Thicong 6833

GIAO TRNH MN HOC KY THUT THI CNG I
1
TRNG I HC BCH KHOA
KHOA XY DNG DN DNG V CNG NGHIP
B MN THI CNG

GIO TRNH MN HC
K THUT THI CNG I
(Gio trnh dnh cho chuyn ngnh Xy dng DD & CN)

L KHANH TOAN

Lu hnh ni b


2
MUC LUC

Trang
PHN I. CNG TAC THI CNG T
Chng I. Khai nim chung v cng tac t 4
1.1. Cac loai cng trnh va cng tac t 4

1.2. Nhng tnh cht ky thut cua t va s anh hng cua
no n ky thut thi cng t 5
1.3. Phn cp t 10
Chng II. Xac djnh khi luong cng tac dt 12

2.1. Xac nh kch thc cng trnh bng t va phng
phap tnh khi lng cng tac t 12
2.2. Tnh toan khi lng cng tac t theo hnh khi 14
2.3. Tnh toan khi lng cng tac t trong san bng 18
Chng III.

Cng tac chun bj va phuc vu thi cng phn ngm cng
trinh 26
3.1. Cng tac chun b mt bng thi cng 26
3.2. Ha mc nc ngm 27
3.3. nh v cng trnh 34
3.4. Chng vach t h ao 36
Chng IV. Ky thut thi cng t 40
4.1. Thi cng t bng phng phap thu cng 40
4.2. Thi cng ao t bng c gii 41
4.3. Lam t bng may ui 48
4.4. Thi cng t bng may cap 52
Chng V. Thi cng p t 58
5.1. Thi cng p t 58
5.2. Thi cng m t 59
Chng VI. Thi cng dong coc va van cu 70
6.1. Cac loai coc va van c 70
6.2. Thit b ong coc va van c 74
6.3. Chon bua ong coc 76
6.4. Cac qua trnh thi cng ong coc 77
6.5. Ky thut ong van c g, van c thep 79

6.6. Nhng tr ngai thng gp trong thi cng ong coc,
nguyn nhn va bin phap khc phuc 80
ChngVII. Thi cng n min trong xy dung 83
7.1. Ban cht cua s n - cac loai thuc n 83
7.2. Cac dung cu va cac phng phap gy n 84
7.3. Tac dung cua n mn 85

3
Trang
7.4. Tnh toan lng thuc n 88
7.5. Cac phng phap n mn 89

PHN II. CNG TAC B TNG VA B TNG CT
THEP TOAN KHI
M u

94
Chng VIII. Cng tac van khun ct chng va san thao tac 96

8.1. Muc ch - nhng yu cu ky thut i vi van khun
ct chng va san thao tac 96
8.2. Phn loai van khun 97
8.3. Van khun lun lu 99
8.4. Van khun di ng 105
8.5. Thit k van khun 109
8.6. Nghim thu van khun 112
8.7. Thao d van khun 113
Chng IX. Cng tac ct thep 114
9.1. c im cng ngh va phn loai thep trong xy dng 114
9.2. Gia cng ct thep 115
9.3. Gia cng nn thng, o, ct, un ct thep 117
9.4. Ni ct thep 120
9.5. t ct thep vao van khun 122
9.6. Nghim thu ct thep 123
Chng X. Cng tac b tng 125
10.1. Cng tac chun b vt liu 125
10.2. Xac nh thanh phn cp phi 125
10.3. Cac yu cu i vi va b tng 126
10.4. Ky thut va cac phng phap trn b tng 126
10.5. Vn chuyn va b tng 128
10.6. Cng tac b tng 133
10.7. Mach ngng trong thi cng b tng toan khi 137
10.8. m btng 140

10.9. Bao dng b tng - sa cha khuyt tt sau khi
b tng 145
Tai liu tham khao


4
PHN I
CNG TAC THI CNG T

CHUONG I. KHAI NIM CHUNG V CNG TAC DT

1.1. CAC LOAI CNG TRINH VA CNG TAC DT
1.1.1. Cac loai cng trinh bng dt
1. Theo muc dich su dung
Theo muc ch s dung, cng trnh bng t c chia thanh 2 loai: cng trnh
bng t va cng tac t phuc vu cac cng tac khac.
+ Cng trnh bng t: , p, knh mng, nn ng...(thng co khi
lng ln).
+ Cng tac t phuc vu cac cng tac khac: H mong, ranh t ng ng...
2. Theo thoi gian su dung
Theo thi gian s dung, cng trnh bng t c chia thanh 2 loai: cng trnh
s dung lu dai va cng trnh s dung ngn han.
+ Cng trnh s dung lu dai: nn ng b, nn ng st, , p, knh,
mng...
+ Cng trnh s dung ngn han: h mong, ranh t ng ng...
3. Theo hinh dang cng trinh
Theo hnh dang, cng trnh bng t c chia thanh 2 loai: cng trnh t chay
dai va cng trnh t tp trung.
+ Loai cng trnh t chay dai: Cac cng trnh chay dai nh nn ng, , p,
knh, mng...
+ Loai cng trnh t tp trung: Cac cng trnh t dang tp trung nh h mong
tru, h mong be, san mt bng...
1.1.2. Cac loai cng tac dt
Trong thi cng t co cac loai cng tac t nh sau:
1. Dao
+ ao la ha cao trnh mt t t nhin xung n cao trnh thit k.
+ thi cng ao t ta co th dung bin phap ao t bng thu cng, ao bng
may hay kt hp ca hai...
+ Th tch t ao thng c qui c du dng (V
+
)

V
+
V
-
Phn t ao
Phn t p
Hinh 1-1. Qui c du KL t ao, p

5
2. Dp
+ p la nng cao trnh mt t t nhin n cao trnh thit k. V du p t b
, p nn ng...
+ Tng t nh ao, p ta cung co th ap dung bin phap p bng thu cng hay
p bng c gii. Co th dung may ao ao t va trc tip vao ni cn p, hay
dung cac t vn chuyn t n vao ni cn p, cung co th dung may ui vn
chuyn t p.
+ Cng tac p t cn phai c thc hin xen ke vi cng tac m t.
+ Th tch t p thng c qui c mang du m (V
-
)
3. San
+ San la lam phng mt din tch mt t, bao gm ca ao t va p t. V du
san mt bng cua mt sn vn ng hay mt khu vui chi, th thao...
+ Da vao tng khi lng t ao va t p cn cho qua trnh san ta co cac
dang san mt bng nh sau:
- San mt bng theo iu kin cn bng ao p. Trng hp nay tng khi
lng t ao bng tng khi lng t p V
+
= V
-
.
- San mt bng theo cao trnh sau khi san (H
o
) cho trc. Trng hp nay co
th phai ly bt t i ni khac (V
+
> V
-
) hay phai thm t vao (V
+
< V
-
).

- San mt bng sau khi thm vao cng trnh hoc ly bt t cng trnh mt
khi lng t cho trc.
4. Boc
+ Boc la ly mt lp t (khng s dung ) trn mt t t nhin nh lp t mun,
t nhim... i ni khac. Boc la ao t nhng khng theo mt cao nht nh ma
phu thuc vao day cua lp t ly i.
5. Lp
+ Lp la lam cho ch t trung cao bng khu vc xung quanh. Lp la p nhng
day lp t p phu thuc vao cao trnh cua mt t t nhin cua khu vc xung
quanh.
6. Dm
+ m la truyn xung t nhng tai trong co chu ky nhm ep y khng kh,
nc trong t ra ngoai, lam tng cht, tng mt hat trong 1 n v th tch, tao
ra mt kt cu mi cho t .

1.2. NHUNG TINH CHT KY THUT CUA DT VA SU ANH HUONG CUA NO
DN KY THUT THI CNG DT
1.2.1. Khai nim
t la vt th rt phc tap v nhiu phng din, co rt nhiu tnh cht (c, ly,
hoa...) a c noi n trong C hoc t. Trong gii han chng trnh ta ch cp n
mt s tnh cht cua t anh hng nhiu n ky thut thi cng t. Nhng tnh cht
nay goi la tnh cht ky thut cua t nh : Trong lng ring, m, dc t nhin,

6
ti xp, Lu tc cho phep...
1. Trong luong ring cua dt
* nh ngha
Trong lng ring (TLR) la trong lng cua mt n v th tch t, ky hiu la
* Cng thc xac nh
=
V
G
(T/m
3
, Kg/cm
3
...)
G: la trong lng cua mu t th nghim (T, kg...).
V: th tch cua mu t th nghim (m
3
, cm
3
...).
* Tnh cht
Trong lng ring cua t th hin s c chc cua t. t co TLR cang ln th
cang kho thi cng, cng lao ng chi ph thi cng cang cao.
2. D m cua dt
* nh ngha
m cua t la ty l phn trm (%) cua trong lng nc cha trong t trn
trong lng hat cua t, ky hiu la W.
* Cng thc xac nh
W = (%) 100 x
G
G
kh
c n

Hay W = (%) 100 x
G
G G
kh
kh w

G
nc
: la trong lng nc cha trong mu t th nghim.
G
W
: la trong lng t nhin cua mu t th nghim.
G
kh
: la trong lng kh cua mu t th nghim.
* Tnh cht
+ m anh hng n cng lao ng lam t rt ln. t t qua hay kh qua
u lam cho thi cng kho khn .
Vi du: Trong thi cng ao t, nu t kh cng qua th ao c t cn tac
dung mt lc ao phai ln hn, nu ao bng may th hao ph v nhin liu, thi gian
tng ln, con nu ao bng thu cng th nng sut ao giam. Trng hp t qua t,
di tac dung cua cac tac nhn nh lc ao t, ngi i lai ... lam cho t ri ra, s
bam dnh gia cac hat khng con na, nhiu loai t ta o thanh bun, gy kho khn rt
nhiu trong vic ao cung nh vn chuyn t, v sinh ay h mong...
+ m cua t anh hng rt ln n cng tac thi cng t. i vi mi loai
t, co mt m thch hp cho thi cng t.
+ Cn c vao m ngi ta chia t ra ba loai:
- t kh co m W <5%.
- t m co m 5% W 30%.
- t t co m W >30%.

7
+ Theo kinh nghim co th xac nh gn ung trang thai m cua t bng cach
bc t ln tay nm cht lai ri bung ra, nu:
- t ri ra la t kh.
- t gi c hnh dang nhng tay khng t la t m (deo).
- t dnh bt vao tay hay lam tay t la t t.
3. D dc tu nhin cua mai dt
* nh ngha
dc t nhin cua mai t la goc ln nht cua mai t khi ao hay khi p ma
khng gy sut l t, ky hiu la i.

Vi du: Khi ta mt ng t th t se chay dai ta o thanh mt mai dc so vi
H
1
m
1
Tai trong

2
H
m
2
Hinh 1-2. dc t nhin cua mai t

Phn t
b sut l

Mai dc
cn ao
H
q
G
Mt trt
t nhin
B
Hinh 1-3.
a) Mai dc t ng
b) Phn t gy sut l mai t thng
ng
c) Tnh toan dc
a)
b)
c)

8
mt t nm ngang. Cung loai t o, ta mt ng t cao hn th ta cung co mt
mai dc nh vy, ta goi goc dc nay goi la goc dc t nhin cua mai t.
Khi ta ao mt h ao co mai t thng ng, n mt su nao o cac b h se sut
l, tao thanh nhng b t co goc dc so vi mt phng nm ngang ( <90
o
).
B
H
tg i = = Trong o:
: goc cua mt trt
H: chiu su h ao
B: chiu rng chn mai dc
Ngc lai vi dc, ta co soai mai dc hay h s mai dc:
= = = g cot
H
B
i
m
1

* Tnh cht
+ dc t nhin cua t phu thuc vao:
- Goc ma sat trong cua t.
- dnh cua nhng hat t.
- Tai trong tac dung ln mt t.
Vi du: Cung mt loai t, nu ao hai h mong co su bng nhau, nhng h
mong co tai trong tac dung ln mai t ln hn se co h s mai dc ln hn.
m
2
> m
1
hay
2
<

1
- Chiu su cua h ao. Cang ao su cang d gy sut l, v trong lng lp
t trn mt trt cang ln cang ln.
+ dc t nhin cua t anh hng rt ln n bin phap thi cng ao, p t.
Bit c dc t nhin cua t ta mi ra bin phap thi cng phu hp va co hiu
qua va an toan.
+ Khi ao t nhng h tam thi nh cac h mong cng trnh, cac ranh ng
ng... th dc mai t khng c ln hn dc ln nht cho phep cua bang sau:

D dc cho phep (i)
Loai dt
h = 1,5m h = 3m h = 5m
t p 1 : 0,6 1 : 1 1 : 1,25
p cat 1 : 0,5 1 : 1 1 : 1
Cat pha 1 : 0,75 1 : 0,67 1 : 0,85
t tht 1 : 0 1 : 0,5 1 : 0,75
t set 1 : 0 1 : 0,25 1 : 0,5
Set kh 1 : 0 1 : 0,5 1 : 0,5

4. D toi xp

9
` nh ngha
ti xp la tnh cht thay i th tch cua t trc va sau khi ao, ky hiu la .
* Cng thc xac nh

(%) x
V
V V
O
O
100
=
V
O
: th tch t nguyn th.
V: th tch cua t sau khi ao ln.
* Tnh cht
+ Co hai h s ti xp:
- ti xp ban u
o
: la ti xp cua t ma khi ao ln cha m nen.

ng.th
ng.th
c
o
V
V V
=

- ti xp cui cung
e
: la ti xp cua t ma khi ao ln t a c
m nen cht.
ng.th
ng.th
e
V
V V
=
Trong o:V
c
, V
, V
ng.th
la th tch t ao ln cha m, a m, nguyn th.
+ t cang rn chc th ti xp cang ln do o thi cng cang kho khn.
+ t xp rng ti xp nho, co trng hp ti xp co gia tr m.
Vi du: t cha qua nhiu nc hay kh ( t qua rng, xp) khi ao ln nc,
kh thoat ht ra ngoai, cac hat t dch chuyn lai gn nhau hn ( rng giam xung)
nn th tch giam: V<V
ng.th
=> V - V
O
< 0 => < 0.
5. Luu tc cho phep
` nh ngha: Lu tc cho phep la tc ti a cua dong chay ma khng gy xoi l
t.
` Tnh cht
+ t co lu tc cho phep cang ln th kha nng chng xoi mon cang cao.
+ i vi cac cng trnh bng t tip xuc trc tip vi dong chay nh p, knh,
mng... ta cn phai quan tm n tnh cht nay khi chon t thi cng. i vi nn
cng trnh cn quan tm n tnh cht nay co cac bin phap phong chng s cun
tri cua t khi co dong chay chay qua.
+ Mun chng xoi l th lu tc dong chay khng c ln hn mt gia tr ma tai
o cac ha t t bt u b cun theo dong chay. Mi mt loai t khac nhau se co mt
lu tc cho phep khac nhau, sau y la lu tc cho phep cua mt s loai t:
- t cat co lu tc cho phep v
cp
= 0,45 - 0,8 (m/s).
- t tht chc co lu tc cho phep v
cp
= 0,8 - 1,8 (m/s).

10
- t a co lu tc cho phep v
cp
= 2,0 - 3,5 (m/s).
+ Khi thi cng cac cng trnh gp dong chay co lu tc ln hn lu tc cho phep
ta phai tm cach giam lu tc dong chay bao v cng trnh hoc khng cho dong
chay tac dung trc tip ln cng trnh (bng cach chia nho dong chay, giam dc cua
mt t, p b , chuyn hng dong chay... ).

1.3. PHN CP DT
1.3.1. Cp dt
+ Cp t la mc phn loai da trn mc kho hay d khi thi cng hay la mc
hao ph cng lao ng (thu cng hay c gii) nhiu hay t. Cp t cang cao cang
kho thi cng hay hao ph cng lao ng cang nhiu.
+ Trong thi cng vic xac nh cp t la rt quan trong. Mi mt loai cp t
ng vi mt loai dung cu hay may thi cng, do o vic xac nh cp anh hng trc
tip n nng sut thi cng va hiu qua kinh t cua cng trnh.
1.3.2. Phn loai cp dt
1. Phn loai cp dt theo phuong phap thi cng thu cng

Cp dt Tn dt Cng cu tiu chun d xac djnh
I
- t phu sa, cat bi, t hoang th,
t sut l...
- t a set, a cat, t nguyn th co
ln r cy...
- t cat, t mun co ln soi a...
Dung xeng cai tin ap bnh
thng a ngp xeng, hoc n
manh tay xuc c.
II
- t set, t set pha cat ngm nc
nhng cha thanh bun, t mu
mn, t mt sn i co nhiu co
cy sim...
- t mt sn i co t soi, t set
pha soi non...
Dung mai xn c hoc dung
cuc ban cuc c.
III
- t set, t nu cuc ra c nhiu
cuc nho, t mt , mt ng cu,
t mt sn i co ln soi a...
- t i ln tng lp soi a, t mt
ng, a dm hoc ng t rai
manh sanh, gach vun...
Dung cuc ban cuc chi tay,
dung cuc chim to li hoc nho
li nng n 2,5kg ao.
IV
- t ln a tang, t mt ng nha
hong, t ln a bot...
- t soi o rn chc...
Dung cuc chim nho li nng
>2,5kg hoc xa beng, choong mi
ao c


11
2. Phn loai cp dt theo phuong phap thi cng co gioi
Da vao sc tiu hao nng lc cua may hoc theo nng sut cua may ao gau
n, ta chia thanh bn cp sau:

Cp dt Tn dt
I
t bun khng ln r cy, t trng trot, hoang th co m thin
nhin. t cat pha set, t cat cac loai, cat ln soi cui, cac loai cui
co ng knh hat < 80mm.
II
t bun co r cy, t trng trot co ln soi a. t tht quach. t
set pha cat cac loai hoc set ln soi cui. Cac loai cui co ng
knh >80mm.
III
t set chc nng, t set co ln nhiu soi cui. Cac mun rac xy
dng a kt dnh.
IV
t set rn chc. Hoang th rn chc. Thach cao mm. Cac loai t
a a c lam ti ln.


12
CHUONG II. XAC DJNH KHI LUONG CNG TAC DT

2.1. XAC DJNH KICH THUOC CNG TRINH BNG DT VA PHUONG PHAP
TINH KHI LUONG CNG TAC DT.
2.1.1. Xac djnh kich thuoc cng trinh bng dt
1. Muc dich
+ Vic tnh toan khi lng cng tac t co y ngha quan trong trong vic thit k
va thi cng cac cng trnh lin quan n cng tac t.
+ V mt thit k, tnh c khi lng cng tac t mi tnh c d toan cac
cng trnh lin quan n cng tac t, tnh c s cng hoc s ca may cn thit
hoan thanh cng vic va tnh c gia thanh thi cng.
+ V mt thi cng, vic xac nh khi lng cng tac t bit c khi lng
cng vic, t o xac nh phng phap thi cng t cho phu hp. T khi lng cng
tac t xac nh c, n v thi cng tin hanh phn tch la chon bin phap, thit b
thi cng cho phu hp, at hiu qua cao nht.
+ Cng trnh bng t thng co kch thc rt ln theo khng gian nh cac cng
trnh , p, nn ng, knh mng... v vy, vic xac nh kch thc nu b sai
lch se dn n kt qua tnh toan sai khi lng cng tac t, lam anh hng n kt
qua tnh toan d toan cng trnh, dn n sai lch trong t chc thi cng, lam cho vic
thi cng cng trnh kem hiu qua. Do o vic xac nh kch thc cng trnh bng t
mang mt y ngha rt ln.
+ Mi dang cng trnh bng t khac nhau se co cach xac nh kch thc khac
nhau. Sau y ta xac nh kch thc cho hai dang cng trnh bng t thng gp
trong thc t thi cng la loai cng trnh bng t (nh , p, nn ng, knh,
mng...) va loa i cng trnh phuc vu (nh cac h mong, ranh t ng ng...).
2. Nguyn tc tinh toan
+ Da vao cac cng thc hnh hoc khi cng trnh co dang khi n gian ro rang.
+ Phn chia cng trnh co hnh
dang phc tap thanh nhng khi hnh
hoc n gian va ap dung cac cng
thc hnh hoc a co.
+ Khi cng trnh co hnh dang
qua phc tap khng th phn chia
thanh cac khi hnh hoc n gian th
tin hanh phn chia cng trnh thanh
nhng khi hnh hoc gn ung tnh
toan.
3. Kich thuoc cac cng trinh bng
dt
+ i vi nhng cng trnh nay
h
m
b
m
a
Hinh 2-1. V du xac nh kch
thc cng trnh t

13
th kch thc tnh toan khi lng t ung bng ung kch thc cng trnh.
Vi du : tnh toan khi lng t cho mt con knh co chiu dai la L va tit
din cua con knh nh hnh 2-1.th kch thc dung tnh khi lng thi cng t la:
+ Chiu dai cua knh la: L
+ Tit din ngang: la tit din cua hnh thang co ay ln la a, ay be la b, chiu
cao la h va soai mai dc la m.
4. Kich thuoc nhung cng trinh phuc vu
i vi nhng cng trnh dung phuc vu thi cng nhng cng trnh khac nh
h mong, ranh t ng ng... khi lng cng tac t phu thuc vao bin phap thi
cng, tnh cht cua t va chi u su h ao quyt nh h s mai dc cua h ao.
Nu bin phap thi cng la thu cng th kch thc cua h ao phai ly ln hn
kch thc tht cua cng trnh ti thiu 0,3m - 0.5m v mi bn thao tac trong thi
cng nh ghep van khun, chng van khun... hoc khi cac h mong gp nc
ngm hay thi cng trong mua ma, thoat nc trong h mong, ta cn tao mt ranh
xung quanh h mong, do o kch thc ay h mong ln hn kch thc cng trnh mt
a
m
b
m
b
d
a
c
b
tc
b
tc
H
a
m
m
c
h
h
btl
Hinh 2-2. Xac nh kch thc cng trnh t phuc vu thi cng

14
khoang u tao ranh thoat nc va thi cng.
Vi du : Xac nh kch thc h ao cho mt mong cng trnh co thc ay F =
a
m
x b
m
, chiu su chn mong la h.
+ Cn c vao cp t va chiu su chn mong h xac nh h s mai dc (
soai) m.
+ Chiu su h ao c xac nh theo cng thc:
H = h + h
btl
. (2.1)
Trong o :
h: su t mong (ly theo thit k).
h
btl
: cao lp btng lot ( h
btl
= 100mm).
+ Xac nh kch thc ay h ao:
a = a
m
+ 2b
tc
(2.2)
b = b
m
+ 2b
tc
Trong o:
a, b: chiu dai, chiu rng ay h ao.
b
tc
: khoang cach thi cng (b
tc
300mm).
+ Xac nh kch thc ming h ao :
c = a + 2mH (2.3)
d = b + 2mH
Trong o:
c, d: chiu dai, chiu rng ming h ao.
Nu thi cng bng c
gii th kch thc cua h ao
phai ly ln hn kch thc
tht cua cng trnh t 2 - 5m,
tuy theo loai may thi cng.

2.2. TINH TOAN KHI
LUONG CNG TAC DT
THEO HINH KHI
2.2.1. Cac dang hinh khi
thuong gp
Cac cng trnh bng t
co dang hnh khi thng gp
la: h mong, khi t p.
tnh th tch mt h
mong nh hnh ve, ta chia h
mong thanh nhng hnh khi
nho . Cach chia nh sau:
+ Ta chia hnh khi thanh nhiu hnh khi nho, mi hnh khi co hnh dang ging
H
a
b
c
d
A
B
C
D
A
B C
D
V
1
V
3
V
2
V
4
Hinh 2-3. Tnh khi lng t
hnh khi

15
vi cac khi hnh hoc a co cng thc tnh cu th.:
+ T bn nh cua ay nho A, B, C, D dng bn ng vung goc ln ay ln ct
ay ln ln lt tai A, B, C, D.
+ Qua A, B, C, D va A, B, C, D ta ln lt dng bn mt phng thng ng:
(AB,AB), (CD,CD), (AD,AD), (BC, BC). Cac mt phng nay chia hnh khi thanh
9 hnh khi nho nh hnh 2-3.
Th tch cua khi t c xac nh theo cng thc sau :
V = V
1
+ 2V
2
+ 2V
3
+4 V
4
(1)
Trong o :
V
1
= a.b.H; H )
2
b d
( a
2
1
V
2

=
H )
2
a c
( b
2
1
V
3

= ; H )
2
b d
)(
2
a c
(
3
1
V
4

=
Thay cac gia tr V
i
vao (1), qua cac bc bin i ta co :
( )( ) [ ] cd d b c a ab H
6
1
V + + + + = (2.4)
2.2.2. Tinh khi luong cng tac dt nhung cng trinh chay dai
1. Khai nim
Nhng cng trnh t chay dai la nhng
cng trnh co kch thc th ba ln hn hai
kch thc con lai rt nhiu nh nn ng,
, p, b knh. Nhng cng trnh nay
thng co mt ct ngang lun thay i theo
a hnh.
2. Phuong phap tinh
a. Nguyn tc chung
+ Chia cng trnh thanh nhng oan
nho co th tch V
i
. Do mt t t nhin
khng bng phng, nn chiu cao cng trnh
lun thay i. V vy tnh toan khi lng
t mt cach chnh xac, ta chia cng trnh
thanh nhng oan ma chiu cao trong mi
oan o thay i khng ang k (hnh 2-4).
+ Tnh th tch trong mi oan V
i

+ Khi lng th tch t cng trnh c tnh theo cng thc :
=
=
n
1 i
i
V V
b. Cng thc tnh toan
i
2 1 I
i
l
2
F F
V
+
= (2.5)
i tb
II
i
l F V = (2.6)
h
2
h
1
h
tb
l
i
F
1
F
2
F
tb
Hinh 2-4. S xac nh khi lng cng
tac t cng trnh chay dai

16
Trong o :
F
1
: Din tch tit din mt trc
F
2
: Din tch tit din mt sau
F
tb
: Din tch tit din trung bnh la din tch tai tit din co chiu cao h
tb

2
h h
h
2 1
tb
+
=
l
i
: chiu dai cua oan cng trnh.
+ Nhn xet: Th tch thc V cua oan cng trnh thc t: V
I
> V > V
II
. Do o
cng thc (1) va (2) ch ap dung trong trng hp: l
i
< 50m va h
1
- h
2
0.5m.
+ Trong trng hp yu cu chnh xac cao hn, co th tnh toan theo cng
thc cua Vinkle hoc Muazo:
- Chiu tit din be ln trn
tit din ln theo phep chiu song
song vi truc cng trnh. Khi o ta
co: A A; B B; C C; D
D (Hnh 2-5).
- Qua CC va DD ln
lt dng hai mt phng ,
vung goc vi mt phng (CDEF)
chia cng trnh thanh ba khi: Khi
nm gia mt phng va co th
tch la V
1
va hai khi chop co th
tch la V
1
, V
2
.
Vy th tch cua oan cng
trnh la:
V
i
III

= V
1
+ V
1
+ V
2
(2.7)
- Theo (2.5) ta co:

( ) [ ]
i
2 2 1 1
1
l
2
F F
V
+ +
=
Trong o:
F
1
, F
2
: Din tch tit
din hai u oan cng trnh.
1
FDD 1
S
= : Din tch tam giac FDD

1
.
1
ECC 2
S
= : Din tch tam giac ECC

1
.
l
i
: chiu dai oan cng trnh.
Th tch cua khi chop DFDD
1
:
i 1
l
3
1
V
1
=

Th tch cua khi chop CECC
1
:
i 2
l
3
1
V
2
=

Thay cac gia tr vao (2.7) ta co:
A B
h
1
h
2
h
3
h
4
B A
D
C
E
3
F
a
l
i
b
b
F
1
F
tb
F
2
D
1
C
1
D C
1

2
4
Hinh 2-5. S xac nh khi lng cng tac
t cng trinh chay dai tnh theo PP
Vinkle va Muazo

17
( ) [ ]
i 2 i 1 i
2 2 1 1 III
i
l
3
1
l
3
1
l
2
F F
V + +
+ +
=
i
2 1
i
2 1
i
2 1 III
i
l
3
l
2
l
2
F F
V
+
+
+
+
=
( )
i 2 1 i
2 1 III
i
l
6
1
l
2
F F
V +
+
= (2.8)
Trong trng hp nghing cua ay cng trnh theo chiu ngang khng ln,
xoai cua hai mai dc la nh nhau m
1
= m
2
= m, ta co th chp nhn
1
=
2
= .
t:
2
h h
h
2 1
+
= va
2
h h
' h
4 3
+
=
( ) m ' h h
2
1
2
= thay vao (4) ta co:
[ ( ) ]
i
2 2 1 III
i
l m ' h h
6
1
2
F F
V
+
= (2.9)
- Tng t theo (2) tnh theo tit din trung bnh ta co:
( ) [ ]
i 4 3 tb 1
l F V + = thay gia tr vao (2.7) ta co:
( )
i
2 1
i 4 3 i tb
III
i
l
3
l l F V
+
+ + =
(2.10)
- Lp lun tng t nh trn ta co: ( ) m ' h h
2
1
'
2
tb 4 3
= = =
( ) m ' h h
8
1
m
2
' h h
2
1
m ' h
2
' h h
2
1
'
2
2 2
=

+
=
- Thay cac gia tr vao (2.10) ta co:
( ) ( )
i
2
i
2
i tb
III
i
l m ' h h
3
1
l m ' h h
4
1
l F V + =
[ ( ) ]
i
2
tb
III
i
l m ' h h
12
1
F V + = (2.11)
Cng thc (2.9) va (2.11) c ap dung khi
l
i
> 50m va h
1
- h
2
> 0.5m. Cng thc (2.9) la
cng thc Vinkle, cng thc (2.11) la cng thc
Muazo.
2.2.3. Tinh khi luong cng tac dt cho mong
bng, mong be
1. Mong bng
V
bng
= L H B V
n
1 i
i i
n
1 i
i

= =
= (2.12)
2. Mongbe
Gm v s mong bng
Hinh 2-6. Mong bng
B
i
H
i
V
i

18
L H B V V
m
1 j
n
1 i
i i
m
1 j
Bng
j
be

= = =
= = (2.13)
Trong o: L, Bi,Hi la chiu dai, chiu rng va
chiu cao trung bnh cua khi th i (hnh 2-6 ).

2.3. TINH TOAN KHI LUONG CNG TAC DT TRONG SAN BNG
2.3.1. Cac truong hop san bng
Goi V
o
=
p ao
V V . Ta co cac trng hp san bng:
San bng theo qui hoach cho trc: San theo cao qui hoach cho trc,
trng hp nay lng t thi cng trong mt bng co th thay i (V
o
0), co th p
thm t vao (V
o
< 0), co th ao bt i (V
o
> 0).Trng hp nay ap dung khi khi
lng san bng khng ln.
San bng t cn bng ao p: Ch san phng mt t khng ma cn theo
cao nht nh nao ca, t thi cng trong mt bng khng thay i (V
o
= 0, ngha la V
ao
= V
p
), khng ao i cung khng thm vao. Thng ap dung khi mt san rng, khi
lng san ln.
Trnh t tnh toan trong ca 2 trng hp ging nhau va tun theo cac bc sau:
+ Xac nh cao mt t sau khi san H
o
( cao thit k cua mt san). cao
nay ly tm mt san.
+ Xac nh cao tai cac im cn chu y trn mt san (H
TK
). Khi tai moi im
trn mt san co cung H
TK
khi o H
TK
= H
o
. Khi mt san nghing th:
H
TK
= H
o
iL
Vi: i la dc mt san, L la khoang cach t tm mt san n im cn xac nh
H
TK
.
+ Xac nh cao thi cng tai cac im trn mt san (h
i
).
h
i
= H
i
- H
TK

Vi: H
i
la cao trnh t nhin tai cac im cn xac nh h
i
. H
i
c xac nh bng
phep ni suy ng ng mc.
+ Xac nh khi lng t ao (V
+
), t p (V
-
).
+ Xac nh ranh gii ao, p.
+ Xac nh hng va khoang cach vn chuyn.
2.3.2. Cac phuong phap tinh khi luong dt san bng
Phng phap tnh theo mang vung.
Phng phap mang tam giac.
Phng phap theo t l cao trnh.
1. Phng phap tnh toan khi lng t san bng theo mang tam giac
a.Trng hp ap dung
Khi a hnh khu vc san phc tap, ng ng mc day, cong ln phc tap,

19
chnh cao ln.
b.Trnh t tnh toan
+ Trn ban a hnh mt bng khu vc cn san co th hin ng ng mc
vi ty l xac nh, phn chia t bng li vung vi canh hnh vung a = 30 100
met sao cho b mt trong mi vung tng i bng phng. Phn chia cac vung
thanh cac tam giac bng cach ve cac ng cheo hnh vung sao cho cang xui theo
ng ng mc cang tt.
+ anh s th t cua tt ca cac nh tam giac, k hiu
j
i
H , trong o ch s i la
s th t nh, ch s j la s nh tam giac hi tu vao nh th i o.
+ Xac nh cao trnh t nhin tai cac nh tam giac (Hi) bng phng phap ni
suy ng ng mc. Dung thc va compa xac nh cac thng s: H, l, x va tnh
toan theo t l cho trc (hnh 2-7).
H
i
= Ha + x
l
H
(2.14)
+ Xac nh cao trnh san bng H
o

- Trng hp t cn bng ao p:
n 3
H 8 ... H 2 H . 1
H
8
i
2
i
1
i
o

+ + +
= (2.15)
Trong o:

8
i
2
i
1
i
H ... H , H ln lt la tng gia tr cao t nhin cua nh
th i co 1, 2,...,8 nh tam giac hi tu vao.
n: la s tam giac co trn mt bng.
- Trng hp khng t cn bng ao p:

2
o
8
i
2
i
1
i
o
na
V 2
n 3
H 8 ... H 2 H . 1
H
+ + +
=

(2.16)
2
1
H

3
3
H
a a a a
a
a
a
a
H

Ha
Hb
A
x
l
Ha
Hb
x
l
A
Hinh 2-7. Phn chia mang tam giac va xac nh cao
trnh t nhin tai cac nh tam giac theo
PP ni suy ng ng mc

20
Trong o:
a la canh hnh vung
V
o
= V
ao
- V
p
; V
o
Ly du (+) khi V
ao
> V
p
va ngc lai.
+ Xac nh cao thi cng cua cac nh tam giac (h
i
).
h
i
= H
i
- H
TK
(2.17)
h
i
> 0 khu vc ao.
h
i
< 0 khu vc p.
+ Xac nh khi lng t cac tam giac.
V
i
= ( ) ( )
o 3 2 1
2
3 2 1
2
H 3 H H H
6
a
h h h
6
a
+ + = + + (2.18)
- Nu h
1
, h
2
, h
3
cung dng th V
i
> 0 y la t ao.
- Nu h
1
, h
2
, h
3
cung m th V
i
< 0 y la t p.
- Nu h
1
, h
2
, h
3
trai du nhau y la chuyn tip. chuyn tip co ca phn
ao va phn p. V
i
> 0 la lng t tha cn chuyn i, V
i
< 0 la lng t thiu cn
b xung vao. Xac nh khi lng t chuyn tip nh sau: Goi h
1
la nh trai du
vi hai nh con lai la h
2
va h
3
, dng cac mt phng thng ng qua hai canh chung
nh h
1
( hnh 2-8).

- Th tch khi chop tam giac:
V
= = sin xyh
6
1
Sh
3
1
1 1

Sau khi bin i: V
=
( )( )
2 1 3 1
3
1
2
h h h h 6
h a
+ +
(2.19)
- Th tch khi hnh nm con lai:
V
nm
= V
i
- V
(2.20)
Trong o: h
1
, h
2
, h
3
di mu s cng thc (2.19) ly gia tr tuyt i va nh
vy V
lun cung du vi h
1
.
V
nm
, V
i
, V
ly theo gia tr ai s. V
nm
lun trai du vi V
.
x
y
a
a
h
3
h
2
h
1
Mt san

Mt t t nhin

Hinh 2- 8. t chuyn tip

21
+ Xac nh khi lng cac mai dc: mai dc bin cua khu t c thi
cng tranh hin tng sp mai t (Hnh 2-9.):
loai I: V
I

1
1
l
6
mh
= (2.21)
loai II: V
II

( )
a
4
h h m
2
2
2
1
+
= (2.22)
Du V
I
ly theo du h
1
, du V
II
ly theo du h
1
va h
2

+ Lp bang tnh toan khi lng:

cao cng tac Khi lng STT
T.giac h
1
h
2
h
3
6
a
2
V
i
V

V
(+)
V
(-)
1 2 3 4 5 6 7 8 9
1
2
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
TNG CNG V
+
V
-

2. Phng phap tnh toan khi lng t san bng theo mang vung
a. Trng hp ap dung
Khi a hnh khu vc san n gian, ng ng mc tha, t cong ln phc
tap, chnh cao nho.
b.Trnh t tnh toan
+ Tin hanh phn chia li vung, anh s th t cac nh vung, xac nh
cao trnh t nhin cac nh vung theo cac nguyn tc va phng phap tng t nh
phng phap mang tam giac.
+ Xac nh cao trnh san bng H
o
.
Hinh 2-9. t mai dc
II

I

l
1 a

m

m
h
1
h
2
mh
1
mh
2
a

loai II
m

m

h
1
mh
1
l
1
loai I

22

m 4
H 4 ... H 2 H . 1
H
8
i
2
i
1
i
o

+ + +
= (2.23)
Trong o:

4
i
2
i
1
i
H ... H , H ln lt la tng gia tr cao t nhin cua cac
nh co 1, 2,...,4 nh vung hi tu vao.
m: la s vung co trn mt bng.
+ Xac nh khi lng t cac vung.
V
i
= ( ) ( )
o 3 3 2 1
2
3 3 2 1
2
H 4 H H H H
6
a
h h h h
4
a
+ + + = + + + (2.24)
Cac qua trnh tnh toan khac tng t nh phng phap mang tam giac.
2.3.3. Xac djnh huong va cu li vn chuyn trung binh khi san dt
1. Muc ch
Xac nh hng va c li vn chuyn trung bnh a ra cac bin phap ky thut
va t chc thi cng san t sao cho cng vn chuyn la nho nht.
2. Phng phap
+ Hng vn chuyn t lun hng t vung ao n vung p.
+ Khoang cach vn chuyn trung bnh c tnh t trong tm vung ao n trong
tm vung p.
a. Trng hp a hnh n gian
Trong trng hp a hnh n gian co th s dung phng phap giai tch nh
sau:
+ Dng h truc toa xoy trung vi hai canh
cua t, chia t thanh nhng hnh hoc n
gian (hnh 2-9.).
+ Goi
i
p
i
p
i
ao
i
ao
x , x , y , x ln lt la cac toa
trong tm cua cac t ao va cac t p.
+ Goi
i
p
i
ao
v , v ln lt la khi lng cua cac
t ao va cac t p.
+ Goi
i
p
i
p
i
ao
i
ao
Y , X , Y , X ln lt la cac toa
trong tm vung ao va vung p.
+ Xac nh khoang cach vn chuyn trung
bnh:

( ) ( )
2
p ao
2
p ao
Y Y X X L + = (2.25)
Trong o:
o
y
x
Vung ao
Vung p
Hinh 2-10.

23

=
=
=
n
1 i
i
ao
n
1 i
i
ao
i
ao
ao
v
x v
X
=
=
=
n
1 i
i
ao
n
1 i
i
ao
i
ao
ao
v
y v
Y

=
=
=
n
1 i
i
p
n
1 i
i
p
i
p
p
v
x v
X
=
=
=
n
1 i
i
p
n
1 i
i
p
i
p
p
v
y v
Y
b. Trng hp a hnh phc tap
Trong trng hp a hnh phc tap, khng th xac nh chnh xac trong tm
vung ao va vung p, co th ap dung phng phap biu CUTINOV nh sau:
+ Trn mt bng sau khi a xac nh khi lng cac t ao, p bng cac
phng phap a bit va ghi trc tip trn mt bng. Lp h truc toa theo ca hai
phng. mi phng, truc ng th hin khi lng t san, truc hoanh th hng
vn chuyn.
+ Ve biu CUTINOV cho ca hai phng bng cach cng dn khi lng t
t trn xung di, t trai qua phai, ve ring cho ng ao va ng p (hnh 2-11).
+ Bi u CUTINOV th hin:
- Khi lng t ao, p tai mt im bt ky trn mt san tnh t gc toa
a chon.
- Mt bng t cn bng ao p, hai ng ao va p gp nhau cui biu
. Khi mt bng khng t cn bng ao p hai ng ao va p khng gp nhau
cui biu , khoang h cui biu chnh la lng t se phai ao i hoc p thm
vao (V
o
0 ).
- Phn din tch gia hai ng ao p la cng vn chuyn t.
V
+

V
-

V
+
L
L
y

L
x
W
y

L
y

V
W
x
Hinh 2-11. Biu CUTINOP
V
L
x

V
-
H
O


24
- ng ao nm trn ng p, hng vn chuyn theo phng o trung
vi chiu truc toa a chon va ngc lai.
- Nu hai ng ao p ct nhau th tai im ct theo hng ang xet anh
du ranh gii gia hai khu vc t cn bng ao p. T im ct dong thng ng ln
mt bng se chia mt bng ra cac khu vc t cn bng ao p (hnh 2.12.).
+ Cng vn chuyn t c xac nh:

= L . V W (2.26)
+ Khoang cach vn chuyn theo cac phng:

=
V
W
L
x
x

=
V
W
L
y
y
(2.27)
+ Khoang cach vn chuyn trung bnh:

2
y
2
x
L L L + = (2.28)
c. Xac nh khoang cach va hng vn chuyn cho cng trnh chay dai
i vi cac cng trnh chay dai (nn ng, , p...), khoang cach vn chuyn
theo phng ngang rt nho hu nh khng ang k. Hng va khoang cach vn chuyn
theo phng doc co th ap dung phng phap CUTINOV nh sau:
+ Chia cng trnh thanh nhng oan nho vi th tch la V
i
. Dng mt ct doc cua
cng trnh (hnh 2-13), ghi khi lng V
i
trc tip trn mt ct o.
+ Ve biu CUTINOV theo phng chay dai cua cng trnh bng cach cng
L
1
W
IIy
V

L
y

V
+
W
Ix
V
L
x
V
-
V
+
L
x
V
-
V
-
V
+
H
O

L
2
L
2
y

L
x
W
IIy
W
Iy
I

II

L
1x
L
2x
L
1y
Hinh 2- 12. Biu CUTINOP khi mt
san co nhiu khu vc t cn bng ao p

25
dn khi lng t trai qua phai (khng phn bit khi lng t ao hay t p). Biu
va ve goi la ng tch phn cng tac t. Tnh cht cua biu la:
- Biu at cc tr tai im ranh gii ao, p (O
1
, O
2
).
- Tai v tr biu ct truc ox anh du khu vc t cn bng ao p (im B).
- Din tch gii han bi ng tch phn va truc ox la cng vn chuyn t.
Phn din tch nm trn truc ox (W>0) cho bit hng vn chuyn t trung vi chiu
truc ox va ngc lai.
+ Khoang cach vn chuyn trong mi khu vc cn bng ao p c xac nh:

=
V max
W
L
vc
(2.29)
Trong o:
L
vc
: la khoang cach vn chuyn trung bnh trong khu vc t cn bng
ao p.
W: Cng vn chuyn t trong khu vc ang xet, chnh la phn din
tch nm gia ng tch phn va truc ox.
maxV: Gia tr ln nht cua th trong khu vc ang xet.

-
- - - -
-
O X
X O
O
1
O
2
B
maxV
+
maxV
-
Hinh 2-13. Biu Cutinov cho cng
trnh chay dai
W
+

26
CHUONG III. CNG TAC CHUN BJ VA PHUC VU
THI CNG PHN NGM CNG TRINH

3.1. CNG TAC CHUN BJ MT BNG THI CNG
Cng vic chun b thi cng t gm:
+ Giai phong va thu don mt bng.
+ Tiu nc b mt.
3.1.1. Giai phong mt bng
Giai phong mt bng bao gm cac vic: n bu di dn, cht cy, pha d cac cng
trnh cu nu co, di chuyn cac h thng ky thut (in nc, thng tin...), m ma ra
khoi khu vc xy dng cng trnh, pha a m ci trn mt bng nu cn, x ly tham
thc vt thp, don cac chng ngai vt tao thun tin cho thi cng.
1. Pha do cng trinh cu
+ Khi pha d cac cng trnh xy dng cu phai co thit k pha d, bao am an
toan va tn thu v t liu tai s dung c. Thi im pha d phai c tnh toan cu th
co th tn dung cac cng trnh nay lam lan trai tam phuc vu thi cng.
+ Nhng cng trnh ky thut nh in, nc khi thao d phai bao am ung cac
quy nh di chuyn.
2. Danh cac bui rm, cy ci
+ Bng phng phap thu cng: dung dao, ra, ca, anh bui rm cy ci.
+ Bng phng phap c gii: dung may ui, may keo, ti phat hoang bui rm
hay anh nga cy ci.
3. Di doi m ma
+ Phai thng bao cho ngi co m ma bit di di. Khi di di phai theo ung
phong tuc va v sinh mi tr ng.
3.1.3. Tiu nuoc b mt cho khu vuc thi cng
1. Y ngha cua vic tiu nuoc b mt cho khu vuc thi cng
+ Nc ta nm trong vung kh hu nhit i co lng ma trung bnh hng nm
rt ln nn vic tiu nc mt va ha mc nc ngm cho cng trnh xy dng la vic
lam quan trong khng th thiu.
+ Co nhng cng trnh co a im xy dng nm trong vung t trung, nn mi
khi co ma ln thng b ngp nc. Nc ong gy nhiu can tr cho vic thi cng
ao, p t.
+ Tiu nc b mt han ch khng cho nc chay vao h mong, giam bt cac
kho khn cho qua trnh thi cng t.
2. Cac phuong phap tiu nuoc mt cng trinh
+ bao v nhng cng trnh kho i b nc ma tran vao, ta ao nhng ranh ngn
nc ma v pha t cao va chay doc theo cac cng trnh t hoc ao ranh xung
quanh cng trng co th tiu thoat nc mt cach nhanh chong (hnh 3-1.). Nc
chay xung ranh thoat nc c dn xung h thng cng thoat gn nht. Kch thc

27
Hinh 3-1. Tao ranh thoat nc mt
Ranh thoat nc mt
Khu vc xy dng cng trnh
ranh ngn nc phu thuc vao b mt lu vc va c xac nh theo tnh toan.
+ tiu nc mt cho cac h mong a ao xong do gp ma hay do nc
ngm, ta tao cac ranh xung quanh h mong vi dc nht nh tp trung v cac h
thu, ri t may bm tiu nc. i vi nhng h mong co kch thc ln th ta co
th b tr nhiu h thu gom tai cac goc cua h mong (hnh 3-2.).
3.2. HA MUC NUOC NGM
3.2.1. Muc dich
Khi ao h mong hoc thi cng cac cng trnh nm su trong long t ma ay h
mong hoc cng trnh nm di mc nc ngm, nc ngm chay vao h mong hoc
cng trnh gy can tr cho cac qua trnh thi cng hoc sut l vach t... Cn thit k
bin phap ha mc nc ngm (hnh 3-3).
Ha mc nc ngm la lam cho mc nc ngm ha thp cuc b mt v tr nao
i
1
3
4
2
1
3
2
Hinh 3-2. H thng thoat nc mt cho h mong
1. Ranh; 2. H ga gom nc; 3. ng bm; 4. May bm

28
o, bng cac phng phap nhn tao, ao ging su trong tng cha nc va ha thp
mc nc trong o bng cach bm lin tuc tao nn hnh phu trung. Mt ging ch lam
kh c mt pham vi hep nht nh nao y, mun lam kh mt vung th xung quanh
khu vc t o phai lam h thng ging va t cac ging nc c bm lin tuc.
Hin nay ha mc nc ngm co ba loai thit b chu yu :
+ ng ging loc vi bm hut su
+ Thit b kim loc ha mc nc nng
+ Thit b kim loc ha mc nc su.
3.2.2. Cac phuong phap ha muc nuoc ngm
1. Phuong phap ging loc voi may bom hu t su
a. Cu tao
+ Ging loc vi may bm hut su: la b thit b gm cac b phn: ng ging loc,
t may bm t trong mi ging, ng tp trung nc, tram bm va ng xa nc. May
bm ph bin dung loai may bm truc ng .
+ ng ging loc: la ng bng thep co ng knh 200 450mm, pha di co
nhiu khe nho hut nc goi la phn loc. Phn loc co cu tao nh hnh ve. Chiu dai
phn loc tuy theo a cht co th keo dai t 6 15m.
+ May bm truc ng c t su trong ng ging, quay may bm la ng
c. Hin nay ph bin la dung loai may bm truc ng co nhom banh xe cng tac t
thn may va bt cht vao truc ng chung vi ng hut co li u di
b.Nguyn ly
Nc ngm sau khi theo cac khe nho cua ng ging loc chay vao trong ng se
c may bm truc ng lin tuc hut ln trn
c. Ky thut ha ging:
+ Nu t thuc loai cat pha set hay cat, hay loai t d b xoi l th ap dung bin
phap xoi bng tia nc ha ng. Khi o u di ng lp thm mt mui ng
phun ra nhng tia nc ap lc va n i ng o vi mt ng dn nc cao ap (816atm).
Nc phun ra t mui ng se pha v kt cu t va ng ging t tut dn xung n
su thit k th vn ng dn nc cao ap ra va ly ln.
H mong trc khi ha mc nc ngm H mong sau khi ha mc nc ngm
Mc nc
ngm
Mc nc
ngm
Hinh 3-3. Nc ngm trong h mong va ha
mc nc ngm

29
+ Khi ha ng trong t ln soi, sau khi xoi nc cat ln soi se lp khoang trng
xung quanh ng, tao ra mang loc t nhin.
+ Trng hp t thiu nhng thanh phn tao ra mang loc t nhin, mun lam
tng b mt hut nc, tng kha nng lam vic cua ging, ta t tao ra xung quanh ging
mt mang loc cat soi bng cach cac hat co ng knh t 3 10mm xung quanh
ng ging theo mt ng bao. ng bao nay rng hn ng ging t 80 100mm. soi
ngay sau khi ha xong ng xung su quy nh, ri bm nc ap lc nho co th
d dang rut ng bao ln.
+ N u t rn chc th phai khoan l t ng ging. Sau khi ha xong ng ging
th lp may bm hut su vao trong ng ging.
d. u va nhc im cua phng phap
* u im
+ Hiu sut cao, nng sut ln.
+ Co th nng nc ln cao (80 100m ) ngha la co th ha mc nc ngm

2
1
3
4
1
2
3
4
5
6
P
h
n

l
o
c

(

6

1
5
m
)

Hinh 3-4. Ging loc may bm hut su
a) Cu tao: 1. ng ging; 2. May bm truc ng; 3. Lp dy thep
4. Li loc; 5. Lp cat loc; 6. Thanh ging.
b) Ha ging bng phng phap xoi nc
1. ng ging; 2. Phn loc; 3. ng dn nc cao ap
4. Mui ng
a) b)

30
xung su.
+ Mi ging co th ha mc nc ngm c lp.
* Nhc im
+ Cng tac ha ng phc tap, tn nhiu thi gian va chi ph cao.
+ May bm chong hong nu nc hut ln co ln cat.
e. Ap dung
+ Khi ha mc nc ngm xung su, ma cac loai thit b khac khng u kha
nng.
+ Khi a cht phc tap (t nt ne, t bun, t set, set pha cat xen ke vi nhng
lp cat) nhng trng hp nay phai nhiu loai vt liu thm nc xung quanh ng
loc.
+ Khi h mong rng, lng nc thm ln.
+ Khi thi gian lam vi c trong h mong keo dai.
2. Phuong phap dung ng kim loc hut nng
a. Cu tao(hnh 3.5)
H thng kim loc gm ba phn: oan ng trn, oan ng loc va oan cui.
+ oan ng trn: la ng thep hut dn nc, c ni lai vi nhau t nhiu oan
ng co ng knh 50 68mm, s oan ng nay tuy thuc su cn t oan loc.
oan ng trn c ni vi bm hut hay bm y cao ap.
o
a
n

l
o
c

o
a
n

c
u
o
a
n

n
g

t
r
n

1
.
1
4
0

9
.
0
0
0

1
0
.
0
0
0

70
2
2
3
4
5
6
7
8
9
1
1. oan ng hut,
2. Khp ni,
3. Li loc,
4. Li thep bao v
5. oan ng ngoai (co uc
l),
6. oan ng trong (khng
uc l),
7. Van vanh khuyn,
8. Van cu,
9. Lo xo.
Hinh 3-5. Cu tao ng kim loc

31
+ oan loc: gm hai ng thep lng nhau.
- ng trong: khng uc l, c ni vi ng trn.
- ng ngoai: c uc l va co ng knh ln hn ng knh ng trong mt
t.
- Bn ngoai c cun dy thep va c bao bi li loc.
+ oan cui: gm co van vanh khuyn, van cu va b phn xoi t.
b. Nguyn ly
* Ha ng kim loc
+ t thng ng u kim loc ung vao v tr thit k.
+ Dung bua go nhe phn u cm vao trong t.
+ Cho bm nc cao ap vao trong ng loc. Di ap sut ln nc c nen vao
trong kim loc, y van vanh khuyn ong lai va nen van cu m ra. Nc phun ra
ngoai theo cac l rng nhon.
+ Cac tia nc phun ra vi ap sut cao lam xoi l t u kim loc, va y chung
ln mt t. Di trong lng ban thn kim loc t t chm vao trong long t. n
su thit k th dng bm nc kt thuc giai oan ha kim loc.
* Hoat ng hut nc ngm cua ng kim loc
+ Chen vao xung quanh phn loc mt lp soi va cat hat to tao thm lp loc.
Chen mt lp t set trn ming l gi khng cho khng kh lot vao trong ng kim
loc.
+ Cho bm hut hoat ng, di tac dung cua chn khng, van cu b hu t ong lai.
Nc ngm ngoai thm qua li loc vao trong ng ngoai y van vanh khuyn m
ra, chay vao ng trong va c hut ln.
* S b tr ng kim loc
+ S kt hp hai tng ha nng.
H thng ng kim loc co th ha mc nc ngm t 4 5 m, ha su hn ta kt
hp nhiu tng kim loc xung thp dn.
+ S b tr i vi mt bng hep: B tr mt hang ng kim loc chay doc cng
trnh.
+ S b tr i vi mt bng rng: B tr h thng ng kim loc xung quanh h
mong.

+ Lu lng nc cua h thng nu b tr theo chui:

R
l k h H
Q
. ). (
2
= (3.1)
+ Lu lng nc cua h thng nu b tr theo vong:

F
R
K S S H
Q
lg lg
. ). 2 ( 36 , 1
= (3.2)


32

4 1
2
2
1
5
1
2
3
3
4
3
2
1
1
5
3
Hinh 3-7. S b tr h thng ng kim loc
a) B tr theo vong khep kn; b) B tr theo chui
1. ng kim loc; 2. ng gom nc; 3. May bm,
4. Mc nc ngm trc khi ha 5. Mc nc ngm sau khi ha.
a) b)
4
.
0
0
0

5
.
0
0
0

3
.
0
0
0

4
.
0
0
0

8
.
0
0
0

1
0
.
0
0
0

8
.
0
0
0

1
0
.
0
0
0

2
2
1
3
3
Hinh 3-6. S kt hp hai tng kim loc ha nng
1. Mc nc ngm trc khi ha.
2. Mc nc ngm sau khi ha
3. H thng kim loc

33
3. Phuong phap dung ng kim loc
hut su
a. Cu tao(hnh 3-8)
+ ng kim loc hut su co cu tao
khac vi kim loc hut nng la ng
knh to hn, phn thn ng va phn loc
dai hn, trong ng loc co thm mt ng
th hai mang ming phun nhm a
nc ln cao. Cu tao ng kim loc hut
su nh hnh 3-8.
b. Nguyn ly
+ u tin ha ng loc ngoai (ng
1), co phn loc va phn chn ng xung
t bng phng phap xoi nc tng
t nh khi ha ng kim loc hut nng.
+ Sau o tha vao trong ng (1) 1
ng nho hn (ng 2) mang ming phun
(3) phn di.
+ May bm y nc
cao a p vi ap sut 7,5 8 at
vao ng kim loc, nc chay
trong khoang trng gia hai
ng (1) va (2) ri n
ming phun. Tia nc chay
qua cac l nho cua ming
phun va phun ln vi mt
lu tc rt ln, lam giam ap
sut khng kh trong
khoang khng gian pha
di cua ng trong, hut theo
nc ngm di t ln cao.
+ Hn hp nc ngm
va nc ban u c hut
ln chay vao mt h thng
ng dn n b cha nc.
May bm lai ly nc trong
b nay bm vao ng kim
loc lam nc mi. Nc
tha trong b se c bm dn i ni khac.
1
2
3
4
5
6
7
Hinh 3-8. ng kim loc hut su
1: ng ngoai,
2 : ng trong,
3 : ming phun,
4 : khp ni,
5 : ng loc trong,
6 : ng loc ngoai,
7 : van bi.
1
6
7
2
4
5
3
Hinh 3-9. S lam vic cua h thng ng kim loc su
1 : may bm,
2 : ng dn nc mi,
3 : phn ng loc,
4 : phn thn ng,
5 : mc nc ngm,
6 : mang gom nc,
7 : b cha nc.

34
+ i vi nhng ni t cat, t cat ln soi th khng cn mang loc xung
quanh ng kim loc hut su. Nhng khi dung nhng ni t set pha cat, t t thm th
phai mang loc xung quanh ng.
c. Pham vi ap dung
+ Dung ha mc nc ngm xung su, khi ma ng kim loc hut nng khng ha
c.
+ Dung ng kim loc hut su co th ha mc nc ngm xung n su 18m.
Tuy nhin khng nn dung thit b nay ha mc nc ngm xung qua su v phai
cn mt lng nc mi qua ln.
+ Trong trng hp ngun nc thm ln (trn 5 lt/giy cho mt ng kim loc) va
thi gian ha m c nc ngm kha dai th nn ap dung phng phap ng ging loc co
may bm hut su, v no co hiu sut cao hn phng phap ng kim loc hut su.

3.3. DJNH VJ CNG TRINH
3.3.1. Cm truc djnh vj
+ T coc mc chun, cao trnh chun (c bn mi thu ban giao), da trn ban
ve thit k mt bng nh v, trin khai cac truc cua cng trnh theo hai phng bng
may trc at, thc thep, niv, qua doi, dy thep 1 (hnh 3-10).
+ Mi mt truc c xac nh bi hai coc (hay nhiu coc tuy theo mt bng cng
trnh). Cac coc nh v nay c b tr tai nhng v tr sao cho d nhn thy, khng anh
hng n cng tac thi cng va c bao v cn thn trong sut qua trnh thi cng.
Hinh 3-10. H coc n nh v
a) : Coc g, b) : Coc thep
1. inh nh v tim; 2. Ranh nh v tim,
3. Coc g 40x40x1000; 4. Coc thep 20
5. Btng gi coc.
200 300
2
0
0

3
0
0

1 - 1
1
1 1
3
5
a)
2 2
2
200 300
2
0
0

3
0
0

2 - 2
4
5
b)

35
+ Cac coc nh v co th lam bng g vi tit din 40x40x100 hay c lam bng
coc thep 20.
+ Khi cm truc nh v dung h coc n nh trn co u im la t gy can tr
trong qua trnh thi cng, d bao quan. Tuy nhin vic dung h coc n co nhc im
la trong qua trnh nh v tim truc cua cng trnh, vic ong coc xung t ( vach
tim) rt kho chnh xac, thng nu khng y khi ong xong coc th ng tim cua
cng trnh khng con nm trn u coc na (v coc a b ong lch). tranh hin
tng nay trong qua trnh ong phai thng xuyn kim tra bng may kinh v.
+ Ngoai h thng coc n, ta con dung gia nga a nh du tim, truc nh v
(hnh 3-11).
Gia nga n: Gm hai ct va mt tm van c bao nhn, thng ong ngang
vao pha sau ct, khi cng dy van khng b li bt khoi ct. Cung co th ong nm
van trn hai u ct.
Gia nga kep: H thng gom nhiu gia nga n ghep lai vi nhau. anh du
tim truc cng trnh ta dung ch vach trn van ngang ri dung inh ong lam du va
dung cng dy sau nay.
+ Khi dung gia nga lam du mt tim, truc cng trnh th dai van ngang
(khoang cach gia hai ct) la l = 0,4 0,6m.
+ Khi dung gia nga anh du nhiu tim (truc) cua cng trnh th chiu da i van
ngang phu thuc vao khoang cach gia hai tim(truc) bin.
+ H thng gia nga khc phuc c nhc im cua coc n, vic nh v cng
trnh rt d dang va chnh xac. Tuy nhin nu dung h thng Gavari ln (dai) nh
v ht cng trnh se gy can tr trong giao thng phuc vu thi cng. Chnh v vy ma tuy
Hinh 3-11. H thng gia nga
a) Gia nga co van ngang lin kt trn u coc,
b) Gia nga co van ngang lin kt trn thn coc,
1. Coc; 2. Thanh ngang; 3. inh lam du tim
4. inh lin kt; 5. Btng gi chn coc.
1
1
5 5
2
4
3
4
3
2
a) b)

36
theo a hnh ma chon h thng coc n hay h thng gia nga hoc kt hp ca hai sao
cho hp ly.
+ i vi nhng cng trnh xy chen: Trong trng hp nay mt bng thi cng
khng cho phep ta cm coc hay gia nga lam du tim truc cng trnh nhng canh
giap vi cng trnh ln cn. Do o mc cng trnh c gi trc tip ln cng trnh ln
cn. Du mc tim, truc cng trnh phai c sn ro rang tai v tr d quan sat, d bao
quan.
3.3.2. Giac mong cng trinh
+ Da vao cac ban ve thit k mong, tnh cht cua t xac nh kch thc h
ao.
+ T cac truc nh v trin khai cac cac ng tim mong.
+ T ng tim phat tri n ra bn nh cua h ao.
+ Dung vi bt rai theo chu vi cua h ao.
+ Tai mi h ao, hay nhiu h gn nhau phai co mt cao chun tin kim
tra cao trnh h mong.

3.4. CHNG VACH DT H DAO
3.4.1. Muc dich
Cn phai chng vach t h ao khi ao h vi vach thng ng. Vic ao h vi
vach thng ng thng gp trong nhng trng hp sau:
+ ao theo dc t nhin tranh hin tng sut l mai dc h ao se lam tng
khi lng ao cung nh p dn n tng gia thanh cng trnh nn phai ao vach
Hinh 3-12. H thng gia nga nh v cng trnh
1. Mt bng cng trnh; 2. Gia nga; 3. inh; 4. Dy cng

37
thng ng.
+ a hnh khng cho phep ao h co mai dc v co nhng cng trnh xung
quanh (thng gp trong cac cng trnh xy chen).
+ Tuy nhin khi ao vi mt su khng ln, t co dnh kt tt, t b nen
cht theo thi gian ta co th ao vach thng ng ma khng cn phai chng vach t.
ng vi mi loai t khac nhau, chiu su h ao cho phep ao t thng ng h
t

c tnh theo cng thc 3.3 hay tra bang nh sau :

= q
tg k
c
h
o
td
2
45
2 1

(3.3)
Trong o:
(kg/cm
3
, T/m
3
): Trong lng ring cua t.
(): Goc ma sat trong cua t.
c (kg/cm
2
, T/m
2
): Lc dnh n v cua t.
q (kg, T): tai trong e ln mt t.
k H s an toan: ( k = 1,5 2,5).

Loai t h
t
(m)
- t cat, t ln soi
- t a cat, a set
- t set, t tht
- Cac loai t rn chc (t tht, t set)
1
1,25
1,5
2

+ Khi chiu su ao t vt qua cac quy nh cho phep hoc mc nc ngm
cao hn ay h ao, trng hp nay nu khng chng vach t th mai t d b sut l,
gy kho khn trong thi cng cung nh gy nguy him cho ngi va thit b thi cng.
3.4.2. Cac bin phap chng vach dt h dao thng dung (h dao nng)
1. Chng vach dt bng van ngang
a. Chun b va thi cng
+ Van tm ghep lai vi nhau thanh nhng mang co chiu rng t 0,5 1m.
+ ao h mong xung su t 0,5 1m tuy theo tng loai t sao cho vach t
vn khng b sat l.
+ Tin hanh chng bng cach ep sat ca c tm van song song vi mt t vao
cac mt cua h ao ri dung cac thanh chng ng pha ngoai, dung cac thanh
neo (khi mt bng pha trn rng rai), thanh vng ngang (nu h ao hep) hay thanh
chng xin (nu h dao rng) h van lat ngang. Tm van trn cung phai t cao
hn mt t mt khoang 5 10cm ngn khng cho t, a trn mt t ri xung h
mong (hnh 3-13).
+ i vi thanh chng xin va thanh vng ngang thng anh hng n mt bng

38
thi cng, thanh neo ch ap dung khi mt bng thi cng rng rai u ch lin kt
thanh neo vi vung t n nh xung quanh.
+ Tip tuc ao su tng t 0,5 1m ri lai chng vach t cho n su thit
k.
b. Pham vi ap dung
Khi ao h nhng loai t co kt dnh nho, khng co nc ngm hoc co
nc ngm rt t. Chiu su h ao t 2 4m.
2. Chng vach dt bng van lat doc
a. Chun b va thi cng
+ Van tm c vat nhon mt u.
+ Cac thanh chng ngang, nep ng gi ta.
+ Dung van doc ong do c theo chu vi cn ao h .
+ Tin hanh ao t n su thit k.
+ Dung nep ngang lin kt cac tm van lai vi nhau.
Van g lat ngang
Coc chng
Vng ngang
Hinh 3-15. Chng vach t bng van la t
ngang - H ao hep
B
tg
H

H

Hinh 3-14. PP neo gia c thanh h tao thng
thoang MB thi cng ay h ao
Mt trt
Van lat ngang
Thanh ging ngang
Coc neo
Hinh 3-13 Chng cheo h tr chng ng
Chng xin
Van lat ngang

39
+ Dung cac thanh chng ng cac nep ngang.
+ Dung thanh chng ngang, thanh neo hay vng ngang cac thanh ng .
b. Pham vi ap dung:
Khi ao h nhng loai t co kt dnh nho, ri rac, t m t hoc t chay,
chiu su h ao t 2 4m.

H

Nep ngang
Van lat ng
B
tg
H
Thanh ging ngang
Hinh 3-16. Chng vach t bng van lat ng
a) Dung chng xin
b) Dung thanh neo
Chng xin
Nep ngang
Van lat ng
a)
b)

40
CHUONG IV. KY THUT THI CNG DT

4.1. THI CNG DT BNG PHUONG PHAP THU CNG
Thi cng t thu cng la phng phap thi cng truyn thng. Dung cu dung
lam t la dung cu c truyn nh xeng, cuc chim, keo ct t, xa beng, cuc chim
v.v... vn chuyn t, ngi ta dung quang ganh, xe rua, xe bo...
4.1.1. Cac nguyn tc thi cng
1. Nguyn tc 1
La chon dung cu thi cng thch hp tuy theo tng loai t.
Vi du : Xuc t dung xeng vung, xeng cong; ao t dung xeng tron, thng;
t cng dung cuc chim, xa beng; t ln soi, a dung choong, cuc chim; t deo
mm dung keo ct, mai ao.
2. Nguyn tc 2
Phai co bin phap lam giam thiu kho khn cho thi cng.
Vi du : Khi thi cng ao t ma gp t qua cng th ta phai lam mm t trc
khi ao bng cach ti nc hay dung xa beng, choong, lam ti trc. Hoc khi
ang thi cng th gp tri ma hay gp mc nc ngm cao phai co bin phap tiu
nc mt, ha mc nc ngm...
3. Nguyn tc 3
T chc thi cng hp ly.
Phai phn cng cac t i theo cac tuyn lam vic, tranh tp trung nhn cng tai
mt v tr. T chc vn chuyn phai hp ly, thng thng th hng ao t va hng
vn chuyn thng goc vi nhau hoc ngc chiu nhau.
4.1.2. Mt s bin phap thi cng
+ Nu h ao su th chia ra lam nhiu t, chi u day ao t cua mi t tng
ng vi dung cu thi cng. Co th mi t do mt t ao, cac t ao cach nhau sao cho
mai dc cua h ao nho hn dc t nhin cua t. T ao t cui cung i n u
I
I
II
II
III
III
Hinh 4-1. ao h khi co nc ngm hay trong tri ma

I
,
II
,
III
: Ranh tiu nc
1, 2, 3, 4 : Th t lp ao
1 1
1
2
3
4
2
2
3 3

41
th cng vic cung hoan tt, khng con ngi, phng tin i lai lam pha v cu truc
cua t.
+ Khi ao t khu vc co nc hoc trong mua ma, phong nc chay
tran trn mt cng trnh, ta cn tao ranh su thu nc vao mt ch bm thoat i.
Ranh thu nc lun thc hin trc mi t ao.
+ Khi ao t gp cat chay, bun chay ta phai lam h co tng loc ngc gan ly
nc trong ri mi bm nc i. Khng c bm nc trc tip co cat. Nu bm trc
tip nc co cat se lam rng t, pha hong cu truc t nguyn xung quanh, gy h
ho ng cac cng trnh ln cn. i vi h ao rng, co bun chay, phai lam hang coc
chng, lot phn va rm ngn khng cho cat chay xung pha di. Nu ao su th
cn lam theo dang bc thang.
4.2. THI CNG DAO DT BNG CO GIOI
4.2.1. Dao dt bng may dao gau thun
1. Cac thng s ky thut (hinh 4-3)
+ R
I
= R
min
: la ban knh nho nht ma may co th thc hin c tai mt v tr
ng tng ng vi chiu cao ao t H
I
.
+ R
II
: la ban knh ao t cao trnh may ng, chiu cao tng ng la H
II
= 0.
+ R
III
= R
max
: la ban knh ao ln nht ma may co th thc hin c tai v tr
ng, ng vi chiu cao ao t la H
III
.
+ R
IV
: la ban knh ao tng ng vi chiu cao ao t ln nht ma may co th
thc hin c tai cao trnh ng H
IV
= H
max
.
+ r
1
: la ban knh t tng ng vi chiu cao t ln nht h
1
= h
max
ma may
thc hin c tai v tr ng.
+ r
2
= r
max
: la ban knh t ln nht ma may co th thc hin c tai v tr
ng, co chiu cao gau tng ng la h
2
.
2
0
0

5
0
0

2
0
0

5
0
0

Lp t 1
Lp t 2
2 1
3
Hinh 4-2. ao t ni co bun, cat chay
1. Coc tre (hay coc g); 2. Phn na; 3. Rm...

42
Ghi chu:
+ Cac kch thc u tnh t truc quay cua may ao.
+ Ban knh ao t tnh n li dao cua gau ao. Ban knh t tnh n trong
tm gau.
+ Chiu cao ao t tnh t mt t ln n li dao, con chiu cao t tnh
n im thp nht cua ay gau khi m np.
2. Cac kiu dao cua may dao gau thun
a. ao doc
+ La cach ao ma may ao tun t di chuyn doc theo chiu dai cua h ao,
hng ao trung hoc song song vi truc tuyn ao.
+ ao doc c ap dung cho nhng h ao chay dai nh knh mng, lo ng
ng.
+ Co hai kiu ao doc bng may ao gau thun:
Dao doc d bn: Xe vn chuyn t ng ngang vi may ao va chay song song
vi ng di chuyn cua may ao. Ap dung khi khoang ao rng u ch b tr xe vn
chuyn.
+ May ao va t vn chuyn co th cung cao trnh hoc may ao co th ng
thp hn t vn chuyn mt t
+ Theo cach ao nay may ao va t vn chuyn t lam vic d dang. Co th s
dung moi loai xe tai to hay nho vn chuyn t.
+ Theo cach ao nay may ao ch thc hi n
4
1
vong quay t do o nng
sut ao tng.
Dao doc d sau: t vn chuyn t ng pha sau may ao.
+ Cach ao nay ap dung khi ao nhng h hep, ch co mt ng cut dn n ch
Hinh 4-3. Cac thng s ky thut cua may ao gau thun
R
IV
H
I
V

=

H
m
a
x

H
I
I
I
H
I
R
III
= R
max
R
II
R
I
= R
min
r
2
= r
max
r
1
r
1
h
2


43
ao, trong h t vn chuyn kho xoay s.
+ vao ly t t phai chay lui trong khoang.
+ t c vao trong t vn chuyn may ao phai quay cn
2
1
vong quay,
nn thi gian t tng dn n giam nng sut may ao.
b. ao ngang
+ Hng ao vung goc
vi truc tin cua may. Khi
khoang ao rng th mi b tr
ao ngang.
+ Theo cach ao nay
ng vn chuyn t co th
ngn hn.
Chu y
+ Khi chiu su h cn ao
ln hn chiu cao ao ln nht
H
max
th co th chia thanh nhiu
lp ao.
+ Trong khoang ao, nu
cao trnh may ao thp hn cao
trnh xe vn chuyn th kiu ao nay goi la ao theo bc, con khi may ao va xe vn
chuyn ng trn cung mt cao trnh th kiu ao nay goi la ao theo t.
+ Trong thc t chon cach ao va cach t vao phng tin vn chuyn, ta
thng da vao b rng cua khoang ao. Sau y la mt s trng hp cu th:
Hinh 4-4. ao doc bn
(May ao ng thp hn t vn chuyn)
Hinh 4-5. ao doc sau
1
I
1
Hinh 4-6. ao Ngang

1
: hng di chuyn cua t vn chuyn t,

I
: hng di chuyn cua ma y ao.

44
- Khi chiu rng khoang ao B < 1,5R
max
( = 1,5R
III
) th b tr may ao chay
doc sau. Xe vn chuyn t c b tr ng chch sau may ao, ngha la may ao
ng gn mt bn b h ao, con t vn chuyn ng sat v b bn kia cua h ao.
- Khi chiu rng h ao B = (1,5 1,9)R
max
th cho may ao chay doc gia va
t ln cac xe vn chuyn ng hai bn pha sau.
- Nu chiu rng h ao B ln n 2,5R
max
th cho may ao chay rng thanh
hnh ch chi (hnh dch dc), vn ao theo kiu ao doc sau.
- Khi chiu rng h ao B n 3,5R
max
co th cho may ao ngang h mong va
tin dn ln theo kiu chay doc sau. Nhng may ao loai nho (dung tch gau t 0,25
0,65m
3
) chay ch chi mt cach d dang. Trong cac h ao c m rng nh vy,
may ao t ln xe tai d dang.
- Nu h ao rng hn 3,5R
max
th ban u ao mt tuyn theo kiu chay doc
sau, cac tuyn ao sau se thi cng theo kiu ao doc bn.
- Nu h ao kha su va
rng th phai cho may ao thanh
nhiu bc. Trong pham vi tit din
h ao thit k sao cho s tuyn
ao nho nht, sao cho mt ng
vn chuyn t phuc vu c ca
ba tuyn ao va sao cho lng t
sot lai sau khi ao la nho nht.
Mun giam lng t sot cac
mai dc, ngha la mun hnh dang
cac khoang ao gn ging hnh dang mai dc thit k nht, th chiu su cac khoang
VIII
II
III
I
V
IV
VII
IX
VI
X
XI
1
2
Hinh 4-8. ao h mong su va rng
1 : Cac khoang ao c anh s th t t I XI
2 : t sot lai sau khi ao.
B

=

(
1
,
5

1
,
9
)
R
m
a
x

B

=

3
,
5
R
m
a
x

B

<

1
,
5
R
m
a
x

B

=

2
,
5
R
m
a
x

Hinh 4-7. Cac kiu ao theo b rng h mong

45
ao sat mai dc phai nho.
3. Uu nhuoc dim cua may dao gau thun
a. u im
+ May ao gau thun co tay cn ngn va xuc thun nn ao rt khoe co th ao
c nhng h ao su va rng vi cp t t cp I IV.
+ May ao gau thun thch hp dung t ln xe chuyn i. Kt hp vi xe
chuyn t nn b tr quan h gia dung tch gau va dung tch thung xe hp l se cho
nng sut cao, tranh ri vai lang ph.
+ Nu b tr khoang ao thch hp th may ao gau thun co nng sut cao nht
trong cac loai may ao mt gau.
b. Nhc im
+ Khi ao t may ao phai ng di khoang ao thao tac, v vy ma may
ao gau thun ch lam vic tt nhng h ao kh rao khng co nc ngm.
+ Tn cng va chi ph lam ng cho may va phng tin vn chuyn ln xung
khoang ao.
4.2.2. Dao dt bng may dao gau nghjch
+ R
I
: Ban knh t vi chiu cao tng ng la H
I
. Mi may se co R
max
.
+ R
II
= R
max
: Ban knh ao t ln nht vi chiu cao ao tng ng la H
II
= 0.
+ R
min
: Ban knh ao t nho nht ng vi cao trnh ao H
II
= 0.
+ H
II
= H
max
: Chiu su ao t ln nht may co th thc hin c.
R
min
R
II
= R
max
R
III
R
I
H
I

H
I
I

=

H
m
a
x

III
II
I
Hinh 4-9. Cac thng s ky thut cua may ao gau

46
2. Cac kiu dao cua may dao gau nghjch
a. ao doc
May ng trn b h ao, dch chuyn lui theo truc cua h ao.
b. ao ngang
+ May ng trn b h ao, dch chuyn song song vi truc h ao.
+ Ap dung ao nhng h ao co chiu rng ln.
3. Uu nhuoc dim cua may dao gau nghjch
a. u im
+ May ao gau nghch cung co tay cn ngn nn ao rt khoe, co th ao c
cp t t cp I IV.
+ Cung nh may ao gau thun, may ao gau nghch thch hp ao va t
ln xe chuyn i hoc ng.
+ May co c cu gon nhe nn thch hp ao cac h ao nhng ni cht hep,
cac h ao co vach thng ng, thch hp thi cng ao h mong cac cng trnh dn
dung va cng nghip.
+ Do ng trn b h ao thi cng nn may co th ao c cac h ao co
nc va khng phai tn cng lam ng ln xung khoang ao cho may va phng
tin vn chuyn.
b. Nhc im
+ Khi ao t may ao ng trn b h ao thao tac, v vy cn quan tm n
khoang cach t mep may n mep h ao am bao n nh cho may.
+ Nng su t thp hn nng sut may ao gau thun co cung dung tch gau.
+ Ch thi cng co hiu qua vi nhng h ao nng va hep, vi cac h ao rng va
Hinh 4-10. Cac kiu ao cua may ao gau nghch
a) : ao doc, b) : ao ngang.
a)
b)

47
su, dung may ao gau nghch khng thch hp, nng sut thp.
4.2.3. Dao dt bng may dao gau dy
+ R
I
: Ban knh qung gau ln nht.
+ R
II
: Ban knh t.
+ H
I
: chiu su ln nht ma may
ao c v tr may ng.
+ H
II
: chiu cao t ln nht.
Khi ao doc, may dch chuyn t C
n C
1
vi bc dch chuyn la a th co
th ao su n H
I
.
2. Cac kiu dao cua may dao gau dy
+ Gau dy co hai cach ao c ban la
ao doc va ao ngang.
+ Khi tit din ngang cua h ao
ln, ta b tr cach ao theo nhiu ranh.
3. Uu nhuoc dim cua may dao gau dy
a. u im
+ Do co tay cn dai, lai co kha nng vng gau i xa nn thch hp cho vic thi
cng cac h ao su va rng. Thng ng dung thi cng cac loai mong su, nao vet
Hinh 4-12. Cac kiu ao cua may ao gau dy
a) ao doc; b) ao ngang.
a)
b)
R
I
A
R
II
H
I

H
I
I

H
I

A
1
C

C
1
B
B
1
a
a
Hinh 4-11. Thng s ky thut cua may ao gau dy.

48
knh mng, long sng...
+ May ao gau dy co th thi cng cac loai t mm, ti t cp II.
+ Do ng trn b h ao thi cng nn co th thi cng c nhng ni co
nc, khng tn cng lam ng ln xung khoang ao cho may va phng tin vn
chuyn.
+ Thch hp cho thi cng ng.
b. Nhc im
+ Khi ao t may ao ng trn b h ao thao tac, v vy cn quan tm n
khoang cach t mep may n mep h ao am bao n nh cho may.
+ Khi pham vi ao t vt qua kha nng cua tay cn, phai thc hin qung gau,
chu k cng tac tng, nng sut giam. Ch thc hin qung gau khi thc s c n thit.
+ Nng sut ao va ln phng tin vn chuyn thp hn cac loai may ao gau
thun va gau nghch co cung dung tch gau do tn cng iu khin gau ung v tr.
4.2.3. Nng sut cua may dao mt gau
1. Nng sut li thuyt
)
h
m
(
1
K q
T
3600
N
3
o
S LT
= (4.1)
Trong o:
+ q (m
3
): dung tch gau.
+ K
S
: H s y vi.
+
o
: H s ti xp ban u cua t.
+ T (s): Chu ky ao t trong mt n v thi gian.
T = t
1
+ t
2
+ t
3
+ t
4
(s).
t
1
: Thi gian ao t y gau ( t
1
= const)
t
2
: Thi gian quay may n v tr .
t
3
: Thi gian t ( t
3
= const).
t
4
: Thi gian quay may v v tr ao mi.
2. Nng sut thuc t cua may dao
N
TT
= N
LT
Z k
tg
(m
3
/ca) (4.2)
Trong o:
N
LT
: Nng sut l thuyt.
Z: S gi lam vic trong mt ca ( Z = 78 gi).
k
tg
: H s s dung thi gian ( k
tg
= 0,8 0,85).
Nhn xet:
nng cao nng sut cua may ao, v mt k thut phai giam chu k cng tac
cua may va phai nng cao h s y vi khi ao t. Mun vy, oi hoi phai giam t
2
va
t
4
, ngha la phai b tr tuyn vn chuyn so vi v tr ao hp l. Ngoai ra oi hoi ngi
iu khin may phai co tay ngh chuyn mn cao, co kinh nghim va ky thut cao. V
mt t chc, cn phai nng cao h s tn dung thi gian K
tg
. nng cao h s K
tg
cn

49
phai b tr khoang ao, ng di chuyn cua may, cua phng tin vn chuyn cho
phu hp.

4.3. LAM DT BNG MAY UI
4.3.1. Dc dim-phn loai
+ May ui la loai may lam t co th lam vic c lp hay kt hp vi nhng may
khac. La loai may va ao va vn chuyn.
+ Dung may ui ao h, ranh vi chiu su khng qua ln, thch hp vi nhng
h ao nng va rng, dai.
+ Co th dung may ui p nn t vi chiu cao cn p t 1 1,5m .
+ S dung may ui san lp mt bng, boc cac lp t khng s dung.
+ ao gc, pha a, lam may keo hoc h tr lc y cho may cap hoc cac
loai may khac, sa cha ng...
+ Khoang cach vn chuyn thch hp cua may ui t 25 100m, hp l nht trong
khoang 50m.
+ Cac loai may ui thng dung hin nay: DT75, T130, T140, D7...ben ui c
iu khin bng thuy lc. Ben ui co th nng ln ha xung, thay i goc nghing so vi
mt phng san ui hoc thay i goc nghing so vi truc doc may (hnh 4-13).
4.3.2. Cac s vn hanh
1. So d di thng v lui (hinh 4-14)
+ May ui
chay thng ao
t vn chuyn
n ni sau o
tr v v tr ao
bng cach chay
gi t lui.
+ Khi ao va
vn chuyn trong
khoang 10 50m hay lp cac h, vung su th
nn ap dung s nay. Hay noi cach khac: ap dung s
nay khi khoang cach ao va vn chuyn khng ln,
yu cu tp trung t v mt pha cua cng trnh.
2. So d di thng v quay (hinh 4-15)
Hinh 4-13. Trang thai cua ben may ui
May ao t i thng
May i lui khng ao t
Hinh 4-14. S i thng v lui
Hinh 4-15. S i thng v quay

50
+ May ui chay thng ao va vn chuyn t n ni sau o quay u lai
tip tuc ui v hng ban u.
+ Ap dung khi tin hanh san ui
mt bng, khi khoang cach ao va vn
chuyn ln, ng dung ao va vn
chuyn t v mt hoc ca hai pha cua
cng trnh.
3. So d dao thng d bn (hinh 4-
16)
+ May ui t chay doc n ni
t ri quay sang bn t. Sau o
chay git lui hoc quay u tr v.
4. So d dao bc (hinh 4-17)
May ui t, vn chuyn n ni
ri git lu i v ni ao mi, c th t c ao thanh tng bc. S nay thch hp
khi thi cng nhng mt bng rng.
5. So d s tam (hinh 4-18)
+ May ui ao, vn chuyn t n ni
(hay p) theo l trnh hnh s tam. Theo
cach ao nay may ui ch tin khnglui.
+ S nay thch hp khi ng vn
chuyn ln hn 50m va ni p (hay )
gia hai ni ao hay ngc lai.
4.3.3. Nng sut cua may ui
1. Nng sut li thuyt
) h / m ( K . K . q .
T
3600
N
3
r i
CK
LT
= (4.3)
Lt i ao t
Quay ngang
t
Ni t
Hinh 4-16. S ao bn
Hinh 4-17. S ao bc
Hinh 4-18. S s tam

51
Trong o :
+ 3600: h s quy i gi thanh giy.
+ K
i
: H s tn dung dc.
+ K
r
:H s ri vai.
+ T
CK
: Chu k cng tac
) s ( t
v
l l
v
l
v
l
T
o
o
vc
vc
vc
CK
+
+
+ + =
+ l
, l
vc
(m): quang ng ao t, vn chuyn t.
+ v
, v
vc
(m/s): vn tc khi may ao va khi may vn chuyn t.
+ v
o
(m/s): vn tc khi may chay lui.
+ t
o
(s): thi gian quay, cai s, nng ha ban gat.
+ q (m
3
): Th tch ng t trc ben ui.
) m ( K
2
H
L q
3
2
=
+ L (m): Chiu dai ben ui.
+ H(m): Chiu cao ng t trc ben ui.
+ K
: H s k n hnh dang cua ng t trc ben ui.

2. Nng sut thuc t cua may dao
N
TT
= N
LT
Z k
tg
(m
3
/ca) (4.4)
Trong o:
+ N
KT
: nng sut l thuyt.
+ Z: s gi lam vic trong mt ca ( Z=78 gi)
+ k
tg
: h s s dung thi gian ( k
t
= 0,8 0,85).
4.3.4. Cac bin phap tng nng sut cua may ui
1. Chon so d di chuyn hop li.
2. Giam can luc.
+ Li dung a hnh cho may i
xung dc khi ui.
+ Chon chiu day lp t ct hp l.
+ Trong nhiu trng hp phai lam
ti, lam m t.
3. Han ch su roi vai cua dt ra ngoai
ben ui
a. Bin phap ao ranh (hnh 4-19)
Cho may ao thanh tng ranh lin
nhau, mi ranh co chiu rng bng chiu
rng cua ben ui, su 0,61m, cach nhau t
0,40,6m. Sau o cho may chay nghing
khoang 30
o
vi ranh va ui gat nt phn
400600
30
o
6
0
0

1
.
0
0
0

Hinh 4-19. Bin phap ao kiu ranh

52
b con sot lai. Bin phap nay lam giam lng t ri vai nhng lam tng can lc tac
dung ln may trong qua trnh ui.
b. Bin phap ghep may (hnh 4-20)
Ghep hai hay nhiu may chay song song vi nhau (i ngang nhau hoc so le
nhau), cach nhau nhng khoang t 3050cm. Ap dung bin phap nay khi mt bng thi
cng rng rai va nng lc thi cng cua n v thi cng cho phep s dung nhiu may.
Tuy nhin khi quang ng vn chuyn
qua dai th bin phap nay cung khng
thc s hiu qua v khi o t vn ri vai
nhiu ra khoi ben ui.
c. Ui dn ng (hnh 4-21)
Khi quang ng ui va vn chuyn
t qua dai, khng th chay may ui mt
lt v khi o t se ri vai ra ngoai ben
ui, hiu qua khng cao.Khi o cho may
ui dn ng theo tng oan, sau o tip
tuc ui cac ng i. Khoang cach ui hiu
qua cua may ui la t 3060m tuy thuc
tng loai may ui.
d. Lp thm hai canh vao ben ui
Lp thm hai canh vao hai bn ben ui tng lng cha trc ben ui.

4.4. THI CNG DT BNG MAY CAP
4.4.1. Dc dim-phn loai
1. Dc dim
+ May cap hay con c goi la may xuc chuyn la loai may lam t c ban, no co
th ao, vn chuyn, rai t va san phng a hnh trong qua trnh lam vic.
+ Co th s dung ao h mong khi chiu su h mong khng ln nhng chay dai
300500 300500
a) b)
Hinh 4-20. Bin phap ghep may
a) Ghep song song
b) Ghep so le
3060m 3060m 3060m 3060m
Hinh 4-21. Bin phap ui ng

53
theo tuyn.
+ May co th lam vic ti loai t cp III, tuy nhin khi t qua cng nn lam m,
lam ti hoc h tr lc y cho may.
+ May cap khng leo c nhng dc ln, nn ch ao c nhng h nng. Hoat
ng kem nng sut nhng ni co a hnh mp m (h > 0,5 0,6m ), t ln a
to, cy ci ... hoc t qua dnh.
+ Cac loai may cap thng co dung tch thung cap t 1,525m
3
, trng hp c
bit, dung tch cua may co th con ln hn nhiu. s dung co hiu qua may cap,
ngoai vic phu thuc vao a hnh, mt bng cung nh tng khi lng ao hoc p,
cn la chon may cap co dung tch thung phu hp vi chiu dai quang ng vn
chuyn:
+ i vi L
t/b
= 300m -> dung tch thung cap: q = 3m
3

+ i vi L
t/b
= 400m-500m -> dung tch thung cap: q = 6-8m
3

+ i vi L
t/b
500m -> dung tch thung cap: q > 10m
3

C li hoat ng hiu qua cua may cap t 500m5000m.
2. Phn loai may cap
a. Theo dung tch thung cap
+ Loai nho, co dung tch thung cap t 1.54m
3
.
+ Loai trung bnh, co dung tch thung cap t 512m
3
.
+ Loai ln, co dung tch thung cap t 1518m
3
.
b. Theo kha nng di chuyn
+ T hanh
+ Ban t hanh.
+ Loai co r mooc keo theo
c. Theo cach thc nng ha thung cap
iu khin bng thuy lc, iu khin bng cap.
4.4.2. Ky thut thi cng dt bng may cap
Hinh 4-21. May cap t hanh

54
1. Cac giai doan lam vic cua may cap
Qua trnh lam vic cua may cap trai qua 4 giai oan:
+ Giai oan ct t tch y thung: li dao thung cap cm su xung t t
0.12m n 0.32m tuy thuc t rn hay mm va kha nng cua may. May di chuyn
chm.
+ Giai oan vn chuyn t: May cap vn chuyn t ti v tr . Giai oan nay
may di chuyn nhanh hn nhiu so vi giai oan ct t.
+ Giai oan d tai: May cap t hoc rai t, may i git lui.
+ Giai oan quay v v tr ao: May di chuyn v v tr ao vi v n tc nhanh.
Chiu dai quang ng cap t y thung:
) m ( K
bh
q
L
o s
1
ao
= (4.5)
Trong o: q(m
3
)-dung tch thung cap; b(m)-chiu rng li dao thung cap;
h
1
(m)-chiu day lp t ct; K
s
-h s cha cho theo bang tra phu thuc vao loai t;
o
-h s ti xp ban u.
Chiu dai oan ng rai t:
) m ( K
bh
q
L
s
2
= (4.6)
Trong o: h
2
(m)-chiu day lp t rai.
2. Hinh dang nhat ct va so d di chuyn cua may cap
a. Hnh dang nhat ct
Tuy theo dnh va tnh cht cua t, ta co cac hnh dang nhat ct nh hnh 4-22.
Ta co: h
1
>h
2
>h
3
; l
1
<l
2
<l
3

l1
h1
l2
h2
l3
h3
3
2
1

Hinh 4-22. Cac hnh dang nhat ct cua may cap
1. Ct theo hnh tam giac; 2. Ct theo hnh rng ca; 3. Ct theo hnh thang

55
Vic ct t theo cac hnh dang nhat ct nh trn con tuy thuc vao tay ngh
cung nh kinh nghim cua ngi vn hanh may.
b. Cac s di chuyn
b1. S hnh elp (hnh 4-23)
La s vong kn, nhc im cua s nay la trong sut qua trnh lam
vic may ch chuyn hng theo mt phng va ln dc t ngt khi ao t y thung
va di chuyn t.
giam dc khi vn chuyn t co th b tr cho may chay theo s hnh
elip lch (s hnh bnh hanh-hnh 4-23). Vi s nay ng ln xung se khng
thng goc vi truc cua knh ao nn tranh c s ln dc qua cao co hai cho may.
b2. S hnh s tam (hnh 4-24)
La s kt hp cua 2 s hnh elp hoc elp nghing ap dung khi din tch
mt bng rng rai, khi lng ao p ln. Mt chu ky lam vic theo s nay gm
hai ln cap t va hai ln t. Khi may hoat ng theo s nay, vong quay lun
a) b)
1
2
3 4
1
2
3 4
Hinh 4-23. S di chuyn
a) Hnh elp; b) S di chuyn hnh bnh hanh
2
2
Hinh 4-24. S di chuyn hnh s tam
1. Cap t; 2. Vn chuyn; 3. Rai t; 4. Tr v v tr ao
1
3
4
3
4
1
Hinh 4-25. S di chuyn hnh dc dc

56
thay i nn lam cho ngi lai moi mt va may cung b mon lch v mt pha.
b3. S zch zc (hnh 4-25)
Cac may cap ni ui nhau chay doc cng trnh, va ao va t. Ap dung s
nay trong nhng cng trnh t chay dai.
b4. S hnh con thoi(hnh 4-26)
Mt chu k ao t theo s nay gm hai ln ao t va hai ln t. Ap dung
s nay khi boc lp thc vt trn nn cng trnh m i ni khac hayao t trn
mt knh, h mong rng.
Ngoai nhng s nu trn, do yu cu tnh cht cng vic co th ap dung s
s tam kt hp vi s dch dc hoc s s tam det.

4.4.3. Nng sut cua may cap
1. Nng sut li thuyt
) h / m ( qK
T
3600
N
o s lt
= (4.7)
Trong o :
3600: H s quy i gi thanh giy.
q (m
3
): Dung tch thung cha.
K
S
: H s y vi.

o
: H s ti xpban u cua t.
T (s): Chu ky lam vic
) s ( t
v
l
v
l
v
l
v
l
T
o CK
+ + + + =
4
4
3
3
2
2
1
1

1
1
, l
2
, l
3
, l
4
(m): Quang ng cap t, vn chuyn, rai t, quay v v
tr.
v
1
, v
2
, v
3
, v
4
(m/s): Vn tc tng ng khi may cap t, vn chuyn, rai
t, quay v v tr ao.
t
o
: Thi gian thao tac quay may, nng, ha gau, sang s (s).
2. Nng sut thuc t
N
tt
= N
lt
.Z .K
tg
(m
3
/ca) (4.8)
Hinh 4-26. S di chuyn hnh con thoi

57
Trong o:
N
KT
: Nng sut ky thut.
Z: S gi lam vic trong mt ca ( Z=78h).
K
tg
: H s s dung thi gian ( K
t
= 0,8 0,85).
4.4.4. Cac bin phap tng nng sut cua may cap
1. Giam can lc nn t tac dung ln may lam tng tc di chuyn khi ct t,
nh vy se giam chu k cng tac, bng cach:
+ Li dung a hnh cho may i xung dc.
+ Lam m, lam ti t khi t qua kh va cng.
+ H tr lc y cho may cap.
+ Chon s ct t hp l lam giam can lc.
2. Cho may lam vic vi h
ao
ln nht co th: nh vy oan ng ao t se giam,
chu k cng tac giam, nng sut tng.
3. La chon s di chuyn hp l
4. Chon may cap co dung tch thung cha phai phu hp vi oan ng vn chuyn:
Vn chuyn xa th dung may co dung tch ln va ngc lai. May keo co cng sut ln
co th keo cung luc nhiu thung cap.
5. Thng xuyn sa cha ng di chuyn cua may: tng vn tc di chuyn, giam
chu k cng tac.
Ngoai ra, mun tng nng sut may cap, cn tng h s tn dung thi gian va
tng ti a s gi lam vic trong ca.


58
CHUONG V. THI CNG DP VA DM DT

5.1. THI CNG DP DT
5.1.1 Nhung yu cu v dp dt
+ t dung p phai am bao c cng va n nh lu dai va lun nho
nht cho cng trnh.
+ Cac loai t thng c dung p: t set, a set, a cat, t cat.
+ Khng nn dung cac loai t sau p:
- t phu sa, t bun, t mun v cac t nay khng chu lc kem.
- t tht, t set t v kho thoat nc.
- t thm nc mn v lun lun m t.
- t cha nhiu r cy, rm rac v mt thi gian sau se b muc nat, t b rng,
chu lc kem.
5.1.2. Ky thut d p dt
+ Boc lp tham thc vt, cht cy, anh r...
+ Phai tiu nc mt, vet sach bun.
+ anh sm b mt nu dc mt bng cn p la nho.
+ Khi mt bng cn p co dc ln ( i > 0,2 ) trc khi p, tranh hin
tng tut t ta phai tao bc thang vi b rng bc t 2-4m.
+ Khi t dung p khng ng nht th ta phai p ring theo tng lp va
phai am bao thoat c nc trong khi p.
+ t kho thoat nc c p di, con t d thoat nc c p trn.
Hinh 5-1. Cac cach p t
a) Lp t kho thoat nc di b) Lp t kho thoat nc trn
c ) p mt loai t kho thoat nc.
1. Lp t d thoat nc; 2. Lp t kho thoat nc
i. dc (i = 0,04 0,1); h
1
. Chiu cao cua lp t th 1.
1
2
i i
a)
1
1
2
2
2
i
i i
i
c)
b)
h
1

>

h
m
a
o
1
2
i i

59
+ Lp d thoat nc nm di
lp khng thoat nc th day cua
lp thoat nc phai ln hn day
mao dn.
+ Khi p mt loai t kho
thoat nc th ta nn p xen ke vai
lp mong t d thoat nc qua
trnh thoat nc trong t p c
d dang hn.
+ Chiu day tng lp t p
phai thoa man cac yu cu khi m
nen. Chiu day lp t p va s
lt m nen phai phu hp vi loai
may m s dung. Co th xac nh
cac thng s nu trn thng qua cac
bi u quan h gia s ln m va
khi lng th tch t sau khi m
(hnh 5-2) hay biu quan h s
ln m-chiu day lp rai-khi
lng th tch (hnh 5-3). Cac biu
nu trn se c ve thng qua th
nghim.
+ Khng nn rai t qua day
hoc qua mong so vi ban knh tac
dung cua loai m s dung. Nu rai
qua day, cac lp t pha di
khng nhn c tai trong m se
khng c m nen tt. Nu rai qua mong, m nhiu lt cu truc t co th b pha
hoai.

5.2. THI CNG DM DT
5.2.1. Ban cht cua dm dt
1. Djnh ngha
m la truyn xung t nhng tai trong vi chu ky dn dp ln mt v tr ep
y khng kh, nc trong t ra ngoai, lam tng cht, tng mt hat trong mt
n v th tch, tao ra mt kt cu mi cho t co cng tng va bin dang giam khi
chu tai trong so vi t trc khi m nen.
Hiu qua cua cng tac m hay s bin dang deo hay s thay i th tch cua t,
phu thuc vao loai t, thanh phn hat, m cua t khi m va cac thng s cua tai
trong m.
0 1 2 3 4 6
n
g/cm
3
K
h
i

l
n
g

t
h
c
h
Hnh 5-2. Quan h gia s ln m
S ln m nn
1.2
1.4
1.6
1.8
2
2.2
2.4
0 200 400 300
g/cm
3
K
h
i

l
n
g

t
h
c
h
Hnh 5-3. Quan h gia s ln m,
chiu dy lp ri v khi lng th tch
Chiu dy lp ri (mm)
1.2
1.6
2
2.4
3 ln
7 ln
5 ln

60
2. Cac thng s cua tai trong dm anh huong dn hiu qua cng tac dm
Cac thng s cua tai trong m la: Tr s tai trong, tc m, thi gian m, tn
s m. Tr s cua cac tham s tai trong theo thc nghim khi m nhng t co m
thch hp c cho trong bang sau:

Phuong phap dm
Ung sut cuc dai
(kg/cm
2
)
Thoi gian chju
ung sut cua dt (giy)
m ln (m ln nhn mt)
m chay
m rung
7 12
5 18
0,3 0,9
0,04 0,25
0,008 0.011
0,01 0,03

+ Bin dang cua t xay ra chm hn ng sut tng trong t, cho nn nu tc
thay i ng sut nhanh th bin dang tng cng se nho hn khi tc thay i ng
sut chm. V vy nn m vi tc chm.
+ Khng nn dung tai trong m qua ln, v khi o ng sut ln nht phat sinh
trong t m vt qua cng cc han cua t, kt cu t b pha hoai, t se mt
sc chu tai. Cac tr s cng cc han

khi

m nhng t co m thch hp
c cho bang sau:

Cuong d cuc han
d
kg/cm
2

Loai dt
Dm ln
Dm chay
(
dm
70 100cm )
+ t t dnh (t cat pha set nhe)
+ t dnh trung bnh (t cat pha set nng,
t set pha cat nhe)
+ t kha dnh (t set pha cat chc )
+ t rt dnh
5 7
7 10

10 14
14 18
6 8
8 11

11 16
16 20

+ Khng nn dung m qua nhe m t v khi o ng sut phat sinh trong t
qua nho, tn nhiu cng m, hn na, khi o chiu day lp t c m cung giam.
+ Tai trong m c tnh toan, la chon sao cho ng sut m thch hp sinh ra
trong t la:
max
= (0,8 0,9)

max
: ng sut m ln nht trn mt.

:

cng cc han cua t.
+ i vi mt loai t cu th, thi gian m t cang lu th t cang c chc.
Tuy nhin khi t a at c c chc theo yu cu ma vn tip tuc m th khng
nhng tn cng m ma c cu nn t con b pha hoai theo thi gian m.
3. Su anh huong cua d m dn hiu qua dm dt
+ m hay lng nc cha trong t la nhn t quan trong nht anh hng
trc tip n hiu qua m nen.

61
+ Vi t kh ( m trong t thp): nc trong t ch la mt mang m, cac hat
t lin kt vi nhau bng lc phn t ln, ma sat cua cac hat ln, do o dm loai
t nay phai tn nhiu cng lam dch chuyn cac hat t.
+ Vi t t, qua t ( m trong t ln): nc trong t qua tha, chim y
cac l rng, luc nay ap lc m khng trc tip tac dung ln cac hat t ma tac dung
ln hat nc, sinh ra cac ap lc phu lam giam hiu qua cua m. Do o vic m nen
kho at n cht thit k va tn rt nhiu cng m, ngoai ra nc qua nhiu cung
can tr va gy kho khn cho vic thi cng m.
+ Nu t u m, lng nc trong t by gi ong vai tro bi trn cac hat t,
lam giam ma sat gia cac hat t, do o vic m nen tr nn d dang hn. Mi loai
t co mt m thch hp la m ma khi m bng mt loai may m nht nh vi
mt chiu day m nen nht nh nao o th t se at c cht theo thit k ma
tn t cng m nht (W
o
).
+ Mt s loai t co m thch hp trong nhng gii han sau:
- t cat hat to W
o
= 8 10%.
- t cat hat nho va t cat pha set W
o
= 12 15%.
- t set pha cat xp W
o
= 15 18%.
- t set pha cat chc va t set W
o
= 18 25%.
Khi tin hanh m t cn tin hanh xac nh m thch hp am bao hiu
qua tt nht cho cng tac m.
4. Anh huong cua loai dt dn hiu qua cng tac dm
+ t dnh: Thanh phn hat cha nhiu hat mn, din tch tip xuc gia cac hat
ln, do o ni ma sat trong t ln, khi m nc kho thoat ra ngoai, tn nhiu cng
m at c c chc theo yu cu.
+ t ri (t khng dnh hoc t dnh): Thanh phn hat cha nhiu hat ln, din
tch tip xuc gia cac hat nho, do o ni ma sat trong t nho, khi m n c d dang
thoat ra ngoai, tn t cng m at c c chc theo yu cu.
5. Anh huong cua thanh phn hat dn hiu qua cng tac dm
+ t hat nho: Cac hat t co kch thc nho nn din tch tip xuc gia cac hat
ln, tn nhiu cng m t at c c chc theo yu cu.
+ t hat to: Cac hat t co kch thc ln nn din tch tip xuc gia cac hat
nho, tn t cng m t at c c chc theo yu cu.
+ t co thanh phn hat khng ng u: Vi loai t nay, thc nghim cho thy
tn t cng m nht at c c chc theo yu cu. Cung cac yu t m nh
nhau, dung trong kh cua t sau cung thi gian va iu kin m nh nhau tng theo
th t: t hat nho - t hat th - t co thanh phn hat khng ng u.
5.2.2 Thi cng dm dt
1. Dm dt bng thu cng
Thng s dung cac loai m g, m gang hoc thep, m b tng.

62
a. m lam bng g (hnh 5-4)
+ Loai m g 2 ngi m co trong lng t 20 25kg, bng g tt co ng
knh mt ay m 0,25 0.3m, thn m cao khoang 50 60cm, co 4 tay cm cao
60cm hoc 4 dy keo.
+ Loai m g 4 ngi m co trong lng t 60 70kg, bng g tt, thn m
cao khoang 60 70cm, ng knh mt ay 0,3 0,35cm, co 4 can ngang gn vao
thn m.
b. m lam bng gang (hnh 5-5)
+ Co trong lng t 5 8 kg,
+ Dung cho mt ngi m.
+ c s dung khi m cac goc nha, cac khe nho ma cac loa i m ln khng
m c.
c. m b tng
c uc bng b tng co ng knh 0,350,4m cao 0,4 0,6m, nng 70
140kg, co 4 thanh ngang dung cho 4 8 ngi m.
300 350
150
1
.
0
0
0
1
.
2
0
0

1
0
0

250 300
250 300
5
0
0

6
0
0

6
0
0

7
0
0

6
0
0

Hinh 5-4. Cac loai m g
a), b) m hai ngi m; c) :m bn ngi m.
a)
b)
c)
Hinh 5-5. m gang

63
d. Ky thut m
+ Rai t thanh tng lp mong tuy theo trong lng m
- Trong lng m 5 10kg, lp t day 10cm.
+ Trong qua trnh rai t phai v sinh t: nht r cy, cac tap ln cht ln trong
t.
+ iu chnh m trong t at c m thch hp nht: t kh th phai
ti thm nc; t t qua phai lam kh bt bng cach xi ti.
+ m c nng ln cao khoi mt t t 30 40cm va tha ri t do xung t.
Nhat m sau phai e ln nhat m trc mt na nhat m.
+ Chia thanh nhiu t i, mi t i phu trach mt khu vc m.
+ m thanh nhiu lt m n khi at c cht thit k, ri rai lp t tip
theo va tin hanh m, c th cho n khi at cao thit k.
e. Trng hp ap dung
Ap dung khi khi lng cng tac m khng ln, chiu day lp m nho, khi
khng th s dung cac loai m khac thi cng.
2. Dm dt bng co gio i
a. Cac loai may m t va trng hp s dung
1
2
Hinh 5-6. m t bng m ln
1. May keo; 2. Qua dm ln.

64
a1. Dm ln
m ln la loai m t thng dung nht, dung ni mt bng cng tac rng ln,
chiu dai t 100m tr ln. Mt may keo co th keo mt luc c nhiu m ln.
Cac loai m ln thng dung: m ln mt nhn; m ln co vu, m ln banh
hi.
I. Dm ln mt nhn
Co th la loai t hanh (xe lu), co th cu tao t nhng qua ln nhn mt, trong qua
ln co th cha vt liu ri nh cat hay soi tng hay giam tai trong m. Cac qua ln
nay c keo bi may keo. Tai trong cua m ln mt nhn t 4 20 tn.
+ Dung m t ri hoc t t dnh (cat pha set)
+ Din tch tip xuc gia m va t t nn ng sut dm giam nhanh theo chiu
su, do o chiu su mi lp t m t va phu thuc vao tai trong m:
- Nu trong lng m la 3 4 tn th chiu day lp t c m la 10
20cm.
- Nu trong lng cua m la 15 tn th chiu day o la 30cm.
- Mi ch thng phai c m t 8 16 ln mi coi la xong.
+ Khi mi m bng m ln mt
nhn, t pha trc qua ln co hin
tng ni song (hnh 5-7)v tng hp
l c cua trong lng m va lc keo
hng v pha chuyn ng, dn nhng
hat t trt theo qua ln. Mun giam
hin tng song th trc tin phai dung
m ln nhe, sau mi dung m ln nng.
Hoc dung may keo hai, ba m ln, ta
b tr m ln i u nhe hn, con cac
m ln sau nng hn. Ngoai ra con phai
khng ch tc di chuyn cua m, m khng c di chuyn qua nhanh v nh vy
tng hp lc hng v pha trc se ln.
+ Khi m bng m ln mt nhn vi m thch hp, lp t pha trn cung
tip xuc vi m nhn c tai trong m nen t t nht nhanh chong tr nn c chc
tr thanh mt lp vo cng, chu ng hu ht trong lng cua m, ngn can tac dung
cua tai trong m truyn su xung di. Cn quan tm n hin tng nay am
bao chiu day lp m, tranh hin tng rai t qua day lam cho cac lp t pha di
khng nhn u tai trong m, cht lng m nen giam theo chiu su.
+ Xac nh ng sut ln nht phat sinh trong t:
) cm / kg ( ;
R
qE
2
max
= (5.1)
Trong o:
P G
F
Song t
Hng chuyn ng
Hinh 5-7. Hin tng ni song khi m bng
m ln

65
) m / kg ( ;
l
Q
q = -Ap sut tuyn tnh doc theo chiu dai qua
m.
Q (kg)-Trong lng qua m.
l (m)-Chiu dai qua m.
E (kg/cm
2
)-M un bin dang cua t.
R (m)-Ban knh trng m.
+ B day lp t m hiu qua:
- t dnh: ) cm ( ; qR
W
W
28 , 0 h
o
dnh
o
= (5.2)
- t ri: ) cm ( ; qR
W
W
35 , 0 h
o
ri
o
= (5.3)
Trong o: W, W
o
ln lt la m t nhin va m thch hp cua
t.
II. Dm ln co vu (dm chn cuu)
+ m ln co vu tao ra ap
sut ln ln t. Ch nn s dung
m ln co vu m nhng loai
t dnh, nht la t cuc. Nu dung
m nhng t ri th hiu qua
se kem, v nhng hat t nay d
chuyn dch ra cac pha va b vu
m lam tung ln, do o c cu t
b pha hoai.
+ Khi m ln qua mt v tr,
t m c tao thanh 3 lp a, b, c
6
4
1
2
3
5
Hinh 5-8. m ln co vu
1. Vu m; 2. Trng m; 3. Ca gia trong
4. Khung; 5. Moc cang; 6. May keo.
a
b
c
Hinh 5-9. Tac dung m di ay vu
Vung a: t c m bng tai trong thng ng.
Vung b: t b len ep ngang bi vu.
Vung c: t b ht tung va ti ra.

66
(hnh 5-9), ch co nhng lp t di vu m (lp a) la c m tt, con lp t b
b len ep ngang, cha nhn c tai trong m nen tt nht. Lp t c b ht tung ln.
Cac lp t b va c se c m sau khi lp t mi ln trn.
+ m ln co vu khng ch len t di ay vu, ni trc tip chu ap lc
thng ng, ma con len ep t gia cac vu m v pha bn.
+ Xac nh s lt m m co hiu qua:
K
m . f
F
n = (5.4)
Trong o: F (m
2
)-din tch xung quanh qua m; f (m
2
)-din tch b mt vu
m; m-tng s vu m co trn trng m; K- h s k n s khng ng u khi
m, k = 1,3.
+ ng sut ln nht phat sinh trong t thoa man:
max
= (0,8 0,9)
th
trong lng thch hp cua qua m la:
Q = P.N.f (kg) (5.5)
Trong o: N-s vu m trn mt hang doc; P (kg/cm
2
)-Ap sut y vu; f(m
2
)-
din tch b mt vu m.
+ Chiu day lp m thch hp:
h
o
= 1,5l (m) ; l (m) -chiu dai mt vu. (5.6)
+ m ln co vu khng gy ra hin tng song. Cht lng t m ng u.
m ln co vu tao ra mt nham, tao iu kin lin kt tt gia nhng lp t vi
nhau.
III. Dm ln banh hoi
+ m ln banh hi la mt loai xe r
mooc co mt hoc hai truc, mi truc co t 4
6 banh hi, mang nhng tai trong thay i
tuy theo yu cu cua cng tac m.
+ m ln banh hi co th dung
m ca t dnh va m ri.
+ m ln banh hi khac cac loai m
ln khac la khi m th khng phai ch co
t bin dang, ma ca banh hi cung bin
dang. Trong nhng lt m u tin, khi
t con trong trang thai xp th bin dang
cua banh hi nho so vi bin dang cua t,
n nhng lt m sau, khi t a c len
cht tng i, th hin tng lai xay ra
ngc lai.
+ ng sut cc ai trong t c xac
nh:
3
2
1
Hinh 5-10. m ln banh hi
1. Thung cha vt liu gia trong
2. Banh hi; 3. Khung keo

67
) cm / kg ( ;
e 1
P
2
max
= (5.7)
Trong o: P-Ap sut kh nen bn trong banh hi; e- cng cua banh hi.
Nh vy ng sut phat sinh trong t khng phu thuc vao tai trong khi m ma
ch phu thuc vao ap sut kh nen bn trong banh hi va cng e cua banh hi o.
+ Tai trong t ln xe truyn qua khi kh ep trong cac banh xe xung t. Nhng
chnh khi kh ep nay quyt nh tr s ng sut cc ai trong t khi c m. Co th
thay i ap sut kh trong banh xe tm ra nhng ng sut thch hp nht, co th
m cht bt ky loai t nao (i vi t dnh ly ap sut kh la 56kg/cm
2
) trong
pham vi cng cc han cua t.
+ Chiu day lp t rai hiu qua:

) cm ( ;
e 1
QP
W
W
2 , 0 h
o
o
= (5.8)
Vy tai trong m quyt inh n chiu
day lp t rai ch khng quyt nh n
ln cua ng sut trong t.
+ Ap lc truyn t xe m ln ln t
phu thuc vao mt tip xuc cua banh xe vi
t. Cang tng tai trong ln banh xe th b
mt tip xuc cung tng, nhng ap sut trung
bnh ln t khng thay i.
+ B mt tip xuc gia banh hi va t co hnh elip. ng sut tai mt t tng ln
rt nhanh n tr s cc ai, va gi tr s o trn phn banh lp b nen bep, nh vy
thi gian tac dung cua banh hi ln t dai hn so vi qua ln cng. i u nay lam tng
hiu qua m t theo chiu su.
0
Bin dng
Hnh 5-11. Tng quan
bin dng ca bnh hi v nn t
BD nn t
BD bnh hi
S lt m
max
max
a) b)
Hinh 5-12. S phn b ng sut trong t khi m.
a) Di qua ln cng; b) Di banh hi

68
+ Cang tng tc di chuyn cua xe m ln, thi gian tac dung cua banh hi ln
t cang ngn, th su c m cang giam. Vy m ln banh hi cung nh m
ln mt nhn cn co mt tc m thch hp va cn phai m nhe s b trc.
+ Mun m c u nh nhau mi ni th tai trong phai c phn b u
ln cac banh xe, khng phu thuc g gh cua mt t, va sc chu ng cua mt t
mi ni. Do o khung banh xe phn ra thanh nhiu phn, mi phn co thung cha vt
liu ring, mi banh xe d n theo mt t g gh va co th m c nhng ch
t su va t yu hn cac ch khac
a2. Dm chay
+ Cu tao gm mt qua nng t 1,4 4 tn, bng thep hay bng b tng, c
gn vao cn cua may c s.
+ Khi m qua nng
c nng ln khoi mt t
t 3 5 m, ri cho ri xung
t m.
+ Chiu day lp t
m t 12 m, thch hp
m cac loai t ri, t
dnh, thch hp thi cng
m t khi mt bng thi
cng rng rai, dung m
ay h mong co din tch
ln.
+ Ch s c trng cua m chay chnh la xung lc I
)
ms
N
( ; gH 2
F
m
I = (5.9)
Trong o: m
(N)-trong lng chay;
F (m
2
)-din tch b
mt m; H (m)-
cao nng chay; g
(m/s
2
)-gia tc trong
trng.
m chay co
xung lc cang ln,
m cang manh.
+ Trnh t m
bng m chay: Trc
tin nn m nhe s b
h
H
Hinh 5-13. m gia cng t bng m chay.
Hinh 5-14. m gia cng t nn mong bng m chay.

69
bng cach giam chiu cao ri cua tm chay khoang 4 ln. Nu ln cn co mong hoc
cng trnh khac th pham vi m phai cach nhng cng trnh o khoang 2m tranh
anh hng. Sau o mi tin hanh nng chay ln cao nh thit k a qui nh. Ch c
dng m khi t a at c chi qui nh, o chnh la lun n nh cua nn t
sau loat m cui cung. tranh m sot nn m vi dai m co b rng bng 0,9a (a
la canh m). tn dung lc m nn m t t 2 pha vao trong. m t cach cao
trnh thit k 15cm sau o boc bo lp t a b pha hoa i.
a3. Dm rung
+ Dung ng c lch tm tao ra lc chn ng. Di tac dung cua chn ng
lin tuc vi tn s cao va bin nho do m chn ng gy ra, nhng hat cat di ng
va chuyn ng xung su, ti v tr n nh cua chung.
+ Cac hat t chuyn dch cang nhanh khi lc dnh kt gia chung cang nho va
khi chnh lch kch thc cac hat cang ln. Cho nn i vi t ri, gm nhng hat
co th khac nhau, co lc dnh kt nho th vic ap dung m chn ng la rt hiu
qua.
+ Tac dung cua m rung ln nht khi tn s chn ng cua may trung vi tn s
chn ng cua t m, ngha la co hin tng cng hng. Khi nay ma sat gia cac
hat t giam i nhiu, nhng hat nho d dang di chuyn n lp nhng ch trng gia
cac hat ln.
+ m cung anh hng n hiu qua m rung rt nhiu, vi loai m nay,
m tt nht thc t cua t ln hn 10 30% m thch hp trong m nen.
b. Ky tht m
+ Rai t thanh tng lp co day phu hp vi thit b m hin co.
+ Da vao m thch hp (kt qua th nghim) iu chnh m trong t
cho phu hp.
+ Cho thit b m chay theo mt s nht nh.
+ ng lu sau phai e ln ng lu trc b rng khoang 1525 cm.
+ Tai trong m phai tng mt cach t t tranh hin tng lc m qua ln
gy mt n nh va pha hoai cho t.
+ Khi m ln la m banh hi, phai xac nh ng m sao cho hp ly tng
nng sut m. Khng c qua dai v t d b kh phai tng s ln m hay ti
nc.
+ ng sut m phai nho hn cng chu tai ln nht cua t (
m
=0,9R
t
)
tranh hin tng gy pha hoai t nn.
+ Nhng lt m u va hai lt m cui cung nn m vi tc chm, (2
2,5 km/h ) con nhng lt m gia co th m vi tc nhanh hn (810km/h ).


58

5.1. THI CNG DP DT
nht cho cng trnh.
chu lc kem.
i. dc (i = 0,04 0,1); h
1
1
2
i i
a)
1
1
2
2
2
i
i i
i
c)
b)
h
1

>

h
m
a
o
1
2
i i

59
mao dn.
d dang hn.
nghim.
hoai.

5.2. THI CNG DM DT
1. Djnh ngha
trong m.
0 1 2 3 4 6
n
g/cm
3
K
h
i

l
n
g

t
h
c
h
S ln m nn
1.2
1.4
1.6
1.8
2
2.2
2.4
0 200 400 300
g/cm
3
K
h
i

l
n
g

t
h
c
h
Chiu dy lp ri (mm)
1.2
1.6
2
2.4
3 ln
7 ln
5 ln

60

Phuong phap dm
Ung sut cuc dai
(kg/cm
2
)
Thoi gian chju
m ln (m ln nhn mt)
m chay
m rung
7 12
5 18
0,3 0,9
0,04 0,25
0,008 0.011
0,01 0,03


khi

c cho bang sau:

Cuong d cuc han
d
kg/cm
2

Loai dt
Dm ln
Dm chay
(
dm
70 100cm )
t set pha cat nhe)
+ t rt dnh
5 7
7 10

10 14
14 18
6 8
8 11

11 16
16 20

trong t la:
max
= (0,8 0,9)

max

:

cng cc han cua t.

61
tn t cng m nht (W
o
).
- t cat hat to W
o
= 8 10%.
o
= 12 15%.
o
= 15 18%.
o
= 18 25%.
5.2.2 Thi cng dm dt

62
60cm hoc 4 dy keo.
thn m.
m c.
c. m b tng
300 350
150
1
.
0
0
0
1
.
2
0
0

1
0
0

250 300
250 300
5
0
0

6
0
0

6
0
0

7
0
0

6
0
0

a)
b)
c)
Hinh 5-5. m gang

63
d. Ky thut m
t.
e. Trng hp ap dung
1
2

64
a1. Dm ln
hi.
I. Dm ln mt nhn
20cm.
) cm / kg ( ;
R
qE
2
max
= (5.1)
Trong o:
P G
F
Song t
Hng chuyn ng
m ln

65
) m / kg ( ;
l
Q
m.
E (kg/cm
2
W
W
28 , 0 h
o
dnh
o
= (5.2)
- t ri: ) cm ( ; qR
W
W
35 , 0 h
o
ri
o
= (5.3)
Trong o: W, W
o
t.
b pha hoai.
6
4
1
2
3
5
a
b
c

66
K
m . f
F
n = (5.4)
Trong o: F (m
2
2
)-din tch b mt vu
m, k = 1,3.
max
= (0,8 0,9)
th
Q = P.N.f (kg) (5.5)
2
)-Ap sut y vu; f(m
2
)-
din tch b mt vu m.
h
o
nhau.
III. Dm ln banh hoi
m ca t dnh va m ri.
ngc lai.
nh:
3
2
1

67
) cm / kg ( ;
e 1
P
2
max
= (5.7)
2
) trong

) cm ( ;
e 1
QP
W
W
2 , 0 h
o
o
= (5.8)
0
Bin dng
Hnh 5-11. Tng quan
BD nn t
BD bnh hi
S lt m
max
max
a) b)

68
a2. Dm chay
+ Khi m qua nng
c nng ln khoi mt t
t m.
+ Chiu day lp t
m t 12 m, thch hp
m cac loai t ri, t
m t khi mt bng thi
cng rng rai, dung m
ln.
)
ms
N
( ; gH 2
F
m
I = (5.9)
Trong o: m
(N)-trong lng chay;
F (m
2
)-din tch b
mt m; H (m)-
cao nng chay; g
(m/s
2
)-gia tc trong
trng.
m chay co
xung lc cang ln,
m cang manh.
+ Trnh t m
bng m chay: Trc
tin nn m nhe s b
h
H

69
a3. Dm rung
qua.
cac hat ln.
b. Ky tht m
cho phu hp.
nc.
m
=0,9R
t
)


58

5.1. THI CNG DP DT
nht cho cng trnh.
chu lc kem.
i. dc (i = 0,04 0,1); h
1
1
2
i i
a)
1
1
2
2
2
i
i i
i
c)
b)
h
1

>

h
m
a
o
1
2
i i

59
mao dn.
d dang hn.
nghim.
hoai.

5.2. THI CNG DM DT
1. Djnh ngha
trong m.
0 1 2 3 4 6
n
g/cm
3
K
h
i

l
n
g

t
h
c
h
S ln m nn
1.2
1.4
1.6
1.8
2
2.2
2.4
0 200 400 300
g/cm
3
K
h
i

l
n
g

t
h
c
h
Chiu dy lp ri (mm)
1.2
1.6
2
2.4
3 ln
7 ln
5 ln

60

Phuong phap dm
Ung sut cuc dai
(kg/cm
2
)
Thoi gian chju
m ln (m ln nhn mt)
m chay
m rung
7 12
5 18
0,3 0,9
0,04 0,25
0,008 0.011
0,01 0,03


khi

c cho bang sau:

Cuong d cuc han
d
kg/cm
2

Loai dt
Dm ln
Dm chay
(
dm
70 100cm )
t set pha cat nhe)
+ t rt dnh
5 7
7 10

10 14
14 18
6 8
8 11

11 16
16 20

trong t la:
max
= (0,8 0,9)

max

:

cng cc han cua t.

61
tn t cng m nht (W
o
).
- t cat hat to W
o
= 8 10%.
o
= 12 15%.
o
= 15 18%.
o
= 18 25%.
5.2.2 Thi cng dm dt

62
60cm hoc 4 dy keo.
thn m.
m c.
c. m b tng
300 350
150
1
.
0
0
0
1
.
2
0
0

1
0
0

250 300
250 300
5
0
0

6
0
0

6
0
0

7
0
0

6
0
0

a)
b)
c)
Hinh 5-5. m gang

63
d. Ky thut m
t.
e. Trng hp ap dung
1
2

64
a1. Dm ln
hi.
I. Dm ln mt nhn
20cm.
) cm / kg ( ;
R
qE
2
max
= (5.1)
Trong o:
P G
F
Song t
Hng chuyn ng
m ln

65
) m / kg ( ;
l
Q
m.
E (kg/cm
2
W
W
28 , 0 h
o
dnh
o
= (5.2)
- t ri: ) cm ( ; qR
W
W
35 , 0 h
o
ri
o
= (5.3)
Trong o: W, W
o
t.
b pha hoai.
6
4
1
2
3
5
a
b
c

66
K
m . f
F
n = (5.4)
Trong o: F (m
2
2
)-din tch b mt vu
m, k = 1,3.
max
= (0,8 0,9)
th
Q = P.N.f (kg) (5.5)
2
)-Ap sut y vu; f(m
2
)-
din tch b mt vu m.
h
o
nhau.
III. Dm ln banh hoi
m ca t dnh va m ri.
ngc lai.
nh:
3
2
1

67
) cm / kg ( ;
e 1
P
2
max
= (5.7)
2
) trong

) cm ( ;
e 1
QP
W
W
2 , 0 h
o
o
= (5.8)
0
Bin dng
Hnh 5-11. Tng quan
BD nn t
BD bnh hi
S lt m
max
max
a) b)

68
a2. Dm chay
+ Khi m qua nng
c nng ln khoi mt t
t m.
+ Chiu day lp t
m t 12 m, thch hp
m cac loai t ri, t
m t khi mt bng thi
cng rng rai, dung m
ln.
)
ms
N
( ; gH 2
F
m
I = (5.9)
Trong o: m
(N)-trong lng chay;
F (m
2
)-din tch b
mt m; H (m)-
cao nng chay; g
(m/s
2
)-gia tc trong
trng.
m chay co
xung lc cang ln,
m cang manh.
+ Trnh t m
bng m chay: Trc
tin nn m nhe s b
h
H

69
a3. Dm rung
qua.
cac hat ln.
b. Ky tht m
cho phu hp.
nc.
m
=0,9R
t
)


96
CHUONG VIII. CNG TAC VAN KHUN CT CHNG VA SAN THAO TAC

Van khun, ct chng va san thao tac la cng cu ht sc quan trong va cn thit
trong thi cng b tng ct thep toan khi, cung nh b tng cu kin uc sn. V
vy khi ch tao va s dung van khun cn phai ap ng nhng yu cu ky thut nht
nh.
8.1. MUC DICH - NHUNG YU CU KY THUT DI VOI VAN KHUN CT
CHNG VA SAN THAO TAC
8.1.1. Muc dich cua van khun, ct chng va san thao tac
+ Van khun lam khun mu tam thi nhm tao ra nhng hnh dang kt cu cng
trnh theo yu cu thit k, kin truc.
+ Chu cac tai trong (thng ng, nm ngang) do trong lng va b tng t, cac
hoat tai sinh ra trong qua trnh thi cng.
+ Quyt nh tnh cht b mt cua kt cu.
+ Ct chng am bao cho van khun cao nht nh theo yu cu
+ H ct chng nhn tt ca cac tai trong t trn van khun truyn xung va
truyn xung nn.
+ Chng lai cac lc x ngang, tai trong gio va san thao tac.
8.1.2. Cac yu cu di voi van khun, c t chng
+ Van khun phai c thit k va thi cng ung theo hnh dang, kch thc cua
cac b phn kt cu cng trnh.
+ Van khun phai am bao bn, cng, n nh, khng bin dang trong qua trnh
lam vic.
+ am bao kn, kht, khng cho va b tng b chay vai, khng tac dung vi cac
thanh phn cua va b tng, khng lam thay i thanh phn cua va b tng.
+ n gian, gon nhe, thun tin trong qua trnh lp t cung nh thao d, lp
dng nhanh, thao d d dang.
+ Khng gy kho khn trong vic lp t ct thep, , m b tng
+ An toan trong s dung.
+ Co lun chuyn ln, van khun g phai s dung 5 7 ln, va n khun thep
phai s dung t 50 200 ln.
8.1.3. Cac bin phap dam bao cac yu cu cua h van khun, ct chng
+ Ch tao van khun phai ung hnh dang, kch thc theo yu cu thit k, sai
lch khng c vt qua pham vi cho phep.
+ Van khun phai c ch tao t cac loai vt liu am bao cac yu cu v cng
, hnh dang, kch thc. Van khun g phai co day ti thiu la 2.5cm, g nhom 7
n nhom 8, khng co mt, seo, u, li. Van khun thep am bao ch tao t cac loai
thep co u cng , day (thong la the p CT3), thep khng b han g, bin dang,
cong vnh, b mt tt...
+ Van khun sau khi s dung xong phai lam v sinh sach se, cay bo h, va b

97
tng trn b mt, nh inh (vi van khun g), bi du m chng g (i vi van
khun thep), bao qua ni kh rao thoang mat, che ma nng, xp xp theo th t
tin cho thi cng.

8.2. PHN LOAI VAN KHUN
8.2.1. Phn loai van khun theo vt liu
1. Van khun g
+ c s dung rng rai, thun tin va kha kinh t, nht la nhng cng trnh co
qui m nho.
+ G dung ch tao van khun thng la g nhom VII hay VIII.
2. Van khun kim loai
+ c ch tao nh hnh, thng c ch tao t thep CT3, b mt la ban thep
mong, co sn va khung cng xung quanh. Van khun thep co cng cao, kha nng
chu lc ln, thng c s dung, nht la cho nhng cng trnh ln, co h s lun
chuyn s dung cao.
+ Gia thanh san xut ch tao va thu s dung kha ln.
3. Van khun b tng ct thep
c ch tao bng b tng li thep, trong o mt b mt cua van khun a c
hoan thin (mai granito, p a...), b tng xong lun trong cng trnh lam lp
trang tr b mt. Loai nay t s dung.
4. Van khun hn hop thep - g
Loai nay co b mt van khun bng g, sn chu lc xung quanh bng thep.
Ngoai cac loai van khun hay c s dung a nu, con mt s loai van khun
khac nh van khun tre, na (t dung), van khun cao su, cht deo... la nhng loai van
khun c bit, chuyn dung.
8.2.2. Phn theo di tuong kt cu su dung van khun
Theo cach phn loai nay ta co cac loai van khun: Van khun mong, ct, d m,
san, tng...
8.2.3. Phn loai theo cu tao va ky thut thao lp khi thi cng
1. Van khun c djnh
c gia cng ch tao tai hin trng, ch tao mt ln, dung cho cac kt cu co
hnh dang c bit khng lp lai trn cng trnh, dung xong th lai thao ri thanh tng
tm mun s dung lai phai gia cng ch tao lai. Loai nay tn cng ch tao, tn vt liu,
khng kinh t.
2. Van khun lun luu
c tao thanh bng cach t hp nhng tm a gia cng t trc, ra cng trnh
ch ghep chung lai vi nhau, khi thao d gi nguyn hnh dang, do vy t h hai, d bao
quan. Loai nay s dung cho cac kt c u co hnh dang kch thc ging nhau lp lai
nhiu trn cng trng. Loai nay t tn cng ch tao, t tn vt liu, kha kinh t.
3. Van khun di dng

98
La loai van khun co kha nng di chuyn tnh tin theo phng ngang hoc
phng thng ng nh c cu may moc hoc thit b ring. Thng ap dung cho cac
kt cu co tit din khng thay i va chay dai theo phng ngang (v du: tunel, mai
vom...) hoc phng thng ng (v du: xi l, ng khoi loi cng, vach...).
a.Van khun di chuyn theo phng ng
+ c cu tao t nhng tm co chiu cao t 1,1m 1,5m, lp vao toan b chu vi
cng trnh va c nng ln theo chu ky (nh van khun leo, van khun treo) hay c
nng ln mt cach lin tuc (nh van khun trt).
+ c dung thi cng cac cng trnh co chiu cao trn 12m, co tit din khng
i hay thay i theo quy lut nh xil, ng khoi, vach, loi cng nha cao t ng...
b.Van khun di chuyn theo phng ngang
+ c cu tao t nhng tm khun lin kt vao khung , khung lp trn h
thng banh xe chay theo chiu dai cng trnh.
+ Dung thi cng cac cng trnh nh knh dn, hm, mai nha cng nghip...
9
1
2
1
3
8
6
7
4
5
8
2
7
5
4
10
9
1
2
3
2
3
(c)
(d)
Hinh 8-1. Van khun mong n git cp bng g
1. Van khun; 2. Nep ng; 3. Nep c; 4. Nep gi thanh; 5. thanh chng xin;
6. Thanh chng ngang; 7. Con bo; 8. Ban m; 9. Thanh c; 10. Dy thep ging.
I - I
I I

99
4. Van khun p mt
y chnh la loai van khun b tng ct thep va dung lam van khun va s
dung chung p b mt va trang tr.

8.3. VAN KHUN LUN LUU
8.3.1 Van khun mong
Van khun mong bao gm van thanh mong, van c mong (hnh 8-1, 8-2).
+ Van thanh mong c cu tao t 1 hay nhiu tm khun c lin kt lai vi
nhau nh nep van thanh, s lng phu thuc vao chiu cao cua thanh mong. Doc theo
chiu dai van thanh ngi ta b tr cac khung vi khoang cach c tnh toan hp l
nhm chu cac ap lc ngang do va b tng con t gy ra va nhng hoat tai phat sinh
trong qua trnh b tng nh: ap lc m, ap lc do b tng.
+ Nu mong gm nhiu bc th bc trn lai da vao bc di va cung c lin
kt vi cac im c nh xung quanh.
+ Van khun c mong: co cu tao ging van khun ct gm 4 tm khun c
lin kt lai vi nhau nh inh va gng c mong. Gng c mong va lam nhim vu lin
kt cac van khun lai vi nhau, va la gi ta cho van khun chu cac lc ngang do
va b tng ti va cac hoat tai sinh ra trong qua trnh thi cng b tng. Khoang
cach gia cac gng phai c tnh toan chnh xac am bao kha nng chu lc va khng
vt qua vong cho phep cua van khun c mong.
8.3.2 Van khun ct
+ Ct b tng ct thep gm co cac tit din vung, ch nht, a giac, tron...Van
khun ct c cu tao t hp khng np, khng ay, c gia c va c nh bng cac
nep, gng, thanh chng...
+ Tm khun ct thng c cu tao t cac tm van g, thep, nha..., van g co
1
1
1
2
8
7
6
9
7
3
4
5
2
3
3
a)
b)
Hinh 8-2. Van khun mong bng
a) : Mong bng co tit din phc tap, b) : Mong bng co tit din n gian
1 : van thanh, 2 : nep ng, 3 : thanh ging, 4 : nep ng ng thi la coc th,
5 : thanh vng ngang, 6 : thanh c, 7 : thanh chng, 8 : ban m, 9 : nep ngang.

100
day 25mm 35mm co chiu rng 200mm 300mm va c lin kt lai bng cac
nep. d dang v sinh chn ct trc khi b tng, ta cha mt ca nho tai chn
cua ct (kch thc khoang 150 x200), va c bt kn trc khi b tng.
+ Khi chiu cao ct ln, tranh phn tng trong qua trnh b tng do chiu
cao ri t do cua b tng ln, ta m ca b tng trong khoang nho hn 1,5m k
t chn ct, va c bt kn oan ct tip theo.
+ Ap lc ngang gy ra trong qua trnh va m b tng do cac gng ct va
khung nh v chu, Khoang cach gia cac gng phai c tnh toan chnh xac am bao
kha nng chu lc va khng vt qua vong cho phe p cua van khun ct. Gng ct
va khung nh v co th c lam bng g hay bng thep.
8.3.2 Van khun dm, san
1
1
6
10
9
8
4
12 3
5
11
2
7
2 2
2 - 2
Hinh 8-3. Cu tao van khun ct
1. Tm van khun; 2. Nep lin kt cac tm van khun; 3. Gng ct; 4. Khung gia cng tai
cac mi ni dm - ct; 5. Khung nh v; 6. L cha v sinh chn ct; 7. L b tng;
8. Thanh chng hay dy ging; 9. Tng ; 10. Moc st ch sn; 11. Thanh g tao im ta;
12. Cht gng ct.
3

101
1. Van khun san
+ Van khun san c cu tao gm cac tm van (rai kn din tch san cn b
tng) c bi h xa g, sn va ct chng. Khoang cach gia cac xa g, khoang
cach gia cac ct chng xa g phai c tnh toan chnh xac am bao kha nng chu
lc va khng vt qua vong cho phep cua van khun san.
+ thun tin trong vic thao van khun thanh dm (van khun khng chu lc
khi b tng a at c cng 25kg/cm
2
) h xa g van khun san b tr song
l
1
l
1
l
O
3 12
15
13 14
7
5
8
3
10
11
6
6
6
8
7
8
1
2
5
4
5
1
3
4
3
1
5
8
8
a)
9
b)
c)
e)
d)
l
1
l
1
l
1
l
O
8
4
3
13
f)
Hinh 8-4. Van khun dm n
a), c) Dm co chiu cao ln (h 400; b) Dm co chiu cao nho ( h<400); d). Dm trn tng;
e); Tm khun thanh dm chnh tai mi ni dm chnh-dm phu; f) Tm khun thanh dm phu.
1. Van thanh; 2. Van ay; 3. Nep ng; 4. Nep gi chn van thanh; 5. Thanh vng; 6. Ct chng ch T;
7. Chng xin; 8. Con bo; 9. Dy ging; 10. Thanh ngang; 11. Tng gach;12. Tm thanh dm
chnh;13. Van thanh dm phu; 14. Khung gia cng; 15. Van ay dm phu.

102
song vi van khun thanh m. Hai xa g bn dm va gn dm nht c b tr cach
mep van san (bn dm ) mt khoang t 250mm 300mm, thun tin cho vic cho
vic thao van khun thanh dm va khng lam yu van khun san. i vi thanh dm
vung goc vi xa g , ngi ta khng cu tao xa g gac ln thanh dm ma b tr ct
xa g cach mut xa g t 250mm 300mm.
+ Van san c t trn van thanh dm (ngoai tr van khun nh hnh co th co
lin kt khac). Xung quanh chu vi san c b tr van dim. Van dim ong vai tro
ngn ca ch gia van khun san va van khun dm co tac dung d iu chnh kch thc
THANH GING
TRONG B.T
CT CHNG
VAN THANH
TM KHUN
GOC NGOAI
M G
TM KHUN
SAN
TM KHUN
GOC TRONG
1
2
9
8
7
4
8
6
11
3
7
10
2
3
11
9
4
6
8
10
5
5
a)
b)
c)
Hinh 8-5. Cu tao van khun dm, san
a) Khi xa g van san vung goc vi van khun dm; b) Khi xa g van khun san
song song vi van khun dm; c) Van khun dm, san bng van khun nh hnh.
1. Van dim; 2. Van san; 3. Xa g van san; 4; Van khun dm; 5. Nep ng thanh
dm; 6. Nep gi chn van thanh dm; 7. Chng xin; 8. Con bo; 9. Thanh chng; 10.
Ct chng van khun dm; 11; ct chng xa g van khun san.

103
san va tao iu kin thun li trong vic thao d van khun.
2. Van khun dm
Dm thng b tng ng thi vi san, do o van khun dm thng c cu
tao va lp dng ng thi vi van khun san. Van khun dm gm co van khun thanh
dm va van khun ay dm.
+ Van khun thanh dm co cu tao va tnh toan chu lc nh van khun thanh
mong, khi dm co chiu cao nho thng b tr h khung theo cu tao va phu hp
vi khoang cach gia cac ct chng ay dm. Khi dm co chiu cao ln, cn c cu
tao theo tnh toan va phu hp vi kha nng chu lc cua van khun. Ngoai h khung
ngi ta co th s dung cac thanh vng ngang, dy neo...
+ Van ay dm c bi h thanh ngang va ct chng ay dm, khoang cach
gia cac ct chng ay dm phai c tnh toan chnh xac am bao kha nng chu lc
va khng vt qua vong cho phep cua van khun ay dm.
3. H xa g, ct chng
a.Xa g san
+ Co th s dung xa g bng g (tit din tron, ch nht, vung), xa g bng thep
nh hnh (ch I, ch [, thep hp...). Tu y theo kch thc nhp san ln hay nho ma xa
g c bi h ct chng c lp doc theo chiu dai xa g (Nhp ln) hoc xa g
khng co ct chng (Nhp nho). Khoang cach gia cac ct chng xa g phai c tnh
toan chnh xac am bao kha nng chu lc va khng vt qua vong cho phep cua xa
g.
+ Khi kch thc san thay i, co th s dung mt loai xa g cho cac san
co kch thc khac nhau, ngi ta ch tao loai xa g co th thay i c chiu dai
Ranh trt
Bu lng lin kt
a)
b)
Hinh 8-6. Dm rut
a) Dm rut 2 na la thep hnh
b) Dm rut t hp khng gian va thep hnh

104
theo s thay i kch thc cua san, goi o la h dm rut. Dm rut co th bng thep
hnh, dan khng gian t hp...
a.Ct chng
Ct chng co th bng g, bng thep ch tao nh hnh.
+ Ct chng g co tit din tron,
vung, hnh ch nht.
+ Ct chng thep thng la thep
ng, gm hai phn lng vao nhau, do o
co th thay i chiu dai.
+ Cac ct chng khi lam vic c
lin kt lai vi nhau nh h ging theo
mt hoc hai phng, h ging co tac
dung nh v ct chng, lin kt cac ct
chng lai v i nhau tao thanh h khng
gian cng, n nh, bt bin hnh va lam
vic ng thi. Ngoai ra h ging con
co tac dung lam giam chiu dai tnh
toan cua ct chng. H ging ong vai
tro rt quan trong, v vy cn ht sc
chu y khi cu tao va tnh toan.
+ Khoang cach gia cac ct chng
phai c tnh toan sao cho thoa man
kha nng chu lc cua ban thn ct
chng cung nh cua cac kt cu ma no
(xa g san, van khun ay
dm...).
8.3.3 Van khun tuong
+ Van khun tng c cu tao gm hai tm khun tha nh, h sn ngang, sn
doc, thanh chng xin (hay dy ging) cac thanh c...
+ Tm khun co th bng cac tm nh hnh hay bng van g co chiu day t
25mm 35mm.
+ Tit din sn doc (sn kep), sn ngang, bu lng ging, cung nh khoang
cach gia chung c tnh toan da vao ap lc ngang cua b tng t va cac hoat tai
sinh ra khi , m b tng gy ra.
+ Thanh nh v van khun tng c lin kt vi nn (san) b tng bng cac
mu g chn sn trong b tng.
+ am bao kch thc gia hai thanh van khun khi lp t, ta dung cac thanh
c bng b tng co cng tng ng hay cao hn cng b tng tng, c
chn tng, trn ming thanh dung ca c thanh c g, khi b tng n u se thao
b)
CHN CT
REN IU CHNH CAO
NG NGOAI 60
NG TRONG 42
MU CT
a)
Hinh 8-7. Ct chng
a) Ct chng g; b) Ct chng thep

105
d n o. Chiu dai cac thanh c nay ung bng chiu day tng b tng.
+ Cac bu lng ging c b tr trong cac mt phng song song nhau theo
phng thng ng, khng nn b tr sole khoi gy kho khn cho vic , m b
tng nht la nhng tng co chiu day nho. thun tin cho vic thu hi cac bu
lng ging, khi lp t ta lng qua cac ng nha hay cac ng thep co ng knh ng
ln hn mt t, co th s dung cac ng nay thay th cac thanh c a nu trn.
+ n nh cho toan b h van khun, ta dung cac thanh chng xin hay cac
dy thep ging. im ta cua cac thanh chng hay dy thep ging la cac thanh g lng
qua cac moc neo ch sn trong b tng.

8.4. VAN KHUN DI DNG
8.4.1. Van khun di dng theo phuong ngang
Van khun i ng ngang c ch tao cho cac kt cu b tng ct thep co tit
din khng thay i va chay dai theo phng ngang nh tunel, ng hm mai vom...
Van khun di ng ngang c cu tao gm hai b phn chnh: Van khun mt va h
thng khung ngang chu lc(hnh 8-9).
1. Van khun mt
I
I
8
10
7
3
11
2
12
4
5
10
5
4
11
12
1
2
9
1
Hinh 8-8. Van khun tng
1. Tm khun; 2. Sn ngang; 3. Sn doc; 4. Bu lng ging; 5. Ban m; 6. ng nha;
7. Thanh nh v; 8. Thanh c bng b tng; 9. Thanh c tam bng g; 10. Mu g chn s n
trong b tn; 11. Thanh chng xin (hay dy ging); 12. Con bo; 13. Moc neo ch sn;
14. Nep ngang lam im ta.
13
14
6
I-I

106
Van khun mt c ch tao bng van g hay thep va c lin kt vi khung
chu lc.
a)
1
10
3
5
12 2
4
15
16
7
9
14
13
17
6
11
8 18
19
b)
Hinh 8-9. V du v van khun di ng ngang
a) Giai oan van khun lam vic, b) Giai oan thao d va trt i.
1. Ct bin khung trong bng thep U; 2. Ct gia khung trong bng thep ng cu tao
thay i c chiu cao bng kch vt; 3. Dm trn bng thep L; 4. Dm di bng thep
I; 5. Dm di bng thep U; 6. Ban ni bng thep tm; 7. Ban khung ngoai cu tao
bng g hay bng thep hnh; 8. Ban ni bng g hay thep hnh co cu tao ranh 8;
9. Tm m; 10. Tm khun trong; 11. Tm khun ngoai; 12. Thep L lin kt gia cac
khung; 13. ng ray; 14. Banh xe; 15. Gng bng g hay thep hnh; 16. Bu lng
ging; 17. Ranh trt; 18. Ranh; 19. Tm tn.


107
2. Khung chju luc
+ Mi khung trong gm hai ct bin (1) va ct gia (2). Ct gia co th thay i
c chiu cao mt cach d dang nh co cu tao kch vt. Cac ct c lin kt vi
nhau bi dm di (4), (5) va dm trn.
+ Dm trn c cu tao gm hai oan va ni vi cac ct bng lin kt khp.
+ Dm di c cu tao gm ba oan. Hai oan bin lin kt vi oan gia (4)
bng bu lng va co th thay i c dai dm. oan gia c gn banh xe. Dm
lin kt vi ct bin qua ban ni (6).
+ Van khun ngoai va trong c lin kt vi nhau bi bu lng ging (16) m
xin qua gng (15)
+ H thng khun trong va khung ngoa i c cu tao co th thay i c kch
thc rng, cao trong mt khoang nht nh nao o nh co l ch.
3. Lp dt
+ Lp dng h thng ng ray (13) sau khi a nh v.
+ Lp dng khung trong, lin kt cac khung trong vi nhau va cn chnh.
+ Rai van khun mt trong.
+ Lin kt van khun thanh mt ngoai vi cac ban khung ngoai.
+ Lp dng cac ban khung va lin kt cac ban khung lai vi nhau.
+ Lin kt van khun ngoai va trong bi cac bu lng ging va gng.
+ Cn chnh va nghim thu.
8.4.1. Van khun di dng theo phuong dung
Van khun i ng ng c ch tao cho cac kt cu b tng ct thep co tit
din khng thay i theo chiu cao cua cng trnh nh: cac vach, lo i cng, cu thang
may, ng khoi... Van khun i ng ng lai c chia thanh hai loai: Van khun trt
vavan khun leo.
1.Van khun truot
La loai van di ng ln cao, vic di chuyn cua van khun trt c tin hanh
lin tuc trong sut qua trnh b tng. V cu tao cua van khun trt c th hin
tng quat trn hnh 8-10. Chiu cao cua van khun trt trung bnh t 1.1 1.2m.
giam ma sat gia b mt b tng va van khun ngi ta ch tao va lp dng van hi
nghing khoang 0.003 0.01. Ap lc va b tng t va toan b hoat tai sinh ra trong
qua trnh thi cng c chuyn sang h khung kch chu, khung nay c t cach
nhau t 1.5 2.5m, tai cac khung kch ngi ta t cac kch thuy lc lam nhim vu
nng toan b h van khun ln cao. Cac kch thuy lc c gn lin vi h khung va
m ly thanh tru thep co cng cao t vao mong va c chn sn vao trong b tng
trc o, tru thep co ng kch t 25 32mm dai t 4 5m co th la thep chu lc
cua cng trnh hoc thep cu tao, thanh thep nay co th han ni khi chiu cao cng
trnh ln. Mt trn cua van khun b tr hai h san cng tac trong va ngoai lin kt trc
tip hoc gian tip vi h khung kch nhm phuc vu i lai cho cng nhn va lam ni thi

108
cng lp dng ct thep, b tng, lp ghep thit b, kim tra...Pha di h khung
kch t h giao treo nhm kim tra cht lng b tng trong qua trnh va hoan
thin cng trnh sau nay.
Toan b h van khun trt c trt lin tuc trong qua trnh thi cng, chu k
trt co th lp i lp lai trong khoang thi gian t 5 n 30 phut, trong mt ngay h
van khun co th trt t 2.5 3m. giam lc dnh gia b tng va van khun, trong
qua trnh b tng cn bi cac lp chng dnh ln b mt van khun. Cn kim soat
cht che thi gian trt am bao cht lng b tng.
2. Van khun leo
c cu tao nh hnh 8-11 gm t m khun (1), sn ngang (2), sn doc (3).
Toan b h thng van khun c c nh nh vao cac bu lng neo (4) va vt iu
1
2
3
5
4
6
8
1
1
1
1
1
8
9
6
4
3
2
7
9
5
1 - 1
Hinh 8-11. Van khun leo
1. Tm khun; 2. Sn ngang bng thep U; 3. Sn doc bng thep U; 4.
Bu lng neo; 5. Bu lng ging; 6. Vt iu chnh; 7. San thao tac trn;
8. San thao tac di; 9. Lan can bao v; 10. Tng b tng a trc.

109
chnh (6). Bu lng (5) va ong vai tro bu lng ging gia hai thanh van khun va
ong vai tro bu lng neo khi b tng oan tip theo. Van khun c iu chnh
theo phng thng ng nh vao vt iu chnh (6). H thng van khun treo c b
tr san cng tac trn (dung phuc vu b tng) va san cng tac di (dung iu
chnh va phuc vu cho cng tac hoan thin). Khi b tng a u cng thao van
khun th tin hanh thao cac bu lng neo va ging, ni vt iu chnh va dung cn truc
cu va lp t thi cng oan tip theo.

8.5. THIT K VAN KHUN
8.5.1. Xac djnh tai trong
1. Tai trong thng dung
a.Tnh tai
+ Tai trong ban thn cua kt cu (q
1
). Bao gm:
- Trong lng ring cua btng :
b
= 2500kg/m
3

- Trong lng cua ct thep c xac nh da vao ham lng ct thep trong b
tng theo thit k, thng ly bng 100 kg/m
3
.
+ Tai trong ban thn cua van khun (q
2
), phu thuc vao vt liu lam van khun.
b.Hoat tai
+ Hoat tai do ngi va thit b thi cng (q
3
), ly nh sau
- Khi tnh toan van khun san va vom th ly 250kg/m
2

- Khi tnh toan cac nep gia cng mt van khun ly 150kg/m
2

- Khi tnh toan ct chng cac kt cu ly 100kg/m
2
.
+ Hoat tai trong do m rung gy ra (q
4
- dung cho m mt).
+ Tai trong do chn ng khi b tng gy ra (q
5
), Ch k n tai trong nay khi
khng k tai trong q
4
gy ra.
2. Tai trong ngang
+ Ap lc cua va b tng mi (q
6
), phu thuc vao chiu cao lp b tng gy ap
lc ngang va bin phap m cho trong bang 8.1

Bin phap dm
b tng
Ap luc hng ti da
(kg/m
2
)
Gioi han su dung Dang tai trong
P = * H H R
DM TRONG
P = * R H > R
P = * H H 2R
1

DM NGOAI
P = * 2R
1
H > 2R
1

2R
1
R
R
H
H

H
H
H

2R
1
H
Bang 8.1

110
Trong o :
+ : Trong lng ring cua b tng (kg/m
3
)
+ H: Chiu cao mi lp b tng gy ap lc ngang (m)
+ R: Ban knh tac ng cua m trong (R= 0,75m)
+ R
1
:

Ban knh tac ng cua m ngoai (R
1
= 1m)
+ Tai trong chn ng phat sinh khi b tng vao van khun (q
7
)
- bng thu cng: Ly bng 200 kg/m
2
.
- bng may va ng voi voi hoc trc tip bng ng ng t may bm b
tng: q
6
=400kg/m
2

- trc tip t cac thung - tuy thuc dung tch thung:
* Dung tch thung: V < 0,2m
3
th: q
6
= 200 kg/m
3

* Dung tch thung: 0,2 m
3
V 0,8m
3
th: q
6
= 400kg/m
3

* Dung tch thung: V > 0,8m
3
th: q
6
= 600kg/m
3

+ Tai trong do m va b tng gy ra: (q
8
)ly bng 200kg/m
2
; Tai trong nay ch
tnh khi khng tnh n q
7

+ Tai trong gio: (q
9
); Tai trong gio c xac nh theo TCVN 2737:1995 - Tai
trong va tac ng. i vi thi cng, tai trong gio c tnh n khi cng trnh co chiu
cao ln hn 6m.
3. Tai trong tinh toan (q
tt
)
+ Tai trong tnh toan c dung tnh toan cac b phn van khun theo kha
nng chu lc (iu kin bn).
+ Tai trong tnh toan c xac nh : q
tt
= n.q
tc

Trong o :
q
tc
: Tai trong tiu chun.
n : h s vt tai c ly theo bang sau 8.2

Cac tai trong tiu chun H s vuot tai (n)
- Tai trong ban thn cua van khun va gian giao 1,1
- Tai trong ban thn cua b tng va ct thep 1,2
- Tai trong do ngi va phng tin vn chuyn 1,3
- Tai trong do dm chn ng 1,3
- Ap lc ngang cua b tng 1,3
- Tai trong chn ng khi b tng vao van khun 1,3

4. T hop tai trong
Khi tnh toan van khun va gian giao, ta phai t hp tai trong chon ra t hp
nguy him nht.

Bang 8.2

111
T hop tai trong
Cac b phn van khun Tinh theo kha
nng chju luc
Tinh theo bin
dang
1/ Van khun san, tm mai cong va cac kt cu . q
1
+ q
2
+ q
3
+ q
4
q
1
+ q
2
+ q
3

2/ Van khun ct, co canh cua tit din ln hn
0,3m va cua tng co chiu day nho hn 0,1m.
q
6
+ q
8
q
6

3/ Van khun ct canh cua tit din ln hn 0,3m va
cua tng co chiu day ln hn 0,1m
q
6
+ q
7
q
6

4/ Tm thanh cua van khun dm chnh, phu, vom q
6
+ q
8
q
6

5/ Tm ay cua van khun dm chnh, phu, vom q
1
+ q
2
+ q
3
+ q
4
q
1
+ q
2
+ q
3

6/ Van khun thanh cua cac khi b tng ln q
6
+ q
7
q
6

8.5.2. Phuong phap tinh
1. Cu kin chju un
a. iu kin bn
[ ] n
max
[ ] n
W
M
max
(8.1)
Trong o: +
max
-ng sut ln nht phat sinh trong kt cu tnh toan do tai
trong tnh toan tac dung sinh ra.
+ []-ng sut cho phep cua vt liu lam van khun.
+ n-H s iu kin lam vic, phu thuc vao loai van khun a s
dung nh th nao, iu kin lam vic ra sao.
+ M
max
-M men ln nht phat sinh trong kt cu ang tnh.
+ W-M men khang un cua tit din.
T iu kin bn co th tnh toan thit k va kim tra theo cac cach sau:
+ Chon trc tit din, kch thc, khoang cach cac b phn van khun ri kim
tra kha nng chu lc (iu kin bn).
+ Chon trc khoang cach gia cac b phn, da vao iu kin bn suy ra kch
thc tit din.
b. iu kin bin dang
[ ] f
max
f (8.2)
Trong o: + f
max
- vong ln nht xut hin trong kt cu do tai trong tiu
chun gy ra.
+ [f]- vong gii han c ly theo TCVN 4453 - 1995 nh
sau:
* Van khun cua cac kt cu co b mt b che khut:
[ ] l
250
1
f =
* Van khun cua cac kt cu co b mt l ra ngoai:

112
[ ] l
400
1
f = ; l-nhp cua b phn van khun.
Chu y: Cn tnh toan va kim tra ng thi 2 iu kin: iu kin bn va iu
kin bin dang trc khi kt lun.
2. Cu kin chju nen
Tnh toan va kim tra iu kin n nh cua kt cu:
[ ]
n
F
N
max
= (8.3)
Trong o: +
max
-ng sut ln nht sinh ra do tai trong tnh toan tac
dung ln cu kin.
+ P-Tai trong tac dung ln cu kin.
+ F- Din tch tit din ngang cua cu kin.
+ []
n
-ng sut nen cho phep cua vt liu tao nn cu kin.
+ -H s un doc phu thuc vao manh
i
l
=
(l: chiu dai thc cua cu kin; : h s phu thuc vao lin kt hai u
cu kin,
F
J
i = : ban knh quan tnh cua tit din, J: moment quan tnh cua tit din).

8.6. NGHIM THU VAN KHUN
Sau khi lp dng xong van khun, ct chng, san thao tac. Trc khi lp t ct
thep, ta phai nghim thu van khun theo nhng ni dung.
8.6.1. Van khun
+ Nghim thu tim truc, cao trnh, v tr van khun.
+ phng gia cac tm ghep ni, mc gh gh gia cac tm phai 3mm.
+ kn kht gia cac tm van khun, gia van khun va mt nn: van khun
phai c ghep kn, kht am bao khng mt nc ximng khi va m b tng.
+ Nghim thu hnh dang, kch thc van khun: Phai bao am hnh dang kch
thc cua kt cu.
+ Cac chi tit chn ngm va t sn: Bao am kch thc, v tr va s lng so
vi thit k.
+ Chng dnh cho va n khun: Lp chng dnh phai phu kn cac mt van khun
tip xuc vi b tng.
+ V sinh bn trong van khun: khng con rac, bun t va cac cht bn khac bn
trong van khun.
+ m cua van khun g: Van khun g phai c ti nc trc khi b
tng.
8.6.2. Da giao
+ Kt cu a giao: a giao phai c lp t am bao kch thc, s lng theo
thit k.

113
+ Chng ct: Phai c k, m, t ln trn nn cng, am bao n nh. Han
ch ni ct chng, cac mi ni khng c b tr trn cung mt mt ct ngang va v
tr chu lc ln.
+ cng va n nh: ct chng c ging cheo va ging ngang u s
lng, kch thc va v tr theo thit k.

8.7. THAO DO VAN KHUN
+ Phai thao d theo ung trnh t a c qui nh sao cho trong qua trnh thao
d, kt cu lam vic theo ung s kt cu a c tnh toan. Khi thao d van khun,
a giao tranh khng gy ra ng sut t ngt hay va cham manh lam h hai n kt
cu.
+ Van khun va a giao ch c thao d khi b tng a at c cng cn
thit kt cu chu c tai trong ban thn va cac tai trong tac ng khac trong giai
oan thi cng sau.
+ Cac b phn cua van khun khng con chu lc khi b tng a ng cng (van
khun thanh, ct, tng...) c thao d khi b tng a at c cng ti thiu la
25kg/cm
2
.
+i vi van khun, a giao chu lc cua kt cu (van khun ay dm, san...) nu
khng co ch dn cua thit k th c thao d theo qui nh sau:

Loai kt cu
Cuong d b tng
phai dat (%R
28
)
Thoi gian ti
thiu d thao van
khun (ngay)
+ Ban, dm, vom co nhp nho hn 2m 50 7
+ Ban, dm, vom co nhp t 2m8m 70 10
+ Ban, dm, vom co nhp ln hn 8m 100 28

+ Cac kt cu vng, console, s n ch c thao d ct chng va van khun
ay khi cng b tng a at u mac thit k va a co i trong chng lt.
+ Khi thao ct chng cua cac kt cu nh dm, console phai thao sao cho ung
vi s lam vic cua kt cu.
+ Thao d van khun a giao cac tm san cac nha nhiu tng c thc hin
nh sau:
- Gi lai toan b a giao va ct chng tm san nm k di tm san sp b
tng.
- Thao d tng b phn ct chng van khun cua tm san k d i na (cach san
ang thi cng mt tng) va gi lai mt s ct chng an toan cach nhau 3 m di cac
dm va san co nhp ln hn 4m.


114
CHUONG IX : CNG TAC CT THEP

9.1. DC DIM CNG NGH VA PHN LOAI THEP TRONG XY DUNG
9.1. Dc dim cng ngh
+ Cng tac ct thep la mt trong ba dy chuyn b phn cua cng ngh thi cng
kt cu b tng ct thep tai ch.
+ Tuy thuc vao bin phap thi cng, c im cua kt cu ang thi cng ma dy
chuyn ct thep co th i trc, i sau hay i xen ke vi dy chuyn van khun. V du:
Thi cng b tng ct th cng tac ct thep ct xong mi tin hanh lp dng van khun,
hay khi b tng san th phai lp dng xong van khun mi tin hanh lp t ct
thep, hoc b tng mong hai cng tac van khun va ct thep co th i xen ke nhau.
+ Cng tac ct thep bao gm cac cng oan c m ta theo s di y:
Kho thep (kho vt liu)
Thep cu n Thep thanh
Nn thng Gia cng Nn thng Han ni
o, c t Gia cng
Un Lam ai o, ct
Han, buc khung li Un tao hnh
Buc, han khung
Kho thep thanh phm
Lp dng vao khun

115
+ San phm cua cng tac ct thep bao gm: Thep thanh, thep li, khung phng,
khung khng gian.
9.1.2. Phn loai thep trong xy dung
1. Phn theo hinh dang bn ngoai
+ Thep thanh hay thep si hnh tron trn ( nhom A
I
).
+ Thep thanh hay thep si hnh tron co g (nhom A
II,
A
III
).
2. Phn theo phuong phap ch tao
+ Thep thanh can nong :
- Loai tron trn: nhom A
I
.

- Loai co g: nhom A
II,
A
III
.
+ Thep si keo ngui.
3. Phn theo cuong d chju luc
+ Nhom A
I
: R
k
= 2100kg/cm
2
(1 40).
+ Nhom A
II
: R
k
= 2700kg/cm
2
(10 40).
+ Nhom A
III
: R
k
= 3400kg/cm
2
3600kg/cm
2
(10 40 ).
+ Thep d ng lc (thep cng cao): R
k
= 10.000kg/cm
2

18.000kg/cm
2
.
4. Phn thep chuc nng va trang thai lam vic cua tung thanh trong kt cu
+Thep chu lc.
+Thep cu tao...

9.2. GIA CUONG CT THEP
9.2.1. Khai nim va nguyn ly
1. Khai nim
+ Gia cng ct thep la lam
cng chu lc cua ct thep ln so
vi cng vn co cua no.
+ Co nhiu phng phap gia
cng ct thep: gia cng ngui, gia
cng nong... y ta ch nghin cu
cac phng phap gia cng ngui. Gia
cng ngui la tng cng ct thep
bng cac tac ng c hoc ma khng s
dung nhit.
2. Nguyn ly gia cuong ngui
Ngi ta da vao tnh cht cua
thep khi chu keo c biu din trn
biu quan h gia ng sut va bin
dang gm ba giai oan nh hnh 9.1:
+ Giai oa n an hi (oan thng
tl
b
A
B
C
D
O
O
Hinh 9-1. Biu quan h gia ng sut va bin
dang cua thep khi chu keo

116
OA) quan h gia ng sut va bin dang la tuyn tnh: nu khi keo trong giai oan nay
ri giam tai th biu se tr v tai tai ng cu n gc O.
+ Giai oan bin dang deo (oan nm ngang BC va oan cung AB). oan nm
ngang goi la thm chay: ng sut tng rt t nhng bin dang tng rt ln. Nu keo thep
trong giai oan nay (gia s keo n im C ri giam tai th biu khng tr v ng
cu ma tr v theo ng CO // OA. Khi ng sut giam n khng th vn con mt bin
dang d
d
. Nu lai keo thep mt ln na th biu la ng OCD. Co gii han an
hi
b
>
tl
. (
tl
: gii han an hi cua thanh thep khi cha keo). Ta li dung tnh cht
nay lam tng cng cua thep.
+ Vy gia cng ngui la ta keo trc thep n giai oan bin dang deo ri giam
tai tng gii han an hi.
9.2.2. Cac phuong phap gia cuong ngui
1. Gia cuong ct thep bng keo ngui
+ y la phng phap n gian gia cng ct thep, trong nhiu trng hp co
th thc hin ngay trn cng trnh bng cac thit b n gian.
+ Thanh thep c keo gian nh h thng rong roc, i trong, ti, b keo, b gi
(hnh 9-2).
+ Ap dung phng phap nay cho nhng thanh thep co 22mm.
+ Thanh thep c keo vi gian dai tng i l = (3 8 )%.
( % 100
l
l l
l
0
0 1

= ; l
0
, l
1
: chiu dai
thanh thep trc va sau khi keo)
cng se tng thm t 2030%.
2. Gia cuong ct thep bng dp
ngui
+ Dung may gy bin dang b
mt thanh thep, thanh thep c dp
4
2
1
3
7
Q
6
5
Hinh 9-2. S nguyn ly phng phap keo ngui ct thep
1. Thanh thep cn gia cng; 2. B keo; 3. B gi; 4. Ti; 5. Coc
gi; 6. i trong; 7. Gia .
N N
d

D

Hinh 9-3. Nguyn ly dp ngui ct thep
N N

117
cach quang t hai mt hay bn mt (hnh 9-3).
+ Hiu qua cua qua trnh dp ngui biu hin bng h s bin dang do dp:
% 100
d D
D

= ; D: ng knh thanh thep trc khi dp; d: ng knh thanh thep tai
v tr dp.
+ Dp ngui khng nhng lam tng cng thep ma con lam tng bam dnh
cua thep va b tng
+ Khi dp ngui vi = 10% 14% th thep se co gian dai tng i l = 4%
7%, cng tng ln n 25% va bam dnh tng ln 1,7 2,4 ln. Dp ngui
c ap dung cho thep nhom A
I
.
3. Gia cuong thep bng chut ngui
+ Thanh thep c
gia cng bng cach keo
ngui qua mt l co
ng knh nho hn
ng knh cua thanh
thep (hnh 9-4).
+ Hiu qua cua vic
keo ngui c th hin
qua ch s bin dang th
hin qua s thay i tit
din thanh thep:
% 100
F
F F
F
0
0

= ; F
0,
F:
din tch tit din thanh
thep trc va sau khi
chut).
+ Khi keo ngui vi F = 10% 20% th dan dai l = 20% 30%.
+ Ap dung gia cng thep nhom A
I
, A
II
vi ng knh thep 10mm va
c dung trong cng ngh ch tao inh.

9.3. GIA CNG NN THNG, DO, CT, UN CT THEP
9.3.1. Phuong phap thu cng
1. Nn thng
+ Ct thep trc khi ct, un th phai c sa hay nn thng. i vi thep cun
( < 10mm) ta dung ti nn thng ct thep. Ti nn thng co th la ti in hay ti
tay. Khi ti thep cn phai co khoang sn co chiu dai t 30 50m. Sn phai bng
phng. Cun thep cn c nn thng phai t trn mt gia co truc quay thanh thep
khng b xon.
d

N
D

Hinh 9-4. Nguyn ly chut ngui ct thep

118
+ Vi thep co 10mm thng co chiu dai 11.7m, thanh thep c un ch U
v ly do vn chuyn t nha may san xut n kho hay cng trnh, t kho n cng
trng...Do o trc khi thi cng un, ct thanh thep phai c nn thng. Dung sc
ngi be hai nhanh U cho tng i thng ri dung vam, bua sa cho thng.
2. Cao r
Ct thep trc khi gia cng, lp t hay btng phai c cao r. Co th cao r
st bng ban chai st hay co th tut thep trong cat lam sach r.
3. Do ly muc
+ Trc khi ct, un thanh thep phai c o va lam du sau khi gia cng am
ba o hnh dang, kch thc so vi thit k, dung thc o va anh du trn thanh thep
bng phn trng hay sn.
+ i vi nhng thanh thep co gia cng un phai k n s gian dai cua ct thep
khi un.
- Khi un cong 45
0
th thep gian dai thm 0,5d.
- Khi un cong 90
0
th thep gian dai thm 1d va un cong 180
0
th gian dai thm
1,5d ( vi d la ng knh ct thep).
c)
1
3
2
3
4
6
7
b)
1
3
4
2
a)
7
5
Hinh 9-5. Mt s dung cu un thep bng thu cng
a) Ban un quay c; b) Ban un c nh; c) Chi tit vam un.
1. Thanh thep c un; 2. Ban un; 3. Cht gi; 4. Cht c nh;
5. Cht un; 6. Vam un; 7. Hng un.

119
4. Ct thep
+ Ct thep co 8mm dung keo ct.
+ Thep co 18mm dung uc va bua ct, co th dung ca may ct.
+ Thep co > 18mm dung may ct hay may han, dung ca ct.
5. Un thep
+ Dung vam un cac thep co 8mm.
+ i vi thep co ng knh ln hn dung ban un un. Ban un co th xoay
bng sc ngi hay dung ti xoay.
+ Co th dung ban un c nh va kt hp cac vam un thep.
9.3.2. Phuong pha p co gioi
c ap dung khi khi lng thi cng ln hay trong cac nha may b tng ct thep
ch tao sn. Thanh thep se c nn thng, cao r, o, ct nh mt may t ng.
Nguyn l hoat ng: Thanh thep cn c gia cng (1) cho qua ng hnh tru (2)
L
6
1
7
4
5
3 4
2
Hinh 9-6. S nguyn ly may t ng gia cng nn thng, cao r, o, ct thep
1.Thanh thep c gia cng; 2. ng hnh tru; 3. Rong roc keo; 4. Rong roc
un; 5. Dao ct; 6. Vt can ong mach; 7. H thng mach in.
2
1
3
5
4
6 6
Hinh 9-7. May un thep
1. Li thep cn un; 2. B may; 3. Ban un;
4. Kch gi; 5. Kch un; 6. Hng un.

120
trong o co cac rong roc keo (3), un (4) nn thng va anh r ct thep. Khi u
thanh thep cham vao vt can (6) th mach in c ong lai va dao ct (5) hoat ng
ct t thanh thep. iu chnh khoang cach L gia dao ct va vt can ong mach
c cac thanh thep ung chiu dai thit k.
+ May un thep: Cac thanh thep cn un c cu tao thanh li va t trn b
may ri iu chnh cac kch un va kch gi un thep.

9.4. NI CT THEP
Phai ni ct thep v am bao chiu dai thanh thep khi thit k, hay tn dung
thep tha, Ni ct thep nhm tit kim thep. Co hai cach ni ct thep: ni buc (ni
mi t) va ni han (ni mi kh).
9.4.1. Ni buc
1. Ap dung
Ni buc ch ap dung cho nhng trng hp sau:
+ ng knh cac thanh thep cn ni 16mm.
+ Nhng thanh thep a c gia cng ngui.
2. Phuong phap
+ Hai thanh thep ni c t chng ln nhau theo ung chiu dai ni yu cu.
+ Dung thanh mm co = 1mm buc lai.
+ Mi ni ch chu lc khi b tng a a t c cng thit k.
3. Yu cu ky thut
+ Khng ni ct thep tai cac v tr chu lc ln va ch un cong.
+ Trong mt mt ct ngang cua tit din kt cu khng ni qua 25% din tch
tng cng cua ct thep chu lc i vi thep trn, khng qua 50% i vi ct thep g.
+ Trong cac mi ni cn buc t nht tai 3 v tr (u, cui va gia).
+ Khi ni buc ct thep vung chu keo phai un moc i thep tron trn.
+ Cn un thep 2 thanh thep ni lam vic ng truc.
+ Chiu dai oan ni buc (l
ni
) cua ct thep chu lc trong cac khung va li
thep khng c nho hn 250mm i vi ct thep chu keo; khng nho hn 200mm
i vi ct thep chu nen va khng c nho hn gia tr sau: (trong bang d: la ng
knh thanh thep).

Chiu dai ni buc
Vung chju keo Vung chju nen
Loai ct thep
Dm,
tuong
Kt cu khac
Du ct thep
co moc
Du ct thep
khng co moc
Ct thep trn can nong
Ct thep co g can nong
Ct thep keo ngui
40d
40d
45d
30d
30d
35d
20d
-
20d
30d
20d
30d

121
9.4.2. Ni han
1. Dc dim-ap dung
+ Ct thep ni bng phng
phap han co kha nng chu lc c
ngay sau khi ni.
+ c s dung ph bin
trong xy dng. Vic ni han c
ap dung i vi ct thep co >
16mm.
2. Cac phuong phap han
a. Phng phap han tip im
Nguyn ly han: in ap c
ha t 380 V xung con 3 9 V nh
may bin ap. Hai thanh thep c
t tip xuc nhau tai v tr nh han
va c kep gia hai cc cua may
han. Hai cc han c ni vi dong
i n th cp. Khi ong mach, dong
in se phong qua hai cc lam cho
hai thanh thep han c nung o ln, luc o dung mt lc manh ep hai cc han lai vi
nhau cho hai thanh thep dnh lai.
Ap dung: Han tip im thng dung han li, han khung vi ct thep co
10mm.
b. Phng phap han i u
Nguyn ly: dong in cao ap 380V c ha xung 1.2 9V nh may bin ap (7).
Cho dong in th cp chay qua hai cc han (3), (4) va truyn tai hai thanh thep c
han. Tai im tip xuc cua hai u thanh thep in tr ln ln lam sinh nhit t o hai
u thanh thep. Luc nay dung mt lc vi ap lc = 200 600kg/cm
2
ep hai u
thanh thep dnh lai vi nhau.
Ap dung: Han i u ch ap dung vi thep chu nen co ng knh 12mm.
+ Han i u co hai ch han:
- Han lin tuc: Hai thanh thep c ep mt ln cho n khi c dnh lai vi
nhau. Mt dong in khoang 800(A/cm
2
)

. Ap dung han thep nhom C
1.

- Han khng lin tuc: la hai thanh thep c ep vao ri nha ra mt vai ln n
khi dnh lai vi nhau. Mt dong in khoang 250700 (A/cm
2
) ap dung han cho
cac nhom thep C
2
, C
3.

c. Han h quang
Nguyn ly: Dung dong th cp co hiu in th t 40V 60V tao ra tia h quang
t chay que han lp trng ch han. Hai thanh thep c han t cach nhau mt
1
2 3
4
8
7
5
6
Hinh 9-8. Han i u
1, 2. Thanh thep c han; 3. Cc han c nh;
4. Cc han ep; 5. Kch gi c nh; 6. Kch gi di
ng; 7. Kch ep; 8. May bin ap.

122
khoang 2 4mm. Que han c t cach v tr han mt khoang 2 4mm trong sut
qua trnh han.
Ap dung: Han h quang c ap dung ph bin trong xy dng. Ch han ct thep
co 8mm.
Han h quang co cac kiu han thng dung sau :
+ Han i u.
+ Han chp.
+ Han p thep tron.
+Han mang (mang U hay V).
Yu cu ky thut:
+ B mt mi han phai nhn, khng chay khng t quang, khng thu hep cuc b
va khng co bot.
+ am bao chiu dai va chiu cao ng han. Ni ct thep trong vung chu nen
th l
ni
5d; Ni trong vung chu keo th l
ni
10d; vi d la ng knh cua thanh thep.
+ am bao s ng truc cua cac thanh thep c han.

9.5. DT CT THEP VAO VAN KHUN
9.5.1. Yu cu ky thut chung
+ Ct thep phai am bao v sinh, phai c anh g, v sinh sach se bun, t...
+ Cac b phn ct thep lp dng trc khng gy anh hng n cac b phn ct
thep lp dng sau.
+ Phai co bin phap n nh v tr ct thep trong khun khng bin dang trong
sut qua trnh btng.
a) b)
c) d) (510) >10
1
4
1 2
1
1
1
3
1
1
1
3
3
1 1
4
4
4
Hinh 9-10. Cac kiu ni han ct thep
a) Han ni i u; b) Han ni chp; c)Han ni p thep tron;
d) Han ni mang U hay V.
1. Cac thanh thep c han ni (co ng knh ); 2. Thanh thep p (co ng
knh d = 0,75); 3. Mang han bang thep U hay V; 4. ng han ni.

123
+ Ct thep phai ung chung loai theo thit k. Nu trn th trng hay trn cng
trng khng co th tuy theo mc va c s cho phep cua n v chc nng, co th
qui i ct thep theo cng thc:
a
a a
a
' R
R F
' F = trong o: F
a
, R
a
: din tch va cng
cua ct thep theo thit k; F
a
, R
a
: din tch va cng cua ct thep thay th.
+ Ct thep t vao khun phai ung hnh dang, kch thc, s thanh, v tr.
+ Phai bao am b day lp b tng bao v ct thep. tao lp b tng bao v,
con k phai c ch tao bng cac vt liu khng n mon ct thep va pha huy b tng,
thng thng c ch tao bng va xi mng hay bng nha.
Vic lin kt cac thanh thep khi lp dng cn phai am bao yu cu sau:
+ S lng mi ni buc hay han dnh khng nho hn 50% s im giao nhau
theo th t xen ke.
+ Trong moi trng hp, cac goc cua ai thep vi thep chu lc phai buc hoc
ha n nh 100%.
+ i vi cac li thep th tt ca cac giao im theo chu vi u phai buc (hay
han), cac giao im bn trong th buc (han) cach mt.
9.5.2. Phuong phap dt ct thep
1. Dt tung thanh
+ Ct thep c a vao khun tng thanh sau o tin hanh buc hay han tao
thanh khung hay li theo thit k.
+ Phng phap nay khng cn phng tin vn chuyn nhng s lao ng tham
gia buc, han thep ngay tai hin trng ln se rt nguy him khi thi cng trn cao.
+ Ap dung phng phap t tng thanh lp dng ct thep mong, ct thep san,
ct thep dm, ct...
2. Dt tung phn
+ Ct thep c buc thanh tng b ph n sau o c a vao khun va lin kt
cac b phn lai.
+ Phng phap nay c giam s lao ng lam vic tai hin trng nhng kho
khn cho vic cu t cac b phn ct thep.
+ Ap dung lp t ct thep mong (ct thep c gia cng thanh cac li thep
ri t vao khun va tip tuc lp t ct thep ct, ct thep lp trn...), ct thep san...
3. Dt toan b
+ Ct thep c gia cng thanh khung, li...theo tng b phn kt cu sau o
c cu lp t vao khun.
+ Lp t nhanh, giam c ti a s nhn cng ngoai hin trng nhng phai co
phng tin cu lp, yu cu i ngu cng nhn va can b ky thut lanh ngh, yu cu
thi cng lp t van khun cung nh lp t ct thep phai ht sc chnh xac. Ap dung
lp t ct thep ct, dm...


124
9.6. NGHIM THU CT THEP
Trc khi btng phai tin hanh nghim thu ct thep vi cac ni dung sau:
+ Chung loai thep va s phu hp v vic thay i ct thep so vi thit k.
+ Cng tac gia cng ct thep: ct, un, lam sach ct thep.
+ Hnh dang, kch thc cua ct thep, s thanh, khoang cach gia cac thanh so
vi thit k.
+ S thch hp cua cac con k tao lp bao v ct thep: Kch thc vt liu ch
tao, mt (khng c ln hn 1m mt con k ).
+ n nh cua ct thep trong khun: n nh cua cac thanh thep, gia cac lp
thep, va toan b ct thep trong khun.
+ Cac h s cn co khi nghim thu ct thep:
- Cac ban ve thit k co ghi y u s thay i v ct thep trong qua trnh thi
cng va kem theo bin ban v quyt inh thay i.
- Cac kt qua kim tra mu th v cht lng thep, mi han va cht lng gia
cng ct thep.
- Cac bin ban thay i ct thep trn cng trng so vi thit k.
- Cac bin ban nghim thu ky thut trong qua trnh gia cng va lp dng ct
thep.
- Nht ky cng trnh.


125
CHUONG X. CNG TAC B TNG

Cng tac b tng va b tng ct thep bao gm cac qua trnh thanh phn sau y:
+ Chun b vt liu cho b tng ( bao gm: xi mng, cat, a hay soi, va nc).
+ Xac nh thanh phn cp phi cho tng mac b tng (mac b tng do thit k
qui nh) t o qui i ra thanh phn cp phi cho me trn.
+ Trn b tng: Co th trn bng thu cng hay trn bng may phu thuc vao
khi lng va yu cu ky thut i vi va b tng.
+ Vn chuyn b tng t ni trn n ni : Bao gm vn chuyn theo phng
ngang va theo phng ng.
+ b tng vao khun, san rai va m b tng.
+ Bao dng b tng.
+ Thao d van khun.

10.1. CNG TAC CHUN BJ VT LIU
Vt liu chun b cho cng tac b tng bao gm: Xi mng, cat, a (soi), nc.
+ Xi mng: La thanh phn chnh, Cht lng cua xi mng a c bao am trong
nha may. Cng tac chun b chu yu la xac nh v khi lng cho mi mt me trn va
mi mt kt cu.
+ Cat dung trn phai la cat vang sach, t ln tap cht, am bao ung t l thanh
phn hat theo quy nh. Nu cat bn cn phai c sang loc va ra trc khi trn.
+ a (soi): Tuy theo loai b tng, chiu day cua kt cu... ma kch thc a (soi)
co th khac nhau, cn phai am bao ty l thanh phn kch thc cac hat. a (soi) phai
sach, gia, khng c dung a non, a b phong hoa khng am bao cng cn thit
cho b tng.
+ Nc s dung trn b tng phai la nc sach, khng c dung nc bn,
nc cha nhiu phu sa, nc mn hay nc co PH qua cao.

10.2. XAC DJNH THANH PHN CP PHI
+ Da vao mac b tng ma thit k qui nh tin hanh th nghim i vi vt liu
ngoai hin trng (ma ta s dung thi cng) tm ra khi lng xi mng, cat, a
(hay soi) va th tch nc trong 1 m
3
b tng.
+ Tuy theo cng sut cua thit b trn b tng ma ta xac nh thanh phn cp phi
cho mt me trn.
+ Thng thng ngoai hin trng xi mng c tnh bng Kg (theo tng bao 50
Kg), cat, a, (soi) c o bng cac hc tiu chun hay xe rua (thng co th tch 40
lt), nc c tnh theo lt va ong bng x.
+ Vic xac nh thanh phn cp phi phai c c quan chuyn nganh co phap
nhn am nhim.
+ Trc khi trn b tng phai xac nh m cua ct liu va so sanh vi m

126
khi th nghim thanh phn cp phi hiu chnh lng nc cho thch hp.

10.3. CAC YU CU DI VOI VUA B TNG
+ Va b tng Phai bao am u, ung va ng nht v thanh phn, ung mac
theo thit k.
+ Phai am bao c vic trn, vn chuyn, va m trong thi gian ngn nht
va nho hn thi gian ninh kt cua xi mng ( khoang 2 n 3 gi ). Nu keo dai thi
gian nay se anh hng n cht lng b tng. Trong trng hp am bao cht
lng b tng nh thit k th ta phai trn lai va tng thm lng xi mng khoang
1520 % lng xi mng theo cp phi.
+ Va b tng sau khi trn xong phai am bao c nhng yu cu cua thi cng
(tnh cng tac) nh sut... V du va b tng phai co sut thch hp i vi t ng
phng phap b tng, ( theo phng phap bnh thng th sut DS = 28cm;
bng may bm b tng th DS = 15 18 cm) cu kin c (b tng khi ln t
ct thep DS = 24 cm; b tng ct, dm, san DS = 4 6 cm). Khi tng sut cua va
b tng th ta phai tng lng xi mng am bao t l
X
N
la khng i.

10.4. KY THUT VA CAC PHUONG PHAP TRN B TNG
10.4.1 Yu cu ky thut chung
+ Khi trn b tng xi mng, ct liu, nc, phu gia (nu co) phai c cn o
ung theo ty l cp phi.
+ Va b tng phai c trn u.
+ Thi gian trn b tng phai nho hn thi gian gii han cho phep
10.4.2. Cac phuong phap trn b tng
1. Trn b tng bng thu cng
a. Ap dung
+ Khi lng cn trn la nho.
+ B tng khng yu cu cht lng cao (b tng lot...).
+ Nhng ni khng th s dung cac loai may trn...
b. Cng tac chun b
+ Trc khi trn b tng phai chun b bai trn va dung cu trn. Bai trn co th la
san trn (k bng van g hay lot tn) hoc sn trn (lat bng ga ch hay b tng gach v,
trn c lang va xi mng).
+ San trn hay sn trn phai am bao kch thc u rng co din tch ti thiu
3x3m
2
, phai c don dep bng phng, khng hut nc xi mng, d dang ra sach...va
phai co mai che nng, ma.
+ Cac loai vt liu cat, a (soi), xi mng, nc c b tr quanh sn trn.
c. Phng phap trn
+ Trn trc cat va xi mng cho u.

127
+ Rai a (hay soi) thanh lp day khoang 10 15cm, xuc hn hp cat, xi mng rai
u vao a (soi), dung xeng, cao ao trn va ao va cho nc vao trn u. Thi
gian trn mt khi b tng bng thu cng khng qua 15 20 phut.
Trn thu cng cht lng b tng khng cao, tn xi mng (nu cht lng trn
tay bng cht lng trn may th phai tn thm 15% xi mng na so vi lng xi mng
cp phi); tn cng, tc chm, kho u, nng sut khng cao.
2. Trn b tng bng co gioi
a. Ap dung
+ Khi khi lng trn ln.
+ Cht lng b tng yu cu cao.
+ Cac iu kin thi cng cho phep.
b. Cac loa i may trn
+ May trn nghing thung lt c b tng. Loai nay co cu tao phc tap
nn dung tch thung trn thng nho t 100 750 lt.
+ May trn ng: co dung tch ln hn, thng t cac tram trn b tng.
+ May trn nm ngang theo kiu hnh tru: thng c t nha may b tng
uc sn hay khi khi lng b tng yu cu ln, dung tch trn t 450 4500 lt.
c. Phng phap trn
+ Trc ht cho may chay khng tai mt vai vong, nu trn me u tin th
mt t nc cho t vo ci va ban gat, nh vy me u tin khng b mt nc do vo
ci va ban gat hut n c va khng lam va b tng dnh vao ci.
+ 15% 20% lng nc, sau o xi mng va ct liu cung mt luc ng
thi dn va lin tuc phn nc con lai, trn n khi u.
+ Thi gian trn hn hp b tng c xac nh theo c trng k thut cua thit
b dung trn. Trong trng hp khng co cac thng s k thut chun xac th thi
gian t nht trn mt me b tng c xac nh theo bang di y. Theo kinh
nghim trn b tng, trn mt me b tng at yu cu k thut th thng cho may
quay khoang 20 vong la c. Nu di 20 vong th b tng cha c trn u. Con
nu trn 20 vong th nng sut cua may se giam i.
+ Trong qua trnh trn tranh hn hp b tng bam dnh vao thung trn, th c
sau 2 gi lam vic cn vao ci trn toan b ct liu ln va nc cua me trn tip
theo cho may quay khoang 5 phut ri cho xi mng va cat vao trn theo thi gian qui
nh.

Dung tich may trn (lit)
D sut b tng(cm)
Duoi 500 Tu 500 1000 Trn 1000
Nho hn 1cm
T 1 5cm
Trn 5cm
2 phut
1,5 phut
1 phut
2,5 phut
2 phut
1,5 phut
3 phut
2,5 phut
2 phut

128
e. Tnh nng sut may trn
Nng sut cua mt may trn c cac nh theo cng thc:

=
h
m
1000
k k n V
N
3
2 1
(10.1)
Trong o:
- V (lt): dung tch hu ch cua may trn. (V = 0,75V
0
, V
0
: dung tch hnh
hoc cua may).
- k
1
: H s thanh phm cua b tng (k
1
= 0,67 0,72).
- k
2
:H s s dung may trn theo thi gian (k
2
= 0,9 0,95).
- n: s me trn trong mt gi (
ck
T
3600
n = ).
- T
ck
: chu ky cua mt me trn; T
ck
= t
1
+ t
2
+ t
3
+ t
4
+ t
5

t
1
:

Thi gian trut ct liu vao ci trn.
t
2
: Thi gian trn.
t
3
: Thi gian nghin cu chun b trut va b tng ra.
t
4
: Thi gian trut va b tng vao cac phng tin vn chuyn.
t
5
: Thi gian quay ci trn tr v v tr ban u.

10.5. VN CHUYN VUA B TNG
10.5.1. Yu cu ky thut chung
+ S dung phng tin vn chuyn hp ly, tranh hn hp b tng b phn tng,
b chay nc xi mng va b mt nc do gio, nng.
+ S dung thit b, nhn lc va phng tin vn chuyn cn b tr phu hp vi
khi lng, tc trn, va m b tng.
+ Thi gian cho phep lu hn hp b tng trong qua trnh vn chuyn cn c
xac nh bng th nghim trn c s iu kin thi tit, loai xi mng va loai phu gia s
dung. Thi gian vn chuyn tt nht khng nhiu hn 2 gi khng anh hng n
thi gian ninh kt cua xi mng.
10.5.2. Cac phuong phap vn chuyn b tng
1. Vn chuyn v a b tng theo phng ngang
a. Bng phng phap thu cng
Ap dung: Vn chuyn va b tng theo phng ngang bng phng phap
thu cng thng c ap dung khi khoang cach vn chuyn nho, trong pham vi cng
trng va c ly vn chuyn khng xa qua 70m. Khi lng vn chuyn t.
Cac phng tin dung vn chuyn
Quang ganh, xe rua, xe cai tin
+ Cac phng tin vn chuyn thu cng co th vn chuyn t ni trn n trc
tip vao kt cu (nh b tng mong) hay thanh ng ri dung xeng va b
tng vao kt cu (nh b tng ct...). Cung co th dung cac phng tin vn chuyn

129
thu cng vn chuyn va b tng t cac phng tin vn chuyn theo phng ng
(nh vn thng, cn truc thiu nhi...) n vao kt cu (nh b tng dm san,
dung cn truc thiu nhi hay vn thng). Vn chuyn bng thu cng cho nng sut thp.
+ Khi t chc vn chuyn bng thu cng nht la xe rua hay xe ba gac th ng
vn chuyn phai bng phng, khng g gh, va co dc va phai co th vn
chuyn c. tao bng phng co th dung van lot ng cho xe i.
+ Khi b tng mong hay b tng dm san...th phai lam cu cng tac cho xe
co th trc tip b tng t phng tin xu ng kt cu ( trc tip khi khoang cach
t phng tin n ay kt cu phai nho hn 1,5m bao am va b tng khng b
phn tng).
a. Bng phng phap c gii
Ap dung
Vn chuyn va b tng theo phng ngang bng phng phap c gii ap dung
cho nhng trng hp sau:
+ Khoang cach vn chuyn ln t 0,5km n vai chuc km.
+ Khi lng vn chuyn ln.
+ Do yu cu v cht lng b tng nn chu u t n nh ngun mua vt liu
(mua b tng thng phm).
+ Do yu cu v t chc thi cng tp trung (Vic cung cp b tng do mt n v
thanh vin am nhn).
+ Do mt bng thi cng cht hep, khng u mt bng tp kt vt liu hay b
tr tram trn, hay do yu cu cua bn giao thng cng chnh, phai rut ngn thi gian
b tng...nn phai b tng thng phm.
+ iu kin thi cng trong mua ma hay do tin gp rut nn phai b tng
thng phm...
Cac phng tin vn chuyn
+ Vn chuyn bng t thng thng, t chuyn dung, bng bng chuyn,
bng cn truc. S dung loai phng tin nao phu thuc vao khi lng, khoang cach
vn chuyn, c im b tng s dung...
+ Khi t chc vn chuyn va b tng bng t cn chu y:
- Thi gian ng kt cua b tng. Thi gian vn chuyn phai nho nht, am bao
thi gian cac cng tac sau vn chuyn nh: , m b tng xong th btng mi
ng kt.
- Mt xe lu thng trn ng, loai ng t ni trn n ni , tranh
hin tng ket xe anh hng n cht lng b tng. Nu lu lng xe qua ln d gy
tc ng th nn t chc vn chuyn va b tng vao ban m.
- Nng sut vn chuyn ngang phai tng ng vi nng sut vn chuyn
ng, nng sut , nng sut m.
2. Vn chuyn vua b tng theo phuong dung

130
a. Bng phng phap thu cng
Ap dung
Vn chuyn va b tng theo phng ng bng phng phap thu cng thng
c ap dung trong nhng trng hp sau:
+ Khi lng vn chuyn khng nhiu, yu cu cht lng va b tng khng
cao.
+ Chiu cao vn chuyn khng ln (chiu cao cng trnh H 10m thng 23
tng).
+ Mt bng thi cng phai rng.
Phuong tin vn chuyn
+ Dung rong roc: va b tng c cha trong x (co th tch V= 20 40lit) ri
dung sc ngi hay ti keo ln.
+ Dung gian trung gian: va b tng c chuyn dn ln cao theo cac bc cua
gian trung gian (gian di). Mi mt bc cua gian di c b tr 2 ngi hay 4 ng i
(phu thuc vao b rng cua bc) di b tng. Gian di c cu tao gm h khung
bng g hay gian giao thep tao thanh cac bc cp. Mi bc cp co chiu cao t 1m
1,5m va co b rng t (0,9 1,5)m. (kch thc cp bc phu thuc vao mt bng thi
cng va s ngi b tr trn mi bc di). Mi bc cp c lp tn hay van thao
tac va tranh khng cho va b tng ri rt hay mt nc.
+ Vn chuyn va b tng bng phng phap thu cng tn nhiu nhn cng,
chiu cao vn chuyn khng ln, tc thi cng chm, nng sut khng cao.
b. Phng phap thu cng kt hp c gii (phng phap ban c gii)
1
.
0
0
0
1
.
5
0
0
1
2
3
6
5
7
3
4
a)
b)
900 1.500
Hinh 10-1. Vn chuyn b tng theo phng thng ng bng thu cng
a) Dung gian trung gian; b) Dung rong roc
1. H khung gian trung gian; 2. Tn hay van; 3. Cng trnh ang thi cng;
4. H thng rong roc; 5. X cha va b tn; 6. Dy thng; 7. Gian giao thao tac.

131
Ap dung
Phng phap ban c gii thng c ap dung vn chuyn va b tng theo
phng ng trong nhng trng hp sau :
+ Khi lng thi cng khng ln.
+ Nhng cng trnh co s tng nho hn hay bng 4 tng.
+ Mt bng thi cng cht hep.
CNG TRINH
2
4
3
1
Hinh 10-2. Vn chuyn ng bng cn truc thiu nhi kt hp vi may vn thng
1. May vn thng; 2. Cn truc thiu nhi; 3.Gian giao cng tac; 4. San cng tac.
h
3

H
L

RR
b
2
b b
1
h
1

h
2

H
m

b
3
4
3
5
1
2
1
1
1 - 1
Hinh 10-3. Vn chuyn va b tng bng cn truc thap i trong di
1. Thung cha va b tng; 2. Cng trnh ang thi cng;
3. Cn truc thap; 4. ng ray; 5. Gian giao cng tac.

132
Phng tin vn chuyn
+ May vn thng: Va b tng c cha trong cac xe rua, xe cai tin hay trong
cac thung cha ri may nng ln.
+ Cn truc thiu nhi: c t trn san cng tac va nng dn ln theo tin thi
cng. Va b tng c cha trong cac thung co th tch V = (0,15 - 0,3)m
3
.
+ Kt hp cn truc thiu nhi va may vn thng.
c. Phng phap bng c gii
Dung cn truc thap
Ap dung: Cn truc thap c dung vn chuyn va b tng trong nhng
trng hp sau :
+ Khi thi cng nhng cng trnh ln, khi lng vn chuyn nhiu.
+ Cng trnh co chiu cao ln, (s tng > 6 tng). Kch thc chiu dai cng trnh
thng ln hn nhiu so vi chiu rng (L>>B).

Va b tng c cha trong cac thung chuyn dung co dung tch V = (0,51) m
3

hay trong cac xe cai tin...va c nng ln vao kt cu. i vi cac kt cu co
kch thc b rng nho nh tng hay ct th ay thung c trang b thm ng cao su.

Khi b tr cn truc trn mt bng thi cng cn lu y cac im sau:
+ V tr b tr cn truc khng anh hng n cac hang muc cng trnh phu (nh
cng thoat nc, cac cng trnh ngm...)
+B tr sao cho vic vn chuyn t cng cng trnh n v tr lp rap la ngn nht,
va khi thao phai thun tin.
+ V tr cn truc khng anh hng n cac cng trnh ngm (nh in nc, thng
tin...) cua thanh ph.
Dung cn truc t hanh
Ap dung: Ch ap dung thi cng nhng cng trnh co s tng < 5 tng.
Va btng cha trong cac thung co dung tch V = (0,15 - 1)m
3
, c cu ln va
trc tip vao kt cu. Vi nhng kt cu mong hay co kch thc tit din nho th
thung c trang b thm ng cao su (vd: nh cac kt cu ct, hay tng).
Trng hp do han ch mt bng thi cng, cn truc ch di chuyn c theo mt bn
cua cng trnh cu lp, hay cng trnh cao qua, th b tng c vn chuyn ln tp
kt tai mt v tr nao o ri dung xe rua hay xe cai tin vn chuyn n ni cn .
Tchc vn chuyn bng may bm
Ap dung: T chc vn chuyn bng may bm c s dung khi thi cng b tng
thng phm trong nhng trng hp sau:
+ Nhng cng trnh yu cu cht lng va b tng cao.
+ Chu u t n nh ngun mua vt t bt buc phai b tng thng phm.
+ Do mt bng thi cng cht hep, khng co ch tp kt vt t, t may trn b
tng.
+ Cng trnh thi cng gn cac cng trnh nh bnh vin...nn yu cu phai b

133
tng nhanh, khng gy nhim mi trng nht la ting n, bui...
+ Do t chc thi cng tp trung.
+ Nhng cng trnh yu cu tin nhanh hay thi cng trong mua ma (nht la
thi cng mong).
c im:
+ Va b tng c ch t ni trn n cng trng va tip vao may bm ln cao
va trc tip vao kt cu.
+ ng bm gm hai phn: ng cng (c ch tao bng thep co ng knh ng
t 130mm 200mm c ni lai vi nhau t nhiu oan ng co chiu dai mi ng l
= 1,5 4m) va ng mm bng cao su dung rai b tng.
+ Thanh phn va sut cua hn h p b tng cn c th nghim va bm th
nhm am bao cht lng b tng va iu kin thi cng, ng thi phu hp vi tnh
nng ky thut cua thit b bm.
+ sut hnh non cua va b tng khi vn chuyn bng bm thng la: S = 16
2 (cm).
+ Kch thc hat ln nht cua ct liu ln khng c ln hn 0,4 ng knh
trong cua voi bm i vi soi va 0,33 i vi a dm.
+ B tng phai c bm lin tuc. Khi s dung xong phai dung ng ra sach ng.
+ Khi thi cng trong thi tit nong, mt ngoai ng cn che phu hoc sn trng
han ch bc xa mt tri lam nong b tng.

10.6. CNG TAC D B TNG
10.6.1. Yu cu ky thut chung:
+ Trc khi b tng phai tin hanh nghim thu van khun, ct thep, kim tra
h thng san thao tac.
+ Cac khe h gia cac van khun phai c chen kn. V mua he trc khi b
tng phai ti nc van khun van khun n ra bt kn cac khe h nho ng thi
van khun no nc se khng hut nc cua va b tng. Vic ti nc chnh la lam v
sinh van khun ct thep trc khi b tng.
+ B tng khi c vn chuyn ti phai c ngay, tranh ng va gy cac
tai trong cuc b anh hng n kha nng chu lc cua van khun va tao iu kin cho
b tng nhanh mt n c anh hng n cht lng b tng va gy kho khn cho qua
trnh .
+ Khi b tng ln b mt lp b tng a ng cng cn co cac bin phap v
sinh b mt, anh sn, cay bo nhng vin ct liu qua ln... am bao lin kt tt
gia hai lp b tng trc va sau.
+ Trong qua trnh btng phai giam sat cht che hin trang van khun gian
giao va ct thep kp thi x ly nu co s c.
+ Khng lam sai lch v tr ct thep, v tr van khun va chiu day lp btng bao
v.

134
+ Phai co cac bin phap che chn khi thi cng b tng luc thi tit co ma,
khng nc ma ri vao b tng.
10.6.2. Nhung nguyn tc va bin phap d b tng
1.Nguyn tc 1
a.Nguyn tc
Khi b tng, khng ch chiu cao ri t do cua b tng khng vt qua 1,5m
tranh hin tng phn tng cua va b tng. Khi chiu cao b tng vt qua
chiu cao qui nh cn phai thc hin cac bin phap tranh phn tng.
b. Bin phap:
+ Dung mang nghing: Vi cao b tng nho hn 5m th b tng c
vao mang nghing. Nu dc cua mang nho (5
o
10
o
) th ta phai lp may rung b
tng theo mang xung c d dang ma khng cn dung n xeng hay ban cao, cuc.
Tuy nhin dc cua mang khng c ln qua lam cho b tng trt nhanh sinh ra
hin tng phn tng cho va b tng. Mang nghing phai kn, nhn. Chiu rng cua
1
2
4
3
1
7
1
4
5
6
a)
b)
Hinh 10-4. b tng mong bng t va cac thit b chng phn tng
a) b tng bng mang nghing; b) b tng bng ng voi voi
1. t vn chuyn b tng; 2. Mang nghing; 3. H gia mang;
4. B tng mong ang ; 5. Van khun mong; 6. H san cng tac;
7. Phu tip b tng.

135
mang khng c nho hn 3 3,5 ln ng knh hat ct liu ln nht. Mang phai
c t trn h gia ring, khng ty ln van khun.
+ Dung ng voi voi: Khi cao b tng ln hn 5m ta phai dung ng voi voi.
ng voi voi c cu tao t cac ng hnh non cut ghep lai vi nhau. Mi ng co ng
knh ln nht &
max
= 300mm va &
min
= 200mm, dai 500 700mm, lam bng tn day
=1,5 2mm. Tai u tip va b tng co gn mt phu d dang tip nhn va b
tng. Khi b tng bng ng voi voi th ng lch nghing so vi phng thng ng
khng qua 0,25m trn 1m chiu cao, trong moi trng hp phai am bao oan ng
di cung thng ng.
+ i vi nhng kt cu co chiu cao ln nh ct, tng th am bao nguyn tc
nay khi ghep van khun ta cha ca b tng. Khoang cach t chn ct hay tng
n ca cha phai nho hn 1,5m. Kch thc ca cha phu thuc vao phng phap
b tng. Co th dung mang hay ng voi voi b tng vao ca cha. Ca se c
bt lai khi b tng oan tip theo. Tai ay ca cha co th lam mt hp vung hay
hp hnh nm rot va b tng vao.
+ Ngoai ra khi b tng bng may bm cung khng ch c cao ri t do
cua va b tng. V ng bm co oan ng bng cao su co th ni thm ng lun gi
khoang cach t ming ng n kt cu cn b tng la nho hn 1,5m.
2. Nguyn tc 2
a. Nguyn tc
Khi b tng cac kt cu xy dng phai t trn xung. Ngha la khi b tng
cn bao gi cung v tr thp hn v tr cua cac phng tin vn chuyn b tng ti.
Muc ch cua nguyn tc nay la am bao nng sut lao ng. Va b tng vn
Hinh 10-5. Bin phap khng ch chiu cao b tng ct
a) Cha ca b tng; b) Lam hp b tng.
1. Van khun ct; 2. Ca b tng; 3. Hp b tng.
200250
2
.
5
0
0
a) b)
1
2
1
3

136
chuyn n va c trc tip vao kt cu, khng phai tn cng a b tng t thp
ln cao na, tr mt s trng hp c bit. Ngoai ra, con tranh hin tng va p cua
thit b va dung cu thi cng vao b tng a trc ang trong qua trnh ong rn.
b. Bin phap
am bao nguyn tc nay th h san cng tac bao gi cung c t cao hn
mt b tng cua kt cu cn .
3. Nguyn tc 3
a. Nguyn tc
Khi btng phai t xa v gn so v v tr tip nhn va b tng. Muc ch
cua nguyn tc nay nhm bao am khng i lai trn cac kt cu b tng va xong.
b. Bi n phap
+ am bao nguyn tc nay th khi cu tao cu cng tac phai co tnh lp ghep
2
4
3
1
F
o
h
h
H
a)
h
h
h
h 1
2
2
3
3
3
4
4
4
F
o
H
b)
1 2 3
4
H
h
F
o
c)
Hinh10-6. Cac s rai b tng
a) S xp chng; b) S bc thang; c) S lp hnh xin
1, 2, 3, 4. Th t lp b tng
h
h

137
b tng n u th co th thao van san cu cng tac n o, nht la khi b
tng san.
4. Nguyn tc 4
a. Nguyn tc
Khi btng cac khi ln, cac kt cu co chiu day ln th phai thanh nhiu
lp. Chiu day va din tch cua mi lp c xac nh da trn ban knh anh hng va
nng sut cua loai m s dung. muc ch cua nguyn tc nay giam hin tng co
ngot va cac ng sut do nhit thuy hoa xi mng co th lam nt b tng.
b. Bin phap
+ Thc hin rai b tng theo tng lp lin tuc theo cac s ::
- S xp chng: A p dung vi nhng kt cu co tit din nho, nhng chiu
cao ln nh ct, tng, ng khoi...
- S bc thang: Ap dung vi nhng kt cu co din tch tit din va chiu
cao tng i ln nh mong, hay cac cu kin ct khi ln.
- S lp xin: Ap dung vi nhng kt cu co din tch cn b tng

ln,
nhng chiu cao nho nh kt cu dm san.

10.7. MACH NGUNG TRONG THI CNG B TNG TOAN KHI
10.7.1. Khai nim
1. Djnh ngha
Mach ngng la ch gian oan trong thi cng b tng c b tr nhng ni nht
nh. Tai nhng v tr nay lp b tng sau c khi lp b tng trc o a ng
cng.
2. Ly do ngung
a.Ly do v ky thut
+ giam phc tap trong thi cng khi nhng kt cu co hnh dang phc tap,
vic b tng lin tuc (toan khi ) rt kho khn, nu thc hin c th cht lng b
tng cung kho at yu cu.
+ Ngng giam co ngot, giam ng sut nhit do nhit thuy hoa xi mng trong
thi cng b tng khi ln co th lam nt b tng.
b. Ly do v t chc
+ Khng phai luc nao cu ng t chc b tng lin tuc c, khi nhn lc, thit b
thi cng khng cho phep dn n khi lng b tng cung cp (Q
cc
) khng ap ng
c khi lng b tng yu cu (Q
yc
): Q
cc
< Q
yc
th bt buc phai thi cng co mach
ngng.
+ Hay v hiu qua kinh t mun tng t s quay vong van khun th phai phn
oan thi cng va tao mach ngng...).
+ Do iu kin thi tit, kh hu, do gia ngay va m... buc phai tao mach
ngng trong thi cng b tng b tng toan khi.

138
10.7.2. Xac djnh thoi gian va vj tri mach ngung
1. Thoi gian ngung
Thi gian ngng trong thi cng b tng toan khi khng c dai qua hay ngn
qua. Nh a bit mach ngng la ranh gii gia lp b tng cu va b tng mi. Nn tai
y trong giai oan mi thi cng hai lp btng nay se co hai cng khac nhau (R
1
:
cng lp b tng cu. R
2
cng lp b tng mi). Do o nu thi gian dng dai
qua th R
1
>> R
2
han ch bam dnh gia hai lp trc va sau. Nu thi gian ngng
qua ngn th R
1
rt nho, trong qua trnh thi cng lp b tng th hai, se lam nt, hay
st me lp b tng a do dm, i lai, hay do ct thep gy ra ...Do o thi gian
ngng thch hp nht la t = (20 24)h, luc o lp b tng a at c cng ti
thiu R
1
= 25kg/cm
2
.
2. Vj tri ngung
+ Yu cu trong cach tao mach ngng : Mach ngng phai phng va vung goc
vi phng truyn lc nen vao kt cu.
+ i vi mach ngng ng: phai co khun tao mach ngng.
+ i vi mach ngng nm ngang nn t v tr thp hn u mut van khun
III III
IV IV
II II
I I
III
III
III III
Hinh 10-7. Mach ngng thi cng mong - ct - dm
3050
3050

139
mt khoang 3cm.n 5cm.
+ Nguyn tc chung: Mach ngng c b tr tai v tr va thun tin cho thi
cng va kt cu lam vic gn ung nh thit k. Mach ngng c b tr tai nhng v
tr sau:
- Tai v tr ma kt cu co tit din thay i t ngt.
- Tai v tr thay i phng chu lc.
- Tai v tr co ni lc nho, quan tm n lc ct nho.
+ i vi cu kin chu nen: Mach ngng co th ngng tai bt ky v tr nao thun
li cho thi cng. V khi chu nen cac lp b tng se c ep vao nhau nn khng anh
hng n kha nng lam vic cua kt cu.
+ i vi cu kin chu un: V tr mach ngng khng anh h ng n kha nng
chiu lc cua cu kin b tng ct thep. Tuy nhin khng nn t tai v tr moment co
khuynh hng tach hai lp b tng ngn cach bi mach ngng trong vung chu keo.
+ Cu kin chu ct: Lam cho hai lp b tng trt ln nhau nn rt nguy him
cho cu kin. Do o mach ngng phai t
tai v tr co lc ct nho.
+ V tr t mach ngng cho mt s
kt cu cng trnh b tng ct thep toan
khi:
- Mach ngng thi cng co mong gic
cp: ngay tai mt thay i tit din:I - I.
- Mach ngng thi cng gia mong -
ct: ngay tai mt mong II - II
- Mach ngng thi cng gia ct -
Hinh 10-8. Mach ngng trong dm co
chiu cao ln
3
0
5
0

h
d

Mach ngng
(1/4)l
n
(1/4)l
n
(1/2)l
n
(
1
/
3
)
l

l
n
l
d

(
1
/
3
)
l
d

(
1
/
3
)
l
d

2
1
3
1
2
3
Hinh 10-9. Mach ngng trong san khi b tng toan khi
a) Hng b tng song song vi canh dai san.
b) Hng song song vi canh ngn cua san.
a) b)
l
n
l
n
l
d


140
dm san: cach ay dm 3 - 5cm: III - III
- Mach ngng thi cng gia san - ct: tai mt san : IV - IV.
- Mach ngng thi cng dm:
* Vi dm thng thng co chiu cao dm h
d
< 80cm thng c b tng
dm san cung luc (toan khi).
* Vi nhng dm c bit co chiu cao ln h
d
> 80cm, nu thi cng co mach
dng c b tr trong dm pha di mt san mt khoang 3cm 5cm .
- Mach ngng thi cng san:
* Vi san khng sn:th mach ngng thi cng co th t bt c v tr nao
song song vi canh ngn cua san.
* Vi san sn: v tr mach ngng phu thuc vao hng btng. Nu
hng b tng song song vi canh ngn cua san (hay vung goc vi canh dai cua
san), v tr mach ngng c b tr trong oan
n
l
4
3
4
1
; Nu hng b tng
song song vi canh dai cua san (hay vung goc vi canh ngn cua san), th v tr
mach ngng c b tr trong oan
d
l
3
2
3
1
, vi l
n
, l
d
tng ng la canh ngn va
canh dai cua san.
- Mach ngng thi cng vo vom:
* Khi b tng vo va vom nhp nho (l 12m) th lin tuc, i xng t
hai chn vom vao nh vom.
* i vi vom ln (l > 1520m) th co mach ngng. B tng c
thanh nhng dai song song t chn n nh vom, cac mach ngng c b tr song
song vi ng truc cua vo, vom, nn nm ngay tai v tr kt cu van khun, tao
thanh cac khe va c chen va xi mng co phu gia chng thm.
- Mach ngng thi cng nhng cng trnh chay dai: nh ng t, ng bng
c b tr tru ng vi cac khe co gian cua kt cu o.
10.7.3. Xu ly mach ngung
Khi lp b tng tip theo th mach ngng phai c x ly tht ky hai lp
b tng mi va cu bam dnh vao nhau. Thng x dung mt s bin phap sau:
+ V sinh sach va ti nc xi mng ln b mt lp b tng cu trc khi b
tng mi.
+ anh sm b mt, uc ht nhng phn b tng khng at cht lng nht la
trong mach ngng ng, ri ti nc ximng. i vi mach ngng ngang th sau khi
anh sm, cho mt lp va xi mng mac cao day khoang 23cm trc khi b tng
mi.
+ S dung cac phu gia kt dnh du ng cho mach dng.
+ t sn li thep tai v tr mach dng khi thi cng lp b tng trc.


141
10.8. DM B TNG
10.8.1. Ban cht cua vic dm b tng
m la tac dung vao b tng mt lc (trong long hay mt ngoai cua va b tng
mi ) lam cho khi b tng c ng nht, c, chc khng co hin tng rng bn
trong, r bn ngoai, am bao cho b tng bam cht vao ct thep toan khi btng
ct thep cung chu lc.
10.8.2. Cac phuong phap dm b tng
1. Dm btng bng thu cng
+ Ap dung m bng thu cng khi khi
b tng cn m la nho yu cu cht lng b
tng khng cao (v du b tng lot) hay
nhng v tr ma cu tao ct thep, van khun
khng cho phep m may...
+ Dung cu chu yu dung m thu
cng gm: m gang, xa beng, que st, v
g...
m gang: Co trong lng t 8 10 kg,
dung m nhng khi b tng vi sut
cua va nho hn 6cm, nh b tng nn, b
tng san. Khi m ta nng m ln cao sao
cho mt m cach mt b tng cn m t 10
20cm va tha xung. Yu cu m phai u
tay, nhat m sau e ln nhat m trc
khoang 5cm va m khng bo sot.
m bng xa beng hay que choc st: (thng co 12cm) dung m nhng
khi b tng nho, co tit din nho hay phai m nhng ni co ct thep day va sut
cua va b tng 7cm (thng dung m b tng ct, tng, dm...) Khi phai b
tng th khi m lp trn phai choc xa beng (hay que st) su xung lp di khoang
5cm am bao cac lp lin kt vi nhau c tt. Khi m kt hp vi vic dung v
g hay bua g vao thanh van khun (ca pha trong ln ngoai) khi b tng sau khi
thao d van khun mt b tng c nhn phng va khng b r.
+ Tt ca cac phng phap m trn phai c m theo thu tuc khng bo sot
lam anh hng n cht lng cua b tng. Tin hanh m n khi va b tng khng
lun xung na va trn b mt k t cu co nc ni ln la c.
2. Dm b tng bng co gioi
Cac may m se gy ra mt lc chn ng khi m, nn va b tng b rung lam
cho lc ma sat (lc dnh) gia cac hat giam i nn cac hat ct liu st lai gn nhau va
y khng kh ra ngoai lam cho b tng c chc. m c gii c s dung khi khi
lng m ln, yu cu cht lng b tng cao.
150
1
.
0
0
0
1
.
2
0
0

1
0
0

Hinh 10-10. m thu cng bng gang

142
u im cua cac loai m c gii co th m c va b tng co sut nho hn
nn tit kim c ximng t 10 % 15 %. Mc khac v sut nho nn lng nc
trong va b tng t nn thi gian ng cng cua b tng nhanh hn, do o thi gian
thao van khun nhanh hn. ng thi do lng nc t nn giam c co ngot trong
b tng dn n han ch
c vt nt. m c gii
giam cng lao ng nng
sut cao, tin thi cng
nhanh hn va cht lng b
tng am bao. Tranh c
nhiu khuyt tt trong thi
cng b tng toan khi nh
r mt, nt chn chim...
m c gii thng
s dung ba loai:
+ m chn ng
trong (m ui), dung
m: mong, ct, tng.
+ m chn ng
ngoai (hay m canh),
dung dm tng, ct..
+ m mt (m
ban). (dung m, nn,
san, kt cu co din tch b
mt ln...).
a. m chn ng bn
trong (m ui)
+ Co nhiu loai m
trong co ng knh khac
nhau: Loai nho =15mm;
=28,5mm; loai ai =72mm. Chiu dai u rung khoang l
O
= 366 520mm. Chiu dai
toan m t 4 6m.
+ Ky thut m:
- Khi m, truc cua u m phai lun vung goc vi mt b tng cn m.
- Khi b tng thanh nhiu lp th qua m phai cm c 5 10cm vao lp
btng a trc.
- Chiu day cua mi lp b tng m khng c vt qua 3/4 chiu dai
u rung cua m.
Hinh 10-11. m dui
l
o

1
2
3
4
5
6
Ghi chu:
1. u rung
2. Loi hnh non
3. Truc quay cng
4. Lo xo ni
5. Dy mm
6. ng c

143
- Thi gian m tai mt v tr phai thch hp, khng c t qua (b tng cha
at c c, chc), nu thi gian m lu qua th lam cho b tng b phn tng.
Thi gian m phu thuc vao tng loai m va do nha san xut qui nh. Tuy nhin,
du hiu nhn bit b tng a c m at yu cu la va b tng khng lun xung
na va nc ni ln mt (thng t
m
=1,5 60 giy).
+ Cac s m:
- S hnh c: v tr qua m khi m b tng tao thanh nhng vung co
canh la a = 1,5 R. trong o R ban knh tac dung cua m. S nay c s dung rng
rai ngoai cng trng v d dang xac nh c mt hnh vung.
- S d tam giac: v tr qua m khi m b tng tao thanh nhng tam giac u
co canh la a = (1,7 1,8)R. trong o R la ban knh tac dung cua m. Nng sut khi
m theo s tam giac cao hn khi m theo s c nhng xac dnh c ba
nh cua mt tam giac u la rt kho khn, do o s tam giac t c ap dung ngoai
cng trng. S m tam
giac c ap dung nhi u trong
cac nha may b tng uc sn.
Cac qua m c gn thanh
mt chum ba qua hay 6 qua tao
thanh nhng tam giac u.
- Khoang cach t v tr
m n van khun phai la:
2 [ l
1
0,5 R. Khoang cach
gia v tr m cui cung n
v tr se b tng tip theo la:
l
2
2R ( la ng knh qua
m; R la ban knh tac dung
cua m).
V tr
qua dui
a
a

R
a
a

R
V tr
qua dui
Hinh 10-12. Cac s m
a) S c; b) S tam giac
a)
b)
1
2
3
4
5
0

l
1
l
2
Hinh 10-13. Qui nh v tr m dui
1. m dui; 2. Van khun; 3. Lp b
tng trc; 4. Lp b tng ang m.

144
+ Nng sut cua m su:
- Nng sut ly thuyt:

=
ca
m
k Z n h R N
3
2
lt
(10.2)
Trong o:
R (m): Ban knh tac dung cua m.
h (m): Chiu day cua lp btng cn m.
Z: S gi lam vic trong mt ca.
k: H s k n s chng ln nhau khi m k = ( 0,7 0,8m).
n: S ln m trong mt gi
ck
T
3600
n = vi T
ck
la chu ky m.
T
ck
= t
1
+t
2
(t
1
: thi gian m tai mt v tr do h s thit k quy nh; t
2
: thi
gian dch chuyn v tr m).
+ Nng sut hu ch cua m:
N = k
t
N
lt
(m
3
/ca) (10.3)
Trong o: k
t
: h s s dung thi gian (k
t
= 0,6 0,85).
b. m mt (m ban)
m ban c s dung m cac kt cu co din tch b mt ln nh san,
mong...
+ Ky thut m:
- Khi m phai theo th t m,
tranh bo sot.
- Khi di chuyn m khng c
keo lt ma phai nhc u m ln di
chuyn m mt cach t t.
- Thi gian m tai mt v tr
thch hp nht la: t
1
= 30 50 giy. m
khi thy b tng khng lun va co nc
ni ln b mt la c.
- Khoang cach gia hai v tr
1 2
3 4
3050
3
0
5
0

Hinh 10-15. Quy nh v tr m cua m ban
1, 2, 3, 4, la th t m
a) b) c)
3050
Hinh 10-14. m b tng bng m ban
a) V tr ang m; b) Di chuyn m; c) m v tr mi

145
m lin nhau, phai c chng ln nhau mt khoang 3 5cm.
+ Nng sut cua m mt:
- Nng sut ly thuyt:

=
ca
m
k Z n h F N
3
lt
(10.4)
Trong o:
F (m
2
): Din tch mt m ( F = a x b).
h (m): Chiu day cua lp b tng cn m.
Z: S gi m trong mt ca.
k: H s k n vic m e ln nhau ( k = 0,8 0,9).
n: S ln m trong mt gi :
ck
T
3600
n =
vi T
ck
= t
1
+t
2
chu ky m

(t
1
:

thi gian m tai mt v tr do h s
thit k quy nh; t
2
: thi gian dch chuyn v tr m).
- Nng sut hu ch cua m:
N = k
t
N
lt
(m
3
/ca) (10.5)
Trong o: k
t
la h s s dung thi gian (k
t
= 0,6 0,85).
c. m chn ng ngoai
m chn ng ngoai c dung m b tng cac kt mong nh tng, hoc
nhng kt cu co mt ct thep day. Hin nay m chn ng ngoai t c s dung
ngoai hin trng v hiu qua thp, oi hoi h thng van khun phai chc chn, co
n nh cao. m chn ng ngoai c s dung nhiu trong cac nha may b tng ch
tao sn.
m c moc trc tip vao sn cua van khun, lin kt gia m va van
1
2
5
4
3
6
7
8
6
7
5
Hinh 10-16. m chn ng ngoai
1. ng c m; 2. Ban m; 3. ai thep, 4. Bu lng lin kt;
5. Sn ng; 6. Sn ng; 7. Van khun; 8. B tng cn m.

146
khun nh cac t hay bu lng. Khi b tr m bao gi cung b tr lch nhau.

10.9. BAO DUONG B TNG - SUA CHUA KHUYT TT SAU KHI D B TNG
10.9.1. Bao duong b tng
1. Khai nim
Bao dng b tng mi xong la tao iu kin tt nht cho s ng kt cua b
tng o. Cht lng cua b tng ch am bao theo yu cu thit k khi no c ninh
kt (ng kt, ng cng, rn chc) trong mi trng c cung cp y u va thch
hp v nhit , m va tranh va cham n no.
2. Bao duong b tng
Nh a bit lng nc trong hn hp b tng theo ty l
X
N
co 2 tac dung:
Giup trn u hn hp b tng va thc hin phan ng thuy hoa xi mng (ch chim
khoang 30%), phn con lai nhm tao ra tnh cng tac cua va b tng tao thun li cho
qua trnh thi cng b tng. Nh vy lng nc tha sau khi cac phan ng thuy hoa
xay ra di tac dung cua iu kin thi tit xung quanh se bay hi lai cac l rng
bn trong b tng. Cac nghin cu cho thy: giai oan ban u ngay khi va va
hoan thin b mt xong va trong sut qua trnh xay ra cac phan ng thuy hoa xi mng,
nc bay hi nhanh se lam nt ne b tng, lam hong cu truc ban u cua b tng, cht
lng b tng giam i ro r t, cu th la cng b tng phat trin rt chm va rt lu
mi at c cng theo thit k. Vao mua he nhit ngoai tri rt cao (nhit >
30 ) chnh la iu kin thun li nc bc hi nhanh. V vy cn phai thc hin
cac bin phap lam giam tc bay hi nc. Cac bin phap truyn thng hin nay vn
ang c ap dung co hiu qua la:
+ Che y bng bat, bao tai, bao xi mng, bao ni lng... ngay khi va hoan thin
b mt kt cu xong.
+ Khi b tng bt u co cng va cng bt u phat trin th co th ti
n c gi m (bm nc trc tip, tao mu, phun ma...), ti u, lin tuc theo nhng
chu k xac nh. Khng ti nc trc tip vao b tng mi v se lam hong b mt
kt cu, lam tri xi mng...
+ Khi b tng u cng (thng sau 1 ngay) co th be b ngm nc kt hp vi
cng tac chng thm.
+ Thi gian bao dng m theo qui nh cua tiu chun Vit Nam TCVN
5592:1991-B tng nng-yu cu bao dng m t nhin nh bang di y:
+ Qui nh cac vung nh sau: Vung A t Din Chu (Ngh An) tr ra; Vung B
pha ng Trng Sn T Din Chu vao Thun Hai (cu); Vung C vung Ty Nguyn
va Nam B.
+ Cn chu y trong khoang thi gian quy nh trn tuyt i khng c i lai, thi
cng hay gy cac chn ng ma nh trn b tng v nh vy se anh hng n vic hnh
thanh cng cua b tn, lam b tng long khoi ct thep...

147
Vung khi hu
bao duong b
tng
Tn mua Thang
Cuong d bao
duong so voi
cuong d chun
28 ngay
R
BD
(%R
28
)
Thoi gian bao
duong
T
BD
(Ngay dm)
Vung A
He
ng
IV - IX
X - III
50 -55
40 - 50
3
4
Vung B
Kh
Ma
II - VII
VIII - I
55 - 60
35 - 40
4
2
Vung C
Kh
Ma
XII - IV
V - XI
70
30
6
1

Vao mua ng th nhit xung thp anh hng n tc phat trin cng
cua b tng do o phai chu y n thi gian thao d van khun chu lc cho phu hp.
tng tc phat trin cng cua b tng co th trai ln mt b tng mt lp bao
tai gai ri ti nc m tng nhit .
Trong mt s trng hp c bit di y co th cho phep khng cn thc hin
bao dng m:
+ Sau tao hnh co ma lin tuc t nht 3 ngay m.
+ b tng vao ban m ngay hm sau co ma lin tuc t nht 2 ngay m.
Ngoai cac phng phap bao dng m truyn thng, hin nay ngi ta con ap
du ng nhiu phng phap bao dng khac nh: Phun lp hoa cht ngn nc b mt,
hut nc b mt...
10.9.2. Sua chua nhung khuyt tt trong b tng
1. Hin tuong r
Trong thi cng b tng tai ch, sau khi thao van khun thng gp 3 dang r b
tng nh sau:
+ R ngoai (hay goi la r mt): mt b tng co hnh dang nh t ong, ch xut
hin thanh nhng l nho mt ngoai cha vao ti ct thep.
+ R su: l r a su ti tn ct thep.
+ R thu sut: l r xuyn qua kt cu, t mt nay sang mt kia.
a. Nguyn nhn gy r
+ Do va b tng b phn tng trong qua trnh vn chuyn, va m b tng.
+ Do day cua b tng qua ln, v t qua pham vi anh hng tac dung cua m.
+ Do va b tng trn khng u, va b tng qua kh hay b mt nc xi mng
trong qua trnh vn chuyn (thit b vn chuyn khng kn kht) hay van khun khng
kn kht khi m se b mt nc).
+ Do m khng ky nht la lp va b tng gia ct thep chu lc va van khun
(lp bao v). Hay do may m co sc rung qua yu.

148
+ Ct thep qua day lam ct liu khng lot c xung di hay do ct liu ln
khng ung qui cach (kch thc ct liu ln qua ln)...
b. Hu qua
Tit din chu lc tai v tr r thu hep lam giam kha nng chu lc cua kt cu, tao
iu kin thun li cho mi trng xm thc vao pha hoai ct thep, pha hoai lin kt
gia b tng va ct thep...
c. X l
uc rng v tr r, cay bo cac vin ct liu ln xung quanh, lam v sinh sach se
ri dung b tng a nho co mac bng hoc cao hn mac b tng cu trat lai. Nu cn
thit th ghep va n khun ri va m cht b tng. Chu y i vi v tr r xuyn cn
thc hin chng kt cu trc khi tin hanh x l.
2. Hin tuong nut chn chim
a. Hin tng
Thng gp cac khi b tng khi ln, hay cac san co 2 lp thep, ng ng
ngm chn trong san nhiu... khi thao d van khun vi cac vt nt b mt (mt
ngoai) lam giam kha nng chu lc va sc chng thm cua b tng. Vt nt thng co
hnh dang chn chim.
b. Nguyn nhn
+ Do s co ngot khng u cua b tng v khng am bao ung cac bin phap va
qui trnh bao dng b tng sau khi .
+ Do ct thep t sai, t thi u hoc b x dch khoi v tr thit k khi va m
b tng.
c.Hu qua
Xut hin cac vt nt trn cac kt cu lam giam kha nng chu lc cua kt cu o,
tao iu kin mi trng xm thc pha hoai kt
d. X ly
uc rng v tr nt, cay bo cac vin ct liu ln xung quanh, lam v sinh sach se
ri dung b tng a nho co mac bng hoc cao hn mac b tng cu trat lai.
3. Hin tuong trng mt
a. Hin tng
Thng thy nhng kt cu mong, khi g van khun th thy b mt u b
trng.
b.Nguyn nhn
Do bao dng khng tt hoc do nc trong hn hp b tng mt nhiu v nhit
tng nhanh.
c. Hu qua
Tai v tr trng mt tc phat trin cng cua b tng chm va thng khng
hoc rt lu mi at c cng thit k.
d. X ly

149
Quet nc xi mng, p bao tai, tru hoc mun ca, ti nc thng xuyn t
57 ngay.

------ HT -------


150
TI LIU THAM KHO

1. L Kiu, Nguyn Duy Ng, Nguyn nh Thm (1996), K thut xy dng 1-Cng
tc t v thi cng b tng ton khi, NXB khoa hc v k thut, H Ni.
2. Nguyn Tn Qu, Nguyn Thin Ru (2001), Gio trnh cng ngh b tng xi
mng, (1), NXB Gio dc, H Ni.
3. Phan Hng, Trn nh nh (2000), Vn khun v gin gio, NXB Xy dng.
4. Trng i hc xy dng H Ni (1975), K thut cc qu trnh xy dng, Dch t
ti liu Lin x (Betnhicov).
5. Tiu chun Vit Nam
+ TCVN 4453:1995-Kt cu b tng ct thp ton khi-Quy phm thi cng
nghim thu.
+ TCVN 5592:1991-B tng nng-Yu cu bo dng m t nhin.
+ TCVN 2682:1999-Xi mng Pooc lng-Yu cu k thut.
+ TCVN 6260:1997-Xi mng Pooc lng hn hp-Yu cu k thut.
+ TCVN 1770:1986-Ct xy dng-Yu cu k thut.
6. Concret institute Australia (1991), Curing of Concret.

Thicong 6833

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Thicong 6833

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

GIAO TRNH MN HOC KY THUT THI CNG I

= : Din tch tam giac FDD

= : Din tch tam giac ECC

: H s k n hnh dang cua ng t trc ben ui.

You might also like