- Cc khoan duoc thu cua Nh nuoc vo ngn sch nh nuoc tu cc hoat
dng kinh t cua cng dn.
7.2. Ni dung bao v bao gm
- T chuc bao v cng san.
- Thuc hin vic thu thu, ph, cc khoan loi ch khc.
V. CO CHE KINH TE V CO CHE QUAN L KINH TE
1. Co ch kinh t
1.1 Khi nim co ch kinh t
Co ch l mt thut ngu chi su din bin ni tai cua mt h thng, trong
d c su tuong tc giua cc yu t hop thnh h thng trong qu trnh vn dng
cua mi yu t d, nho d h thng c th vn hnh, pht trin.
Thut ngu co ch duoc p dung vo linh vuc kinh t goi l co ch kinh t.
Do d, co ch kinh t l su din bin ni tai cua h thng kinh t trong qu trnh
pht trin, trong d c su tuong tc giua cc b phn, cc yu t cu thnh cua
kinh t trong qu trnh vn dng cua cc yu t cu thnh, tao nn su vn dng
v pht trin cua ca h thng kinh t.
1.2. Cc yu t cu thnh v s tuong tc gia chng trong co ch kinh
t
- Co ch tuong tc giua quan h san xut voi luc luong san xut. Quan h
ny ph hop th luc luong san xut pht trin. Ca hai mt, luc luong san xut v
quan h san xut vua l nhn, vua l qua cu nhau.
-Co ch tuong tc giua cc ngnh kinh t voi nhau trong co cu tng th
nn kinh t quc dn, nhu co ch tuong tc giua cng nghip voi nng nghip,
trng trot voi chn nui, khai thc v ch bin.vv
- Co ch tuong tc giua tin b khoa hoc cng ngh voi t chuc san xut
x hi, theo d, vic t chuc san xut tao tin d cho cch mang khoa hoc v
cng ngh pht trin. Dn luot n, cch mang khoa hoc v cng ngh l dng
luc thc dy v l then cht d cung c, hon thin t chuc san xut.
1.3. ngha cua vic nhn thc co ch kinh t di vi nh quan l
Nhn thuc ny mo ra cho nh quan l huong tc dng vo di tuong quan
l o mt s b phn, mt s khu nht dinh cua mnh, theo d c th tao ra su lan
truyn tu dng, c tnh h thng trong ni b di tuong quan l m khng cn
nh quan l tc dng vo moi khu cua h thng d. Chng han, tc dng vo
quan h san xut d pht trin luc luong san xut, tc dng vo nng nghip d
thc dy cng nghip pht trin, tc dng vo khu t chuc san xut d lm cho
khoa hoc v cng ngh tin trin,vv theo kiu duong dng kch ty
2. Co ch quan l kinh t
2.1 Co ch quan l kinh t
Theo nghia hep cua tu co ch, co ch quan l kinh t l su tuong tc gi
cc phuong thuc, bin php quan l kinh t khi chng dng thoi tc dng ln di
tuong quan l. N cung c th duoc hiu nhu l su din bin cua qu trnh quan
l, trong d c su tc dng cua tung bin php quan l ln di tuong, nhung kt
qua tch cuc v tiu cuc s xay ra sau mi bin php d, su khc phuc cc mt
tiu cuc moi pht sinh bng cc bin php song hnh nhu th no? Voi quan
nim hep ny, co ch quan l kinh t bao gm cc nguyn tc, phuong php,
bin php quan l, cc cng cu duoc su dung dng thoi trong qu trnh tc dng
ln di tuong quan l.
Theo nghia rng, co ch quan l kinh t cung c th duoc hiu dng nghia
voi phuong thuc (cch thuc) quan l m qua d Nh nuoc tc dng vo nn kinh
t.
2.2. Cc b phn cu thnh cua co ch quan l kinh t
- Co ch cua di tuong quan l, tuc co ch kinh t
- Co ch cua chu th quan l, tuc co ch quan l theo nghia hep (nhu d
nu o trn).
Thng qua cch nhn ton din ny gip nguoi quan l c th thy duoc
rng, hnh vi quan l chi l khu khoi du, phn cn lai chnh l su tu vn hnh
cua di tuong theo co ch ni tai cua n. Co ch quan l bao gm ca co ch
khch quan v chu quan, khch th v chu th trong su tuong tc ln nhau.

VI. CC PHUONG PHP QUAN L NH NUC VE KINH TE
Phuong php quan l kinh t cua nh nuoc l tng th nhung cch thuc
tc dng c chu dch v c th cua Nh nuoc ln h thng kinh t nhm thuc
hin cc muc tiu quan l cua Nh nuoc.
Trong thuc t t chuc v quan l di voi nn kinh t, Nh nuoc c th v cn
phai thuc hin cc bin php chu yu, d l: phuong php hnh chnh, phuong
php kinh t, phuong php gio duc thuyt phuc.
1. Phuong php hnh chnh
Khi nim
Phuong php hnh chnh l cch thuc tc dng truc tip cua Nh nuoc thng
qua cc quyt dinh dut khot v c tnh bt buc trong khun kh lut phpln
cc chu th kinh t, nhm thuc hin cc muc tiu cua Nh nuoc trong nhung tnh
hung nht dinh.
Dc dim
Phuong php ny mang tnh bt buc v tnh quyn luc.
- Tnh bt buc di hoi cc di tuong quan l (cc doanh nghip, cc doanh
nhn) phai chp hnh nghim chinh cc tc dng hnh chnh, nu vi pham s
bi xu l kip thoi, thch dng.
- Tnh quyn luc di hoi cc co quan quan l nh nuoc chi duoc php dua ra
cc tc dng hnh chnh dng thm quyn cua mnh.
Thuc cht cua phuong php ny l su dung quyn luc nh nuoc d tao su
phuc tng cua di tuong quan l (cc doanh nghip, doanh nhn) trong hoat
dng quan l cua nh nuoc.
Hung tc dng
- Tc dng v mt t chuc: Nh nuoc xy dung v khng ngung hon thin
khung php lut , tao ra mt hnh lang php l cho cc chu th tham gia vo hoat
dng cua nn kinh t. Nh nuoc ban hnh cc vn ban quy pham php lut quy
dinh v mt t chuc hoat dng cua cc chu th kinh t v nhung quy dinh v mt
thu tuc hnh chnh buc tt cc nhung chu th tu co quan nh nuoc dn cc
doanh nghip du phai tun thu.
- Tc dng diu chinh hnh dng, hnh vi cua cc chu th kinh t l nhung tc
dng bt buc cua nh nuoc ln qu trnh hoat dng san sut kinh doanh cua cc
chu th kinh t, nhm dam bao thuc hin duoc muc tiu quan l cua Nh nuoc.
1.4. Trung hp p dng phuong php hnh chnh
Phuong php hnh chnh duoc dng d diu chinh cc hnh vi m hu qua
cua n c th gy ra thit hai cho cng dng, cho Nh nuoc. Trong truong hop
nhung hnh vi ny din ra khc voi mun cua Nh nuoc, c th gy ra nhung
nguy hai nghim trong cho x hi th Nh nuoc phai su dung phuong php
cung ch d ngay lp tuc dua hnh vi d tun theo mt chiu huong nht dinh,
trong khun kh chnh sch, php lut v kinh t. Chng han , nhung don vi no
san xut hng nhi, hng gia bi Nh nuoc pht hin s phai chiu xu phat hnh
chnh nhu: dnh chi san xut kinh doanh, np phat, tich thu ti san
2. Phuong php kinh t
Khi nim
Phuong php kinh t l cch thuc tc dng gin tip cua Nh nuoc, dua trn
nhung loi ch kinh t c tnh huong dn ln di tuong quan l, nhm lm cho di
tuong quan l tu gic, chu dng hon thnh tt nhim vu duoc giao.
2.2. Dc dim
Phuong php kinh t l phuong php tc dng ln di tuong quan l khng
bng cung ch hnh chnh m bng loi ch, tuc l Nh nuoc chi d ra muc tiu,
nhim vu phai dat, dt ra nhung diu kin khuyn khch v kinh t, nhung
phuong tin vt cht co th su dung de ho tu t chuc vic thuc hin nhim vu.
C th thy dy l phuong php quan l tt nh d thuc hnh tit kim v nng
cao hiu qua kinh t. Phuong php ny mo rng quyn hoat dng cho cc chu th
kinh t, dng thoi cung tng trch nhim kinh t cua ho.
2.3. Hung tc dng.
- D ra chin luoc pht trin kinh t - x hi qui dinh nhim vu muc tiu
ph hop voi thuc t.
- Su dung cc dinh muc kinh t (muc thu, li sut), cc bin php dn
bay, kch thch kinh t d li cun, thu ht, khuyn khch cc chu th kinh t
pht trin san xut theo huong ch nuoc, loi nh.
- Su dung chnh sch uu di kinh t.
2.4. Trung hp p dng phuong php kinh t.
Phuong php kinh t duoc dng khi cn diu chinh cc hnh vi khng c
nguy co gy hu qua xu cho cng dng, cho Nh nuoc hoc chua du diu
kin d p dung phuong php hnh chnh cung ch. Trn thuc t, c nhung
hnh vi m nu khng c su diu chinh cua Nh nuoc, s khng din ra theo
chiu huong c loi cho Nh nuoc v cho cng dng, nhung cung khng c
nghia l n gy ra nhung thit hai cn phai diu chinh tuc thoi. Chng han,
Nh nuoc mun cc nh du tu trong v ngoi nuoc bo vn du tu vo cc
vng min ni, bin cuong, hai dao d cai thin doi sng dn cu o cc vng
ny, song nu khng c nhung uu di hay khuyn khch cua Nh nuoc, cc
nh du tu chi mun du tu vo cc vng dng bng, d thi. Hnh vi du tu
ny r rng l tri voi loi ch m Nh nuoc mong mun, nhung khng phai v
th m gy tc hai cho cc nh du tu hoat dng theo huong c loi cho mnh,
Nh nuoc phai chia se loi ch kinh t voi ho bng cc hnh thuc nhu: giam
thu, min thu thu nhp, cho vay vn voi li sut uu di, h tro v ki
thut,
3. Phuong php gio dc
3.1. Khi nim.
Phuong php gio duc l cch thuc tc dng cua Nh nuoc vo nhn thuc
v tnh cam cua con nguoi nhm nng cao tnh tu gic, tch cuc v nhit tnh
lao dng cua ho trong vic thuc hin tt nhim vu duoc giao.
3.2. Dc dim.
Phuong php gio duc mang tnh thuyt phuc cao, khng dng su cung
ch, khng dng loi ch vt cht m l tao ra su nhn thuc v tnh tt yu
khch quan de di tuong quan l tu gic thi hnh nhim vu.
3.3. Hung tc dng.
- Gio duc duong li, chu truong, chnh sch cua Dang v Nh nuoc.
- Gio duc thuc lao dng sng tao, hiu qua.
- Xy dung tc phong lao dng trong thoi dai cng nghip ha hin dai ha.
3.4. Trung hp p dng phuong php gio dc.
Phuong php gio duc cn duoc p dung trong moi truong hop v phai duoc
kt hop voi hai phuong php trn d nng cao hiu qua cua hoat dng quan l.
So di nhu vy l do, vic su dung phuong php hnh chnh hay kinh t d diu
chinh cc hnh vi cua di tuong quan l suy cho cng vn l tc dng bn ngoi,
v do d khng trit d, ton din. Mt khi khng c nhung ngoai luc ny nua,
di tuong rt c th lai c nguy co khng tun thu nguoi quan l. Hon nua, ban
thn phuong php hnh chnh hay kinh t cung phai qua hoat dng thuyt phuc,
gio duc th moi truyn toi duoc di tuong quan l, gip ho cam nhn duoc p
luc hoc dng luc, bit so thit hai hoc mun c loi ch, tu d tun theo nhung
muc tiu quan l do Nh nuoc d ra.
VII. CNG CJ QUAN L NH NUC VE KINH TE.
Cng cu quan l ni chung l tt ca moi phuong tin m chu th quan l
su dung d tc dng ln di tuong quan l nhm dat duoc muc tiu quan l d ra.
Cng cu quan l cua Nh nuoc v kinh t l tng th nhung phuong tin m Nh
nuoc su dung d thuc hin cc chuc nng quan l kinh t cua Nh nuoc nhm dat
duoc cc muc tiu d xc dinh. Thng qua cc cng cu quan l voi tu cch l vt
truyn dn tc dng quan l cua Nh nuoc m Nh nuoc chuyn tai duoc dinh
v ch cua mnh dn cc chu th, cc thnh vin tham gia hoat dng trong nn
kinh t.
Cng cu quan l cua Nh nuoc v kinh t l mt h thng bao gm nhiu loai,
tong d c cng cu quan l th hin muc tiu, d cua Nh nuoc, c cng cu th
hin chun muc xu su hnh vi cau cc chu th kinh t, c cng cu th hin tu
tuong, quan dim cua Nh nuoc tong vic diu chinh cc mi quan h kinh t, c
cng cu vt cht thun ty.Sau dy s ln luot trnh by ni dung cua cc cng
cu quan l chu yu cua Nh nuoc v kinh t.
1. Nhm cng c th hin d, mc tiu quan l cua Nh nuc.
Xc dinh muc tiu quan l l vic khoi du quan trong trong hoat dng quan
l Nh nuoc v kinh t. Cc muc tiu chi ra phuong huong v cc yu cu v s
luong, cht luong cho cc hoat dng quan l cua Nh nuoc nhm giai quyt cc
vn d co ban cua nn kinh t. Cc cng cu th hin d, muc tiu cua quan l
c th bao gm:
- uong loi pht trin kinh t - x hoi: Duong li pht trin kinh t - x hi l
khoi du cua qu trnh xy dung v pht trin kinh t cua dt nuoc do Dang cm
quyn cua cc quc gia xy dung v thuc hin, d l vic xc dinh truoc mt ci
dch m nn kinh t cn dat toi, d tu d moi cn cu vo thuc trang hon canh
cua nn kinh t m tm ra li di, cch di, trnh tu v thoi han tin hnh d dat toi
dch d xc dinh.
O nuoc ta, duong li pht trin kinh t dt nuoc gn lin voi pht trin x hi
v do Dang Cng San Vit Nam thuc hin duoc th hin trong cc vn kin Dai
hi Dang qua cc thoi ky dai hi.
Duong li pht trin kinh t c nghia cuc ky quan trong di voi vn mnh
cua dt nuoc, n duoc coi l cng cu hng du cua Nh nuoc trong su nghip
quan l vi m nn kinh t quc dn. Duong li dng s dua dt nuoc dn pht
trin, n dinh, giu manh cng bng v vn minh. Duong li sai s dua dt nuoc
di lm duong lac li, l tn tht, l d v, l suy thoi, l hu qua khn luong v
moi mt cua doi sng kinh t - x hi.
- Chin luoc pht trin kinh t - x hoi: Chin luoc pht trin kinh t - x
hi l mt h thng cc quan dim co ban, cc muc tiu lon v cc giai php chr
yu duoc lua chon nhm dat duoc mt buoc duong li pht trin kinh t dt
nuoc trong mt chng thoi gian du di. Thuc cht chin luoc pht trin kinh t -
x hi l su cu th ha duong li pht trin doanh nghip trong mi chng duong
lich su cua dt nuoc (thuong l 10 nm, 15 nm, hoc 20 nm) v cung do Dang
cm quyn chi dao v xy dung. O nuoc ta, chin luoc pht trin kinh t - x hi
do Dang Cng San Vit Nam xy dung trong cc Dai hi Dang ton quc, nhu
chin luoc n dinh v pht trin kinh t - x hi dn nm 2010, dn nm 2020.
- Quy hoach pht trin kinh t - x hoi: Quy hoach pht trin kinh t - x
hi l vic dnh huong pht trin kinh t di han. Trong d, xc dinh r qui m
v gioi han cho su pht trin. Thuc cht qui hoach l xc dinh khung vi m v t
chuc khng gian nhm cung cp nhung cn cu khoa hoc cho cc co quan quan l
Nh nuoc d chi dao vi m nn kinh t thng qua cc k hoach, cc chuong
trnh, du n du tu bao dam cho nn kinh t pht trin manh, bn vung v c hiu
qua.
Thuc cht cua qui hoach l cu th ha chin luoc v khng gian v thoi
gian. Trn thuc t, cng tc quan l kinh t cua Nh nuoc c cc loai quy hoach
quc gia, quy hoach vng, quy hoach lnh th, quy hoach ngnh, quy hoach dia
phuong.
- K hoach pht trin kinh t - x hoi: K hoach l cu th ha chin luoc
di han, gm c k hoach di han, k hoach trung han, k hoach hng nm. Thuc
cht, k hoach l mt h thng cc muc tiu kinh t vi m co ban duoc xc dinh
nhu: tc d pht trin nn kinh t, co cu kinh t, cc cn di lon.cc chi tiu
k hoach ny bao qut cc ngnh, cc vng, cc linh vuc v thnh phn kinh t.
O Vit Nam, cc k hoach pht trin kinh t - x hi duoc xem l cng cu
quan trong trong quan l nn kinh t cua Nh nuoc.
- Chuong trnh pht trin kinh t - x hoi: Chuong trnh pht trin kinh t
- x hi l t hop cc muc tiu, cc nhim vu, cc thu tuc, cc buoc phai tin
hnh, cc ngun luc v cc yu t cn thit d thuc hin mt d lon, mt muc
tiu nht dinh d duoc xc dinh trong mt thoi ky nht dinh. V du: chuong trnh
cng nghip ha v hin dai ha dt nuoc, chuong trnh cai cch nn hnh chnh
quc gia, chuong trnh do tao di ngu cn b quan l, chuong trnh pht trin
nng nghip v kinh t nng thn, chuong trnh pht trin kinh t di ngoai,
chuong trnh pht trin cng nghip, chuong trnh pht trin kt cu ha tng,
chuong trnh pht trin khoa hoc cng ngh v bao v mi truong sinh thi,
chuong trnh pht trin dich vu, chuong trnh pht trin kinh t - x hi min ni
v vng dng bo dn tc, chuong trnh xa di giam ngho.
- Chuong trnh l co so quan trong d tp trung nhung ngun luc han hep
vo vic giai quyt c hiu qua nhung nhim vu trong tm cua k hoach Nh
nuoc trong tung thoi ki v cho php khc phuc tnh trang tch roi giua cc nhim
vu cua k hoach d duoc xc dinh d thuc hin k hoach Nh nuoc mt cch c
hiu qua nht.

2. Nhm cng c th hin chun mc xu s hnh vi cua cc chu th
tham gia hot dng trong nn kinh t.
Nh nuoc ta l Nh nuoc php quyn, thuc hin su quan l cua mnh di
voi x hi ni chung v nn kinh t quc dn ni ring, chu yu bng php lut
v theo php lut. Diu 12, Hin php nuoc CHXHCN Vit Nam nm 1992
khng dinh: Nh nuoc quan l x hoi bng php luat, khng ngung tng cuong
php ch x hoi chu nghia.
Php lut v kinh t duoc hiu l h thng vn ban c tnh quy pham php
lut do co quan Nh nuoc c thm quyn ban hnh d th hin ch, quyn luc
cua Nh nuoc nhm diu chinh cc quan h trong nn kinh t.
H thng vn ban php lut trong quan l Nh nuoc v kinh t c hai loai
vn ban: vn ban qui pham php lut v vn ban p dung quy pham php lut.
Vn ban quy pham php lut gm: (1) Vn ban do Quc hi v Uy ban thuong
vu Quc hi ban hnh: Hin php, lut, nghi quyt, php lnh, (2) Vn ban do
cc co quan Nh nuoc c thm quyn khc o Trung uong ban hnh d thi hnh
Vit Nam quy pham php lut cua Quc hi v Uy ban thuong vu Quc hi ban
hnh: lnh, quyt dinh, chi thi, nghi quyt, thng tu, (3) Vn ban do Hi dng
nhn dn, Uy ban nhn dn cc cp ban hnh d thi hnh Vit Nam quy pham
php lut cua Quc hi, Uy ban thuong vu Quc hi v Vit Nam cua co quan
Nh nuoc cp trn. Vn ban p dung quy pham php lut trong quan l Nh
nuoc v kinh t l nhun Vit Nam quy pham php lut duoc ban hnh d giai
quyt cc nhim vu cu th di voi di tuong cu th nhu cc quyt dinh b, min
nhim, d bat, nng luong, khen thuong, ki lut, diu dng cng tc di voi cn
b cng chuc Nh nuoc
3.Nhm cng c th hin tu tuong, quan dim cua Nh nuc trong
vic diu chinh cc hot dng cua nn kinh t.
Cng cu th hin tu tuong, quan dim cua Nh nuoc trong vic diu chinh
cc hoat dng cua nn kinh t, d l chnh sch kinh t. Chnh sch kinh t l
mt h thng phuc tap gm nhiu loai:
- Chnh sch pht trin cc thnh phn kinh t.
- Chnh sch ti chnh voi cc cng cu chu yu: chi tiu cua Chnh phu
(G) v thu (T).
- Chnh sch tin t voi cc cng cu chu yu: kim sot muc cung tin
(Ms) v li sut (r).
- Chnh sch thu nhp voi cc cng cu chu yu: gi ca (P) v tin luong
(W).
- Chnh sch ngoai thuong voi cng cu chu yu: thu nhp khu (Tn), han
ngach, tro cp xut khu, ti gi hi doi, cn cn thuong mai, cn cn thanh ton
quc t
4. Nhm cng c vt cht lm dng lc tc dng vo di tung quan l.
Cng cu vt cht duoc dng lm p luc, hoc dng luc tc dng vo di
tuong quan l cua Nh nuoc c th bao gm:
- Dt dai, rung, ni, sng h, cc ngun nuoc, thm luc dia.
- Ti nguyn trong lng dt.
- Du tru quc gia, bao him quc gia.
- Vn v ti san cua Nh nuoc trong cc doanh nghip.
- Cc loai qu chuyn dng vo cng tc quan l cua Nh nuoc.
5. Nhm cng c d su dng cc cng c ni trn.
Chu th su dung cc cng cu quan l cua Nh nuoc v kinh t d trnh by
o trn l cc co quan quan l cua Nh nuoc v kinh t. D l cc co quan hnh
chnh Nh nuoc, cc cng so v cc phuong tin kinh t - k thut duoc su dung
trong hoat dng quan l kinh t cua Nh nuoc.

VIII. CC NGUYN TAC CO BAN TRONG QUAN L NH
NUC VE KINH TE.
Cc nguyn tc quan l Nh nuoc v kinh t cc quy tc chi dao, cc tiu
chun hnh vi m cc co quan quan l Nh nuoc phai tun thu trong qu trnh
quan l kinh t.
Cc nguyn tc quan l Nh nuoc v kinh t do con nguoi dt ra nhung
khng phai do mun chu quan m phai dua trn cc yu cu khch quan cua
cc quy lut chi phi qu trnh quan l kinh t. Dng thoi, cc nguyn tc ny
phai ph hop voi muc tiu cua quan l; phai phan nh dng tnh cht cc quan h
kinh t; phai dam bao tnh h thng, tnh nht qun v phai duoc dam bao bng
php lut.
Quan l Nh nuoc di voi nn kinh t thi truong dinh huong x hi chu
nghia o nuoc ta cn vn dung cc nguyn tc co ban sau dy:
- Nguyn tc tp trung dn chu.
- Nguyn tc kt hop quan l ngnh voi quan l theo lnh th.
- Nguyn tc phn dinh v kt hop quan l Nh nuoc v kinh t voi quan
l san xut kinh doanh.
- Nguyn tc hi ha loi ch giua nguoi lao dng, doanh nghip v x hi.
- Nguyn tc tng cuong php ch XHCN trong quan l Nh nuoc v
kinh t.
1. Tp trung dn chu.
1.1. Khi nim.
Nguyn tc tp trung dn chu l su kt hop cht ch, hi ha giua hai mt
co ban tp trung v dn chu trong mi quan h huu co bin chung chu
khng phai chi l tp trung, hoc chi l dn chu. Dn chu l diu kin, l tin
d cua tp trung; cung nhu tp trung l ci bao dam cho dn chu duoc thuc
hin. Hay ni cch khc, tp trung phai trn co so dn chu; dn chu phai trong
khun kh tp trung.
Nguyn tc tp trung dn chu duoc dt ra xut pht tu l do sau dy: hoat
dng kinh t v vic cua cng dn, nn cng dn phai c quyn (d l dn chu),
dng thoi, trong mt chung muc nht dinh, hoat dng kinh t cua cng dn c
anh huong r rt toi loi ch cua Nh nuoc, loi ch quc gia, loi ch cng dng, do
d Nh nuoc cung phai c quyn (d l tp trung).
1.2. Hung vn dng nguyn tc.
- Bao dam cho ca Nh nuoc v cng dn, cho ca cp trn v cp duoi, tp
th v cc thnh vin tp th du c quyn quyt dinh, khng th chi c Nh
nuoc hoc chi c cng dn, chi c cp trn hoc chi c cp duoi c quyn. C
nghia l vua phai c tp trung, vua phai c dn chu.
- Quyn cua mi bn (Nh nuoc v cng dn; cp trn v cp duoi) phai
duoc xc lp mt cch c cn cu khoa hoc v thuc tin. C nghia l, phai xut
pht tu yu cu v kha nng lm chu cua mi chu th: Nh nuoc v cng dn,
cp trn v cp duoi.
- Trong mi cp cua h thng quan l nhiu cp cua Nh nuoc phai bao
dam vua c co quan thm quyn chung, vua c co quan thm quyn ring. Mi
co quan phai c thm quyn r rt, pham vi thm quyn cua co quan thm quyn
ring phai trong khun kh thm quyn chung. Trong co quan thm quyn
chung, mi uy vin phai duoc giao nhim vu nghin cuu chuyn su mt s vn
d, c trch nhim pht biu su sc v cc vn d d, dng thoi tp th duoc
trao di, b sung v biu quyt theo da s.
Tp trung quan liu vo cp trn, vo trung uong hoc phn tn, php vua
thua l lng; chuyn quyn, dc don cua Nh nuoc dn muc vi pham nhn
quyn, dn quyn hoc dn chu qu tron trong hoat dng kinh t du tri voi
nguyn tc tp trung dn chu. Khuynh huong phn tn, tu do v t chuc cua nn
san xut nho dang l can tro nguy hai v ph bin hin nay.
2. Kt hp quan l theo ngnh v quan l theo lnh th.
2.1. Quan l Nh nuc theo ngnh.
a) Khi nim ngnh trong kinh t (ngnh kinh t kv thuat)
Ngnh kinh t k thut l tng hop cua nhiu don vi san xut kinh doanh,
m hoat dng cua chng c nhung dc trung k thut san xut ging nhau,
hoc tuong tu nhau, v: cng thuc hin mt phuong php cng ngh hoc cng
ngh tuong tu; san phm san xut ra tu mt loai nguyn liu hay nguyn liu
dng loai; san phm c cng dung cu th ging nhau hoc tuong tu nhau. Chng
han, v cng ngh san xut c ngnh cng nghip khai thc, ngnh cng nghip
ha hoc, ngnh cng nghip sinh ha; v nguyn liu cho san xut c ngnh
cng nghip ch bin xen-luy-lo, ngnh cng nghip ch bin kim loai den, kim
loai mu; v cng dung cua san phm c ngnh cng nghip thuc phm, ngnh
ch tao t, ngnh cng nghip din tu
b) Khi nim quan l theo ngnh
Quan l theo ngnh l vic quan l v mt k thut, v nghip vu chuyn
mn cua B quan l ngnh o trung uong di voi tt ca cc don vi san xut kinh
doanh thuc ngnh trong pham vi ca nuoc.
c) Su can thit phai quan l theo ngnh
Cc don vi san xut trong cng mt ngnh c rt nhiu mi lin h voi
nhau. Chng han, cc mi lin h v san phm san xut ra ( nhu cc thng s k
thut d dam bao tnh lp ln; cht luong san phm; thi truong tiu thu); cc
mi lin h v vic h tro v hop tc (nhu h tro v hop tc trong vic su dung
lao dng; trang bi my mc thit bi; ung dung cng ngh - k thut; p dung
kinh nghim quan l)
d) Noi dung quan l Nh nuoc theo ngnh
Quan l Nh nuoc theo ngnh bao gm cc ni dung quan l sau dy:
- Trong vic xy dung v trin khai thuc hin php lut, chu truong, chnh
sch pht trin kinh t ton ngnh.
- Trong vic xy dung v trin khai thuc hin cc chin luoc, quy hoach, k
hoach v cc du n pht trin kinh t ton ngnh.
- Trong vic xy dung v trin khai cc chnh sch, bin php nhm pht trin
ngun nhn luc, ngun vn, ngun nguyn liu v khoa hoc cng ngh.cho
ton ngnh.
- Trong vic xy dung v trin khai thuc hin cc quan h ti chnh giua cc
don vi kinh t trong ngnh voi Ngn sch Nh nuoc.
- Thng nht trong ton ngnh v lin ngnh v vic tiu chun ha quy
cch, cht luong san phm. Hnh thnh tiu chun quc gia v cht luong san
phm.
- Trong vic thuc hin cc chnh sch, bin php pht trin v mo rng thi
truong tiu thu san phm chung cho ton ngnh v thuc hin su bao h san xut
cua ngnh ni dia trong nhung truong hop cn thit.
- Trong vic p dung cc hnh thuc t chu san xut khoa hoc v hop l cc
don vi san xut kinh doanh trong ton ngnh.
- Trong vic thanh tra v kim tra hoat dng san xut kinh doanh cua cc don
vi kinh t trong ngnh. Dinh huong du tu xy dung luc luong cua ngnh, chng
su mt cn di trong co cu ngnh v vi tr ngnh trong co cu chung cua rnn
kinh t quc dn.
- Thuc hin cc chnh sch, cc bin php pht trin thi truong chung cho
ton ngnh, bao h san xut ngnh ni dia.
- Thng nht ha, tiu chun ha quy cch, cht luong hng ha v dich vu,
hnh thnh h thng tiu chun quc gia v cht luong san phm d co quan c
thm quyn ban b.
- Thuc hin cc bin php, cc chnh sch quc gia trong pht trin ngun
nhn luc, ngun nguyn liu, ngun tr tu khoa hoc v cng ngh chung cho
ton ngnh.
- Tham gia xy dung cc du n Lunt, php lnh, php quy, the ch kinh t
theo chuyn mn cua mnh d cng cc co quan chuc nng chuyn mn khc
hnh thnh h thng vn ban php lut quan l ngnh.
2.2. Quan l theo lnh th.
a) Khi nim lnh tho
Lnh th cua mt nuoc c th chia ra thnh nhiu vng lnh th khc
nhau, trong d c lnh th cua cc don vi hnh chnh voi cc cp d khc nhau.
Chng han: lnh th Vit Nam duoc chia thnh 4 cp: lnh th ca nuoc, lnh th
tinh, lnh th huyn, lnh th x.
b) Khi nim quan l theo lnh tho
Quan l v Nh nuoc trn lnh th l vic t chuc, diu ha, phi hop hoat
dng cua tt ca cc don vi kinh t phn b trn dia bn lnh th (o nuoc ta, chu
yu l theo lnh th cua cc don vi hnh chnh)
c) Su can thit phai thuc hin quan l kinh t theo lnh tho
Cc don vi kinh t phn boo tren cng mt dia bn lnh th (c th cng mt
ngnh hoc khng cng ngnh) c nhu mi quan h. C th k dn cc mi
quan h chu yu sau:
- Mi quan h v vic cung cp v tiu thu san phm cua nhau.
- Su hop tc v lin kt voi nhau trong vic khai thc v su dung cc
ngun luc sn c trn dia bn lnh th. Cu th: trong vic khai thc ti nguyn
thin nhin (khong san, lm san, hai san,), khai thc v su dung diu kin tu
nhin ( nhu dt dai, thoi tit, sng h, bo bin, thm luc dia); su dung ngun
nhn luc v ngnh; xu l cht thai, bao v mi truong sinh thi; su dung kt cu
ha tng k thut (giao thng, cung ung din nuoc, buu chnh vin thng)
Chnh v giua cc don vi kinh t trn dia bn lnh th c nhiu mi quan
h nhu trn nen di hoi phai c su t chuc, diu ha v phi hop hoat dng cua
chng d dam bao mt co cu kinh t lnh th hop l v hoat dng kinh t c
hiu qua trn dia bn lnh th.
d) Noi dung quan l kinh t theo lnh tho
- Xy dung quy hoach, k hoach v du n pht trin kinh t - x hi trn
lnh th ( khng phn bit kinh t trung uong, kinh t dia phuong, cc thnh
phn kinh t khc nhau) nhm xy dung mt co cu kinh t lnh th hop l v
c hiu qua.
- Diu ha, phi hop hoat dng san xut kinh doanh cua tt ca cc don vi
kinh t trn lnh th nhm tn dung ti da v su dung mt cch c hiu qua
nht ngun luc sn c tai dia phuong.
- Xy dung h thng kt cu ha tng k thut cua tung vng lnh th bao
gm: h thng giao thng vn tai; cung ung din nng; cp thot nuoc; duong
s, cu cng; h thng thng tin lin lac.d phuc vu chung cho ca cng
dng kinh t trn lnh th.
- Thuc hin cng tc thm d, dnh gi ti nguyn thin nhin trn dia
bn lnh th.
- Thuc hin su phn b cc co so san xut trn dia bn lnh th mt cch
hop l v ph hop voi loi ch quc gia.
- Quan l, kim sot vic khai thc v su dung ngun ti nguyn quc gia
trn dia bn lnh th.
- Quan l, kim sot vic xu l cht thai, bao v mi truong sinh thi trn
dia bn lnh th.
2.3. Kt hp quan l theo ngnh v theo lnh th.
a) Khi nim
Nguyn tc kt hop quan l theo ngnh v theo lnh th di hoi phai c su
phi hop cht ch giua quan l theo ngnh v quan l theo lnh th trn tt ca
moi linh vuc kinh t. Ca hai chiu quan l du phai c trch nhim chung trong
vic thuc hin muc tiu cua ngnh cung nhu cua lnh th. Su kt hop ny s
trnh duoc tu tuong ban vi cua b, ngnh, trung uong v tu tuong cuc b dia
phuong cua chnh quyn dia phuong. Theo d, B chi quan tm dn loi ch cua
cc don vi kinh t do mnh thnh lp v Uy ban nhn dn dia phuong chi quan
tm dn loi ch cua cc don vi kinh t cua dia phuong. Tu d, dn dn tnh trang
tranh chp, khng c su lin kt giua cc don vi kinh t trn cng mt dia bn
lnh th, do d hiu qua thp.
b) Noi dung kt hop
Su kt hop quan l nh nuoc theo ngnh v theo lnh th duoc thuc hin nhu
sau:
- Thuc hin quan l dng thoi ca hai chiu: Quan l theo ngnh v quan l
theo lnh th. C nghia l, cc don vi d phai chiu su quan l cua ngnh (B)
dng thoi n cung phai chiu su quan l theo lnh th cua chnh quyn dia
phuong trong mt s ni dung theo ch d quy dinh.
- C su phn cng quan l rnh mach cho cc co quan quan l theo ngnh v
theo lnh th, khng trng lp, khng bo st v chuc nng, nhim vu, quyn han.
- Cc co quan quan l nh nuoc theo mi chiu thuc hin chuc nng, nhim
vu quan l theo thm quyn cua mnh trn co so dng quanl hip quan, tham
quan voi co quan nh nuoc thuc chiu kia, theo quy dinh cu th cua Nh nuoc.
Dng quan l cng c quyn v cng nhau ra quyt dinh quan l theo th thuc
lin tich. Hip quan l cng nhau ra quyt dinh quan l theo thm quyn, theo
vn d thuc tuyn cua mnh nhung c su thuong luong, trao di, bn bac d hai
loai quyt dinh cua mi bn tuong dc voi nhau. Tham quan l vic quan l , ra
quyt dinh cua mi bn phai trn co so duoc ly kin cua bn kia.
3. Phn d|nh v kt hp quan l nh nuc v kinh t vi quan l san
xut, kinh doanh
3.1. S cn thit cua vic phn bit quan l nh nuc v kinh t vi quan l
san xut, kinh doanh
Quan l nh nuoc v kinh t voi quan l san xut- kinh doanhl hai pham
tr, hai mt khc nhau cua qu trnh quan l, cn c su phn bit v nhung l do
sau dy:
Mot l, trong thoi ky di moi, trong co ch quan l k hoach ho tp trung,
d tung khng c su phn bit giua hai loai quan l ni trn. Diu ny th hin o
vic Nh nuoc can thip mt cch ton din, trit d v su rng vo moi hoat
dng cua san xut- kinh doanh cua cc doanh nghip, dng thoi cc doanh
nghip lai duoc giao cho thuc hinc mt s chuc nng vuot qu kha nng v tm
kim sot cua chng. D l ch d quan l tp trung, quan liu, can thip qu su
vo ni b cua doanh nghip. Bn canh d cn l vic giao cho b my quan l
doanh nghip mt s chuc nng quan l m chi c Nh nuoc moi c th dam
nhn duoc.
Hai l, vic phn bit quan l nh nuoc voi quan l san xut kinh doanh
cho php dinh r duoc trch nhim cua co quan nh nuoc v trch nhim cua co
quan san xut kinh doanh tai doanh nghip. Chi khi d, moi sai lm trong quan
l dn dn tn tht ti san quc gia, loi ch cua nhn dn s duoc truy tm nguyn
nhn, thu pham. Khng ai c th trn trnh trch nhim.
Ba l, trong diu kin nn kinh t tn tai nhiu hnh thuc so huu, vic
khng phn bit quan l nh nuoc voi quan l san xut kinh doanh l vi pham
tnh tu do kinh doanh v su chiu trch nhim cau cc don vi kinh t trong nn
kinh t thi truong v trong khun kh php lut, lm thui cht tnh nng dng,
sng tao cua gioi kinh doanh v han ch hiu qua san xut, kinh doanh.
3.2. Ni dung cn phn bit gia quan l nh nuc v kinh t v quan l
san xut, kinh doanh
C th phn bit su khc nhau trn 5 tiu ch sau dy:
- V chu th quan l: chu th quan l nh nuoc v kinh t l cc co quan nh
nuoc, cn chu th quan l san xut kinh doanh l cc doanh nhn.
- V pham vi quan l: Nh nuoc quan l ton b nn kinh t quc dn, quan
l ttt ca cc doanh nhn, doanh nghip thuc cc thnh phn kinh t trn tt ca
cc linh vuc, thuc tt ca cc ngnh, cn doanh nhn th quan l doanh nghip
cua mnh. Quan l nh nuoc v kinh t l quan l vi m cn quan l san xut,
kinh doanh l quan l vi m.
- V muc tiu quan l: quan l nh nuoc theo dui loi ch ton dn, loi ch
cng dng (pht trin nn kinh t quc dn, n dinh su pht trin kinh t- chnh
tri- x hi, tng thu nhp quc dn, tng muc tng truong cua nn kinh t, giai
quyt vic lm). Quan l san xut kinh doanh theo dui loi ch ring cua mnh
(thu duoc loi nhun cao, n dinh v pht trin doanh nghip, tng thi phn, tao
uy tn cho san phm cua doanh nghip)
- V phuong php quan l: Nh nuoc p dung tng hop cc phuong php
quan l (phuong php hnh chnh, phuong php kinh t, phuong php gio duc),
trong d phuong php dc trung cua quan l nh nuoc l cung ch bng quyn
luc nh nuoc. Trong khi d, doanh nhn chu yu p dung phuong php kinh t
v gio duc thuyt phuc.
- V cng cu quan l: Cng cu chu yu trong quan l nh nuoc v kinh t l:
duong li pht trin kinh t, chin luoc pht trin kinh t, k hoach pht trin
kinh t, php lut kinh t, chnh sch kinh t, luc luong vt cht v ti chnh cua
Nh nuoc. Cc doanh nghip c cng cu quan l chu yu l: chin luoc kinh
doanh, k hoach san xut- k thut ti chnh, du n du tu d pht trin kinh
doanh, cc hop dng kinh t, cc quy trnh cng ngh, quy pham php lut, cc
phuong php v phuong tin hach ton.
4. Nguyn tc tng cung php ch XHCN trong quan l nh nuc v
kinh t
4.1. S cn thit cua vic thc hin nguyn tc
Mt trong nhung dc trung co ban cua nn kinh t thi truong dinh huong
XHCN o nuoc ta hin nay l mt nn kinh t da so huu v tu liu san xut.
Chnh su xut hin cua nhiu loai hnh kinh t thuc nhiu thnh phn kinh t
khc nhau nhu: kinh t nh nuoc, kinh t tp th, kinh t tu nhn tu ban, kinh t
tu nhndi hoi Nh nuoc phai quan l di voi nn kinh t bng nhung bin
php, trong d dc bit phai coi trong phuong php quan l bng php lut, trn
co so php lut. Thuc tin quan l nh nuoc di voi nn kinh t o nuoc ta trong
nhung nm qua cho thy, tnh trang bung long ky lut, ky cuong, su huu
khuynh trong vic thuc hin chuc nng t chuc, gio duc, xem nhe php ch
trong hoat dng kinh t cua nhiu doanh nghipd lm cho trt tu kinh t o
nuoc ta c nhiu ri loan, gy ra nhung tn tht khng nho cho dt nuoc, dng
thoi lm giam st nghim trong uy tn va lm lu mo quyn luc cua Nh nuoc. V
vy, vic thuc hin nguyn tc tng cuong php ch XHCN l mt yu cu
khch quan cua qu trnh quan l kinh t cua Nh nuoc ta.
4.2. Yu cu cua vic thc hin nguyn tc
D thuc hin nguyn tc trn cn phai tng cuong cng tc lp php v tu
php.
- v lp php, phai tung buoc dua moi quan h kinh t vo khun kh php
lut. Cc dao lut phai duoc xy dung dy du, dng b, c ch ti r rng, chnh
xc v dng muc.
- V tu php, moi vic phai duoc thuc hin nghim mimh (tu khu gim st,
pht hin, diu tra, cng t dn khu xt xu, thi hnh n) khng d xay ra tnh
trang c ti khng bi bt, bt ri khng xt xu hoc xt xu qu nhe, xu ri m
khng thi hnh n hoc thi hnh n nua voi v.v
B. QUAN L NH NUC DI VI CC DOANH NGHIJP
I. NHNG KIEN THUC CHUNG VE DOANH NGHIJP
1. Khi nim doanh nghip
1.1 Trn gic d k thut - t chc san xut
Doanh nghip (DN) l mt t hop c t chuc, c kha nng hon thnh dut
dim mt cng vic , mt giai doan cng ngh , tao ra duoc mt loai san phm,
thuc hinmt dich vu. Diu d c nghia l, quy m v co cu cua doanh nghip
do yu t k thut v t chuc quyt dinh.
1.2. Trn gic d thuong trung
Doanh nghip l mt don vi san xut v trao di hng ho, dich vu c ban hiu
v c nguoi dai din san sut kinh doanh, duoc goi l doanh nhn. Diu d c
nghia l, cc b phn ni b doanh nghip khng xut hin trn thuong truong,
trong doanh nghip, ngoi nguoi dai din kinh doanh, khng ai c thm quyn
giao dich thuong mai, moi quan h trao di hng ho voi doanh nghip nht thit
phai trn co so thm quyn cua nguoi dai din kinh doanh.
1.3. Trn gic d php l
Doanh nghip l mt t chuc kinh t cua cng dn khi c du cc du hiu
do lut dinh. Hin nay, theo quy dinh cua Lut Doanh nghip Vit Nam
(29/11/2005): Doanh nghip l to chuc kinh t c tn ring, c ti san, tru so
giao dich on dinh, duoc dng k kinh doanh theo quy dinh cua php luat nhm
muc dch thuc hin cc hoat dong kinh doanh.
Nhu vy mt t chuc kinh t s duoc coi l doanh nghip khi hi tu du
nhung du hiu sau dy:
- Phai tin hnh cc hoat dng kinh doanh: l vic thuc hin lin tuc mt,
mt s hoc tt ca cc cng doan cua qu trnh du tu, tu san xut dn tiu thu
san phm hoc cung ung dich vu trn thi truong nhm muc dch sinh loi.
- Phai c ti san: ti san l co so vt cht khng th thiu d cho cc doanh
nghip tin hnh san xut kinh doanh. Khng c ti san th doanh nghip khng
th tham gia mt cch dc lp vo cc quan h kinh t. Trn thuc t, ti san d
duoc biu hin bng vn san xut, kinh doanh. Du hiu co ban d xc dinh mt
doanh nghip c ti san th hin o ch doanh nghip c mt khi ti san nht
dinh v c nhung quyn v nghia vu nht dinh voi ti san d. Doanh nghip c
ti san v quyn chi phi ti san d theo nhu cu hoat dng san xut kinh doanh
cua doanh nghip. Dng thoi doanh nghip phai tu chiu trch nhim dc lp
bng chnh ti san cua mnh trong hoat dng san xut kinh doanh.
- Phai c tn goi ring, dam bao mt s yu cu cua php lut nhu: khng
trng hoc nhm ln voi tn cua doanh nghip khc; khng su dung tu ngu, k
hiu vi pham truyn thng lich su, vn ho, dao duc v thun phong m tuccua
dn tc; phai vit bng ting Vit, c km theo chu s v k hiu, phai pht m
duoc v c t nht hai thnh t: loai hnh doanh nghip v tn ring
- Phai c tru so giao dich n dinh trn lnh th Vit Nam, c dia chi duoc
xc dinh; s din thoai, s fax v thu din tu (nu c).
- Phai dng k kinh doanh truoc co quan nh nuoc c thm quyn: Dng
k kinh doanh l mt thu tuc hnh chnh- tu php bt buc nhm khai sinh v
mt php l cho doanh nghip. K tu khi duoc cp giy chung nhn dng k
kinh doanh, doanh nghip s chnh thuc duoc Nh nuoc thua nhn, tro thnh chu
th kinh doanh dc lp, tu chu trong nn kinh t thi truong.
2. Cc cch phn loi doanh nghip
2.1. Cn c vo s c mt cua vn nh nuc trong doanh nghip, c:
- Doanh nghip nh nuoc, trong d, vn nh nuoc bng 100% hoc Nh
nuoc c c phn, vn gp chi phi (chim trn 50% vn diu l cua doanh
nghip).
- Doanh nghip khng cua Nh nuoc, trong d Nh nuoc khng c vn.
Doanh nghip c mt phn vn cua Nh nuoc: l doanh nghip m phn vn
Nh nuoc chim tu 50% tro xung.
2.2. Cn c vo trnh d x hi ho v tu liu san xut, c:
- Doanh nghip tu nhn
- Doanh nghip tp th, trong d lai c:
+ Hop tc x , tp th cua nhung nguoi lao dng hn vn.
+ Cng ty, tp th cua nhung ng chu.
- Doanh nghip ton dn (DNNN).
2.3. Cn c vo co cu chu so hu v vn cua doanh nghip, c:
- Doanh nghip don chu, trong d chi c mt chu nhu doanh nghip tu
nhn.
- Doanh nghip da chu. D l tt ca cc loai cng ty.
2.4. Cn c vo cc dc trung kinh t- k ngh- t chc san xut kinh
doanh, c th chia cc doanh nghip thnh:
- Theo quy m doanh nghip, c: cc doanh nghip lon, vua , nho.
- Theo muc d chuyn mn ho, c: cc doanh nghip chuyn mn ho v
cc doanh nghip san xut kinh doanh tng hop.
- Theo ni dung san xut kinh doanh, c: cc doanh nghip cng nghip-
nng nghip- thuong mai- giao thng vn tai- xy dung co ban v.v
- Theo vi tr cua doanh nghip trong qu trnh ch tc san phm, c: cc
doanh nghip khai thc- ch bit, san xut tu liu san xut - san xut vt phm
sinh hoat dn dung,v.v
2.5. Cn c va mc d dc lp v php l cua doanh nghip, c:
- Doanh nghip dc lp (cn goi l doanh nghip hach ton dc lp).
- Doanh nghip phu thuc (cn goi l doanh nghip hach ton phu thuc).
2.6. Cn c vo quc tjch cua doanh nghip, c:
- Doanh nghip cua nuoc ngoi
- Doanh nghip cua nuoc nh
- Doanh nghip c vn nuoc ngoi
2.7. Cn c vo tnh x hi cua san phm san xut ra, c th chia
thnh:
- Doanh nghip san xut hng cng cng
Loai ny gm:
+ Doanh nghip san xut v cung ung hng ho cng cng thun tu.
V du, cc DN vn tai cng cng, cc DN cu, duong, cc co so dich vu y
t, gio duc, bao tng, vv
+ Doanh nghip san xut v cung ung hng ho cng cng khng thun
tu.
V du, cc DN vn tai cng cng, cc DN cu, duong, cc co so dich vu y
t, gio duc, bao tng,v.v
- Doanh nghip san xut hng ho c nhn.
2.8. Cn c vo hnh thc t chc quan l, c:
- Doanh nghip c Hi dngquan tri
- Doanh nghip khng c Hi dng quan tri.
2.9 Cn c vo mc d trch nhim ti chnh, c:
- Cc don vi san xut kinh doanh trch nhim huu han. D l cc doanh
nghip nh nuoc, tt ca cc cng ty cc loai.
- Cc don vi san xut kinh doanh trch nhim v han. D l doanh nghip
tu nhn , cng ty hop danh.
3. H thng cc loi hnh doanh nghip theo php lut hin hnh cua
Nh nuc Vit Nam
Cc loai hnh doanh nghip theo php lut hin hnh cua ta th hin trong
h thng cc Lut chu th kinh doanh nhu Lut Hop tc x, Lut Doanh nghip
Nh nuoc, Lut Doanh nghip nm 2005 bao gm:
3.1. Doanh nghip nh nuc
Theo Lut Doanh nghip Nh nuoc 2003: Doanh nghip nh nuoc l to
chuc kinh t do Nh nuoc so hu ton bo von diu l hoc c co phan, von gp
chi phoi, duoc to chuc duoi hnh thuc: Cng ty nh nuoc, Cng ty co phan v
Cng ty trch nhim hu han (TNHH).
- Cng ty nh nuoc l doanh nghip do Nh nuoc so huu ton b vn diu
l, thnh lp, t chuc quan l, dng k hoat dng theo quy dinh cua Lut Doanh
nghip Nh nuoc. Cng ty nh nuoc l doanh nghip do Nh nuoc so huu ton
b vn diu l, thnh lp, t chuc quan l, dng k hoat dng theo quy dinh cua
Lut Doanh nghip Nh nuoc. Cng ty nh nuoc duoc t chuc duoi hnh thuc
cng ty dc lp v Tng cng ty nh nuoc.
- Cng ty c phn nh nuoc l cng ty c phn m ton b c dng l cc
cng ty nh nuoc hoc t chuc duoc Nh nuoc uy quyn gp vn, duoc t chuc
v hoat dng theo Lut Doanh nghip.
- Cng ty TNHH nh nuoc mt thnh vin l cng ty TNHH do Nh nuoc
o huu ton b vn diu l, duoc t chucquan l v dng k hoat dng theo quy
dinh cua Lut Doanh nghip.
- Cng ty TNHH nh nuoc c hai thnh vin tro ln l cng ty TNHH
trong d tt ca cc thnh vin du l cng ty nh nuoc hoc c thnh vin l cng
ty nh nuoc v thnh vin khc l t chuc duoc Nh nuoc uy quyn gp vn,
duoc t chuc v hoat dng theo quy dinh cua Lut Doanh nghip.
3.2. Doanh nghip ngoi quc doanh
Doanh nghip ngoi quc doanh bao gm nhung loai hnh duoi dy:
- Hop tc x l t chuc kinh t tp th do cc c nhn, h gia dnh, php
nhn (sau dy goi chung l x vin) c nhu cu loi ch chung, tu nguyn gp
vn, gp suc lp ra d pht huy suc manh tp th cua tung x vin tham gia hop
tc x, cng nhau thuc hin c hiu qua cc hoat dng san xut, kinh doanh v
nng cao doi sng vt cht, tinh thn, gp phn pht trin kinh t- x hi cua dt
nuoc.
- Doanh nghip tu nhn l doanh nghip do mt c nhn lm chu v tu
chiu trch nhim bng ton b ti san cua mnh v moi hoat dng cua doanh
nghip.
- Cng ty c phn: l loai hnh doanh nghip trong d cc thnh vin cng
gp vn, cng chia nhau loi nhun, cng chiu rui ro tuong ung voi phn vn
gp, chi chiu trch nhim v cc khoan no v nghia vu ti san khc cua cng ty
trong pham vi s vn d gp vo doanh nghip. trong cng ty c phn, s thnh
vin goi l c dng m cng ty phai c trong sut thoi gian hoat dng t nht l
3, khng han ch s luong ti da. Vn diu l duoc chia thnh nhiu phn bng
nhau goi l c phn. Chung chi do cng ty c phn pht hnh hoc bt ton ghi
s xc nhn quyn so huu mt , hoc mt s c phn cua cng ty d goi l c
phiu. Cng ty c phn c quyn pht hnh chung khon cc loai d huy dng
vn.
- Cng ty TNHH c hai thnh vin tro ln l loai hnh doanh nghip trong
d c t nht hai thnh vin tro ln cng gp vn; vic phn chia loi nhun v
rui ro cn cu theo ty l vn gp. Khc voi cng ty c phn, cng ty TNHH khng
duoc quyn pht hnh c phiu.
- Cng ty TNHH mt thnh vin l loai hnh doanh nghip do mt t chuc
hoc mt c nhn lm chu so huu, chiu trch nhim v cc khoan no v nghia vu
ti san khc cua doanh nghip trong pham vi s vn diu l cua doanh nghip.
Ging nhu cng ty TNHH c hai thnh vin tro ln, cng ty TNHH mt thnh
vien cung khng duoc php pht hnh c phiu.
- Cng ty hop danh l loai hnh doanh nghip trong d phai c t nht hai
thnh vin hop danh, ngoi cc thnh vin hop danh c th c thnh vin gp
vn. Thnh vin hop danh phai l c nhn, chiu trch nhim bng ton b ti san
cua mnh v cc nghia vu cua cng ty; cn thnh vin gp vn chi chiu trch
nhim v cc khoan no cua cng ty trong pham vi s vn d gp vo cng ty.
Cng ty hop danh khng duoc pht hnh bt ky loai chungkhon no.
3.3. Doanh nghip c vn du tu nuc ngoi
Doanh nghip c vn du tu nuoc ngoi duoc t chuc duoi hai hnh thuc:
- Doanh nghip lin doanh l doanh nghip do hai bn hoc nhiu bn hop
tc thnh lp tai Vit Nam trn co so hop dng lin doanh hoc hip dinh k kt
giua Chnh phu nuoc CHXHCN Vit Nam v Chnh phu nuoc ngoi, hoc l
doanh nghip c vn du tu nuoc ngoi hop tc voi doanh nghip Vit Nam ,
hoc do doanh nghip lin doanh hop tc voi nh du tu nuoc ngoi trn co so
hop dng lin doanh.
- Doanh nghip 100% vn du tu nuoc ngoi l doanh nghip do nh du
tu nuoc ngoi du tu 100% vn tai Vit Nam.

II. VAI TR CUA CC LOAI HNH DOANH NGHIJP THEO SO
HU TRONG NEN KINH TE QUC DN CUA NUC TA
1. Vai tr cua doanh nghip nh nuc (DNNN)
S cn thit khch quan phai c DNNN
So di tt ca cc quc gia du c DNNN, tuy ty l c khc nhau giua cc nuoc,
l v:
- Nh nuoc cn c thuc luc v kinh t d thuc hin cc tc dng quan l
di voi nn kinh t ni ring, x hi ni chung.
- Nh nuoc cn tch tu, tp trung tu ban x hi d tao nn nhung bn dap
ban du cho su khoi pht kinh t.
Trong thoi ky tch lu ban du, luong tch lu cua nhn dn cn qu phn
tn v nho b, khng dp ung duoc yu cu v quy m vn du tu ti uu cho
cng nghip ho, hin dai ho co so vt cht, k thut cua nn kinh t quc dn.
Phai c su tp trung cua Nh nuoc d moi ngun vn nho b, rai rc cua nhn
dn duoc dn tch lai, du d xy dung nn mng chung cho ton x hi.
- C mot so hng ho v dich vu m doanh nghip khng cua Nh nuoc
khng duoc lm, khng lm duoc v khng muon lm, cn Nh nuoc
th khng th d x hi thiu san phm hoc dich vu.
Nh nuoc khng th d cho x hi thiu san phm v dich vu l v: vic thiu
hng ho, dich vu c th gy nn cc bt n v chnh tri- x hi.
Vai tr cua DNNN
- DNNN l mt cng cu kinh t dc bit trong h thng cc cng cu kinh
t d Nh nuoc thuc hin su quan l nh nuoc di voi nn kinh t quc dn ni
ring, ton x hi ni chung mt cch hiu luc.
Vai tr ny th hin trn hai mt:
+ L cng cu kinh t d Nh nuoc gy p luc kinh t di voi cc di tuong
m Nh nuoc mun dng p luc kinh t d diu chinh.
+ L cng cu kinh t d Nh nuoc by to thin ch, thin cam, tnh nhn
vn, nhn dao cua giai cp cm quyn, m Nh nuoc l dai biu, di voi ton th
cng dng, d tu d dnh ly thin cam cua ton th cng dng x hi di voi
giai cp cm quyn, m Nh nuoc l dai din.
Ca hai muc dch trn cua Nh nuoc du c th dat duoc bng nhiu cch
khc.
- DNNN l con duong tch tu v tp trung vn ban du cho qu trnh cng
nghip ho , hin dai ho nn kinh t quc dn o cc nuoc moi pht trin.
Nh nuoc bng cc hoat dng tp hop vn cua mnh trong nhn dn,
nhung luong vn nho b, rai rc, chua du d lp nn cc co so cng nhip nh
nuoc ban du. Tu nhung dim tua ny, cng dn tung buoc truong thnh tch lu
thm vn v kinh nghim, dn mt giai doan no d s tu thn lp nghip, hnh
thnh cc co so san xut cua ring minhf, hoc tip quan su chuyn giao cc
DNNN cua Nh nuoc theo trnh tu tung phn hoc ton b. Su mang ny cua
DNNN d tung c o nhiu quc gia vo cc nm sau dai chin th gioi ln thu
hai. Lc d cc nuoc ny phai qua Nh nuoc m tp trung vn d gy dung nn
tang ban du cho nn cng nghip cua dt nuoc, m nu khng lm nhu vy th
khng ai c du vn ti thiu cn thit cho su nghip cng nghip ho dt nuoc.
- DNNN c vai tr h tro cng dn lp nghip
+ Thng qua DNNN, Nh nuoc dung nn nhung trung tm cng nghip ,
c kha nng thu ht quanh mnh cc v tinh, thuc cc thnh phn kinh t khc,
voi nhung quy m v k thut khc nhau, thuc hin mt s cng doan hoc cung
ung dich vu cng nghip cho trung tm, theo su dt hng cua trung tm, hoc
duoc trung tm cung cp cc ph liu, ph thai d dng lm nguyn liu cho cc
doanh nghip v tinh ny. Bng cch ny, nh nuoc tao ra vic lm cho dn.
+ Thng qua DNNN, Nh nuoc thuc hin cc d phn b cng nghip
theo huong dem lai nh sng vn minh cho moi vng lnh th, xo bo su cch
bit qu muc giua thnh thi v nng thn, dng bng v vng ni.
+DNNN giu vai tr b sung thi truong khi cn thit:
Chuc nng ny duoc cc DNNN thuc hin thng qua vic chng cung cp
cho thi truong nhung hng ho v dich vu theo chu truong, k hoach nh nuoc
nhm vo cc khoang trng cua cung.
2. Vai tr cua cc doanh nghip ngoi quc doanh
S cn thit khch quan phai c cc doanh nghip ngoi quc doanh
(DNNQ):
- Su hnh thnh cc DNNQ o nuoc ta gn lin voi su xut hin cua nn
kinh t thi truong. Kinh t thi truong d lm xut hin ngy cng nhiu hnh thuc
so huu v tu liu san xut. Dy l tin d cho su ra doi tt yu cua DNNQD.
- Chuyn sang kinh t thi truong, doi sng cua nhn dn khng ngung
duoc cai thin, su tch lu cua nhn dn ngy cng tng cao. Di voi Nh nuoc,
mun thu ht vn cho cng cuc CNH-HDH th tt yu phai xy dung nn cc
m hnh kinh doanh da dang d moi ngui dn c th tham gia san xut kinh
doanh trong nn kinh t.
- Trong qu trnh mo cua nn kinh t, su tn tai cua cc DNNQD tro nn
tt yu boi dy l hnh thuc doanh nghip ph hop voi cc hoat dng hop tc du
tu voi nhung nh du tu nuoc ngoi, l chic cu ni quan trong cho su hi
nhp kinh t voi khu vuc v th gioi.
2. Vai tr cua DNNQD
- L nhn t chu yu thc dy suc canh tranh cua nn kinh t. Trong nn
kinh t k hoach ho tp trung, nh nuoc khng cng nhn thi truong, gi ca,
cung khng chp nhn canh tranh, do d khng c yu cu nng cao hiu qua v
suc canh tranh cua san phm. Ngy nay, khi chp nhn nn kinh t thi truong voi
nhiu thnh phn kinh t, nht l truoc yu cu hi nhp, canh tranh l diu
khng th trnh khoi th nhn t thc dy canh tranh duong nhin thuc v
doanh nghip tu nhn, c su tham gia cua doanh nghip c vn du tu nuoc
ngoi.
- L khu vuc gp phn ngy cng quan trong vo su tng truong cua tng
san phm trong nuoc (GDP). Cho dn nay, mc d vn chiu nhiu ro can, nhiu
di xu bt cng v nhung nhiu cua cng chuc tiu cuc, kinh t dn doanh d tro
thnh luc luong chu cng trong nhip d tng truong cua nn kinh t, trong tt ca
cc ngnh, tu nng nghip dn cng nghip, tu thuong nghip ni dia dn xut
nhp khu. Vi tr cua kinh t dn doanh mi nm duoc tng ln trong du tu pht
trin cung nhu trong tng truong d tro thnh xu th tt yu cua nn kinh t Vit
Nam, khng chi hin nay m c nghia quyt dinh ca trong tuong lai.
- L luc luong chu yu thuc hin vic chuyn dich co cu cua nn kinh t
tu nng nghip lac hu sang nn kinh t pht trin da dang, ca cng nghip, nng
nghip, dich vu, thc dy cng nghip ho- hin dai ho, theo yu cu cua thi
truong v hi nhp kinh t quc t. C th khng dinh rng, nu chi don thun
dua vo du tu cua Nh nuoc, khng dua vo luc luong cua kinh t dn doanh
th chc chn khng th thuc hin duoc yu cu chuyn dich co cu kinh t theo
huong thi truong.
- L noi dam bao dai da s ch lm vic cho nguoi lao dng, l luc luong
to lon nht trong cc hoat dng x hi, tu thin, xo di giam ngho, giam bot
chnh lch giu ngho trong x hi. Trn thuc t, noi giai quyt vic lm chu yu
v quyt dinh nht cho s nguoi dn tui lao dng di du tu cc doanh nghip
nh nuoc duoc sp xp lai vn phai dua vo kinh t dn doanh.
- Cung chnh khu vuc kinh t dn doanh l noi dang hnh thnh mt lop
nguoi moi, mt tng lop x hi moi, d l doanh nhn. D chnh l nhung nguoi
lnh xung kch thoi bnh duoc x hi cng nhn. Ho c du dung cam dua ti san,
vn ling ra kinh doanh trong mt mi truong chua du thng thong, cn nhiu
rui ro; kh nhiu nguoi trong ho dang tro thnh nh quan l ti nng, nm duoc
tri thuc hin dai v quan l v cng ngh d bao dam v khng ngung nng cao
suc canh tranh cua tung san phm hng ho cung nhu hiu qua kinh doanh cua
tung doanh nghip dn doanh trong sng gi cua kinh t thi truong.
3. Vai tr cua doanh nghip c vn du tu nuc ngoi
a. S cn thit khch quan phai c doanh nghip c vn du
tu nuc ngoi
- Hop tc quc t d v dang tro thnh xu th tt yu cua thoi dai. D thuc
hin thnh cng su nghip CNH-HDH dt nuoc, chng ta cn mo cua hop tc
kinh t voi th gioi bn ngoi, m truoc ht phai tao lp ra cc hnh thuc doanh
nghip moi nhm thu ht su du tu vn, cng ngh, nhn luc tu nhung c
nhn, t chuc nuoc ngoi vo nn kinh t Vit Nam
- Qu trnh CNH-HDH nn kinh t quc dn cn mt khi luong lon vn
du tu, song nhu cu v vn cho pht trin kinh t cua Vit Nam d vuot xa kha
nng cung cp vn cua nn kinh t. Do d, Dang v Nh nuoc ta d c quyt
sch mo cua nn kinh t, hi nhp vo nn kinh t th gioi, thu ht vn du tu
nuoc ngoi.
- Thua nhn cc doanh nghip c vn du tu nuoc ngoi chnh l di hoi
khch quan, l phuong thuc thun loi v thch hop nht d tip thu nhung thnh
tuu khoa hoc k thut v hoc hoi nhung k nng, k thut cung nhu kinh nghim
quan l kinh t.
b. Vai tr cua cc doanh nghip c vn du tu nuc ngoi
- Dy l con duong nhanh nht, ngn nht d giai quyt vic lm cho dng
dao nguoi lao dng, nho d m n dinh doi sng nhn dn, n dinh chnh tri.
- Dy cung l con duong nhanh nht, ngn nht d nuoc ta som bt kip
trnh d khoa hoc cng ngh tin tin, hin dai cua th gio. Boi thng qua qu
trnh du tu, cc nh du tu nuoc ngoi s mang vo Vit Nam trang thit bi hin
dai, b quyt cng ngh san xut, cng ngh quan l kinh doanh, cht xm ung
dung Nu bit tip thu mt cch c chon loc, cc doanh nghip c vn du tu
nuoc ngoi s tip cn nhanh chng v hiu qua, tao ra duoc mt mi truong tr
tu cng nghip hin dai cho vic do tao ngun nhn luc cho dt nuoc sau ny.
- Doanh nghip c vn du tu nuoc ngoi l nhung khch hng tim nng
d Vit Nam xut khu tai ch nhung hng ho, nguyn lieu, ti nguyn c s
luong t, phn b rai rc v kh bao quan. Dng thoi, vic tng cuong thu ht
du tu nuoc ngoi huong v xut khu d tao thun loi cho vic tip cn v mo
rng thi truong quc t, nng cao nng luc xut khu cua Vit Nam.
- Doanh nghip c vn du tu nuoc ngoi l mt phuong cch d thu ht
vn du tu nuoc ngoi, l ngun vn quan trong cho du tu pht trin, cho qu
trnh cng nghip ho-hin dai ha, gp phn tch cuc thc dy chuyn dich co
cu kinh t cua dt nuoc.
- Doanh nghip c vn du tu nuoc ngoi, dc bit l cc lin doanh, cn
l dia th thun loi, tao co hi d Nh nuoc ta thuc hin cc d quan l theo
huong c loi cho mnh. Thng qua nguoi dai din vn cua Nh nuoc trong cc
lin doanh, voi vi tr c dng thnh vin Hi dng quan trinh nuoc c th tc
dng t nhiu ln hoat dng cua cng ty, gim st thuong xuyn cc hnh vi kinh
t v diu chinh mt cch gin tip hoat dng cua cc nh du tu nuoc ngoi.

III. PHUONG HUNG V NI DUNG QUAN L NH
NUC(QLNN) DI VI DOANH NGHIJP
1. S cn thit khch quan cua QLNN di vi doanh nghip
Su cn thit cua QLNN di voi DN cung chnh l su cn thit phai QLNN
v kinh t, nhu d nu o phn chung. Ngoi ra, c mt s l do dc th di voi
doanh nghip nhu sau:
1.1 D tin hnh san xut kinh doanh c hiu qua, cc doanh nhn
phai giai quyt hang lot cc vn d, trong d c nhng vn d m tng doanh
nhn ring bit khng du kha nng giai quyt.
Nh nuoc bng hoat dng cua mnh gip cc doanh nhn giai quyt cc
vn d san xut kinh doanh tm vi m, tm ra nhung nhu cu cua ho d dp ung.
Tuy nhu cu duoc dt ra c th rt da dang, song suy cho cng, d l cc vn d
thuc v ch, tri thuc, vn ling, phuong huong chnh c lin quan dn kinh t.
1.2 Trong hot dng san xut kinh doanh, cc doanh nhn tham gia
nhiu mi quan h li ch. Cc quan h ny c kha nng dn ti xung dt m
cc ch c nh nuc mi c kha nng xu l cc xung dt d.
Muc tiu cua san xut kinh doanh l kim loi. Do d, mu thun giua cc
doanh nhn voi nhau v cc di tc khc c quan h voi cc doanh nhn, l diu
khng th trnh khoi.
Thuong c cc quan h loi ch sau dy.
- Quan h giua cc doanh nhn voi nhau. Thuc cc di tc ny c nhiu
ni dung quan h cu th: Quan h hng - tin voi rt nhiu chi tit lin quan;
Quan h c phn c phiu trong vic chia loi li; Quan h tranh chp ti nguyn
mi truong khi hoat dng lin k bn nhau.
- Quan h giua doanh nhn voi nguoi lao dng. Quan h ny cung c
nhiu ni dung cu th, nhung tuu chung l quan h lao dng, lin quan dn tiu
cng, diu kin lm vic, thi d di xu, su tun thu hop dng v thoa uoc lao
dng cua di bn, .
- Quan h giua doanh nhn voi x hi ni chung, trong d c quan h giua
doanh nhn voi cc cng dn khc, voi tu cch c nhn, v quan h giua doanh
nhn voi x hi, voi tu cch l mt tp th, mt cng dng, c nh nuoc lm dai
biu. Quan h ny c nhiu ni dung cu th, nhu quan h lin quan dn mi
truong, dn ngun ti nguyn v moi loai cng dn, dn cht luong v su an ton
cho cuc sng cua nguoi tiu dng, san phm khi bn cho nguoi tiu dng dn
tim luc quc phng, an ninh quc gia, trt tu an ton x hi m hoat dng kinh
t c th anh huong toi.
2. Phuong hung can thip cua nh nuc vo qu trnh san xut kinh
doanh cua doanh nghip.
2.1 Xt theo mc dch can thip c 3 hung ln sau dy:
- Can thip d ngn chn, han ch cc tc hai xut pht tu hoat dng cua
cc doanh nhn v doanh nghip.
- Can thip d gip d cc doanh nhn v doanh nghip sao cho ho c th
thnh dat trong san xut kinh doanh, nho d m quc gia quc gia cung hng
manh theo, theo tinh thn dn giu, nuoc manh.
- Can thip d bao v loi ch cua cng dn, cua cng dng.
2.2 Xt theo ni dung hot dng cua doanh nghip, c mt s hung ln
sau dy:
- Quyt dinh hnh thuc so huu cua doanh nghip, m ni dung cu th l
cho php hay khng cho php c hnh thuc so huu ny hoc hnh thuc so huu
kia, cho php mt loai cu th so huu no d duoc, hoc khng duoc kinh doanh
trn linh vuc ny hoc linh vuc khc v l do chnh tri, kinh t, x hi v an ninh
quc gia.
Su can thip ny l cn thit, v n lin quan dn hiu qua cua nn kinh t
d dat duoc su ph hop hay khng ph hop giua luc luong san xut v quan h
san xut. Su can thip ny l quan trong v vn d d so huu chnh l vn d
chnh tri cua kinh t, lin quan dn co so chnh tri cua nh nuoc.
- Dinh huong t chuc quan l cua ni b doanh nghip, dinh huong diu l
doanh nghip, ban hnh diu l mu, quy dinh cc tiu chun di voi tung loai
doanh nghip v vn, v nhn su, v h thng s sch, biu mu thng k, k
ton,
Su quan l trn dy l cn thit xt tu ca hai pha: Nh nuoc v doanh
nhn. Voi doanh nhn, d l nhung chi dn chnh dng cua Nh nuoc d ho du
kha nng tn tai v pht trin trn thuong truong, bao dam cho ni b ho sng
tt voi nhau, tu d m san xut, kinh doanh pht dat. Voi Nh nuoc, d l vic
dt truoc nhung tin d, nhung knh giao tip quan l, tu d Nh nuoc c th
kim sot duoc cc hoat dng cua doanh nghip mt cc c hiu luc.
- Dinh huong chin luoc san xut kinh doanh cua doanh nghip.
Trong quan tri kinh doanh, doanh nhn v b my gip vic bao gio cung
phai tm cu tra loi cho cu hoi: san xut hoc lm dich vu g? Vic tra loi cu
hoi ny c nghia lon lao di voi ca Nh nuoc v doanh nhn. Trn thuc t,
khng phai doanh nhn no cung c kha nng tm duoc loi giai ti uu. V vy,
Nh nuoc phai can thip d mt mt ngn ngua vic san xut nhung san phm,
hoc tao ra cc dich vu bt loi cho x hi, mt khc h tro doanh nhn tm duoc
phuong huong san xut kinh doanh lu bn, c doanh loi cao v trnh duoc rui
ro.
- Can thip vo vic thuc hin cc k hoach san xut kinh doanh cua ho,
cu th l:
+ Trong vic su dung ti nguyn v cng san vo cc qu trnh kinh t,
Nh nuoc cn phai ngn chn cc hnh vi trm cp ti nguyn; cc hnh vi khai
thc mt cch lng ph cc ngun ti nguyn, cc hnh vi su dung ti nguyn vo
cc hoat dng san xut kinh doanh khng dem lai hiu qua cao; cc hnh vi lam
dung, ph hoai, trn ph khi su dung cc cng san, nhm bao ton chng.
+ Trong vic gy nhim mi truong, Nh nuoc phai quan tm dn cc
hoat dng san xut kinh doanh cua doanh nghip c lin quan d vic lm
nhim mi truong. Chng han, vic lua chon nguyn liu dua vo san xut sao
cho t gy nhim; vic p dung cc phuong php tiu huy cht thai; vic b tr
dia th doanh nghip sao cho t anh huong dn dn cu v cc loai san xut xung
quanh
+ Trong phn b dia dim san xut chung cua doanh nghip cung nhu
phn b cc b phn trong ni b doanh nghip. Trn thuc t, mt s dia dim
duoc cc doanh nghip lua chon dem lai loi th cho doanh nghip, nhung lai gy
ra bt loi chung cho x hi. Trn gic d tung doanh nghip, vic b tr noi lm
vic c th gy ra anh huong xu toi suc khoe nguoi lao dng.
- Nh nuoc quan l vn d thng nht ho san phm, tiu chun ho san
phm v ban quyn kiu dng san phm, vn d ny c nghia trn nhiu mt.
Di voi nguoi tiu dng, dy l co so d bao v quyn loi cho nguoi tiu dng.
Di voi nguoi sng ch, dy l co so d chng moi hnh vi n cp ban quyn so
huu tr tu. Di voi x hi ni chung, dy l bin php d dam bao cho qu trnh
chuyn mn ho duoc duy tr v pht trin.
- Nh nuoc dinh huong su lua chon di tc quan h cua cc doanh nhn,
dc bit l cc quan h voi nguoi nuoc ngoi d ngn ngua duoc cc tc dng
ngoai xm v moi phuong din: vn ho, chnh tri, an ninh, dich bnh np
duoi con nguoi v hng ho nhp khu, ngn ngua moi su r ri cht xm kt tinh
trong hng ho, thng tin kinh t k thutra nuoc ngoi.
- Nh nuoc can thip vo cc hoat dng tu bao v cua cc doanh nghip
nhm gip ho chng lai moi de doa v ti san v tnh mang, cung nhu cc bt
trc, rui ro trong hoat dng san xut kinh doanh do thin tai, dich hoa hoc bt
ky su de doa no.
Di voi moi doanh nhn, dy l mi quan tm cuc ky to lon m ho khng
th tu lo liu ni. Chi c Nh nuoc moi du kha nng bao v cc doanh nhn co
cc mt ni trn.
3. Ni dung quan l nh nuc di vi cc loi hnh doanh nghip
3.1. Xy dng v ban hnh cc lut c lin quan dn hot dng kinh t
ni chung, doanh nghip ni ring
Nh nuoc xy dung hai loai php lut d diu chinh cc doanh nghip. D
l:
- Lut T chuc cc loai hnh doanh nghip, nhu Lut Doanh nghip nh
nuoc, Lut Doanh nghip, Lut Hop tc x, theo d, cc chu th san xut kinh
doanh c th ra doi.
- Lut quy dinh cc mt hoat dng cua cc doanh nghip, nhu Lut Ti
nguyn v Mi truong, Khoa hoc v Cng ngh, Lao dng, Ti chnhd diu
chinh cc hnh vi cua doanh nhn khi hoat dng cua ho c lin quan dn cc yu
t ni trn.
3.2. T chuc thuc hin php lut v cc dinh huong san xut kinh doanh
cua Nh nuoc, bao gm vic:
- Tuyn truyn, ph bin php lut v k hoach, du n du tu.
- Khuch truong cc huong du tu.
- Tm hiu kha nng, nguyn vong, kh khn cua cng nhn trong vic
huong ung php lut v cc du n du tu m Nh nuoc ku goi; dinh huong
khuyn khch, h tro du tu di voi cc di tuong m Nh nuoc dt su luu .
- Tu vn du tu di voi cc di tuong c kha nng, nguyn vong du tu.
- Xt duyt v cp giy php san xut kinh doanh, lm cc thu tuc khc d
dua doanh nghip v doanh nhn vo hoat dng trong nn kinh t thi truong duoi
su quan l cua Nh nuoc.
3.3 Xy dng cc doanh nghip Nh nuc trong nhng ngnh v lnh
vc
Ni dung ny bao gm hng loat cng vu d l:
- Sng kin du tu v xy dung lun chung kinh t k thut cho cc du n
xy dung doanh nghip Nh nuoc moi, t chuc lai, goi thm vn,
- Thnh lp Hi dng thm dinh v tin hnh thm dinh v cc du n d d
trnh.
- Thu truong hnh chnh c thm quyn (tuy theo lut dinh) ph chun.
- B phn thuc thi du n tin hnh xy dung co ban theo trnh tu quan l
xy dung co ban theo lut dinh.
3.4. Thc hin cc hot dng h tr cc doanh nghip, doanh nhn
trong qu trnh san xut kinh doanh
D thuc hin ni dung quan l ny, Nh nuoc cc cp phai tin hnh hng
loat cng vu nhu:
- Tao ngun vn du tu uu di cho cc chuong trnh kinh t trong dim
cua Nh nuoc, cho cc hoat dng san xut kinh doanh trong cc ngnh, linh vuc
m Nh nuoc khuyn khch.
- Xy dung v tin hnh bao him san xut kinh doanh cho nhung doanh
nghip thuc hin cc nhim vu san xut kinh doanh theo dinh huong cua Nh
nuoc v thuc hin cc quy dinh cua bao him.
- Thuc hin mim giam thu cho nhung doanh nghip san xut kinh doanh
theo dinh huong uu tin cua Nh nuoc.
- Chuyn giao dn cc nh kinh doanh nhung thng tin chnh tri, thoi su
quan trong c gi tri trong san xut kinh doanh d ho tham khao.
- Thuc hin chuong trnh bi dung kin thuc quan tri kinh doanh, gip
cc doanh nghip hin dai ho di ngu vin chuc nghip vu quan tri kinh doanh.
- Mo ra cc trung tm thng tin, cc trim lm thnh tuu kinh t k thut
d tao mi truong cho cc doanh nghip giao tip v bt mi san xut kinh doanh
voi nhau.
- Thuc hin cc h tro php l, dc bit l h tro tu php quc t di voi
cc doanh nghip kinh doanh trn thi truong quc t.
- Xy dung co so vt cht k thut d tao diu kin cho su hnh thnh
dng b cc loai thi truong. Dng thoi quan l cc loai thi truong d d cc
doanh nhn c duoc mi truong thun loi trong giao luu kinh t: thi truong ho
thng thuong, thi truong vn, thi truong suc lao dng, thi truong khoa hoc cng
ngh, thi truong thng tin, thi truong cht xm, Nh nuoc bao dam mt mi
truong thi truong chn thuc d gip cc doanh nhn khng bi lua gat trn thi
truong d.
3.5. Nh nuc thc thi s kim tra, gim st tun thu php lut cua cc
doanh nhn trn thuong trung
- Kim tra tnh hop php di voi su tn tai doanh nghip. Mi doanh
nghip ra doi du phai c giy php. Giy php chi cp cho nhung doanh nhn
voi doanh nghip du diu kin. Vic kim tra ny nhm loai tru cc doanh
nghip ra doi khng dng k hoc khng du diu kin mc d d duoc cp giy
php.
- Kim tra d xc dinh kha nng tip tuc tn tai cua doanh nghip. Khi cc
doanh nhn dng k kinh doanh, ho phai c du diu kin moi duoc Nh nuoc
cp giy php kinh doanh. Do d trong qu trnh hoat dng, nu nhung diu kin
y khng duoc dam bao th doanh nghip d phai bi dnh chi hoat dng. D kip
thoi pht hin duoc du hiu sa st kha nng, biu hin cua su ph san, d c
quyt dinh ph san doanh nghip, Nh nuoc phai tin hnh kim tra.
- Kim tra dinh ky theo ch d nhm dam bao nhc nho cc doanh nghip
thuong xuyn chp hnh php lut. Cc di tuong kim tra thuong l v vn d
an ton lao dng, phng chng chy, v chp hnh cc quy dinh v an ton v
sinh mi truong, v kim ton nhm bao dam ch d ghi chp ban du dng quy
dinh cua ch d k ton Nh nuoc,
- Thanh tra, kim tra khi c du hiu vi pham php lut hnh su, nhu c
hin tuong trn lu thu, xm pham ti san x hi chu nghia hoc ti san cng
dn, kinh doanh cc mt hng quc cm,
- Thanh tra, kim tra khi c don thu khiu t.
3.6 Nh nuc thc hin thu li ch cng t hot dng cua cc doanh
nghip
Thuc loai cng vu chung ny c hai loai cng vu cu th l:
- Thuc hin quyn thu di voi moi loai doanh nghip.
- Thuc hin quyn thu di voi doanh nghip nh nuoc voi tu cch nguoi
chu so huu.
4. Quan l nh nuc di vi DNNN
4.1 Xy dng chin luc, quy hoch, k hoch v cc d n pht trin
h thng DNNN
Dy l buoc mo du cua ton b qu trnh quan l nh nuoc di voi doanh
nghip nh nuoc. Vic xy dung chin luoc, quy hoach, k hoach v cc du n
pht trin h thng doanh nghip nh nuoc phai dt trong mi quan h voi tng
th chin luoc v quy hoach, k hoach pht trin ton b h thng doanh nghip
chung cua ca nuoc, cua tung ngnh v tung vng lnh th, v vy phai dua ra
duoc:
- Nhung chi tiu th hin nhim vu kinh t m cc doanh nghip nh nuoc
phai dam nhim;
- M hnh tng th luc luong doanh nghip nh nuoc cn c d dam nhim
nhung nhim vu ni trn duoc th hin thnh cc du n doanh nghip cu th;
- Phn tng giam luc luong doanh nghip nh nuoc so voi m hnh trn,
bao gm vic xy dung v ct giam nhung doanh nghip nh nuoc moi, nhung
doanh nghip nh nuoc khng cn tn tai.
Di voi vic xy dung cc doanh nghip nh nuoc moi cn c du n cu
th. Di voi vic ct giam cc doanh nghip nh nuoc hin c, cn c k hoach,
buoc di theo nhung phuong n chuyn so huu cu th.
Di voi ca hai truong hop cn c su tnh ton, cn nhc, thuc hin mt
cch thn trong d thu duoc kt qua mong mun.
4.2 Hon thin th ch t chc v quan l nh nuc di vi doanh
nghip nh nuc
Vic b sung, di moi, hon thin vic t chuc quan l nh nuoc di voi
doanh nghip nh nuoc cho ph hop voi su pht trin thuong xuyn do thuc hin
d ra l mt ni dung khng th thiu duoc. Diu ny di hoi su theo di, pht
hin lin tuc, kip thoi su pht trin cua ban thn luc luong doanh nghip nh
nuoc v su pht trin cua thi truong; tin hnh dnh gi, tng kt cng tc quan
l nh nuoc di voi vn doanh nghip nh nuoc.
Trn co so d, hon thin th ch t chuc v quan l nh nuoc di voi
doanh nghip nh nuoc bng cc hnh thuc:
- B sung v hon thin h thn php lut, th ch, quy tc nhm diu
chinh, t chuc b my v quyn han, trch nhim, nghia vu cua doanh nghip
nh nuoc.
- B sung v hon thin t chuc b my, phn cng nhim vu, quyn han,
trch nhiem giua cc cp, cc ngnh trong b my nh nuoc d quan l cc
doanh nghip nh nuoc.
D thuc hin vic hon thin th ch t chuc v quan l nh nuoc di voi
doanh nghip nh nuoc, phai tin hnh nghin cuu, tng kt, dnh gi c ph
phn h thng php lut, th ch hin hnh, nu ra nhung diu cn thit phai sua
di, b sung hoc bi bo. Trn co so d, nu ra nhung quy dinh moi ph hop voi
tnh hnh v nhim vu moi cua doanh nghip v cua cc co quan nh nuoc trong
vic quan l cc doanh nghip nh nuoc.
4.3 T chc du tu xy dng doanh nhn nh nuc theo k hoch d
n d lp
Dy l buoc tip theo sau khi xy dung chin luoc, quy hoach v cc du
n pht trin cu th, l hnh dng cu th bin cc dinh huong tim nng (cn
nm trn giy) tro thnh hin thuc. V vy, phai dat muc tiu v yu cu l bin
cc k hoach, du n xy dung moi, xy dung lai, chuyn di so huu doanh
nghip nh nuoc thnh h thng doanh nghip nh nuoc moi, hoc thnh cng ty
c c phn cua nh nuoc, cng ty, hoch doanh nghip tu nhn trn thuc t.
Di voi vn d ny, c hai vic phai lm:
- Xy dung moi, xy dung lai, chinh dn doanh nghip nh nuoc. Ton b
hoat dng ny duoc tin hnh theo trnh tu quan l, du tu xy dung co ban.
- Chuyn di so huu doanh nghip nh nuoc. Ton b hoat dng ny duoc
tin hnh theo cc quy dinh v tin hnh giai th doanh nghip nh nuoc v c
phn ho doanh nghip nh nuoc.
4.4 B tr nhn s cho b my quan trj cc DNNN
Vn d nhn su trong cc doanh nghip nh nuoc c vai tr ht suc quan
trong v n anh huong toi vic bao ton vn cua Nh nuoc c trong doanh
nghip. V vy, d bao dam c duoc b my quan tri DNNN dng tin cy, cng
tc t chuc nhn su cho b my quan tri cc DNNN phai giai quyt cc vn d
sau:
- Xy dung diu l mu v ph chu diu l cu th cua tung DNNN.
- Chon v b nhim nhn su cu th o cc vi tr quan trong cua DNNN nhu:
Chu tich, Ph Chu tich Hi dng quan tri, Tng Gim dc, Gim dc DNNN
theo su phn cp Chun bi ngun luc, lua chon v su dung, do tao v do
tao lai.
- Gim st nguoi dai din.
4.5 Khai thc, su dng cc doanh nghip nh nuc vo vic thc hin
cc nhim v chnh trj cua Nh nuc
Trong quan l nh nuoc di voi cc doanh nghip nh nuoc, vic khai thc
su dung luc luong doanh nghip nh nuoc nhu l di qun chu luc kinh t, hoch
nhu l vu kh kinh t chu yu cua Nh nuoc l ni dung cuc ky quan trong
trong vic quan l vi m nn kinh t thi truong dinh huong XHCN. N ni ln
nghia dch thuc cua doanh nghip nh nuoc, m nu khng lm duoc vic ny th
vic xy dung doanh nghip nh nuoc l diu v nghia,
Khai thc, su dung cc doanh nghip nh nuoc vo vic thuc hin cc
nhim vu chnh tri cua Nh nuoc, thuc cht l su dung cc doanh nghip nh
nuoc vo vic thuc hin cc nhim vu kinh t cua Nh nuoc. Nhung nhim vu
kinh t ny cn cho nh nuoc d thuc hin mt d phuc vu quc phng, nhim
vu kinh t d thuc hin chuong trnh n dinh phn b dn cu, nhim vu kinh t
d khng ch cc hoat dng kinh t cua cc luc luong kinh t m Nh nuoc cn
phai khng ch, nhim vu san xut cc hng ho, dich vu m cc doanh nghip
ngoi quc doanh khng duoc, khng th v khng mun lm d b sung ngun
hng ho v dich vu x hi.
D khai thc, su dung cc doanh nghip nh nuoc vo vic thuc hin c
hiu qua nhim vu kinh t cua Nh nuoc, cn phai thuc hin cc cng vic sau
dy:
- Xc dinh cc muc tiu m Nh nuoc cn dat duoc trong linh vuc kinh t
- x hi m Nh nuoc quan tm.
- Xc dinh cc hnh vi kinh t, c kha nng hoc c tc dung di voi thuc
hin cc muc tiu trn.
- Giao nhim vu hoat dng kinh t cho cc doanh nghip nh nuoc.
- Chuyn giao nhung phuong tin cn thit, du d cho DNNN thuc hin
cc nhim vu duoc giao.
- Ban hnh v p dung cc bin php, chnh sch uu tin, uu di di voi
doanh nghip nh nuoc nhm gip cc doanh nghip hon thnh tt nhim vu
chnh tri duoc giao.
- Kim tra, dn dc vic thuc hin cc nhim vu ni trn.
4.6 Quan l vn v li cua vn nh nuc trong cc DNNN ni ring v
trong tt ca cc doanh nghip c vn nh nuc ni chung
- Muc tiu quan l:
+ Bao ton v pht trin vn nh nuoc.
+ Nng cao hiu qua kinh t cua vn du tu cua Nh nuoc.
- Ni dung quan l:
+ Kim k ti san v vn cua DNNN trong tung nm.
+ Thuc hin kim ton di voi cc DNNN.
+ Thuc hin thanh tra ti chnh khi cn thit.
5. Quan l nh nuc vi cc hp tc x
5.1 Xc djnh phuong hung pht trin cc hp tc x
Xc dinh phuong huong l ni dung quan trong hng du trong quy trnh
quan l nh nuoc di voi hop tc x. Tp th ho mt cch nng vi chng
nhung km hiu qua m dn chu cn bi vi pham. Su bung long, d mc cho
nguoi lao dng tu lo, nhu d c trong thoi gian di vua qua l chua xc dinh
dng vai tr cua kinh t hop tc x.
Cn xut pht tu hai yu cu sau dy d dinh huong p dung hnh thuc
doanh nghip tp th:
- Mot l, ngnh ngh d c cn phai hop tc lao dng khng? Hop tc o
khu no?
- Hai l, nguoi lao dng dang hnh ngh d c nhu cu, c nguyn vong
lin kt lai voi nhau nhung lai chua tm ra giai php d thuc hin lin kt.
Quan l nh nuoc cn huong vo vic nghin cuu, pht hin vn d v c bin
php giai quyt kip thoi.
5.2 Xy dng cc m hnh x nghip tp th vi cc loi ngnh ngh
khc nhau, lm co so cho cng tc tuyn truyn vn dng v h tr cc tp th
lao dng sau ny. M hnh d phai bao gm hai mang:
- Phuong thuc t chuc lao dng.
- Phuong thuc quan l HTX m trung tm phai l phuong n phn chia
thnh qua lao dng san xut.
Thng thuong, phuong thuc trn dy duoc th hin trong diu l mu cua
hop tc x cc loai: tu thp dn cao, tu ngnh ny sang ngnh khc.
5.3 Tuyn truyn vn dng, c vn bao tr d ngui lao dng hnh
thnh cc t chc lao dng cua h
C hai cch gip d cua Nh nuoc:
- Truc tip, d l cch m cn b nh nuoc su dung mt s phuong tin
nht dinh ban du, dung ra tp hop lao dng, t chuc san xut kinh doanh, dua t
hop vo vn hnh trn thuong truong sao cho moi nguoi quen vic, tu lp duoc
th Nh nuoc bn giao cho tp th do, rt nguoi v c th rt vn ra, hoc giao
hn cho hop tc x.
Cch lm truc tip ny rt thch dung v cn thit di voi nhung ngnh
ngh m di voi nhung ngnh ngh d, mun t chuc hop tc x di hoi phai c
kh nng t chuc v co so vt cht nht dinh. Nhiu nuoc trn th gioi d p
dung phuong thuc ny khng chi trong vic gy dung hop tc x m cn ca trong
vic xy dung doanh nghip tu nhn. Cch lm ny duoc cng dn rt gn b v
ung h.
- Gin tip, d l cch gip d cua nh nuoc di voi mt nhm nguoi, c
ch v kha nng, c vn cho ho d ho dung ra tp hop phuong hi, hnh thnh t
chuc, co so vt cht, b my quan tri.
5.4 Thung xuyn quan tm tm vic, tm nguyn liu h tr cc hp tc
x, dc bit l cc hp tc x c ngha chnh trj, x hi r rt
Loai hnh doanh nghip tp th phai duoc Nh nuoc coi trong, boi n gn
gui voi cng bng, bc i, l t chuc cua nguoi ngho nuong tua nhau. Hon th,
hop tc x cn thuong l t chuc cua nhung nguoi tn tt, khim nng, thuong
bnh binh. Do d cn su gip d dc bit cua Nh nuoc. Su gip d ny l rt
cn thit khng chi o nuoc ta, mt nuoc XHCN, m o cc quc gia trn th gioi
cung vy, boi tnh nhn dao l ci bao dam n dinh chnh tri cho moi quc gia.
5.5 Thc hin nhng h tr dc bit v vt cht k thut cho cc doanh
nghip tp th d thc hin cng nghip ho, hin di ho
Trong quan l nh nuoc di voi cc doanh nghip tp th, cn c chnh
sch thuc hin cng nghip ho nng nghip, nghia l thc dy kinh t nng
nghip v nng thn pht trin manh nhm tao ra nhim san phm hng ho voi
cht luong ngy cng tt hon. D nng cao nng sut, hiu sut, cht luong hng
ho nng nghip, nh nuoc phai c chnh sch khuyn khch, du tu cho cc
doanh nghip tp th theo nhung huong dua cc cng ngh tin b, nht l cng
ngh sinh hoc vo san xut, truoc ht l cc khu ging, thuc hin co gioi ho
tung phn cng vic.
5.6. Nh nuc tin hnh thc hin thanh tra, kim tra cc hot dng
cua hp tc x theo quy djnh cua php lut
Ch bin nng, lm, thuy san o nng thn theo quy m vua v nho tai cc
cum cng nghip.
Khuyn khch pht trin nhiu ngnh ngh truyn thng d tao vic lm,
giai quyt luong lao dng di thua, tng thu nhp, pht trin cc ngnh ngh
moi.
Nh nuoc c nhung chnh sch khuyn khch v thc dy giai quyt vn
d thi truong, di voi cc doanh nghip tp th, ngoi thi truong ni dia, cn tip
cn voi thi truong cc nuoc trong khu vuc v th gioi. Dy l vn d c nghia
quan trong d san xut mt hng g, san xut bao nhiu, cht luong th no, v
nhu cu thi truong quyt dinh loai san phm, quy m, tc d, buoc di cua cc
doanh nghip tp th.
Nh nuoc t chuc tt cng tc thng tin v thi truong trong nuoc cung nhu
thi truong th gioi. Vn d ny rt quan trong v n gip cho cc nh san xut,
kinh doanh c thng tin d c chin luoc pht trin doanh nghip truoc mt v
lu di.
6. Ni dung QLNN di vi Doanh nghip c vn du tu nuc ngoi
Ni dung phn ny c th tm thy trong phn kinh t di ngoai tip sau.
C. QUAN L NH NUC DI VI KINH TE DI NGOAI
I. Nhng kin thc chung v kinh t di ngoi
1. S cn thit khch quan cua kinh t di ngoi
1.1 C s khc bit v diu kin t nhin gia cc quc gia
Cc quc gia c su khc bit v diu kin tu nhin nhu dt dai, kh hu,
khong san, vi tr dia l dua dn tnh hnh l, mi quc gia c loi th trong
vic san xut mt s loai san phm no d v ho phai trao di cho nhau nhm
khc phuc tnh trang du thua v san phm ny, thiu hut v san phm khc.
1.2 C s khc bit v diu kin ti san xut
D l su khc bit v ngun vn, v trnh d k thut, v b quyt cng
ngh, v nhn luc, v trnh d quan l Diu d di hoi cc quc gia phai mo
rng pham vi trao di nhu di chuyn v vn, v suc lao dng do d di tuong
tham gia vo trao di quc t duoc mo rng hon nhiu.
1.3 Cc quc gia cn c s chuyn mn ho v tp trung ho san xut
d dt hiu qua ti da
Chuyn mn ho v ti uu ho quy m cc don vi san xut kinh doanh
(SXKD) l xu th tt yu trong t chuc san xut o moi quc gia.
Nhung chnh hai qu trnh d lm cho cc quc gia o vo th vua thua,
vua thiu, tu d phai trao di voi nhau d b dp su thiu thua do tp trung ho
v chuyn mn ho gy ra.
1.4 Ti mi quc gia c s da dng v nhu c tiu dng trong khi kha
nng san xut li phin din
Chung loai nhu cu cua cc quc gia tuy thuc nhin nhn t. Do d, nhn
chung nhu cu l da dang v khng ging nhau.
Trong khi d, kha nng tu dp ung cua cc quc gia thuong khng hon
ton st hop voi nhu cu, xay ra tnh trang: ci cn th khng c, ci c th khng
cn. Tu d, cc quc gia phai trao di d b tru.
1.5 Pht trin kinh t di ngoi cn c ngha tng cung quc phng
Quan h ngoai giao mo duong cho kinh t di ngoai. Khi mt quc gia c
nhiu di tc kinh t trong ngoai thuong, trong du tu nuoc ngoi th quc gia d
d dem lai nhung loi ch kinh t cho cc di tc. Mi truong ho bnh l co so
bao dam loi ch kinh t lu di cua cc bn. Cho nn kinh t di ngoai duoc mo
rng, pht trin cn c nghia tng cuong kha nng quc phng v an ninh quc
gia.
2. Khi nim v cc hnh thc kinh t di ngoi
Kinh t di ngoai l tng th cc hoat dng, cc quan h kinh t, ti chnh,
khoa hoc k thut cua mt nuoc voi bn ngoi, qua d tham gia vo su phn
cng v hop tc lao dng quc t v trao di mu dich quc t.
Ni dung chu yu cua kinh t di ngoai (KTDN) bao gm:
2.1 Xut nhp khu hng ho (Thuong mi Quc t)
C lich su pht trin rt lu doi, Xut nhp khu (XNK) hng ho l hoat
dng trao di hng ho, dich vu giua cc chu th kinh t c quc tich khc nhau
thng qua hnh thuc mua v bn.
Hoat dng XNK hng ho hay trao di hng ho quc t din ra rt da
dang duoi nhiu hnh thuc khc nhau. Ni dung hoat dng XNK hng ho quc
t bao gm:
- Xut nhp khu hng ho huu hnh.
- Xut nhp khu hng ho v hnh.
- Thu v nhn thu gia cng hng ho cho nuoc ngoi.
- Ti xut khu v chuyn khu.
- Xut khu tai ch.
a) Nhung uu dim cua XNK hng ho
- Tao ngun thu cho ngn sch QG thng qua cc khoan nhu thu, l ph,
ph ngoai thuong.
- Pht huy loi th so snh, tao diu kin thun loi d cc QG c th dy
manh m hnh chuyn mn ho, pht huy hiu qua kinh t.
- Gp phn lm da dang thi truong hng ho tai mi QG, nng cao tnh
canh tranh cho cc hng ho ni dia theo huong c loi cho nguoi tiu dng.
- Dy manh giao luu vn ho, tng cuong hiu bit giua cc dn tc.
b) Nhung khuyt dim cua XNK hng ho
- Tao nguy co chn p san xut ni dia (dc bit tai cc nuoc dang pht
trin c trnh d khoa hoc k thut yu, ngun vn han ch).
- Dem lai nguy co bi l nhung b mt v khoa hoc cng ngh, km theo d
c th l nhung vi pham v ban quyn, thuong hiu san phm.
- Do di su vo chuyn mn ho, c th xay ra hin tuong mt cn di
trong t chuc san xut hng ho tai mi QG v diu ny s gy nhiu anh huong,
nu v l do no d m ngun hng ho nhp khu bi mt di.
- Gy nhim mi truong (mi truong sinh thi v mi truong vn ho).
2.2 Xut nhp khu tu ban (Du tu nuc ngoi)
a) Du tu gin tip
Khi nim: Du tu tu ban gin tip l hnh thuc du tu vn ra nuoc ngoi
nhm thu v loi ch. Trong qu trnh trin khai du n du tu, chu du tu khng
truc tip tham gia vo qu trnh quan l, diu hnh vn tai nuoc ngoi.
Trong hnh thuc du tu ny, thng thuong cc chu du tu l nhung T chuc phi
Chnh phu, cc c nhn Chng c mt s m hnh co ban trong du tu tu ban
gin tip nhu sau:
- Von vay ho tro pht trin chnh thuc (ODA Official Development
Assistance):
Vn vay h tro pht trin chnh thuc l hnh thuc vin tro khng hon lai
hay cho vay di han voi li sut thp do Chnh phu cc nuoc pht trin, cc T
chuc phi Chnh phu, H thng cc t chuc thuc Lin Hip Quc, cc t chuc ti
chnh Quc t. h tro cc Quc gia tao dung co so vt cht nhm vuot qua kh
khn v kinh t.
Voi muc dch ban du mang dm tnh nhn vn, nhn dao nhu d nu trn,
trong thuc t ngy nay, thng qua cc diu kin buc cc Quc gia phai cam kt
v thuc hin d duoc nhn ODA, cc chu du tu c th lng ghp nhiu muc
dch khi cp ODA cho cc nuoc nhu: thu loi v Chnh tr - ngoai giao trn truong
Quc t, chuyn giao dy chuyn Cng ngh theo dinh huong cua Chu du tu,
trin khai vic thu tu vn bt buc, khai thc cc dich vu hu mi sau ny
Di voi cc quc gia nhp ODA, dy l mt cch huy dng tt ngun vn
nuoc ngoi. tao d cho pht trin Kinh t - X hi dt nuoc nhung cung cn ht
suc luu khi thu ht ngun vn ny. Nu cng tc QLNN khng tt s dn dn
hin tuong su dung vn trn lan, gy tht thot vn, su dung vn sai muc dch v
khng hiu qua, song song voi d, dt nuoc s lm vo canh no nn, phu thuc
nhiu vo cng ngh nuoc ngoi, gy kh khn trong duy tr v nng cao vi th
Quc gia
- Von dau tu thng qua Thi truong Chung khon:
Dy l du tu tu ban ra ngoi bng cch chu du tu nuoc ngoi s mua c
phn cua cc doanh nghip tai nuoc so tai. Hnh thuc ny chi duoc coi l du tu
tu ban gin tip tai cc Quc gia, cho php nguoi nuoc ngoi duoc so huu c
phn cua cc doanh nghip hoat dng trong nuoc voi s luong c phn khng
qu 50%. Hnh thuc ny s duoc hiu nhu hnh thuc du tu tu ban truc tip nuoc
ngoi nu h thng Lut nuoc so tai cho php nguoi nuoc ngoi duoc so huu
trn 50%, hay khng khng ch luong c phn chu du tu nuoc ngoi duoc so
huu, v lc ny nh du tu nuoc ngoi d c th nm quyn diu hnh doanh
nghip.
- Tn dung thuong mai:
Cc chu du tu nuoc ngoi s thuc hin vic cho vay vn v huong loi
thng qua li sut cho vay.
b) au tu truc tip nuoc ngoi
Khi nim: Du tu tu ban truc tip l hnh thuc du tu vn nuoc ngoi,
theo d chu du tu truc tip tham gia vo qu trnh quan l, diu hnh v huong
loi vn tai nuoc ngoi.
Du tu truc tip c cc hnh thuc sau:
- au tu doc lap:
Dy l hnh thuc doanh nghip 100% vn nuoc ngoi hoat dng dc lp
trong khun kh lut php nuoc so tai. Cc doanh nghip theo m hnh ny c
th hoat dng trong mi truong kinh t ni dia thng thuong hay tai cc khu vuc
duoc quy hoach nhu: Cum Cng nghip, Khu Cng nghip, Dc khu Kinh t
tuy theo ch d quan l v dinh huong cua nuoc so tai.
- Du tu lin doanh:
Dy l hnh thuc doanh nghip nuoc ngoi cng hop tc, hn vn voi di
tc nuoc so tai thnh lp nn Cng ty lin doanh. Di voi thi truong Vit Nam,
m hnh du tu lin doanh pht trin manh vo giai doan 1988 1991, thoi ky
du trong thu ht du tu nuoc ngoi do cc nh du tu nuoc ngoi dang di nhung
buoc thm d mi truong moi cung nhu mun tn dung nhung th manh cua di
tc ban dia.
- au tu hop tc
Hnh thuc cc doanh nghip du tu nuoc ngoi voi tu cch dc lp v vn
v quan tri ni b nhung cng phi hop, thng nht hoat dng trong mt chuong
trnh khai thc mt tng th loi ch kinh t voi di tc ban dia trn co so hop
dng hop tc kinh doanh. Su gn kt trn co so cc hop dng hop tc kinh doanh
v tuy l nhung php nhn dc lp nhung cc di tuong ny chiu su anh huong
rt manh m tu di tc trong qu trnh hoat dng do du ra san phm cua mi
bn.
2.3 Xut nhp khu tr tu (Hp tc v chuyn giao cng ngh)
a) Xut nhp khu tr thuc
D chnh l su trao di chuyn gia, cc tr thuc cua mi quc gia, nhm
truyn b, trao di, hoc tp ln nhau, xu l cho nhau cc vn d v do tao,
nghin cuu khoa hoc, xu l tnh hung m mi nuoc khng tu xu l tt duoc.
b) Xut nhp khu tri thuc
Khc voi su xut nhp khu tr thuc, trong d di tuong xut nhp khu l
con nguoi, xut nhp khu tri thuc duoc thuc hin voi di tuong l kin thuc, d
thot khoi con nguoi tr thuc. Do d, xut nhp khu tri thuc duoc thuc hin
thng qua vic mua bn quc t v cc kt qua nghin cuu, th hin duoi dang
cc ti liu khoa hoc cng ngh, cc d n thit k, cc cng thuc, cc b quyt
cng ngh,
Theo lut php Vit Nam, d l l hnh thuc mua v bn cng ngh trn
co so hop dng chuyn giao cng ngh d duoc thoa thun ph hop voi cc quy
dinh cua lut php. Bn bn c nghia vu chuyn giao cc kin thuc tng hop cua
cng ngh, hoc cung cp cc my mc thit bi, dich vu, do tao km theo cc
kin thuc cng ngh cho bn mua v bn mua c nghia vu thanh ton cho bn
bn d tip thu, su dung cc kin thuc cng ngh d theo cc diu kin d thoa
thun v ghi nhn trong hop dng chuyn giao cng ngh.
c) Xut nhp khu vt tu k thut
Dy l hnh thuc xut nhp khu m di tuong xut nhp khu khng chi
l tri thuc m l tri thuc d duoc vt cht ho thnh my mc, thit bi, nguyn
vt liu cao cp, . Trong mt chung muc nht dinh, hnh thuc trn dng nghia
voi thuong mai. Chi khc o ch, hng ho khng phai l moi thuc m chi l vt
tu k thut.
d) Xut nhp khu Cng trnh cng nghip
Dy l hnh thuc cao hon ca v cht trong cc hnh thuc XNK tr tu. Nh
xut khu xy dung nn nhung cng trnh cng nghip hon thin v thuc hin
chuyn giao cho bn nhp khu. Dy l hnh thuc rt quan trong trong vic xy
dung, pht trin co so ha tng tai cc nuoc dang pht trin trong diu kin thiu
vn v khoa hoc cng ngh.
XNK Cng trnh cng nghip duoc thuc hin theo cc cch sau:
- BT (Buildinh- Transfer). Dy l m hnh mua bn dut doan cc Cng trnh
cng nghip (thuong l cc cng trnh di hoi cng ngh cao).
- BTO (Building Transfer Operation). Dy l m hnh mua bn km
theo cc dich vu hu mi, c vn k thut cng ngh do bn mua yu cu. Cng
trnh cng nghip sau khi chuyn giao, cc chuyn gia cng ngh cua bn bn s
luu lai gip bn mua lm chu cng ngh moi.
- BOT (Building Operation Transfer). Dy l hnh thuc mua bn gin
doan cc cng trnh cng nghip. Cn cu vo cc hop dng duoc thoa thun
truoc, bn bn sau khi xy dung nn cc cng trnh cng nghip hon chinh s
tin hnh khai thc cng trnh trong mt khoang thoi gian nhm thu hi vn v
loi nhun. Sau khi ht thoi han thoa thun, bn bn s chuyn giao ton b cng
trnh cho bn mua tip nhn, khai thc.
Voi nhung hnh thuc nu trn, hnh thuc BOT th hin rt nhiu uu dim
di voi cc nuoc dang pht trin. Hnh thuc ny gip cc QG tuy han ch v vn
nhung vn c duoc cc cng trnh cng nghip phuc vu pht trin v c khoang
thoi gian d chun bi lao dng tip nhn cng trnh. Voi m hnh thun loi ny,
c th trin khai cho cc cng trnh pht trin co so ha tng v cn mo rng
nghin cuu di tuong chu du tu l doanh nghip trong nuoc di voi nhung cng
trnh c quy m vua v nho, dam bao loi ch cho cc bn.
2.4 Xut nhp khu cc djch v
C rt nhiu loai dich vu quc t, trong d ph bin l:
- Dich vu vn chuyn quc t.
- Dich vu bao him quc t.
- Dich vu du lich quc t.
- Dich vu vin thng quc t.
- Dich vu ngoai hi.
- Dich vu xut khu lao dng.
3. Chc nng, nhim v cua kinh t di ngoi
Kinh t di ngoai c cc chuc nng sau dy:
- Lm cu ni giua nn kinh t quc dn voi nn kinh t th gioi.
- Khai thc trit d loi th cua dt nuoc, xy dung mt s ngnh kinh t
mui nhon, mo rng xut khu.
- Gp phn chuyn dich co cu kinh t theo huong ti uu.
- B dp su thiu hut cua dt nuoc v hng ho, dich vu cho doi sng.
- B dp su thiu hut cc yu t cua san xut nhu tri thuc khoa hoc v
cng ngh, vn du tu, lao dng lnh ngh, nguyn vt liu
- H tro cc quc gia di su vo chuyn mn ho v ti uu ho quy m san
xut cua cc doanh nghip cua nuoc mnh.
- Tao ra luc luong b ban quc t trong kinh t nhm tao tin d thun loi
cho vic xu l nhiu quan h quc t khc.
II. NHNG VN DE CHUNG VE QUAN L NH NUC DI VI
KINH TE DI NGOAI
1. S cn thit khch quan cua quan l nh nuc v kinh t di ngoi
Su cn thit cua quan l nh nuoc v kinh t di ngoai v cc l do dc
bit sau dy:
- Kinh t di ngoai c nghia ton din su sc di voi su pht trin tng
th kinh t, x hi, chnh tri, an ninh quc phng, ngoai giao cua dt nuoc.
- Hoat dng kinh t di ngoai hon moi hoat dng kinh t khc v mt cn
dn su quan l, h tro cua Nh nuoc, do quan h x hi trong kinh t di ngoai
vuot khoi tm quc gia, l thu quan h vua rng, vua dy bt trc v phuc tap,
chi c Nh nuoc moi c du tu cch php l v du kha nng gip cc doanh nhn
vn dng tt trn thi truong quc t.
2. Phm vi quan l nh nuc v kinh t di ngoi
2.1 Trong lnh vc ngoi thuong, Nh nuoc phai quan l cc mt sau
dy:
- Ni dung hng ho xut khu v cc mt s luong, cht, chung loai.
Cht luong moi mt cua di tc giao dich voi cc doanh nhn cua nuoc nh.
- Loi ch cua Nh nuoc phai thu duoc qua cc hoat dng ngoai thuong.
2.2 Trong lnh vc xut nhp khu tu ban v tr tu, Nh nuc phai
quan l cc mt sau:
- Phuong huong xut nhp khu tu ban v tr tu, dinh huong cho cc chu
du tu, cc nh hoat dng khoa hoc v cng ngh trong, hoc ngoi nuoc du tu
hoc chuyn giao tri thuc vo nhung ngnh ngh, dia bn c loi cho dt nuoc.
- Cht luong di tc m thuc cht l lua chon chu du tu, cc nh khoa
hoc, dp ung duoc cc di hoi cua dt nuoc.
- Cht luong khoa hoc cng ngh di theo vn du tu v cc mt c lin
quan dn mi truong dt nuoc, dn su an ton lao dng cho nguoi lao dng, dn
cht luong san phm.
- Cc anh huong vn ho, x hi, pht sinh tu su hin din kinh t nuoc
ngoi trn dt nuoc ta.
- Cc tc hai c th xay ra trong hoat dng cua cc doanh nghip nuoc
ngoi trn dt nuoc nh v mt su dung lao dng, ti nguyn, mi truong, an
ninh chnh tri, kinh t, vn ho, trt tu an ton x hi.
3. Ni dung quan l nh nuc di vi kinh t di ngoi
3.1 Xy dng v hon thin h thng php lut
V php lut, trong quan l v kinh t di ngoai gm c Lut Du tu nuoc
ngoi, Lut Thuong mai ni chung, cc ch dinh v ngoai thuong ni ring, danh
muc cc hng ho cm xut nhp, Lut Khoa hoc v Cng ngh, cc Lut Thu,
cc quy ch hoat dng cua cc khu ch xut, dc khu kinh t
Php lut phai dng b, r rng v nht qun, t thay di. Phai ph hop voi
lut php v thng l quc t nhm tao nn hnh lang php l r rng cho cc
hoat dng kinh t di ngoai.
Php lut phai duoc thuc thi mt cch nghim tc. Cc cng chuc thuc thi
nhim vu QLNN v kinh t di ngoai phai cn cu vo lut php, khng gy tro
ngai cho di tc.
3.2 Xy dng quy hoch di vi kinh t di ngoi
Thng qua quy hoach th hin cc du dinh v khu vuc kinh t trong nuoc,
khu vuc kinh t nuoc ngoi, b phn kinh t cua nuoc nh o nuoc ngoi (Tu ban
duoc xut khu).
Ton b vin canh trn phai duoc th hin thnh cc du n du tu. Nhung
du n l ti liu d thu ht goi vn du tu nuoc ngoi, l co so d nuoc nh thuc
hin nhung cng vic cn thit cho vic tip nhn du tu tu nuoc ngoi. Dng
thoi cc du n trn cung l dinh huong cua Nh nuoc d thu ht, khuyn khch
du tu trong nuoc, hoc du tu cua chnh ngn sch nh nuoc.
3.3 Xy dng h thng kt cu h tng, do tao cn b quan l, cn b v
cng nhn k thut
Kt cu ha tng bao gm din, nuoc, giao thng vn tai, thng tin lin
lach, cc co so phuc vu doi sng vn ho, y t, gio duc, ngn hng, thuong
nghip phai tro thnh mt h thng dng b. Kt cu ha tng c th xy dung
chung cho ca quc gia, cung c th du tu c trong dim, tao thnh cc dc khu
kinh t.
Nh nuoc c th du tu truc tip vo kt cu ha tng, hoc moi thu di
voi cc nh du tu trong, ngoi nuoc, c su t chuc cua Nh nuoc.
Vic do tao di ngu cn b k thut, cn b quan l v cng nhn k
thut voi co cu thch hop, c du nng luc cung nhu vic chun bi kt cu ha
tng l d tip ung ngoai luc, khai thc ngoai luc, nhm nng cao hiu qua kinh
t di ngoai.
3.4 Bao dam n djnh v chnh trj, kinh t d pht trin kinh t di ngoai
Su n dinh v chnh tri, kinh t th hin o su r rng v nht qun v duong li
chnh tri, cc dao lut co ban, cc quan h ngoai giao, cc chnh sch kinh t (ty
gi hi doi, cn cn thuong mai v thanh ton quc t).
3.5 Thu ht du tu nuc ngoi
- Gioi thiu cc du n du tu qua cc cuc hi thao, cc din dn du tu
trong v ngoi nuoc, cc phuong tin thng tin dai chng.
- Thuc hin cc hoat dng h tro cc nh du tu nuoc ngoi tip cn mi
truong du tu d ho thuc hin cc nghia vu cua nh du tu di voi nuoc so tai
mt cch thun loi, nhanh chng nht.
3.6 Diu hnh hot dng ngoi thuong, du tu v chuyn giao khoa hoc
cng ngh qua cc hoat dng QLNN v cc mt trn, nhu:
- Ban b danh muc cc mt hng cm xut nhp khu.
- Cp php cho cc hoat dng kinh t di ngoai.
4. Nhng d|nh hung chnh tr|, php l co ban cua Dang v Nh nuc
trong linh vc kinh t di ngoi v quan l nh nuc di vi kinh t di
ngoi
4.1 Nhng djnh hung chnh trj co ban cua Dang ta
Quan dim chu dao cua chnh sch kinh t di ngoai (KTDN) nuoc ta
duoc Dang ta khng dinh l: Tip tuc thuc hin duong li di ngoai dc lp, tu
chu, da phuong ho v da dang ho cc quan h di ngoai voi tinh thn Vit nam
mun l ban cua cc nuoc trong cng dng th gioi, phn du v ho bnh, dc
lp v pht trin. Hop tc nhiu mt, song phuong v da phuong voi cc nuoc,
cc t chuc quc t v khu vuc trn nguyn tc tn trong dc lp, chu quyn,
ton ven lnh th cua nhau, khng can thip vo cng vic ni b cua nhau, bnh
dng, cng c loi, giai quyt cc vn d tn tai v cc tranh chp bng thuong
luong.
Tu quan dim tng th chu dao trn, c th nu thnh nhung quan dim cu
th sau dy:
a) Coi pht trin kinh t di ngoai l mt tt yu khch quan cua dt nuoc
nhm pht trin kinh t x hi theo dinh huong x hi chu nghia.
b) Trong quan h KTDN phai bao dam dc lp, chu quyn, bnh dng,
cng c loi, pht huy cao d ni luc, dng ni luc d thu ht ngoai luc, huong
ngoai luc phuc vu tt muc tiu tng truong v pht trin kinh t - x hi ta.
Dinh huong trn dinh r ni dung loi ch bao gm ca chnh tri v kinh t
v dinh r bin php hng du l pht huy ni luc.
c) Khai thc c hiu qua nhung loi th trong phn cng lao dng quc t
Dinh huong ny di hoi dat hiu qua cao trong khai thc loi th khi thuc
hin su phn cng lao dng quc t. Chi c nhu vy moi vua hi nhp, vua dc
lp.
d) Da phuong ho cc quan h KTDN
Da phuong ho l quan h voi nhiu quc gia trong nhiu vic, hoc trong
cng mt vic.
Phai d ra quan dim ny v truoc dy chng ta chi gioi han trong cc
nuoc XHCN. Nay theo quan dim ny, chng ta d v s quan h voi nhiu quc
gia c ch d chnh tri khc nhau, c th manh kinh t khc nhau.
Da phuong ho kinh t di ngoai l giai php nhiu uu dim. Chng ta s
duoc tip xc voi nhiu nn vn minh quc t. Diu d tao ra nhiu dng luc cho
su tng truong v pht trin.
e) Da dang ho cc hoat dng KTDN
Da dang ho hoat dng KTDN l mo rng ni dung, tng thm nhiu hnh
thuc kinh t di ngoai, tu ch chi don thun l xut nhp khu hng ho dn ch
c ca cc hoat dng xut nhp khu tu ban, tri thuc v dich vu. Trong mi hnh
thuc trn lai mo rng chung loai cu th hon nua.
f) Ly hiu qua lm tiu chun d dnh gi hoat dng KTDN
Quan dim ny nhn manh muc dch cao nht, muc dch cui cng cua mo cua
v kinh t l nhm dat duoc hiu qua, trong d hiu qua bao gio cung phai duoc
hiu mt cch ton din trn gic d ton x hi v trong mt tuong lai di,
khng thiu cn, phin din.
g) Di moi ton din v trit d v QLNN di voi KTDN theo cc nguyn
tc chung cua QLNN v kinh t voi tinh thn uu tin di moi QLNN di voi
KTDN, tao su thun loi ti da cho mo cua, thu ht ti da ngoai luc.
4.2 Nhng ni dung php l co ban cua Nh nuc ta
a) Nhung quan h php luat quc t v kinh t cua Vit Nam
Tu nm 1986 dn nay, Vit Nam d dm phn v k kt nhiu Hip dinh
thuong mai song phuong voi cc nuoc trn th gioi.
- Ngy 14/7/2000, Hip dinh thuong mai song phuong Vit Nam Hoa
Ky duoc k kt d mo ra mt trang moi trong quan h mu dich giua hai nuoc.
- V hip dinh da phuong, chng ta cung d k hip dinh v bun bn
hng dt may voi EU (12/1992); Hip dinh khung hop tc Vit Nam EU
(7/1995); gia nhp ASEAN (7/1995) v tham gia khu vuc mu dich tu do cua
ASEAN (AFTA) tu 1/1/1996.
Tuy vy, Vit Nam hin nay chua phai l thnh vin cua t chuc thuong
mai quc t (WTO). Nuoc ta cung chua thit lp duoc mt h thng lut ph hop
voi h thng php lut cua WTO, nhu lut v quyn so huu tr tu, lut ngn
hng
- Nuoc ta d tham gia Cng uoc Vin (1980) v mua bn hng ho quc
t. Diu uoc ny nhm loai bo nhung quy dinh khc nhau trong cc h thng lut
quc gia v nhung vn d lin qua dn thu tuc k kt v thuc hin hop dng cua
cc bn trong mua bn quc t. Lut Thuong mai (5/1997) cung d dnh mt s
diu quy dinh v hop dng ngoai thuong, nhung cung moi chi tao ra nhung
nguyn tc chung nht diu chinh quan h mua bn quc t m chua c nhung
ch dinh cu th ph hop dp ung nguyn vong cua cc thuong nhn Vitn Nam
c quan h thuong mai quc t. Mt khc, Php lnh cua Nh nuoc v hop dng
kinh t (1989) d bc l kh nhiu dim bt cp, mu thun, thiu tnh cp nht
d diu chinh cc quan h v hop dng, trong d loai hnh hop dng mua bn
hng ho l mt ch dinh din hnh.
- Cng uoc Hamburg (1978) v chuyn cho hng ho bng duong bin.
- Cng uoc Vacsava v thng nht cc quy tc trong vn tai hng khng
quc t (1924, duoc b sung cc nm 1955, 1966 v 1975).
- Quy tc York- Anwerp 1974 (1990- 1994) quy dinh v tn tht chung
trong vn chuyn hng ho.
- Cng uoc cua Lin hop quc v hi phiu di no v nhn no
b) Php lut cho linh vuc du tu
- Lut Du tu nuoc ngoi tai Vit Nam (1987) chnh thuc tuyn b mo cua
thu ht du tu nuoc ngoi vo Vit Nam. Lunt ny d duoc b sung, sua di
vo cc nm 1990 v 1992. Cc Lut Du tu nuoc ngoi d cng cc vn ban
quy pham php lut khc v co ban d tao lp duoc mt khung php lut v du
tu nuoc ngoi tai Vit Nam, bao dam su an ton cho nh du tu nuoc ngoi trong
du tu v thuc hin quyn tu chu kinh doanh, dng thoi bao dam nguyn tc tn
trong dc lp, chu quyn, thng nht v ton ve lnh th Vit Nam, tun thu
php lut cua Vit Nam, bnh dng v cc bn cng c loi.
- Lut Du tu nuoc ngoi tai Vit Nam, 1987 d bc l nhung han ch
nht dinh v mt ni dung v k thut lp php, tuy d qua hai ln sua di. D
khc phuc nhung han ch d, trong diu kin dy manh su nghip cng nghip
ho, hin dai ho dt nuoc, hi nhp vo kinh t khu vuc v th gioi, ngy
12/11/1996 Quc hi d thng qua Lut Du tu nuoc ngoi tai Vit nam (Lut
Du tu nuoc ngoi, 1996).
- Tu nm 1997, tnh hnh trong nuoc cung nhu khu vuc v th gioi d c
nhiu thay di. Trong nuoc, nhip thu ht du tu nuoc ngoi vo Vit Nam lin
tuc suy giam. D chn d suy giam, tin toi c su tng truong, dng thoi d dy
manh su nghip cng nghip ho- hin dai ho dt nuoc, nm 2000 Lut sua di
b sung mt s diu cua Lut Du tu nuoc ngoi tai Vit Nam (goi tt l Lut
Du tu nuoc ngoi, 2000) d ra doi, voi 6 chuong, 68 diu, nhm:
+ Tho g kip thoi nhung kh khn, can tro di voi doanh nghip c vn
du tu nuoc ngoi d duoc cp php v dang hoat dng.
+ Thu ht nhiu du n du tu moi, voi cht luong cao.
+ Xch thm mt buoc giua php lut du tu trong nuoc v nuoc ngoi d
tin toi mt lut du tu thng nht, thuc hin su hi nhp quc t v php lut.
- Nhung dim di moi chu yu cua Lut Du tu nuoc ngoi, 2000:
V hnh thuc du tu:
+ Mo rng din chu du tu trong nuoc tham gia hop tc du tu voi nuoc
ngoa toi moi doanh nghip Vit Nam thuc moi thnh phn kinh t.
+ Cho php nh du tu nuoc ngoi duoc thnh lp cng ty c phn c vn
du tu nuoc ngoi tai Vit Nam.
+ B sung quy dinh dia vi php l v thm quyn cua co quan nh nuoc c
thm quyn k hop dng B.O.T nhm dam bao hiu luc php l cua loai hop
dng ny.
V t chuc, hoat dng cua doanh nghip c vn du tu nuoc ngoi:
+ Cho php nh du tu nuoc ngoi gp vn bng tin Vit Nam c ngun
gc hop php tai Vit Nam.
+ Bi bo yu cu v vic cp chung chi gim dinh gi tri vn gp cua t
chuc gim dinh dc lp.
+ Cho php doanh nghip 100% vn du tu nuoc ngoa tu quyt dinh vic
chuyn nhuong vn v phai dng k tai co quan cp giy php du tu.
+ B sung moi quy dinh v vic t chuc tai cc doanh nghip c vn du
tu nuoc ngoi theo cch sp nhp, chia, tch ph hop voi quy dinh cua Lut
Doanh nghip, 1999, c su chun thun cua co quan cp giy php du tu.
Doanh nghip lin doanh c th chuyn di thnh doanh nghip 100% vn nuoc
ngoi v nguoc lai.
+ Cho php cc bn lin doanh thoa thun cc diu kin chm dut hoat
dng trong hop dng d trnh su don phuong dnh chi hop dng.
+ B sung quy dinh vic cp giy php du tu theo phuong php thm
dinh xt duyt cp giy php nhm cai tin v don gian ho thu tuc du tu.
Chnh phu kin quyt loai bo nhung quy dinh do cc ngnh, cc dia phuong ban
hnh tri voi chu truong chnh sch cua Chnh phu, trnh tnh trang php vua
thua l lng, tao nn mt h thng php lut dy du, dng b, xuyn sut tu trung
uong dn dia phuong.
- Lut Du tu trong nuoc v cc lut khc c lin quan dn du tu nuoc
ngoi.
Tnh dn su tuong thch di voi du tu cua nuoc ngoi vo Vit Nam, Quc hi
nuoc ta d ban b:
+ Lut Khuyn khch du tu trong nuoc (sua di) ngy 20/5/1998.
+ Lut Cng ty, Lut Doanh nghip tu nhn (1990).
+ Lut Doanh nghip (1999).
+ Lut thu xut khu, thu nhp khu (1987), B Lut Hng hai (1990),
Lut Hng khng dn dung (1991), Lut Dt dai (1993), Lut Doanh nghip Nh
nuoc (1994), Lut Khuyn khch du tu trong nuoc (1994), Lut Khong san
(1996).
+ Quc hi kho 9 ngy 18/10/1995 d thng qua B Lut Dn su du tin
cua Vit Nam (c hiu luc tu 1/7/1996).
c) Php lut cho hoat dng xut, nhp khu hng ho
- Truoc khi c Lut Thuong mai, B Thuong mai, co quan quan l Nh
nuoc di voi hoat dng XNK d ban hnh nhiu vn ban php quy v quyn kinh
doanh XNK, v chnh sch mt hng (danh muc hng ho cm xut khu, nhp
khu); danh muc hng ho quan l bng han ngach; danh muc hng XNK quan
l chuyn ngnh; danh muc hng ho c liu quan dn cn di lon cua nn kinh
t quc dn (xng du, duong, thp, xy dung, phn bn); quan l nhp khu
hng tiu dng; v k kt v quan l hop dng mua bn ngoai thuong, v cc
phuong thuc kinh doanh tam nhp ti xut, qu canh chuyn khu, huong dn
dt vn phng dai din thuong tr cua doanh nghip c vn du tu nuoc ngoi tai
Vit Nam, v hoat dng XNK cua cc doanh nghip c vn du tu nuoc
ngoi.
- Lut Thuong mai 1997. Dy l b lut du tin cua ch d moi o nuoc ta
v linh vuc thuong mai, gm 6 chuong, 24 muc v 264 diu, d diu chinh hoat
dng thuong mai ni chung, trong d c thuong nhn nuoc ngoi.
d) Php lut cho linh vuc xut nhp khu tri thuc (cho vic so huu cng
nghip v chuyn giao cng ngh)
Nh nuoc ta d c tuong di nhiu vn ban php lutv linh vuc ny, nhu:
- Php lnh Xu phat hnh chnh ban hnh ngy 6/7/1995: dy l vn ban
php lut cao nht trong h thng vn ban v xu phat hnh chnh tai Vit Nam.
Vn ban ny quy dinh thm quyn cua cc co quan php lut, hnh thuc xu l,
thu tuc thuc thi cua cc co quan trong qu trnh xu l cc hnh vi vi pham hnh
chnh cung nhu quyn khiu nai, t co cua cc c nhn, t chuc trong qu trnh
xu l cc vi pham hnh chnh.
- Nghi dinh s 12/1999/ND-CP cua Chnh phu ngy 6/3/1999 v xu phat
hnh chnh trong linh vuc so huu cng nghip. Nghi dinh ny quy dinh cc hnh
vi vi pham trong linh vuc so huu cng nghip, cc bin php xu phat v thm
quyn cua cc co quan chuc nng c lin quan.
- B Lut Dn su duoc ban hah ngy 28 thng 10 nm 1995 quy dinh v
so huu tr tu (phn thu su) v v so huu cng nghip (chuong II). Ngoi ra cn
c mt s vn ban huong dn thuc hin cc quy dinh v so huu cng nghip.
Hop dng chuyn giao cng ngh l mt phn trong B lut Dn su.
- Lut Khoa hoc v Cng ngh nm 2000 l mt buoc tin quan trong cua
php lut Vit Nam trn linh vuc ny.
- Cc ch dinh v hop dng chuyn giao cng ngh:
Hop dng chuyn giao cng ngh l vn ban php l th hin quyn loi,
nghia vu, trch nhim hai bn giao v nhn cng ngh v cc diu kin tuong
ung, nhm bao v quyn loi cua cc bn.
Hin nay, v vic ny, php lut Vit Nam d c:
+ Chuong III phn 6 B Lut Dn su
+ Nghi dinh 45/1998/ND-CP ngy 1/7/1998.
+ Thng tu 3055/TT-SHCN ngy 31/12/1996, quy dinh v hop dng Li-
xng.
V hnh thuc, tt ca cc hop dng chuyn giao cng ngh giua chu th
Vit Nam v chu th nuoc ngoi du phai duoc lp thnh vn ban v dng k tai
co quan nh nuoc c thm quyn. Ring cc hop dng sau dy cn phai duoc B
Khoa hoc v Cng ngh ph duyt truoc khi dng k:
+ Hop dng c su tham gia cua doanh nghip c Nh nuoc gp vn.
+ Hop dng chuyn giao cng ngh tu Vit Nam ra nuoc ngoi.
+ Hop dng c su tham gia cua cc doanh nghip c vn du tu nuoc
ngoi v c gi tri trn 30.000 USD.
- Cc ch dinh v hop dng Li-xng:
Hop dng Li-xng l mt dang dc th cua hop dng chuyn giao cng
ngh, trong d di tuong cua hop dng l cc sng ch, phai php huu ch, kiu
dng cng nghip v nhn hiu hng ho V chu so huu cc ti san trn c dc
quyn cho, hoc khng cho nguoi khc su dung tr tu cua mnh, nn vic su
dung chng phai duoc php cua chu so huu. Php d chnh l hop dng.
Theo lut Vit Nam, moi hop dng Li-xng phai duoc dng k tai Cuc So
huu cng nghip, ring mt s hop dng sau dy cn phai duoc B Khoa hoc v
Cng ngh ph duyt truoc khi dng k:
+ Hop dng c su tham gia cua doanh nghip c Nh nuoc gp vn.
+ Hop dng Li-xng c bn giao l Vit Nam, bn nhn l nuoc ngoi.
Hop dng Li-xng c hiu luc tu thoi dim ph duyt, dng k.
Ngoi cc hnh thuc hop dng nhu trn, cn c cc hop dng tu vn cng
ngh, nhu tu vn cai cch hnh chnh, tu vn du tu Cc hop dng ny c th
duoc coi nhu hop dng dich vu, song nu trong hop dng c chuyn giao kin
thuc nhm dat duoc mt s hiu qua nht dinh, cc hop dng d cung duoc coi
l hop dng chuyn giao cng ngh.
Hop dng chuyn giao cng ngh c th tn tai dc lp, hay cung c th
duoc tin hnh trong khun kh mt du n du tu, theo d, mt bn dng gp
vn vo cng ty lin doanh hay hop dng hop tc kinh doanh, goi l hop dng
lin doanh hay hop dng hop tc kinh doanh. Trong cc hop dng ny, mt bn
dng gp cng ngh d duoc chia loi nhun tu du n du tu. Theo lut Vit
Nam, ty l gp vn bng cng ngh trong hop dng lin doanh ti da khng qu
30% vn php dinh cua mt du n.
Nhu vy, tnh dn nay, Nh nuoc ta c tuong di dy du cc vn ban php
lut v so huu cng nghip v chuyn giao cng ngh. Tuy nhin cn t ni dung
v cc bin php xu l cc hnh vi xm pham quyn so huu cng nghip. Ngoi
ra trong php lut dn su, hnh su chua th hin cu th vic bao h quyn so huu
cng nghip. Diu d lm giam kha nng thuc thi cung nhu d tin cy cua vic
bao h quyn so huu cng nghip tai Vit Nam.
e) Dinh huong tng cuong php lut v kinh t di ngoai cua Vit Nam
trong tuong lai
- Tip tuc b sung su thiu hut v php lut cho linh vuc kinh t di ngoai,
mt linh vuc rng lon v nhay cam.
- Nng cao cht luong php lut hin c, tng cuong tnh tuong thch cua
php lut Vit Nam voi php lut cua cc nuoc trong cng dng khu vuc v th
gioi.
Chng han, cn tng cuong php lut so huu cng nghip v quyn tc gia
d th hin trong vic quy dinh tai B Lut Dn su. Tuy nhin, xt v chi tit,
cn xut hin nhung sai st cn phai sua di. V du: quy dinh sng ch, giai php
huu ch, kiu dng cng nghip, nhn hiu hng ho, nhung pham tr don nh
nhu pham vi bao h, quyn so huu trong B Lut Dn su c th gy nn nhm
ln trong cch hiu cua nhung nguoi su dung quyn so huu cng nghip t kinh
nghim. Mt v du khc, tai Diu 14 Nghi dinh 63/CP quy dinh quyn np don
yu cu cp Vn bng bao h d gp vic giai thch cc diu kin khc nhau cho
tt ca cc di tuong so huu duoi mt muc don nht. Diu ny dn dn kt qua l
mt nguoi chi quan tm dn mt di tuong vn phai tm hiu tt ca d tm ra quy
dinh m ho cn. Su han ch ni trn dang lm giam nhung n luc tng cuong
nhn thuc v hiu bit v quyn so huu cng nghip tai Vit Nam. N cung gy
anh huong cho vic tm hiu php lut Vit Nam o nuoc ngoi, cho cc nh du
tu v di tc thuong mai tim nng.
Do d, vic ban hnh cc vn ban php lut c lin quan dn tung di
tuong so huu cng nghip v quyn tc gia ring bit, theo tiu chun quc t
vn thuong lm l d xut cn duoc xem xt khn cp v nghim tc.
Mt khc, Nh nuoc cn tng cuong quan l vic cung cp thng tin v so
huu cng nghip, vua bao dam b mt quc gia, vua trnh cc thng tin tht thit,
gy tn tht cho nguoi su dung.
Nhu cu cung cp thng tin cho cc nh khoa hoc, c nhn, cc cng ty.
rt lon. Do d, hoat dng so huu cng nghip cn duoc cc co quan nh nuoc c
thm quyn v dc bit l Cuc So huu cng nghip ch trong:
+ T chuc cc cuc tuyn truyn, hi thoa duoi hnh thuc do tao ni b
cho cc Vin nghin cuu v cng ty, doanh nghip.
+ T chuc cc kho hoc ngn ngy cho cc truong dai hoc v nhung vn
d co ban v thuc t bao h quyn so huu cng nghip.
+ Cuc So huu cng nghip cn tin hnh mt cch c h thng cc cuc
tuyn truyn trn cc phuong tin thng tin dai chng.
+ Cn phai thnh lp mt trung tm v quyn so huu cng nghip cho cc
nh cng nghip mang tnh cht tu vn, truc thuc Cuc So huu cng nghip d
h tro cc vn d v k thut v php l, chin luoc v quyn so huu cng
nghip, dm phn Li-xng v hop dng, quy dinh v vn v xy dung k hoach
lm vic cho cc doanh nghip mun tao lp cng vic kiu dng trn co so cng
ngh cua chnh ho.
- Tng cuong tnh nghim minh cua vic tun thu php lut d c.
- Thuc thi c hiu qua cc chuong trnh kinh t di ngoai, trong d c vic
thit lp cc quan h kinh t voi Hoa Ky, khi phuc v pht trin cc quan h
kinh t di ngoai truyn thng voi mt s quc gia d c tu lu.
Ngy 14/7/2000, Vit Nam v Hoa Ky d k Hip dinh Thuong mai Vit-
M. Theo Hip dinh, hng ho Vit Nam vo thi truong M s duoc huong quy
ch ti hu quc (Most Favoured Nation, MFN hay Normal Trade Relations,
NTR) v duoc huong cc quyn loi nhu hng ho cua M o trong nuoc
(National Treatment). Hng ho v du tu cua Hoa Ky vo Vit Nam cung s
duoc huong quy ch MFN. Hip dinh dnh ring chuong III quy dinh v quyn
so huu tr tu, c ni dung chu yu nhu: Cc bn dnh cho nhau quy ch Ti hu
quc v Di ng quc gia.
Hip dinh quy dinh chi tit tiu chun bao h ti thiu v cc quyn ti
thiu di voi ban quyn tc gia (dc bit l phn mm my tnh), nhn hiu hng
ho, sng ch, thit k vi mach, b mt thuong mai, v phuong php thuc thi
quyn so huu tr tu.
Hip dinh cung quy dinh cu th cc bin php thuc thi quyn so huu tr tu
tai bin gioi, bao gm vic bt giu hnh vi xm pham tai cua khu (khng qu 10
ngy, khi gia han phai c lnh cua co quan thm quyn), k khai dng k di
tuong so huu tr tu tai cua khu hai quan d bao v, theo di.
D thuc thi hip dinh Thuong mai Vit - M cung nhu dp ung yu cu
cua cng cuc hi nhp, Vit Nam cn dt ra mt l trnh d tham gia cc Cng
uoc v so huu tr tu nhu Cng uoc Berne, Cng uoc Geneva v quyn k cn,
Cng uoc UPOV v ging thuc vt, Cng uoc Brussels v tn hiu pht sng thu
qua v tinh.
Vic Vit Nam d don gia nhp t chuc Thuong mai quc t WTO cung
c nghia l phai xy dung khung php lut v so huu tr tu theo quy dinh cua
thoa uoc TRIPS.
D. QUAN L NH NUC DI VI CC DJ N DAU TU
I. DJ N DAU TU
1. Mt s khi nim co ban v d n du tu
1.1. Khi nim du tu
Du tu l vic su dung cc ngun luc o hin tai d tin hnh mt s hay
nhiu hoat dng no d trong mt khoang thoi gian tuong di di, nhm dem lai
hiu qua ti chnh v hiu qua Kinh t - x hi.
Trong khi nim ny, cc ngun luc d du tu c th l tin mt, l ti
nguyn, l cng ngh hay suc lao dng Biu hin bng gi tri cua tt ca cc
ngun luc m nguoi du tu phai ung truoc d d t chuc qu trnh du tu, duoc
goi l vn du tu.
Hiu qua do hoat dng du tu mang lai duoc biu hin trn hai mt: hiu
qua ti chnh v hiu qua kinh t - x hi. Hiu qua ti chnh l khoan loi nhun
m hoat dng du tu mang lai cho ban thn nh du tu; cn hiu qua kinh t - x
hi duoc th hin thng qua nhung loi ch kinh t m hoat dng du tu mang lai
cho x hi v cng dng (nhu tao vic lm v thu nhp cho nguoi lao dng; dng
gp vo ngn sch nh nuoc)
Mt dc dim khc nua cua hoat dng du tu, d l thoi gian thuc hin
tuong di di, thuong tu 2 nm tro ln, c th dn 50 nm nhung ti da khng
qu 70 nm. Nhung hoat dng kinh t ngn han trong vng mt nm ti chnh
khng duoc goi l hoat dng du tu (chng han hoat dng mua nguyn vt liu
phuc vu cho qu trnh san xut).
1.2 Khi nim v d n (DA)
Du n l mt tp hop cc hoat dng c lin quan voi nhau duoc k hoach
ho nhm dat duoc muc tiu d dt ra trong mt khoang thoi gian nht dinh.
Khng phai du n no cung l mt du n du tu. Mt du n du tu phai d
cp dn vic bo vn. Dy chnh l dc trung din hnh lm nn sc thi du tu
cua mt du n du tu.
1.3 Khi nim d n du tu
Du n du tu l mt tp hop nhung d xut v vic bo vn d tao moi, mo
rng hoc cai tao nhung di tuong nht dinh nhm dat duoc su tng truong v s
luong, cai tin hoc nng cao cht luong cua san phm hay dich vu no d trong
mt khoang thoi gian xc dinh.
Du n du tu khng phai l mt du dinh du tu boi c tnh cu th v muc
tiu xc dinh. Du n du tu cung khng ging voi du bo, v nguoi du tu phai
lp du n dua trn nhung du bo khoa hoc chnh xc. Dng thoi, du n cung
khng phai l mt co hi du tu mc d co hi du tu l dim khoi du cua qu
trnh lp du n; m nguoi du tu phai thuc hin nhung cng vic cn thit d
bin co hi du tu thnh hin thuc.
2. Phn loi d n du tu
2.1 Phn theo lnh vc hot dng cua d n du tu
- Du n du tu san xut kinh doanh l nhung du n m muc tiu cui cng l tao
ra nhung san phm hoc dich vu d tiu thu, dem lai loi nhun cho nh du tu.
- Du n du tu xy dung cng trnh l nhung du n duoc thuc hin d xy dung
cc cng trnh kt cu ha tng (nhu lm duong, xy cu, cang bin) khng lin
quan dn giai doan san xut. Vic thuc hin cc du n ny nhm muc dch bao
trm l dem lai loi ch kinh t - x hi cho cng dng v cho ton x hi.

2.2 Phn theo tnh cht cua hot dng du tu
- Du n du tu moi l nhung du n du tu d xy dung moi cc cng trnh, nh
my, thnh lp moi cc cng ty, mo cc cua hng moi, dich vu moi. Dc dim
cua du tu moi l khng phai trn co so cua nhung ci hin c pht trin ln.
- Du n du tu theo chiu rng l nhung du n nhm mo rng nhung co so vt
cht k thut hin c d lm tng quy m san xut m khng lm tng trnh d
tin tin v khoa hoc, cng ngh cua co so d. Du n du tu theo chiu rng
thuong gn lin voi vic mo rng quy m x nghip v do d khng c xy dung
co ban.
2.3 Phn theo chu th du tu
- Du n dn tu nh nuoc l cc du n m chu du tu chnh l Nh nuoc; ngun
vn du tu c th ly tu ngn sch nh nuoc; vn tn dung cua Nh nuoc; vn
du tu pht trin cua cc doanh nghip nh nuoc hoc vn vay, vic tro cua nuoc
ngoi (ODA).
- Du n du tu tu nhn l nhung du n m chu du tu cua cc du n d l cc
doanh nhn trong nuoc hoc nuoc ngoi. Loai du n ny bao gm du n du tu
trong nuoc v du n du tu nuoc ngoi (du n FDI).
- Du n du tu hn hop l nhung du n su dung nhiu ngun vn khc nhau; kt
hop ca vn nh nuoc v vn cua tu nhn.
2.4 Phn theo quy m v tnh cht cua d n du tu
Theo tiu ch ny, cc du n du tu nh nuoc duoc chia thnh 4 nhm sau:
- Du n quan trong quc gia l nhung du n c quy m vn du tu tu 10.000 ty
dng tro ln hoc nhung du n phai di dn ti dinh cu tu 20.000 nguoi tro ln
(chng han, du n xy dung nh my loc du s 1 Dung Qut; du n duong H
Ch Minh; du n xy dung Nh my thuy din Son La).
- Du n nhm A.
- Du n nhm B.
- Du n nhm C.
Vic phn loai du n theo cc nhm A, B v C l tuy thuc vo quy m
vn du tu do Nh nuoc quy dinh cho tung thoi ky.
Linh vuc du tu Nhm A Nhm B Nhm C
1. Du n du tu
thuc linh vuc an
ninh, quc phng
c tnh cht bao
mt quc gia; c
nghia chnh tri-x
hi quan trong
Khng k muc vn
2. Du n du tu
san xut cht dc
hai, cht n; du n
du tu xy dung
ha tng khu cng
nghip.
Khng k muc vn
3. Du n du tu
trong linh vuc
cng nghip din,
khai thc du kh,
ho cht, phn
bn, ch tao my,
xi mng, luyn
kim, khai thc ch
bin khong san,
xy dung khu nh
o.
Vn du tu trn
600 ty dng
Vn du tu tu 30
dn 600 ty dng
Vn du tu duoi
30 ty dng
4. Du n du tu
trong linh vuc thuy
loi, giao thng
(cu cang, sn bay,
duong st, duong
b), cp thot
nuoc, ha tng k
thut, san xut
thit bi thng tin
din tu, tin hoc,
ho duoc, thit bi
y t, co kh, san
xut vt liu, buu
Vn du tu trn
400 ty dng
Vn du tu tu 20
dn 400 ty dng
Vn du tu duoi
20 ty dng
chnh vin thng.
5. Du n du tu
xy dung ha tng
d thi moi, du n
du tu trong linh
vuc cng nghip
nhe, snh su, thuy
tinh, in, vuon quc
gia, khu bao tn
thin nhin, san
xut nng lm
nghip, nui trng
thuy san, ch bin
nng lm thuy san.
Vn du tu trn
300 ty dng
Vn du tu tu 15
dn 300 ty dng
Vn du tu duoi
15 ty dng
6. Du n y t, vn
ho, gio duc, pht
thanh truyn hnh,
xy dung dn
dung, kho tng, du
lich, th duc th
thao, nghin cuu
khoa hoc
Vn du tu trn
200 ty dng
Vn du tu tu 7
dn 200 ty dng
Vn du tu duoi 7
ty dng
(Theo Nghi dinh 16/ND-CP ban hnh thng 2 nm 2005)
Di voi cc du n du tu tu nhn, theo quy dinh moi nht cua Lut Du tu,
2005, duoc phn chia thnh 3 muc cung theo tiu ch v quy m vn du tu v
tnh cht cua du n:
- Du n c vn du tu duoi 15 ty dng.
- Du n c vn du tu tu 15 ty dn duoi 300 ty dng.
- Du n c vn du tu tu 300 ty dng tro ln, hoc du n du tu vo linh
vuc du tu c diu kin.
2.5 Phn theo mc d chi tit cua ni dung d n
- Bo co du tu (truoc dy goi l Bo co nghin cuu tin kha thi): l loai
du n d cp mt cch so b v mang tnh cht thm d cc vn d cua du tu
nhu: quy m du tu, hnh thuc du tu, dia dim xy dung, cng ngh, k thut,
phuong n huy dng vn Nhung vn d ny duoc dua ra chua phai d duoc
nghin cuu cu th, chi tit, chc chn, m d nhm muc dch tham khao kin
cua cc chuyn gia, cc nh quan l v tnh kha thi cua du n du tu.
- Du n du tu (truoc dy goi l Bo co nghin cuu kha thi hay Lun
chung kinh t- k thut): loai du n ny thuc cht l mt ban bo co dy du, chi
tit, cu th nhung ni dung cn c cho hoat dng du tu. Khc voi bo co du
tu, cc ni dung dua ra trong du n du tu khng chi dung lai o muc d so b, du
kin, m phai c cn cu r rng, thuyt phuc; phai mang tnh hop l v hin
thuc; phai th hin duoc tnh kha thi cua du n du tu. Ni cch khc, loai du n
ny duoc lp ra khng phai nhm muc dch thm d, tham khao m l d chung
minh, khng dinh mt cch chc chn kha nng c th thuc hin duoc cua du n
du tu.
3. Vai tr, tc dng cua d n du tu
Cho d chu du tu l nh nuoc hay cng dn, khi thuc hin bt ky mt hoat dng
du tu no cung cn phai c du n. So di nhu vy l v du n c vai tr, tc dung
nhu sau:
3.1 D n gip chu du tu kim tra tnh cn thit, tnh kha thi cua hoat
dng du tu. Tu d chu du tu han ch bi tht bai, trnh bi tn tht hoc kt qua
khng nhu mong mun. Du n l co so d nh du tu, thuc hin du tu, kim tra
v dnh gi kt qua du tu.
3.2 D n gip chu du tu t chc qu trnh du tu, phi hop hoat dng
cua nhiu nguoi, nhiu b phn tham gia vo qu trnh ny. Du n c vai tr nhu
kich ban cho mt b phim. Nh du tu cn cu vo d d phn vai, cc din vin
cn cu vo d d din xut.
3.3 Di vi nh nuc, du n l co so d cc co quan QLNN quan l hoat
dng du tu cua cc t chuc, c nhn trong nn kinh t. Thng qua du n du tu,
Nh nuoc nm duoc quy m, cht luong cua hoat dng du tu d tu d ra quyt
dinh cp php du tu.
4. Cc b phn chu yu cua mt du tu
Du n du tu duoc lp ra cho nhiu linh vuc khc nhau nn khng c mt mu
chung cho moi linh vuc. Tuy nhin, o dang chung nht, du n thuong gm cc
b phn sau dy:
4.1 Thuyt minh v l do du tu, s cn thit phai c d n du tu
4.2 Hnh thc du tu, dja dim thc hin d n
4.3 Phn d n, tc l sau khi hon thnh giai don xy dng co ban
cua d n du tu, cng trnh phai duc to ra (vt cht ho cc ngun vn
du tu).
4.4 Bang tng hp cc ch tiu dnh gi hiu qua du tu (thi gian,
lung vn, dim ho vn)
4.5 Cc phuong n thc hin d n: giai php v vn, lao dng, chuyn
gia, cn b quan l du n, v thit bi k thut v cng ngh Cc phuong n v
ngun vn (xc dinh r ngun vn, kha nng ti chnh, nhu cu vn theo tin
d); phuong n kin trc (giai php xy dung, thit k so b cng trnh);
phuong n k thut cng ngh; phuong n v mi truong v x hi; phuong n
quan l, khai thc du n v su dung lao dng; phuong n giai phng mt bng,
k hoach ti dinh cu (nu c).
4.6 Tin d trin khai d n: cc mc thoi gian chnh thuc hin du tu, k
hoach du thu, thoi gian khoi cng, thoi gian hon thnh dua cng trnh vo
khai thc, su dung.
5. Cc buc cua quy trnh son thao d n du tu
5.1 Nghin cu co hi du tu, hnh thnh sng kin du tu
Thuc cht dy l giai doan nh du tu tin hnh nghin cuu thi truong,
nghin cuu mi truong du tu. d tm kim linh vuc du tu thch hop. Trong
giai doan ny, nh du tu c rt nhiu co hi du tu, c th c nhiu huong bo
vn, nhung nh du tu cn chon huong no ph hop nht, thun loi nht cho
mnh duoc goi l sng kin du tu. Khi d lua chon duoc sng kin du tu, nh
du tu s chuyn sang giai doan nghin cuu kin kha thi.
5.2 Nghin cu tin kha thi
Dy l buoc nh du tu nghin cuu so b cc ni dung cua hoat dng du
tu: su cn thit du tu, quy m, hnh thuc du tu, cng ngh, k thut. Tuy nhin,
buoc nghin cuu ny moi chi dung lai muc so b, khi qut, du kin, chua tnh
ton mt cch cu th v chi tit. Chng han, du kin quy m, hnh thuc du tu,
du kin khu vuc, dia dim xy dung, phn tch so b cng ngh, k thut, tnh
ton so b hiu qua cua du tu. Nhung nghin cuu d chua th lm co so d
quyt dinh thuc thi. Kt qua cua buoc ny l bo co nghin cuu tin kha thi
(nay goi l bo co du tu).
Tuy nhin khng phai moi du n du tu du phai trai qua buoc NCTKT.
Chi du n c quy m du tu lon, thoi gian du tu di, d phuc tap cao, chua
dung nhiu yu t bt dinh. Boi nhung du n ny nu khng nghin cuu tin kha
thi m di ngay vo nghin cuu chi tit, cu th s d gp tht bai v tn ph rt
lon.
5.3 Nghin cu kha thi
So voi buoc NCTKT, cc ni dung duoc nghin cuu o buoc ny dy du,
chnh xc, ton din hon rt nhiu. Moi vn d duoc dua ra o buoc ny du phai
c cn cu, cc giai php duoc d cp phai mang tnh hop l, thuc t, phai khng
dinh chc chn tnh kha thi cua du n. Kt qua buoc nghin cuu ny goi l bo
co nghin cuu kha thi (nay goi l du n du tu). Dua trn cc kt qua tnh ton
ny, chu du tu moi c th thuc hin du n thnh cng.
6. Chu ky thc hin d n du tu
Trong giai doan ny chu du tu cn giai quyt cc cng vic sau:
- Nghin cuu su cn thit phai du tu, quy m du tu.
- Tip xc, thm d thi truong trong nuoc, ngoi nuoc d tm ngun
cung ung vt tu, thit bi; tm kim thi truong tiu thu san phm.
- Xem xt kha nng huy dng cc ngun vn v lua chon hnh thuc du
tu.
- Lua chon dia dim du tu.
- Lp du n du tu.
- Thm dinh du n du tu.
Giai doan ny kt thc khi chu du tu nhn duoc vn ban quyt dinh du
tu nu l du n du tu su dung vn nh nuoc, hoc vn ban Giy chung nhn du
tu (truoc dy goi l Giy php du tu) nu l du n du tu cua cc thnh phn
kinh t khc.
6.2 Giai don thc hin du tu
Giai doan ny bao gm cc cng vic sau dy:
- Xin cp dt hoc thu dt theo quy dinh cua Nh nuoc.
- Chun bi mt bng xy dung, giai phng mt bng (nu c).
- Chon don vi tu vn khao st thit k.
- Thm dinh thit k.
- Du thu lua chon nh cung ung thit bi hoc lua chon don vi thi cng
xy lp
- Xin giy php xy dung, giy php khai thc ti nguyn (nu c).
- K cc hop dng thuc hin du n voi nh thu.
- Thi cng xy lp cng trnh.
- Nghim thu cng trnh.
6.3. Giai don vn hnh, khai thc d n
Giai doan ny bao gm cc cng vic sau:
- Bn giao cng trnh xy dung.
- Bao hnh cng trnh.
- Vn hnh du n, dua cng trnh vo san xut kinh doanh.
II. QUAN L NH NUC DI VI CC DJ N DAU TU
1. S cn thit cua quan l nh nuc di vi du tu v d n du tu
S cn thit cua QLNN di vi cc d n du tu tu nhn
Nh nuoc phai quan l cc du n du tu tu nhn, v cc du n d nu duoc
thuc hin s c anh huong dn loi ch cng dng, loi ch nh nuoc.
- Du tu cua du n. Du ra cua c du n du tu l san phm, dich vu v
cht thai cc loai. Voi du ra l cht thai nhu rc thai, nuoc thai, ting nnu
khng c bin php xu l s c hai cho cng dng, tc dng xu dn mi truong.
Ngay ca nhung san phm, hoc dich vu duoc tao ra tu du n, khng phai du c
loi cho cng dng, m c th c nhung san phm hoc dich vu gy anh huong
xu dn suc khoe con nguoi, vi pham dao duc Do d, o ca mt nu cua du ra,
Nh nuoc cung phai quan l.
- Du vo cua du n. D l cc yu t duoc su dung trong qu trnh xy
dung v vn hnh du n, nhu ti nguyn, lao dng, my mc, thit bi v cng
ngh Vic su dung cc du vo d cua chu du n di khi gy anh huong dn
cng dng v nhiu mt nhu ln ph ti nguyn, bc lt nguoi lao dng, su dung
cng ngh d ht khu hao nn Nh nuoc phai quan l d dinh huong cho cc
chu du tu, khi su dung cc yu t du vo phai tun theo cc tiu chun, quy
dinh cua nh nuoc.
- Cc ni dung khc cua du n du tu nhu: Quy m du tu, dia dim phn
b cng trnh, kt cu kin trc cng trnh (d cao, hnh khi, mu sc, phan
quang, ), do du c nghia v mt chnh tri, kinh t, vn ho, x hi, quc
phng, an ninh rt su sc, nn nh nuoc cn phai quan l xem xt k truoc
khi cho php du tu.
1.2 S cn thit khch quan cua QLNN di vi cc d n quc gia
So di nh nuoc phai quan l cc du n nh nuoc l v d l vng cua nh
nuoc bo ra hoc vn tn dung cua nh nuoc, hoc vng vin tro do nh nuoc
dung ra tip nhn v su dung. Di voi moi du n du tu su dung vn nh nuoc
du thnh lp Ban quan l du n (BQLDA) thay mt chu du tu truc tip quan l
su dung vn cua nh nuoc.
Tuy vy, hoat dng quan l cua cc Ban QLDA chi gioi han trong pham vi
quan tri du n, chu khng phai l hoat dng QLNN di voi cc du n nh nuoc.
Cc Ban QLDA vn phai chiu su QLNN cua tt ca cc co quan quan l khc v
hai l do:
- Ban QLDA thuc hin trch nhim voi tu cch chu du tu. Ho l nguoi
dai din cho nh nuoc v mt vn du tu, c nhim vu lm cho vn d som bin
thnh muc tiu du tu. Nhu vy, cc anh huong khc cua du n nhu tc dng cua
mi truong, an ninh quc phng, trnh d cng gh ho khng c trch nhim
v khng du kha nng d quan tm dn. Nu khng c su QLNN di voi cc Ban
QLDA ny, cc DA nh nuoc trong khi theo dui cc muc dch chuyn ngnh c
th lm tn hai quc gia o cc mt m ho khng luong ht hoc khng quan tm.
- Mt khc, ban thn cc Ban QLDA cung c th khng thuc hin tron ven
trch nhim dai din so huu vn, tu d su dung vn sai muc dch, km hiu qua,
thm ch tham , chim doat vn cua nh nuoc
2. Chc nng, nhim v quan l nh nuc di vi cc d n du tu
2.1 Di vi cc loi d n ni chung, QLNN c chc nng:
- Ngn ngua cc anh huong tiu cuc gy ra boi du ra cua cc du n.
- Ngn ngua cc anh huong tiu cuc do vic su dung du vo cua cc chu
du n khng dung trn loi ch ton din, lu di cua dt nuoc.
- Ngn ngua cc anh huong tiu cuc khc m c th gy ra nhu cc cng
trnh xy dung duoc tao ra boi du n canh quan, thun phong, m tuc, an ninh
quc gia.
2.2. Ring di vi cc d n nh nuc, QLNN c thm chc nng sau:
- H tro cc ban QLDA thuc hin dng vai tr, chuc nng, nhim vu cua
nguoi dai din so huu nh nuoc trong cc du n.
- Kim tra, kim sot ngn ngua cc hin tuong tiu cuc trong vic su
dung vn nh nuoc nhm trnh tht thot, lng ph ngn sch nh nuoc.
3. Bin php quan l nh nuc di vi d n du tu
Nh nuoc thuc hin QLNN di voi cc du n bng cch sau dy:
3.1. Thc hin ch d cp Giy chng nhn du tu di vi cc d n
Bin php ny duoc p dung di voi cc du n du tu su dung vn cua tu
nhn trong ca nuoc v ngoi nuoc. Cc nh du tu truoc khi trin khai, thuc hin
cc hoat dng du tu phai tin hnh cc thu tuc du tu theo quy dinh cua nh
nuoc d duoc cp giy chung nhn du tu . Muc dich cua bin php ny l d
Nh nuoc kim sot cc hoat dng cua cc t chuc v c nhn trong nn kinh t
ngay tu khi cc hoat dng ny cng th hin trn giy to. Tu d, cc co quan nh
nuoc quan l du tu c th kip thoi diu chinh, sua chua nhung sai lm, sai pham
huong toi cc muc tiu kinh t - x hi.
- Khng cn dng k du tu: p dung di voi nhung du n du tu trong
nuoc c quy m vn du tu duoi 15 ty dng. Nhung du n ny chu du tu khng
cn phai xin Giy chung nhn du tu.
- Dng k du tu: p dung di voi nhung du n du tu trong nuoc c quy
m vn du tu tu 15 ty dng dn duoi 300 ty dng; nhung du n du tu FDI c
vn du tu duoi 300 ty dng. Theo quy trnh ny, chu du tu khng cn trnh ban
du n du tu (giai trnh kinh t - k thut) cho co quan quan l du tu cua nh
nuoc m chi cn lp h so hop l, theo mu v s duoc cp Giy chung nhn du
tu.
- Thm tra cp giy chung nhn du tu: p dung di voi nhung du n ( ca
trong nuoc v nuoc ngoi) c quy m vn du tu tu 300 ty dng tro ln hoc
nhung du n du tu vo cc linh vuc c diu kin nhu an ninh quc phng, vn
ho thng tin, giai tr, bt dng san, khai thc ti nguyn, ti chnh ngn hng
Di voi nhung du n ny, chu du tu phai trnh ban Du n du tu ln co quan
quan l nh nuoc v du tu d thm tra, xem xt, sau mt thoi gian quy dinh, nu
cc co quan ny dng s cp giy chung nhn du tu.
3.2. Thc hin ch d ph duyt nhiu buc
Bin php ny p dung di voi du n su dung vn nh nuoc, cc co quan
du tu ph duyt du n theo nhiu buoc d ra quyt dinh du tu (khng phai cp
GCNDT)
Ph duyt theo nhiu buoc l ph duyt nhiu ln cho mt du n, trong d
o mi ln ph duyt, DA phai duoc chun bi o muc cao hon, cu th, chnh xc
hon ln truoc.
C ba buoc ph duyt sau dy:
- Ph duyt chu truong du tu: Ni dung duoc xem xt o buoc ny l su
cn thit, tnh cp thit phai du tu. Quyt dinh quan l cua Nh nuoc sau buoc
ny l cho php du tu v mt chu truong.
- Ph duyt nghin cuu tin kha thi (hay cn goi l bo co du tu): Ni
dung xem xt o buoc ny l bo co nghin cuu tin kha thi. Kt lun o buoc
ny l cho php (chu du tu tip tuc tin hnh) nghin cuu kha thi.
- Ph duyt nghin cuu kha thi (hay cn goi l DADT): Tai buoc ny, ni
dung xem xt bo co nghin cuu kha thi, d l bo co chi tit nghin cuu cc
kha canh kinh t, k thut, ti chnh, mi truong, x hi v thuong mai cua du
n. Kt lun o buoc ny l cho php thuc thi DA; tuc l DA duoc php chuyn
sang giai doan thuc hin du tu.
- Ch d ph duyt mt ln, theo d, chu du tu phai trnh du n kha thi
ngay trong ln duyt du.
- Ch d ph duy hai ln, theo d chu du tu trnh du n:
+ Bo co tin kha thi (BCDT) trong ln mt.
+Bo co kha thi (DADT) trong ln hai.
- Ch d ph duyt ba ln d l: chu truong du tu, tin kha thi v kha
thi
So di nh nuoc p dung bin php trn trong QLNN v DADT l d:
- Buc cc chu du tu voi tu cch dai din chu so huu vn nh nuoc phai
thn trong trong cng vic chun bi du tu. Do d, khi cc du dinh du tu khng
quan trong, khng phuc tap, vn du tu lon, Nh nuoc khng yu cu ph duy
nhiu ln l d giam bot thu tuc hnh chnh phin h cho cc chu du tu, dng
thoi tit kim lng ph vn nh nuoc. Cn di voi cc du n quan trong di voi
nn kinh t, Nh nuoc yu cu ph duyt nhiu ln d dam bao d thn trong khi
ra quyt dinh du tu, dam bao cao nht kha nng thnh cng cua du n.
3.3 Thc hin ch d phn loi d n d n djnh ch d ph duyt
Phn loai du n d thm dinh ch d ph duyt l vic phn chia du n
thnh cc loai, tuy theo quy m cua vn du tu, tm quan trong cua tung du n,
theo d mi loai du n duoc ph duyt theo mt s ln nht dinh. Du n quc gia
p dung ch d ph duyt 3 ln; du n nhm A p dung ch d ph duyt 2 ln;
du n nhm B, C p dung ch d ph duyt 1 ln.
3.4. Thc hin ch d phn loi d n d phn cp quyt djnh du tu
Phn loai du n d phn cp ph duyt l phn chia du n thnh cc loai,
theo d mi loai duoc ph duyt tai mt cp trong h thng t chuc quan l nh
nuoc. Cung tuong tu nhu bin php trn, tiu ch d phn loai du n trong bin
php ny cung cn cu vo quy m tnh cht cua du n. Theo d du n su dung
vn nh nuoc cung duoc phn chia thnh 4 nhm tuong tu:
Du n quan trong quc gia: Thu tuong chnh phu ra quyt dinh du tu
Du n A, B, C: B truong, thu truong co quan ngang B, Chu tich UBND
cp tinh (ND 16CP/2005).
Du n B, C c th phn cp QD DT cho co quan cp duoi truc tip, chng
han hi dng quan tri Tng cng ty, Tng cuc truong, Chu tich UBND cp
huyn, x.
3.5. Thc hin ch d du thu bt buc
Bin php ny duoc thuc hin di voi cc du n du tu su dung vn nh
nuoc, DADT su dung vn hn hop trong d vn nh nuoc chim tu 30% tro ln.
Theo bin php ny, vic tuyn chon don vi thi cng trong cc du n su
dung vn nh nuoc phai theo phuong thuc du thu.
So di Nh nuoc quy dinh bt buc du thu nhm muc dch tuyn chon
duoc nh thu c trnh d, nng luc cng ngh tt nht d xy dung cng trnh
dat cht luong v tit kim vn du tu, chng lng ph tht thot vn cua Nh
nuoc.
Theo quy dinh cua Lut Du thu, 2005, c 3 hnh thuc du thu d tuyn
chon nh thu:
- Du thu rng ri l hnh thuc du thu khng han ch s luong nh thu
tham du. Truoc khi pht hnh h so moi thu, chu du tu phai thng bo cng
khai cc thng tin v du thu, dng thoi c th dng tai trn cc phuong tin
thng tin dai chng d tao thun loi cho cc t chuc v c nhn c quan tm.
- Du thu han ch l hnh thuc du thu m chu du tu chi moi mt s
nh thu c du kha nng luc v kinh nghim tham gia du thu (ti thiu 5 nh
thu). Hnh thuc ny chi duoc p dung di voi nhung gi thu theo yu cu cua
nh ti tro nuoc ngoi, hoc nhung gi thu c yu cu cao v k thut m chi c
mt s nh thu c kha nng dp ung.
- Chi dinh thu l hnh thuc lua chon truc tip nh thu d tin hnh thi
cng xy dung cng trnh. Do khng c tnh canh tranh, cng bng v minh bach
nn chi dinh thu chi duoc php p dung trong nhung truong hop dc bit nhu su
c do thin tai, dich hoa cn chi dinh nh thu d khc phuc ngay; gi thu thuc
b mt quc gia; hay nhung gi thu xy lp c gi tri duoi 1 ty dng.
Di voi mi gi thu chi duoc tin hnh du thu 1 ln.
CHUYN DE
QUAN L TI CHNH CNG, DJCH VJ CNG V CNG SAN
CHUONG I: QUAN L TI CHNH CNG
I- TONG QUAN VE TI CHNH CNG V QUAN L TI CHNH
CNG
1. Ban cht cua ti chnh cng
Dua theo mt s tiu ch nht dinh, h thng ti chnh quc dn duoc phn
loai thnh ti chnh cng v ti chnh tu. Ti chnh cng l mt thut ngu moi
xut hin o Vit Nam, do d, t nhiu cn chua duoc thng nht v quan nim.
Nhiu quan nim cho rng thut ngu ti chnh cng duoc hiu l su hop
thnh boi nghia v pham vi cua hai thut ngu ti chnh v cng.
V thut ngu tichnh: Theo quan nim ph bin, ti chnh c biu hin
bn ngoi l cc hin tuong thu, chi bng tin; c ni dung vt cht l cc ngun
ti chnh, cc qu tin t; c ni dung kinh t bn trong l cc quan h kinh t-
quan h phn phi duoi hnh thuc gi tri (goi tt l quan h ti chnh) nay sinh
trong qu trnh tao lp hoc su dung cc qu tin t.
V thut ngu cng hay cng cng: xt v nghia, thut ngu cng c th
hiu trn cc kha canh:
V quan h so huu (di voi ti san, cc ngun ti chnh, cc qu tin t) l
so huu cng cng; V muc tiu hoat dng: l v loi ch cng cng; V chu th
tin hnh hoat dng: l cc chu th thuc khu vuc cng; V php lut diu chinh:
l cc lut cng.
Nhung lun giai trn dy cho php rt ra nhn xt cc dc trung cua ti
chnh cng l:
V mt so huu: cc ngun ti chnh, cc qu tin t trong ti chnh cng
thuc so huu cng cng, so huu ton dn m Nh nuoc l dai din, thuong goi l
so huu nh nuoc.
V mt muc dch: cc ngun ti chnh, cc qu tin t trong ti chnh cng
duoc su dung v loi ch chung ton x hi, cua ton quc v cua ca cng dng.
V mt chu th: cc hoat dng thu, chi bng tin trong ti chnh cng do
chu th thuc khu vuc cng tin hnh.
V mt php lut: cc quan h ti chnh chiu su diu chinh boi cc lut
cng, dua trn cc quy pham php lut mnh lnh- quyn uy. Cc quan h ti
chnh cng l quan h kinh t nay sinh gn lin voi cng vic tao lp v su dung
cc qu tin t cng m mt bn cua quan h l chu th thuc khu vuc cng.
Trong thuc tin doi sng x hi, hoat dng ti chnh th hin ra nhu l cc
hin tuong thu, chi bng tin- su vn dng cua ngun ti chnh- gn lin voi vic
tao lp hoc su dung qu tin t nht dinh. Trn pham vi ton b nn kinh t, gn
lin voi su hoat dng cua cc chu th trong linh vuc kinh t x hi khc nhau c
cc qu tin t khc nhau duoc hnh thnh v su dung. V du nhu: Qu tin t
cua h gia dnh, qu tin t cua cc doanh nghip; qu tin t cua cc t chuc
bao him tn dung, cc qu tin t cng.
Gn voi chu th l Nh nuoc, cc qu tin t cng duoc tao lp v su dung
gn lin voi quyn luc kinh t v chnh tri cua Nh nuoc v thuc hin cc chuc
nng kinh t x hi cua Nh nuoc. Qu trnh hnh thnh v su dung cc qu tin
t cng chnh l qu trnh Nh nuoc tham gia phn phi cc ngun ti chnh
thng qua hoat dng thu, chi bng tin cua ti chnh cng. Cc hoat dng thu, chi
bng tin d l mt biu hin bn ngoi cua ti chnh cng. Tuy vy, cn nhn r
rng, qu trnh din ra cc hoat dng thu, chi bng tin cua nh nuoc tin hnh
trn co so cc lut l do Nh nuoc quy dinh d lm nay sinh cc quan h kinh t
giua Nh nuoc voi chu th khc trong x hi. D chnh l cc quan h kinh t
nay sinh trong qu trnh nh nuoc tham gia phn phi v su dung nhung ngun
ti chnh d tao lp hoc su dung cc qu cng. Cc quan h kinh t d chnh l
mt ban cht bn trong cua ti chnh cng, biu hin ni dung kinh t x hi cua
ti chnh cng.
Tu nhung phn tch trn dy c th c khi nim tng qut v ti chnh
cng nhu sau:
Ti chnh cng l tng th cc hoat dng thu, chi bng tin do Nh nuoc
tin hnh, n phan nh cc quan h kinh t nay sinh trong qu trnh tao lp v su
dung cc qu tin t cng nhm phuc vu thuc hin cc chuc nng cua Nh nuoc
v dp ung cc nhu cu, loi ch cua ton x hi.
Nhu vy, ti chnh cng l mt pham tr kinh t gn voi thu nhp v chi
tiu cua Nh nuoc. Ti chnh cng vua l ngun luc d Nh nuoc thuc hin cc
chuc nng vn c cua mnh, vua l cng cu d Nh nuoc chi phi, diu chinh cc
hoat dng khc cua x hi. Ti chnh cng l cng cu quan trong cua Nh nuoc
d thuc hin nhung nhim vu pht trin kinh t, chnh tri, x hi cua dt nuoc.
Co cu ti chnh bao gm:
- Ngn sch nh nuoc (trung uong v dia phuong).
- Ti chnh cc co quan hnh chnh nh nuoc.
- Ti chnh cc don vi su nghip nh nuoc.
- Cc qu ti chnh ngoi ngn sch nh nuoc.
2. Cc chc nng cua ti chnh cng
Chuc nng cua ti chnh cng l cc thuc tnh khch quan vn c, l kha
nng bn trong th hin tc dung cua x hi cua ti chnh.
Ti chnh ni chung c hai chuc nng co ban l chuc nng phn phi v
chuc nng gim dc. Ti chnh cng l mt b phn cu thnh quan trong cua ti
chnh, c nt dc th l gn voi thu nhp v chi tiu cua Chnh phu. Do d, cc
chuc nng cua ti chnh cng cung xut pht tu hai chuc nng cua ti chnh,
dng thoi c mo rng thm cn cu vo nt dc th cua ti chnh cng. C th nu
ln ba chuc nng cua ti chnh cng l tao lp vn, phn phi lai v phn b,
gim dc v diu chinh.
2.1. Chc nng to lp vn
Trong nn kinh t thi truong, vn tin t l diu kin v tin d cho moi hoat
dng kinh t-x hi. Thuc ra, chuc nng tao lp vn l mt khu tt yu cua qu
trnh phn phi, nn khi ni v chuc nng cua ti chnh ni chung, nguoi ta
thuong khng tch ring ra thnh mt chuc nng. Tuy nhin, di voi ti chnh
cng, vn d tao lp vn c su khc bit voi tao lp cua cc khu ti chnh khc,
n giu vai tr quan trong v c nghia quyt dinh di voi ton b qu trnh phn
phi, v vy, c th tch ra thnh mtchuc nng ring bit.
Chu th cua qu trnh tao lp vn l Nh nuoc. Di tuong cua qu trnh ny l
cc ngun ti chnh trong x hi do Nh nuoc tham gia diu tit. Dc th cua
chuc nng tao lp vn cua ti chnh cng l qu trnh ny gn voi quyn luc
chnh tri cua Nh nuoc. Nh nuoc su dung quyn luc chnh tri cua mnh d hnh
thnh cc qu tin t cua mnh thng qua vic thu cc khoan c tnh bt buc tu
cc chu th kinh t x hi.
2.2. Chc nng phn phi li v phn b
Chu th phn phi v phn b l nh nuoc voi tu cch l nguoi nm giu
quyn luc chnh tri. Di tuong phn phi v phn b l cc ngun ti chnh cng
tp trung trong ngn sch Nh nuoc v cc qu tin t khc cua Nh nuoc, cung
nhu thu nhp cua cc php nhn v th nhn trong x hi m nh nuoc tham gia
diu tit.
Thng qua chuc nng phn phi, ti chnh cng thuc hin su phn chia ngun
luc ti chnh cng giua cc chu th thuc Nh nuoc, cc chu th tham gia vo
cc quan h kinh t voi Nh nuoc trong vic thuc hin cc chuc nng vn c cua
Nh nuoc, chuc nng phn phi cua ti chnh cng nhm muc tiu cng bng x
hi. Ti chnh cng, dc bit ngn sch nh nuoc, duoc su dung lm cng cu d
diu chinh thu nhp cua cc chu th trong x hi thng qua thu v chi tiu cng.
Cng voi phn phi, ti chnh cng cn thuc hin chuc nng phn b. Thng
qua chuc nng ny, cc ngun nhn luc ti chnh cng duoc phn b mt cch c
chu dch theo ch cua Nh nuoc nhm thuc hin su can thip cua Nh nuoc vo
cc hoat dng kinh t-x hi. Trong diu kin chuyn tu co ch quan l tp trung
quan liu bao cp sang co ch thi truong c su diu tit cua Nh nuoc, chuc nng
phn b cua ti chnh cng duoc vn dung c su lua chon, cn nhc, tnh ton, c
trong tm, trong dim, nhm dat hiu qua phn b cao.
2.3. Chc nng gim dc v diu chnh.
Voi tu cch l mt cng cu quan l trong tay Nh nuoc, Nh nuoc vn dung
chuc nng gim dc v diu chinh cua ti chnh cng d kim tra bng tin di
voi qu trnh vn dng cua cc ngun ti chnh cng v diu chinh qu trnh d
theo cc muc tiu m Nh nuoc d ra. Chu th cua qu trnh gim dc v diu
chinh l Nh nuoc. Di tuong cua su gim st dc v diu chinh l qu trnh vn
dng cua cc ngun ti chnh cng trn su hnh thnh vua su dung cc qu tin
t.
Gim dc bng dng tin l vai tr khch quan cua ti chnh ni chung. Ti
chnh cng cung thuc hin su gim dc bng dng tin di voi moi su vn dng
ca cc ngun ti chnh cng, thng qua d biu hin cc hoat dng cua cc chu
th thuc Nh nuoc. Cn chuc nng diu chinh cua ti chnh cng duoc thuc
hin trn co so cc kt qua cua gim dc, l su tc dng c ch cua Nh nuoc
nhm diu chinh cc bt hop l trong qu trnh hnh thnh v su dung cc qu
tin t thuc ti chnh cng.
3. Quan l ti chnh cng
3.1. Khi nim quan l ti chnh cng.
Quan l ni chung duoc quan nim nhu mt quy trnh m chu th quan l tin
hnh thng qua vic su dung cc cng cu v phuong php thch hop nhm tc
dng v diu khin di tuong quan l hoat dng v pht trin ph hop voi quy
lut khch quan v dat duoc cc muc tiu d dinh.
Trong hoat dng quan l, cc ni dung v chu th quan l, di tuong lquan l,
cng cu v phuong php quan l, muc tiu quan l l nhung yu t trung tm di
hoi phai xc dinh dng dn.
Quan l ti chnh cng l mt ni dung cua quan l ti chnh v mt mt x
hi ni chung, do d trong quan l ti chnh cng, cc vn d k trn cung l cc
vn d cn duoc nhn thuc dy du.
Trong hoat dng ti chnh cng chu th quan l ti chnh cng l nh nuoc
hoc cc co quan duoc nh nuoc giao nhim vu thuc hin cc hoat dng tao lp
v su dung cc qu tin t cng. Chu th truc tip quan l ti chnh l b my ti
chnh trong h thng co quan nh nuoc.
Di tuong cua quan l ti chnh cng l cc hoat dng ti chnh cng. Ni cu
th hon d l cc hoat dng thu chi bng tin cua Nh nuoc; hoat dng tao lp v
su dung cc qu tin t cng dim ra trong b phn cu thnh cua ti chnh cng,
d cung l ni dung chu yu cua quan l ti chnh cng.
Trong quan l ti chnh cng, cc chu th quan l c th su dung nhiu
phuong php quan l v nhiu cng cu quan l khc nhau.
Phuong php t chuc duoc su dung d thuc hin d cua chu th quan l
trong vic b tr, sp xp cc mt hoat dng ti chnh cng theo nhun khun mu
d dinh v thit lp b my quan l ph hop voi cc mt hoat dng d.
Phuong php hnh chnh duoc su dung khi cc chu th quan l ti chnh cng
mun cc di hoi cua mnh phai duoc cc khch th quan l tun thu mt cch
v diu kin. D l khi cc chu th quan l ra cc mnh lnh hnh chnh.
Phuong php kinh t duoc su dung thng qua vic dng loi ch vt cht d
kch thch tnh tch cuc cua cc khch th quan l, tuc l tc dng toi cc t chuc
v c nhn dang t chuc cc hoat dng ti chnh cng.
Cc cng cu quan l ti chnh cng bao gm:
H thng php lut thuc linh vuc ti chnh cng duoc su dung d quan l v
diu hnh cc hoat dng ti chnh cng duoc xem nhu mt loai cng cu quan l
c vai tr dc bit quan trong.
Trong quan l ti chnh cng, cc cng cu php lut duoc su dung d th
hin duoi dang cu th l chnh sch, co ch quan l ti chnh, muc luc ngn
sch nh nuoc (NSNN)
Cng voi php lut, hng loat cc cng cu ph bin khc duoc su dung
trong quan l ti chnh cng nhu: Cc chnh sch kinh t ti chnh; kim tra,
thanh tra gim st; cc tiu ch dnh gi hiu qua hoat dng ti chnh cng
Mi cng cu k trn c dc dim khc nhau v duoc su dung theo cc cch
khc nhau nhung du nhm mt muc dch l thc dy nng cao hiu qua hoat
dng ti chnh cng nhm dat toi muc tiu d dinh.
Tu nhung phn tch k trn, c th c khi nim tng qut v quan l ti
chnh cng nhu sau:
Quan l ti chnh cng l hoat dong cua cc chu thquan l ti chnh cng
thng qua vicc su dung c chu dinh cc phuong php quan l v cng cu quan
l d tcs dong v diu khin hoat dong cua ti chnh cng nhm dat duoc cc
muc tiu d dinh.
Thuc chat cua quan l ti chnh cng l qu trnh lap k haoch, to chucss,
diu hnh v kim sot hoat dong thu chi cua Nh nuoc nhm phuc vu cho vic
thuc hin ccchuc nng nhim vu cua Nh nuoc c hiu qua nhat.
3.2. Nguyn tc quan l ti chnh cng.
Hoat dng quan l ti chnh ng duoc thuc hin theo nhung nguyn tc co
ban sau:.
- Nguyn tc tap trung dn chu: Tp trung dn chu l nguyn tc hng du
trong quan l ti chnh cng. Diu ny duoc th hin o quan l ngn sch nh
nuoc, quan l qu ti chnh nh nuoc v quan l ti chnh di voi cc co quan
hnh chnh v don vi su nghip. Tp trung dn chu dam bao cho cc ngun luc
cua x hi, cua nn kinh t duoc su dung tp trung v phn phi hop l. Cc
khoan thu-chi trong quan l ti chnh cng phai duoc bn bac thuc su cng khai
nhm dp ung cc muc tiu v loi ch cng dng.
-Nguyn tc hiu qua: Nguyn tc, hiu qua l nguyn tc quan trong trong
quan l ti chnh cng. Hiu qua trong quan l ti chnh cng duoc th hin trn
tt ca cc linh vuc chnh tri, kinh t v x hi. Khi thuc hin cc ni dung chi
tiu cng cng, Nh nuoc lun huong toi vic thuc hin cc nhim vu v muc
tiu trn co so loi ch cua ton th cng dng. Ngoi ra, hiu qua kinh t cung l
thuoc do quan trong d Nh nuoc cn nhc khi ban hnh cc chnh sch v cc
quyt dinh lin quan dn chi tiu cng. Hiu qua v x hi l tiu thuc rt cn
quan tm trong quan l ti chnh cng. Mc d rt kh dinh luong, song nhung
loi ch cua x hi lun duoc d cp, cn nhc, thn trong trong qu trnh quan l
ti chnh cng. Hiu qua x hi v hiu qua kinh t l hai ni dung quan trong
phai duoc xem xt dng thoi khi hnh thnh mt quyt dinh, hay mt chnh sch
chi tiu ngn sch.
- Nguyn tc thong nhat: Thng nht quan l theo nhung vn ban php lut l
nguyn tc khng th thiu trong quan l ti chnh cng. Thng nht quan l
chnh l vic tun thu theo mt quy dinh chung tu vic hnh thnh, su dung, kiem
tra thanh tra, thanh quyt ton, xu l cc vuong mc trong qu trnh trin khai
thuc hin. Thuc hin nguyn tc quan l thng nht s dam bao tnh bnh dng,
cng bng, dam bao hiu qua, han ch nhung tiu cuc v nhung rui ro khi quyt
dinh cc khoan chi tiu cng,.
- Nguyn tc cng khai, minh bach: Cng khai minh bach trong dng vin,
phn phi cc ngun luc ti chnh cng, l nguyn tc quan trong nhm dam bao
cho vic quan l ngun ti chnh cng duoc thuc hin thng nht v hiu qua.
Thuc hin cng khai minh bach trong quan l s tao diu kin cho cng dng c
th gim st, kim sot cc quyt dinh v thu, chi trong quan l ti chnh cng,
han ch nhung tht thot v dam bao hiu qua cua nhung khoan thu, chi tiu
cng.
4. Mi quan h gia cai cch hnh chnh v cai cch ti chnh cng
4.1. Cai cch ti chnh cng trong xu th cai cch hnh chnh
Cai cch hnh chnh nh nuoc l mt qu trnh chuyn di tu nn hnh
chnh theo co ch quan l k hoach ha tp trung sang nn hnh chnh cua co ch
thi truong dinh huong x hi chu nghia. Qu trnh chuyn di d nhm hnh
thnh v xy dung mt nn hnh chnh dn chu, trong sach, vung manh, chuyn
nghip, hin dai ha; hoat dng c hiu luc, hiu qua theo nguyn tc cua Nh
nuoc php quyn x hi chu nghia duoi su lnh dao cua Dang; xy dung di ngu
cn b, cng chuc c dao duc, phm cht v nng luc ph hop, dp ung su
nghip dy manh cng nghip ha, hin dai ha, hi nhp quc t v phuc vu
nhn dn.
O nuoc ta, cng cuc cai cch hnh chnh bt du duoc trin khai tu
khoang giua nhung nm 90 cua th ky XX, voi su ra doi cua Nghi quyt 38/CP
ngy 4-5-1994 cua Chnh phu v cai cch mt buoc thu tuc hnh chnh trong giai
quyt cng vic cua cng dn, t chuc. Dc bit, Nghi quyt Hi nghi ln thu 8
Ban chp hnh trung uong Dang kha VII, thng 1-1995 d dt cai cch hnh
chnh thnh mt ni dung quan trong trong su nghip di moi ton din o dt
nuoc ta v xc dinh cai cch hnh chnh l trong tm cua cng cuc xy dung v
kin ton Nh nuoc Cng ha x hi chu nghia Vit Nam.
Trong qu trnh thuc hin cai cch hnh chnh, thuc t d cho thy, chng
ta chi c th thuc hin cai cch hnh chnh thnh cng khi tin hnh dng thoi
voi vic cai cch hnh chnh cng. Thng qua hoat dng thu- chi bng tin cua
Nh nuoc, ti chnh cng phan nh cc mi quan h giua Nh nuoc , ti chnh
cng phan nh cc mi quan h giua Nh nuoc voi cc chu th kinh t- x hi
khc trong qu trnh hnh thnh v su dung cc qu tin t cua Nh nuoc nhm
thuc hin dng cc chuc nng vn c cua mnh. Hiu qua cua quan l ti chnh
cng vua phan nh nng luc cua b my Nh nuoc, vua c tc dung thc dy
hoc km hm hoat dng cua cc co quan trong b my ny. Tu nhn thuc d, cai
cch ti chnh cng tro thnh mt ni dung quan trong cua cng cuc cai cch
hnh chnh o nuoc ta.
Mi quan h giua cai cch hnh chnh voi ti chnh cng duoc th hin:
- Vic thuc thi hoat dng cua b my Nh nuoc gn lin voi co ch ti
chnh h tro cho cc hoat dng d.
- Vic phn cp quan l hnh chnh phai tuong ung voi su phn cp quan
l kinh t v phn cp quan l ti chnh cng d dam bao kinh ph cho hoat dng
c hiu qua o mi cp.
- Ban thn mi cp chnh quyn trong b my hnh chnh du c trch
nhim v quyn han nht dinh trong quan l ti chnh cng o pham vi cua mnh.
- Cc th ch v quan l ti chnh cng c tc dung chi phi hoat dng cua
cc co quan nh nuoc theo mong mun cua Nh nuoc.
- Quy m v co ch chi tiu ti chnh cng, dc bit l d tra luong cho di
ngu cn b cng chuc trong b my nh nuoc, c tc dng quan trong dn vi
pht huy nng luc cua di ngu trong cng vic d.
- Nh nuoc thuc hin gim st bng dng tin di voi hoat dng cua cc
co quan hnh chnh nh nuoc.
4.2. Ni dung cua cai cch ti chnh cng
Cai cch ti chnh cng l mt trong bn ni dung cua chuong trnh tng
th cai cch hnh chnh nh nuoc giai doan 2001-2010. Tuy nhin, cai cch ti
chnh cng l vn d nhay cam, lun tim n nhung kh khn, thch thuc ca tu
pha khch quan v ni tai, v vy, qu trnh cai cch ti chnh cng cn phai
duoc quan tm thuc hin mt cch thuong xuyn, lin tuc, c chuong trnh, k
hoach do tao cho tung giai doan, tung nm voi nhung bin php cu th.
Ni dung cua cai cch ti chnh cng bao gm:
Thu nhat, di moi co ch phn cp quan l ti chnh v ngn sch, dam
bao tnh thng nht cua h thng ti chnh quc gia v vai tr chi dao cua ngn
sch trung uong; dng thoi pht huy tnh tch cuc chu dng, nng dng sng tao
v trch nhim cua dia phuong cung nhu cc ngnh trong vic diu hnh ti
chnh v ngn sch.
Thu hai, dam bao quyn quyt dinh ngn sch dia phuong cua Hi dng
nhn dn cc cp, tao diu kin cho chnh quyn dia phuong chu dng xu l cc
cng vic cua dia phuong; quyn quyt dinh cua cc So, B, Ban, Ngnh v
phn b ngn sch cho cc don vi truc thuc; quyn chu dng cua cc don vi su
dung ngn sch trong pham vi du ton duoc duyt ph hop voi ch d, chnh
sch.
Thu ba, trn co so phn bit r co quan hnh chnh cng quyn voi t
chuc su nghip, dich vu cng, thuc hin di moi co ch phn b ngn sch cho
co quan hnh chnh, xa bo ch d cp kinh ph cn cu vo kt qua v cht luong
hoat dng, huong vo kim sot du ra, cht luong chi tiu theo muc tiu cua co
quan hnh chnh, di moi h thng dinh muc chi tiu don gian hon, tng quyn
chu dng cho co quan su dung ngn sch.
Thu tu, di moi co ban ch d ti chnh di voi khu vuc dich vu cng.
- Xy dung quan nim dng v dich vu cng. Nh nuoc c trch nhim
chm lo doi sng vt cht v vn ha cua nhn dn, nhung khng phai v th m
moi cng vic v dich vu du do co quan Nh nuoc truc tip dam nhn. Trong
tung linh vuc dinh r nhung cng vic m Nh nuoc phai du tu v truc tip thuc
hin, nhung cng vic cn phai chuyn d cc t chuc x hi dam nhim. Nh
nuoc c cc chnh sch, co ch tao diu kin d doanh nghip, t chuc x hi v
nhn dn truc tip lm cc dich vu phuc vu san xut v doi sng duoi su huong
dn, h tro, kim tra, kim sot cua co quan hnh chnh nh nuoc.
- Xa bo co ch cp pht ti chnh theo kiu xin-cho, ban hnh cc co
ch, chnh sch thuc hin ch d tu chu ti chnh cho cc don vi su nghip c
diu kin nhu truong dai hoc, bnh vin, vin nghin cuu... trn co so xc dinh
nhim vu phai thuc hin, muc h tro ti chnh tu ngn sch nh nuoc v phn
cn lai do cc don vi tu trang trai.
Thu nm, thuc hin th dim d p dung rng ri mt s co ch ti chnh
moi, nhu sau:
- Cho thu don vi su nghip cng, cho thu dt d xy dung co so nh
truong, bnh vin.
- Khuyn khch cc nh du tu trong nuoc, nuoc ngoi du tu pht trin
cc co so do tao ngh, dai hoc, trn dai hoc, co so chua bnh c cht luong cao
o cc thnh ph, khu cng nghip; khuyn khch lin doanh v du tu truc tip
nuoc ngoi vo linh vuc ny.
- Thuc hin mt s co ch khon, mt s loai dich vu cng cng, nhu: v
sinh d thi, cp, thot nuoc, cy xanh, cng vin, nuoc phuc vu nng nghip...
- Thuc hin co ch hop dng mt s dich vu cng trong co quan hnh
chnh.
Thu su, di moi cng tc kim ton di voi cc co quan hnh chnh, don
vi su nghip nhm nng cao trch nhim v hiu qua su dung kinh ph tu ngn
sch nh nuoc, xa bo tnh trang nhiu du mi thanh tra, kim tra, kim ton,
di voi cc co quan hnh chnh, don vi su nghip. Thuc hin dn chu, cng khai,
minh bach v ti chnh cng, tt ca cc chi tiu ti chnh du duoc cng b cng
khai.
Nhung ni dung cai cch ti chnh cng duoc trnh by o trn c tc dng
truc tio dn hoat dng cua b my hnh chnh Nh nuoc, lm tng tnh tu chu
cua cc don vi gn voi su chu dng v ti chnh; tao ra co ch ti chnh khuyn
khch cc don vi chi tiu c hiu qua, huong vo kt qua du ra v tit kim ngn
sch, trn co so d tng thu nhp cho nguoi lao dng. D chnh l nhung dng
luc thc dy cc co quan trong b my Nh nuoc di moi v t chuc, phuong
huong hoat dng v nng cao nng luc cua di ngu cn b, cng chuc, lm cho
b my nh nuoc hoat dng c hiu luc v hiu qua hon, dp ung cc yu cu
cua cng cuc cai cch hnh chnh o nuoc ta.
II. QUAN L NGN SCH NH NUC
1. Khi nim ngn sch nh nuc
Tu ngn sch duoc ly tu thut ngu budjet, mt tu ting Anh thoi
trung c, dng d m ta chic ti cua nh vua trong d chua nhung khoan tin
cn tit cho chi tiu cng cng. Duoi ch d phong kin, chi tiu cua nh vua
cho nhung muc dch cng cng nhu: dp d phng chng lu lut, xy dung duong
s v chi tiu cho ban thn hong gia khng c su tch bit nhau. Khi giai cp tu
san lon manh tung buoc khng ch nghi vin v di hoi tch bach hai khoan chi
tiu ny, tu d nay sinh ra khi nim Ngn sch nh nuoc.
Trong thuc tin, khi nim Ngn sch nh nuoc thuong d dng tng s
thu v chi cua mt don vi trong thoi gian nht dinh, mt ban tnh ton cc chi ph
d thuc hin mt k hoach hoc mt chuong trnh cho mt muc dch nht dinh
cua mt chu th no d, nu chu th d l Nh nuoc, th ngn sch d duoc goi
l Ngn sch nh nuoc.
Lut Ngn sch Nh nuoc nm 2002 d dinh nghia: Ngn sch nh nuoc
l ton b cc khoan thu chi cua Nh nuoc d duoc co qua c thm quyn cua
Nh nuoc quyt dinh v thuc hin trong mt nm d dam bao thuc hin cc chuc
nng, nhim vu cua Nh nuoc.
Dinh nghia cua Lut ngn sch nm 2002 vua phan nh duoc ni dung co
ban cua ngn sch, qu trnh chp hnh ngn sch dng thoi th hin duoc tnh
php l cua ngn sch, th hin quyn chu so huu ngn sch nh nuoc; th hin
vi tr, vai tr, chuc nng cua NSNN.
V ban cht cua NSNN, dng sau nhung con s thu, chi l cc quan h loi
ch kinh t giua Nh nuoc voi cc chu th khc nhu doanh nghip, h gia dnh,
c nhn trong v ngoi nuoc gn lin voi qu trnh tao lp, phn phi v su
dung qu tin t tp trung cua Nh nuoc, pht sinh khi Nh nuoc tham gia vo
qu trnh phn phi cc ngun ti nguyn chnh quc gia.
Duoi gic d php l, SN duoc lut ha ca hnh thuc ln ni dung; trnh tu
v bin php thu, chi NSNN l su th hin quyn luc nh nuoc trong linh vuc
ngn sch.
Duoi gic d chuyn mn, nghip vu, NSNN l ton b cc khoan thu, chi
cua Nh nuoc duoc du ton v thuc hin trong mt nm, theo quy trnh bao gm
ca khu du ton (k ca khu chun bi, thao lun, quyt dinh ph chun) chp
hnh quyt ton NSNN.
Duoi gic d quan l vi m, NSNN l mt cng cu sc bn nht d nh
nuoc thuc hin chuc nng nhim vu cua mnh tc dng vo nn kinh t.
2. Vai tr cua ngn sch nh nuc
Vai tr cua NSNN trong nn kinh t thi truong v mt chi tiu c th d
cp dn nhiu ni dung v nhung biu hin da dang khc nhau, song c th khi
qut trn nhung kha canh sau:
2.1. Vai tr cua mt ngn sch tiu dng: Dam bao hay duy tr s tn ti
v hot dng cua b my nh nuc
NSNN dam bao ti chnh cho b my cua nh nuoc bng cch khai thc,
huy dng cc ngun luc ti chnh tu moi linh vuc, moi thnh phn kinh t, duoi
cc hnh thuc bt buc hay tu nguyn. Trong d, quan trong nht vn l ngun
thu tu thu. Vic khai thc, tp trung cc ngun ti chnh ny phai duoc tnh ton
sao cho dam bao duoc su cn di giua nhu cu cua Nh nuoc voi doanh nghip
v dn cu, giua tiu dng v tit kim
- Tu cc ngun ti chnh tp trung duoc, Nh nuoc tin hnh phn phi
cc ngun ti chnh d dp ung nhu cu chi tiu cua Nh nuoc theo ty l hop l
nhm vua dam bao duy tr hoat dng v suc manh cua b my nh nuoc, vua
dam bao thuc hin chuc nng kinh t- x hi cua Nh nuoc di voi cc linh vuc
khc nhau cua nn kinh t.
- Kim tra, gim st vic phn phi v su dung cc ngun ti chnh tu
NSNN dam bao vic phn phi v su dung duoc tin hnh hop l, tit kim v
c hiu qua, dp ung cc nhu cu cua quan l nh nuoc v pht trin kinh t x
hi.
2.2. Vai tr cua ngn sch pht trin: l cng c thc dy tng truong,
n djnh v diu chnh kinh t v m cua Nh nuc
- Thng qua NSNN, Nh nuoc dinh huong du tu, diu chinh co cu cua
nn kinh t theo cc dinh huong cua Nh nuoc ca v co cu vng, co cu ngnh.
- Thng qua chi NSNN, Nh nuoc du tu cho kt cu ha tng- linh vuc m
tu nhn s khng mun tham gia hoc khng th tham gia. N tao diu kin
thun loi cho san xut kinh doanh pht trin, thuc dy tng truong kinh t, nng
cao doi sng dn cu.
- Bng ngun chi NSNN hng nm, tao lp cc qu du tru v hng ha v
ti chnh, trong truong hop thi truong bin dng, gi ca tng qu cao hoc xung
qu thp, nho vo luc luong du tru hng ha v tin, Nh nuoc c th diu ha
cung cu hng ha d n dinh gi ca, bao v loi ch nguoi tiu dng v nguoi san
xut.
- Nh nuoc cung c th chng lam pht bng vic ct giam chi NSNN,
tng thu tiu dng, khng ch cu, giam thu du tu d khuyn khch du tu mo
rng san xut kinh doanh, tng cuong cung. Su dung cc cng cu vay no nhu
cng tri, tn phiu kho bac d ht bot luong tin mt trong luu thng nhm
giam suc p v gi ca v b dp thm hut ngn sch.
2.3. NSNN dng vai tr quan trng trong vic thc hin cng bng x
hi v giai quyt cc vn d x hi
Nn kinh t thi truong voi suc manh thn ky cua n cung lun chua dung
nhung khuyt tt m n khng th tu sua chua, dc bit l v mt x hi nhu bt
bnh dng v thu nhp, su chnh lch v muc sng, t nan x hi Do d,
NSNN dng vai tr quan trong trong vic thuc hin cng bng v giai quyt cc
vn d x hi.
- Trong vic thuc hin cng bng, Nh nuoc c gng tc dng theo hai
huong: Giam bot thu nhp cao cua mt s di tuong v nng d nhung nguoi c
thu nhp thp d rt ngn khoang cch chnh lch thu nhp giua cc tng lop dn
cu.
+ Giam bot thu nhp cao: dnh thu (luy tin) vo cc di tuong c thu
nhp cao, dnh thu tiu thu dc bit voi thu sut cao vo nhung hng ha m
nguoi c thu nhp cao tiu dng v tiu dng phn lon.
+ Nng d cc di tuong c thu nhp thp: giam thu cho nhung hng ha
thit yu, thuc hin tro gi cho cc mt hng thit yu nhu luong thuc, din,
nuoc v tro cp x hi cho nhung nguoi c thu nhp thp, hon canh kh
khn.
- Trong vic giai quyt cc vn d x hi: Thng qua NSNN, ti tro cho
cc dich vu cng cng nhu gio duc, y t, vn ha, ti tro cho cc chuong trnh
vic lm, chnh sch dn s, xa di giam ngho, phng chng t nan x hi
3. Nhng nguyn tc co ban quan l ngn sch nh nuc
Quan l NSNN duoc thuc hin theo cc nguyn tc co ban sau:
- Nguyn tc thong nhat: Theo nguyn tc ny, moi khoan thu, chi cua mt
cp hnh chnh dua vo mt k hoach ngn sch thng nht. Thng nht quan l
chnh l vic tun thu mt khun kh chung tu vic hnh thnh, su dung, thanh
tra, kim tra, thanh quyt ton, xu l cc vn d vuong mc trong qu trnh trin
khai thuc hin. Thuc hin nguyn tc quan l ny s dam bao tnh bnh dng,
cng bng, dam bao c hiu qua, han ch nhung tiu cuc v nhung rui ro, nht l
nhung rui ro, nht l nhung rui ro c tnh cht chu quan khi quyt dinh cc khoan
chi tiu.
- Nguyn tc dn chu: Mt chnh sch tt l mt ngn sch phan anh loi
ch cua cc tng lop, cc b phn, cc cng dng nguoi trong cc chnh sch,
hoat dng thu chi ngn sch. Su tham gia cua x hi, cng chng duoc thuc hin
trong sut chu trnh ngn sch, tu lp du ton, chp hnh dn quyt ton ngn
sch, th hin nguyn tc dn chu trong quan l ngn sch. Su tham gia cua
nguoi dn s lm cho ngn sch minh bach hon, cc thng tin ngn sch trung
thuc, chnh xc hon.
Tuy nhin, thuc hin dn chu, tng cuong su tham gia hoat dng cua
nguoi dn trong quan l ngn sch di khi lm cho quan l ngn sch tro ln kh
khn. Cc nh lnh dao s phai di mt voi cc kin, cc lung quan dim khc
nhau cua nguoi dn, di khi l nhung hnh dng mang tnh loi dung, chng di.
- Nguyn tc cn doi ngn sch: K hoach ngn sch duoc lp v thu, chi
ngn sch phai cn di. Moi khoan chi phai c ngun thu b dp.
- Nguyn tc cng khai, minh bach: ngn sch l mt chuong trnh, l tm
guong phan nh cc hoat dng cua chnh phu bng cc s liu. Thuc hin cng
khai, minh bach trong quan l s tao diu kin cho cng dng c th gim st,
kim sot cc quyt dinh thu chi ti chnh, han ch nhung tht thot v dam bao
tnh hiu qua. Nguyn tc cng khai, minh bach duoc thuc hin trong sut chu
trnh ngn sch.
- Nguyn tc quy trch nhim:
Nh nuoc l co quan cng quyn, su dung cc ngun luc cua nhn dn
thuc hin cc muc tiu d ra. Dy l nguyn tc yu cu v trch nhim cua cc
don vi c nhn trong qu trnh quan l ngn sch, bao gm:
+ Quy trch nhim giai trnh v cc hoat dng ngn sch; chiu trch nhim
v cc quyt dinh v ngn sch cua mnh.
+ Trch nhim di voi co quan quan l cp tr v trch nhim di voi
cng chng, di voi x hi.
Quy trch nhim yu cu phn dinh r rng quyn han v trch nhim cua
tung c nhn, don vi, chnh quyn cc cp trong thuc hin ngn sch Nh nuoc
theo cht luong cng vic dat duoc.
4. Co cu ngn sch nh nuc
4.1. Thu ngn sch nh nuc
Thu NSNN l qu trnh Nh nuoc su dung quyn luc d huy dng mt b
phn gi tri cua cai x hi hnh thnh qu ngn sch nhm dp ung nhu cu chi
tiu cua Nh nuoc.
Thu NSNN bao gm rt nhiu loai, ngoi cc khoan thu chnh tu thu, ph,
l ph cn c cc khoan thu tu cc hoat dng kinh t cua Nh nuoc; cc khoan
dng gp cua cc t chuc v cc c nhn; cc khoan vin tro; cc khoan thu khc
theo quy dinh cua php lut.
D cung cp thng tin mt cch c h thng, cng khai, minh bach, dam
bao trch nhim, dp ung nhu cu quan l cua cc di tuong th vic phn loai
cc khoan thu theo nhung tiu thuc nht dinh l vic ht suc qua trong. Hin nay,
trong quan l ngn sch thuong dng hai cch phn loai theo pham vi pht sinh
v theo ni dung kinh t.
Cn cu vo pham vi pht sinh, cc khoan thu ngn sch Nh nuoc duoc
chia thnh: thu trong nuoc v thu ngoi nuoc.
Thu trong nuoc l cc khoan thu pht sinh tai Vit Nam. Khoan thu ny
bao gm: thu tu cc loai thu (thu gi tri gia tng, thu thu nhp doanh nghip,
thu tiu thu dc bit), thu tu cc khoan thu l ph, ph, tin thu hi vn ngn
sch, thu hi tin cho vay (ca gc v li); thu tu vn gp cho Nh nuoc, thu su
nghip, thu tin bn nh v cho thu dt thuc so huu nh nuoc
Thu ngoi nuoc l cc khoan thu pht sinh khng tai Vit Nam, bao gm:
cc khoan dng gp tu nguyn, vin tro khng hoang lai cua Chnh phu cc
nuoc, cc t chuc quc t, cc t chuc khc, cc c nhn uoc ngoi cho Chnh
phu Vit Nam.
Ngoi ra, d dp ung nhu cu chi tiu cua Nh nuoc, th cc khoan vay no
trong nuoc, ngoi nuoc nhu ban hnh tri phiu chnh phu, vay vin tro pht
trin chnh thuc (ODA), tro thnh ngun b dp thm hut ngn sch v du tu
pht trin rt quan trong.
Cn cu vo ni dung kinh t, cc khoan thu ngn sch nh nuoc o nuoc ta
bao gm: Thu, ph, l ph do cc t chuc, c nhn np theo quy dinh cua php
lut, nhu: tin thu hi vn cua Nh nuoc tai cc co so kinh t, thu hi tin cho
vay cua Nh nuoc (ca gc v li), thu nhp tu gp vn cua Nh nuoc vo cc co
so kinh t...; thu tu cc hoat dng su nghip: tin su dung dt, thu tu hoa loi cng
san v dt cng ch, tin cho thu dt, thu mt nuoc, thu tu bn v cho thu ti
san thuc so huu nh nuoc; cc khoan dng gp tu nguyn cua cc t chuc, c
nhn trong v ngoi nuoc; Cc khoan vin tro khng hon lai cua Chnh phu cc
nuoc, cc t chuc, c nhn o nuoc ngoi cho Chnh phu Vit Nam, cc cp chnh
quyn v cc co quan don vi nh nuoc; Thu tu qu du tru ti chnh; Thu kt du
ngn sch; cc khoan thu khc theo quy dinh cua php lut, gm: cc khoan di
san cua nh nuoc duoc huong, cc khoan phat, tich thu; Thu hi du tru Nh
nuoc, thu chnh lch gi, phu thu, thu b sung tu ngn sch cp trn, thu chuyn
ngun ngn sch nm truoc chuyn sang.
4.2. Chi ngn sch nh nuc
Chi NSNN l qu trnh phn phi v su dung qu NSNN theo nhung
nguyn tc nht dinh cho vic thuc hin cc nhim vu cua Nh nuoc trong tung
thoi ky.
V thuc cht, chi NSNN chnh l vic cung cp cc phuong tin ti chnh
cho vic thuc hin cc nhim vu cua Nh nuoc. Cho nn, vic chi NSNN c
nhung dc dim sau:
Thu nhat, chi NSNN lun gn voi nhim vu kinh t, chnh tri, x hi m
Nh nuoc phai dam nhn. Muc d v pham vi chi tiu NSNN phu thuc vo
nhim vu cua Nh nuoc trong tung thoi ky.
Thu hai, tnh hiu qua cua cc khoan chi NSNN duoc th hin o tm vi m
v mang tnh ton din ca v kinh t, x hi, chnh tri v ngoai giao.
Thu ba, cc khoan chi NSNN du l cc khoan cp pht mang tnh khng
hon tra tuc tip.
Thu tu, chi NSNN thuong lin quan dn vic pht trin kinh t, x hi, tao
vic lm moi, thu nhp, gi ca v lam pht...
Phn loai chi c vai tr quan trong trong vic phuc vu qu trnh hoach
dinh chnh sch v phn b ngn sch giua cc linh vuc; dam bao trch nhim
cua co quan nh nuoc trong quan l ngn sch. Ty thuc vo cc muc tiu khc
nhau m chi ngn sch c nhiu cch phn loai.
Phn loai theo ngnh kinh t quc dn. Dy l cch phn loai dua vo
chuc nng cua Chnh phu di voi nn kinh t x hi th hin qua 20 ngnh kinh
t quc dn nhu: nng nghip- lm nghip- thuy loi; thuy san; cng nghip khai
thc mo; cng nghip ch bin; xy dung; khch san, nh hng v du lich; giao
thng vn tai, kho bi v thng tin lin lac; ti chnh tn dung; khoa hoc v cng
ngh; quan l nh nuoc v an ninh quc phng; gio duc v do tao; y t v cc
hoat dng x hi; hoat dng v vn ha th thao...
Phn loai theo ni dung kinh t cua cc khoan chi. Cn cu vo ni dung
kinh t cua cc khoan chi v duoc chia thnh chi thuong xuyn, chi du tu cho
pht trin v chi khc.
Chi thuong xuyn l khoan chi c thoi han tc dng ngn, thuong duoi
mt nm. Nhn chung dy l cc khoan chi chu yu phuc vu cho chuc nng quan
l nh nuoc v diu hnh x hi mt cch thuong xuyn cua Nh nuoc nhu:
quc phng, anh ninh, su nghip gio duc, do tao, y t, vn ha thng tin, th
duc th thao, khoa hoc cng ngh, hoat dng cua Dang cng san Vit Nam.
Chi du tu pht trin: l nhung khoan c thoi han tc dng di, thuong
trn mt nm, hnh thnh nn nhung ti san vt cht c kha nng tao duoc ngun
thu, truc tip lm tng co so vt cht cua dt nuoc. Chi du tu pht trin bao
gm: chi du tu pht trin cc cng trnh kt cu ha tng kinh t- x hi; du tu
h tro vn cho cc doanh nghip nh nuoc, gp vn c phn, lin doanh vo cc
doanh nghip thuc cc linh vuc cn thit c su tham gia cua Nh nuoc; chi h
tro ti chnh; chi du tu pht trin trong cc chuong trnh muc tiu quc gia, du
n nh nuoc, chi b sung du tru nh nuoc; cc khoan chi khc theo quy dinh cua
php lut.
Cc khoan chi khc: bao gm nhung khoan chi cn lai khng duoc xp
vo hai nhm chi k trn, bao gm nhu: chi tra no gc v li cc khoan tin do
Chnh phu vay, chi vin tro; chi cho vay; chi b sung qu du tru ti chnh; chi b
sung cho ngn sch nh nuoc cp duoi; chi chuyn ngun cho ngn sch cp
nm truoc cho ngn sch cp nm sau.
Phn loai theo t chuc hnh chnh. Phn loai theo t chuc b my hnh
chnh nh nuoc l cn thit d xc dinh r trch nhim quan l chi tiu cng
cng cho tung ngnh, co quan, don vi v cung cn thit cho quan l thuc hin
ngn sch hng ngy, v du nhu: giao dich thu chi quan kho bac nh nuoc. Theo
cch phn loai ny, chi ngn sch duoc phn loai theo cc B, Cuc, So, Ban hoc
cc co quan huong thu kinh ph ngn sch nh nuoc theo cp quan l: trung
uong, tinh, huyn hay x.
5. Quan l chi trnh ngn sch nh nuc
Mt trong nhung dim khc bit cua quan l NSNN so voi cc khu vuc
khc nhu doanh nghip hay h gia dnh l quan l theo nm ngn sch (cn goi
l nm ti chnh hay nm ti kha).
Nm ngn sch duoc hiu l khoang thoi gian m hoat dng thu chi
NSNN duoc thuc hin. O cc nuoc th thoi dim bt du v kt thc nm ngn
sch l khc nhau. V du: o M v Thi Lan, nm ngn sch l khc nhau, nm
ngn sch bt du tu 1-10 dn 30-9 nm sau; o Nht, nm ngn sch bt du tu
1-4 dn 31-3 nm sau; o Vit Nam, Malaysia, Hn Quc, nm ngn sch trng
khop voi nm duong lich.
Hoat dng NSNN c tnh chu ky, lp di lp lai hnh thnh chu trnh ngn
sch. Chu trnh ngn sch bao gm: du ton, chp hnh, quyt ton ngn sch.
Chu trnh ngn sch hay cn goi l quy trnh ngn sch dng d chi ton
b hoat dng cua mt nm ngn sch k tu khi bt du hnh thnh cho toi khi kt
thc chuyn sang nm ngn sch moi.
Nhu vy, chu trnh ngn sch c d di hon nm ngn sch.
Xt v mt ni dung, trong mt nm ngn sch cung dng thoi din ra ca
ba khu: quyt ton nm truoc, chp hnh ngn sch, du ton nm sau.
5.1. Lp d ton ngn sch
a) Muc tiu cua lap du ton NSNN
Lp du ton ngn sch l cng vic khoi du c nghia quyt dinh dn
ton b cc khu cua chu trnh quan l ngn sch. Lp du ton ngn sch thuc
cht l lp k hoach (du ton) cc khoan thu chi cua ngn sch trong mt nm
ngn sch (hoc trong giai doan ngn sch du kin). Kt qua cua khu ny l du
ton ngn sch duoc cc cp c thm quyn quyt dinh.
Ngn sch l chic guong ti chnh phan nh su lua chon cc chnh sch
cua Nh nuoc. V vy, cn c co ch cho vic hnh thnh cc chnh sch huu
hiu v dam bao mi quan h vung chc giua chnh sch v ngn sch l rt quan
trong.
Qu trnh lp du ton ngn sch nhm muc tiu sau:
Trn co so ngun luc cua Nh nuoc l c han, cn bao dam rng, ngn
sch nh nuoc dp ung duoc vic thuc hin cc chnh sch kinh t x hi.
Phn b ngun luc ph hop voi chnh sch uu tin cua Nh nuoc trong
tung thoi ky.
Tao diu kin cho vic quan l thu, chi trong khu thuc hin cung nhu
vic dnh gi, quyt ton ngn sch nh nuoc.
b, Phuong php lap du ton
Khun kh kinh t vi m l dim khoi du cua vic lp du ton ngn sch.
Vic lp du ton ngn sch trong khun kh kinh t vi m, dua trn cc gia dinh
thuc t, khng tnh qu cao cc chi tiu v thu ngn sch, nguoc lai khng tnh
qu thp cc khoan chi tiu bt buc l ht suc quan trong d dam bao tnh kha
thi cua k hoach ngn sch.
Lp ngn sch hng nm thuong duoc t chuc thuc hin nhu sau:
- Cch tip cn tu trn xung, bao gm: Xc dinh tng cc ngun luc c
sn cho chi tiu cng cng trong khun kh kinh t vi m; Chun bi thng tu
huong dn lp ngn sch; Hnh thnh s kim tra v thu, chi cho cc B, cc dia
phuong, don vi ph hop voi chnh sch uu tin cua Nh nuoc...; Thng bo s
kim tra cho cc B, cc dia phuong, don vi.
- Cch tip cn tu duoi ln, bao gm: Cc B, cc dia phuong, don vi d
xut ngn sch cua mnh trn co so cc huong dn o trn.
- Trao di, dm phn, thuong luong: Dm phn ngn sch giua cc B,
don vi voi co quan ti chnh l qu trnh rt quan trong d xc dinh du ton ngn
sch cui cng trnh ln co quan lp php, trn co so dat duoc su nht qun giua
muc tiu v ngun luc sn c.
c, Cn cu lap du ton NSNN
D du ton NSNN tht su tro thnh cng cu huu ch trong diu hnh ngn
sch, lp du ton NSNN phai cn cu vo cc nhn t chu yu sau:
- Nhim vu pht trin kinh t- x hi v dam bao anh ninh quc phng ni
chung v nhim vu cu th cua cc B, co quan ngang B, cc co quan khc o
trung uong v cc co quan khc o dia phuong.
- Cn cu vo phn cp ngun thu, nhim vu chi NSNN.
- Chnh sch ch d thu ngn sch; ty l phn trm phn chia cc khoan
thu v muc b sung cho ngn sch cp duoi (cho nm tip theo cua thoi ky n
dinh); ch d tiu chun, dinh muc chi ngn sch
- Chi thi cua Thu tuong Chnh phu v vic xy dung k hoach pht trin
kinh t x hi v du ton ngn sch. Thng tu huong dn cua B Ti chnh v
vic lp du ton ngn sch, thng tu huong dn cua B k hoach-du tu v xy
dung k hoach pht trin kinh t- x hi, k hoach vn du tu pht trin thuc
ngn sch nh nuoc v vn ban huong dn cua UBND cc cp tinh, huyn, x.
- S kim tra v du ton thu chi NSNN
- Tnh hnh thuc hin NSNN cua nm truoc, dc bit l nm bo co.
5.2. Chp hnh ngn sch
Chp hnh ngn sch l khu tip theo khu lp ngn sch. D chnh l
qu trnh su dung tng hop cc bin php kinh t ti chnh v hnh chnh nhm
bin cc chi tiu thu, chi ghi trong k hoach NSNN nm tro thnh hin thuc.
a, Muc tiu cua vic chap hnh NSNN
Bin cc chi tiu thu, chi ghi trong k hoach ngn sch nm tu kha nng,
du kin thnh hin thuc. Tu d, gp phn thuc hin cc chi tiu cua k hoach
pht trin kinh t x hi cua Nh nuoc.
Kim tra vic thuc hin cc chnh sch ch d, tiu chun v kinh t v ti
chnh.
Di voi quan l NSNN, chp hnh NSNN l khu trong tm c nghia
quyt dinh dn mt chu trnh ngn sch.
b, Noi dung to chuc chap hnh ngn sch
T chuc chp hnh ngn sch nh nuoc bao gm t chuc thu ngn sch
nh nuoc v t chuc chi ngn sch nh nuoc.
- Trn co so nhim vu thu ca nm duoc giao v ngun thu du kin pht
sinh trong qu, co quan thu lp du ton ngn sch qu chi tit theo khu vuc kinh
t, dia bn v di tuong thu chu yu, gui co quan ti chnh cui qu truoc. Co
quan thu bao gm: Co quan Thu, Hai quan, Ti chnh v cc co quan khc duoc
Nh nuoc giao nhim vu ngn sch.
V nguyn tc, ton b cc khoan thu cua NSNN phai np truc tip vo
KBNN, tru mt s khoan co quan thu c th thu truc tip song phai dinh ky np
vo KBNN theo quy dinh.
- T chuc chi NSNN. Giai doan ny gm cc khu:
+ Phn b v giao du ton chi ngn sch: Cc don vi du ton cp I sau khi
nhn duoc du ton cua cp trn giao, tin hnh phn b v giao du ton chi ngn
sch cho cc don vi su dung ngn sch truc thuc. Du ton chi ngn sch bao
gm du ton chi thuong xuyn v du ton chi du tu xy dung co ban.
+ Lp nhu cu chi qu: Trn co so du ton nm duoc giao, cc don vi su
dung ngn sch lp nhu cu chi ngn sch qu (c chia thng) chi tit theo cc
nhm chi gui KBNN v co quan ti chnh cui qu truoc d phi hop thuc hin
chi tra cho don vi.
- Co ch kim sot NSNN trong qu trnh chp hnh ngn sch.
Lut NSNN quy dinh chi c co quan thu thu v cc co quan duoc Nh
nuoc giao nhim vu moi duoc php thu NSNN. Ton b cc khoan thu NSNN
phai np vo kho bac, han ch muc thp nht qua nguoi trung gian.
Lut NSNN quy dinh chi chi thuc hin khi c du cc diu kin sau: d c
trong du ton; dng ch d tiu chun; duoc thu truong don vi quyt dinh chi.
5.3. Quyt ton ngn sch
a, Muc dch, nghia
Quyt ton NSNN l khu cui cng cua mt chu trnh ngn sch. Muc
dch l nhm dnh gi ton b kt qua hoat dng cua thu, chi NSNN, tu d rt ra
uu, nhuoc dim v bi hoc kinh nghim.
b, Phuong php
Lp quyt ton NSNN thuong duoc thuc hin theo phuong php lp tu co
so, tng hop tu duoi ln.
6. Phn cp quan l NSNN
6.1. Khi nim
Phn cp quan l NSNN l qu trnh Nh nuoc trung uong phn giao
nhim vu, quyn han, trch nhim nht dinh cho chnh quyn dia phuong trong
hoat dng quan l NSNN.
Phn cp quan l ngn sch giai quyt mi quan h giua chnh quyn Nh
nuoc trung uong v chnh quyn dia phuong trong vic xu l cc vn d lin
quan dn hoat dng cua NSNN trong 3 ni dung sau: quan h v mt ch d
chnh sch; quan h vt cht v ngun thu v nhim vu chi; quan h v mt quan
l chu trnh ngn sch.
Theo Lut NSNN 2002, diu 4: NSNN bao gm ngn sch trung uong,
ngn sch dia phuong. Ngn sch dia phuong bao gm ngn sch cua cc don vi
hnh chnh cc cp c HDND v UBND. Nhu vy, h thng ngn sch nh
nuoc bao gm:
- Ngn sch trung uong
- Ngn sch tinh (thnh ph truc thuc trung uong)
- Ngn sch huyn (qun, thi x, thnh ph thuc tinh)
- Ngn sch x (phuong)
Vic t chuc NSNN thnh nhiu cp l mt tt yu khch quan, n phu
thuc vo co ch phn cp quan l hnh chnh.
- Mi cp chnh quyn du c nhim vu v cn duoc dam bao bng ngun
ti chnh nht dinh.
- Mt khc, mi cp chnh quyn, dc bit l chnh quyn dia phuong o
tung vng, tung khu vuc c nhung yu cu, muc tiu dc th ring phu thuc vo
hon canh, tnh trang kinh t, chnh tri, x hi cua khu vuc d. Do d, s l
khng hiu qua nu dnh dng cc ni dung NSNN cho tung cp v cho tung
khu vuc.
Phn cp quan l ngn sch l cch tt nht d gn cc hoat dng NSNN
voi nhung hoat dng kinh t x hi cu th, theo dc dim cua tung cp v theo
dc dim cua tung khu vuc.
6.2. Ni dung phn cp quan l NSNN
a, Quan h gia cc cap chnh quyn v ch do chnh sch
V co ban, Nh nuoc trung uong vn giu vai tr quyt dinh cc loai nhu
thu, ph, l ph, vay no v cc ch d, tiu chun, dinh muc chi tiu thuc hin
thng nht trong ca nuoc.
Bn canh d, HDND cp tinh duoc quyt dinh ch d chi ngn sch ph
hop voi dc dim thuc t o dia phuong. Ring nhung ch d chi c tnh cht tin
luong, tin cng, phu cp, truoc khi quyt dinh phai c tnh cht tin luong, tin
cng, phu cp truoc khi quyt dinh phai c kin cua cc B quan l ngnh, linh
vuc. HDND cp tinh cung quyt dinh mt s ch d thu gn voi quan l dt dai,
ti nguyn thin nhin, gn voi chuc nng quan l hnh chnh nh nuoc cua
chnh quyn dia phuong v cc khoan dng gp cua nhn dn theo quy dinh cua
php lut.
b, Quan h gia cc cap v nguon thu, nhim vu chi
Trong Lut ngn sch quy dinh cu th v ngun thu, nhim vu chi giua
ngn sch trung uong v ngn sch dia phuong duoc n dinh tu 3 dn 5 nm.
Bao gm cc khoan thu m tung cp duoc huong 100%; Cc khoan thu phn
chia theo ty l % cung nhu nhim vu chi cua tung cp trn co so qun trit cc
nguyn tc phn cp.
Ngn sch trung uong huong cc khoan thu tp trung quan trong khng
gn truc tip voi cng tc quan l cua dia phuong nhu: thu xut khu, thu nhp
khu, thu tu du th... hoc khng du cn cu chnh xc d phn chia nhu: thu
thu nhp doanh nghip cua cc don vi hach ton ngnh.
NSNN trung uong chi cho cc hoat dng c tnh cht dam bao chu dng
thuc hin nhung nhim vu duoc giao, gn truc tip voi cng tc quan l tai dia
phuong nhu: thu nh, thu dt, thu mn bi, thu chuyn quyn su dung dt,
thu thu nhp di voi nguoi c thu nhp cao.
Chi ngn sch dia phuong chu yu gn lin voi nhim vu quan l kinh t-
x hi, quc phng, an ninh do dia phuong truc tip quan l.
Dam bao ngun luc cho chnh quyn co so cung duoc lut ht suc quan
tm. Lut NSNN quy dinh cc ngun thu v nh dt phai phn cp khng duoi
70% cho ngn sch x, di voi l ph truoc ba th cn phai phn cp khng duoi
50% cho ngn sch cc thi x, thnh ph thuc tinh.
c, Quan h gia cc cap v quan l chu trnh ngn sch nh nuoc
Mc d, ngn sch Vit Nam vn nm trong tnh trang ngn sch lng
ghp giua cc cp chnh quyn trong chu trnh ngn sch, nhung quyn han,
trch nhim HDND cc cp trong vic quyt dinh du ton ngn sch, phn b
ngn sch duoc tng ln dng k.
Bn canh cc quyn v quan l ngn sch c tnh cht truyn thng,
HDND cn c nhim vu:
Quyt dinh phn cp ngun thu, nhim vu chi cho tung cp ngn sch o
dia phuong.
Quyt dinh ty l phn chia giua ngn sch cc cp chnh quyn dia phuong
di voi phn ngn sch dia phuong khng duoc huong tu cc khoan thu phn
chia giua ngn sch trung uong voi ngn sch dia phuong v cc khoan thu c
phn chia giua cc cp ngn sch o dia phuong.
Ngoi ra, vic t chuc lp ngn sch o cc dia phuong duoc phn cp cho
UBND cc tinh, thnh ph truc thuc trung uong quy dinh cu th cho tung cp
dia phuong. Thao lu v du ton di voi co quan ti chnh chi thuc hin vo nm
du cua thoi ky n dinh ngn sch, cc nm tip theo chi tin hnh khi dia
phuong c d nghi.
Ngn sch trung uong v ngn sch dia phuong duoc phn cp ngun thu
v nhim vu chi cu th ph hop voi phn cp quan l kinh t- x hi cua Nh
nuoc.
NSTU giu vai tr chu dao, dam bao cc nhim vu chin luoc, quan trong
cua quc gia v h tro cho cc dia phuong chua cn di duoc thu, chi.
- Moi chnh sch, ch d quan l NSNN duoc ban hnh thng nht v dua
chu yu trn co so quan l NSTU.
- NSTU chi phi v quan l cc khoan thi, chi lon trong nn kinh t v x
hi.
Ngn sch dia phuong duoc phn cp ngun thu, bao dam chu dng trong
thuc hin nhim vu duoc giao, tng cuong nng luc cho ngn sch cp co so.
Nhim vu chi cua ngn sch cp no th do ngn sch cp d dam bao. Nu
co quan cp trn uy quyn cho co quan cp duoi thuc hin nhim vu cua mnh,
th phai chuyn kinh ph tu ngn sch cp trn xung co quan cp duoi.
Thuc hin phn chia theo ty l % di voi cc khoan thu phn chua giua
ngn sch cc cp v b sung tu ngn sch cp trn cho cp duoi, d dam bao
thuc hin cng bng, pht trin cn di giua cc vng, dia phuong. Ty l % duoc
n dinh tu 3- 5 nm. Thoi gian ny duoc goi l thoi ky n dinh ngn sch.
III. QUAN L TI CHI TIU CNG THEO KET QUA DAU RA
1. Ni dung co ban quan l chi tiu cng
1.1. Khi nim, vai tr cua chi tiu cng
Chi tiu cng l cc khoan chi tiu cua cc cp chnh quyn, cc don vi
quan l hnh chnh, cc don vi su nghip duoc kim sot v ti tro cua Chnh
phu. Ngoi cc khoan chi cua cc qu ngn sch, v co ban chi tiu cng th
hin cc khoan chi cua Chnh phu duoc Quc hi thng qua. Chi tiu cng phan
nh gi tri cc hng ho m Chnh phu mua vo d d cung cp cc loai hng
ho cng cho x hi nhm thuc hin cc chuc nng cua Nh nuoc .
Trong nn kinh t hin dai, cc khoan chi tiu cng khng mt di m n lai
tao ra su ti phn phi giua cc khu vuc trong nn kinh t, trong d Nh nuoc
dng vai tr trung tm trong qu trnh ny. Thng qua cc khoan chi tiu cng,
Nh nuoc cung cp cho x hi nhung hng ho m khu vuc tu khng c kha
nng cung ung, hoc cung ung khng c hiu qua m ngun tu cc khoan thu
nhp x hi nhu thu, ph, l ph. Nhu vy, Nh nuoc thuc hin ti phn phi thu
nhp x hi cng bng hon, khc phuc nhung khuyt tt cua co ch thi truong,
bao dam nn kinh t tng truong v bn vung.
a) c dim cua chi tiu cng
- Chi tiu cng phuc vu loi ch chung cua cng dng dn cu o cc vng hay
cc quc gia. Diu ny xut pht tu chuc nng quan l ton din nn kinh t x
hi cua Nh nuoc v cung chnh trong qu trnh thuc hin chuc nng d, Nh
nuoc cung cp mt luong hng ho khng l cho nn kinh t.
- Chi tiu cng lun gn lin voi b my Nh nuoc v nhung nhim vu kinh
t, chnh tri, x hi m Nh nuoc thuc hin. Cc khoan chi tiu cng do chnh
quyn Nh nuoc cc cp dam nhim theo cc ni dung d duoc quy dinh trong
phn cp quan l ngn sch Nh nuoc v cc khoan chi tiu ny nhm dam bao
cho cc cp chnh quyn thuc hin chuc nng quan l , pht trin kinh t - x hi
. Cc cp cua co quan quyn luc Nh nuoc l chu th duy nht quyt dinh co
cu, ni dung, muc d cua cc khoan chi tiu cng nhm thuc hin cc muc tiu,
nhim vu kinh t, chnh tri, x hi cua dt nuoc.
- Chi tiu cng mang tnh cht cng cng, tuong ung voi nhung don dt
hng cua Chnh phu v mua hng ho, dich vu nhm thuc hin cc chuc nng,
nhim vu cua Nh nuoc . D cung l nhung khoan chi cn thit v pht sinh
tuong di n dinh nhu chi luong cho di ngu cn b, cng chuc, chi hng ho,
dich vu cng dp ung nhu cu tiu dng cng cng cua dn cu
- Chi tiu cng mang tnh cht khng hon tra hay hon tra khng truc tip
v th hin o ch khng phai moi khoan thu voi muc d v s luong cua nhung
dia chi cu th du duoc hon lai duoi hnh thuc cc khoan chi tiu cng.
b) Vai tr cua chi tiu cng doi voi nn kinh t duoc biu hin qua nhng
noi dung sau:
- Chi tiu cng cng vai tr quan trong trong vic thu ht vn du tu cua
khu vuc v chuyn dich co cu kinh t th hin thng qua cc khoan chi cho du
tu xy dung co so ha tng. Vic Nh nuoc tao ra cc hng ho cng tao diu kin
nng cao cht luong sng cua dn chng v gp phn diu chinh nn kinh t theo
nhung mong mun cua Nh nuoc.
- Chi tiu cng gp phn diu chinh chu ky kinh t . Chi tiu cng hnh
thnh nn mt thi truong dc bit. Chnh phu tiu thu mt khi luong hng ho
khng l d lm cho tng cu cua nn kinh t duoc gia tng mt cch dng k.
Tng cu nn kinh t tng lm nng cao kha nng thu ht vn v kch thch san
xut hon nua. Nhu vy, thi truong cua Chnh phu lai tro thnh cng cu kinh t
quan trong cua Chnh phu nhm tch cuc ti tao lai cn bng cua thi truong hng
ho khi bi mt cn di bng cc tc dng vo quan h cung cu thng qua tng
hay giam muc d chi tiu cng cua thi truong ny.
- Chi tiu cng gp phn ti phn phi thu nhp x hi giua cc tng lop
dn cu, thuc hin cng bng x hi. Nh nuoc su dung cng cu thay thu v chi
tiu cng d ti phn phi thu nhp x hi, voi cng cu thu mang tnh cht dng
vin ngun thu cho Nh nuoc th chi tiu cng mang tnh cht chuyn giao thu
nhp d dn nhung nguoi c thu nhp thp qua cc chuong trnh phc loi x hi
.
1.2. Chin luc quan l chi tiu cng hin di
Quan l chi tiu cng phan nh hoat dng t chuc, diu khin v ra quyt
dinh cua Nh nuoc di voi qu trnh phn phi v su dung ngun luc ti chnh
cng nhm thuc hin cc nhim vu v chuc nng cua Nh nuoc . Ni cch khc,
chi tiu cng l mt trong nhung thuc tnh vn c khch quan cua ti chnh
cng, phan nh su phn phi ngun luc ti chnh cua Nh nuoc .
Trong quan l chi tiu cng, Nh nuoc l nguoi truc tip t chuc diu hnh
qu trnh phn phi, su dung ngun luc ti chnh cng voi muc tiu l thc dy
nn kinh t tng truong bn vung.
Quan l chi tiu cng c hiu qua, dng vai tr quan trong trong vic thuc
hin cc dich vu nhm tng truong nn kinh t v xo di giam ngho. Quan l
chi tiu cng gn lin voi qu trnh lp ngn sch Nh nuoc, phan nh v mt ti
chnh cc lua chon kinh t v x hi cua Nh nuoc .
Khi chuyn sang lp ngn sch Nh nuoc theo kt qua du ra, th chnh
sch quan l chi tiu cng cua cc nn kinh t hin dai d c nhung thay di
quan trong v chin luoc theo 3 cp d nhm tao ra mt h thng ngn sch hoat
dng c hiu qua, d l: ky lut ti chnh tng th; phn b v su dung cc ngun
luc dua trn chin luoc uu tin; tnh hiu qua v hiu luc cua cc chuong trnh
cung cp hng ho cng.
C th ni, ba ni dung chin luoc trn l vic ti lp cua 3 chuc nng -
kim sot ngun luc, ln k hoach cho su phn b ngun luc v quan l ngun
luc m vn d duoc dinh huong trong cai cch quan l chi tiu cng trong sut
hon mt th ky qua.
a) Tn trong kv luat ti chnh tong th
Di voi mt nn kinh t, ngun luc ti chnh cung ung d thoa mn nhu cu
l c han, nu d chi tiu ngn sch gia tng s dn dn nhung hu qua: Gia tng
gnh no cua nn kinh t trong tuong lai; Gia tng gnh nng v thu; Ph v th
cn bng kinh t, d l cn bng v tit kim- du tu cn bng cn cn thanh
ton, tu d anh huong xu dn tng truong kinh t .
V vy, cn thit phai giu ky lut ti chnh tng th d n dinh kinh t vi
m. Ky lut ti chnh tng th truoc ht yu cu gioi han tng chi tiu cng phai
duoc thit lp dua vo cc chi tiu tng th vi m nhu: quy m GDP; ty sut thu
/ GDP; su gia tng chi hng nm trong tng GDP; ty l no/GDP; ty l tit kim
du tu/GDP; muc d thm hut cn cn thanh tonGioi han tng chi tiu ngn
sch phai duoc tng cuong trong sut qu trnh thuc hin ngn sch v duoc duy
tr , giu vung n dinh trong di han.Thu dn, n yu cu chi ngn sch phai duoc
dng thit lp mt cch dc lp v truoc khi ra quyt dinh chi tiu tung phn(
tung khoan muc chi tiu ngn sch).
Vic xy dung mt khun kh ti chnh lun lun l trch nhim cua cc
co quan trung uong. Trn chi tiu ti chnh tng th nn dua vo cc cuc thao
lun cua Chnh phu d phn tch hop l cua chnh sch ti chnh trong nhung
nm ngn sch tip theo. Trong qu trnh lp k hoach, muc trn c th duoc
diu chinh sao cho ph hop voi thuc tin kinh t x hi, nhung su diu chinh
duoc kim ch o muc ti thiu d dam bao tnh minh bach.
Sau khi trn chi tiu tng th d duoc co quan lp php ph duyt, cc co
quan hnh php phai tng cuong cc bin php d thuc thi va thuong xuyn kim
tra chi tiu thuc t trong sut qu trnh chp hnh ngn sch nhm pht hin som
nhung dim gy p luc dn muc trn chi tiu tng th. Mt su rng buc quan
trong nua di voi nhung nguoi hoach dinh chnh sch l yu cu ho phai tng
hop tt ca cc khoan chi tiu thuc t vo du ton ngn sch trong sut qu trnh
chp hnh ngn sch v cng khai khi kt thc nm ngn sch. Tnh ton din v
minh bach l nhung diu kin cn thit cho ky lut ti chnh tng th huu hiu.
b, Phn bo nguon luc ti chnh theo nhng uu tin chin luoc
Sau khi d xc dinh tnh ky lut ti chnh tng th, vn d quan trong trong
quan l chi tiu cng l lm th no d uu tin ha nhung nhu cu hay muc tiu
c tnh canh tranh voi ngun luc ti chnh khan him. Ni khc di, di voi mt
nn kinh t, do ngun luc ti chnh l c gioi han, cho nn chnh phu cn phai
dnh di v lua chon giua cc muc tiu chin luoc trong tung giai doan pht
trin kinh t x hi. Thu thch o dy l cu trc sp xp th ch nhu th no d
tao ra dng luc cho su phn b ngun luc theo cc huong uu tin chin luoc cht
ch v nng cao cht luong thng tin cn thit d thuc hin diu d c hiu qua .
D tao ra nhung thng tin dng tin cy v kip thoi, di hoi phai c h
thng k ton v lut l hop l, h thng thng tin quan l ti chnh hoat dng
huu hiu, cung nhu nng luc kim sot v dnh gi cua b my hnh php. Chuc
nng kim ton bn ngoi v su dc lp cua n l yu t quan trong trong vic
sp xp th ch nhm tng cuong hoat dng kim tra v gim st.
Mt khi b phn hnh php soan, lp xong ngn sch, th nhung giai php
chon lua chnh sch d thuc hin ngn sch phai duoc trnh by truoc co quan
lp php nhm tng tnh gim st v hiu luc. Gim st vic thuc hin chnh sch
trong sut thoi gian diu hnh ngn sch l trch nhim cua
mi B, ngnh.
c, Kt qua hoat dong tnh hiu qua v hiu luc.
Chin luoc ny di hoi Nh nuoc phai cung cp hng ha cng voi muc chi
ph hop l d dat duoc hiu qua kinh t x hi cao nht.
D lm duoc diu ny, di hoi phai:
- Nguoi quan l duoc trao quyn tu chu trong vic diu hnh hoat dng cua
ho v nng cao tnh chiu trch nhim cua ho v kt qua.
- Nguoi quan l c du nng luc v chu dng d ra nhung giai php lm
giam chi ph hoat dng v nng cao khi luong hoc cht luong du ra cung cp
cho x hi.
- Tao ra nhung dn by kinh t khuyn khch nguoi quan l cai thin v
nng cao cht luong hoat dng.
Cc th ch cn thit d nng cao hiu qua quan l chi tiu cng l:
- Cn gioi han chi ph hoat dng. Nhung nguoi quan l nn duoc trao quyn
tu chu rng ri trong vic su dung ngun luc ti chnh. Thuc hin tt ch d
khon chi d nguoi quan l chu dng trong phn b ngun luc v tao dng luc
kch thch tit kim chi ph v nnh cao kt qua hoat dng. Dng thoi, cn tng
cuong ch d khuyn khch vt cht v chiu trch nhim vt cht cua nguoi quan
l.
- Thit lp h thng thng tin minh bach. Nhung thng tin ti chnh v cng
vic thuc hin cn duoc cng khai trong cc ban bo co hng nm v trong cc
ti liu khc.
- Chuyn dn tu kim sot chi ph du vo sang kim sot cc yu t du ra.
Theo d, cn chi tit ha cc kt qua du ra. Nhung kt qua cn duoc chi tit ha
trong ngn sch v trong cc ban bo co ti chnh c lien quan, qua d tao diu
kin cho nguoi quan l thy truoc kt qua thuc hin v gip cho Chnh phu so
snh duoc kt qua muc tiu v kt qua thuc t.
- Phai tch bach giua nguoi mua v nguoi cung cp. Dng thoi tng cuong
vai tr kim sot cua thi truong.
- Tng cuong kim sot bn trong v bn ngoi; tng cuong trch nhim
giai trnh di voi vic su dung ngun luc.
2. Nhng ni dung co ban cua lp ngn sch theo kt qua du ra
2.1. Gii thiu v lp ngn sch theo kt qua du ra.
Trong quan l chi tiu cng c cc phuong thuc lp ngn sch, d l
phuong thuc lp ngn sch theo khoan muc; lp ngn sch theo cng vic thuc
hin; lp ngn sch theo chuong trnh v lp ngn sch theo kt qua du ra.
Di voi phuong thuc lp ngn sch theo khoan muc, chi tiu ngn sch
duoc khoan muc ha. Nhung khoan muc ny lun duoc chi tit v dinh r khoan
chi tiy cho tung tiu muc chi. Voi phuong thuc ny cc co quan, don vi phai chi
tiu theo dng khoan muc quy dinh v co ch trch nhim giai trnh tp trung
vo cc yu t du vo.
Lp ngn sch chi tiu cng theo khoan muc c dim manh l tnh don gian
v kha nng kim sot chi tiu bng vic so snh d dng voi cc nm truoc
thng qua vic ghi chp chi tit cc yu t du vo. Tuy nhin phuong thuc ny
bc l nhung dim han ch nhu chi nhn manh dn khu lp ngn sch voi cc
khoan chi tiu c tnh tun thu m Nh nuoc dua ra; Su phn phi ngun luc ti
chnh khng tra loi duoc cu hoi tai sao lai chi tiu cho cng vic d; Ngn sch
chi duoc lp trong thoi gian ngn han l mt nm; khng ch trong dng muc
dn tnh hiu qua trong phn b ngun luc v hiu qua hoat dng trong vic cung
ung hng ha, dich vu cng.
Lp ngn sch chi tiu cng theo cng vic thuc hin phn b ngun luc
theo nhung khi luong hoat dng cua mi co quan, don vi trn co so gn kt
cng vic voi chi ph bo ra. Lp ngn sch thuc hin cho php ngn sch duoc
xy dung khng gia tng them m dua vo khi luong cng vic duoc tin don
truoc. Dy l phuong thuc th hin su thay di tu quy trnh lp ngn sch dua
vo kim sot chi tiu dn vic lp ngn sch dua trn co so nhung quan tm v
hiu qua quan l. Tuy nhin phuong thuc ny cung biu hin nhung han ch nhu
n khng ch trong dng muc dn nhung tc dng hay anh huong di han cua
chnh sch. Mt khc, lp ngn sch theo cng vic thuc hin duoc thit k
huong vo thuc hin tt ca cc muc tiu trong khi ngun luc c gioi han cho nn
n d khng quan tm dng muc dn tnh hiu luc cua chi tiu ngn sch nh
nuoc.
Lp ngn sch theo chuong trnh tp trung vo su lua chon cua ngn sch
trong s cc chnh sch, chuong trnh c tnh canh tranh. Lp ngn sch theo
chuong trnh thit lp mt h thng phn phi ngun luc, gn kt chi ph chuong
trnh voi kt qua cua nhung chuong trnh du tu cng. Dy l phuong thuc lp
ngn sch di hoi cc muc tiu chuong trnh phai ko di hon mt nm ngn
sch. Bn canh d, lp ngn sch theo chuong trnh yu cu phai do luong tnh
hiu luc, nghia l do luong du ra v tc dng dn muc tiu. Tuy nhin lp ngn
sch theo chuong trnh cung bc l nhung han ch nhu khng th tao ra chuong
trnh cho tt ca cc co quan, don vi thuc hin; lp ngn sch chuong trnh khng
dam bao gn kt cht ch giua phn phi v nhung muc tiu chin luoc cn uu
tin; khng gn kt duoc vic thit lp chuong trnh cng voi k hoach chi tiu
thuong xuyn d su dung ngun luc ti chnh cng hiu qua.
Lp ngn sch theo kt qua du ra trong quan l chi tiu cng l mt cng
cu v cng quan trong trong quan l chi tiu cng, tao diu ki d su dung hiu
qua cc ngun luc nhm dat duoc kt qua mong mun. Lp ngn sch chi tiu
cng theo kt qua du ra l phuong thuc lp ngn sch dua vo co so tip cn
thng tin du ra d phn b v dnh gi su dung ngun luc ti chnh nhm huong
vo dat duoc nhung muc tiu chin luoc pht trin Nh nuoc.
a, c dim cua phuong thuc lap ngn sch theo kt qua dau ra.
- Ngn sch lp theo tnh cht mo, cng khai, minh bach.
- Cc ngun ti chnh cua Nh nuoc duoc tng hop ton b trong du ton
ngn sch nh nuoc.
- Ngn sch duoc lp theo thoi gian trung han.
- Ngn sch duoc lp cn cu theo nhu cu thuc t, huong toi nguoi thu
huong v muc tiu pht trin kinh t x hi.
- Ngn sch duoc hop nht giua k hoach chi thuong xuyn v chi du tu
pht trin.
- Ngn sch duoc lp dua trn ngun luc duoc tnh trong thoi gian trung
han v do vy cn c su cam kt cht ch.
- Vic phn b ngn sch dua trn thu tu uu tin chin luoc.
- Nh quan l duoc trao trch nhim hon trong quan l chi tiu cng.
Quan l ngn sch nh nuoc theo kt qua du ra c tm quan trong dc bit
khi nhung quyt dinh v ti chnh duoc phn cp tu trung uong dn dia phuong.
N tao ra mi lin kt giua cc muc tiu chnh sch cua Chnh Phu v vic khon
kinh ph tu trung uong cho cc dia phuong duoc phn cp v cc ngun luc duoc
sp xp thu tu uu tin v su dung d cung cp dich vu.
Quan l ngn sch nh nuoc theo kt qua du ra nhm muc dch:
- Tng cuong quan l chin luoc v tp trung nng cao hiu qua cua cc co
quan nh nuoc o trung uong v dia phuong. Dt ra nhung muc tiu r rang v
cu th, tao diu kin cho cc co quan o khu vuc cng dat duoc muc tiu cua
mnh v thng qua mt khung k hoach, quan l v hoat dng r rng.
- Gn cc yu t du vo thuc ngun luc ti chnh v cc ngun luc khc
voi kt qua du ra du kin d dat duoc muc tiu v gip cho vic phn b ngun
luc th hin duoc nhung uu tin.
- Tp trung vo kt qua du ra chnh v cc uu tin chnh hon l thuc hin
cc hoat dng hoc quy trnh.
b, Vai tr cua phuong thuc lap ngn sch theo kt qua dau ra trong quan l
chi tiu cng
- Lp ngn sch theo kt qua du ra gp phn di moi chnh sch quan l
ngun luc trong khu vuc cng, nhm thit lp ba vn d trong quan l chi tiu
cng d l: tn trong ky lut ti chnh tng th; phn b c hiu qua ngun luc
ti chnh theo cc muc uu tin chin luoc trong gioi han ngun luc cho php; v
nng cao hiu qua hoat dng v cung cp hng ha dich vu cng.
- Lp ngn sch theo kt qua du ra dt Chnh phu v cc co quan vo vi tr
d dam bao cc du ra theo yu cu d dat duoc ti tro m n duoc xc dinh
thng qua nhung mi lin h duoc miu ta voi cc kt qua; cc du ra theo yu
cu duoc ti tro o nhung muc d, khi luong, gi ca, v cht luong cu th; cc
du ra huong toi muc tiu v duoc cung cp trong khun kh thoi gian yu cu.
- Lp ngn sch theo kt qua du ra tng cuong cc nguyn tc quan l ti
chnh cua khu vuc cng voi muc tiu l cai thin su phn phi v quan l ngun
luc, cung ung hng ha, dich vu cng, tng cuong tnh minh bach v trch nhim
giai trnh.
- Lp ngn sch theo kt qua theo kt qua du ra cho php Chnh phu v cc
co quan dt dng quy trnh thng tin cn thit nhm xc dinh nhung kt qua
mong mun, nhung g nn duoc lm v nhung g s duoc lm ra; Kim tra duoc
su kin quan giua du vo v du ra cua qu trnh chi tiu cng; Xc dinh duoc
ngun luc ti tro cho cc du ra uu tin d dat duoc nhung kt qua mong mun.
2.2. Vn dng ngn sch theo kt qua du ra trong qa trnh quan l ti
chnh ti co quan d ton
Mt nguyn tc d quan l tt hoat dng chi tiu cng l cn kt hop cht
ch hai yu t thm quyn v trch nhim. D thuc hin cung cp hng ha v
dich vu cng mt cch nhanh chng v hiu qua, cc don vi su dung ngn sch
cn duoc giao quyn mt cch r rang, duoc phn b cc ngun luc ph hop v
c trch nhim di voi vic su dung cc ngun luc duoc giao d thuc hin nhim
vu cua mnh.
Trong nhung nm gn dy, vic trao them thm quyn tu chu cho cc don
vi su dung ngn sh l mt buoc pht trin quan trong trong quan l chi tiu
cng o Vit Nam. Cng voi chuong trnh phn cp quan l tu chnh quyn trung
uong cho toi chnh quyn dia phuong v chuong trnh cai cch nn hnh chnh
quc gia, Chnh phu giao ngy cng nhiu quyn chu dng ngn sch tu cc co
quan quan l ti chnh o tt ca cc cp chnh quyn cho cc don vi su dung ngn
sch. Vic giao quyn d dang tin hnh song song nhung ring bit giua co
quan hnh chnh (Nghi dinh s 130/2005/ND-CP ngy 17/10/2005) v cc don
vi hnh chnh su nghip (Nghi dinh s 43/2006/ND-CP ngy 25/4/2006). Dy l
co ch quan l ti chnh cng dua trn vic lp ngn sch theo kt qua du ra, tuy
nhin vn cn dang o giai doan bt du.
- Dnh gi nhung dc dim quan trong cua mi truong hoat dng. Dy l
giai doan khoi du trong cng tc lp ngn sch theo kt qua du ra. Don vi phai
tin hnh xc dinh v phn tch nhung khuynh huong, mi lin h v cc su kin
bn trong m don vi hoat dng. Dnh gi mi truong s cung cp nhung thng
tin co ban tu d lua chon v uu tin ha cc muc tiu trong tin trnh soan, lp
ngn sch.
- Xc dinh cc kt qua du ra cn dat duoc. Don vi phai xc dinh nhunh kt
qua du ra ph hop voi nhim vu v nng luc cua mnh. Don vi khng nn lua
chon qu nhiu muc tiu v kt qua vuot qu so voi kha nng ngun luc. Dua
trn nhung kt qua d xc dinh, don vi lp k hoach phn b ngun luc nhm
huong vo thuc hin cc du ra trong khoang thoi gian tu 3-5 nm.
- Lua chon cc du ra tt nht d huong vo vic dat duoc cc kt qua d
lua chon trong thoi gian 3-5 nm. Don vi cn uu tin trn co so dua vo su dnh
gi tnh hiu qua v chi ph cua mi du ra. Du ra va mi lin kt cua n s tao
nn su gn kt giua lp k hoach v qu trnh soan lp ngn sch thng qua cc
quyt dinh bn trong d lm th no voi ngun luc gioi han th c th thuc hin
k hoach hiu qua nht.
- Xc dinh v dnh gi nhung tc dng cua du ra trong thoi gian thuc hin
k hoach. Don vi nn dua ra nhunh uu tin d dnh gi du ra m n phan nh
loi ch cung nhu rui ro c th c di voi don vi.
- Dnh gi nng luc cua don vi trong vic cung cp cc du ra nhm dat
duoc kt qua lua chon. Don vi cn xc dinh r v cc kt qua mong doi, cc du
ra c th cung cp v nng luc cua don vi mnh.
D lp ngn sch theo kt qua du ra th vn d quan trong l h thng bo
co cua don vi v tnh hnh su dung ngn sch nhu th no. H thng bo co
gm: bo co kt qua, bo co du ra, bo co chi ph du ra.
Bo co kt qua giai thch dy du mi quan h giua du ra v kt qua; xc
dinh cc kt qua pht sinh tu du ra; kt qua duoc miu ta thng nht voi muc
tiu cua Nh nuoc hay khng; c pht sinh nhung kt qua khng mong doi tu cc
du ra cua don vi hay khng.
Bo co du ra gm cc ngun ti liu c lin quan dn cc du ra d dat
duoc nhung kt qua du kin; cung cp dy du thng tin v co so hoat dong cua
don vi d xc dinh trch nhim v qu trnh cung ung cc du ra cua don vi;
danh muc cua cc hoat dng duoc tng hop thnh mi du ra cho muc dch bo
co ngn sch.
Bo co chi ph du ra cung cp ton b thng tin v chi ph; cung cp cho
nh quan l thng tin lua chon nhung nguoi cung cp du ra thay th. Dy cung
l co so cho vic lp du ton ngn sch v phn b ngun luc.

QUAN L TI CHNH CNG
I- TONG QUAN VE TI CHNH CNG V QUAN L TI CHNH
CNG
II- QUAN L DJCH VJ CNG
1. Ban cht v phn loi djch v cng
Dich vu cng duoc hiu theo nghia rng v nghia hep
Theo nghia rng, dich vu cng l nhung hng ho, dich vu m Nh nuoc
can thip vo vic cung cp nhm muc tiu hiu qua, cng bng. Theo d, dich
vu cng l tt ca nhung hoat dng nhm thuc hin chuc nng vn c cua Chnh
phu, bao gm cc hoat dng ban hnh chnh sch, php lut, to n, cho dn
nhung hoat dng y t, gio duc, giao thng cng cng.
Theo nghia hep, dich vu cng duoc hiu l nhung hng ho, dich vu phuc
vu truc tip nhu cu cua cc t chuc cng dn m Chnh phu can thip vo vic
cung cp nhm muc tiu hiu qua v cng bng.
Tuy theo quan nim cung nhu trnh d pht trin cua tung nuoc m pham vi
dich vu cng o mi nuoc c th rng, hep khc nhau. Vic su dung khi nim
dich vu cng theo pham vi rng hep phai nhm huong toi cc muc tiu ph hop.
Trong diu kin cua nuoc ta hin nay, khi nim dich vu cng duoc hiu theo
nghia hep boi cc l do:
- Do yu cu tch bit chuc nng quan l nh nuoc v chuc nng phuc vu
cua Nh nuoc d tu d c th d ra bin php cai tin thch hop di voi tung loai
hoat dng ni trn. Chuc nng quan l nh nuoc (truoc dy thuong duoc goi l
chuc nng cai tri bao gm cc hoat dng quan l v diu tit doi sng kinh t-x
hi thng qua cc cng cu quan l vi m nhu php lut, chin luoc, chnh sch,
quy hoach, k hoach, kim tra, kim sot). Chuc nng, phuc vu bao gm cc hoat
dng cung ung dich vu cng cho x hi, cho cc t chuc v cng dn nhm phuc
vu cc loi ch thit yu, cc quyn v nghia vu co ban cua cc t chuc v cng
dn. Vic thuc hin quan l nh nuoc l do nhu cu cua ban thn b my nh
nuoc nhm dam bao trt tu, n dinh v cng bng x hi. Cn vic cung ung
dich vu cng lai do nhu cu cu th cua cc t chuc v cng dn, ngay ca khi cc
nhu cu ny c th pht sinh tu nhung yu cu cua Nh nuoc.
- Do cng ngy nguoi ta cng ch trong hon dn chuc nng phuc vu cua
Nh nuoc. Truoc dy, chng ta thuong nhn manh chuc nng cai tri hay chuc
nng quan l nh nuoc. Song trn thuc t, do ban cht cua mnh, Nh nuoc lun
phai tin hnh cung cp cng cng mt s hng ho phuc vu nhu cu x hi. Tuy
nhin, khi d do nhn thuc rng, Nh nuoc gn lin voi cai tri, c nghia l Nh
nuoc can thip, chi dao truc tip linh vuc san xut v cung ung dich vu cng
cng duoi hnh thuc xin-cho.
Chuc nng phuc vu chi duoc tch ring ra v giu mt vi tr tuong ung voi
chuc nng quan l nh nuoc khi diu kin kinh t - x hi trn th gioi v o mi
quc gia c su bin di lon lao, xu th dn chu ho v di hoi cua nhn dn di
voi Nh nuoc trong vic cung ung dich vu cng ngy cng cao hon. Nh nuoc
khng cn l mt quyn luc dung trn cai tri nhn dn nua, m c trch nhim
phuc vu nhn dn, th hin bng hoat dng cung ung dich vu cng cua Nh nuoc
cho cc t chuc v nhn dn.
Dich vu cng c cc dc trung co ban sau:
Thu nhat, d l nhung hoat dng phuc vu cho loi ch chung thit yu, cc
quyn v nghia vu co ban cua cc t chuc v cng dn.
Thu hai, do Nh nuoc chiu trch nhim truoc x hi (truc tip cung ung
hoc uy nhim vic cung ung). Ngay ca khi Nh nuoc chuyn giao dich vu ny
cho tu nhn cung ung th Nh nuoc vn c vai tr diu tit dc bit nhm dam
bao su cng bng trong phn phi cc dich vu ny, khc phuc cc khim khuyt
cua thi truong.
Thu ba, l cc hoat dng c tnh cht phuc vu truc tip, dp ung nhu cu,
quyn loi hay nghia vu cu th v truc tip cua cc t chuc v cng dn.
Thu tu, muc tiu nhm bao dam tnh cng bng v hiu qua trong cung ung
dich vu.
C cc cch phn loai dich vu cng khc nhau cn cu vo cc tiu ch phn
loai khc nhau. Cn cu vo tnh cht cua dich vu, nguoi ta c th phn ra thnh
cc loai dich vu sau:
- dich vu hnh chnh: l vic cp cc giy php, dng k, chung thuc,
chung nhn, cung cp cc thng tin cn thit cua Nh nuoc do cc co quan
hnh chnh thuc hin.
- Dich vu su nghip cng: bao gm vic cung cp cc phc loi vt cht
phuc vu nhu cu sinh hoat cua ton x hi nhu xy dung kt cu ha tng, cung
cp din, nuoc, v sinh mi truong, giao thng cng cng.
- Dich vu php l: bao gm vic cung cp cc thng tin, tu vn v cc vn
d giao dich dn su, mua bn nh cua, dt dai, ti san, tranh chp nhn su; cc
giao dich v lao dng du tranh phng ngua ti phamdo cc to n, vin kim
st, co quan diu tra, co quan canh st, lut su .thuc hin.
- Dich vu cng phuc vu san xut nhu cc hoat dng khuyn nng, khuyn
lm, cung cp ging, thuy loi, du bo dich bnh, thng tin thi truong.
- Dich vu thu cc khoan dng gp vo ngn sch v cc qu cua Nh nuoc :
thu thu ni dia, hai quan, thu ph.
-.
Cn cu vo tnh cht phuc vu cua dich vu cng, c th phn ra hai loai dich
vu cng khc nhau:
- Loai thu nht l cc hoat dng phuc vu cc loi ch chung, thit yu cua dai
da s hay cua cng dng, bao gm ca loi ch vt cht v loi ch tinh thn. Dy l
loai dich vu phuc vu cho loi ch cua da s, cua cng dng. Loai dich vu phuc vu
loi ch cng cng c th bao gm nhiu loai khc nhau nhu dich vu su nghip,
dich vu cng ch.
- Loai thu hai bao gm cc hoat dng phuc vu nhu cu c tnh hnh chnh
php l cua cc t chuc v cng dn. Cc dich vu ny l cc hoat dng xu l cc
cng vic cu th cua cc t chuc v cng dn theo quy dinh php lut. Chng han
nhu vic cp cc loai giy php, cc chung nhn, xu l vi pham hnh chnh, dich
vu tu vn php lut
2. Vai tr cua Nh nuc trong cung ng djch v cng
Bn tay v hnh cua kinh t thi truong khng phai bao gio cung thnh cng
trong vn hnh nn kinh t. Cc tht bai cua thi truong dn dn ch nguoi ta thua
nhn su can thip cua Nh nuoc bn tay huu hnh vo nn kinh t l cn thit.
Su can thip cua Nh nuoc duoc th hin qua vic tc dng truc tip hoc gin
tip dn cng vic san xut v cung ung cc hng ho v dich vu cng.
Tht bai cua thi truong th hin r nt trong 4 truong hop sau dy:
- Hng ho cng cng thun tu l nhung hng ho v dich vu c hai dc
tnh- tnh khng canh tranh v tnh khng loai tru. Tnh khng canh tranh th
hin o ch tiu dng cua mi c nhn khng lm giam luong tiu dng cua nguoi
khc. Tnh khng loai tru l vic mt nguoi tiu dng hng ho cng cng thun
tu lai khng lm giam kha nng tiu dng cua nguoi khc. Thi truong tu nhn
khng mun cung cp cc hng ho cng thun tu gp kh khn lon trong vic
tao doanh thu d b dp chi ph, nu nhu khng ni l nh cung cp tu nhn
khng c kha nng bt nguoi tiu dng phai tra tin.
- Tc dng ngoai ung: Tc dng ngoai ung xut hin khi tc dng cua mt
giao dich trn thi truong c anh huong tch cuc hoc tiu cuc dn nguoi thu ba,
m nguoi ny khng phai tra tin ngn sch hay nhn duoc su b dp. V du,
nhu vic nhim mi truong- tc dng ngoai ung tiu cuc v gio duc tiu hoc
c xu th cung cp cc dich vu v hng ho c loi nhun m khng quan tm dn
cc tc dng ngoai ung gy ra do hoat dng cua mnh.
- Dc quyn thi truong: Tnh trang mt s t hng thng tri, chi phi thi
truong, hnh thnh nn th luc dc quyn. Tht bai thi truong xut hin do khng
c canh tranh dn dn tnh hung cc nh dc quyn gioi han vic cung ung o
muc thp ti uu nhm tng gi v loi nhun.
- Thng tin khng hon hao: Trn thi truong c th xut hin truong hop
mt bn no d tham gia thi truong m lai khng c du cc thng tin cn thit.
Mt v du din hnh l dich vu chm sc y t, khi nguoi cung ung bit nhiu hon
nguoi tiu dng, v do vy c th dn dn vic tng cc nhu cu gia tao hoc nhu
cu do nguoi cung ung tao nn.
Cc tht bai cua thi truong nu trn l co so khch quan d Nh nuoc can
thip vo nn kinh t.
Su can thip cua Nh nuoc vo nn kinh t l nhm hai muc tiu:
Thu nhat, bao dam hiu qua kinh t . Tht bai cua thi truong l nhung
truong hop m thi truong khng th cung cp cc hng ho v dich vu o muc
hiu qua x hi . Khi d, su can thip cua Nh nuoc l cn thit d nng cao hiu
qua kinh t, cu th l:
- Nh nuoc l nguoi cung ung cc hng ho cng cng bng cch su dung
doanh thu c duoc tu su dng gp chung c tnh bt buc (thu, ph, l ph) d
trang trai cc chi ph v hng ho cng cng cho tt ca moi nguoi.
- Trong truong hop ngoai ung, su can thip cua Chnh phu buc cc bn
tham gia giao dich phai tnh dn tc dng cua mnh gy ra cho di tuong thu ba,
nho d c th diu chinh thi truong dat toi muc ti uu x hi.
- Voi tnh trang dc quyn, Nh nuoc cn kim sot cht ch thi truong d
xo bo cc ro can di voi vic gia nhp thi truong, tao ra mi truong canh tranh
c hiu qua.
- Khi c thng tin khng hon hao, su can thip cua Nh nuoc s gip b
sung thng tin cho thi truong, hoc kim sot hnh vi cua bn c loi th v thng
tin d dam bao thi truong hoat dng c hiu qua hon.
Thu hai, bao dam cng bng x hi . Cng voi cc nguyn nhn v hiu
qua, Nh nuoc cn can thip v nhung l do cng bng d dat duoc kt qua mong
mun trong vic phn phi thu nhp hay dich vu. Vic Nh nuoc tro cp cc dich
vu y t xut pht tu ch trong x hi tn tai su khng bnh dng v thu nhp.
Nhung loai dich vu tu nhn c th cung cp, nhung vic tu nhn cung cp s dn
d ch nhung nguoi c thu nhp thp khng c co hi su dung cc dich vu ny,
chng han y t, gio duc, cung cp din, nuoc sinh hoatKhi d, Nh nuoc phai
c trch nhim truc tip cung ung hoc diu tit, kim sot thi truong tu nhn
nhm dam bao cho vic cung ung dich vu d duoc bnh thuong, phuc vu nhung
nhu cu co ban cua con nguoi.
Nhu vy, Nh nuoc c vai tr quan trong trong vic dam bao tnh hiu qua
v cng bng trong hoat dng cua nn kinh t thi truong, th hin qua vic Nh
nuoc t chuc cung ung dich vu cng nhm dp ung cc quyn v loi ch co ban,
thit yu cua x hi.
II.TO CHUC CUNG UNG DJCH VJ CNG
1. Cc hnh thc cung ng d|ch v cng
Mi cp chnh quyn c th lua chon cc cch thuc khc nhau d dam bao
vic cung ung dich vu mt cch dy du:
Thu nht, truc tip cung ung : Di voi mt s hng ho hay dich vu, Chnh
phu c th thy cn thit phai duy tr vi tr so huu, l nguoi chu cung ung d dam
bao vic cung cp dy du di voi mt s dich vu nht dinh. Vic Chnh phu truc
tip cung ung dich vu duoc tin hnh thng qua:
- Cc co quan trong b my hnh chnh Nh nuoc : cc co quan ny thuc
hin cung ung cc dich vu hnh chnh cng l nhung dich vu gn voi thm quyn
hnh chnh php l cua Nh nuoc.
- Cc t chuc cng duoc uy thc hoc giao quyn: bao gm cc t chuc
duoc Nh nuoc uy quyn thuc hin mt s nhim vu nht dinh v dich vu hnh
chnh, hoc cc t chuc cng khc (t chuc su nghip) thuc hin cc dich vu
cng nhu truong hoc, bnh vin
- Cc doanh nghip Nh nuoc hoat dng cng ch: cc doanh nghip cung
ung cc kt cu ha tng v dich vu cng phuc vu san xut v doi sng khc nhu
din, nuoc, thuy loi, giao thng cng cng
Thu hai, khng truc tip cung ung, m cho php tu nhn cung ung cc dich
vu cng nht dinh. Chnh phu thuc hin su can thip gin tip dn vic cung ung
cc dich vu d nhm dam bao cc muc tiu x hi m Chnh phu d ra.
1.1 Diu chnh bng quy djnh
V ban cht dy l phuong n can thip nhe nht v voi chi ph thp nht,
khi m Chnh phu d vic cung cp dich vu ny cho thi truong thuc hin, nhung
c dt ra cc quy dinh d quan l cc nh cung ung dich vu tu nhn. Chng han,
di voi cc tc dng ngoai ung, Chnh phu bng cch lm cho cc c nhn c loi
tu cc tc dng ngoai ung phai gnh chiu tt ca cc chi ph, v du: dnh thu
nhim di voi cc doanh nghip hoc c nhn gy nhim. D han ch dc
quyn, Chnh phu c th didu tit bng cht luong v gi ca. Trong truong hop
thong tin khng dy du, Chnh phu diu chinh su cn bng giua cc don vi c
nhiu thng tin v nguoi c t thng tin (thuong l bao v nguoi tiu dng). V
du: cc quy dinh v an ton thuc phm, tiu chun duoc liu, quy dinh v v sinh
v ngn chn hoa hoan tai cc nh hng, khch san; quy dinh v ti chnh - k
ton; quy dinh v dich vu gio duc, y t.
Chnh phu c th su dung cc quy ch d diu tit v kim sot cc doanh
nghip v cc t chuc tu nhn trong vic cung ung dich vu cng theo yu cu
cua Nh nuoc. Chng han, Chnh phu cho php cc doanh nghip tu nhn cung
ung din, nuoc cho nhn dn, song su dung nhung quy ch bt buc di voi
cc doanh nghip ny, nhu di hoi doanh nghip phai cung cp din cho nhung
vng xa xi, heo lnh; diu tit muc gi cung ung din v nuoc
1.2. Cp vn
Chnh phu c th lua chon vic cp vn d cung ung moi dich vu cu th dc
bit no d. Trong truong hop cp pht vn, Chnh phu c th lua chon vic ny
voi nhiu cch khc nhau. V du nhu Chnh phu cp pht vn cho bn san xut
hoc nguoi cung ung, hay bng cch cung ung cho bn c nhu cu qua vic cp
tin dn tay nguoi tiu dng v cho php ho lua chon giua cc nh cung ung dich
vu khc nhau. Cu th l:
- Nh nuoc su dung bin php min giam thu hoc tro cp cho nhung
doanh nghip tu nhn no cung ung dich vu cng cng. O dy, Nh nuoc dng
bin php min thu hoc tro cp voi muc tiu l mt phn loi ch ny s duoc
chuyn lai nguoi tiu dng qua muc gi thp hon. D dam bao cung ung mt s
dich vu cng cng cn thit cho x hi, nhu qut don v sinh, thu gom rc thai,
Nh nuoc c th tro cp cho cc t chuc tu nhn trong hoat dng ny. Nh nuoc
c th min thu cho nhung doanh nghip tu nhn cung ung nuoc sach cho cc
vng nng thng, hoc phat hay bt dng thu cao di voi nhung doanh nghip
no gy tc hai cho x hi nhu lm nhim khng kh, ngun nuoc
- Nh nuoc tro cp cho nhung nguoi tiu dng qua thu hoc tro cp truc
tip. V du: Nh nuoc tro cp bng hoc bng cho nhung sinh vin dang hoc dai
hoc; tro cp min thu cho cc chuong trnh nghin cuu co ban; tro cp cho bnh
nhn qua gi bn thuc thp o cc bnh vin cng
1.3. K hp dng vi tu nhn
Nh nuoc c th dng bin php k hop dng truc tip voi cc doanh
nghip tu nhn d mua lai cc dich vu v giu quyn phn phi dich vu. Nh nuoc
cung c th k hop dng voi cc doanh nghip tu nhn d doanh nghip tu cung
ung cc dich vu theo cc diu khoan nht dinh.
Tt ca cc hoat doong cung ung dich vu ni trn, d duoc tin hnh duoi
hnh thuc no th Nh nuoc cung l nguoi chiu trch nhim truoc x hi v vic
cung ung chng. V vy, khc voi cc dich vu do tu nhn truc tip cung ung v
thu loi, cc dich vu cng cng chiu anh huong quan trong cua Nh nuoc trong
vic thuc thi, phn phi, chi ph, gi ca.
Mi hnh thuc cung ung dich vu ni trn c nhung uu dim nht dinh,
nhung cung khng trnh khoi mt s han ch c th pht sinh. Vn d o dy
khng phai l hnh thuc no dng hay sai m l nhung diu kin no l ph hop
d p dung mt hnh thuc no d.
2. Phn cp cung ng d|ch v cng
Nu xem xt hoat dng cua Nh nuoc bao gm vic quan l nh nuoc v
vic cung ung dich vu cng, c th thy phn chia hai chuc nng ny giua cc
cp duoc th hin trong m hnh sau:

Cung ung
DVC
Chc nng
QLNN
Cung ung
DVC
M hnh phn b chuc nng trong b my nh nuoc

Theo m hnh trn, vic thuc hin chuc nng quan l nh nuoc tp trung
nhiu o cp quan l cao hon, trong khi d chuc nng cung ung dich vu cng lai
cng xung cp duoi cng tng ln. Trn thuc t, da s cc dich vu cng ph hop
voi cc cp dia phuong, bao gm ca gio duc tiu hoc, y t cng cng, duong
ph, cp v thot nuoc, phng cuu hoa, cng an v cc dich vu v sinh khc.
Hiu qua kinh t d khng dinh uu th cua vic chuyn giao trch nhim cung
ung dich vu cng cho cp chnh quyn dia phuong, nhm lm cho dich vu d
gn voi nguoi dn hon, dng thoi tng trch nhim giai trnh v tnh nng dng
cua chnh quyn dia phuong. Diu d, cung cho thy ngun luc ti chnh cho
hoat dng cua b my Nh nuoc o dia phuong s phuc vu chu yu vic cung ung
dich vu cng.
Vic xc dinh mt dich vu cng no d thuc pham vi cung ung cua trung
uong hay dia phuong cn cu vo cc yu t sau:
Thu nhat, dich vu d l c loi chu yu cho quc gia hay cho dia phuong?
Nu nhu loi ch ny thuc dia phuong v khng c tc dng lan truyn no khc,
th vic cung ung chng c th chuyn giao cho cp chnh quyn dia phuong d
dat hiu qua tt nht. V nguyn tc, cc dich vu cn duoc cung ung boi cc don
vi nho nht gn truc tip voi nguoi huong loi, d tng hiu qua phn b (bng
cch chuyn vic ra quyt dinh gn voi nhung nguoi dn bi tc dng boi quyt
dinh ny), d khuyn khch su sng tao (bng vic tng s nguoi ra quyt dinh)
v lm tng dinh dng thu cua nguoi np thu (boi v cc dich vu ny phan
nh truc tip hon su lua chon cua nguoi dn).
Tuy nhin, cn cn nhc dn su cng bng giua cc khu vuc c th khin
cho chnh quyn trung uong vn duy tr vai tr cua mnh trong vic cung ung cc
dich vu cng c tnh dia phuong, v du nhu gio duc tiu hoc, y t cng dng v
an sinh x hi d dam bao ti thiu vic cung ung trong diu kin dia phuong.
Chng han, chnh quyn trung uong vn duy tr quyn quyt dinh v chuong
trnh ni dung hoc tp, quyt dinh ty l ngn sch cho gio duc, nhung chuyn
giao vic cung ung truc tip dich vu gio duc ph thng cho chnh quyn dia
phuong.
Thu hai, dich vu cng duoc cung ung bng ngun ti chnh dia phuong.
Vic chuyn giao vic ra quyt dinh v quyn quan l cho cc chnh quyn dia
phuong duoc coi l ph hop mt khi cc dich vu ny duoc cp pht ti chnh tu
cc ngun luc dia phuong, v do vy Chnh phu khng c l do can thip vo
cc quyt dinh cua dia phuong. Tuy nhin, trong mt s truong hop, khi quy m
hiu qua ti thiu d cung cp dich vu c th vuot ra khoi pham vi cua mt cp
chnh quyn dia phuong th vic cung ung dich vu no d c th giao cho cp
chnh quyn cao hon hoc thnh lp cc t chuc dc th d cung ung dich vu cho
mt s dia phuong. Chng han, vic cp nuoc, cung cp din v t chuc cc
truong trung hoc ph thng s km hiu qua nu mi x tu thuc hin, trong
truong hop d c cp huyn dung ra t chuc cung ung chung cc dich vu ni
trn cho cc x trn dia bn huyn mnh.
Vic cung ung cc dich vu cng tai dia phuong c th tu cc ngun kinh
ph sau:
- Bng ngun kinh ph do dia phuong tu bao dam tu cc khoan thu dc lp
cua dia phuong.
- Bng kinh ph do chnh quyn trung uong chuyn giao: Chng han vic
Chnh phu cp kinh ph b sung c muc tiu, hoc cc chuong trnh muc tiu
quc gia duoc trin khai thuc hin tai dia phuong.
Chnh quyn dia phuong cung c th cung cp dich vu bng cch thu ph
cua nguoi su dung.
3. D|nh hung di mi quan l d|ch v cng
Vic di moi quan l dich vu cng truoc ht phai dam bao tch hoat dng
cung ung dich vu cng ra khoi cc hoat dng quan l nh nuoc. Khng th ko
di tnh trang co quan quan l cp trn can thip vo hoat dng cua cc co so
cung ung dich vu cng, p dt co ch hnh chnh ln hoat dng dich vu cng,
gy tro ngai cho co so ny. Dng thoi, vic co quan quan l khng can thip vo
hoat dng cung ung dich vu cng cung xo bo su bao cp cua Nh nuoc di voi
cc co so ny, lm cho cc co so ny nng cao nng luc canh tranh trong diu
kin kinh t thi truong c nhiu thnh phn.
D c vic t chuc cung ung dich vu cng dp ung tt nht nhu cu cua cc
t chuc v cng dn, cn dinh huong di moi quan l dich vu cng theo kt qua.
Quan l dich vu cng theo kt qua l cch thuc quan l trn co so su dung h
thng cng cu quan l gip cho nh quan l gim st duoc qu trnh cung ung
dich vu cng, c dy du thng tin d d ra cc quyt dinh quan l nhm dat hiu
qua tt nht.
Quan l dich vu cng theo kt qua bao gm 3 ni dung co ban sau:
Thu nhat, quan l theo k hoach chin luoc. H thng theo kt qua c tnh
chin luoc h tro cc nh hoach dinh chnh sch v cc nh quan l dam bao cc
hoat dng duoc tin hnh l d dat duoc nhung muc tiu di han.
H thng quan l theo kt qua c tnh chin luoc bao gm cc yu t:
- Xc dinh cc muc tiu chnh sch duoc th hin duoi dang tm nhn cua
tuong lai.
- Xc dinh ngun luc ti chnh duoc phn b d dat duoc nhung muc tiu
ny.
- Xc dinh cc du ra cn thit nhm dat muc tiu.
- Ngun luc ti chnh duoc phn b ph hop d dat duoc mi du ra.
- Xc dinh cc hoat dng theo thoi gian v chi ph cn thit d dat duoc du
ra.
- Xc dinh cc chi s dnh gi vic hon thnh mi hoat dng.
- Phn cng trch nhim hoc c nhn tung du ra.
- Xy dung h thng theo di d gim st vic hon thnh nhung du ra..
H thng quan l theo kt qua mang tnh chin luoc cho php lp k hoach
cc muc tiu v dam bao chng duoc hon thnh trong di han.
Thu hai, quan l cht luong v hiu qua dich vu cng.
Nhung cng cu duoc su dung ph bin d quan l cht luong v hiu qua
dich vu cng l:
- T chuc lai nhung quy trnh lm vic d loai bo nhung quy trnh lm vic
khng cn thit v hop l ho quy trnh nhm dat hiu qua cao hon. Cai cch
dich vu cng theo m hnh mt cua nhm giam bot cc thu tuc v quy trnh
hnh chnh ruom r, khng cn thit, tp trung vic giai quyt cc dich vu cng
vo mt du mi thng nht d tao diu kin thun loi cho cc t chuc v cng
dn khi c yu cu giai quyt cng vic tai cc co quan hnh chnh nh nuoc.
M hnh mt cua thuc hin th dim tai TP.H Ch Minh tu nm 1995 v duoc
p dung rng ri trn ca nuoc k tu nm 2004. M hnh ny d duoc mang lai
nhiu loi ch thit thuc cho nguoi dn, dng thoi tao l li lm vic khoa hoc, c
hiu qua trong ban thn v giam duoc cc tiu cuc, sch nhiu di voi nhn dn
trong di ngu cng chuc.
- Xy dung thuc su dung ngun luc bng cch kim tra v dt cu hoi tin
d chi nhu th no v phuc vu muc dch g?
- Gioi thiu mt vn ho chm sc khch hng thng qua bi dung, tp
hun, xy dung nhm cai tin cng vic (mt cng cu cua quan l cht luong
tng th - TQM)
- Dam bao c nhung muc tiu v hiu qua cung ung dich vu v dam bao
nhung muc tiu ny duoc gim st, khen thuong cho nhung c nhn lm vic tt
v ky lut nhung truong hop lm vic km.
- p dung phuong thuc quan l cht luong thch ung. H thng quan l
cht luong (ISO) dang duoc p dung trong vic nng cao cht luong v hiu qua
cua vic thuc hin dich vu cng theo co ch mt cua. Voi muc tiu chu yu l
huong toi cht luong v hiu qua, h thng quan l cht luong chun ho cc
hoat dng, xy dung cc quy trnh lm vic khoa hoc, hop l; bao dam tnh nht
qun v cht luong cua dich vu cng nhm thoa mn nhu cu cua khch hng.
H thng ny dang dn duoc p dung trong mt s linh vuc khc v c th coi l
cng cu chnh d dam bao cht luong v hiu qua hoat dng cua khu vuc dich vu
cng.
Thu ba, tao co ch phan hi cua khch hng v ung dung cc cng ngh
truyn thng, thng tin d cai tin dich vu cng.
Vic tip xc voi nguoi dn, lng nghe kin v c phan ung voi nhung
kin, dng gp ngy cng tro nn quan trong. Co ch phan hi c th thu thp
thng tin tu khch hng cua mt dich vu cng no d v tnh hnh cung cp dich
vu ny, chng han nhu v thoi gian, thi d ung xu cua cc cng chuc, cht
luong dich vu, vic giai quyt khiu nai. Cc bin php ly kin khch hng c
th l: hp thu gp cua khch hng, thng bo cng khai s din thoai hoc
hm thu din tu email, nhn cc dng gp kin cua khch hng, mo cc cuc
thm d kin khch hng , b tr lich tip cua thu truong co quan
Mt phuong thuc c hiu qua d thuc hin kim tra hnh vi cua bn cung
ung dich vu, tm ra nguyn nhn gy nn vuong mc v giai quyt nhung vn d
bt hop l trong chnh sch v thu tuc. Nhung kin phan hi phai duoc lnh
dao don vi quan tm, tng kt v rt kinh nghim khi dua ra cc quyt dinh quan
l hoat dng cua don vi mnh. Cn cng b cho dn bit cch cung ung dich vu.
Vic giai quyt khiu nai dng dn v nhanh chng s tao ra tc dng tch cuc
dn co quan cung ung dich vu cng. Cc co quan phai c co ch phn tch cc
thng tin phan hi v thng bo cho nguoi phu trch don vi v vn d xay ra. Kt
qua giai quyt khiu nai phai duoc cng b cng khai.
Vic ung dung cng ngh truyn thng v thng tin trong cung ung dich vu
cng l diu kin rt quan trong d dam bao cung cp thng tin cho nguoi dn v
hoat dng cung ung dich vu cng cua Nh nuoc v tao diu kin tip nhn kin
phan hi.
Trong thoi dai cua khoa hoc cng ngh, vic cai cch dich vu cng s c
buoc tin nhanh nu bit p dung rng ri cng ngh thng tin trong cung ung
cc dich vu cng . Thuc t cho thy, nhung noi ch trong du tu pht trin cng
ngh thng tin ttrong cung ung dich vu cng s giam bot dng k thoi gian cung
ung dich vu, tao ra cch thuc lm vic c khoa hoc v hiu qua . Vic ung dung
c hiu qua cng ngh thng tin c th coi nhu mt xch trong yu dn dn su
di moi ton b quy trnh cung ung dich vu cng.
4. x hi ho d|ch v cng
Vic Nh nuoc truc tip cung ung dich vu cng khng c nghia l cc t
chuc Nh nuoc lun c hiu qua hon tu nhn. Trn thuc t, c rt nhiu t chuc
cng hoat dng km hiu qua, gy tn tht cho x hi v lng ph ngun luc
ngn sch do nhn dn dng gp. X hi ho l mt chu truong dng dn cua
Dang v Nh nuoc ta nhm cai cch dich vu cng.
C th hiu x hi ho l qu trnh huy dng, t chuc su tham gia rng ri,
chu dng cua nhn dn v cc t chuc vo hoat dng cung ung dich vu cng trn
co so pht huye tnh sng tao v kha nng dng gp cua mi nguoi.
X hi ho dich vu cng bao gm cc ni dung co ban nhu sau:
Mot l, chuyn giao dich vu cng cho khu vuc tu. Di voi cc dich vu cng
m Chnh phu khng cn can thip, hoc can thip khng c hiu qua th Chnh
phu c th chuyn giao nhim vu ny cho khu vuc tu, tuc l cho php cc t
chuc trong khu vuc tu tham gia vo cung ung nhung dich vu cng ny.
Vic Chnh phu chuyn giao cc dich vu cng s mo ra co hi canh tranh
cho mt loat dich vu c su tham gia cua khu vuc tu nhn.
Vy l nhung dich vu cng no c th chuyn giao:
V nguyn tc, nhung dich vu cng c tnh cht c nhn c th c su tham
gia cua tu nhn. Nhung dich vu nhu vy c cc dc dim sau:
- L nhung dich vu c tnh canh tranh, c th thu ht cc tu nhn tham gia
vo vic cung ung.
- L nhung dich vu m Nh nuoc c th xc dinh duoc du ra voi ph tn
thp.
- L nhung dich vu khng anh huong dn su n dinh v chnh tri v an ninh
quc phng.
Cc loai dich vu ny c th l gio duc, y t, cung cp din, nuoc sinh hoat,
nh o, v sinh mi truong, tu vn, bao him
Hai l, huy dng su dng gp cua cc t chuc v cng dn.
Vic huy dng su dng gp cua cc t chuc v cng dn duoc thuc hin voi
hai phuong thuc co ban:
- Huy dng kinh ph dng gp cua dn vo vic cung ung cc dich vu cng
cua Nh nuoc.
- Dng vin, t chuc su tham gia rng ri, chu dng v tch cuc cua cc t
chuc v cng dn vo qu trnh cung ung dich vu cng, da dang ho cc hoat
dng cung ung dich vu cng cng trn co so pht huy cng suc v tr tu cua
dn. Chng han, huy dng cht xm, nng luc quan l, cng suc cua nguoi dn
vo cc hoat dng cung ung dich vu cng.
X hi ho dich vu cng c cc tc dng tch cuc nhu sau:
- Vic chuyn giao mt s dich vu cng cho cc co so ngoi Nh nuoc s
tao ra mi truong canh tranh giua cc t chuc ny v tao co hi cho nguoi tiu
dng lua chon v su dung nhung dich vu tt nht. Cc t chuc ny lun lun
phai di moi quan l, nng cao hiu qua d c th tn tai trong co ch canh
tranh.
- Vic x hi ho cc dich vu cng tao diu kin cho moi nguoi tham gia
tch cuc vo cc hoat dng ny, pht huy duoc kha nng v nng luc tim tng
trong x hi, khoi dy tnh sng tao v chu dng tch cuc cua nguoi dn, nho d
da dang ho v tng ngun cung ung cc dich vu cng cho x hi.
- X hi ho cc dich vu cng cung bao hm nghia dng vin su dng
gp kinh ph cua mi nguoi cho hoat dng cung ung dich vu cng cua Nh nuoc.
Trong diu kin cua ngn sch Nh nuoc cn ht suc han hep, khi luong dich
vu cng cng cn phai cung ung cho x hi lai qu lon th vic huy dng mt
phn dng gp cua nhn dn s lm giam gnh nng cho Nh nuoc, tp trung
ngn sch vo nhung nhim vu trong tm cua su nghip cng nghip ho, hin
dai ho dt nuoc trong giai doan hin nay.
- X hi ho dich vu cng trong diu kin phn ho giu ngho ngy cng
tng trong co ch thi truong nuoc ta l mt giai php cn thit d gp phn tao ra
su cng bng trong tiu dng cc dich vu cng. Diu d c nghia l, nhung ai
tiu dng nhiu dich vu cng th phai tra tin nhiu hon. Ring trong nhung
truong hop cung ung cc dich vu ti cn thit cho nhung nguoi thuc din kh
khn, ngho di, hoc l di tuong chnh sch Nh nuoc cn c nhung quy dinh
uu di ph hop d dam bao cng bng x hi.
Tuy nhin, bn canh nhung mt tch cuc, qu trnh x hi ho nu khng
duoc quan l ph hop cung nay sinh cc tiu cuc, chng han nhu vic cc t
chuc tu nhn tng ph dich vu, khng dam bao cht luong dich vu
Diu cn luu o dy l: tt ca nhung hoat dng cung ung dich vu cng d
duoc tin hnh duoi hnh thuc no th Nh nuoc vn l nguoi chiu trch nhim
truoc x hi v vic dam bao cung ung chng. V vy, khc voi hng ho v dich
vu thng thuong khc, cc dich vu cng chiu anh huong quan trong cua Nh
nuoc trong vic hnh thnh, phn phi, chi ph v gi ca. Ni cch khc, Nh
nuoc c trch nhim chi dao, t chuc, diu hnh, kim tra, gim st di voi vic
cung ung cc dich vu nhm dam bao o muc cao nht nhu cu cua nhn dn.
Tm lai, cung ung dich vu cng l trch nhim cua Nh nuoc truoc x hi,
l th hin su truc tip nht vai tr cua Nh nuoc truoc cc t chuc v cng dn.
Nh nuoc c th bao dam cc dich vu cng bng cch truc tip cung ung hoc
can thip gin tip vo hoat dng cua cc t chuc cng, hoc tu cung ung dich vu
cng. Trong xu th dn chu ho doi sng x hi ngy cng manh m, cai cch
dich vu cng dang tro thnh mt ni dung quan trong trong cai cch hoat dng
cua Nh nuoc nhm nng cao hiu qua v hiu luc hoat dng cua Nh nuoc lm
cho Nh nuoc dp ung ngy cng tt hon nhu cu cua cng dn.

QUAN L CNG SAN
I- KHI QUT VE CNG SAN
1. Khi nim cng san
O Vit Nam, cng san duoc quan nim l ti san cng- ti san thuc so huu
ton dn. Diu 17 Hin php nuoc Cng ho x hi chu nghia Vit Nam nm
1992 quy dinh :dt dai, rung ni, sng h, ngun nuoc, ti nguyn trong lng
dt, ngun loi o vng bin, thm luc dia v vng troi, phn vn v ti san Nh
nuoc du tu vo cc x nghip, cng trnh thuc cc ngnh v linh vuc kinh t,
vn ho, x hi, khoa hoc, k thut, ngoai giao, quc phng, an ninh cng cc ti
san khc m php lut quy dinh l cua Nh nuoc du thuc so huu ton dn.
Cc co quan nh nuoc, cc t chuc cung nhu moi cng dn Vit Nam du
c quyn v nghia vu quan l, bao v cng san theo dng ch d do Nh nuoc
quy dinh. Moi su vi pham vo ti san cng du pham ti xm pham ti san quc
gia, ti san x hi chu nghia.
Cng san bao gm tt ca cc ti san (dng san v bt dng san) thuc so
huu ton dn do Nh nuoc thng nht quan l d su dung vo muc dch phuc vu
loi ch cua Nh nuoc , loi ch cua ton dn.
Cng san c nhung dc trung chu yu sau dy:
- V so huu, cng san l ti san thuc so huu ton dn m Nh nuoc l
nguoi dai din chu so huu.
- V muc dch su dung, cng san duoc su dung v loi ch chung cua dt
nuoc, cua nhn dn.
- V ch d quan l, cng san duoc quan l theo quy dinh cua Nh nuoc.
O tm vi m, cng san duoc quan l thng nht theo php lut cua Nh
nuoc.
V quan l su dung (quan l vi m) cng san duoc Nh nuoc giao cho cc
co quan, t chuc hoc c nhn quan l su dung c thoi han theo ch d cua Nh
nuoc.
Moi su nhuong, bn, cho thu,cng san du phai dng quy dinh cua php
lut.
2. Vai tr cua cng san
Cng san c vai tr dc bit quan trong:
Mt l, cng san l ti san vt cht, cua cai cua dt nuoc, phan nh suc
manh kinh t cua dt nuoc, l tin d, yu t vt cht d Nh nuoc t chuc thuc
hin muc tiu pht trin kinh t d d ra.
Hai l, vic su dung, khai thc cc ti san cng c tc dung kch thch qu
trnh pht trin kinh t -x hi , tao ra nhung khoan thu lon cho ti chnh cng.
Hng nm ngun loi tu vic khai thc ti nguyn khong sancua dt nuoc d
tao nn phn thu rt lon v quan trong cho ngn sch Nh nuoc.
Ba l, ti san cng, dc bit l ti san trong cc co quan Nh nuoc phan nh
trnh d hin dai ho cua nn hnh chnh quc gia, hin dai ho hoat dng cng
so.
Bn l, b phn ti san cng thuc co so ha tng k thut v co so ha tng
x hi (duong x, cu cng, cc cng trnh thuy din, thuy loi, cc cng trnh vn
ho) phan nh tnh hin dai, trnh d d thi ho cua dt nuoc. Ti san cng
duoc hnh thnh trong nhung linh vuc ny l diu kin, nn tang cho su pht
trin cua dt nuoc theo con duong di ln vn minh, hin dai.
3. Phn loi cng san
C nhiu cch phn loai ti san cng. O dy chi gioi thiu cch phn loai
ti san cng theo di tuong quan l v su dung ti san bao gm:
- Ti san cng thuc khu vuc hnh chnh su nghip l nhung ti san cua
Nh nuoc giao cho cc don vi hnh chnh, su nghip quan l v su dung.
- Ti san cng duoc giao cho cc doanh nghip quan l v su dung.
- Ti san du tru Nh nuoc.
- Ti san thuc kt cu ha tng phuc vu loi ch cng cng.
- Dt dai v cc ti nguyn khc.
Mi loai ti san cng khc nhau c nhung yu t ring chi phi. Do vy,
cn c su nghin cuu, xem xt cu th tung loai ti san ny nhm tao lp co ch
quan l hiu qua nht cho tung loai ti san cng.
II- SJ CAN THIET , NGUYN TAC V YU CAU QUAN L
CNG SAN.
1. S cn thit quan l cng san
Quan l cng san l qu trnh tc dng v diu chinh vo su hnh thnh v
vn dng cua cng san nhm khai thc, su dung cng san mt cch c hiu qua
nht v loi ch cua dt nuoc.
Quan l cng san l mt tt yu, th hin qua mt s dim sau dy:
Mt l, cng san l ti san cua dt nuoc, cua nhn dn, do d vic quan l
tt d tao lp, khai thc v su dung cng san hiu qua l di hoi khch quan
trong qu trnh xy dung v pht trin dt nuoc. D l nhim vu quan trong cua
Nh nuoc o moi quc gia.
Hai l, cng san (dc bit l co so ha tng k thut v ha tng x hi) phan
nh su pht trin cua mi quc gia, mi dia phuong, mi vng. Nh nuoc cn c
k hoach tao lp, quan l, khai thc phn ti san cng ny mt cch hop l, dng
du, nhm dam bao su pht trin cn di cc vng, min, lnh th.
Ba l, cng san, dc bit l phn ti san cng trong cc co quan nh nuoc,
l phn vn hin vt cua co quan, duoc hnh thnh tu ngun chi tiu cng. D l
diu kin bao dam cho cc co quan nh nuoc thuc hin tt cc chuc nng, nhim
vu duoc giao. Quan l tt phn ti san cng trong cc co quan nh nuoc qua vic
mua sm, su dung, bao quan ti san cng, chng tht thot lng ph l di hoi
dng thoi l trch nhim, nghia vu cua tt ca moi cn b cng chuc trong cc co
quan nh nuoc.
Cui cng, quan l ti san cng l yu cu mong mun cua moi cng dn.
Tao lp, khai thc, su dung ti san cng c nghia kinh t, chnh tri, x hi to
lon. Uy tn cua Nh nuoc, cn b cng chuc Nh nuoc, mt phn rt lon duoc
cng dn dnh gi thng qua vic quan l, su dung ti san cng.
Trong tin trnh, cai cch nn hnh chnh quc gia, Dang v Nh nuoc ta rt
ch trong dn quan l cng san. Lut phng, chng tham nhung, php lnh cn
b cng chuc quy dinh rt r yu cu, diu kin su dung ti san cng cua cn b
cng chuc Nh nuoc.
2. Nguyn tc quan l cng san
Muc tiu quan l cng san l nhm tao lp, khai thc, su dung cng san mt
cch hop l, hiu qua tt nht cho qu trnh thuc hin cng nghip ho, hin dai
ho v pht trin dt nuoc, xy dung nn hnh chnh quc gia vung manh. D
dat duoc muc tiu nu trn, cng san duoc quan l theo cc nguyn tc sau dy:
Mot l, tap trung thong nhat.
Cng san l ti san quc gia phai duoc tp trung theo quy dinh php lut
thng nht cua Nh nuoc . Vic phn cp quan l cng san hin nay l nhm
phn cng trch nhim, nghia vu cho cc ngnh, cc cp quan l ti san cng
thuc ngnh, dia phuong theo lut php thng nht cua Nh nuoc. Tuyt di
khng phn chia ti san quc gia, ti nguyn dt nuoc, Nh nuoc giao quyn
quan l ti san cng cho cc ngnh, don vi l d thuc hin tt nhim vu chuc
nng duoc giao. Moi su chim dung cng san lm cua ring du l vi pham php
lut.
Hai l, theo k hoach
Quan l cng san phai trn co so k hoach d lp ra. Diu d c nghia l
vic khai thc cng san hin c, tao lp cng san moi, su dung cng san du theo
k hoach.
Quan l cng san theo nguyn tc k hoach cho php vic khai thc, su
dung cng san ph hop k hoach pht trin kinh t quc dn, tao lp su cn di,
hi ho trong quan l cng san, dc bit di voi ti nguyn khong san, cc cng
trnh thuy loi, thuy din
Tnh k hoach cho php cc co quan, don vi chu dng su dung c hiu qua,
hop l ti san quc gia. Nguyn tc ny chng khuynh huong tuy tin, tu do khai
thc, tao lp cung nhu su dung cng san.
Ba l, nguyn tc tit kim.
Cng san phai duoc quan l tt nhm bao dam su dung mt cch tit kim.
Tit kim o dy cn nhn thuc theo hai kha canh:
- Tit kim phai dp ung tnh hop l khi tao lp, khai thc v su dung cng
san .
- Tit kim phai dam bao hiu qua cua cng san
Vic quan l cng san phai tao diu kin d cng san phuc vu hop l v
hiu qua nht cho qu trnh xy dung, pht trin dt nuoc, phuc vu tt qu trnh
cai cch nn hnh chnh quc gia v phuc vu cho vic quan l v diu hnh dt
nuoc cua Nh nuoc.
3. Yu cu quan l cng san
Vic quan l cng san ph hop phai thuc hin cc yu cu chu yu sau:
Mot l, ph hop voi k hoach pht trin kinh t - x hi cua dt nuoc cung
nhu cc ngnh, dia phuong .
- Di voi nhm cng san l ti nguyn khong san, dt dai, sng ngi, ao
h, vng bin, vng troivic khai thc, su dung phai theo quy hoach, k hoach
pht trin kinh t x hi cua dt nuoc, ngnh v dia phuong . Diu d cho php
khai thc su dung cng san hop l, hi ho, cn di giua cc vng, cc ngnh
trong ca nuoc.
- Di voi nhm cng san phuc vu cho cng dng nhu duong s, cu cng,
cng trnh thuy loi, thuy din, cng trnh vn ho x hi vic tao lp du tu
xy dung cung nhu khai thc su dung phai theo k hoach pht trin kinh t x
hi tung thoi ky, o tung dia phuong. Thuc t d chung minh rng su khng ph
hop voi k hoach tao nn su lng ph, tht thot, xung cp cua ti san cng.
- Di voi ti san cng trong cc co quan nh nuoc l yu t vt cht d
cc co quan ny thuc hin tt chuc nng, nhim vu duoc giao - vic quan l cng
san phai ph hop voi k hoach hoat dng cua don vi. Vic quan l cng san theo
k hoach cho php ti san cng pht huy tt vai tr cua mnh; nguoc lai dy s l
ngun gc tham nhung, tiu cuc, tht thot, lng ph ti san cua Nh nuoc .
K hoach mua sm v su dung ti san cng l mt b phn trong k hoach
cua don vi, cua ngnh, dia phuong v cua nn kinh t quc dn.
Hai l, vic quan l cng san phai duoc xc dinh cu th, chi tit tu chu th
dn di tuong quan l.
Khi xc dinh di tuong quan l phai cu th v pham vi, thoi gian, khng
gian, s luong, khi luong. Dng thoi khi phn cng cu th cho cc don vi,
ngnh quan l cung phai quy dinh r rng, cu th v trch nhim quan l. Yu
cu ny cho php xo bo tnh trang nhiu don vi, c nhn cng quan l mt di
tuong cng san .
Yu cu cu th di hoi khi phn cng quan l cn xem xt cu th nng luc
cua tung don vi, c nhn. Diu d, cho php giao cng san cho co quan, don vi
hay c nhn no phai ph hop voi kha nng quan l cua co quan, don vi hay c
nhn d. Thuc t cho thy rng, nu khng cu th, chi tit khi phn cng trong
quan l cng san s tao diu kin cho su lng ph trong su dung cng san , lm
hu hong, tht thot cng san.
Ba l, quan l cng san phai gn voi trch nhim vt cht cua c nhn quan
l.
Cng san l ti san cua dt nuoc, cua nhn dn. Trong qu trnh khai thc,
su dung, cng san duoc giao cho tung co quan, c nhn phu trch. Nhm nng
cao trch nhim cua c nhn, cn thng qua php lut d gn trch nhim vt
cht di voi c nhn, don vi thuc hin quan l. Vic su dung, khai thc cng san
phai theo php lut, ch d v quy ch cua co quan. Bn canh d, d cao trch
nhim vt cht di voi c nhn duoc giao quyn quan l truc tip cung nhu co
quan, don vi duoc giao quan l.
Gn lin voi trch nhim vt cht cn c ch d khen thuong bng vt cht
thoa dng nhm kch thch tnh tch cuc, sng tao, tinh thn trch nhim cua co
quan, c nhn truc tip quan l ti san cng.
Thuc hin yu cu ny cho php trnh duoc hai khuynh huong:
- Cng san l cua chung khng ai chiu trch nhim, dn dn vic su dung,
khai thc bua bi gy nn hu hong, tht thot.
- Bin cng san thn cua ring c nhn. Dy l hin tuong dc quyn, dc
loi su dung ti san cng bua bi trong cn b cng chuc Nh nuoc .
Bon l, quan l cng san phai dp ung yu cu cng khai. Yu cu cng
khai trong quan l cng san phai thuc hin cc vn d chu yu:
- Cng khai v lut php, ch d, quy ch khai thc su dung cng san tu
nhung ti san lon nhu ti nguyn dn nhung ti san nho nhu my tnh, my fax,
bn lm vic
- Cng khai ch d ti chnh v khai thc su dung cng san . Chng han
cng khai v thu ti nguyn, thu dt, ph duong b, ph cu phVic cng
khai ny nhm tao diu kin cho moi cng dn, t chuc c lin quan hiu bit d
chu dng thuc hin.
- Cng khai v ch d su dung ti san cng trong co quan nh nuoc . Chng
han ch d xe cng, din thoai, nh cua.di voi tung di tuong cn b cng
chuc. Vic cng khai ny cho php han ch tnh trang tham nhung, dc quyn,
dc loi cua cn b khi su dung ti san cng.
Yu cu cng khai trong quan l ti san cng cho php thuc hin duoc co
ch dn bit, dn kim tra trong quan l cng san . Dy cung l yu t dam bao
dn chu trong cng tc quan l Nh nuoc ni chung v quan l cng san ni
ring.
III. QUAN L TI SAN TRONG CC CO QUAN NH NUC
Cng san theo dc dim hnh thnh v tnh cht su dung duoc chia lm
nhiu loai. Ngoi nguyn l quan l chung, mi loai cng san c co ch ring
ph hop voi dc dim hnh thnh v tnh cht su dung.
Trong phn ny chng ta chi tp trung nghin cuu vic quan l ti san cng
trong cc co quan nh nuoc .
1. Ti san cng trong cc co quan nh nuc
Ti san cng trong cc co quan nh nuoc l nhung ti san duoc hnh thnh
tu cc ngun:
- Duoc co quan chu quan giao khi thnh lp nhu dt dai, nh cua, cc
phuong tin lm vic
- Duoc mua sm theo quy dinh tu ngun ngn sch cua co quan.
- Duoc cp pht b sung, ti tro thm trong qu trnh hoat dng .
- Duoc cc t chuc quc t ti tro.
- Qu biu, tng cho don vi, co quan
D hnh thnh tu nhung ngun no th ti san trong cc co quan nh nuoc
du thuc so huu ton dn m Nh nuoc l dai din chu so huu. Ti san d duoc
Nh nuoc giao cho don vi quan l su dung d thuc hin chuc nng, nhim vu
duoc giao.
Ti san cng trong cc co quan nh nuoc bao gm nhiu chung loai phong
ph v da dang. Xut pht tu yu cu quan l, c th phn loai ti san cng cn
cu vo dc dim tiu hao cua ti san :
- Loai ti san tiu hao: L loai ti san khi d qua su dung lm mt tnh cht,
hnh dang, tnh nng ban du cua vt. V du: giy, muc, d n, thuc ung
- Loai ti san khng tiu hao: L loai ti san d d qua su dung m co ban
vn giu duoc tnh cht, hnh dang, tnh nng ban du. Nhung ti san ny duoc su
dung nhiu ln, khu hoa trong thoi gian di. D l nhung ti san c dinh gm:
dt dai, nh cua, kin trc,xy dung, my mc, thit bi, phuong tin vn tai,
phuong tin truyn dn; dung cu lm vic; sc vt lm vic, sc vt cho san
phm (nu c); cy lu nm, cc ti san cng khc
Ti san cng trong co quan nh nuoc l ngun luc, diu kin vt cht bao
dam cho don vi hnh thnh. Thuc hin tt chuc nng, nhim vu duoc giao, l co
so d don vi tn tai, pht trin. Quan l tt ti san cng c nghia kinh t chnh
tri x hi to lon khng chi di voi co quan m voi ton x hi.
2. Ni dung quan l ti san cng trong cc co quan nh nuc
Ti san cng trong cc co quan nh nuoc duoc quan l theo khu:
- Qu trnh hnh thnh ti san cng.
- Khai thc, su dung ti san cng.
- Kt thc su dung ti san cng.
2.1 Quan l qu trnh hnh thnh ti san cng trong co quan nh nuc
Mot l, khi co quan duoc thnh lp, cng voi quy dinh chuc nng, nhim
vu, t chuc, co quan duoc cp mt s ti san ban du nht dinh d lm cng so
v phuong tin lm vic bao gm: dt dai, nh cua, phuong tin di lai phuong
tin l vicCo quan c ton quyn su dung cc ti san ny d thuc hin nhim
vu duoc giao.
Bn canh ti san duoc cp, co quan c k hoach mua sm ti san ban du tu
ngun ngn sch co quan. Nhung ti san ny duoc quan l theo quy ch do co
quan xy dung trn co so ch d cua Nh nuoc v dc th hoat dng cua co
quan. Quy ch ny duoc thao lun dn chu, cng khai.
Tung loai ti san duoc giao cho cc don vi, c nhn chiu trch nhim truc
tip phu trch quan l, khai thc su dung cn duoc cng b cng khai cho tt ca
cng chuc trong co quan bit d thuc hin kim tra, gim st.
Hai l, vic mua sm b sung ti san
Ti san co quan duoc mua sm b sung, hng nm du thuc hin thng qua
k hoach hng nm.
Theo quy trnh k hoach, cc don vi trong co quan lp du tr d nghi mua
sm. Co quan tp hop du tr cua cc don vi dua vo k hoach ngn sch hng
nm.
Cn cu vo k hoach ngn sch d t chuc mua sm ti san cua co quan.
Trong cng tc quan l cn ch l chi duoc mua sm ti san d duoc ghi
vo k hoach. Tuyt di khng thuc hin cc nhu cu ngoi k hoach. Tru cc
truong hop duoc cp chu quan b sung, cc t chuc quc t ti tro, c qu biu,
tng
2.2 Quan l qu trnh khai thc, su dng, bao quan ti san
Dy l khu c nghia quan trong trong vic pht huy ht hiu qua cua ti
san cng. Quan l o khu ny cn tp trung xu l mt s vn d chu yu sau:
- Giao ti san cho cc don vi, c nhn truc tip chiu trch nhim quan l, su
dung, bao quan.
- Xy dung v ban hnh ni quy, quy ch su dung ti san cng.
- C su kim k dt xut v dinh ky di voi ti san cng trong co quan. Qua
kim k, dnh gi s luong, cht luong ti san cng.
- Thuong xuyn kim tra qu trnh su dung, bao quan ti san cng.
- Xu l cc truong hop rui ro xay ra c lin quan dn ti san cng cua cc
co quan.
Ti san cn duoc sua chua, bao dung theo yu cu k thut v dc dim
su dung. Moi su sua chua, bao dung phai c k hoach v theo lich trnh k
thut su dung. Trnh moi su tuy tin trong sua chua, bao dung ti san . Dng
thoi cn tun thu quy dinh cht ch v quan l ti chnh di voi hoat dng ny.
Kt thc qu trnh su dung ti san cng:
Ti san cng ht ky su dung, d khu hao ht hoc di moi k thut duoc
tin hnh thanh l. Qu trnh thanh l phai tun thu dng cc quy dinh php lut
nhu sau:
- Thnh lp ban quan l
- Cn cu vo dc dim k thut, gi tri ti san cn lai d lua chon phuong
thuc thanh l ph hop:
+ Thanh l theo hnh thuc bn du gi. Thuong duoc p dung di voi cc
ti san c gi tri lon nhu my mc, thit bi phuong tin vn tai duoc di moi k
thut.
+ Thanh l theo hnh thuc quy dinh gi. Thuong duoc p dung di voi cc
ti san c gi tri thp, d khu hao ht song cn su dung duoc. Hnh thuc thanh
l ny thuong duoc cn b cng chuc trong ni b co quan.
D hnh thuc no cung phai duoc cng b v thuc hin cng khai. Dng
thoi phai tun thu nghim ngt ch d quan l ti chnh. O dy trnh tnh trang
dc quyn, dc loi cua mt s cn b lnh dao co quan khi thanh l ti san cng.
2.3. Mt s ni dung chu yu di mi quan l ti san cng trong co quan
nh nuc
Cng voi tin trnh cai cch nn hnh chnh quc gia, cai cch quan l ti
chnh cng, di moi quan l ti san cng trong cc co quan nh nuoc, cn tp
trung thuc hin mt s ni dung chu yu sau:
Mot l, hon thin cc tiu chun, dinh muc su dung ti san cng trong cc
co quan nh nuoc, dc bit l cc phuong tin di lai, cng cu lm vic nhm
bao dam tit kim, hiu qua, chng lng ph, tiu cuc tham nhung
Hai l, tng cuong kim tra, kim sot di voi vic quan l su dung ti san
cng trong cc co quan nh nuoc. Trong d, cn xy dung co ch dam bao su
kim tra, kim sot cua dn (co quan dn cu cung nhu moi cng dn) di voi
vic su dung ti san cng.
Ba l, co ch php l, voi tnh rn de manh di voi cc c nhn, lnh dao
cung nhu cc cng chuc truc tip quan l, su dung bao quan ti san cng v su
tht thot ti san cng trong co quan nh nuoc.
Bon l, di moi cng tc thm dinh chu truong du tu xy dung, mua sm
ti san cua co quan nh nuoc. Bao dam ct bo nhung nhu cu du tu xy dung,
mua sm ti san vuot qu chi tiu chun dinh muc, tht su chua cn thit. Kin
quyt khng thanh ton, quyt ton cc khoan chi v du tu, mua sm ti san
ngoi du ton ngn sch duoc duyt.
Nm l, kin quyt xu l dut dim cc truong hop su dung ti san cng sai
muc dch hoc chua su dung. Diu phi cc ti san bao dam dua vo su dung
hop l, hiu qua .
Su l, xy dung quy ch nhm phn dinh r quyn han v trch nhim vt
cht cua cc thu truong B, ngnh, dia phuong, don vi v vic quan l ti san
cng trong co quan nh nuoc
Dng thoi, kin ton t chuc b my quan l ti san cng tu Trung uong
dn cc co so nhm tao nn su phi hop nhip nhng cung nhu quy dinh r rng
trch nhim, nghia vu, quyn han cua tung cp, c nhn trong quan l ti san
cng o cc co quan nh nuoc.
---------------------------------------------------------------------------------------

TaiLieumon hanhchinhNN 1

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

TaiLieumon hanhchinhNN 1

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

http://www.taichinhungdung.

You might also like