Gi tr phng h

bi n c a r ng ng p m n: Nghin c u tr ng h p t i Xun Thu - Nam nh

V T n Phng v Tr n Th Thu H1

Valuation of mangrove forests in sea-dyke protection: A case study in Xuan Thuy of Nam Dinh Province This study is carried out as a part of an ongoing research titled Forest pricing in Vietnam implemented by Research Centre for Forest Ecology and Environment (RCFEE) of the Forest Science Institute of Vietnam (FSIV). The study took place at Mangrove forests area of about 3.100 ha in Xuan Thuy National Park of Nam Dinh province where the mangrove forests area distributes along 11 km of sea dyke system. Damage cost avoided method is employed to estimate the value of mangrove forests in sea dyke protection. The research results indicated that an area of 3.100 ha of mangrove forests can annually save about 2 billions dong in term of costs for repair and maintainance of this sea dyke system. On average value of 1 hectare of mangrove forests for sea dyke protection is about 633.000 dong per annum. Keywords: Valuation, mangroves, sea-dyke protection, Xuan Thuy

1.

tv n

H sinh thi r ng ng p m n c bi t n l ni cung c p m t l ng l n hng ho v d ch v cho con ng i, l ni lu gi nh ng ngu n gen cho tng lai, ni cung c p th c n v ch sinh s n cho r t nhi u loi ng v t c gi tr sinh thi v mi tr ng cao (Macnae, 1974). ng th i, r ng ng p m n cng l tr m d ng chn v l ni c ch c a r t nhi u loi chim n c di c. R ng ng p m n b o v cc ngu n n c ng t ch ng l i s nhi m m n, b o v t ai kh i s xi mn b i sng v gi (Semesi, 1998) v gp ph n n nh b bi n. R ng ng p m n c th c coi l t m barie t nhin b o v cho ti s n v cu c s ng c a cc c ng ng dn c ven bi n tr c bo gi v l c xoy. M c d c nhi u cng trnh nghin c u v c u trc, nng su t, l i ch c a r ng ng p m n, nhng nhi u d ch v mi tr ng m r ng ng p m n cung c p cha c xem xt v nh gi tho ng d n n vi c qu n l r ng ng p m n cn nhi u b t c p. Chnh v v y, trong nh ng nm qua, vi c thu h p di n tch r ng ng p m n pht tri n kinh t , c s h t ng, th di n ra r ng kh p nhi u a phng. Tuy nhin th c t ch ng minh, nh ng ni qu ch tr ng vo vi c pht tri n kinh t tr c m t b ng cch thu h p di n tch r ng ng p m n v ang gnh ch u nh ng t n th t r t l n v kinh t do suy thoi v ch c nng sinh thi c a r ng ng p m n. Nghin c u l ng gi kinh t cc d ch v sinh thi do r ng ng p m n cung c p l m t trong nh ng t li u quan tr ng, h tr cho cc nh qu n l trong qu trnh ho ch nh cc chnh sch qu n l r ng ng p m n ni ring v cc chnh sch pht tri n kinh t -x h i m t cch b n v ng t i a phng ni chung. L ng gi kinh t l s c g ng gn cc gi tr c tnh nh l ng cho cc hng ho v d ch v m h sinh thi cung c p khi cc hng ho v d ch v ny khng c th tr ng. Trong nh ng nm g n y, chng ta ch ng ki n s tn ph c a nh ng tr n bo vng ven bi n, c bi t l cn bo s 7 nm 2005, gy thi t h i nghim tr ng i v i h th ng bi n, ti s n v i s ng c dn. T ng m c thi t h i do cn bo s 7 gy ra mi n B c c tnh l 233.000 t ng ( i truy n hnh Vi t Nam, thng 10/2005). Cc nghin c u khoa h c cho th y r ng ng p m n c kh nng lm gi m nng l ng sng t 50 70% tu thu c vo chi u r ng c a ai r ng v nh m n c tc d ng to l n trong vi c phng h ven bi n. Th c t cho th y nh ng h th ng bi n c ai r ng phng h r ng th nh ng thi t h i v bi n l r t th p. nh gi b c u v thi t h i do bo gy ra trong nh ng nm qua cho th y, nh ng ni bi n c r ng ng p phng h th h u nh bi n khng b s t l v do v y cc chi ph tu s a bi n hng nm gi m i hng t ng.
1

Trung tm nghin c u sinh thi v mi tr ng r ng - www.rcfee.org.vn 1

lm r gi tr b o v h th ng bi n c a r ng ng p m n, nghin c u c th c hi n t i r ng ng p m n huy n Giao Th y t nh Nam nh d a trn cc nghin c u v thi t h i do thin tai, sng bi n, tri u c ng gy ra i v i cc h th ng bi n c r ng ng p m n v khng c r ng ng p m n phng h . Nghin c u cng ti n hnh phn tch hi u qu c a vi c tr ng r ng ng p m n lin quan n vi c phng h bi n. 2. 2.1. i t ng v phng php nghin c u a i m v i t ng

i t ng nghin c u l h th ng bi n c a huy n Giao Thu - t nh Nam nh v i chi u di kho ng 30,2 km, trong 20,7 km khng c r ng ng p m n phng h v 10,5 km c r ng ng p m n phng h . T ng di n tch r ng ng p m n phng h ngoi bi n l 3.100 ha, tr i di g n 11 km d c theo tuy n bi n, ni h p nh t l 0,5 km v ni r ng nh t l 3,5 km. Khu r ng ng p m n phng h bi n c gy tr ng vo nh ng nm C 5 loi cy ng p m n ch y u g m Trang (Kandelia ovata), S (Aegiceras corniculatum), B n chua (Sonneratia caseolaris), Tra (Hibiscus tiliaceus) v M m bi n (Avicenia marina). Trong , Trang v S l hai loi cy ch y u v chi m u th khu v c ny. R ng ng p m n y tuy khng cao nhng c m t dy c, kho ng 4.500 6.500 cy/ha, phn cnh s m, tn xo r ng, che ph trn 85% v kh nng ti sinh t nhin r t cao. 2.2. Phng php 2.2.1. Phng php xc nh gi tr phng h bi n Nghin c u ch n cch ti p c n phng trnh thi t h i (Damage-cost avoided) (Bann, 1997) c l ng gi tr phng h bi n c a h th ng r ng ng p m n Giao Thu . Phng trnh thi t h i l m t trong nh ng cch ti p c n c a phng php d a trn chi ph (Cost-Based Method), y l phng php c s d ng r t ph bi n c l ng gi tr cc d ch v mi tr ng do m t h sinh thi cung c p. Phng php ny c xy d ng trn gi nh: N u con ng i ph i gnh ch u nh ng chi ph khi m t d ch v mi tr ng no m t i (chi ph ny c th l nh ng thi t h i v v t ch t c nguyn nhn t s m t i c a d ch v mi tr ng ho c chi ph ph c h i l i d ch v mi tr ng m t ho c chi ph t o ra cc d ch v thay th c cng ch c nng v i d ch v m t,...) th d ch v mi tr ng s c gi tr nh nh t b ng t ng chi ph m con ng i ph i chi tr . c l ng c gi tr phng h bi n c a r ng ng p m n Giao Thu , nghin c u ti n hnh ph ng v n nhanh nng thn i v i cc h dn ang sinh s ng v canh tc ngay st chn cc tuy n , ti n hnh thu th p cc thng tin v th c tr ng h th ng bi n, cc s li u th ng k v tnh hnh bo gi, tri u c ng t i vng bi n Giao Thu trong vng 50 nm tr l i y c bi t l cc chi ph tu b , s a ch a th ng nin v s a ch a t xu t sau thin tai t i 2 o n : m t o n c b o v b i r ng ng p m n, v m t o n khng c b o v b i r ng ng p m n,..Gi tr phng h bi n trung bnh c a m t ha r ng ng p m n trong m t nm c tnh theo cng th c:

B =
Trong :

C S

(1)

B: l gi tr phng h trung bnh c a m t ha r ng ng p m n C: T ng chi ph trnh c cho vi c tu b , s a ch a tuy n c r ng ng p m n b o v S: T ng di n tch r ng ng p m n 2.2.2. Phng php xc nh hi u qu tr ng r ng ng p m n phng h bi n. Phng php c s d ng tnh hi u qu tr ng r ng ng p m n trong phng h bi n l phng php phn tch chi ph l i ch (cost-benefit analysis).Phn tch chi ph l i ch l m t cng c c s d ng kh ph bi n trong vi c nh gi v so snh hi u qu m t hay nhi u d n v m t kinh t -x h i. V i phng php ny, t t c cc chi ph pht sinh v l i ch do d n em l i s c tnh ton, so snh v phn tch

trn quan i m x h i. Nghin c u s d ng ch tiu gi tr hi n t i rng (NPV) nh gi hi u qu tr ng r ng ng p m n phng h bi n. Ch tiu NPV c xc nh theo cng th c sau:
T

NPV =
t =1

Bt C t (2) (1 + r ) t

Trong : r: T l chi t kh u ( c tnh b ng li su t v n vay tr ng r ng) t: Nm th t T: T ng s nm t n t i d ki n c a d n Bt: T ng cc l i ch c a d n Ct: T ng cc chi ph c a d n nm t t nm th t

M t d n c coi l c hi u qu v m t x h i v d n nn c th c hi n n u NPV cho gi tr dng. Gi tr NPV cng l n th hi n qu c a d n cng cao. 3. K t qu nghin c u v th o lu n 3.1 Gi tr phng h ven bi n c a r ng ng p m n Giao Thu bi n c vai tr l n trong vi c b o v cc ho t ng s n xu t, thnh ph , lng m c v quan tr ng hn c l tnh m ng c a con ng i tr c nh ng tr n l t, bo v tri u c ng vng ven bi n. B t c s c v i u x y ra u mang l i nh ng h u qu h t s c n ng n t i s n xu t nng nghi p v i s ng ng i dn. Ch ng h n nh, n u b v , n c m n xm nh p su vo n i ng th ph i m t t i nhi u nm m i kh c ph c c s nhi m m n. Tuy n bi n c a huy n Giao Thu di 31,2 km thu c a ph n cc x: Giao Thi n, Giao An, Giao L c, Giao Xun, Giao H i v Giao Long trong c 10,5 km bi n c b o v b i hn 3.100 ha r ng ng p m n. Vng bi n Giao Thu ch u nh h ng c a gi ma ng nam, s l ng cn bo trung bnh nhi u nm trong vng ln t i 5-7 cn. Theo s li u th ng k, t nm 1960 tr l i y, c trn d i 10 cn bo l n v i s c gi gi t trn c p 10 b vo b bi n c a huy n Giao Thu . Trong ng k nh t l cn bo Rose (1968), bo Alice (1975), bo Naney (1982), bo Franky (1996) v bo Damrey (2005). Nh v y, theo quy lu t t 7-12 nm l i xu t hi n bo l n m t l n. L v tri u c ng k t h p v i bo bo khi n cho cc tuy n bi n y b nh h ng nghim tr ng. Sau m i cn bo l n, r t nhi u o n bi n b ph v ho c xi l nghim tr ng. Nhn chung, tu i th c a nh ng o n bi n khng c b o v t t ch kho ng trn d i 20 nm. Tuy nhin, theo k t qu i u tra cc h dn s ng ven tuy n bi n cho th y t khi nh ng di n tch r ng tr ng ng p m n u tin (thu c d n tr ng r ng l n bi n nm 1980) khp tn ( tu i 7 v 8), tuy n bi n ny cng b t u c n nh, h u nh khng b tc ng b i sng v tri u c ng. Ngay c sau cn bo Damrey (bo s 7 nm 2005) v i s c gi gi t trn c p 12 v m c n c bi n dng ln t i 2,65 m th tuy n bi n ny cng khng b h h i ng k trong khi , bo Damrey khi n cho hn 3 km bi n t i 2 x Giao H i v Giao Long s t l nghim tr ng, nhi u c ng, k c n ph i duy tu, b o d ng kh n c p v i t ng kinh ph ln t i 25, 4 t ng, cha k nh ng thi t h i v ng i v ti s n khc. Theo Ban qu n l cc D n Nng nghi p v Pht tri n Nng thn t nh Nam nh th trong vng hn 20 nm qua, cc d i r ng ng p m n v i m t dy c b o v r t t t cho tuy n bi n c chi u di hn 10 km thu c a ph n cc xc Giao Thi n, Giao An, Giao L c, do cc tuy n ny h u nh khng ph i tu b , s a ch a hng nm m ch ph i tu b theo nh k 5 nm nhng chi ph tu b th ng r t nh , khng ng k . Trong khi , hn 20 km n m cng tr c v i tuy n trn nhng khng c r ng phng h th lin t c i m t v i cc s c nh xi mn, s t l , h h ng n ng c bi t l sau cc ma bo. Chi ph tu b , s a ch a v xy d ng m i m t s cng trnh ph tr trn hn 20 km ny hng nm l r t l n (B ng 1), khng t p trung m t khu v c c th no m r i u trn ton tuy n.
3

B ng 1: Chi ph tu b v s a ch a 20,7 km bi n huy n Giao Thu giai o n 1997 2006 ( bi n khng c r ng ng p m n phng h ) Nm 1997 1998 1999 2001 2002 2003 2004 2005 2006 T ng Trung bnh Chi ph thnh ti n ( ng) Chi ph trung bnh ( ng/km)

623.170.500 718.779.040 3.000.131.741 663.206.000 867.613.800 1.623.180.000 1.292.000.000 25.400.000.000 615.560.000 34.803.641.081 3.867.071.231

30.104.855 34.723.625 144.933.901 32.038.937 41.913.710 78.414.493 62.415.459 1.227.053.140 29.737.198 1.681.335.318 186.815.035

S li u cho th y, trong vng 10 nm t nm 1997 n nm 2006, t ng chi ph s a ch a, tu b , xy d ng m i cc cng trnh ph tr trn 20,7 km bi n c a huy n Giao Thu ln t i 34,8 t ng (trung bnh l 3,8 t ng/nm). T ng thi t h i m bo, gi, tri u c ng gy ra cho m i km di bi n trung bnh l 186,8 tri u ng/nm (trong , th p nh t l 29,7 tri u ng/nm - ng v i nm t thin tai v cao nh t l 1,2 t ng/nm - ng v i nm c bo l n xu t hi n theo chu k t 7-12 nm/l n) T s li u nghin c u cho th y hng nm r ng ng p m n b o v t t 10,5 km bi n v do gi m cc chi ph cho vi c s a ch a v xy d ng m i bi n so v i ni bi n khng c r ng ng p m n phng h .Chi ph th p nh t cho s a ch a bi n l kho ng 29,7 tri u ng/km di (nm 2006) v cao nh t l 1.200 tri u ng/km di (nm 2005). i u ny c ngha, v i 3.100 ha r ng ng p m n phng h cho 10,5 km bi n hng nm trnh c chi ph tu b bi n t 311 12.600 tri u ng/nm. Trung bnh m i nm, di n tch r ng ng p m n ny lm gi m chi ph t i thi u s a ch a v tu b h th ng bi n v i chi u di 10,5 km l: 186.815.035 ng/km x 10,5 km = 1.961.558.000 ng

Theo k t qu ny, gi tr phng h bi n bnh qun c a m t ha r ng ng p m n c tnh ton v xc nh theo cng th c (1) nu trn, c th l:

B=

1.961.558.000 = 632.760 3.100

ng/nm)

C th th y gi tr phng h bi n c a r ng ng p m n l tng i cao nhng gi tr ny m i ch l m t b ph n c a gi tr phng h ven bi n m r ng ng p m n Giao Thu ang cung c p. M c d trong ph m vi c a nghin c u chng ti cha ti n hnh thu th p thng tin c th c l ng c gi tr phng h ven bi n c a r ng ng p m n Giao Thu . Tuy nhin cn c vo t n su t xu t hi n cc cn bo l n (t 7 n 12 nm/l n) c ng v i nh ng thi t h i v v t ch t do cc cn bo l n gy ra (v d bo Damrey nm 2005) khng ch lm cho nhi u o n bi n b ph v m cn lm n c m n xm nh p vo ru ng ng gy thi t h i l n v chi ph kh c ph c v canh tc nng nghi p. c tnh t ng chi ph kh c ph c thi t h i v bi n, v s n l ng hoa mu b m t do t nhi m m n ln t i 230 t ng. l cha k c sau kho ng 20 nm, cc tuy n bi n khng c r ng ng p m n b o v l i ph i tu s a l n v xy d ng l i.

3.2. Hi u qu tr ng r ng ng p m n

phng h

bi n

T u th k tr c, nhn dn cc vng ven bi n pha B c nh n th c c vai tr phng h ven bi n c a cc d i r ng ng p m n. Nh cc vnh ai r ng c a r ng ng p m n ch n sng, cc th m c v dy leo di c trn mi , b o v cho khng b xi l , m b o an ton cho tnh m ng v ti s n c a c ng ng dn c hnh thnh sau cc tuy n . Tuy nhin, nhi u a phng hi n nay, r ng ng p m n ang b tn ph r t nghim tr ng ph c v nh ng l i ch kinh t tr c m t nh nui tr ng thu h i s n, pht tri n du l ch,...th m ch, nhi u ni, ng i dn ch t ph hng trm hecta r ng ng p m n, r ng phi lao ch n sng l y ch t t. Trong nh ng nm g n y, th i ti t c a n c ta di n bi n r t ph c t p. T n su t xu t hi n nh ng cn bo l n c s c tn ph m nh m ngy m t nhi u thm. Tr c tnh hnh , chnh ph ph i u t hng nghn t ng m i nm cho cc a phng ( c bi t l cc a phng vng ven bi n) tu s a v xy m i l i h th ng i u. Theo c tnh c a cc chuyn gia, xy d ng m i km bi n hi n nay c n t nh t 20 t ng, tuy nhin cc tuy n bi n ny ch c th ch u c tc ng c a nh ng cn bo t c p 10 tr xu ng. N u c p c a bo cao hn, sng c th lm s t l ho c ph hu ton b c tuy n . Nh ng nguy c ny hon ton c th c ngn ch n b i vi c tr ng r ng ng p m n lm gi m nng l ng c a sng. Trong khi , chi ph tr ng r ng ng p m n l i r t th p. Theo cc s li u do H i ch th p huy n Giao Thu ( n v qu n l vi c tr ng r ng ng p m n t i V n qu c giao Xun Thu ) cung c p th hi n nay t ng chi ph tr ng m t ha r ng ng p m n khng qu 1,5 tri u. S d chi ph tr ng r ng ng p m n th p v c th t n d ng c ngu n gi ng t i ch (hi t cc cy ng p m n tr ng thnh) v ngu n v n do ngn sch nh n c c p. Cc chi ph v l i ch c a m t d n tr ng r ng ng p m n v i m c ch phng h bi n c tm t t trong b ng sau y: B ng 2: Chi ph v l i ch c a d n tr ng r ng ng p m n phng h H ng m c 1. Chi ph (Ct) 1.1. Tr ng, chm sc nm 1 1.2. Tr ng d m, chm sc nm 2 1.3. Chm sc, b o v nm 3 1.4. B o v t nm th 3 tr 2. L i ch phng h L i ch b o v i i bi n (Bt) Gi tr ( bi n ng/ha) 840.000 320.000 120.000 50.000 632.670 632.670

1.330.000

bi n t nm 7 tr

Ti n hnh phn tch chi ph l i ch c a d n trong nhi u nm theo cng th c (2) v i cc m c chi t kh u l 0% (tng ng v i tr ng h p v n tr ng r ng l v n do ngn sch nh n c c p), 5% v 7% (tng ng v i tr ng h p v n tr ng r ng l v n i vay). K t qu phn tch nh sau: B ng 3: Gi tr hi n t i rng c a d n tr ng r ng ng p m n phng h Th i gian th c hi n d n 10 20 30 40 NPV r = 0% 900.680 6.727.380 12.554.080 18.380.780 r = 5% 241.750 3.141.989 4.922.484 6.015.554 r = 7% 48.681 2.274.692 3.406.283 3.981.527 bi n n v tnh: ng/ha

K t qu phn tch cho th y, sau 10 nm, d n tr ng r ng ng p m n phng h bi n cho m c l i nhu n rng dng cc m c chi t kh u khc nhau. Gi tr ny s ti p t c tng khi th i gian phn tch khi
5

th i gian phn tch ko di do sau 7 nm, cc chi ph cho vi c tr ng r ng ng p m n l khng ng k , trong khi cc l i ch v mi tr ng ti p t c duy tr v tch lu . Ch ng h n, n u r ng ng p m n c b o v t t, sau khi tr ng c 30 nm th m c l i nhu n rng c a vi c tr ng r ng phng h bi n cc m c chi t kh u 0%, 5% v 7% s l 12.550.000; 6.015.000; v 3.980.000 ( ng/ha). Nh v y, trong tr ng h p khng c chnh ph ho c cc t ch c trong v ngoi n c h tr v n th cc c ng ng dn c ven bi n v n c th vay v n tr ng r ng ng p m n b o v bi n nh m ngn ng a v lm gi m b t m c thi t h i m thin tai c th gy ra trong tng lai. Ngay c v i m c li su t cao (7%), tng ng v i m c li su t vay tr ng r ng s n xu t nh hi n nay, th d n tr ng r ng ng p m n b o v bi n v n c li. Ngoi gi tr b o v bi n, r ng ng p m n cn cung c p cho ng i dn v c ng ng a phng nhi u l i ch khc nh c i, ngu n l i th y s n, lu tr n c ng m, c nh ph sa, vv. 4. K t lu n R ng ng p m n c vai tr quan tr ng i v i vi c phng h ven bi n, h n ch tc h i c a sng bi n v gi bo, vv v gi tr ny l r t khc nhau tu t ng a i m c th . Gi tr phng h bi n bnh qun c a 3.100 ha r ng ng p m n Giao Th y Nam nh c c tnh l kho ng 2 t ng/nm. Gi tr trung bnh cho m t ha r ng ng p m n t i thi u l kho ng 633.000 ng/nm. Phn tch l i ch kinh t v phng h bi n cho th y tr ng r ng ng p m n l c hi u qu , k c vi c s d ng ngu n v n vay t ngn hng tr ng r ng. Ti li u tham kh o Ban qu n l D n Nng nghi p v Pht tri n nng thn t nh Nam nh. D ton kinh ph s a ch a, tu b bi n t nh Nam nh ( t nm 1997 n nm 2006). Bo co t ng k t cng tc phng ch ng bo l t huy n Giao Thu (t nm 1997 n nm 2006) Bann, C., 1997. The Economic Valuation of Mangroves: A Manual for Researchers. International Development Research Centre, Ottawa ng Vn Phan, V Tr Trung, Tn S Kinh, L Vn Sang v Mai K Vinh, 2004. nh gi kinh t r ng ng p m n C n Gi , C c b o v mi tr ng. Foundation for Environmental Conservation, 2005. Valuing ecosystem functions: an empirical study on the storm protection function of Bhitarkanika mangrove ecosystem, India Macnae, W, 1974. Mangrove forests and fisheries. FAO/UNDP Indian Ocean Programme Nguy n Hong Tr, 2006. L ng gi kinh t h sinh thi r ng ng p m n Nguyn l v ng d ng. Nh xu t b n Kinh t qu c dn, H N i. Semesi, A.K. 1998. Coastal resources utilization and conservation issues in Bagamoyo, Tanzania. Ambio