Bnh gi ng bi th "V i vng" c a Xun Di u.

Th Nm, 07/07/2011, 04:40 CH | Lt xem: 2229

"V i vng" l bi th c o nh t, "m i nh t" c a thi s Xun Di u in trong t p "Th Th " (1933-1938) - a hoa u ma y h ng s c lm r ng danh mt ti th th k . Bi lm

... "Mi bui sm thn vui hng g ca Thng ging ngon nh mt cp mi gn"... (...) Ta mun m C s sng mi bt u mn mn...".

Mi ln c nhng dng th trn, nhc iu,vn iu "Vi vng" c ngn vang do dt mi trong lng ta, tnh yu i, yu sng nh tt mi khng bao gi vi cn... Cm thc v thi gian, v ma xun, v tui tr... nh nhng lp sng v vo tm hn ta. "Vi vng" l bi th c o nht, "mi nht" ca thi s Xun Diu in trong tp "Th Th" (19331938) - a hoa u ma y hng sc lm rng danh mt ti th th k. Bi th "Vi vng" ni ln nhp iu sng, kht vng sng ca tui tr rt p, rt ng yu. Mt i ngi ch c mt ln tui tr. Phi bit trn trng, qu trng v sng ht mnh vi tui tr, vi ma xun v vi thi gian. Trong "Tiu dn" v bi th "Vi vng" ny (Vn 11) Gio s Nguyn ng Mnh vit:
"y l ting ni ca mt tm hn yu i, yu sng n cung nhit. Nhng ng sau nhng tnh cm y, c mt quan nim nhn sinh mi cha thy trong th ca truyn thng". Thin nhin rt p y hng sc ca hoa trn "ng ni xanh r", ca l "cnh t ph pht". "Tun thng mt" ca ong bm. "Khc tnh si" ca yn anh. "V ny y nh sng chp hng mi". Ch "ny y" c 5 ln

nhc li din t s sng ngn ngn phi by, thin nhin hu tnh xinh p tht ng yu. V l nn phi vi vng "tt nng i" v"buc gi li". Trong ci phi l c s ng yu ca mt tm hn lng mn. Tui tr rt p, rt ng yu. Bnh minh l khonh khc ti p nht ca mt ngy, l lc "thn vui hng g ca". Thng ging l thng khi u ca ma xun, "ngon nh cp mi gn". Mt ch "ngon" chuyn i cm gic thn tnh, mt cch so snh va mi l va to bo. Chic mi y chc l ca giai nhn, ca trinh n. y l cu th hay nht, mi nht cho thy mu sc cm gic v tm hn yu i, yu sng n cung nhit ca thi s Xun Diu. Chc l Xun Diu vit bi th ny trc nm 1938, lc ng trn di 20 tui - ci tui thanh nin bng sng. Nhng thi s "vi vng mt

na", mt cch ni rt th - chng cn n tui trung nin (nng h)

mi luyn tic tui hoa nin. Du chm gia dng th, rt mi, th c khng h c. Nh mt tuyn ngn "vi vng":
"Thng ging ngon nh cp mi gn Ti sung sng. Nhng vi vng mt na Ti khng ch nng h mi hoi xun".

Vi vng v thin nhin qu p, v cuc sng qu yu, v tui tr qu th mng. ang tui hoa nin m "vi vng mt na".. cm thc ca thi s v thi gian, v ma xun, v tui tr rt hn nhin, mi m. Quan nim v thi gian c nhiu cch ni. Thi gian l vng ngc. Bng ng lng ta. Thi gian vun vt thoi a, nh bng cu (tun m) vt qua ca s, nh nc chy qua cu. Thi gian mt i khng tr li. Xun Diu cng c mt cch ni rt ring: tng phn i lp ch ra ci "lng tri" cho mt i ngi ch c mt thi xun xanh m tui tr mt i qua khng bao gi tr li:
"Xun ang ti, ngha l xun ng qua, Xun cn non, ngha l xun s gi M xun ht, ngha l ti cng mt Lng ti rng, nhng lng tri c cht Khng cho di thi tr ca nhn gian Ni lm chi rng xun vn tun hon Nu tui tr chng hai ln thm li...".

Ging th si ni nh nc t mch ngun tun ra. Mt h thng tng phn i lp: ti - qua, non - gi, rng - cht, tun hon - bt phc hon, v hn - hu hn - khng nh mt chn l - trit l: tui xun mt i khng tr li, phi qu tui xun. Cch nhn nhn ca thi nhn v thi gian cng rt tinh t c o, nhy cm. Trong hin ti bt u c qu kh v h l mm tng lai, ci ang c li ang mt dn i... V mi tng giao mu nhim ca cnh vt, ca to vt hnh nh mang theo ni bun "chia phi", hoc "tin bit", nn phi "hn" v xa cch, phi "s" v " phai tn sp sa". Cm xc lng mn do dt trong ci v i. Ni cnh vt thin nhin m l ni v con ngi, ni v nhp sng khn trng "vi vng" ca to vt. Vi Xun Diu hu nh cuc sng ni "vn trn" u t nhiu mang "bi kch" v thi gian:
"Mi thng nm u rm v chia phi Khp sng ni vn than thm tin bit". Cng l "gi", l "chim"... nhng gi kh "th tho" v "hn", cn "chim" th bng ngng ht, ngng reo v "s"! Cu hi tu t xut hin cng l

lm ni bt ci nghch l gia ma xun - tui tr v thi gian:

"Con gi xinh th tho trong l bic Phi chng hn v ni phi bay i Chim rn rng bng dt ting reo thi Phi chng s phai tn sp sa?"

Thi s bng tht ln li than. Tic nui, lo lng v cht tnh v "ma cha ng chiu hm",ngha l vn cn tr trung, cha gi. Ln ng! Phi vi vng, phi hi h. Cu cm thn vi cch ngt nhp bin ha lm ni bt ni lng va lo lng bn khon va lung cung tic r, bng khung:
"Chng bao gi / i / chng bao gi na... Mau i thi / ma cha ng chiu hm". - "Xun xanh cha d hai phen li Thy cnh cng thm tic thiu nin".

Xa kia, Nguyn Tri vit trong chm "Th tic cnh": (Bi s 3)

- "Tic xun cm uc mng chi m".

(Bi s 7) Nhng vn th ca Nguyn Tri gip ta cm nhn sc iu tr tnh trong "Vi vng" v mu thi gian, v sc thi gian, v tui tr. Tht yu i, tht ham sng. M u bi th l ci ti hm h "ti mun tt nng i". Kt thc bi th l "ta", l mi tui tr. Mt s ha nhp v ng iu trong mt i ngi, trong dng chy thi gian: sng mnh lit, sng ht mnh. Sng nng nn say m. Ngh thut trng ip trong din t gi ln ci ham h, yu i. Ngn t m mu sc cm gic, xc gic, ro rc: "Ta mun m", "Ta mun rit... Ta mun say... Ta mun thu...":
"Ta mun m C s sng mi bt u mn mn Ta mun rit my a v gi ln Ta mun say cnh bm vi tnh yu Ta mun thu trong mi ci hn nhiu V non nc, v cy v c rng".

Sng cng l yu, yu ht mnh. Th hay v mu sc lng mn. V ging th si ni. Ngh thut "vt dng" vi ba t "v" ng hin trong mt dng th lm ni bt cm xc. Say m v vp cnh p, tnh p ni vn trn. Tt c mi thm, nh sng, thanh sc, xun hng... u l ni nim khao kht ca thi nhn:
"Cho chnh chong mi thm, cho y nh sng Cho no n thanh sc ca thi ti Hi xun hng, ta mun cn vo ngi!".

Sng vi vng khng c ngha l sng gp, sng ch k trong hng th. "Vi vng" th hin mt tm hn yu i, yu sng n cung nhit. Bit qu trng thi gian, bit qu trng tui tr, bit sng cng l yu; tnh yu la i, tnh yu to vt. Tnh cm y th hin mt quan nim nhn sinh mi m, cp tin. By thp k sau bi th "Vi vng" ra i, nhiu cu th ca Xun Diu vn cn lm cho khng t ngi ng ngng! Xun Diu sng "Vi vng" nh vy. Vi hn 50 tc phm, hn 400 bi th tnh, ng gp phn lm giu p cho nn thi ca Vit Nam hin i. Bi th "Vi vng" cho thy mt cm quan ngh thut rt p, rt nhn vn, mt ging th si ni, dng tro v li cun, hp dn. C cht xc gic trong th. C cch dng t rt bo, cch cu trc cu th, on th rt ti hoa. "Vi vng" tiu biu nht cho "Th mi", th lng mn 1932-1941. Nh th Xun Diu i vo th gii vnh hng nhng tao nhn mc khch, nhng ta vn cm thy ng ang hin din gia cuc i v ht ca:
- "Hi xun hng, ta mun cn vo ngi!" - "Mau vi ch! Vi vng ln vi ch! Em, em i! Tnh non sp gi ri..." (Gic gi) ST