Gim phn - Qu trnh, ngha v bi tp

I. NHNG DIN BIN C BN CA GIM PHN Gim phn l hnh thc phn bo din ra t bo sinh dc chn, gm 2 ln phn bo lin tip nhng nhim sc th ch nhn i c mt ln k trung gian trc ln phn bo I (gim phn I). Ln phn bo II (gim phn II) din ra sau mt k trung gian rt ngn. 1. Gim phn I Ln phn bo I ca gim phn c nhng din bin c bn sau y: k u, cc nhim sc th kp xon, co ngn, nh vo mng nhn sp xp nh hng. Sau din ra s tip hp cp i ca cc nhim sc th kp tng ng sut theo chiu dc v c th din ra s trao i cho gia cc nhim sc t khng phi l ch em. S trao i nhng on tng ng trong cp tng ng a n s hon v ca cc gen tng ng, do to ra s ti t hp ca cc gen khng tng ng. Tip theo l s tch ri cc nhim sc th trong cp tng ng v nhim sc th tch khi mng nhn. n k gia, tng cp nhim sc th kp tng ng tp trung v xp song song mt phng xch o ca thoi phn bo. k sau, cc cp nhim sc th kp tng ng phn li c lp v hai cc t bo. Tip n k cui, hai nhn mi c to thnh u cha b n bi kp (n nhim sc th kp), ngha l c s lng bng mt na ca t bo m. S phn chia t bo cht din ra hnh thnh hai t bo con tuy u cha b n nhim sc th kp, nhng li khc nhau v ngun gc thm ch c cu trc (nu s trao i cho xy ra). Sau k cui gim phn I l k trung gian din ra rt nhanh, trong thi im ny khng xy ra sao chp ADN v nhn i nhim sc th. 2. Gim phn II Tip ngay sau k trung gian l gim phn II din ra nhanh chng hn nhiu so vi ln I v cng tri qua 4 k. k u thy r s lng nhim sc th kp n bi. n k gia, nhim sc th kp xp thnh mt hng trn mt phng xch o ca thoi phn bo. Mi nhim sc th kp gn vi mt si tch bit ca thoi phn bo. Thng thng, cc nhim sc t ch em hay si crmatit tch nhau mt phn. Tip n k sau, s phn chia tm ng tch hon ton hai nhim sc t ch em v mi chic i v mt cc ca t bo. Kt thc l k cui, cc nhn mi c to thnh u cha b n nhim sc th n v s phn chia t bo cht c hon thnh, to ra cc t bo con. S tan bin v ti hin ca mng nhn, s hnh thnh v mt i ca thoi phn bo hai ln phn bo ca gim phn cng din ra nh nguyn phn. II. NGHA CA GIM PHN Nh c gim phn, giao t c to thnh mang b nhim sc th n bi (n) v qua th tinh gia giao t c v ci m b nhim sc th lng bi (2n) c phc hi. Nu khng c gim phn th c sau mt ln th tinh b nhim sc th ca loi li tng gp i v s lng. Nh vy, cc qu trnh nguyn phn, gim phn v th tinh m bo duy tr n nh b nhim sc th c trng ca nhng loi sinh sn hu tnh qua cc th h c th, nh thng tin di truyn c truyn t n nh qua cc i, m bo cho th h sau mang nhng c im ca th h trc.

S phn li c lp v trao i cho u ca cc cp nhim sc th tng ng trong gim phn to ra nhiu loi giao t khc nhau v ngun gc, cu trc nhim sc th cng vi s kt hp ngu nhin ca cc loi giao t qua th tinh to ra cc hp t mang nhng t hp nhim sc th khc nhau. y chnh l c s t bo hc gii thch nguyn nhn to ra s a dng v kiu gen v kiu hnh a n s xut hin ngun bin d t hp phong ph nhng loi sinh sn hu tnh. Loi bin d ny l ngun nguyn liu di do cho qu trnh tin ho v chn ging. Qua cho thy, sinh sn hu tnh (giao phi) c nhiu u th so vi sinh sn v tnh v n c xem l mt bc tin ho quan trng v mt sinh sn ca sinh gii. V vy, ngi ta thng dng phng php lai hu tnh to ra cc bin d t hp nhm phc v cho cng tc chn ging. Gim phn l c ch hnh thnh t bo sinh dc, qua 2 ln phn bo lin tip cho ra 4 t bo con u mang b nhim sc th n bi (n), ngha l s lng nhim sc th gim i mt na t bo con so vi t bo m. Trc khi t bo gim phn, nhim sc th nhn i k trung gian. Nhng din bin c bn gim phn I l s tip hp v c th xy ra trao i cho ca cc nhim sc th kp tng ng k u, tip n chng tp trung xp song song gia thoi phn bo k gia, sau n k sau din ra s phn li c lp ca cc cp nhim sc th tng ng v hai cc t bo. Khi kt thc phn bo, hai t bo mi c to thnh u c b nhim sc th n bi (n) kp nhng khc nhau v ngun gc, thm ch c v cu trc (nu c trao i cho xy ra). S tan bin v ti hin ca mng nhn, s hnh thnh v mt i ca thoi phn bo hai ln phn bo cng nh nhng din bin gim phn II v c bn ging nh nguyn phn. B nhim sc th c trng ca mi loi sinh sn hu tnh c n nh qua cc th h c th l nh cc qu trnh nguyn phn, gim phn v th tinh. Cng chnh nhng qu trnh ny to ra s u th ca sinh sn hu tnh l to ngun bin d t hp phong ph cho chn ging v tin ho. CU HI V BI TP 1. Lp bng so snh gia gim phn v nguyn phn 2. Ti sao qu trnh gim phn li to ra c cc giao t khc nhau v t hp cc nhim sc th? 3. Nu ngha ca gim phn 4. ngi 2n = 46, mt t bo sinh tinh (tinh bo 1) din ra qu trnh gim phn, xc nh s nhim sc th kp, s cp nhim sc th tng ng (khng tnh n cp nhim sc th gii tnh), s nhim sc th n v s tm ng trong cc t bo tng k. 5. S tip hp v trao i cho din ra k no trong gim phn? a) K trung gian b) K u ln phn bo I c) K gia ln phn bo I d) K u ln phn bo II EM C BIT? T MT HT PHN HOA C TH PHT TRIN THNH MT CY C KHNG? T xa n nay, ngi ta u cho rng g trng th lm sao m trng c? Th nhng ht phn hoa mang ging c li sinh ra c t bo. y l mt k tch khoa hc.

Ht phn hoa c hnh thnh qua gim phn t t bo m. Ht phn hoa ca cy ht kn do mt t bo sinh sn v mt t bo sinh dng hp thnh. Trong iu kin bnh thng, sau khi th phn t bo sinh sn s phn bo, cn t bo sinh dng s teo dn v mt i. Th nhng, khi ngi ta tch ht phn ra khi hoa v t trong mi trng nui cy th t bo sinh dc li dn bin mt, cn t bo dung dch phn bo thnh hai t bo, sau li nguyn phn lin tip to khi t bo m mt thng cng nhn thy, c gi l m so. Khi chuyn m sang mi trng nui dng c tc dng phn ho, n s phn ho thnh r v mm, tr thnh mt cy non; chuyn sang t trng, cy non tip tc sinh trng n khi thnh mt cy hon chnh. Su tm*