Luận văn Vận dụng quan điểm sư phạm tương tácvào dạy học nội dung Phep Doi Hinh Va Phep Dong Dang Trong Mat Phang Hinh Hoc 11 Nang Cao Truong Trung Hoc Pho Thong

I HC THI NGUYN
TRNG I HC S PHM
----- -----

V VN CNG

VN DNG QUAN IM S PHM TNG TC
VO DY HC NI DUNG PHP DI HNH V
PHP NG DNG TRONG MT PHNG
HNH HC 11 NNG CAO
TRNG TRUNG HC PH THNG

LUN VN THC S KHOA HC GIO DC

THI NGUYN - 2009
I HC THI NGUYN
TRNG I HC S PHM
----- -----

V VN CNG

PHP NG DNG TRONG MT PHNG
HNH HC 11 NNG CAO

Chuyn ngnh: L lun v Phng php ging dy mn Ton
M s: 60.14.10

LUN VN THC S KHOA HC GIO DC

Ngi hng dn khoa hc: TS.CAO TH H

THI NGUYN - 2009
S ha bi Trung tm Hc liu i hc Thi Nguyn http://www.Lrc-tnu.edu.vn
I HC THI NGUYN
TRNG I HC S PHM

V VN CNG

PHP NG DNG TRONG MT PHNG HNH HC
11 NNG CAO

Chuyn ngnh: L lun v Phng php ging dy mn Ton
M s: 60.14.10

TM TT LUN VN THC S KHOA HC GIO DC

THI NGUYN 2009

Cng trnh c hon thnh ti:
TRNG I HC S PHM - I HC THI NGUYN

Ngi hng dn khoa hc: TS. CAO TH H

Phn bin 1: .....................................................................
...................................................................

Phn bin 2: .. ....................................................................
....................................................................

Lun vn s c bo v trc hi ng chm lun vn Thc s hp ti:
Trng i hc S phm - i hc Thi Nguyn
Ngy. thng. nm 2009

C th tm hiu lun vn ti th vin i hc Thi Nguyn

Li cm n
Em xin by t lng bit n su sc ti C gio hng dn khoa hc
TS.Cao Th H tn tnh hng dn, ht lng gip em trong sut qu
trnh hc tp, nghin cu hon thnh bn lun vn ny.
Em xin trn trng cm n cc thy gio trong T b mn Phng php
ging dy mn Ton Trng i hc S phm H Ni, Trng i hc S
phm - i hc Thi Nguyn; Ban Ch nhim khoa Ton, Ban Ch nhim
khoa Sau i hc Trng i hc S phm i hc Thi Nguyn to
mi iu kin thun li cho em trong qu trnh hc tp, thc hin v hon
thnh lun vn.
Tc gi xin trn trng cm n S Gio dc v o to Bc Giang; Ban
Gim hiu v cc ng nghip ca Trng THPT Sn ng s 2, Trng
THPT Hip Ho s 2 Bc Giang cng gia nh, bn b ng vin ti
trong sut qu trnh hc tp v lm lun vn.
Tc gi lun vn

V Vn Cng


DANH MC CC T VIT TT

CH Cu hi hoc bi tp kim tra
GV Gio vin
H Hot ng
HTP Hot ng thnh phn
HS Hc sinh
NXB Nh xut bn
PDH Php di hnh
PD Php ng dng
PX Php i xng
PTT Php tnh tin
PVT Php v t
QSPTT Quan im s phm tng tc
SGK Sch gio khoa
THPT Trung hc ph thng

1
M U
1. L do chn ti
ng v Nh nc ta lun coi trng vic pht trin con ngi, coi con ngi l
ngun lc hng u ca t nc. Con ngi c gio dc v t gio dc lun
c coi l nhn t quan trng nht va l ng lc, va l mc tiu cho s pht
trin bn vng ca x hi. iu 35 ca Hin php nc cng ho x hi ch ngha
Vit Nam ch r Gio dc o to l quc sch hng u. Gio dc l nn
tng ca s pht trin khoa hc cng ngh, pht trin ngun nhn lc p ng nhu
cu ca x hi hin i v ng vai tr ch yu trong vic nng cao thc dn tc,
tinh thn trch nhim v nng lc ca cc th h hin nay v mai sau. Gio dc Vit
Nam ang tp trung i mi, hng ti mt nn gio dc tin b, hin i ngang
tm vi cc nc trong khu vc v trn th gii. U ban gio dc ca UNESCO
ra bn tr ct ca gio dc trong th k XXI l: Hc bit (Learning to know),
hc lm (Learning to do), hc cng chung sng (Learning to live together),
hc t khng nh mnh (Learning to be). Tng ng vi bn tr ct ny, ch
trng quan tm u t pht trin gio dc ca ng v Nh nc ta cng c th
hin r nt trn cc mc tiu, c th:
V mc tiu gio dc, Ngh quyt Hi ngh ln th IV Ban Chp hnh Trung
ng ng Cng sn Vit Nam kho VII (nm 1993) nu r: Mc tiu Gio
dc o to phi hng vo o to nhng con ngi lao ng, t ch, sng to,
c nng lc gii quyt nhng vn thng gp, qua gp phn tch cc thc
hin mc tiu ln ca t nc l dn giu, nc mnh, x hi cng bng, dn ch,
vn minh.
V ni dung gio dc, chng 2, mc 2, iu 28.1 ca Lut Gio dc khng
nh: Ni dung gio dc ph thng phi m bo tnh ph thng, c bn, ton
din, hng nghip v c h thng; gn vi thc tin cuc sng, ph hp vi tm
sinh l la tui ca hc sinh, p ng mc tiu gio dc mi cp hc [37, tr.17].
V phng php gio dc o to, Ngh quyt Hi ngh ln th II Ban Chp
hnh Trung ng ng Cng sn Vit Nam kho VIII (nm 1997) ch r: Phi

2
i mi phng php gio dc o to, khc phc li truyn th mt chiu, rn
luyn thnh np t duy sng to ca ngi hc. Trong Lut Gio dc Vit Nam,
chng 2, mc 2, iu 28.2 vit: Phng php gio dc ph thng phi pht
huy tnh tch cc, t gic, ch ng, sng to ca hc sinh; ph hp vi c im
ca tng lp hc, mn hc; bi dng phng php t hc, kh nng lm vic theo
nhm; rn luyn k nng vn dng kin thc vo thc tin; tc ng n tnh cm,
em li nim vui, hng th hc tp cho hc sinh [37, tr.17].
Dy hc l con ng quan trng nng cao trnh hiu bit v pht trin
nhn cch ca mi c nhn. Mc d ngi thy gi vai tr ht sc quan trng trong
nh hng dy hc v chuyn giao tri thc, k nng cho ngi hc nhng phi lm
sao trong mi tit hc hc sinh (HS) c suy ngh nhiu hn, tho lun nhiu hn,
hot ng nhiu hn. Hn na, i mi phng php gio dc phi nhn mnh
tng tc, h tr, cng nhau hp tc i vo con ng tip thu, lnh hi cc tri thc,
k nng, thi thnh vn sng, n nhp vo vn kinh nghim ca bn thn, to
nn mt tim nng v tip thnh nhn cch, thnh nng lc hot ng ca tng
ngi thnh ngi, lm ngi v i. V vy, vic i mi phng php dy
hc p ng mc tiu gio dc hin nay l nhim v cn thit. Trong khi ,
nc ta vic i mi phng php dy hc nhm pht huy tnh tch cc, ch ng,
c lp, sng to ca ngi hc vn ang c quan tm v u t, nhng ni
chung hiu qu cn cha r nt. S lng tng ny bc l s hng ht c s l
lun. Vic i mi phng php dy hc theo hng pht huy tnh tch cc, ch
ng, c lp, sng to ca ngi hc i hi phi c s xc lp c s l lun theo
hng khoa hc s phm hin i. Quan im s phm tng tc (QSPTT) l mt
hng p ng c nhng yu cu ny. l mt hng dy hc cao vai tr
tng tc gia ngi hc vi ngi hc, ngi hc v ngi dy, ngi hc v mi
trng. B ba ngi hc, ngi dy v mi trng tp hp cc tc nhn chnh tham
gia vo qu trnh hc tp. Cc nt chnh ca phng php ny c nhm tc gi
Jean-Marc Denomm v Madelenie Roy dng lm ch cho nm kho hc tng
cng v o to s phm thc hin Chu Phi, c bit l Ruanda. Vn vn

3
dng QSPTT vo dy hc nc ta vn cn t c quan tm v kh mi m vi
a s gio vin (GV), c bit, c s l lun ca n vn cn tim n v t ti liu
cp n vn ny.
Vic nghin cu hnh hc theo quan im bin hnh c nh ton hc ngi
c l Felix Klein (1849-1925) h thng li trong Chng trnh Erlangen xut
bn nm 1872. Php bin hnh c nhiu ng dng trong gii ton hnh hc. Khi
nim bin hnh l mt khi nim mi v kh tru tng i vi hc sinh lp 11.
Qua thc t ging dy ca GV v hc tp ca HS v vn ny vn cn gp nhiu
kh khn, a s GV cha xc nh c phng php dy hiu qu chng ny.
Vic vn dng QSPTT tc hp l vo dy hc ni dung ny s khc phc c
nhng kh khn trn v p ng c mc tiu dy hc.
V vy, trn c s l lun v thc tin nu, chng ti chn ti l: Vn
dng quan im s phm tng tc vo dy hc ni dung Php di hnh v php
ng dng trong mt phng, Hnh hc 11 nng cao trng trung hc ph thng
lm ti nghin cu.
2. Mc ch nghin cu
Trn c s nghin cu l lun v QSPTT, t xut hng t chc dy hc
ni dung Php di hnh v php ng dng trong chng trnh mn Ton lp 11
trng THPT theo QSPTT nhm p ng ton din mc tiu Gio dc v o to.
3. Nhim v nghin cu
Lun vn nghin cu nhm tr li cc cu hi sau:
- Th no l QSPTT? Mi quan h gia cc tc nhn trong QSPTT? Quy
trnh dy hc theo QSPTT?
- Lm th no vn dng tt QSPTT trong gi hc mn Ton?
- Vn dng QSPTT vo dy hc ni dung Php di hnh v php ng dng
trong mt phng Hnh hc 11 nng cao Trng THPT nh th no? Phng n
dy hc ny c kh thi khng?

4
4. Gi thuyt khoa hc
Nu bit t chc dy hc ni dung Php di hnh v php ng dng trong mt
phng lp 11 trng THPT theo QSPTT mt cch hp l th va t c mc
tiu truyn th kin thc, pht huy c tnh ch ng, tch cc ca HS, va gp
phn nng cao c cht lng Gio dc - o to v xy dng con ngi mi.

5. i tng nghin cu
Quan im s phm tng tc trong dy hc ni dung Php di hnh v php
ng dng trong mt phng Hnh hc 11 nng cao -Trng THPT.
6. Phm vi nghin cu
Dy hc ni dung Php di hnh v php ng dng trong mt phng Hnh
hc 11 nng cao -Trng THPT theo QSPTT.
7. Phng php nghin cu
7.1. Nghin cu l lun
- Nghin cu cc ti liu l lun (trit hc, gio dc hc, tm l hc, l lun dy
hc b mn Ton) c lin quan ti lun vn; L lun v QSPTT.
- Nghin cu SGK, phn phi chng trnh, sch tham kho, Tp ch, cc ti
liu c lin quan n ni dung Php di hnh v php ng dng.
7.2. iu tra, quan st
D gi, phng vn, thu thp kin ca GV v HS v thc trng dy hc ni
dung Php di hnh v php ng dng trong mt phng (Hnh hc 11 nng cao,
trng THPT).
7.3. Thc nghim s phm
Nhm kim nghim thc tin mt phn tnh kh thi v hiu qu ca ti
nghin cu.
8. Cu trc ca lun vn
Ngoi phn M u, Kt lun, Danh mc ti liu tham kho v Cc ph
lc, Lun vn gm ba chng :

5
Chng 1. C s l lun
Chng 2. T chc dy hc ni dung Php di hnh v php ng dng trong
mt phng Hnh hc 11 nng cao -Trng THPT theo QSPTT
Chng 3. Thc nghim s phm.

CHNG 1. C S L LUN

1.1. Quan im s phm tng tc
1.1.1. Vi nt v lch s ca vn nghin cu
Nghin cu v quan h tng tc gia cc yu t ca hot ng dy v hc
c cp t rt sm trong lch s gio dc ca nhn loi. Khng T (551 479
TCN) hay Socrate (469 TCN) t thi ht sc trn trng i vi ngi thy
gio v cao vai tr tch cc, ch ng trong hc tp ca ngi hc khi m t hot
ng dy hc. Cc nh gio dc Lin X nh : N.V. Savin, T.A. Ilina, B.P. sipp,
Iu.K. Babanxki, v cc nh gio dc Vit Nam nh ng V Hot, Nguyn Ngc
Bo, Nguyn Ngc Quang, Thi Duy Tuyn, Phm Vit Vng, nh gi tnh
cht nhiu nhn t trong qu trnh dy hc (ba nhn t : Dy Ni dung Hc),
khng nh mi quan h qua li gia hai yu t Dy v Hc. Tuy nhin, vn cha
bao qut ht chc nng v cu trc ca tng yu t, cha nu r c c ch tc
ng qua li gia cc yu t thuc cu trc hot ng dy hc nn cha c tc dng
pht huy ht tnh tch cc, ch ng ca hc sinh trong qu trnh dy hc.
Hai tc gi Jean-Marc Denomm v Madelenie Roy trong tc phm Tin ti
mt phng php s phm tng tc [Pour une pdagogie interactive] cp
ti mt trng phi s phm tng tc cng vi nn tng l lun ca n.
Trong nghin cu ca mnh, nhng nh l lun dy hc khng nh yu t
mi trng trong cu trc qu trnh dy hc, theo , h thng dy hc ti thiu l

6
s tng tc ca: thy gio hc tr mi trng i vi tri thc. Nh vy, trong
qu trnh dy hc gio vin khng tc ng trc tip n HS m thng qua mt yu
t trung gian l tri thc. Trong qu trnh dy hc, HS l ch th hot ng, cn
kin thc l i tng. Yu t mi trng, theo nhm tc gi ny khng phi l mt
yu t tnh, bt ng m l mt thnh t thuc cu trc hot ng dy hc; mi
trng khng ch nh hng n ngi hc m quan trng hn l ngi hc phi
thch nghi c vi mi trng. Quan im ny a ra c cc phng tin, cng
c kch thch hng th tnh hung dy hc c la chn k lng, c bit l
cch thc gia tng s tng tc, hp tc gia dy v hc trong mi trng dy hc
ngi hc thnh cng. Do vy, cu trc hot ng dy hc gm bn thnh t
theo s sau :

Nhng phn tch ny cho thy cc tc gi xc nhn cc yu t c bn (ht
nhn) ca QSPTT l Dy Hc Mi trng, chc nng ca tng yu t v lm
r cc yu t trong qu trnh dy hc. Hai tc gi Jean-Marc Denomm v
Madelenie Roy thnh cng trong vic m t yu t mi trng mt cch c th
v trc quan, nhng li cha ch r bng cch no ngi dy pht huy c tc
ng tch cc ca mi trng n ngi hc v hot ng hc. Hai tc gi ch ra
cc thnh phn khng th thiu trong hot ng dy hc theo QSPTT, l s
hng th, hp tc v thnh cng, tuy nhin li cha xut phng tin c th
thc hin cc nh hng trong thc tin dy hc.
Hnh 1.1. Cc thnh t c bn ca qu trnh dy hc.
Mi trng
Hc tr
Thy gio
Tri thc

7
1.1.2. C s khoa hc ca quan im s phm tng tc
C s tm l hc :
C s tm l hc ca QSPTT da trn cu trc nhn cch ca ngi hc. Quan
nim v cu trc nhn cch ca QSPTT da trn c s ng hng ca Carl
Rogers (1968) v Eric Becme (1977). Hai tc gi ny tp trung vo ngi hc v
ngi hng dn. H yu cu cc tc nhn trong QSPTT cng chung sng hi ho
vi nhau, c kh nng hiu c tp tnh ring r ca nhau v to thun li cho vic
pht trin nhn cch ca nhau. Cu trc nhn cch theo Berne c m t bi s
nh sau:

Hnh 1.2. Cu trc nhn cch theo Berne.
H thng P, trong ti hoc ngi khc nh hnh 1.2 ch r, c th l tch cc
(+) hoc tiu cc (-). Ci tch cc (chun mc v mun cho) ch ra kt qu ca mt
nh hng thun li ca mi trng, trong khi ci tiu cc (lm truy hi v cu),
c bit c ngun gc t mi trng lm bt li cho c nhn.
* H thng P (B m): B m khng m ch quan h lm con v khng ch ra l
b hay m; n ch ra s tn ti trong mi mt chng ta mt phng din chi phi
cch x s theo cc chun mc. Trong quan h vi cc c nhn, b m sinh ra t
mi trng xung quanh theo ngha rng ca t ny, c ngha l t tp tc vn ho,
truyn thng chun mc v cc gi tr thuc v lch s m h thng tri qua.
Tm li l quan nim v th gii, v cuc sng m mt c nhn sng trong .

P
A

Chun mc+ Mun cho+
Truy hi- Cu-

TI
Thch nghi+ T do+
Phc tng- Bt tr-
E

8
l v tr c nhn ca b m trong lch s. H thng P l tm vc ca ci tri
qua.
i vi ngi dy, bt c mt cng vic hc no cng theo mt con ng c
t chc n khp bo m thnh cng cho ngi hc, trc mt lp hc ng, ngi
dy phi ch hn n vic tun th cc quy tc v tr nn ch o hn trong vic
dn dt hot ng ca mnh.
Ngi hc h thng P chun mc, tnh n cc nguyn l v cc quy tc trong
hot ng ca mnh khng phi nh mt s bt buc m ng hn nh nhng
phng tin thnh cng hiu qu trong cuc sng. l l do ti sao ngi hc
khng thch s thiu chnh xc v khng r rng trong hot ng ca lp, ngi hc
ch i vic m ngi dy ra quyt nh.
* H thng E (tr con) : Ch c nhn nhng la tui khc nhau xt theo phng
din pht trin t nhin, t do theo kiu t pht, phiu lu. H ny ch s pht trin
ca c nhn theo nhng con ng do c nhn la chn, c th s l con ng
hon ton mi so vi h thng b m. V phng din sinh hc, tr con (h thng
E) trong mi c nhn thng da vo phn ng ca khu no. H thng E c
thm y tnh cm, xc ng v trc gic n c biu hin bng ging ca li ni,
bng hnh ng bt chc, bng thi hoc bng cc tp tnh tng t khc. l
h thng mun hc m khng c gng, thch chi hn l lm vic, t quan tm ti
tng lai. H thng E thng a ra cc hot ng gn lin vi vui chi gii tr v
rt thch nhng cuc chi hng th. Trong mt ngha no , l h thng chp
nhn v a ra nhng ci khng d kin vo trong cuc sng ca chng ta.
Theo h thng P, ngi ta nhn ra c nhng mt tch cc bn trong h thng
E. a tr (+) ln ln trong mi trng xung quanh ca nhng thi tch cc
v ci m: n c mt nh mt a tr thch nghi v t do. Ngc li, ngi c
gio dc di uy quyn ca mt P truy hi hoc sng trong cc s kin o ln
th s pht trin ngi mt cch khng c thc h thng E tiu cc. Bng
vic tun theo cc s kin ca cuc sng cng l mt a tr phc tng (-), hoc bi
mt s bng bnh c tnh h thng, l a tr bt tr (-). T h thng E ny sinh

9
ra tro lu s phm khng nh hc l mt tr chi, bng cch ng ho s hng
th vo s thch th v bng cch tin l ngi hc khng cn c gng g .
* H thng A (ngi ln, ci TI): H thng ny khng m ch mi c nhn
tui ngi ln, n m ch kh nng phn bit bt buc phi la chn gia cc xu
hng. iu ny khng nh s trng thnh ca mi c nhn v ch, s u tranh
ng c v do n tng ng vi ci ti cu mi ngi.
Chnh h thng A dnh u th cho tm quan trng ca b m v tm quan trng
ca tr em bng cch gii quyt dt khot gia yu cu chun mc ca P v phng
tng ca E. Ci ti l ht nhn chnh ca nhn cch, n hot ng nh ngi trng
ti gia h thng P v E bng cch thit lp mt s cn i gia hai lc lng ny.
H thng A phi hp cc cch thc hot ng ca c nhn theo quyt nh ca
trng ti. Ci Ti to nn mt s khc nhau gia tng ngi v n duy tr cc mi
quan h mang tnh cch gia cc c nhn, v th Berne gi h thng A vi tn
Ti v phng din ny c pht trin trong sut cuc i ca c nhn.
Theo QSPTT, ba h thng nu trn phi c nh gi ngang nhau. Mi h
thng c th hin trong nhng tnh hung c u tin v to ra nhng sc thi
a dng ca nhn cch.
C s gio dc hc :
Theo QSPTT, ngi dy vi vai tr l ngi hng dn, xc nh kin thc
mi cn phi thu lm, ngi hc vi vai tr l ngi th chnh ca vic hc, h c
gng gt hi c tri thc c quy nh bi chng trnh mn hc. Trong sut
qu trnh hc, ngi dy lo lng quan tm nh gi bc i ca ngi hc v nh
gi kt qu ca ngi hc vi mc ch thu thp nhng thng tin phn hi t ngi
hc a ra nhng iu chnh ng n hoc thc hin mt vic hc khc. V vy,
vic xy dng k hoch i vi ngi dy c ngha l vch ra nhng mc tiu hc
v nh gi kt qu ca ngi hc. Ngi dy trong QSPTT l ngi lp k hoch
v l ngi hng dn. Ngi dy c trch nhim xc nh mc tiu phi t v
nh gi ngi hc c t c hay khng. Trn c s gio dc hc, QSPTT vn
ng vo qu trnh t chc dy hc cho thy vic xc nh k hoch dy, ch r vai

10
tr ca mc tiu hc, lm sng t cc bin php v cng c, xem xt tm quan trng
ca nh gi l ht sc quan trng v cn thit.
C s sinh hc :
V mt sinh hc, ngi ta cho rng qu trnh dy hc v bn cht l qu trnh
hnh thnh cc phn x c iu kin. Ging nh nhng ng vt khc, con ngi
sinh ra c sn mt vn kin thc lm c s cho hnh ng, c iu khin bi
nhng phn x khng iu kin (bm sinh, di truyn).
Qu trnh hc l qu trnh hnh thnh cc hnh vi, cc tc ng phn x c iu
kin, tc nhn kch thch l nhng h qu ca cc hnh vi . C ch hc l c ch
hnh thnh cc hnh vi tc ng phn x c iu kin trong mi trng sng ca
ch th. Trn c s sinh hc, QSPTT c bit quan tm ti b my hc c s
sinh hc ca hot ng hc, cng l c s cho nhng tc ng s phm ca
ngi dy khi iu khin hot ng hc ca ngi hc. B my hc c m t bi
s sau:

H thng thn kinh, ni i tng tri thc c thit lp, bao gm hai b phn:
h thng thn kinh trung ng, h thng thn kinh ngoi bin. H thng thn kinh
ngoi bin c cu thnh t hai b phn: 5 gic quan v cc nron thn kinh.
Chnh h thng thn kinh thit lp s tip xc vi th gii bn ngoi. Cc gic quan
H thng
thn kinh
Ngoi bin
5 gic quan: th gic, thnh gic, khu gic, xc
gic v v gic
Nron: t bo, si trc, si nhnh, sinp
Trung ng
No nguyn thu: chc nng tn ti
No c: khu no
Bn cu i no c: No ngi
-Bn cu phi
-Bn cu tri
Hnh 1.3. S b my hc.

11
ly thng tin ngoi ch th v truyn vo no qua cc nron trung gian. H thng
thn kinh trung ng c hnh thnh t ba chng t ln nhau, biu th ba thi k
pht trin ca n: thi k c nht c gi l v no nguyn thu (archicoritex),
thi k th hai gi l v no c (palocortex) v thi k mi nht gi l no ngi
(nocortex). Nh vy, h thng thn kinh trung ng tri qua qu trnh tin ho ca
cc thi k khc nhau t b st, thi k ng vt c v n no ngi.
Nhng thng tin trong qu trnh hc ca ngi hc c nm gic quan ca b
my hc tip nhn, cc thng tin ny c cc nron n i v cm ng nng lng.
Nron chuyn nng lng theo hai hng: ngoi vi vo trong no v ngc li.
Nhng thng tin nhn c thng qua vic truyn vo no s c phn tch thnh
cc thnh phn khc nhau ca cm gic v ca cc si nhnh ca nron (hin tng
d dit). Nron thn kinh cng thng qua cc khp ni cc si nhnh ca hai nron
gp nhau, khng cho mi thng tin u c i qua, n sng lc ch cho nhng
thng tin (di dng nng lng) c ch vo no (hin tng tng ng). Nh
chc nng mang n v mang i, d dit v tng ng, cc nron thn kinh gip
c th lm ch c cc kch thch v to thnh nhng phn ng cng vi nhng
kch thch cn phn ng.
Khoa hc thn kinh xc nh c s phn ho chc nng ca bn cu no phi v
bn cu no tri v vic hc v tr nh. Bn cu no phi ch n ci tng th, tch
hp cc yu t li trong cu trc hay trong quan h, x l thng tin mt cch ng
thi bng php loi suy v biu hin thng tin bng hnh nh trong khng gian. Bn
cu no tri thin v phn tch, ch n yu t, x l thng tin theo tng chui
thi gian v quy v cc yu t bng li.
Tnh nng ng ca no ngi trong vic hc khng th thu hp li duy nht
nhng chc nng ng nht v chc nng khng ng nht, c phn mt cch
ring r cho bn cu phi v bn cu tri. Nhng nu cc chc nng ny hot ng
mt cch hon ton c lp vi nhau th khng c tri thc, kin thc mi no c th
ra i c. Nht thit l hai bn cu phi b xung ln nhau v to nn mt s cn
i gia chng, ch c s tng h ny mi c th ny n mt i tng tri thc
mi. Qua c th rt ra ngha trong thc hnh s phm: trong qu trnh dy hc

12
cn kch thch c c hai bn cu no tri v phi ca ngi hc, c bit l kch
thch mt trong hai bn cu ngi hc pht trin tt kh nng hot ng tr tu
no .

B my hc da trn h thng thn kinh nhng qu trnh hc din ra qua mi
gii ca mt cnh c minh ho hnh 1.4, qu trnh hc c khi ng bi cc
kch thch, cc kch thch ny kch thch cc gic quan; cc tri gic qua mi gii
tim nng hnh ng t ti th vnh (limbique); th vnh ny nh gi s cn thit
tip tc hc v nu nh gi l tch cc, c hng th; bn cu phi ca no nhn cc
thng tin; trng thi th ba xut hin khi t ti ngng cc d liu; trong giai on
cui cng bn cu tri tha nhn gii php c a ra [67, tr. 60 - 61].

B my hc c vai tr rt ln i vi qu trnh hc tp v tip nhn nhng kin
thc mi. nng cao hn na hiu qu trong dy hc, cc nh gio dc vn
dng sng to b my hc vo qu trnh dy hc, l u im vt tri ca
QSPTT.
Vai tr ca cc gic quan i vi ngi hc: V rng bt c ngi hc bit,
tch lu c mt s kinh nghim t cc gic quan v chng c kt hp vo
trong phng php hc ca mnh. Nh vo cc gic quan m ngi hc thu lm,
tip nhn nhng thng tin cho kin thc mi v cn s dng thng xuyn cc gic
quan ca mnh s dng tt hn tim nng thu gi c. Khng c mt gic
quan no l khng quan trng i vi vic hc. Cc gic quan kch thch b nh lm
vic, lm xut hin b nh mt lot cc d liu to nn mi lin h vi vic hc
Bn cu tri Bn cu phi
Khng ng cht ng cht Trng thi T
Hnh 1.4. Trng thi th ba

13
mi; khng c nhng mi lin h ny vic hc mi kh thc hin c. Phng
php tin hnh hc v vy c bt u bi mt qu trnh kt hp nhng nhn thc
cm tnh mi vi nhng nhn thc cm tnh c trong b nh, khng c ranh gii
gia ci c v ci mi: tt c ho nhp vo nhau v xp k nhau. Ngi hc cng
cn n cc gic quan th cng c may mn pht trin cc si nhnh ca nron, lm
thun li cho s trao i gia t bo ny vi t bo khc. Vic s dng gia tng cc
gic quan va lm thun li cho vic tip nhn vo b nh v gip cho pht trin b
nh [67, tr.64 - 65].
Vai tr ca cc gic quan i vi ngi dy : Ngi dy iu chnh phng
php tin hnh s phm ca mnh theo ng i bnh thng m ngi hc chn
trong qu trnh hc ca mnh. Ngi hc cn s dng cc gic quan, ngi dy cn
hng dn chu o ngi hc; gip ngi hc trong thao tc ny. Chnh v vy,
ngi dy s c gng p vo cc gic quan ca ngi hc hoc gi hoc khi
dy ngi hc nh v kinh nghim qua. Nu ngi dy kch thch c nhiu
cc gic quan th s lm phong ph cc kinh nghim, cc du n ngi hc. Nu
tt c ngi hc u c tc ng vo cc gic quan th h s hng th v nng
cao c hiu qu hc tp. Hin nhin vic thiu cc d liu gic quan s gy thit
thi cho ngi hc trong ng i ca mnh n vi tri thc mi. khc phc s
thiu ht ny ngi hc, ngi dy phi c trch nhim sa khim khuyt bng
cch to iu kin ngi hc c khm ph v khai thc trc tip t mi
trng, chng hn, ngi hc s nm mt cch chc chn v nhanh hn v quan h
vung gc trong khng gian t vic quan st ci bn hc trong lp hay bn bc
tng cng vi nn v sn ca phng hc.
Ngi hc cn n bn cu phi v bn cu tri ca h, trc ht h c gng
thc hin ho tim nng ca bn cu phi bng cch hi tng li nhng k nim,
nhng du n, nhng kinh nghim ca anh ta m n c mt s gn gi no i
vi i tng tri thc mi. Ngi hc phi cm thy rng kin thc mi hon ton
khng phi l xa l vi mnh v tr nh ca h c kh nng ni cho h nhng hnh
nh gi nh. Tip , ngi hc tp hp nhng d liu t nhng hi tng trong

14
cc trung tm nh khc nhau ca bn cu phi thc hin ho ci bit, t
n ngng d liu v t ti ngng m ci bit sp ho nhp vo ci mi
bit: l pha d dit v trng thi th ba (trng thi T). Khi , ngi hc cm
nhn chc chn l tm ra gii php, vo lc ny, bn cu tri nhn ra tri thc mi
v ngi hc cm thy hng th hc v bit.
iu ny khng nh ngi hc l ngi thy duy nht ca b no mnh. Vic
cho chuyn ng khng ng nht sang trng thi th ba n ng nht duy nht
ph thuc vo chnh bn thn ngi hc. V th, ngi hc c thc v ch ng
iu khin hot ng b no ca mnh [67, tr.68 - 70].
Nh vy, QSPTT c c s vng chc l da trn s pht trin ca ngnh khoa
hc thn kinh v c ng dng vo gio dc.
1.1.3. Nhng khi nim c bn ca quan im s phm tng tc
Theo hai tc gi Jean-Marc Denomm v Madelenie Roy th t s phm
(pdagogie) c ngun gc xut pht t mt danh t v mt ng t ting Hy Lp,
c ngha l hng dn mt a tr (guider un enfant). Ngun gc ca t ny ch ra
rng c s tham gia ca hai nhn vt: ngi hng dn v ngi c hng dn.
Ngy nay, ngi ta ng ho chng mt cch hon ton ngu nhin vo ngi dy
v ngi hc. V rng ngi dy v ngi hc pht trin vi nhng tnh cch c
nhn trong mt mi trng rt c th c nh hng n hot ng ca h, nn mi
trng tr thnh mt tc nhn tham gia tt yu vo qu trnh dy hc v gy nh
hng n ngi dy v ngi hc. cng chnh l l do v sao quan im s
phm tng tc quan tm ti ba tc nhn l ngi dy, ngi hc v mi trng.
Nh vy, theo hai tc gi ny s phm tng tc l cch tip cn v hot ng dy
hc da trn s nh hng tc ng ln nhau gia ba tc nhn l ngi hc, ngi
dy v mi trng [67, tr18].
1.1.3.1. Ngi hc, ngi dy v mi trng (cc tc nhn)
* Ngi hc (tudiant): Ngi hc l ngi m vi nng lc c nhn v trch
nhim ca mnh tham gia vo qu trnh kin to tri thc mi, rn luyn k nng

15
v hnh thnh thi . Bi vy, ngi hc phi dng tt c nng lc c nhn ca
mnh tm cch hc v tm cch hiu tri thc v chim lnh n.
Vi t cch l mt tc nhn theo QSPTT, ngi hc trc ht l ngi i hc
m khng phi l ngi c dy; trong qu trnh nhn thc, ngi hc phi da
trn chnh tim nng ca mnh, khai thc nhng kinh nghim, nhng tri thc
c tch lu tip cn, khm ph nhng chn tri mi. Nh vo s hng th,
ngi hc tham gia tch cc v bit tip tc qu trnh hc bng cch t ra nhim v
hc tp cho chnh bn thn mnh v phi hon thnh n. ng thi ngi hc phi
tham gia vo d n hc tp ca tp th, hon thnh nhim v m tp th giao ph,
chia s, gip , ng gp nhng kin tp th hon thnh tt nhim v
ra.
Tm li, QSPTT i hi ngi hc s hng th, tham gia tch cc v c
trch nhim.
* Ngi dy (Enseignant): Ngi dy l ngi bng kin thc, kinh nghim ca
mnh gi vai tr l ngi t chc, hng dn v iu khin ngi hc hc. Ngi
dy ch cho ngi hc mc tiu m h phi t c, sp xp ni dung, la chn
phng php dy hc v xy dng mi trng ci m, lm cho ngi hc hng th
hc v a h ti ch. Ngi dy cn phi to c hi cho ngi hc c hot
ng, c by t, c th hin v t khng nh c mnh, trnh s p t thng
tin mt chiu. Chc nng chnh ca ngi dy l gip ngi hc hc v hiu.
Ngi dy phc v ngi hc v phi lm ny sinh tri thc ngi hc theo cch
ca mt ngi hng dn.
* Mi trng (Environnemnt): Mi trng l ton b cc yu t bn trong v
bn ngoi c nh hng n con ngi. Hot ng dy ca ngi dy v hot ng
hc ca ngi hc din ra trong khng gian, thi gian xc nh v chu rt nhiu
nh hng ca mi trng. Tt c cc yu t bn trong cng nh cc yu t bn
ngoi, to thnh mi trng ca ngi dy v ngi hc. Tc nhn ny ng mt
vai tr c ngha v n nh hng ti c vic dy v vic hc.

16
Mi trng bn trong : Ch cc mi quan h ni ti bn trong ca ngi dy,
ngi hc nh: tim nng tr tu, nhng xc cm, nhng gi tr ca c nhn, vn
sng, gi tr o c, phong cch dy v hc, nhn cch,
Mi trng bn ngoi: Ch cc yu t bn ngoi ngi hc, ngi dy nh: mi
trng (khng gian vt cht v tm l, thi gian, nh sng, ), ngi dy (hnh
thc bn ngoi, i sng ni tm, k nng giao tip,) nh hng ti ngi hc.
Ngi hc, c bit l tp th HS vi khng kh hc tp thi ua ca lp nh hng
ti ngi dy, nh trng, tnh di truyn, tp tnh ca cha m, nhng gi tr truyn
thng, s quan tm ca b m, x hi, ch chnh tr, h thng nh hng, chnh
sch kinh t x hi,...
Theo QSPTT, cc yu t bn ngoi ca mi trng d nhn bit, to nn hon
cnh vic dy hc c din ra. Cn cc yu t bn trong thng kh nhn ra v
chng n cha nhng gi tr tinh thn, tr tu,... ca ngi dy v ngi hc.
1.1.3.2. Phng php hc, phng php dy v nh hng ca mi trng (cc
thao tc)
Trong hot ng s phm, cng vi cc tc nhn, cc thao tc cng c mt v tr
ht sc quan trng, l cc hnh ng ca ngi hc khi hc, ca ngi dy khi
gip ngi hc trong qu trnh hc v cc hnh ng ny u chu nh hng
ca mi trng xung quanh. Nh vy, v bn cht, hot ng s phm bao gm
phng php hc v phng php s phm, c hai phng php ny u chu nh
hng ca mi trng xung quanh [57, tr.19].
* Phng php hc: Ngi hc c nhim v l hc cch hc. t c
nhim v ny ngi hc phi c mt phng php hc. Phng php hc l hnh
nh khi qut ca mt qu trnh m ngi hc vi t cch l tc nhn chnh tin
hnh kin to, thu lm, chim lnh tri thc hay rn luyn mt k nng mi.
Phng php hc miu t con ng m ngi hc phi i theo bng cch a ra
hnh ng hc, trong ngi hc phi s dng tt c cc nng lc ca c nhn
mnh (kin thc, kinh nghim tch lu c, huy ng h thng thn kinh,...)
lnh hi mt tri thc mi. Ngi hc hc.

17
* Phng php s phm : Theo QSPTT, ngi dy t nguyn t b vai tr ch
th, ngi dy tr thnh ngi o din, thit k, t chc, trng ti, c vn, kch
thch nhng hot ng nhn thc, kin to tri thc ca ngi hc. Ngi dy khng
phi l ngi thng bo tri thc c sn cho ngi hc, ngi hc phi hot ng
t mnh kin to hoc tham gia kin to tri thc. Phng php s phm l hnh nh
khi qut ca ton b qu trnh can thip ca ngi dy nhm mc ch hng
ngi hc thc hin phng php hc. Ngi dy mong mun to nn mt khng
kh thun li cho ngi hc, do vy cn n tri thc, kinh nghim, phm cht s
phm ca mnh v ch n cc kh nng ca mi trng cng nh nhu cu ca
ngi hc. Ngi dy gip ngi hc.
* nh hng ca mi trng : Mi trng l ton b cc yu t v cc iu
kin xung quanh v nh hng n con ngi [57, tr.142]. Tuy nhin, nhiu cng
trnh nghin cu v Tm l hc, Gio dc hc, L lun dy hc trc y li t quan
tm v nh gi thp nh hng ca mi trng n hot ng hc v phng php
tin hnh s phm; mi trng thng ch c cp n nh nhng yu cu ca
x hi t ra cho gio dc, cho nh trng hoc mi trng c xem nh l nhng
iu kin kinh t x hi nh hng n nh trng v ngi dy. Khi ni ti mi
trng, cc tc gi thng ch quan tm n yu t bn ngoi, nhng y tc gi
Jean - Marc Denomm v Madelenie Roy cn ch ra cc yu t bn trong ca ngi
dy v ngi hc. y chnh l cch nhn mi v mi trng vn ho dy hc ni
ring, mi trng vn ho gio dc ni chung. l tim nng xc cm, gi tr, vn
sng, phong cch, nhn cch. R rng tc gi mun th hin mi quan h bin
chng gia yu t bn trong v bn ngoi, khng nh vai tr ch ng ca ngi
hc v ngi dy trc nhng tc ng t bn ngoi [39, tr.46].
Mi trng trong QSPTT c hai tc gi m t mt cch tng minh, kh
phong ph. Ngi dy v ngi hc khng phi l nhng sinh vt tru tng, xung
quanh h l th gii vt cht, x hi v vn ho. C ngi hc v ngi dy u c
mt tnh cch r rt v cc gi tr c nhn c pht trin di s nh hng ca
nhng yu t: c ch chnh tr, x hi, nh trng v gia nh. Nh vy, mi trng

18
c hai tc gi xem xt di nhiu bnh din khc nhau: mi trng vt cht v
mi trng tinh thn, mi trng rng v mi trng hp, mi trng bn trong v
mi trng bn ngoi, tt c to thnh mi trng ca ngi dy v ngi hc. Mi
trng l tc nhn c th gy nh hng tch cc hoc tiu cc n c ngi dy v
ngi hc.
Mi trng bn ngoi gm cc yu t ch yu l: mi trng, ngi dy hoc
ngi hc, nh trng, gia nh v x hi. Ngi dy tr thnh yu t bn ngoi i
vi ngi hc trong phng php hc v ngc li nu l phng php tin hnh
s phm.
- Mi trng : Trong ng cnh s phm, mi trng c hiu l mi trng vt
cht (khng gian, thi gian, nh sng, m thanh) v hon cnh m hot ng s
phm din ra trong . Chnh l trong mi trng vt cht m ngi dy v ngi
hc pht trin. S b tr, sp xp bn gh, trang thit b cho lp hc mt cch khoa
hc, thun tin, sch p s to cho nhng ngi tham gia lp hc cm thy tho
mi, sn sng tham gia v hp tc trong cc hot ng chung. Khng gian lp hc
thong mt, rng ri, yn tnh s to iu kin thun li cho vic giao tip, di
chuyn hot ng gia cc nhm hc tp. Lp hc khng ch l khng gian vt cht
m cn l mt khng gian tm l, l mt khng kh lp hc tch cc, tin cy, ci
m v sn sng hp tc; mt khng gian cht y tri thc, vn sng ca ngi dy
v ngi hc. Khng kh cng nh hng n tp tnh hot ng ca con ngi.
Khng kh mt m, trong lnh bn trong lp hc s to thun li cho hot ng ca
cc c nhn v to s tho mi cho ngi hc v ngi dy. Khng kh nng n, m
thp nhanh chng dn ngi hc n s thiu ho hng.
- Ngi dy : Ngi dy cng thuc vo mi trng ca ngi hc v khng th
xem nh nh hng ca yu t ny n phong cch hc ca ngi hc. Ngay t khi
vo lp, ngi dy to ra cm gic u tin ngi hc da trn hnh th b
ngoi. Trang phc, dng i ca thy to cho ngi hc mt cm gic thy l ngi
ng tin cy, tn trng v gn gi cho d ch l cm gic ban u c th b thay
i. Nhn t bn trong ca ngi dy chng t vn ho, tri thc v gi tr ca ngi

19
dy. S phong ph v nhn cch, vn ho, tri thc v gi tr ca ngi thy to nn
nhiu nh hng hp dn, tch cc v kch thch ngi hc n lc hp tc trong
phng php tin hnh ging dy ca mnh. Vai tr hng dn ca ngi thy, s
nhy cm ca thy trong quan h giao tip vi tr, s quan tm ca thy i vi
ngi hc, i vi ngh nghip gy n tng rt mnh n ngi hc. Tuy nhin,
ngi dy cng c th gy nh hng tiu cc n ngi hc. Nhng tc ng tiu
cc ca ngi dy s lm cho ngi hc dng dng, bun chn v thm ch l c
cm. i khi s c ch v tm l ca mt ngi hc ph thuc vo t cht ca
ngi dy v nhng c ch ny s c thay i da vo cch nhn nhn ca ngi
dy i vi ngi hc.
- Nh trng, vi s mnh kp ca mnh l m bo truyn th kin thc v
gio dc hc sinh, nh l yu t mi trng bn ngoi c nh hng rt ln n
phng php tin hnh hc v dy. Nhng quyt nh ca nh trng lin quan n
nh hng t chc lp hc, lin quan n iu kin lm vic (phng hc, trang
thit b, ti liu,), lin quan n quyn li ca ngi hc v ngi dy s nh
hng n tinh thn tham gia, thc trch nhim, cng tc ca c ngi hc v
ngi dy. Nh trng l mt x hi thu nh, v vy, nh trng cn to iu kin
thun li cho ngi hc pht trin mi quan h bn b, vi ngi ln, rn luyn tinh
thn tham gia, hp tc v thc trch nhim. Nhng gi tr, truyn thng, nh
hng kinh t, chnh tr v tn gio c th gy nh hng gin tip n ngi dy
v ngi hc.
- Gia nh l nhn t nh hng rt ln trong mi trng s phm ca ngi hc
v ngi dy, l ngi chu trch nhim u tin gio dc hc sinh. Nhng nh
hng su sc ca gia nh t nhiu gc nh di tuyn, tnh hnh gia nh, cc gi
tr, cc phong tc tp qun, nhng can thip ca ph huynh trong vic gio dc con
em mnh trong gia nh. Tnh di truyn l khng xo nho c v nh hng n
kh nng tri thc ca mi ngi. Tuy nhin, cc d liu di truyn c th c lm
giu ln hoc b mai mt i bi mi trng gia nh. Khng ph thuc vo di
truyn, cc tp tnh ca cha m thng nh hng n c tnh, phong cch v hot

20
ng ca ngi hc. S quan tm ca cha m n vic hc tp ca con ci v s
gng mu ca cha m trong hc tp, cng tc s kch thch s ham hc con ci.
- X hi nh ra ci ch phi t n cho tng loi trng, xc nh mc tiu
chung v mc tiu cui cng, vch ra chng trnh hc v xc nh chun nh gi.
Nhng nh hng ny ca x hi nh hng rt ln n hng i ca ngi hc.
Mi trng bn trong ch r sc mnh ni ti ca ngi hc v ngi dy, to
sc p ln qu trnh hc v phng php s phm. chnh l ngun nng lng
bn trong lm d dng hoc gy bt li cho hot ng s phm. Mi trng bn
trong bao gm: tim nng tr tu, xc cm, gi tr, vn sng, phong cch hc v dy,
tnh cch.
- Tim nng tr tu c xc nh bi yu t di truyn m ngi dy v ngi
hc c tha k. N c bt ngun t nhng kh nng hu nh khng hn ch
ca h thn kinh, da trn cc gic quan, nron thn kinh, hai bn cu i no. Tim
nng tr tu khng ch tn ti vi mt tim nng mnh m m cn c pht trin
bi mi trng. i vi ngi hc v ngi dy, tim nng ny da trn nhng
kin thc thu lm c trc v nhng kinh nghim tri qua trong cuc
sng. Tim nng tr tu ph thuc vo sinh l hc ca h thng thn kinh: mt b
no rt pht trin, cc nron hot ng c hiu qu, mt sc kho tt to iu kin
cho nng sut tr tu. Ngc li, nhng tr gp kh khn trong tr tu (thiu no) s
kh khn trong vic tip thu kin thc. V vy, nhim v ca ngi dy l phi pht
hin, khch l v bi dng nhng hc sinh c nng khiu, ph o v gip
nhng hc sinh yu km.
- Nhng xc cm, xc cm nh hng n cc hnh ng nhn thc. Nhng xc
cm nm trong h thng khu no, nh hng t nhiu n tp tnh ca ngi hc
v ngi dy trong phng php tin hnh ring r ca mnh. H thng khu no
phn tch i tng tri thc c trnh by cho ngi hc v nh gi ci li ca
n. Ngi hc s hng th, tch cc tham gia vo qu trnh lnh hi tri thc nu tri
thc thc s c ngha v em li cho ngi hc nhng li ch thit thc. Cc

21
hnh ng dy v hc khng ch nm trong cu trc nhn thc m cn nm trong
cu trc xc cm. Xc cm tc ng n s hng th khng ch xut pht t ngha
ca tri thc m cn t rt nhiu ngun khc nh s thnh cng trong hc tp, nhng
tc ng mang tnh tch cc t ngi dy.
- Cc gi tr cng nh hng n qu trnh hc v phng php s phm. H
thng gi tr kch thch hng th v iu tit mi quan h gia h v lp hc. Cc
gi tr ph thuc vo vn ho, tn gio, kinh nghim c nhn v mi trng sng.
Nhng gi tr do gia nh, nh trng v x hi truyn li ngi hc quyt nh
tnh t ch, trch nhim trong cng vic v tn trng nhng ngi khc. Gi tr
khng ch chu nh hng bi tnh cch, s thch v tm l c nhn m cn chu s
iu chnh bi nhm c nhn v sc p ca x hi.
- Vn sng lin quan n kinh nghim sng v kin thc thu lm c, iu
ny nh hng trc tip n vic hc v vic dy v bt c vic hc no cng c
khi u t ci bit v t vn sng, ngc li vn sng c lm phong ph
trong chnh qu trnh hc ca mi c nhn v cng lm cho qu trnh hc tr nn d
dng hn. Bng vn sng ca mnh, ngi dy t chc qu trnh hc hiu qu mt
khi ngi hc c huy ng vn sng ca mnh vo qu trnh lnh hi tri thc mi.
- Phong cch hc v dy : Mi hc sinh c phong cch hc ring ca mnh v
ngi dy cng pht trin mt phong cch ging dy mang tnh c nhn. S chng
c hai phong cch dy ging nhau. Nhng c tnh ring trong phong cch hc v
dy l do ngi hc v ngi dy u tin s dng bn cu no phi hay bn cu no
tri. Bn cu no phi c u tin s dng vo qu trnh thu lm v truyn kin
thc, cn bn cu no tri c u tin s dng vo qu trnh t duy tru tng v
sp xp h thng.
- Tnh cch : Mi thnh vin tham gia vo lp, d l thy hay tr u c tnh
cch ring. Tnh cch c khng nh di nhng mt khc nhau m ci ti vt

22
cht, ci ti tm l lgic v ci ti x hi rt ra. Tnh cch nh hng n
phong cch hc nh tham gia vo cc hot ng chung, s chia s vn ho, gi tr
v cc nng lc bn trong nhm ca mnh. Bng ci ti x hi ca mnh, ngi
hc tham gia nhiu hay t vo cc d n chung ca tp th v ngi dy sn sng
gip ngi hc.
Mi trng c th nh hng tch cc hoc tiu cc n ngi dy v ngi hc
v hot ng ca h. S nh hng ny n t nhiu pha, c khi nh hng t mt
yu t, c khi nh hng cng hng ca nhiu yu t mt lc lm cho tc ng
ca mi trng c gia tng v phc tp hn n ngi hc v tc ng s phm
ca ngi dy.
Nhng i hi ca mi trng buc ngi hc v ngi dy phi thch nghi, qua
lm pht trin chnh h (sp xp li h thng gi tr, kinh nghim, nng cao vn
sng,). Ngi dy v ngi hc c th thay i c mi trng. iu ny c
th hin s tc ng qua li, tng h gia ngi dy, ngi hc v mi trng;
hnh ng ca ngi ny gy nn phn ng ca ngi kia. Ngi dy vi phong
cch dy ca mnh tc ng ln ngi hc lm cho ngi hc thay i phong cch
hc ca mnh. Nh vy, mi trng l tp hp ca nhiu nhn t v cc gi tr khc
nhau. Cc nhn t v gi tr ny tc ng trc tip hoc gin tip n hot ng dy
v hc. Cu trc mi trng ca hot ng hc c m t bng s nh sau:

23

Cu trc ca mi trng ca phng php dy v ngi dy theo QSPTT c
s ho nh sau:

Mi trng ca h thng hc v dy khc nhau ch: mi trng ca hot ng
hc c ngi dy v cc yu t xoay quanh phng php hc, yu t bn trong l
ca ngi hc. Mi trng ca hot ng dy th c ngi hc v cc yu t xoay
Hnh 1.6a. Yu t mi trng v phng php hc
Hnh 1.6b. Yu t mi trng v phng php s phm
Mi trng
Ngi hc
Nh trng
Gia nh
X hi
Phng php dy Ngi dy

Mi trng
ngoi vi
Mi trng
bn trong
Tim nng Gi tr Phong cch
Xc cm Vn sng Nhn cch
Mi trng
Ngi hc
Nh trng
Gia nh
X hi
Phng php hc Ngi hc

Mi trng
ngoi vi
Mi trng
bn trong
Tim nng Gi tr Phong cch
Xc cm Vn sng Nhn cch

24
quanh phng php dy, yu t bn trong l ca ngi dy. S vn ng tng h
ca phng php dy v hc u chu tc ng ph hp ca cc yu t bn ngoi
nhng hiu qu li ph thuc nhiu vo mc ph hp ca cc yu t bn trong
ca ngi dy v ngi hc, chng hn nh s ph hp v xc cm, gi tr, phong
cch. Trong hot ng s phm, phm vi tc ng ca mi trng tp trung ba
yu t chnh v s thc ca ngi dy v ngi hc v nh hng ca yu t mi
trng l rt quan trng.

vn dng QSPTT vo thc tin dy hc c tt cn lm r tng tc ca
ngi dy n mi trng hng vo ngi hc. Theo s trn, chng ta d dng
nhn thy c ch tng tc ca mi trng n ngi hc c th din ra theo hai
hng sau:
- Hng th nht, mi trng tng tc trc tip n ngi hc;
- Hng th hai, mi trng tng tc n ngi hc thng qua ngi dy.
Trong thc t dy hc, hng tng tc th nht mang tnh t pht v thng
din ra tm v m nn kh kim sot, cn hng tng tc th hai li t c
ngi dy quan tm khai thc, do tr nn m nht. V vy, trc y, mi trng
cha c pht huy ng chc nng trong quan h vi cc yu t khc ca h dy
hc, c bit l vi yu t hc.
Trong nghin cu ca mnh, hai tc gi Jean-Marc Denomm v Madelenie Roy
mi ch ra quan h tng tc gia mi trng n ngi hc v mt s can thip
Hnh 1.7. Tc ng ca mi trng n hot ng dy v hc
Mi trng

nh hng
Thch nghi

Hng th
Tham gia
Trch nhim
Lp k hoch
Hng dn
Hp tc
Ngi dy
Ngi hc

25
ca ngi dy n mi trng (s sp xp bn gh thun li cho vic dy v hc, b
tr lp hc, gi gn c sch s,) c tc dng n phng php hc. Thc tin
dy hc trng THPT, kh c th cng mt lc xem xt v khai thc tt c cc tc
ng c li ca mi trng n ngi hc v phng php hc ca h. V vy,
trong phng php s phm ca mnh, ngi dy phi xc nh mt s yu t ca
mi trng tc ng vo (nhng yu t bn trong ngi hc) nhm pht huy cc
tc ng tch cc v hn ch cc tc ng khng c li ca mi trng n hot
ng dy v hc.
Vn t ra l ngi dy tc ng vo mi trng bng cch no mi
trng tc ng tch cc n ngi hc? Ngi dy khng tc ng trc tip vo
mi trng m tc ng thng qua mt yu t trung gian, thng qua yu t trung
gian y tc ng n cc yu t khc ca mi trng, lm cho cc yu t ny tr
nn c ngha i vi ngi hc. Yu t trung gian l g, khai thc n nh th
no?
Trong qu trnh din ra hot ng s phm cc yu t ca mi trng c th gy
nh hng tch cc hoc tiu cc n ngi hc v ngi dy, iu lm cho
ngi hc phi thay i v thch nghi vi nhng iu kin y. Nh vy, mi trng
gy nh hng n phng php hc v phng php s phm, quan h ca mi
trng n ngi hc l quan h nh hng v thch nghi.
phi hp cht ch ba tc nhn vi cc thao tc v thu ht s ch vo s kt
hp ny, b ba thao tc (hc, gip v nh hng) ging nh mt ting vang tr
li b ba tc nhn (ngi hc, ngi dy v mi trng). Mi quan h c th
hin trong bng sau :
Bng 1.1. S phi hp b ba tc nhn, chc nng v thao tc ca QSPTT
Tc nhn Chc nng Thao tc
Ngi hc Hc Phng php hc
Ngi dy Gip Phng php dy
Mi trng nh hng Cc yu t ca mi trng
1.1.3.3. S tng tc gia ngi dy, ngi hc v mi trng (cc tng tc)

26
Tng tc l s tc ng qua li trc tip gia cc yu t trong mt cu trc
hoc gia cc cu trc vi nhau trong mt khng gian, mt thi gian c th. Trong
qu trnh qu trnh dy hc, s tng tc l s tc ng qua li trc tip gia ngi
hc vi ngi hc, gia ngi hc vi ngi dy trong mt khng gian (chng hn
nh lp hc), trong mt thi gian (v d tit hc) nhm thc hin cc nhim v hc
tp v cc mc tiu dy hc c xc nh. S tng tc trong dy hc cn c
xc nh v mc tiu v c t chc vi s phn cng trch nhim v c bit l
phi din ra theo hai chiu. S tham gia tch cc ca mi thnh vin vo hot ng
tng tc s thc y hot ng chung ca lp hc v t c mc tiu nh,
ng thi em li s tho mn v nhu cu gn b gia cc thnh vin.
QSPTT trc ht tp trung vo ngi hc v c bn da trn mi quan h
tng h tn ti gia ba tc nhn : ngi dy, ngi hc v mi trng. Ba tc nhn
ny lun quan h vi nhau sao cho mi mt tc nhn hot ng v phn ng di
nh hng ca hai tc nhn kia. Mi hot ng, mi nh hng hay mi nhn t
no ca mt tc nhn c coi l tc ng ln mt tc nhn khc khi gy nn
phn ng, c ngha l gy nn s bin i ca tc nhn . Phn ng ny c khi
tr thnh mt tc ng, tc ng li tc nhn ban u v c th tc ng ln c tc
nhn khc na. Tng tc l s tc ng qua li gia hai hay nhiu tc nhn. Chng
hn, ngi hc tc ng, ngi dy phn ng.
hiu r v s tng tc gia ba tc nhn, ta cn hiu r v s tc ng v
phn ng ca mi tc nhn vi hai tc nhn kia. Trc ht l tc ng qua li gia
ngi hc v ngi dy. Ngi hc trong phng php hc ca mnh, ngi hc
tng hp cc hnh ng hc, tc ng n ngi dy nhng thng tin bng li, bng
bnh lun, bng cnh suy ngh, cc cu hi hoc khng phi bng li m bng thi
, c ch hay cch ng x,... . Khi , ngi dy phn ng bng cch cung cp cho
ngi hc nhng thng tin h tr, cc cu tr li cho cc cu hi do ngi hc t
ra, hoc ng vin kp thi ngi hc theo mt phng php hc c nhiu ha hn
i vi ngi hc, hoc bng cch khi u hi thoi vi ngi hc nm bt tt
hn ngha ca cc thng tin v ngi hc, cho php ngi dy a ra nhng iu

27
chnh hoc c th a ra cc ng hng nghin cu mi. Nh vy ngi hc
hnh ng v ngi dy phn hi tr li, l loi tc ng qua li ngi
hc vi vai tr tc ng, cn ngi dy vi vai tr phn ng trong mt mi trng
m c hai u c th chp nhn c.
Ngi dy, bng phng php s phm ca mnh, gi cho ngi hc mt
hng i thun li cho vic hc; khi cn thit ngi dy ch ra cho ngi hc cc
giai on phi vt qua, cc phng tin cn s dng v cc kt qu cn t c.
Khi ngi dy hnh ng hay tc ng ti ngi hc bng cch ny hay cch
khc, vi mc ch ngi hc t c mc tiu hc tp ca mnh. Khi nhn
c tc ng ca ngi dy, phn ng ca ngi hc l i theo con ng do
ngi dy vch ra, lc ny nu ngi hc cm thy sung sng v tho mn, ngi
hc s d dng c cm tnh vi ngi dy, ngc li, h s cm thy nn lng hoc
thiu hng th. Lc ny, chnh ngi dy hnh ng v ngi hc th phn ng.
Bnh thng ngi hc t cu hi v ngi dy tr li. n lt mnh, ngi hc
phn ng: Nu ngi hc t ra khng tho mn v khng hiu, th ngi dy s tr
li li bng cch thay i cc t hoc cc v d. V cuc hi thoi c th tip tc
gia h n khi c th lm sng t khi nim cn m h, trong c s tng h
ca ngi dy, sau khi nhn thy phng php s phm ca mnh t gy hng th
cho ngi hc, ngi dy s thay i phng php dy. Mt phn ng tch cc hoc
tiu cc v phn ngi hc c th thi thc ngi dy tip tc hoc t iu chnh li
phng php s phm ca mnh. Tt c s tho mn hay hng th u th hin s
phn ng ca ngi hc trc s tc ng ca ngi dy. S tc ng qua li kh
tinh t gia hai tc nhn ny gp phn to nn mi quan h rt ng ch ca
QSPTT.
V phn mnh, mi trng c th nh hng ti phng php hc ca ngi hc
v phng php s phm ca ngi dy. Mi trng c th gy ln sc p thun li
hoc bt li n c ngi hc v ngi dy, khi ngi hc v ngi dy phn
ng bng cch sng lc nhng nh hng c li ca mi trng hoc iu chnh cc
nh hng bt li ca mi trng ngi dy v ngi hc c th thch nghi.

28
Chng hn, khi ngi dy v ngi hc lm vic trong mt lp hc c phng
tin nghe nhn, phn ng ca h l khai thc, s dng nhng phng tin
phc v cho qu trnh dy hc c tho mi, d chu khi lm vic trong mi
trng v hiu qu cng vic s cao hn. Ngc li, khi lm vic trong mt lp
hc thiu dng trc quan gy nh hng khng tt ti vic hc mt s ni dung
no , ngi dy v ngi hc s phn ng bng cch tm kim hoc to ra nhng
phng tin minh ho thch hp trong vic dy v hc ca mnh. Mi quan h qua
li gia ba tc nhn ca QSPTT c th hin qua s sau :

Nh vy, QSPTT c bit lm gia tng gi tr cc mi quan h tc ng qua li
ca ba tc nhn ngi hc, ngi dy v mi trng. S tham gia a dng ca ba
tc nhn ngi hc, ngi dy v mi trng l ngun gc ca cc quan h nng
ng gia chng, cng chnh l yu t c trng nht ca QSPTT.
1.1.3.4. Cc nguyn l c bn ca quan im s phm tng tc
QSPTT c coi nh mt khoa hc ngh thut, n l tp hp cc tri thc
c xy dng lgic xung quanh cc nguyn l c kh nng kim chng trong thc
tin. Mt khc, quan im ny i hi ngi dy s thnh tho, kho lo da trn
nn tng nhng k nng. , ngi dy phi c kh nng khi dy s hng th
ca ngi hc trong sut qu trnh hc, ngi dy bit iu chnh phng php
ging dy ca mnh theo nhu cu ca ngi hc.
* Nguyn l th nht : Ngi hc ngi th (Lestudiant - Artisan)
QSPTT xem ngi hc nh l ngi th chnh ca qu trnh o to. Ngi
hc l ngi ng vai tr quyt nh, l tc nhn u tin thc hin phng php
Ngi hc

Ngi dy

Mi trng

Hnh 1.8. Mi lin h gia ba tc nhn ca quan im s phm tng tc

29
hc v c trch nhim vi chnh h trong sut qu trnh hc. Phng php hc phi
da trn chnh tim nng ca ngi hc v bn thn h cng c nhng kh nng cn
thit hc nh vo nm gic quan v mt h thng thn kinh m to ho ban
cho h. Ngi hc c kh nng khai thc nhng kinh nghim, nhng tri thc
c tch lu t trc tip cn, khm ph nhng chn l, nhng cm xc, lnh
hi tri thc v rn luyn k nng. Do vy, ngi hc vi nhng nng lc cn thit,
c kh nng hot ng nh mt ngi th chnh trong qu trnh hc ca mnh.
Ngi hc c th bt nhp v t lm ch trn con ng ph hp vi kh nng, xu
hng ca mnh. Ngoi tim nng, sng kin ca ngi hc, phng php hc phi
da trn thc trch nhim ca ngi hc. Ngi hc phi m nhim y
nhng trch nhim ca ngi th chnh bng cch tham gia tch cc v tho mi
trong qu trnh hc, n khi dy ngi hc tnh nng ng v nhng c gng cn
thit hon thnh cng vic ca mnh. Bng cch gn cho ngi hc vai tr tc
nhn chnh vi vic hc, theo QSPTT th ngi dy phi chn mt phng php
ph hp vi kh nng ca ngi hc, cng nh gip ngi hc tr thnh ngi th
chnh trong qu trnh o to. Nh vy, QSPTT coi ngi hc l trung tm, l
ngi th chnh, ngi lm ch ca qu trnh hc, vic dy tp trung vo ngi hc
v ngi hc thc hin phng php hc thu li kt qu hc tp cho mnh.
* Nguyn l th hai: Ngi dy ngi hng dn (Lenseignant guide)
Ngi dy l ngi hng dn ca ngi hc. Ngi dy i cng ngi hc
trong phng php hc ca ngi hc v ch cho ngi hc con ng phi theo
sut c qu trnh hc. Ngi dy hp tc, hng dn, gip ngi hc kin nh
hng i n cng. Ngi dy ging nh ngi thuyn trng trao tay li ca
con tu cho ngi hc mt thnh vin ca i li. Ngi dy phi c gng gip
ngi hc v to iu kin thun li, d dng cho phng php hc ca ngi hc.
Ngi dy c vai tr xy dng k hoch, hng dn hot ng v hp tc trong qu
trnh hng dn ngi hc.
* Nguyn l th ba : Mi trng xung quanh v nh hng ca n
(Lenvironnement et son influence)

30
Mi trng tc ng vo tt c cc hot ng s phm, n nh hng n
phng php hc, phng php s phm v gia chng lun c s tc ng tng
h. Mi ngi hc, ngi dy u c tnh cch ring c trng bi kh cht, di
truyn v gio dc. Cn phi thy ht tm quan trng ca mi trng trong qu
trnh dy hc, ngi hc v ngi dy lun b nh hng bi mt tp hp cc yu t
mi trng. C nhiu tnh hung nh hng n hiu sut hc ca ngi hc v tp
tnh ca ngi dy, chng c ngun gc t bn trong ngi hc v ngi dy nh
xc cm, gi tr vn ho, vn sng ca mi ngi hoc t bn ngoi nh gia nh,
trng hc v x hi. Ngc li, ngi dy v ngi hc cng c th c tc ng
tr li thay i c mi trng. iu khng nh tnh tng h nm trong
cc tc ng gia mt bn l ngi hc, ngi dy v mt bn l mi trng.
1.2. Qu trnh dy hc theo quan im s phm tng tc
1.2.1. M hnh dy hc theo quan im s phm tng tc
Theo l thuyt hot ng, qu trnh x l kinh nghim ca ngi hc chu s tc
ng ca cc yu t sau:
- ng c hc: ng c hc thc y hot ng hc xy ra, c b sung v
pht trin trong hot ng ca ngi hc. Do , ng c hc tp ch c hnh
thnh khi ngi hc nhn thc r v ngha v c kh nng chim lnh c tri
thc khoa hc, ng thi s dng c nhng tri thc ny trong hc tp, trong thc
tin.
- Cc hnh ng hc: Hnh ng hc va l phng tin, va l sn phm ca
hot ng hc. Thng qua cc hnh ng hc m khi nim c hnh thnh
ngi hc. V vy, bn cht ca qu trnh hnh thnh tri thc ngi hc l qu
trnh hnh thnh cc hnh ng hc.
- Mc tiu hc l hnh nh v kt qu ca tng hot ng hc do ngi hc hnh
dung trc nh hng cho cc hnh ng hc, n yu cu mt ni dung hc
phi ph hp v nhng phng php hc phi c hiu qu.
Do , theo l thuyt hot ng, cu trc ca hot ng hc c xc nh nh
sau:
1. C ng c thc y hot ng hc xy ra;

31
2. Mc tiu hc l s c th ho ca ng c hc v c thc hin bi cc
hnh ng hc;
3. Phng tin hc tin hnh cc thao tc ca hnh ng hc t c mc
tiu hc;
Vi cu trc ny, lgic ca hot ng hc theo QSPTT gm cc bc sau:
Bc 1: Hnh thnh ng c hc tp.
ng c hc ch c hnh thnh ngi hc khi ngi hc:
- Nhn thc c ngha ca mn hc i vi chng trnh hc ca c nhn,
vi thc t cuc sng v lao ng sn xut, t ngi hc ra cc mc tiu hc
c th trong qu trnh nghin cu i tng hc tp.
- Tm thy nhng ni dung kin thc mn hc phn nh cc ngha ca mn
hc v p ng mc tiu hc.
- Tm thy nhng phng php, phng tin tin hnh nhng hnh ng hc t
c mc ch hc ra.
- Tm thy nhng cch thc xc nhn kt qu so vi mc ch ra.
Bc 2: T gic, tch cc thc hin cc hnh ng hc trong nhng tnh hung
c th.
Hot ng hc c thi thc bi ng c hc s din ra mt cch t gic,
ngi hc tch cc thc hin cc hnh ng hc trong tnh hung didactic. ,
di s hng dn chnh xc, cht ch c v kin thc v phng php, ngi hc
c huy ng mc cao nht nhng ngun lc c trong tay v trong tm tay
chim lnh tri thc, k nng v cch thc hnh ng lm nn tng cho vic khm
ph tri thc, k nng v cch thc hnh ng trong tnh hung mi c hng ch.
Bc 3: Ngi hc chu trch nhim ton b vic hc ca mnh t c
mc ch hc.
Vic chu trch nhim ton b qu trnh hc khng ch gip ngi hc t c
mc tiu hc tp ra, duy tr hng th nhn thc, m cn to c hi rn luyn
cc nt tnh cch, cc hnh ng tr tu v cc k nng t hc nh tnh kin tr, tnh
c lp, k nng thu thp, x l, lu gi, x l kin thc, t c iu ny,
i hi ngi hc phi:

32
- Tip cn, nhn thc li vn ;
- Thay i quan nim c hnh thnh trc ;
- Tm kim thm mi lin h v kin thc;
- Tch cc hp tc, chia s kin thc, kinh nghim vi nhng ngi cng hot
ng;
- Ni lc ch, bi dng tnh cm v nim tin vo kh nng nhn thc ca bn
thn.
Nhng vic lm ny gip ngi hc nhn ra c kin thc mi so vi nhng
kin thc bit trc , m t (din t) tng minh nhng kin thc ny v
chuyn thnh hiu bit ring hiu bit mang tnh cht c nhn ngi hc v c
ng nht ho vi tri thc trong lp.
Bc 4: Kt thc quy trnh v chuyn sang mt quy trnh mi.
Mt quy trnh trn vn c khi u t khi hnh thnh mc ch hc cho n
khi xc nhn kt qu hc so vi mc ch nh trc tin chc rng nhng kin
thc thu lm c t hot ng tng tc vi i tng tr thnh kin thc x
hi, c ngha hin ti v tng lai.
Dy l hot ng t chc, iu khin ngi hc ca ngi dy nhm hnh thnh
pht trin cc hot ng hc ca ngi hc. Hot ng dy phi hng n hot
ng hc, tng tc n tng thnh phn hp thnh hot ng hc. Do , lgic ca
hot ng dy cho php ngi hc t bin i tri thc ca mnh, t hnh thnh tri
thc mi thng qua s tng tc tch cc vi i tng hc trong cc tnh hung
dy hc c hng ch do ngi dy vch ra. Lgic ca hot ng ny gm cc
bc sau:
Bc 1: Hnh thnh ng c, hng th hc tp, nh hng t hc cho HS bng
cch lm cho HS nhn thc r ngha ca vic hc tp vi cuc sng, vi ngh
nghip tng lai; nhn thc c ni dung hc tp p ng c cc ngh trn,
nhng phng php, phng tin cn huy ng chim lnh ni dung v ng
hng kim tra, nh gi kt qu hc tp. Nhng vic lm ny c ngi dy
chun b trc khi ln lp, l vic xy dng k hoch bi hc v tm nhng

33
phng n chuyn giao k hoch n ngi hc. Cng vic ny khng ch c tc
dng hnh thnh ng c, hng th hc tp cho ngi hc m cn gip ngi hc
hiu c s cc hnh ng hc, t gip h phng hng vch ra k hoch
thc hin nhim v hc tp c giao (k hoch t hc). Cht lng ca giai
on ny c ngha quyt nh s thnh cng hay tht bi ca cc giai on sau.
Bc 2: T chc cc hot ng hc tp cho ngi hc nhm chim lnh tri thc,
k nng, hnh thnh thi hc tp ng n v rn luyn k nng t hc, t
nghin cu. lm tt nhim v ny, ngi dy cn thc hin cc ni dung sau:
- Nu r nhim v hc tp;
- Cung cp nhng phng tin cn thit thc hin nhim v hc tp;
- Yu cu ngi hc tch cc, ch ng thc hin cc nhim v hc tp, gii
quyt tnh hung, m nhn trch nhim gii quyt vn v ngi dy t chi s
can thip trc tip.
Bc 3: Hp tc, gip ngi hc thc hin vic hc v t c mc tiu
hc.
Trong qu trnh ngi hc thc hin cc nhim v hc tp, ngi hc thng
gp nhng kh khn bn ngoi (thi gian v cc iu kin hc tp khc) v kh
khn bn trong (rng kin thc, phng php hc tp hin ti cha ph hp, ng
c hc tp cha r nt,). Nhng kh khn ny nh hng xu n hng th hc
tp ca ngi hc, lm cho h thiu trch nhim n cng trong vic hc hoc thiu
t tin, thiu tnh tch cc v sng to trong d n hc. khc phc c kh khn
ny, ngi hc cn s can thip s phm v s gip ca ngi dy. l s hp
tc gia ngi dy v ngi hc trong qu trnh lnh hi tri thc, hnh thnh k
nng, hng th hc tp,
Bc 4: Kim tra v nh gi kt qu ca ngi hc.
xc nhn kt qu hc tp, rn luyn v tiu chun kin thc ca ngi hc
cn c khu kim tra, nh gi kt qu hc tp ca ngi hc. T gip ngi hc
bit c kh nng ca mnh v ngi dy c nhng iu chnh phng php s

34
phm cn thit. Ngi dy l ngi quyt nh nhng ni dung, hnh thc v thi
im kim tra. Cng vic ny khng n thun l phn loi ngi hc m ch yu
gip ngi dy tm ra c s iu chnh phng php s phm, t gip ngi
hc iu chnh phng php hc nhm nng cao cht lng dy v hc. V vy,
vic kim tra, nh gi cn c tin hnh thng xuyn v c h thng trong sut
qu trnh hc vi nhiu hnh thc v mc khc nhau.
Trong mi tng tc gia ngi dy v ngi hc, lgic ca hot ng dy c
xc lp tng thch vi lgic cu hot ng hc to nn tnh tng thch gia dy v
hc trong h thng dy hc, trong hot ng hc ca ngi hc gi v tr trung
tm, nhng nu vic hc ca ngi hc khng c nh hng s khng t c
mc ch dy hc. Do , hai yu t chnh trong s tng tc l hot ng dy v
hc s ko theo s thay i cc yu t khc thuc cu trc hot ng dy hc, to
nn cht lng mi cho c h dy hc.

1.2.2. Quy trnh dy hc theo quan im s phm tng tc
1.2.2.1. Xy dng k hoch bi hc theo quan im s phm tng tc
Mi trng
Hot ng dy Hot ng hc
1. Hnh thnh ng c, hng
th hc tp cho ngi hc;
1. Hnh thnh ng c, hng
th hc tp cho bn thn;
2. T chc cc hot ng tp
cho ngi hc;
2. Tham gia tch cc cc hot
ng do ngi dy ra;
3. Hp tc, gip ngi
hc thc hin trch nhim
hc tp;
3. Chu trch nhim v cc
hot ng hc tp ca bn
thn n cng;
4. Kim tra, nh gi cc
hot ng v kt qu hc tp
ca ngi hc.
4. T kim tra, nh gi cc
hot ng v kt qu hc tp
ca bn thn.

Hnh 1.9. M hnh dy hc tng tc

35
Xy dng k hoch bi hc l mt khu rt quan trng trong qu trnh dy hc.
Khu ny i hi ngi dy phi chun b chu o trc khi ln lp, c nh vy qu
trnh dy hc mi em li hiu qu cao. Vn dng QSPTT vo xy dng k
hoch bi hc chnh l vic xc nh mc tiu, ni dung no ca bi hc c th t
chc cc hnh thc dy hc ph hp, tng tc tt nht v vic vn dng quy trnh
dy hc theo quan im s phm tng tc t hiu qu cao. Trong ti ny,
chng ti xin xut quy trnh lp k hoch bi hc theo QSPTT gm cc bc
sau:
Bc 1: Tm hiu v ngi hc.
Trc khi xy dng v thc hin k hoch bi hc, GV cn thng qua vic tm
hiu v h s, hon cnh gia nh, hc lc,... xc nh r i tng HS ca lp
mnh s ging dy. T gip GV bc u xc nh c mc tiu tng bi hc
ph hp vi chng trnh ra v ph hp vi trnh chung ca HS trong lp
mnh s ging dy. Trn c s hiu bit v ngi hc, ngi dy xy dng mi
trng c tnh kch thch s hng th v h tr mt cch thun li cho ngi hc.
Trong nhng trng hp v iu kin cho php, GV nn t chc kim tra nh
gi, xc nhn v HS trc khi lp k hoch bi hc mi.
Bc 2: Xc nh mc tiu, ni dung ca bi hc, la chn cc hnh thc t
chc dy hc ph hp vi tng n v kin thc, xc nh thi im kim tra nh
gi HS.
Ni dung bi hc trong SGK mn Ton Trng THPT thng c chia thnh
3 n 4 ni dung kin thc nh khc nhau. vic vn dng QSPTT vo dy hc
mn Ton trng THPT t hiu qu cao, ngi dy cn lu mt s im sau:
- Xc nh r c mc tiu tng bi hc v kin thc, k nng, thi , t duy
v th hin c tng hot ng ca GV v HS, cc hnh thc, bin php t chc
dy hc, ph hp vi c ch tip nhn v x l thng tin ca h thn kinh ca
ngi hc nhm to hng th hc tp cho HS. Trong qu trnh xy dng k hoch
bi hc, GV phi da vo: Ni dung chng trnh v SGK, sch gio vin, trnh
ca HS trong lp, iu kin dy hc hin c.

36
- S dng linh hot mt s hnh thc dy hc c kh nng t chc cc tng tc
hiu qu nht.
- Xc nh nhng kin thc lin quan n ni dung hc tp thng qua
ngi hc c th lin h gii quyt nhim v hc tp.
- D kin tin trnh dy hc, d kin vic tip cn cc ni dung kin thc, thi
gian v cch thc tip cn ni dung kin thc .
- Trong tng n v kin thc, GV cn xc nh cc mc cn thit m HS cn
phi nm c v ln k hoch kim tra nh gi HS. Vic kim tra nh gi HS
cn gip GV thu c thng tin ngc c nhng iu chnh cn thit v HS bit
c kh nng ca mnh iu chnh phng php hc.
Bc 3: Xc nh dng tng tc v lp ni dung tng tc.
vn dng QSPTT vo t chc dy hc nhng ni dung chn, ngi dy
c th tin hnh nh sau:
- Xc nh cch thc t chc ni dung dy hc (khm ph, kin to tri thc mi
hay cng c, luyn tp, hng dn t hc,...) thit lp quy trnh dy hc cho ph
hp.
- Xy dng tnh hung hc tp thu ht s ch ca ngi hc.
- La chn phng tin dy hc hp l h tr, th hin ni dung kin thc,
tng cng cc tng tc.
- Kch thch s hng th ngi hc.
Trong qu trnh dy hc nu HS c hng th hc th cc thng tin nhn c t
cc gic quan mi chuyn qua no c, ti no ngi v ny sinh tri thc mi, do ,
to hng th hc tp cho HS l mt bin php dy hc c nh hng quyt nh ti
s thnh cng hay tht bi ca vic dy hc theo QSPTT. To hng th hc tp
cho HS c th thc hin bng hai con ng: To hng th bn trong v to hng
th bn ngoi.
To hng th bn trong: To hng th bn trong thng c xut pht t tnh
hung gi vn , kch thch vo nhu cu nhn thc ca ngi hc v xut pht t
ni b mn hc. Khi GV to ra tnh hung gi vn , tc l to ra mu thun
trong qu trnh nhn thc ca HS gia kin thc mi v bit. Ngoi ra, to

37
hng th bn trong ngi hc, GV phi gip HS c c s t tin vo kh nng s
vt qua c nhng kh khn, tin tng vo sc mnh, vo nim vui ca s thnh
cng. V d, khi HS pht hin ra mt iu mi trong bi hc hoc gii c mt bi
tp, GV cn khch l, biu dng, ghi nhn kt qu HS t c gip cc em
t tin, hng th hn trong hc tp.
To hng th bn ngoi: Vic t chc c ngha nhng hnh thc hc tp, cc
hot ng ngoi gi bng nhiu hnh thc, vic kt hp s dng hp l cc phng
tin dy hc, s to hng th bn ngoi i vi HS trong qu trnh hc. Do ,
vic to tm l hng th bn ngoi s gp phn to mi trng thun li cho cc
hot ng hc tp ca HS.
- Xy dng nhng tnh hung hc tp (h thng cu hi, nhng gi , hng
dn,...) huy ng vn kinh nghim HS hc tp.
Theo QSPTT, phng php hc phi da trn chnh tim nng, nn tng kinh
nghim c tch lu HS. Trong qu trnh dy hc, ngi dy cn th hin l
ngi dn dt hot ng v giao tip ti gii, thn thin, gn gi HS, kch hot nhu
cu ngi hc, s thiu ht kin thc so vi ni dung sp hc, gi ra nhng lin
tng gia bi hc vi thc t cuc sng, khi gi ch v nim tin, lm ny sinh
s hng th hc tp ca HS. Tnh hung dy hc phi ph hp vi vn sng, kinh
nghim ca HS. GV cn da vo kinh nghim, vn sng ca HS mc nht
nh ph hp huy ng lm im xut pht cho cc cch thc dy hc, cng vic
ny cn c tin hnh trong sut qu trnh hc bng cch s dng h thng cu hi
hp l, to iu kin HS tham gia vo qu trnh nh gi, t nh gi v kim tra
ln nhau,
Bc 4: Tin hnh xy dng k hoch dy hc cho ni dung hc tp.
Ngi dy tin hnh thit k nhng ni dung hc tp theo quy trnh ra
t hiu qu cao nht, pht huy c tnh c lp, tch cc, ch ng ca ngi hc.
1.2.2.2. La chn hnh thc t chc dy hc ph hp vi quan im s phm tng
tc
Da trn c s l lun ca QSPTT phn tch, di y chng ti xin
xut mt s hnh thc t chc dy hc ph hp vi quan im s phm tng tc.

38
Hc c nhn: Theo tc gi Jean Vial, HS c th khi u mt n v hn na,
bt tay vo vic thc hin. Lc , tr em lm theo nhu cu hoc hng th. Huy
ng tr em hot ng l kch thch, duy tr, pht trin tnh nng ng a dng, t t
duy tp trung n thnh ng c c tnh cht th cng nht. Tin b cho mi HS
trn th gii ny khng phi l ch nghe g, thy g m ch ch lm g (Alain).
Galil i hi cc mn lm th i, lm th li, cng nh thy gio lp Freinet
yu cu HS: Hc tp chnh thc bt u bng kh nng vn hnh, s dng nhng
vt ca cuc sng hng ngy. Hot ng ca HS ng l mt s vic t nhin,
ng thi cng l mt nhn t hiu qu. Chnh xc v y nht trong cc hc
thuyt tm l, hc thuyt Piaget t hot ng ch ng ca tr em vo ngun gc
xy dng tht nng ng v tin b ca ch th. Tr em thch lm ngi th hn l
ngi nghe n thun [69, tr.56, 57]. Ngi hc, trc ht l ngi tm cch hc
v tm cch hiu, lm nh vy, ngi hc s thu ht v pha mnh i tng tri thc
v chim ly lm s hu [67, tr.18]. Theo , vic t chc cho ngi hc hc c
nhn s huy ng c ti a nng lc ca ngi hc tham gia vo qu trnh hc.
Hnh thc hc c nhn thng c s dng khi ngi dy hng dn ngi hc
vn dng kin thc hc, huy ng vn sng, kinh nghim ca bn thn vo qu
trnh thc hnh, luyn tp, xy dng tri thc mi hoc s dng trong qu trnh
ngi hc t gii quyt vn ca bi hc kin to tri thc mi.
Trong hnh thc hc c nhn, s tng tc ch yu din ra gia ngi dy v
ngi hc. V vy, kh nng bao qut v t chc cc hot ng dy hc ca ngi
dy l rt quan trng. GV cn dnh mt thi gian hp l trong gi hc hng
dn, gip HS c kh nng nhn thc chm; vi i tng HS kh, gii, GV cn
khuyn khch cc em t kim tra kt qu hc tp ca mnh v kim tra ln nhau, tm
ra nhiu phng n gii quyt vn ca bi hc hay nhim v hc tp, lm tip
nhng bi tp khc, C nh vy mi m bo bnh ng v cht lng gio dc
v khuyn khch pht trin nng lc c nhn ca ngi hc.
Hc theo nhm: S hp tc gia tr em vi nhau c mt tm quan trng cng
ln nh tc ng ca ngi ln [68, tr.210]. Vic t chc cho HS hc tp theo
nhm s lm gia tng s tng tc gia ngi hc vi ngi hc, to bu khng kh

39
hp tc hc tp c t chc, c trch nhim gia cc thnh vin trong nhm. hnh
thc hc ny, mi HS phi pht biu kin ring ca mnh v thc hin nhng cng
vic c th hon thnh nhim v chung ca c nhm. V phng din tr tu, hc
theo nhm s to iu kin thun li cho s trao i thc s ca t duy, vn sng,
kinh nghim v c s tranh lun gia HS vi nhau.
Cn c vo ni dung bi hc, iu kin v phng tin dy hc c chun
b, GV c th chia lp hc thnh cc nhm ngu nhin (theo bn, theo dy bn, theo
t,) hoc chia theo nhm c dng (chia theo trnh HS, theo hot ng thnh
phn,). S lng HS trong mi nhm thng t 4 n 6 HS, tu mc ch s
phm v yu cu ca vn hc tp, cc nhm c chia ngu nhin hay c ch
nh, c duy tr n nh trong c tit hc hay thay i theo tng hot ng, tng
phn cu tit hc, cc nhm c giao cng mt nhim v hoc c giao nhng
nhim v khc nhau. Trong nhm c th bu ra nhm trng hoc lun phin nhau
lm nhm trng. Nhm trng phn cng cho mi thnh vin phn cng vic,
c hot ng tch cc, khng li vo mt vi ngi nng ng v ni tri hn,
nhng c s hp tc, gip nhau to thnh kt qu chung ca nhm. Kt qu lm
vic ca mi nhm s c ng gp vo kt qu chung ca lp, nhm c th c ra
mt i din hoc c th phn cng nhm vin trnh by mt phn nu nhim v
c giao l kh phc tp. Trong qu trnh t chc cho HS hc nhm, GV cho HS
lm vic theo lp nhm: nu vn , xc nh nhim v nhn thc; t chc cc
nhm, giao nhim v cho cc nhm; hng dn cch lm vic theo nhm. Lm vic
theo nhm: phn cng trong nhm, tng c nhn lm vic c lp; trao i kin,
tho lun trong nhm; c i din (hoc phn cng trc) chu trch nhim trnh
by kt qu lm vic ca nhm. Tho lun tng kt trc c lp: Cc nhm ln lt
bo co kt qu; tho lun chung; GV tng kt, t vn tip theo.
Trong hnh thc dy hc ny, GV giao nhim v cho HS cn phi r rng, dnh
khong thi gian hp l cho HS thc hnh, tho lun, hon thnh nhim v
c giao. Khi HS lm vic theo nhm, GV theo di cng vic ca cc nhm, ng
thi c s hng dn, h tr, ng vin kp thi mi thnh vin trong mi nhm

40
u tch cc tham gia, hiu c nhim v ca mnh v t c mc ch hc.
Ngi dy cng cn d kin nhng tnh hung c th xy ra c s can thip khi
cn thit, gip cc nhm cng hon thnh nhim v ca mnh.
Hc theo lp: Hnh thc dy hc theo lp thng c s dng khi GV cn t
chc cho HS lnh hi, gii thiu mt khi nim mi, cn cha cc bi tp kh hoc
cn t chc tho lun chung, khi cn thng bo, thuyt trnh, gii thch, tng kt cc
kin ca HS, hng dn chung cho c lp thc hin nhim v hc tp, c lp cng
theo di mt vi HS cha bi tp sau khi lm vic c nhn, Trong hnh thc
hc theo lp, s tng tc din ra gia HS v GV mc cao. Do , GV phi
lun quan st s phn ng t pha HS thu nhn nhng thng tin ngc v c s
iu chnh kp thi cc hot ng dy hc tip theo.
Tm li, khi xy dng mt k hoch cho mt bi hc, GV l ngi quyt nh
la chn, phi hp s dng hp l cc hnh thc t chc dy hc to nn bu
khng kh lp hc si ni nhm kch thch hng th hc tp cho HS. Theo tc gi
Georges Charpak, tr em phi c thi gian i n cng ca s tm hiu. Do ,
trong dy hc, d vn dng hnh thc dy hc no th ngi dy cng cn dnh
khong thi gian nht nh to iu kin cho mi HS hoc tng nhm HS hoc
c lp c suy ngh trc v mt vn c th. C nh vy, HS mi tham gia vo
hot ng hc da vo kinh nghim, kin thc vn c, cng trao i vi nhau
pht hin vn v tm ra cch gii quyt v t c mc tiu hc.
1.2.2.3. T chc thc hin k hoch bi hc theo quan im s phm tng tc
Trn c s l lun ca QSPTT phn tch, k tha nhng quy trnh dy hc
thng dng, trong ti ny, chng ti xut quy trnh t chc thc hin k hoch
bi hc theo QSPTT nhm vn dng vo dy hc mn Ton THPT nh sau :
Bc 1: Kim tra bi c, gii thiu bi hc mi.
Tu thuc vo ni dung kin thc tng bi hc, ngi dy t chc cho ngi
hc ti to li kin thc v k nng mt cch tng minh hoc n tng di dng tr
li cu hi, thc hin bi tp nh, T chuyn tip kin thc sang bi hc mi.
Bc 2: Nu vn ngi hc nhn thc, kch thch cc gic quan ca ngi
hc, to hng th hc tp ngi hc tri gic i tng.

41
- Nu mc tiu bi hc v xc nh nhim v hc tp ca HS, gip HS xc nh
trch nhim ca mnh khi tham gia hot ng hc ;
- Ch n i tng HS v cc mt: kinh nghim, kh nng nhn thc, iu
kin lm vic tp th.
- S dng nhiu hnh thc khc nhau kch thch hng th hc tp ca HS.
Khuyn khch ngi hc ng no huy ng ti a kin thc v kinh nghim vn
c.
- Nu vn nhn thc phi ph hp vi i tng HS. T chc cho ngi hc
huy ng vn kin thc, k nng c chim lnh tri thc mi.
- Trnh by ti liu trc quan v giao nhim v hc tp cho ngi hc.
Bc 3: Ngi hc thc hin nhim v kin to tri thc trn c s vn hnh b
my hc ca mnh.
- iu khin hot ng hc ca ngi hc, gip h vt qua th thch trong qu
trnh hc tp kin to tri thc mi.
- Huy ng kin thc, k nng, vn sng, kinh nghim ca ngi hc tm
hiu, phn tch, tip cn, tm c mi lin h gia kin thc, k nng bit xy
dng kin thc mi. T gip ngi hc khi qut nhng c im, tnh cht, cc
mi lin h ca kin thc lnh hi c.
- Gip ngi hc vn dng kin thc bit vo mt s tnh hung c th, s
dng kin thc tip tc kin to, khm ph kin thc mi.
Bc 4 : Ngi hc bo co kt qu.
- T chc cho ngi hc bo co kt qu lm vic ca nhm (i din nhm HS
trnh by, cc thnh vin khc c th b sung, gp ).
- Lm trng ti cho nhng kin b sung, gp ca ngi hc khi tham gia
tho lun. Tng hp kin b sung v gip ngi hc chnh xc ho kin thc.
- B sung kin thc mi, t ra nhng cu hi HS lin h vi thc t, hng
vn dng v hng dn HS ghi nh. Ch n nhng sai lm HS hay mc phi.

42
Bc 5 : Ngi dy tng kt, cng c kin thc cho ngi hc.
- Tng hp li nhng kin thc HS va khm ph c, b sung thm mt s
ni dung kin thc m HS cha tm ra c hon thin ni dung kin thc bi
hc.
- Gip HS ghi nh v vn dng kin thc va hc vo gii bi tp, ng dng
thc t.
- Nhn xt kt qu hc tp ca HS, khen thng, ng vin kp thi nhng HS
c tin b, tch cc trong hc tp.
- C th su tm v k cho HS nghe nhng cu chuyn khoa hc, nhng giai thoi
v cc nh khoa hc, nhng tr chi gn gi hoc lin quan n bi hc gip HS
thm yu thch mn hc, cng c, khc su kin thc, k nng va c hc.
1.2.3. u, nhc im ca quan im s phm tng tc
T s phn tch trn chng ti nhn thy QSPTT c mt s u im nh sau :
1. u im
- QSPTT xc nh cu trc ca qu trnh dy hc bao gm ba yu t: Ngi
dy Ngi hc v Mi trng, l ba nhn t trung tm, c bn nht ca hot
ng dy hc.
- QSPTT khng nh chc nng ca tng yu t: Ngi hc ngi th, ngi
dy ngi hng dn, mi trng v cc nh hng ca n.
- QSPTT xc nh mi quan h qua li (cc lin i) gia cc yu t v gia
cc b phn trong mt yu t.
- QSPTT phn tch r b my hc v tnh nng ng ca n (c s thn kinh
nhn thc), cng cc iu kin khc (vn sng, phong cch, xc cm) ngi hc
lm c s cho tc ng s phm t hiu qu cao.
- QSPTT m t mt cch ton din v phong ph (mi trng vt cht, mi trng
tinh thn, mi trng bn trong v mi trng bn ngoi) m trc y, trong l lun
dy hc, cc iu kin ny cha c quan tm v nh gi ng mc v nh hng ca
chng ti vic t chc cc hot ng s phm ca ngi dy. QSPTT cng th hin
mi quan h bin chng gia yu t bn trong v bn ngoi, khng nh vai tr ch ng
ca ngi hc v ngi dy trc nhng tc ng t bn ngoi.

43
- QSPTT xc nhn cc thnh phn khng th thiu ca QSPTT l: s hng
th, s phm hp tc v s phm thnh cng, cc khu ca hot ng dy hc: lp
k hoch, dn dt hot ng v giao tip (t chc hot ng v hp tc).
Bn cnh nhng u im trn, QSPTT vn cn mt s hn ch nh sau :
2. Hn ch
- Trong QSPTT, mi trng c nhn nhn nhiu bnh din, nhiu mc
khc nhau, nhng vn ch dng li vic xem xt mi trng nh mt yu t tnh,
c sn, tn ti xung quanh v nh hng n ngi dy, ngi hc v hot ng ca
h. iu quan trng khng ch ch xc nh, c th ho quan h qua li a dng,
phc tp gia mi trng v ngi hc m cn ch ra c nhng phng tin, cch
thc khai thc nhng tc ng tch cc v hn ch cc tc ng khng tch cc
ca mi trng n ngi hc v phng php hc ca h.
- Trong QSPTT, nhng g thuc v ni dung (kin thc) th c tc gi ng
ho vo nhn t mi trng. Trong khi , kin thc tn ti t trc n nay v
vn ng nh mt nhn t thuc cu trc ca hot ng dy hc.
1.3. Tiu kt chng 1
- QSPTT khng phi l mt hnh thc, k thut, bin php hay phng php
dy hc m n thuc tro lu s phm m v phng theo quan nim t chc cc
hot ng s phm, da trn s tc ng qua li ca ba tc nhn: ngi dy, ngi
hc v mi trng. Tuy nhin QSPTT linh hot hn v n s dng cc yu t ca
cc tro lu s phm khc, trong c tro lu s phm t do coi ngi hc l
trung tm ca hot ng s phm.
- QSPTT nhm to ra ngi hc s tham gia, hng th v trch nhim. N
khng nh vai tr ca ngi dy l ngi xy dng k hoch, hng dn hot ng
v hp tc; vai tr ca mi trng gy nh hng quan trng n phng php dy
v phng php hc.
- QSPTT c c s sinh hc, tm l hc v gio dc hc. Xt v gc sinh
hc, QSPTT cao vai tr vn hnh ca b my hc; v gc gio dc hc, n

44
cao vic xy dng k hoch dy, ch r vai tr ca mc tiu hc, lm sng t cc
phng php v cng c s phm, ch tm quan trng ca nh gi.
- Mun vic vn dng QSPTT t hiu qu cao, trong qu trnh dy hc phi
to ra cc tng tc ph hp gia ngi dy, ngi hc, mi trng v ni dung
kin thc cc tng tc khng ch din ra gia ngi dy v ngi hc, ngi
hc v ngi hc, ngi dy v mi trng m ngc li cn din ra gia ngi
hc v ngi dy, ngi hc v mi trng, ngi dy tc ng n mi trng
mi trng tc ng n ngi hc ngi hc tc ng n ngi dy v ngc
li.

45
CHNG 2. T CHC DY HC NI DUNG
PHP DI HNH V PHP NG DNG TRONG MT PHNG
HNH HC 11 NNG CAO TRNG TRUNG HC PH THNG
THEO QUAN IM S PHM TNG TC
2.1. Mt s yu cu v dy hc Php di hnh v php ng dng trong mt phng
2.1.1. Cu to ca chng
Ni dung Php di hnh v php ng dng trong mt phng thuc chng I
(Hnh hc 11 nng cao), c d kin thc hin trong 14 tit, c th nh sau (da
theo phn phi chng trnh ca S Gio dc v o to Bc Giang [52]):
Tit Mc
1 M u v php bin hnh, php di hnh
2 Php tnh tip
3 Php i xng trc
4 Bi tp
5 Php quay
6 Php i xng tm
7 Bi tp
8 Hai hnh bng nhau
9 Php v t
10 Php v t - Bi tp
11 Php ng dng
12 Cu hi v bi tp n tp chng I
13 Cu hi v bi tp n tp chng I
14 Kim tra 45 pht
2.1.2. Mc tiu ca chng (xem [4], [6], [48])
Chng ny nhm gii thiu mt s php di hnh (PDH) c th nh: php tnh
tin (PTT), php i xng (PX) trc, i xng tm, PX tm l trng hp ring
ca php quay); ngoi ra cn gii thiu mt php ng dng (PD) quan trng l

46
php v t (PVT). Gii thiu nhng khng i su vo khi nim hp thnh ca cc
php , v vy khng ni n dng chnh tc ca PDH v PD.
Yu cu i vi HS l :
- Nm vng nh ngha ca cc php ni trn v cc tnh cht ca chng;
- Bit tm nh, to nh ca mt im qua mi PBH.
- Nm c tnh cht c bn ca PDH gii ton.
- Bit s dng cc BTT xc nh to ca nh khi bit to ca to nh.
- Bit nhn ra cc hnh c trc i xng, tm i xng trong thc t.
- Bit vn dng cc PBH gii mt s bi ton n gin.
- Hiu c nh ngha hai hnh bng nhau v hai hnh ng dng vi nhau
thng qua ngn ng bin hnh.
2.1.3. Mt s im cn lu khi dy hc php di hnh v php ng dng
(Xem [4],[6],[48], [54], [55])
1) lp 8, HS c hc v i xng trc (hai im i xng vi nhau qua
mt ng thng, hai hnh i xng vi nhau qua mt ng thng v hnh c trc
i xng) v i xng tm (hai im i xng vi nhau qua mt im, hai hnh i
xng vi nhau qua mt im v hnh c tm i xng).
2) Khi nim PBH trong mt phng c hiu nh mt nh x (ch khng phi
l mt song nh) t mt phng vo chnh n nn cn lin h vi khi nim hm s
trn ; khi nim PBH c trnh by nh l mt nh x t vo chnh n. lp
7 v lp 9 HS c bit v hm s nh mt khi nim Ton hc m t s ph
thuc ln nhau gia hai i lng bin thin (xem [13, tr.63], [14, tr.42]). lp 10,
khi nim hm s vn c trnh by v c chnh xc ho t quan im m
khng theo quan im nh x. T cho HS thy khi nim PBH trn mt phng
c xut hin mt cch t nhin, tng t khi nim hm s trn tp . Sau ,
vi nh ngha PDH nh SGK ta c th chng minh rng PDH l mt song nh. Khi
cho HS thy PDH bin ba im thng hng thnh ba im thng hng th c mt
vn t nh m SGK a ngay ra h qu PDH bin ng thng thnh ng
thng, mt cch chnh xc th ch c th rt ra h qu PDH bin ng thng vo
ng thng m thi. Tuy nhin vn t nh nh th c th b qua.

47
3) Theo quan im nhm, hnh hc Euclid c th nh ngha nh l tp hp cc
bt bin ca nhm di hnh v c trnh by s lc nh sau:
- PDH ca khng gian Euclid (n chiu) l PBH khng lm thay i khong cch
gia hai im bt k.
- Tp hp cc PDH lm thnh mt nhm, gi l nhm di hnh.
SGK khng ni ti php hp thnh ca hai PDH v PDH nghch o ca mt
PDH cho. Ch trong mt s bi tp, khi nim hp thnh mi c nh ngha
mt cch c th. V sau khi ni n PD ta nu nh ngha khi nim hp thnh
ca hai php nh l kt qu ca vic thc hin lin tip hai php . Nh vy, hp
thnh ca mt PVT v mt PDH l mt PD, ngc li mi PD u l hp thnh
ca mt PVT v mt PDH. V khng ni y v php hp thnh v php nghch
o nn SGK khng trnh by dng chnh tc ca PDH v PD, mc d l
nhng kt qu hay. Mi PDH u l PTT, hoc php quay, hoc php i xng
(PX) trt. Mi PD u l PTT, hoc hp thnh ca PVT v php quay quanh
tm v t, hoc l hp thnh ca PVT v PX c trc i qua tm v t.
- Cc khi nim v tnh cht ca khng gian Euclid gi l bt bin ca nhm di
hnh nu chng khng thay i qua bt k mt PDH no. Chng hn, tnh cht ba
im thng hng hay khng thng hng l mt bt bin v do , khi nim thng
hng, tia, tam gic, gc l nhng bt bin. Hnh hc Euclid l tp hp cc bt bin
ca nhm di hnh.
4) Mc ch ch yu ca chng ny l nu ra mt s PDH v PD nhm lm
cho HS c mt s hiu bit bc u. Cc php c lin quan ti nhng hnh nh
quen thuc trong cuc sng nh hnh c trc i xng, hnh c tm i xng, cc
hnh ng vi nhau qua PTT, php quay hoc PVT, cc hnh ng dng c kch
thc nh nhau,... Sau khi nu khi nim tng qut v PDH v PD, c th a ra
khi nim hai hnh bng nhau v hai hnh ng dng.
5) Mt trong mc tiu ca chng ny l lm cho HS hiu c khi nim hai
hnh bng nhau v hai hnh ng dng vi nhau.
C th nh ngha hai hnh trn mt phng gi l bng nhau nu chng c th t
chng kht nn nhau (hai hnh trong khng gian gi l bng nhau nu chng c th
lng kht vo nhau). Thc ra, ch l mt cch m t, do khng c mt tiu

48
chun no chng minh rng hnh
H
cho l c th chng kht hay khng
chng kht ln hnh
' H
. Hai hnh bng nhau th c cc tnh cht ging nhau.
nh ngha Hai hnh
H
v
' H
gi l tng ng (hay bng nhau) nu c
PDH f bin
H
thnh
' H
, ngha l
' H H = f( )
l mt nh ngha d hiu.
chng minh hnh
H
bng hnh
' H
ch cn tm ra mt PDH f sao cho
' H H = f( )
.
Nh vy, hai hnh bng nhau th c cc tnh cht ging nhau. Tuy nhin, kh khn
l trc y HS c khi nim hai tam gic bng nhau, l hai tam gic c
cc cnh tng ng bng nhau. Liu khi nim bng nhau c thng nht vi
khi nim bng nhau mt cch tng qut hay khng? Do , ta phi c mt nh l
khng nh rng nu hai tam gic c ba cnh bng nhau th c PDH bin tam gic
ny thnh tam gic kia. Tng t, lp 9 HS bit rng hai tam gic ng
dng vi nhau nu cc cnh tng ng t l. Do , a ra nh ngha tng qut
Hai hnh gi l ng dng vi nhau nu c mt PD bin hnh ny thnh hnh
kia, th ta phi chng minh c rng nu hai tam gic c cc cnh tng ng t
l th c PD bin tam gic ny thnh tam gic kia.
6) V biu thc to (BTT) ca cc PDH v PD: Nu xt trn mt phng
to Oxy th mi PDH hoc PD u c th biu th bi cc BTT lin h gia
to x, y ca im M v to
, x y ' '
ca im
M'
l nh ca im M. PTT hoc
PX tm c BTT kh n gin nn c SGK a vo, cc php khc v BTT
kh phc tp nn khng trnh by, hoc ch trnh by trong cc trng hp c bit
(i xng qua trc to ).
2.1.4. Kh nng vn dng quan im s phm tng tc vo dy hc mn Ton
Qua nghin cu SGK v chng trnh mn Ton THPT, chng ti nhn thy
mn Ton THPT ni chung v ni dung Php bin hnh ni ring c nhiu iu kin
thun li vn dng QSPTT vo t chc hot ng hc tp. Chng ti tip
cn hng vn dng quy trnh dy hc theo QSPTT vo dy hc mn Ton da
trn mt s c im sau:

49
- V c im mn Ton, th nht phi k ti tnh tru tng cao v tnh
thc tin ph dng. Th hai, l tnh lgic v tnh thc nghim ca Ton hc. Vi
tnh t m, ham hiu bit ca mnh nhng cu hi V sao?, Lm th no,... lun
xut hin i hi ngi hc phi tm hiu, mun khm ph, trinh phc th thch.
- Cng vi vic to iu kin cho HS kin to tri thc v rn luyn k nng Ton
hc cn thit, mn Ton cn c tc dng gp phn pht trin nng lc tr tu nh
phn tch, tng hp, tru tng ho, khi qut ho, rn luyn nhng c tnh,
phm cht ca ngi lao ng mi nh tnh cn thn, chnh xc, tnh k lut, tnh
ph phn, tnh sng to, bi dng c thm m. Nhng c im ny s to iu
kin HS c huy ng v vn hnh b my hc ca mnh vo qu trnh khm
ph kin thc, hnh thnh k nng. c im ny thun li t chc cc hot ng
nhm v thc hin cc tng tc trong QSPTT.
- Mn Ton THPT cung cp vn vn ho Ton hc ph thng mt cch c h
thng v tng i hon chnh bao gm kin thc, k nng, phng php t duy;
mn Ton cn l cng c gip cho vic dy v hc cc mn hc khc. Thng qua
hc ton, HS c pht trin t duy nhn nhn s vt, hin tng, cc mi quan h
gia con ngi vi nhau theo quy lut. Nh vy, mn Ton cha ng nhiu tim
nng kch thch s hng th hc tp ca ngi hc.
- Ngoi cc c im chung ca mn Ton, cc PBH mang c im gn gi
thc t, d kch thch s hng th hc tp v vic vn hnh b my hc ca HS
thc hin nhim v hc tp.
2.2. Vn dng quan im s phm tng tc vo thit k mt s bi son trong
chng Php di hnh v php ng dng trong mt phng
2.2.1. Mt s nh hng vn dng quan im s phm tng tc vo dy hc
ni dung Php di hnh v php ng dng trong mt phng
T c im ca chng Php di hnh v php ng dng trong mt phng
v nhng vn l lun ca s phm tng tc, chng ti xin xut mt s nh
hng dy hc chng ny theo QSPTT nh sau:
2.2.1.1. Tng cng vai tr ch o ca ngi hc bng cch khai thc trit vn
kin thc, kinh nghim ngi hc tch lu c

50
Dy hc pht hin v gii quyt vn l mt PPDH c th pht huy c vn
hiu bit, kinh nghim ca HS trong qu trnh dy hc. Trong PPDH ny, ngi dy
to ra tnh hung gi vn , hng dn ngi hc t gic, tch cc, ch ng, sng
to gii quyt vn . gii quyt c vn t ra, ngi hc phi huy ng
c ti a vn kin thc, k nng ca bn thn tch lu c, t chim lnh
tri thc, rn luyn k nng t c mc tiu dy hc ra.
Trong cc hnh thc (cp ) ca PPDH pht hin v gii quyt vn , nu
ngi dy kho lo to ra c nhng tnh hung gi vn v vn dng hnh thc
dy hc m thoi gii quyt vn th hot ng dy hc s c iu kin din ra
nhiu tng tc nht, c bit l tng tc gia ngi dy v ngi hc. Cc tng
tc gia ngi dy v ngi hc, ngi hc v ngi hc, ngi hc vi ti liu,
cc phng tin dy hc din ra mc cao trong sut qu trnh hc. hnh thc
dy hc ny, ngi hc lm vic khng hon ton c lp trong qu trnh hc m c
gi , dn dt ca ngi dy khi cn thit. Phng tin thc hin hnh thc ny
l nhng cu hi (ca thy) v cu tr li - hnh ng p li (ca tr), nu hnh
thc tng tc tt, cu hi c th c t ra t pha ngi hc. Nh vy, hot ng
hi p s gip ngi dy khai thc tt vn kin thc, kinh nghim m ngi hc
thu lm c.
2.2.1.2. Tng cng s tng tc gia ngi hc vi ngi hc, ngi hc vi
ngi dy
Dy hc theo nhm c th to ra v thc hin tt cc tng tc trong tt c cc
bc ca PPDH ny. Trong th hin r nht l s tng tc gia ngi hc vi
ngi hc, ngi hc vi ngi dy. S tng tc gia ngi hc vi ngi hc th
hin r nht trong qu trnh cc nhm tho lun, cc c nhn trao i, hp tc, giao
lu, tranh lun vi nhau; kin ca HS ny c a ra s tc ng n HS khc,
HS khc tc ng tr li bng vic tip thu, b sung hay phn bc nhng kin,
quan im . S tng tc gia ngi hc v ngi dy c th hin r nt nht
trong qu trnh gio vin giao nhim v cho cc nhm v hng dn cc nhm, lp
tho lun v gio vin tng kt.

51
Mt trong nhng bin php mang li hiu qu cao trong qu trnh dy hc l
hng dn HS phng php c SGK, c ti liu tham kho, c trc bi v lm
bi tp y nh, kh nng lm vic nhm, k nng tho lun, k nng trnh by
li gii, l bin php nng cao kh nng t hc ngay c trn lp v t hc nh.
Mun hc tt, hc gii, trc tin ngi hc phi nm c nhng ni dung c bn
trong SGK. V vy, trong qu trnh hc theo nhm, nu ngi dy kt hp s dng
tt vi hnh thc dy hc m thoi gii quyt vn v hng dn ngi hc t
c SGK, ch dn thm mt s ti liu tham kho khc th s tng tc gia ngi
hc vi ngi hc, ngi hc vi ngi dy c tng cng v cht lng dy hc
s t hiu qu cao.
2.2.1.3. Tng cng s tng tc gia ngi hc vi mi trng
Mi trng l yu t khng th thiu trong QSPTT. vn dng quan im ny
vo qu trnh dy hc t hiu qu cao, vi mi bi dy c th, ngi dy cn quan tm
tng cng cc tng tc gia ngi hc vi mi trng, ph hp vi tng iu kin c
th. C th tng cng s tng tc gia ngi hc vi mi trng bng cch:
- S dng hnh nh trc quan. Hnh nh trc quan gip ngi hc d dng lin
h vi thc t cuc sng, do ngi hc s hiu bi hc d dng hn v su hn.
- S dng cng ngh thng tin. Ngy nay, vi s bng n ca cng ngh thng
tin, cc phn mm dy hc v nhng u im ca n gp phn khng nh vo
vic ci thin mi trng dy hc. Nu ngi dy s dng hp l phng tin ny
vo qu trnh dy hc s to hng th cho ngi hc v vic tip cn tri thc i vi
ngi hc tr nn d dng hn, tit kim thi gian trn lp v m bo m quan. V
vy, ngi dy tc ng vo mi trng, mi trng tc ng tr li vi ngi
hc lm cho qu trnh hc c din ra thun li v mang li hiu qu cao hn.
- Vi nhng u im ca cu hi trc nghim khch quan th vic s dng linh
hot cc cu hi trc nghim khch quan v s h tr ca cng ngh thng tin trong
qu trnh dy hc s tng cng c cc tng tc gia ngi hc vi mi trng,
gip qu trnh dy hc mang li hiu qu cao.
- Ngi dy kh c th to ra s thu ht HS vo hot ng hc nu nh gia
ngi hc v ngi dy khng c mi quan h thn thit. Trong qu trnh dy hc

52
nu ngi dy to ra s gn gi, cm thng, tin cy, chia s vi ngi hc, ngi
hc vi ngi hc th mi trng lp hc s tr nn thn thin, ci m, ngi hc
s sn sng tham gia vo cc hot ng hc tp, do qu trnh hc s mang li
hiu qu cao hn...
2.2.2. Mt s bi son trong chng Php di hnh v php ng dng trong
mt phng theo quan im s phm tng tc
Tit 1. M U V PHP BIN HNH, PHP DI HNH
I. MC TIU
1. V kin thc
- Hiu c khi nim v PBH (tng t nh khi nim hm s trn tp );
- Lin h vi nhng PBH hc lp di, ng thi lm quen vi mt s thut ng
m sau ny s s dng.
- Nm c nh ngha tng qut ca PDH v cc tnh cht c bn ca PDH.
2. V k nng
- Phn bit c cc PBH, hai PBH khc nhau khi no?
- Nhn bit c mt quy tc c phi l PBH hay khng?
- Xc nh c nh ca mt im, ca mt hnh qua PBH.
3. V t duy, thi
- Pht trin t duy lgic, t duy hm;
- Lin h vi nhng vn c trong thc t vi PBH;
- C hng th, trch nhim v tch cc pht huy tnh c lp, t gic, sng to, hp tc
trong hc tp.
II. CHUN B CA GIO VIN V HC SINH
1. Gio vin:
- Thng qua trao i vi gio vin b mn, gio vin ch nhim lp v xem xt kt
xp loi v hai mt gio dc ca HS nm trc thm d trnh nhn thc, tm l ca
hc sinh trong lp dy.

53
- Chun b trc mt s hnh v trong bi (hnh 2.2, 2.5, 2.8, 2.11, 2.12) tit kim
thi gian, thc k, phn mu, my chiu a nng, phiu hc tp (s 2, s 3 pht cho
cc nhm tho lun).
2. Hc sinh: c trc bi hc nh, c lin h vi cc PBH hc lp di, chun
b cc dng hc tp (thc k, compa, SGK, v ghi, giy nhp,...).
III. HOT NG TRN LP
1. PHP BIN HNH
H1: Tip cn nh ngha php bin hnh.
GV: lp 8 cc em hc PX trc, PX tm v bit v hnh c tm i xng, trc i
xng, chng hn hnh ch nht, hnh vung,....Em hy cho bit hnh ch nht c tm i
xng l im no, trc i xng l ng thng no?
GV: Gi mt HS ln bng v, cc HS khc th hin cch lm ca mnh trn giy nhp v
so snh bi lm vi bn.
HS: - Nghe, hiu nhim v, suy ngh v tr li cu hi.
- Tr li hng n php i xng tm v i xng trc.
GV: + Cho HS i chiu vi kt qu mnh lm c v nhn xt bi lm ca bn.
+ Chnh xc bi lm ca HS:
- Hnh ch nht c tm i xng l im I giao
ca hai ng cho (hoc giao im ca ng
ni trung im hai cnh i din).
- C 2 trc i xng l: MN, PQ (C th minh
ha bng phn mm Cabri Geometry hoc
Geometers Sketchpat).
A
B
C D
M
N
Q
P
I

Hnh 2.1

54
GV: Trn hnh 2.2, hai im M,
M'
i xng vi nhau qua im I
v hai im
, M N
i xng vi
nhau qua ng thng d. Em hy
cho bit th no l hai im i
xng nhau qua mt im v hai
im i xng nhau qua ng
thng d?
HS: Hng n PX tm v i
xng trc.
A
B
C D
M
N
Q
P
I
d
M
N
M
M'
I

Hnh 2.2
HTP1: Xc nh nh ca php i xng tm.
GV: - Chia nhm, mi nhm t 4 n 6 HS, HD cc nhm tho lun.
- Chiu ni dung cn tho lun ln phng (hoc treo bng ph).
Phiu hc tp s 1: Cho im I, vi mi im
M, N, P bt k (hnh 2.3), em hy v cc im
, , M N P ' ' '
tng ng i xng vi M, N, P qua
im I. Hy trnh nu cch v ca em?
A
B
C D
M
N
Q
P
I
d
M
N
M
M'
I
M
N P
I

Hnh 2.3
HS: i din nhm trnh by kin ca nhm, pht biu kin ca c nhn nu c.
Gi : Em c th v c bao nhiu im
M'
i xng vi M qua I? Cc im M, I
v
M'
c mi lin h g vi nhau? Tng t vi
cc im cn li?
HS: V c mt im
M'
v I l trung im
ca on thng
MM'
.
HS: i din mt nhm bo co v nghe kin
ca cc nhm khc b sung, tranh lun, chnh
sa kt qu ca nhm mnh. A
B
C D
M
N
Q
P
I
d
M
N
M
M'
I
M
N P
I
M'
N'
P'

Hnh 2.4
GV: Chnh xc ni dung kin thc, ng vin, khen thng kt qu HS t c.

55

HTP2: Hnh thnh nh ngha PBH.
GV: Cch v chng ta va trnh by gi l mt quy tc xc nh im. Quy tc cho tng
ng vi mi im M xc nh c duy nht mt im
M'
gi l mt PBH. Vy, em hy
cho bit khi nim PBH tng t vi khi nim no trong i s? Em hy pht biu khi
nim ?
HS: Tng t khi nim hm s, quy tc
: , x y f a
t tng ng vi mi
xe

vi mt v ch mt
ye
l mt hm s cho bi cng thc y = f(x).
GV: Quy tc gi l mt hm s xc nh trn tp s thc . Nu ta thay s thc bng
im, tp s thc bi mt phng th ta c khi nim mi, khi nim v PBH trong
mt phng. Hy pht biu nh ngha PBH trong mt phng theo suy ngh ca em?
HS: Pht biu nh ngha theo cch hiu ca bn thn.
GV: Chnh xc hng pht biu ca HS. Nu nh ngha PBH.
nh ngha: Php bin hnh (trong mt phng) l mt quy tc ng vi mi im M
thuc mt phng, xc nh c mt im duy nht
M'
thuc mt phng y. im
M'
gi
l nh ca im M qua php bin hnh .
H2: Hot ng ngn ng.
2. K hiu v thut ng
GV: Nu khi nim PBH th hin dng k hiu.
K hiu f l mt PBH no v
M'
l nh ca im M qua f th ta vit
M = f(M) '
hoc
f(M) = M'
. Khi ta cn ni PBH f bin im M thnh im
M'
v k hiu l
f : M M'
.
Vi mi hnh
H
, gi
' H
l hnh gm cc im
M = f(M) '
, trong
M eH
, l nh ca
H
qua PBH f , tc l
: f ' H H
v vit
' H H = f( )
.
H3: Nhn dng PBH.

56
GV pht phiu hc tp cho cc nhm v hng dn HS in theo yu cu.
Phiu hc tp s 2: Hy cho bit trong cc quy tc sau y, quy tc no l PBH?
d
M
M' M
M'
d
M
f1
f2
f3

Hnh 2.5
Hy trnh by kin ca mnh bng cch tr li r mt trong hai la chn l (hoc khng
l) PBH v gii thch r ti sao ?
a) f
1
.PBH, v
b) f
2
. PBH, v
c) f
3
. PBH, v
Trong : + f
1
l quy tc xc nh hnh chiu ca mt im trn mt phng.
+ f
2
l quy tc tng ng vi mt im M cho trc xc nh im
M'
sao cho
MM'
bng
mt vect cho trc.
+ f
3
l quy tc xc nh mt im c hnh chiu l im M trn mt ng thng d cho
trc.
- HS tho lun nhm.
- Trong qu trnh HS lm vic theo nhm, GV c th gi :
+ Vi f
1
:
MM'
quan h vi d nh th no? (
MM d '
)
+ Vi f
2
: Hy so snh
MM'
vi
u
? (
MM'
=
u
).
+ Vi f
3
: M v
M'
c mi quan h vi nhau nh th no? (
M M'
)
+ C bao nhiu im
M'
c xc nh tho mn mi iu kin trn?
GV: Trong khi nim PBH cc em cn ch n thut ng (cm t) no nht?
Sau khi cc nhm tho lun xong, GV tng kt H2:

57
Tm li f
1
, f
2
, f
3
u l cc PBH v vi mi im M ta ch xc nh c mt im
M'
duy nht, trong f
1
gi l php chiu vung gc ln ng thng d, f
2
gi l PTT
theo
u
, f
3
gi l php ng nht. V vy, trong nh ngha PBH ta cn ch n cm t
xc nh c mt im duy nht.
H4: Vn dng nh ngha PBH.
1) Hy v mt ng trn v ng thng d ri v nh ca ng trn qua php
chiu ln d ?
2) Hy v mt vect
u
v mt
ABC A
ri ln lt v nh
, , A B C ' ' '
ca cc nh A, B, C
qua PTT theo
u
. C nhn xt g v hai tam gic
ABC A
v
ABC ' ' ' A
?
GV hng dn cc nhm tho lun theo ni dung ghi trong phiu hc tp:
Phiu hc tp s 3: 1. V hai tip tuyn ca ng trn (O; R) vung gc vi mt ng
thng d cho trc v ln lt ct d ti A v B. Khi , nh ca ng trn qua php chiu
ln d l..? M t bng hnh v?
2. So snh cc vect
, , AA BB CC ' ' '
vi
u
ta c kt qu:...........................................
M t bng hnh v?
HS: Tho lun nhm.
GV: Gi cu tr li:
1. nh ca ng trn qua php chiu ln d l on thng AB.
2.
ABC A
=
ABC ' ' ' A
.
HS: Bo co kt qu tho lun v tham gia tranh lun.
GV: - Chnh xc ni dung kin thc, nh gi kt qu HS t c.
- C th s dng phn mm (Cabri Geometry hoc Geometers Sketchpat) m t.

58
O
d
A B
A
B C
M
M'
A'
B'
C'
A
B
I
B'
A'
a)
A
B
I
I'
b)
A
B
I
I'
/
/
//
//
_
_
A
B
B'
c)
e)

Hnh 2.6
GV: Nu tip yu cu (chiu ln phng hoc treo bng ph ni dung cu hi):
1. Hy nu mt v d ca PBH c th l php ng nht.
2. Cho mt on thng AB v mt im I nm ngoi on thng . Hy ch ra:
a) nh ca on thng AB qua php i xng tm I?
b) nh ca im I qua PTT theo
AB
?
c) nh ca im I qua php i xng trc AB ?
d) nh ca im A qua PTT theo
AB
?
e) nh ca im B qua PTT theo
AB
?
GV: Giao cho 5 nhm thc hin cc yu cu: Nhm 1: 1) v 2.a); nhm 2: 1) v 2.b);
nhm 3: 1) v 2.c); nhm 4: 1) v 2.d); nhm 5: 1) v 2.e).
HS: Cc nhm tho lun.
GV c th gi : 1.
I
(I) = I,
d
(M) = M (
M d e
),....
2.a) Nu
I AB e
th
I
:
A A
AB A B
B B
'
' ' =
'
, do
A B ' '
=
I
(AB) (Nu
I AB e
th
I
(AB) = AB);
b)
( )
AB
T I I' =
sao cho
AB II' =
(
AB
T
: Php tnh tin theo
AB
);
c)
AB
(I) = I, sao cho AB l ng trung trc ca II;
d)
( )
AB
T A A =
;
e)
( )
AB
T B B' =
, sao cho
AB BB' =
.
- HS bo co kt qu.
- Gio vin chnh xc kt qu, cng b kt qu thi ua gia cc nhm.

59
O
d
A B
A
B C
M
M'
A'
B'
C'
A
B
I
B'
A'
a)
A
B
I
I'
b)
A
B
I
I'
/
/
//
//
_
_
A
B
B'
c)
e)

Hnh 2.7
(C th minh ho bng phn mm Cabri Geometry hoc Geometers Sketchpat).
GV: Hy tm tt nhng ni dung chnh trong bi hc?
1. Php bin hnh (trong mt phng) l mt quy tc ng vi mi im M thuc mt
phng, xc nh c mt im duy nht
M'
thuc mt phng y. im
M'
gi l nh
ca im M qua PBH .
Nu
( ; ) M x y ' ' '
l nh ca im M(x; y) qua PBH f th
( ; ) ( ; ) f x y x y ' ' =
.
2. Vi mi hnh
H
, ta gi
' H
l hnh gm cc im
M = f(M) '
, trong
M eH
, l nh
ca
H
qua PBH f , tc l
: f ' H H
v vit
' H H = f( )
.
GV: Hy v nh
, M N ' '
ca hai im M, N qua cc PBH sau:
d
M
v
N
M
f1
f2
f3
d
N
M
N

Hnh 2.8a
GV: Trong ba PBH trn, PBH no bo ton khong cch gia hai im?
HS: Tr li theo hng ch c PBH f
2
v f
3
l bo ton khong cch gia hai im.

60
d
M
v
N
M
f1
f2
f3
d
N
M
N
M'
N'
M'
N'
N'
M'

Hnh 2.8b
GV: - Chnh xc kin thc cho HS.
- Nh vy, c PBH khng lm thay i khong cch ca hai im v c PBH lm
thay i khong cch ca hai im. PBH khng lm thay i khong cch ca hai im
c gi l PDH. T ta c nh ngha:
2. PHP DI HNH
nh ngha: PDH l PBH khng lm thay i khong cch ca hai im bt k.
GV: Em hy ly v d v mt PDH trong thc t?
HS: Ta di mt ci thc k (hp phn) trn mt phng th kch thc ca n khng thay
i,...
GV: PTT, php chiu ln ng thng, php ng nht m ta c bit bi hc trc
c phi l PDH khng?
HS: L PDH.
H5: Pht hin cc tnh cht ca PDH.
GV: Trong hnh hc, nhng hnh m chng
ta thng gp nht l ng thng, tam
gic, ng trn. Ta xt xem nh ca
chng qua mt PDH nh th no?
d
M
N
M
N
v
M
N
d
f1
f2
f3
Hnh 2
d
d'
A
A'
B'
E'
B
E

Hnh 2.9
GV: Cho ng thng d i qua hai im A, B. Gi
, A B ' '
l nh ca A, B qua mt PDH f
no . Xt xem vi mi im M trn d th nh
M'
ca n c tnh cht g?

61
Gi : Da vo nh ngha PDH kho st.
GV: Nu k hiu
{ } d M =
th
{ } M'
l g?
HS: Hng HS n tr li l ng thng d.
GV: Cho ng trn (C) = (I; R) v
im M thuc ng trn. Gi
, I M ' '
l
nh ca I, M qua mt PBH f no . Nu
k hiu
( ) { } / C M IM R = =
th tp hp
{ } M'
l g? (Hnh 2.10)
I
M
R
M'
I'
Hnh 2.10
GV: Gi s
, , A B C ' ' '
l nh ca A, B, C qua
mt PDH no (hnh 2.11). Hy so snh
hai tam gic
ABC ' ' '
v ABC? (S dng
nh ngha PDH).
GV: Nhng suy lun ny cho ta kt qu g?
Em hy pht biu iu ?
HS: Hng n cc tnh cht ca PDH.
I
M
I
M
R
B
A
C
A'
B'
C'
O
A
D
C B
F E
A
B
O

Hnh 2.11
GV: T cc kt qu trn, ta c cc tnh cht ca PDH (chiu ln phng):
nh l: PDH bin ba im thng hng thnh ba im thng hng v khng lm thay i
th t ba im , bin ng thng thnh ng thng, bin tia thnh tia, bin on
thng thnh on thng bng n, bin tam gic thnh tam gic bng n, bin ng trn
thnh ng trn c cng bn knh, bin gc thnh gc bng n.
GV: Hy th hin nh l trn di dng k hiu ton hc?
H6: Cng c ton bi.
- CH1: Em hy cho bit nhng ni dung chnh c hc trong bi hc ny?
- CH2: Nu cch dng nh ca mt im, mt on thng, mt tam gic qua mt PTT?
Hy la chn phng n tr li ng trong cc cu hi sau:
Cu 1: Trong cc quy tc sau y, quy tc no khng l PBH.

62
a) Php i xng tm ; b) Php i xng trc ;
c) Quy tc bin mi im M thnh im
M'
sao cho
MM v ' =
(
v
cho trc);
d) Quy tc bin mi im M thnh im
M'
sao cho
// MM d '
(d cho trc).
Cu 2: Quy tc no sau y khng phi l PBH?
a) f(x; y) = (x; y); b) f(x; y) = (x ; - y) ;
c)
1
( ; ) ( ; ) f x y x
y
=
; d) f(x ; y) = (2x 1 ; y - 3).
Cu 3: PBH no sau y bo ton khong cch gia hai im?
a) f(x; y) = (x + 2; y - 3); b) f(x; y) = (x - 1; 2y) ;
c) f(x; y) = (2x; y - 3) ; d) f(x; y) = (3x; 2y).
Hng dn t hc: V nh cc em hc k bi, c trc bi PTT.

Tit 2. PHP TNH TIN
I. MC TIU

1. V kin thc
- Gip HS nm c nh ngha v cc tnh cht, BTT ca PTT, bit cch dng nh
ca mt hnh n gin qua PTT.
- Bit p dng PTT tm li gii ca mt s bi ton.
2. V k nng
- Dng nh ca mt im, mt on thng, mt tam gic, mt ng trn qua mt
PTT.
- Xc nh c vect tnh tin khi cho trc to nh v nh qua PTT .
- Nhn bit c mt hnh
' H
l nh ca hnh
H
qua mt PTT no .
- Bit vn dng kin thc v cc php ton vect trong chng minh tnh cht bo ton
khong cch gia hai im ca PTT.
3. V t duy, thi
- Bit quy l v quen, pht trin t duy lgic.

63
- Tch cc trong cc hot ng tng tc, pht hin v chim lnh tri thc.
- Bit c mt s ng dng ca PTT trong thc tin.
1. GV: Dng c dy hc (thc k, phn trng, phn mu), bng ph (cho cc nhm
ghi kt qu tho lun H5), chun b trc mt s hnh v (2.10, 2.11b, 2.12a), computer
v projector.
2. HS: dng hc tp, c trc bi hc nh, lin h vi cc PBH hc.
III. HOT NG TRN LP
H1: Kim tra bi c gii thiu bi hc mi.
GV: - Em hy nu nh ngha PBH trong mt phng?
- Trong mt phng cho
v
. Quy tc t tng ng vi mi im M trn mt phng vi
mt im
M'
sao cho
v MM' =
c l PBH khng? V sao?
HS: Tr li cu hi.
GV: - Yu cu HS khc nhn xt cu tr li ca bn v nu kin b sung nu c.
- Nhn xt v chnh xc ho kin thc, nh gi v cho im HS.
- Quy tc cho tng ng trong cu hi trn l mt PBH, php c tn gi l g v c
tnh cht nh th no?
HS: Pht hin vn nhn thc.

H2: Pht hin v vn dng nh ngha php tnh tin.
HTP1: Pht hin nh ngha PTT.
GV: Quy tc tng ng trn l PBH, ngi ta gi l PTT. Em c th pht biu khi
nim PTT?
HS: Pht biu khi nim theo cch hiu ca mnh.
1. nh ngha
GV: Cho HS c nh ngha trong SGK, trang 5, phn nh ngha.
a) nh ngha:
:
u
T M M MM u ' ' =
(
u
l vect tnh tin).

64
GV: T nh ngha v PTT, em hy pht biu iu nhn bit c?
HS: Tr li hng n quy tc tng ng v cch xc nh nh ca mt im qua mt
PTT.
GV: Gi HS nu li c quy tc tng ng v cch xc nh nh ca mt im qua
mt PTT.
HTP2: Hnh thnh k nng dng nh ca mt im qua mt PTT.
b) Dng nh ca ba im M, N, P bt k qua PTT theo
v
cho trc.
GV: Cho HS dng nh ca mi im qua
v
T
v pht biu cch dng.
HS: - Dng nh ca ba im M, N, P bt k qua
v
T
,
v
l vect cho trc.
- M t cch dng nh ca mt im qua mt PTT theo mt vect
v
cho trc.
GV: - Cho lp nhn xt v b sung cch
dng (nu c).
- Chnh xc cch dng, c th dng
my chiu v phn mm Cabri Geometry
hoc Geometers Sketchpat (hoc s dng
bng ph) minh ho.
v
M
N
P
N'
P'
M'

Hnh 2.8
HS: Quan st v nhn bit cch dng nh ca mt im v mt hnh qua mt PTT theo
mt vect cho trc.
GV: Php ng nht c phi l PTT khng ?
HS: Hng n nh ngha v tr li: Php ng nht l PTT theo vect
0 u =
.
H3: Pht hin v vn dng cc tnh cht ca php tnh tin.
2. Cc tnh cht ca php tnh tin.
HTP1: Pht hin v vn dng nh l 1.
GV: - Da vo hnh 2.8, em hy nhn xt v cc vect:
, , MM NN PP ' ' '
?
- So snh cc cp vect:
MN
v
MN ' '
;
NP
v
NP ' '
;
MP
v
MP ' '
? Hy nhn xt v
di cc cp vect trn?

65
HS: V
MM NN PP v ' ' ' = = =
nn
MN MN ' ' =
,
NP NP ' ' =
,
MP MP' ' =
v
MN MN ' ' =
,
NP NP ' ' =
,
MP MP' ' =
.
GV: - Em hy pht biu kt qu trn vi hai im M, N?
- Cho HS c nh l 1, SGK, trang 6 v ghi li di dng k hiu.

GV: Cho HS trnh by v iu nhn bit c t nh l 1 v cho HS ghi nh.
Ghi nh : PTT khng lm thay i (bo ton) khong cch gia hai im bt k.
GV: Dng nh ca on thng AB,
ABC A
qua PTT theo vect
MM v ' =
cho trc?
HS: Dng nh ca on thng
AB,
ABC A
qua PTT theo vect
v
.
GV: Dng my chiu minh ho
bng phn mm Cabri Geometry
hoc Geometers Sketchpat .
HS: Quan st, nhn bit cch dng.
HTP2: Pht hin v chng minh
tnh cht 2.
O
d
A
B
A
B C
M
M'
A'
B'
C'
A
B
I
B'
A'
a)
A
B
I
I'
b)
A
B
I
I'
/
/
//
//
_
_
A
B
B'
c)
e)

Hnh 2.9
GV: Khi ba im A, B, C thng hng (hnh 2.8) v gi s B nm gia hai im A, C, v
nh ca chng qua PTT theo vect
u
ta s c kt qu g?
HS: V nh v nhn xt tnh cht ca nh.
GV: T ta c kt qu.
b) nh l 2: PTT bin ba im thng hng thnh ba im thng hng v khng lm thay
i th t ca ba im thng hng.
GV: Gi chng minh nh l: ng thc no biu din ba im thng hng? So snh
A B ' '
v AB,
BC ' '
v BC,
A C ' '
v AC? Chng minh:
A B ' '
+
BC ' '
=
A C ' '
?
HS: + Ba im A, B, C thng hng, B nm gia A v C
AB BC AC + =

a) nh l 1:
v
T
:
M M
MN MN
N N
'
' ' =
'
.

66
+ Theo nh l 1, ta c:
A B ' '
= AB,
BC ' '
= BC,
A C ' '
= AC, suy ra iu phi chng minh.
GV: Qua nh l ny, em hy pht biu iu nhn bit c?
HS: Trnh by iu nhn bit c t nh l 2.
GV: V th cc em cn lu .
Ghi nh: PTT khng lm thay i th t ca ba im thng hng.
HTP3: Cng c tnh cht 2, pht hin h qu ca PTT.
GV: Da vo vic dng nh qua mt PTT phn trn, em hy nhn xt v nh ca mt
on thng, mt ng thng, mt tam gic qua PTT?
HS: Trnh by nhn xt ca mnh.
GV: Yu cu HS c SGK, trang 6, phn h qu v ghi li di dng k hiu.
c) H qu (SGK, trang 6):
u
T
:
(// )
( )
( )
( ; ) ( ; )
( )
a a a
Ot Ot
MN MN MN
ABC A B C ABC
O R O R
o o o
' v
'
' ' =
' ' ' A A = A
'
' =

GV: Yu cu HS pht biu iu nhn bit c. (Suy t tnh cht 1).
H 4: Pht hin v vn dng BTT ca PTT.
GV: Vi h to Oxy, cho M(x;y),
( ; ) M x y ' ' '
,
( ; ) u a b =
,
( ; ) v a b ' ' =
. Vit to ca:
?, ?, . = ? ( ), ?, ? MM u v k u k u v u ' = = e = =

HS: Ti to li tri thc, tr li cc cu hi trn.
GV: Chnh xc kin thc v cho HS ghi nh.
3. BTT ca PTT:
a) Trong h trc to Oxy, nu M(x;y),
( ; ) M x y ' ' '
,
( ; ) u a b =
,
( ; ) v a b ' ' =

th:
( ; ) MM x x y y ' ' ' =
,
( ; ) u v a a b b ' ' =
,
. = (kx; ky)( ) k u k e
,

67

,
a a
u v
b b
' =
=

' =

2 2
u a b = +
.
GV: S dng hnh v 3 (SGK, trang 6). Cho M(x;y),
( ; ) M x y ' ' '
,
( ; ) u a b =
, bit
:
u
T M M'
. Hy nhn xt v
MM'
v
u
? Biu din
, x y ' '
theo x, y, a, b?
HS:
x x a
MM u
y y b
' =
' =

' =

x x a
y y b
' = +

' = +

b)BTT ca PTT: Trong mt phng vi h to
Oxy, cho
( ; ) u a b =
v
:
u
T M M'
, vi M(x;y),
( ; ) M x y ' ' '
. Khi :
x x a
y y b
' = +
' = +
(1)
((1) gi l BTT ca PTT theo
( ; ) u a b =
).
GV: Hy gii thch v sao ta c cng thc(1)?
HS: T
( ; ) MM x x y y ' ' ' =
,
( ; ) u a b =
,
MM u ' =
suy ra cng thc (1).
O
1
1
u
M
M'
y
x

Hnh 2.10
GV: Hng dn HS ghi nh cch xy dng BTT (1). Nu v d:
V d: Trong mt phng vi h to Oxy cho ng thng d: 3x 2y 5 = 0. Hy vit
phng trnh ng thng
d'
l nh ca d qua PTT theo vect
(1; 2) u =
.
HS: Hng n s dng BTT (1) gii.
GV: BTT ca PTT ny l g?
HS: Trao i, tho lun tm li gii, trnh by li gii.
GV: - Lm trng ti cho HS trnh by li gii v tranh lun v li gii.
- Nhn xt, chnh xc li gii v ng vin khch l HS c li gii tt.
Gii: Gi
( ; ) M x y d e
v
( )
u
M T M ' =
,
M d ' ' e
th BTT ca PTT
1
2
x x
y y
' = +
' =
hay
1
2
x x
y y
' =
' = +
. V
( ; ) M x y d e
nn
3( 1) 2( 2) 5 0 x y ' ' + =
hay
3 2 12 0 x y ' ' =
.

68
Vy
d'
c phng trnh: 3x 2y 12 = 0.
H5: Vn dng PTT gii ton.
GV: - Nu bi ton v yu cu HS tm tt ni dung bi ton.
- Chia lp thnh 4 nhm, cc nhm cng tho lun gii bi ton.
Bi ton 1:

GT
. B, C c nh
( ; ) O R e

. A thay i trn
( ; ) O R

KL H nm trn ng trn c nh.
GV gi HS gii (nu cn thit):
- C cc kh nng no xy ra i vi on
thng BC?
O
B C
A
B'
H
O
B
C
A
B'
H
Hnh 2.11a
- Khi BC l ng knh ca
( ; ) O R
th H v tr no?
- Khi BC khng l ng knh ca
( ; ) O R
, hy so snh
AH
v
B C '
?
- T cc trng hp xt, hy kt lun bi ton?
HS: Khm ph li gii theo hng:
- BC l ng knh v khng phi l ng knh ca
( ; ) O R
.
- Khi BC l ng knh ca
( ; ) O R
th
H A
.
- T gic
ABCH '
l hnh bnh hnh nn
AH
=
B C '
.
- Kt lun: Khi A thay i trn ng trn
( ; ) ( ; )
B C
O R T O R
'
' =
.
- Mt nhm trnh by kt qu tho lun ca nhm mnh, cc nhm khc tham gia tranh
lun, gp kin b sung hoc trnh by hng gii khc.
- Trnh by li gii.

Li gii: Nu BC l ng knh ca
( ; ) O R
th trc tm H ca
ABC A
trng vi nh A.
Vy H nm trn ng trn
( ; ) O R
c nh.
Nu BC khng phi l ng knh, v ng knh
BB'
ca ng trn. Khi t gic

69
ABCH '
l hnh bnh hnh nn
AH
=
B C '
(c nh), tc l
:
B C
T A H
'

nn khi A thay i
trn
( ; ) O R
th trc tm H lun nm trn ng trn c nh l nh ca ng trn
( ; ) ( ; )
B C
O R T O R
'
' =
.
- GV chnh xc li gii ca cc nhm.
- Minh ho bng phn mm Cabri
Geometry hoc Geometers Sketchpat.
GV: Nu bi ton 2 v yu cu HS tm tt
ni dung bi ton.
O
B C
A
B'
H O
B C
A
B'
H
Hnh 2.11b
H6. Cng c: Em hy nhc li nhng ni dung chnh hc trong gi hc ny?
HS: Nhc li ni dung chnh, HS khc b sung hon thin cu tr li.
GV: Chnh xc ni dung kin thc v yu cu HS ghi nh.
Hng dn t hc: v nh cc em hc k ni dung l thuyt hc, c trc 3. Php i
xng trc v lm bi tp sau: 1, 2, 3, 4, 5, 6 (SGK trang 9).

Tit 3. PHP I XNG TRC
I. MC TIU
1. V kin thc
- Gip HS nm c nh ngha ca php i xng trc v bit rng php i xng
trc l mt PDH, do n c cc tnh cht ca PDH.
- Bit cch dng nh ca mt hnh n gin qua php i xng trc.
- Nhn bit nhng hnh n gin c trc i xng v xc nh c trc i xng ca
hnh .
- Bit p dng php i xng trc tm li gii ca mt s bi ton.
2. V k nng

70
- Dng nh ca mt im, mt on thng, mt tam gic, mt ng trn qua PX
trc.
- Xc nh c hai php i xng trc khc nhau khi no?
- Nhn bit c mt hnh
' H
l nh ca hnh
H
qua mt PX trc no .
- Xc nh c trc i xng ca mt hnh.
3. V t duy, thi
- Bit quy l v quen, pht trin tu duy hm v suy lun lgic.
- Tch cc trong cc hot ng, tng tc, pht hin v chim lnh tri thc.
- Bit c mt s ng dng ca PTT trong thc tin.
1. GV: Chun b trc mt s hnh v trong bi (hnh 2.21, 2.23, 2.25, 2.26, ) tit
kim thi gian, thc k, phn mu, my tnh, my chiu a nng, phiu hc tp.
2. HS: c trc bi hc nh, c lin h vi cc PBH hc lp di.
III. HOT NG TRN LP
H1: Kim tra bi c, gii thiu bi hc mi
GV: Gi hai HS ln bng v hnh v tr li cc cu hi sau:
Cu hi 1: Cho im M v ng thng d.
a) Hy xc nh hnh chiu I ca M trn d?
b) Tnh tin im I theo vect
MI
ta c im no?
HS: Tr li hng n khi nim php i xng trc.
Cu hi 2: Trng hp
M d e
, gi
( )
MI
M =T M '
.
a) Tm mi lin h gia M,
M'
v d?
b) Nu tnh tin im
M'
theo vect
2MI
ta c im no?
HS: Tr li hng n khi nim ca php i xng trc.
GV: - Yu cu HS khc nhn xt cu tr li ca bn v cho kin b sung nu c.
- Chnh xc cu tr li cho HS.

71
H2: Pht hin nh ngha php i xng trc.
GV: Hai im M v
M'
xc nh nh trn c nhng mi lin
h no c bit vi nhau?
HS: Ch ra cc thuc tnh ca ba im M, I,
M'
v d.
GV: Em hy pht biu nh ngha hai im i xng vi nhau
qua ng thng d m cc em c hc lp 8?
HS: Pht biu nh ngha theo chng trnh lp 8.
I
d
M
M'

Hnh 2.20
GV: Hai im M v
M'
xc nh nh trn c gi l hai im i xng vi nhau qua d,
em hy nu nh ngha hai im i xng vi nhau qua mt ng thng?
HS: Nu nh ngha theo cch hiu ca mnh.
GV: - Cho HS khc nhn xt v b sung (nu c).
- lp 11, ta pht biu nh sau.
1. nh ngha: Php i xng qua ng thng d l PBH bin mi im M thnh im
M'
i xng vi M qua d.
- Php i xng qua ng thng d thng c k hiu l
d
.
- Php i xng qua ng thng d cn c gi n gin l php i xng trc.
- ng thng d gi l trc ca php i xng, hay n gin l trc i xng.
GV:
d
(M) =
M'
th
d
(
M'
) = ?
HS:
d
(
M'
) = M.
GV: Nu cu hi 1 v 2, SGK, trang 10 HS tr li.
CH1: Qua php i xng trc
d
, nhng im no bin thnh chnh n?
GV: Cho HS tr li, ri chnh xc cu tr li.
HS: Qua PX trc
d
, nhng im trn d bin thnh chnh n.
CH2: Nu
d
:
M M'
th
d
(
M'
) =? Nu
d
(
H
)=
' H
th
d
(
' H
) =?
HS:
d
(
M'
) = M,
d
(
' H
) =
H
.
GV: - iu kin mt PX trc hon ton c xc nh l g?
- Em hy nu mt s v d trong thc t v PX trc?
HS: - PX trc hon ton c xc nh khi bit trc i xng ca n.
- C th nu hai na bn c tng, hai cnh ca (ca b ca t),...

72
H3: Pht hin, chng minh v vn dng tnh cht ca php i xng trc.
GV: Hnh v 2.21: Hai tam gic i xng vi nhau qua ng thng d v hai ng trn
(O) v (
O'
) i xng nhau qua d, ta cng c th ni:
d
(
ABC A
) =
ABC ' ' ' A
v
d
(O) =
(
O'
). Em c nhn xt g v di cc cnh tng ng ca
ABC A
v
ABC ' ' ' A
?
B'
A'
C'
B
A
C
d
O O'
d

Hnh 2.21
HS:
, , AB AB BC BC CA CA ' ' ' ' ' ' = = =
.
GV: - Vy phi chng php i xng trc l PDH?
Ta hy xt bi ton sau: Trong mt phng cho ng thng d v hai im M, N tu . Gi
M'
=
d
(M),
N'
=
d
(N). So snh di cc on thng MN v
MN ' '
?
d
d
M
N
M'
N'
M
N
M'
N'
// //
/ /
// //

/ /
I
J
I
J
O
a) b)
Hnh 2.22

- Cho HS hon thnh phiu hc tp theo ni dung sau:
Phiu hc tp s 1: so snh di hai on thng MN v
MN ' '
. Em hy lm theo

73
hng dn sau: Biu din
, MN MN ' '
theo
IJ
:

2
2
2
2
..............................................
.............................................
...........................................
..........
MN MN
MN
MN
MN MN
= =
' ' =
' ' ' ' = = .................................

Kt lun: MN v
MN ' '
: .................................... Cch lm khc ca em (nu c)?
Gi :
MN MN ' ' =
v
, MN MI IJ JN MN MI IJ JN ' ' ' ' = + + = + +
, do:
, ' MM a

' NN a
, I l trung im ca
MM'
, J l trung im ca
NN'
, suy ra MN =
MN ' '
.
Cch khc: Ly hai im
( ) ;
M M
M x y
v
( ; )
N N
N x y
,
M'
=
a
(M),
N'
=
a
(N), vi a
l Ox (hoc Oy) th
( ) ;
M M
M x y '
v
( ; )
N N
N x y '
, suy ra MN =
MN ' '
.
HS: - i din mt n hai nhm trnh by
kt qu. Cc nhm khc ghi li kin bo
co, ng gp kin b sung.
1
1
O = _
M
N
M'
N'
= _
a
Hnh 2.23
- iu chnh kt qu ca nhm mnh
GV: - Chnh xc kt qu v ng vin, khen thng nhm c thnh tch tt.
- T kt qu trn em rt ra c kt lun g?
- Nh vy, php i xng trc bo ton khong cch gia hai im bt k.
2. nh l: Php i xng trc l mt php di hnh.
c bit:
+
Oy
:
( ; ) ( ; )
x x
M x y M x y
y y
' =
' ' '
' =

+
Ox
:
( ; ) ( ; )
x x
N x y N x y
y y
' =
' ' '
' =

GV: Em hy nu iu nhn bit c t
nh l?
Hnh 2.24
O
1
1 N
N'
M M'
// //
_
_

HS: Pht biu iu nhn bit c.

74
GV: Php i xng trc l PDH nn n c y tnh cht ca PDH. Cho HS nu li cc
tnh cht ny.
H qu: PX trc bin ba im thng hng thnh ba im thng hng v khng lm thay
i th t ba im , bin ng thng thnh ng thng, bin tia thnh tia, bin on
thng thnh on thng bng n, bin tam gic thnh tam gic bng n, bin ng trn
thnh ng trn c cng bn knh, bin gc thnh gc bng n.
GV: Hy pht biu h qu trn di dng k hiu?
H4: Tip cn nh ngha trc i xng ca mt hnh.
3. Trc i xng ca mt hnh
GV: Cho hnh thang cn ABCD, hai y l AB
v CD. V ng trung trc d ca y AB.
Tm nh ca cc nh v cc cnh ca hnh
thang qua
d
(hnh 2.23). nh ca hnh
thang cho trong PX trc d l hnh no?
HS: Suy ngh, tho lun tr li cu hi:
Hnh 2.25
D C
A B
d
// //

d
: AB
AB, CD
CD, AD
BD, BD
AD. Do
d
: ABCD
ABCD.
GV: ng thng d gi l trc i xng ca hnh thang.
GV: Em hy quan st cc ch ci sau y (mi ch ci l mt hnh):
A B C P Q R
Ba hnh u c tnh cn xng v mi hnh c th tm c mt ng thng sao cho
PX qua ng thng bin hnh y thnh chnh n. Cc ng thng gi l trc i
xng ca mi hnh. Cc hnh cn li khng cn xng v chng khng c nhng ng
thng nh vy.
GV: Qua cc v d nu em hy nh ngha trc i xng ca mt hnh?
HS: Nu nh ngha theo cch hiu ca mnh.
GV nu nh ngha:
nh ngha 2: ng thng d gi l trc i xng ca hnh
H
nu php i xng
trc
d
bin
H
thnh chnh n, tc l:
d
(
H
) =
H
.
Mt hnh c th c mt hay nhiu trc i xng v c th khng c trc i xng no.

75
GV: Trong cc hnh sau, hnh no c trc i xng v c my trc? (Mi ch l mt hnh):
A B C D E G H I K L M N

Hnh 2.26
4. p dng
H5: p dng cc tnh cht ca php i xng trc.
GV: - Yu cu mt HS c ni dung trang 12 v xem hnh 8, SGK.
- Ton hc ho tnh hung:
Cho hai im A v B nm v mt pha
ca ng thng d (hnh 2.24).
Hy xc nh im M trn d sao cho
AM + MB b nht.
Hnh 2.27a
D C
A B
d
// //
A
B
M
d

GV: Nu hai im A, B nm v hai pha ca ng thng d th li gii bi ton trn rt n
gin. Trong trng hp , im M cn tm l im no?
GV: - Khi em th ni A vi B,
AB c ct d khng?
- im
I AB d =
c g c
bit?
Hnh 2.27b
D C
A B
d
// //
A
B
M
d
A
B
M
I d

HS: Gi
I d AB AM MB AB AI IA M I = + > = +
.
GV: Khi A, B nm v mt pha ca d. Hy gii bi ton?
Gi : - V
A'
i xng vi A qua d?
- Xc nh im I?

a) b) c) d)

76
HS: Gi
A'
l im i xng vi A qua d,
vi mi im M trn d ta c:
AM MB A M MB A B ' ' + = + >
, suy ra
AM + MB b nht bng
A B '
, t c khi
v ch khi
M I
.
D C
A B
d
// //
A
B
M
d
A
B
M
I d
d
B
M I
A'
A
=
=
_
_

Hnh 2.27c
GV t chc cho HS trnh by li gii ca mnh trc lp v chnh xc li gii cho HS.
H6: Cng c ton bi.
CH1: Em hy cho bit nhng ni dung chnh c hc trong bi hc ny?
CH2: Nu cch dng nh ca mt im, mt on thng, mt tam gic qua mt php i
xng trc?
Hng dn t hc: V nh cc em hc k bi, lm bi tp 7, 8, 9, 10, 11 (SGK trang 13,
14).

Tit 4. BI TP
I. MC TIU
1. V kin thc
Vn dng c nh ngha, cc tnh cht ca PBH, PTT v php i xng trc vo
gii mt s bi tp.
2. V k nng
- Xc nh nh ca mt s hnh c bn qua PTT v php i xng trc.
- Xc nh c to ca cc yu t cn li khi cho trc hai trong ba yu t l trc
i xng (vect tnh tin), to im
( ; ) M x y
v to im
( ; ) M x y ' ' '
l nh ca im
M qua php i xng trc.
3. V t duy, thi
- Pht trin t duy lgic, t duy hm, bit quy l v quen;
- C ng c v thi hc tp ng n.
1. GV: Chun b phiu hc tp, my tnh, my chiu a nng, thc k, compa.
2. HS: Hc v lm bi tp nh, chun b dng hc tp.

77
III. HOT NG TRN LP
H1: Kim tra bi c.
GV: Pht biu nh ngha v cc tnh cht ca PTT v php i xng trc?
HS: Tr li cu hi trn. Nhng HS khc gp kin b sung (nu cn).
GV: Chnh xc kin thc.
H2: Vn dng l thuyt vo gii ton.
HTP1: Chia lp thnh 6 nhm, pht phiu ghi ni dung cu hi trc nghim cho cc
nhm thi tr li nhanh ra giy (10 - 15 pht).
Cu 1: Cho ng thng d. C bao nhiu PTT bin ng thng d thnh chnh n?
a) Khng c php no; b) C duy nht mt php;
c) C ng hai php; d) C v s php.
Cu 2: Cho hai ng thng d v
d'
ct nhau. C bao nhiu PTT bin d thnh
d'
?
a) Khng c php no; b) C mt php duy nht;
c) Ch c hai php; d) C v s php.
Cu 3: Cho hai ng thng d v
d'
song song. C bao nhiu PTT bin d thnh
d'
?
a) Khng c php no; b) Ch c mt php duy nht;
c) C ng hai php; d) C v s php.
Cu 4: Trong mt phng h to Oxy, cho
(3; 1) u =
. PTT theo vect
u
bin im
M(1;- 4) thnh im:
a)
( ) 3; 4 M'
; b)
( ) 2; 3 M'
; c)
( ) 4; 5 M'
; d)
( ) 4;5 M'
.
Cu 5: Trong mt phng h to Oxy, nu PTT bin im A(3; 2) thnh im
(2;3) A'

th n bin im M(2; 5) thnh im:
a)
( ) 5;2 M'
; b)
( ) 1; 6 M'
; c)
( ) 2;8 M'
; d)
( ) 2;5 M'
.
Cu 6: C bao nhiu php i xng trc bin mt ng thng d cho trc thnh chnh
n?

78
Cu 7: Cho hai ng thng song song a v b. C bao nhiu php i xng trc bin mi
ng thng thnh chnh n?
Cu 8: Cho hai ng thng song song a v b. C bao nhiu php i xng trc bin
ng thng a thnh ng thng b?
Cu 9: Trong cc hnh di y, hnh no c duy nht mt trc i xng?
a) ng elip; b) ng hypebol;
c) ng parabol; c) ng trn.
Cu 10: Trong mt phng to Oxy cho ng trn (C) c phng trnh:
2 2
2 3 1 0 x y x y + + =
. PX qua trc Ox bin ng trn (C) thnh ng trn (
C'
) c
phng trnh:
2 2 2 2
2 2 2 2
) 2 3 1 0; b) 2 3 1 0;
) 2 3 1 0; d) 2 3 1 0.
+ + = + =
+ + + = + + + =
a x y x y x y x y
c x y x y x y x y

GV: Gi mt nhm trnh by cc phng n la chn, cho cc nhm khc gp kin b
sung; gio vin tng kt.
HTP2: Gii bi tp (mi HS c suy ngh v lm nh).
GV: Chia lp thnh bn nhm, gii cc bi tp sau (trong SGK, trang 9, 13) (15 - 20 pht):
Nhm 1: bi tp 4; Nhm 2: bi tp 8; Nhm 3: bi tp 9; Nhm 4: bi 10.
Bi 4: Cho ng trn (O) v hai im A, B. Mt im M thay i trn ng trn (O).
Tm qu tch im
M'
sao cho
MM MA MB ' + =
.
Bi 8: Trong mt phng to Oxy, cho cc ng trn (C
1
) v (C
2
) ln lt c phng
trnh: (C
1
): x
2
+ y
2
4x + 5y + 1 = 0, (C
2
): x
2
+ y
2
+ 10y 5 = 0. Vit phng trnh nh ca
mi ng trn trn qua
Oy
.

79
Bi 9: Cho gc nhn xOy v mt im A nm trong gc . Hy xc nh im B trn Ox
v im C trn Oy sao cho
ABC A
c chu vi nh nht.
Bi 10: Cho hai im B, C c nh nm trn ng trn (O; R) v im A thay i trn
ng trn . Hy dng PX trc chng minh rng trc tm H ca
ABC A
nm trn
mt ng trn c nh.
GV: - Trc khi tho lun nhm, GV yu cu HS c k bi, v hnh.
- Trong qu trnh HS tho lun nhm, GV c th gi gip cc nhm tho lun:
H ca GV H ca HS
Bi 4:
- i tng no c nh? i tng
no thay i? Mun tm qu tch ta
phi da vo i tng no?
- Bin i ng thc vect cho ta
c iu g?
? MM' =
iu cho ta
bit iu g?
O M
M'
O'
A
B

:
AB
M M
MM MB MA AB T
O O
'
' = =

'
v
OO AB ' =
: ( ; ) ( '; )
AB
T M O R M O R ' e e
.
Bi 8: Gi
1
( ; ) ( ) M x y C e
Oy
bin
im M(x; y) thnh im
M'
c to
nh th no?
M'
c thuc tnh g?

+
Oy
:
1 1
( ; ) ( ) '( ; ) ( ) M x y C M x y C' e e

+
2 2
1
' ( ) ( ) 4( ) 5 1 0 M C x y x y ' e + + + + =

Vy
Oy
:
( )
2 2
1 1
( ) ( ) : 4 5 1 0 C C x y x y ' = + + + + =

- Lm tng t vi nh ca (C
2
).
Bi 9:
Vi
ABC A
bt k,
Ox, Be

C Oy e
.
- Gi
' A =
Ox
(A),
A'' =
Oy
(A), chu vi
ca
ABC A
c biu din nh th
no?
- S dng tnh cht i xng ca nh ta
O
B C
A
A''
A'
x
y

80
c iu g?
- nh gi ng thc ta c iu g?
- ng thc xy ra khi no?
- iu kin ca B, C ?
+ Vi
ABC A
bt k,
Ox, Be C Oy e
.
Gi
' A =
Ox
(A),
A'' =
Oy
(A), khi chu vi ca
ABC A
l:
2 ' '' '' p AB BC CA A B BC CA AA = + + = + + >

+ Du = xy ra
', , , '' A B C A
thng hng.
+ Chu vi
ABC A
b nht
B, C ln lt l giao
im ca on thng
' '' A A
vi hai tia Ox v Oy
(cc giao im ny lun tn ti v gc xOy
nhn).
Bi 10:
- im A c th trng vi B hoc C
khng? Nhng i tng no l c
nh, i tng no thay i trong
bi ton?
- Nu BC l ng knh th H v
tr no?
- Nu BC khng l ng knh, k
' AH
ct ng trn (O; R) ti
' H
,
nu
ABC A
khng vung ti B hoc
C, nhn xt v v tr ca H v
' H

i vi BC? Nu
ABC A
khng
vung ti B hoc C th ta c kt
qu g?
- Cc trng hp cn li dng
ng knh AD ca ng trn, hy
nhn xt v t gic
' A BHC
v v tr
H v
' H
i vi BC?
- Qu tch ca im
' H
? Suy ra qu
O
A
B
C
D H'
H

- V tn ti
ABC A
nn A khng trng vi B
hoc C. Nu BC l ng knh th
H A
, do

( ; ) H O R e
c nh.
- Nu BC khng l ng knh, ni AH ct
(O;R) ti
H'
. Nh vy vi mi im
( ; ) A O R e
(khc B v C) th ta xc nh c
im
' ( ; ) H O R e
. Nu
ABC A
vung ti B
(hoc C) th
H B '
(hoc C) hay H v
H'

i xng vi nhau qua BC.
- Cc trng hp khc, gi AD l ng
knh ca ng trn (O; R) th

81
tch ca im H? ' // , ' // A B CH A C BH
nn t gic
' A BHC
l
hnh bnh hnh, do BC i qua trung im
ca
' HA
. Mt khc
// BC AH ' '
(cng vung
gc vi AH) nn BC cng i qua trung im
ca
, HH H H ' '
i xng nhau qua BC.
Vy:
BC
:
H H '
, v
H'
lun nm trn
(O;R) nn H nm trn ng trn c nh l
nh ca (O; R) qua
BC
.
GV: - Cho cc nhm bo co kt qu tho lun nhm, cc nhm khc gp kin b
sung hoc tham gia tranh lun.
- Cho HS phn tch li gii, nhn xt c im ca tng bi ton tm ra cch
gii?
- Chnh xc kin thc, nh gi kt qu thi ua gia cc nhm.
H3: Cng c.
GV: - Cho HS so snh cch gii bi 10 bng cch s dng PX trc v s dng
PTT.
- Nu nhng iu ch cn thit m em rt ra c khi gii bi ton hnh hc
bng phng php bin hnh?
HS: - Nu nhn xt v ghi nh hai cch gii bi 10.
- Nu ra mt s c im cn ch khi p dng cc tnh cht ca PDH vo
gii ton hnh hc.
Hng dn t hc: V nh cc em hc k l thuyt, c trc 4.Php quay
v php i xng tm v lm cc bi tp sau: Bi tp 7, 11 (SGK trang 13, 14) , 21,
22, 24, 27, 28, 29 (Sch bi tp, trang 8, 9).
Tit 5. PHP QUAY V PHP I XNG TM (3 tit)
I. MC TIU
1. V kin thc
- Nm c nh ngha ca php quay, phi bit gc quay l gc lng gic.

82
- Bit rng php quay l mt PDH, do n c cc tnh cht ca PDH.
- Bit dng nh ca nhng hnh n gin qua mt php quay cho trc.
- Nm c nh ngha ca PX tm, hiu c PX tm l trng hp c
bit ca php quay. Nhn bit c nhng hnh c tm i xng.
- Bit p dng php quay, PX tm vo mt s bi ton n gin.

2. V k nng
- V c nh ca mt im, ca mt hnh qua mt PX tm, php quay.
- Nhn bit c hai hnh l nh ca nhau qua mt php quay trong trng hp
n gin.
- Tm c tm i xng ca mt hnh.
3. V t duy, thi
- Pht trin t duy lgic, t duy hm, bit quy l v quen.
- Tch cc, ch ng huy ng vn kin thc, k nng v hiu bit ca mnh
tham gia vo qu trnh kin to v chim lnh tri thc.
- Trung thc, thng thn, bit tn trng, hp tc vi bn b v l php vi thy
c gio.
1. Gio vin
- Chun b trc hnh v mt lc gic u (hoc hnh vung) tm O, cnh a, trn
ba cng c gn mt tam gic u OAB cnh a quay c quanh im O.
- Chun b trc hnh v mt tam gic thng OAB v nh ca n l tam gic
OAB ' ' '
qua mt php quay, trn ba cng, c gn mt tam gic u OAB quay c
quanh im O.
- Chun b trc cc hnh v trong bi (hnh 2.31, 2.23, 2.32), thc k, phn
mu;
2. Hc sinh
- c trc bi hc nh, c lin h vi cc PBH hc lp di;

83
- C thc vn ln trong hc tp.
III. HOT NG TRN LP
A. PHP QUAY
H1: Kim tra bi c, gii thiu bi hc mi.
CH1: Em hy nhc li khi nim gc lng gic?
CH2: Hy quan st mt chic ng h ang chy. Hi t lc 12 gi n 12 gi 15
pht, kim pht ca ng h quay c gc bao nhiu radian ?
GV: - Cho HS khc nhn xt v cu tr li ca bn, GV chnh xc ni dung kin
thc.
- Ta gi lc 12 gi kim pht v tr A v lc 12 gi 15 v tr B, O l giao
im ca kim gi v kim pht (tm ca ng h), ta ni kim php quay tm O, gc
quay
2
t
bin im A thnh im B. Php quay ny c l mt PBH hay khng v

php quay cn c c im g? (vo bi mi)
H2: Tip cn nh ngha php quay.
1. nh ngha php quay
GV: Cho HS dng compa, thc k v mt lc gic u ABCDEF tm O (t gic
u ABCD tm O). Hy nu cch v ?
a) Khi quay
OAB A
(hnh 2.28) mt gc quay 120
0
quanh im O theo chiu quay
ca kim ng h th
OAB A
tr thnh tam gic no?
b) Quay
OAB A
quanh im O mt gc 60
0
ngc chiu quay ca kim ng h th
OAB A
tr thnh tam gic no?
c) Nu quay
OAB A
quanh im O mt gc 180
0
th
OAB A
tr thnh tam gic no?
d) Nu thc hin PX tm O th
OAB A
tr thnh tam gic no?
e) Nu ta quay
OAB A
quanh im O mt gc (- 120
0
) th
OAB A
tr thnh tam gic
no? mt gc (+120
0
) th
OAB A
tr thnh tam gic no?

84
f) Cho
OAB A
bt k (hnh 2.29), vn
s dng tm O, nu ta quay n mt
gc (+90
0
) thnh
OAB ' ' A
em c th v
c
OAB ' ' A
hay khng? Cch v
nh th no?
I
M
I
M
R
B
A
C
d
A'
B'
C'
O
A
D
C B
F E
A
B
O
Hnh 2.29
g) Nhng hnh nh trn m t khi nim v php quay. Vy quy tc quay mt im
M thnh im
M'
xung quanh mt im O, vi gc quay l gc lng gic
o
c
th m t nh th no?
h) Hy pht biu nh ngha php quay theo cch hiu ca em?
HS : - S dng compa, thc k v lc gic u ABCDEF tm O.
- Nu cnh v.
GV: Hng HS nhn xt cc tam gic
, , , , , OAB OBC OCD ODE OEF OFA A A A A A A

l cc tam gic u. GV quay
OAB A

quanh im O trn tm ba.
HS: Suy ngh, tin hnh tho lun tr li
cc cu hi trn.
I
M
I
M
R
B
A
C
d
A'
B'
C'
O
A
D
C B
F E
Hnh 2.28
a)
OAB A
bin thnh
OCD A
; b)
OAB A
bin thnh
OFA A
;
c)
OAB A
bin thnh
ODE A
; d)
OAB A
bin thnh
ODE A
;
e) Khi quay quanh O mt gc (- 120
0
) th
OAB A
tr thnh
ODE A
, gc (+120
0
) th
OAB A
tr thnh
OEF A
; f) Trnh by cc phng n v
OAB ' ' A
;
g) HS m t php quay. h) HS pht biu nh ngha theo cch hiu
ca mnh.
GV : - Chnh xc ni dung nhng cu tr li ca HS.
- Ta c nh ngha :
nh ngha: Trong mt phng cho mt im O c nh v mt gc lng gic

85
khng i. PBH bin im O thnh im O, bin mi im M khc O thnh im
M'
sao cho
OM OM ' =
v
( ) , OM OM ' =
c gi l php quay tm O vi gc
quay
.
K hiu
( , ) O
Q

l php quay tm O, gc quay
;
( , )
:
O
M M OM OM Q

' ' =
v
( ) , OM OM ' =
.
GV: Em hy pht biu nhng iu nhn bit c t nh ngha?
HS: Php quay hon ton c xc nh khi bit mt im c nh l tm quay v
mt gc khng i. Nu
( , ) : O M M Q '
OM OM ' =
v
( ) , OM OM ' =
.
GV: Gc quay l gc lng gic, php quay tm O vi gc quay
cng l php
quay tm O vi gc quay
2 ( ) k k t + e
.
GV: Php ng nht c phi l php quay khng?
HS: Hng n cu tr li php ng nht l php quay c bit, vi tm bt k v
gc quay l
2 ( ) k k t e
.

GV: Php quay
0
( , 60 ) O Q
bin M thnh
M'
th
OMM' A
c tnh cht g?
HS: Theo nh ngha php quay suy ra:
( )
0
, 60
OM OM
OMM
OM OM
' =
' A
' =
u.
GV: Php quay
0
( , 90 ) O Q
bin M thnh
M'
th
OMM' A
c tnh cht g?
HS:
OMM' A
vung cn nh O.
H3: Pht hin v vn dng tnh cht ca php quay.
GV: Khi ta quay hai im M, N thnh hai
im
, M N ' '
(Hnh 2.30) th khong cch
ca hai im c thay i khng?
HS: Hng n cu tr li
' ' MN = MN
.
GV: Ti sao
' ' MN = MN
?
HS:
OMN OMN ' ' A = A
.
GV: Em hy pht biu iu nhn bit
c t hai hi trn?
O
N
M
M'
N'

Hnh 2.30
HS: Pht biu hng n nh l.

86
GV: Nhn xt ny a ta n nh l.
2. nh l: Php quay l mt php di hnh.
GV: Cho hnh ng gic u ABCDE tm O (hnh
2.31). Hy ch ra mt s php quay bin ng gic
thnh chnh n?
GV: Cho HS lm vic c lp, khuyn khch nhng HS
ch ra c nhiu php trong cng mt thi gian.
HS: Ch ra mt s php bin hnh.
GV: Cc php quay tm O vi gc quay ln lt l:
2 4 6 8
0, , , ,
5 5 5 5
t t t t
(sai khc
2 , k k t e
) bin hnh ng
gic
O
B
E
D
C
A

Hnh 2.31
u ABCDE thnh chnh n.
H4: Vn dng gii ton.
GV: Sau y chng ta s xt ng dng ca php quay. Cho HS c v nu tm tt
ni dung bi ton 1, SGK trang 17 v tin hnh tho lun nhm.
HS: - Tng thnh vin trong nhm c k ni dung bi ton v c lp suy ngh,
sau tim hnh tho lun trong nhm thng nht li gii.
- Tin hnh tho lun nhm.
GV: Trong qu trnh HS tin hnh tho lun nhm, GV c th gi :
Bi ton 1: - V gii thit cc tam gic u, hy xt php quay
( , )
3
O Q
t
.
- chng mnh
OCD A
u ta c nhng cch no? Bi ton ta cho nhng g?

87
Li gii:
( , ) : ( , ) :
3 3
A B
O O AA BB
A B
Q Q
t t

' '
' '

( , )
3
O Q
t

bin trung im C ca
AA'
thnh
trung im D ca
0
60
OC OD
BB
COD
=
'

=

(hnh 2.33).
Vy OCD l tam gic u.
B
A
A'
B'
O
C
D

Hnh 2.33
H5: Cng c.
GV: Em hy nhc li nhng ni dung chnh hc trong bi?
HS: Nhc li nhng ni dung chnh ca bi hc.
GV: Chiu ln phng tm tt ni dung chnh ca bi hc v yu cu HS ghi nh.
Hng dn t hc: V nh cc em hc k bi, c trc v php i xng tm v
lm cc bi tp: 12, 13 (SGK, trang 18).

Tit 6. PHP QUAY V PHP I XNG TM (tip)
HOT NG TRN LP
H1: Kim tra bi c.
CH1: Nu nh ngha v tnh cht ca php quay?
CH2: Nhn xt v nh ca im M, nh ca
OAB A
qua php quay
0
( ,90 ) O
Q
?
HS: Ln lt tr li cc cu hi trn, HS khc pht biu kin b sung (nu c).
GV: Chnh xc kin thc, nh gi cu tr li ca HS.
3. Php i xng tm
H2: Xy dng nh ngha php i xng tm.
GV: Vi I l mt im cho trc, em
M'
hy v nh ca mt im M qua cc PBH
sau v cho kin nhn xt.

88
f
1
: PBH bin im M thnh im sao cho I l trung im ca
MM'
.
f
2
: PBH bin im M thnh im
M'
sao cho
0 IM IM' + =
.
f
3
: Php quay tm I, gc quay bng
t
(hay 180
0
).
HS: - Hot ng c lp tm ra phng n tr li.
- Cc PBH trn u ch cho mt im nh trng nhau l
M'
.
GV: Do PX qua im I l trng hp c bit ca php quay vi gc quay
t
.
GV: Pht biu nh ngha php i xng tm I ?
HS: T H3, pht biu nh ngha php i xng tm.
GV: Nu nh ngha SGK, trang 15.
a) nh ngha: Php i xng qua im O l PBH bin mi im M thnh im
M'
i xng vi M qua O, c ngha l :
0 OM OM' + =
.
+ Php i xng qua im O thng c k hiu l
O
. Php i xng qua mt
im cn c gi n gin l php i xng tm, im O gi l tm ca php i
xng hay n gin l tm i xng.
+
O
:
0 M M OM OM ' ' + =
.
H3: Cng c nh ngha, xy dng BTT ca php i xng tm.
GV: Trong h trc to Oxy, cho im I(a; b). PX tm I bin im M(x; y)
thnh im
( ; ) M x y ' ' '
. Tnh to
M'
theo to I v M?
HS: Ta c:
I
:
0 M M IM IM IM IM ' ' ' + = =
, t suy ra to im
M'
.
GV: Em hy pht biu bi ton trn di dng nh l?
HS: Pht biu hng ti nh l.
GV: Kt lun.
b) Biu thc to ca php i xng tm I
Trong h trc to Oxy, cho im I(a; b). Nu php i xng tm I bin im
M(x; y) thnh im
( ; ) M x y ' ' '
th :
2
2
x a x
y b y
' =
' =
(*).

89
GV: Ta gi cng thc (*) l BTT ca php i xng tm.
c) Tm i xng ca mt hnh
H4: Hnh thnh nh ngha tm i xng ca mt hnh.
GV: lp 8 cc em bit khi nim v hnh c tm i xng. Trong cc ch ci
in hoa, em hy k mt vi ch c tm i xng?
HS: C th k ra cc ch ci: H, I, N, S, O, X, Z.
GV: Em hiu th no l hnh c tm i xng?
HS: Trnh by iu mnh hiu v hnh c tm i xng.
GV: Trong cc ch ci c tm i xng, c ch khng c trc i xng nhng vn
c tnh cn xng no v trong cc hnh ny (mi ch l mt hnh) ta c th tm
thy mt im O no sao cho
O
bin hnh thnh chnh n. im O nh th
c gi l tm i xng ca mi hnh. Em c th pht biu nh ngha v hnh c
tm i xng c khng?
HS: Pht biu nh ngha theo mnh hiu.
GV: Nu nh ngha trong SGK, trang 16.
nh ngha: im O gi l tm i xng ca mt hnh
H
nu php i xng tm
O
bin hnh
H
thnh chnh n, tc l
O
(
H
) =
H
.
GV: Trong cc hnh di y (hnh 2.32), hnh no c tm i xng? Hnh no c
trc i xng v khng c tm i xng.

Hnh 2.32
HS: Hnh 2.32a), c), d) c tm i xng v c) khng c trc i xng.
GV: Lu , mt hnh c trc i xng nhng cha chc c tm i xng v ngc
li.
H5: Vn dng gii ton.

a) b) c)
d)

90
GV: - Sau y chng ta s nghin cu mt s ng dng in hnh ca cc PDH,
l ng dng vo gii cc bi ton ph bin trong Hnh hc: Bi ton qu tch v bi
ton dng hnh.
- Chia lp thnh bn nhm, nhm 1, 2 lm bi ton 2; nhm 3, 4 lm bi ton
3, SGK, trang 17.
HS: Mi c nhn c k ni dung bi ton, c lp suy ngh, tin hnh tho lun
nhm thng nht li gii.
GV: Trong qu trnh HS tin hnh tho lun nhm, GV c th gi :
Bi ton 2: - Gi thit
MM MA MB ' = +
gi cho ta nh n iu g? (Vect ng
cho ca hnh bnh hnh
MAMB '
).
- Gi I l trung im ca AB (c nh), tm mi lin h gia cc vect
, , MI MA MB
? Xc nh nh ca
I
(M)?
Bi ton 3: - Cc bc gii bi ton dng hnh? (phn tch, cch dng, chng minh,
bin lun) (SGK thng b qua hai bc l chng minh v bin lun).
- Gi thit cho A (c nh) l trung im ca MM
1
, tm nh ca cc im qua
A
?
- Nu cch dng? Em c th chng minh? Gii hn ca qu tch?
- Tng nhm bo co kt qu v bo v chnh kin ca nhm mnh.
- Nhm khc cho kin b sung.

Bi ton 2: Gi I l trung im
ca AB, v A v B c nh nn
I c nh (hnh 2.34), ta c:
2 MA MB MI + =
. Do :
MM MA MB ' = +

2 MM MI ' =

I l trung im ca
MM'

I
:
M M'
. Vy khi M
chy trn ng trn (O; R) th
M'

B
A
A'
B'
O
C
D
O
A
B
M
I
M'
O'

Hnh 2.34
chy trn ng trn
( ) ; O R '
l nh ca (O; R) qua
I
, trong
O'
l nh ca O qua
I
. (Minh ho bng Cabri Geometry hoc Geometers Sketchpat)

91
Bi ton 3:
a)Phn tch: Gi s dng c ng
thng d tho mn yu cu bi ton. Khi

A
:
1
( ; ) ( ; )
M M
O R O R

'
. V
( ; ) M O R e

nn
1
( ; ) M O R ' e
, m
1 1 1
( ; ) M O R e
nn
1
M
l giao im khc A ca hai ng
trn
( ; ) O R '
v
1 1
( ; ) O R
. (Hnh 2.35)
B
A
A'
B'
O
C
D
O
A
B
M
I
M'
O'
O
B
A
1
O
1
O'
M
M
d

Hnh 2.35
b) Cch dng: - Dng ng trn
( ; ) O R '
l nh ca ng trn
( ; ) O R
qua im A
(
O'
l im i xng vi O qua A).
- Gi
1
M
l giao im th hai ca
( ; ) O R '
v
1 1
( ; ) O R
.
- ng thng d l ng thng i qua A v
1
M
.
c) Chng minh: Gi M l giao im th hai ca
1
AM
vi
( ; ) O R
. V
( ; ) O R
v
( ; ) O R '

i xng vi nhau qua A nn
1
AM AM =
.
d) Bin lun: Cc php dng nu trn u dng c v ch dng c mt hnh
nn bi ton cho lun c mt nghim hnh.
H6: Cng c ton bi.
GV: Em hy cho bit nhng ni dung chnh c hc trong bi hc ny?
HS: Nu tm tt nhng ni dung chnh hc trong bi.
GV: Chiu ln phng ni dung chnh cn ghi nh trong bi v yu cu HS ghi nh.
Hng dn t hc nh: V nh cc em hc k bi v lm cc bi tp 14, 15, 16,
17, 18, 19 trong SGK trang 18, 19.

Tit 7. BI TP
I. MC TIU
1. Kin thc
Vn dng nh ngha, cc tnh cht ca php quay v PX tm gii ton.
2. K nng
- Bit dng nh ca nhng hnh n gin qua php quay hoc PX tm cho
trc;

92
- Bit p dng php quay v PX tm vo mt s bi ton n gin;
- C k nng trnh by li gii bi ton hnh hc bng cch s dng PDH.
3. T duy, thi
- Pht trin t duy lgic, t duy hm, bit quy l v quen;
- C thi v ng c hc tp ng n, nu cao tinh thn hp tc trong hc
tp.
1. GV: Chun b trc cc hnh v bi 19 trn my tnh, phiu hc tp, thc k,
phn mu, my tnh, my chiu.
2. HS: Hc v lm bi tp nh, chun b dng hc tp.
III. HOT NG TRN LP
H1: Kim tra bi c.
CH: Nu nh ngha v cc tnh cht ca php quay v php i xng tm?
HS: Tr li cu hi trn.
H2: Kim tra k nng vn dng l thuyt vo mt s tnh hung c th.
GV: Chia lp HS thnh nm nhm, pht phiu cu hi trc nghim, hng
dn HS tho lun, tr li cc cu hi ghi ra giy nhp v cho cc nhm chm cho
nhau:
Phiu hc tp :
Cu 1. C bao nhiu PX tm bin mt ng thng a cho trc thnh chnh n?
Cu 2. Trong cc hnh di y, hnh no khng c tm i xng ?
a) ng elip; b) ng hypebol;
c) ng parabol; d) th hm s y = sinx.
Cu 3. Cho hai ng thng a v b bt k. C bao nhiu php quay bin ng
thng a thnh ng thng b?

93
Cu 4. Trong mt phng to Oxy, php i xng tm I(1; -1) bin ng thng
2x 3y + 5 = 0 thnh ng thng no?
a) 2x 3y 7 = 0; b) 2x 3y + 7 = 0;
c) 2x + 3y + 7 = 0; c) 2x 3y + 4 = 0.
Cu 5. Trong mt phng to Oxy, cho hai ng thng song song a v b ln lt
c phng trnh 3x + 4y 1 = 0 v 3x + 4y + 5 = 0. Nu PX tm bin a thnh b
th tm i xng phi l im no trong cc im sau y:
a) I(2; -2); b) I(2; 2); c) I(-2; 2); d)
I(2; 0).
Cu 6. Cho
ABC A
u vi trng tm G. Php quay tm G vi gc quay no di
y bin
ABC A
thnh chnh n?
a) 30
0
; b) 45
0
; c) 60
0
; d)
120
0
.
Cu 7. Trong mt phng to Oxy, bit php quay tm O bin im A(1; 0) thnh
im
(0;1) A'
. Khi n bin im M(1; -1) thnh im no?
a)
( 1; 1); M'
b)
(1;1); M'
c)
( 1;1); M'
d)
(1;0). M'

Cu 8. Trong mt phng to Oxy, nh ca ng thng d: x + 2y 1 = 0 qua
php quay tm I(-1; 1) gc quay 90
0
l ng thng
d'
c phng trnh:
a) 2x y + 3 = 0; b) 2x y 3 = 0; c) 2x y + 4 = 0; d) 2x y
4 = 0.

GV: Cho cc nhm tin hnh tranh lun, gio vin chnh xc kin thc v xt thi
ua gia cc nhm.
H3: Gii bi tp.
GV: Chia lp thnh 4 nhm, giao nhim v cho cc nhm: Nhm 1, bi 13; Nhm
2, bi 17; Nhm 3, bi 18; Nhm 4, bi 19 (SGK, trang 18, 19).

94
Bi 13 (SGK, trang 18). Cho hai tam gic vung OAB v
OAB ' '
c chung nh O
sao cho O nm trn on thng
AB'
v nm ngoi on thng
A B '
. Gi G v
G'
ln
lt l trng tm cc tam gic
OAA'
v
OBB'
. Chng minh
GOG'
l tam gic vung
cn.
Bi 17. Cho hai im B, C c nh trn (O; R) v mt im A thay i trn ng
trn . Hy dng PX tm chng minh rng trc tm H ca
ABC A
nm trn
mt ng trn c nh.
Bi 18. Cho ng trn (O; R), ng thng d v im I. Tm im A trn (O; R)
v im B trn d sao cho I l trung im ca on thng AB.
Bi 19. Trong mt phng to Oxy, cho ng thng
A
: ax + by + c = 0 v im
I(x
0
; y
0
). Php i xng tm
I
:
A
' A
.Vit phng trnh ca
' A
.
- Cc nhm tin hnh tho lun, trong qu trnh cc nhm tho lun GV c th gi
:
H ca GV H ca HS
Bi 13:
- Bi ton cho nhng im no
c nh, gc no khng i?

- Php quay
( ; )
2
?
: ?
?
O
A
Q A
O
t

'

T suy ra iu g?
- So snh OG v
OG'
?
? GOG' =

O
B
A
A'
B'
G
G'

( ; ) ( ; )
2 2
: : .
O O
A B
Q A A Q OAA OBB
O O
t t

' ' ' ' A A

0
( ,90 )
:
2
O
OG OG
Q G G GOG
GOG
t
' =
' ' A
' =
vung
cn nh O.

95
Bi 17:
- Bi ny cc em c gii
bng nhng cch no?
- gii c bng nhng
cch , cc chng ta lm th
no?
- Mun s dng php i xng
tm gii bi ny ta cn xc
nh cc yu t no?

- C nhng trng hp no c
th xy ra i vi nh A v
trc tm H?
- Trong cc trng hp khng
c bit, t gic BHCD l hnh
g? T kt qu ny suy ra iu
g?
O
A
B
C
D H'
H
O
B C
A
H
D
I

A khng trng vi B hoc C (v
ABC -A
). Dng
ng knh AD, gi
I HD BC =
th I l trung
im ca BC. Tht vy:
- Nu
ABC A
vung ti B (hoc C) th
, H B

D C
(hoc ngc li) th iu ng.
- Cc trng hp khc t gic BHCD l hnh
bnh hnh nn I l trung im ca BC v DH.
Do :
I
:
D H
, nn khi A chy trn (O;R) th
D chy trn (O; R). Vy H nm trn ng trn
( ) ; O R ' =
I
((O;R)).
Bi 18:

- Nu c
( ; ) A O R e
v
B d e

I l trung im ca AB th A, B
v I c quan h g vi nhau?

- M
B d e
, vy im A phi
tho mn ng thi nhng iu
kin no?
- Cch dng?
- Bi ton c bao nhiu nghim
O
I
d'
d
A
B

( ; ) A O R e
,
B d e
I
:
B A
nn
I
:
' d d
i
qua A, do A l giao im ca
d'
v (O; R).
Suy ra cch dng:
Dng ng thng
d'
=
I
(d), ly A l giao im
nu c ca
d'
v (O; R), B l giao im ca
ng thng AI vi ng thng d.

96
hnh?
S nghim hnh l s giao im ca
d'
v (O;R).
Bi 19:
+
M' =
I
(M) th to ca ba
im
M'
, I, M lin h vi nhau
nh th no?
+ Biu din to im M theo
to
M'
, I?
+
? MeA

Gi
( ; ) M x y ' ' '
l nh ca M(x;y) qua
I
vi
0
0 0
0
2
( ; )
2
x x x
I x y
y y y
' =
' =
, nn
MeA
ax + by +
c = 0
0 0
(2 ) (2 ) 0 a x x b y y c ' ' + + =

0 0
2( ) 0 ax by c ax by c ' ' + + + + =
.
Vy
: M' ' eA 0 0
2( ) 0 ax by c ax by c + + + + =
.
- i din tng nhm bo co kt qu
tho lun, cc nhm khc gp kin hay
phn bc (nu c).
- GV cho HS phn tch li gii, nhn xt
c im ca tng bi ton tm ra
cch gii?
- GV chnh xc kin thc, tng kt v
minh ho trc quan.
O
A
B
C
D H'
H
O
B C
A
H
D
I

Hng dn t hc: V nh cc em hc k l thuyt, c trc 5. Hai hnh bng
nhau v lm cc bi tp: 33, 34, 35, 36, 38, 43 (trang 10,11 - Bi tp Hnh hc 11
nng cao).
Tit 8. HAI HNH BNG NHAU
I. MC TIU
1. V kin thc
- Hiu c ngha ca nh l: Nu hai tam gic bng nhau th c php di
hnh bin tam gic ny thnh tam gic kia, l nh l o ca h qu: PDH bin mt
tam gic thnh tam gic bng n. T hiu c mt cch nh ngha khc v hai
tam gic bng nhau.
- Nm c nh ngha hai tam gic bng nhau trong trng hp tng qut v
thy c s hp l ca nh l ny.

97
2. V k nng
- Tm nh ca mt im, nh ca hnh qua PDH.
- Xc nh c khi no th hai hnh bng nhau.
3. V t duy, thi
- Lin h bi hc vi nhng hnh nh thc t gn gi vi cuc sng.
- Hng th trong hc tp; tch cc, ch ng huy ng vn kin thc, k nng v
hiu bit ca mnh tham gia vo qu trnh kin to v chim lnh tri thc.
1.GV: Chun b trc mt s hnh v trong bi, thc k, phn mu;
2.HS: c trc bi hc nh, c lin h vi thc t cuc sng.
III. HOT NG TRN LP
H1:Kim tra bi c.
CH1: Em hy nhc li cc khi nim v: Php ng nht, PTT, PX trc, php
quay v PX tm? Hy ch ra tnh cht chung ca cc PBH ny?
CH2: Th no l hai tam gic bng nhau? Hy nhc li cc trng hp bng nhau
ca hai tam gic?
HS: Ln lt tr li cc cu hi trn.
GV: Cho HS khc nhn xt v cu tr li ca bn, gp b sung (nu c). Gio
vin chnh xc ni dung kin thc v nh gi ng vin HS.
GV: Ta bit khi nim bng nhau ca hai tam gic. Theo tnh cht ca mt s
PBH hc, PDH bo ton khong cch gia hai im bt k, n bin tam gic
thnh tam gic bng ta gic cho, bin ng trn thnh ng trn cho,....
Ngc li, iu kin hai tam gic, hai ng trn,..., tm li hai hnh bng nhau
l g v th no l hai hnh bng nhau?
H2: Tip cn nh l.
GV: PDH bin tam gic thnh tam gic bng n. Vn t ra l cho hai tam gic
bng nhau th c hay khng mt PDH bin tam gic ny thnh tam gic kia.
chnh l ni dung ca nh l:

98
1. nh l: Nu ABC v
ABC ' ' '
l hai tam gic bng nhau th c php di hnh bin
tam gic ny thnh tam gic kia.
GV: - Em c th chng minh c nh l ?
- Hai hnh khi no c gi l bng nhau? (GV v d hai quyn SGK Hnh hc
11 bng nhau)
HS: Khi chng chng kht c ln nhau.
GV: Mc ch m ta cn chng minh trong nh l ny l g?
HS: Ch ra tn ti mt PDH bin tam gic ABC thnh tam gic
ABC ' ' '
.
GV: Hai tam gic ABC v
ABC ' ' '
bng nhau c th xy ra nhng trng hp no?
Em hy chng minh cho tt c cc trng hp .
HS: Xt cc trng hp xy ra trng nhau v khng trng nhau i vi cc nh.
GV: Gi chng minh: Nu hai tam gic c cc nh theo th t trng nhau th ta
c c iu g? (1)
HS:
A
ABC =
ABC ' ' ' A
.
GV: Nu
, , A A B B ' '
cn C khng trng vi
C'
th c PDH no bin
A
ABC
thnh
ABC ' ' ' A
khng? (2)
HS:
AB
:
ABC ABC ' ' ' A A
.
GV: Nu
, A A'
cn B khng trng vi
B'
v C khng trng vi
C'
th PDH no
bin
A
ABC thnh
ABC ' ' ' A
? Bng PX qua ng trung trc ca on thng
BB'
ta
c iu g? (3)
HS: Ta a c v trng hp (2).
GV: Nu A, B, C ln lt khng trng vi
, , A B C ' ' '
th dng PX qua ng trung
trc ca
AA'
ta c iu g?
HS: Trnh by chng minh nh l.
GV: Chng minh nh l theo cch 2, xem SGK trang 19, 20. T nh l ny v tnh
cht ca PDH em rt ra c iu g?

99
HS: So snh nh l v tnh cht bt bin ca PDH.
GV: Khng nh: Hai tam gic bng nhau khi v ch khi c PDH bin tam gic ny
thnh tam gic kia.
V d (vn dng nh l): Chng t rng hai hnh ch nht cng kch thc (cng
chiu di v chiu rng) th bng nhau. (Bi 20, SGK trang 23)
GV: chng minh hai hnh bng nhau ta cn chng minh iu g?
HS: a v chng minh hai tam gic bng nhau v chng minh c mt PDH bin
hnh ny thnh hnh kia.
GV: Hy chng minh v d trn. GV cho nhm tho lun tm li gii v d trn.
HS: - Tho lun nhm gii bi ton.
- Cc nhm bo co.
GV: Tng kt hot ng nhm v chnh xc li gii.
Li gii: Gi s hai hnh ch nht ABCD v
ABCD ' ' ' '
(hnh 2.37) c
AB CD AB CD ' ' ' ' = = =
v
AD BC AD BC ' ' ' ' = = =
. Khi
ABC ABC ' ' ' A = A
(c
g c), do c php di hnh
f:
ABC ABC ' ' ' A A
, khi f bin trung im O ca
AC thnh trung im
O'
ca
A C ' '
. V O v
O'
ln
lt l trung im ca BD v
B D ' '
nn f cng bin
D thnh
D'
. Vy f bin ABCD thnh
ABCD ' ' ' '
nn
theo nh ngha hai hnh ch nht cho bng
nhau.
A B
C
D
C'
D'
B'
A'
O
O'

Hnh 2.37
GV: Qua v d ny em hy cho bit chng minh hai hnh bng nhau ta lm th
no?
HS: a v chng minh hai tam gic bng nhau ri ch ra c PDH bin hnh ny
thnh hnh kia.
H2: Pht hin nh ngha hai hnh bng nhau.
2. Hai hnh bng nhau

100
GV: Theo trn, em c th nh ngha khi nim bng nhau ca hai tam gic c
hay khng?
GV: T nh ngha hai tam gic bng nhau, em hiu th no l hai hnh bt k bng
nhau?
HS: Khi chng c th chn kht ln nhau.
GV: Em hy nh ngha hai hnh bng nhau theo ngn ng bin hnh?
HS: nh ngha theo nhng g mnh nhn bit c. Nhng HS khc gp kin b
sung hoc trnh by theo ngn ng, cch hiu khc.
GV: i vi hai hnh bng nhau ni chung ta c nh ngha tng qut sau:
Hai hnh gi l bng nhau nu c php di hnh bin hnh ny thnh hnh kia.
Nu hnh
1
H
bng hnh
2
H
v hnh
2
H
bng hnh
3
H
th hnh
1
H
bng hnh
3
H
.
H3: Cng c.
GV: Em hy nhc li nhng ni dung chnh trong bi hc?
HS: Nhc li ni dung chnh trong bi hc.
GV: Cho HS gii bi tp 23 (SGK, trang 23).
Bi 23: Hnh
1
H
gm ba ng trn (O
1
; r
1
), (O
2
; r
2
) v (O
3
; r
3
) i mt tip xc
ngoi vi nhau. Hnh
2
H
gm ba ng trn (I
1
; r
1
), (I
2
; r
2
) v (I
3
; r
3
) .Chng t
rng hai hnh
1
H
v
2
H
bng nhau.
H ca GV H ca GV

- Mun chng minh hai hnh
bng nhau ta lm th no?

- Hai hnh
1
H
v
2
H
c c
im g?
- Hai tam gic O
1
O
2
O
3
v
O
O
O
1
2
3

I
I
I
1
2
3

1
H

2
H

- chng minh hai hnh bng nhau ta a v
chng minh hai tam gic bng nhau v c PDH bin
hnh ny thnh hnh kia.
- Ta c:
1 2 1 2 1 2 2 3 2 3 2 3
, OO I I r r O O I I r r = = + = = +
,

101
I
1
I
2
I
3
c c im g? So snh
1 2 3
OO O A
v
1 2 3
I I I A
?
- Hai tam gic bng nhau
ta suy c ra iu g?
3 1 3 1 3 1 1 2 3 1 2 3
O O I I r r OO O I I I = = + A = A
nn c php
di hnh F bin ba im O
1
,

O
2
,

O
3
thnh ba im I
1
,

I
2
,

I
3
, do F bin ba ng trn (O
1
;r
1
), (O
2
;r
2
),
(O
3
;r
3
) ln lt thnh ba ng trn (I
1
;r
1
), (I
2
;r
2
) v
(I
3
;r
3
), tc l F bin hnh
1
H
thnh hnh
2
H
. Vy
hai hnh
1
H
v
2
H
hnh bng nhau.
Hng dn t hc nh: V nh cc em hc k bi, n li nhng bi trc, c
trc 6. Php v t v lm cc bi tp: 21, 22, 23, 24 (SGK, trang 23).

Tit 9. PHP V T
I. MC TIU
1. V kin thc
Nm c nh ngha ca php v t, tm v t, t s v t v cc tnh cht ca
php v t.
2. V k nng
- Bit dng nh ca mt s hnh n gin qua php v t, c bit l nh ca
ng trn. Bit xc nh tm v t ca hai ng trn cho trc.
- Bit p dng php v t gii mt s bi ton n gin.
3. V t duy, thi
- Lin h bi hc vi nhng hnh nh thc t gn gi vi cuc sng.
- Hng th trong hc tp, tch cc, ch ng huy ng vn kin thc, k nng v
hiu bit ca mnh tham gia vo qu trnh kin to v chim lnh tri thc.
1. GV: Chun b trc mt s hnh v trong bi (2.39, 2.41, 2.40,2.45), thc
k, phn mu, my tnh v my chiu.
2. HS: c trc bi, c lin h vi cc PBH hc, chun b dng hc tp.
III. HOT NG TRN LP

102
CH1: Nu cc khi nim v: PTT, PX trc, php quay ? Tnh cht chung ca cc
PBH ny ?
CH2: Cho
ABC A
,
O
bin im ba im A, B, C tng ng thnh
, , A B C ' ' '
. Hy so
snh cc cp vect sau:
OA
v
OA'
,
OB
v
OB'
,
OC
v
OC'
, v hnh?
HS: Tr li cc cu hi trn.
GV: - Chnh xc kin thc, nh gi, ng vin HS.

Euclid (330 275 TCN) Cn y l ai?
Quan st hai bc chn dung trn (hai cu gn bng ), chng ta thy tuy kch
thc ca chng khc nhau nhng hnh dng ca chng rt ging nhau, ta ni
chng ng dng vi nhau. V bc nh hn l chn dung ca nh ton hc Euclid
nn bc ln hn cng l chn dung ca nh ton hc . By gi chng ta s i
nghin cu v cc PBH khng lm thay i hnh dng ca hnh. Mt trong cc
trng hp ring ca nhng PBH nh th l PVT.
H2: Pht hin v vn dng nh ngha php v t.
1. nh ngha

103
GV: Tr li PX tm trn ta c
( 1). OA OA ' =
,
( 1). , OB OB ' =

( 1). OC OC ' =
,
ta ni c PVT tm O, t s (-1) bin im ba
im A, B, C tng ng thnh
, , A B C ' ' '
(ta c
th ni PVT bin
ABC A
thnh
ABC ' ' ' A
).
Hy pht biu nh ngha PVT theo suy ngh
ca em?
HS: nh ngha theo suy ngh ca mnh.
A
C
B
O
A'
C'
B'

Hnh 2.40
GV: Tng qut hn, ngi ta pht biu nh sau:
a) nh ngha: Cho mt im O c nh v mt s k khng i,
0 k =
. Php bin
hnh bin mi im M thnh im
M'
sao cho
OM kOM ' =
c gi l php v t
tm O t s k.
- Php v t hon ton c xc nh khi bit tm v t s v t.
- Php v t tm O, t s k thng c k hiu l:
( ) O,k
V
.
- Nu
M'
l nh ca M qua
( ) O,k
V
, k hiu l
( )
( )
O,k
M = V M '
hay
( ) O,k
V : M M'
;

( ) O,k
V : M M OM kOM ' ' =
.

Hnh 2.41
GV: Quan st hnh 2.41, hy cho bit: trong trng hp no th k > 0, trng hp
no th k < 0 ?
HS: k > 0 khi nh v vt nm v mt pha ca tm v t, k < 0 khi nh v vt nm
khc pha ca tm v t.

104
GV: Khi k = 1, ta c PBH no quen thuc? Khi k = - 1 ta c PBH no?
HS: k = 1 th
( ) O,1
V
l php ng nht, khi k = - 1 th
( ) O, - 1
V
O
.
GV:
( ) O,k
V : M M
(vi
1 k =
) th ta c iu g?
HS:
M O
.
GV: Nu
( ) O,k
V : M M'
th PVT no bin im
M'
thnh im M?
HS:
( ) O,k 1
O,
k
1
V ( ) V ( ) M M OM kOM OM OM M M
k
| |
|
\ .
' ' ' ' = = = =
.
GV: Nh vy, ta c lu sau.
b) Lu : i)
( ) O,1
V
l php ng nht.
ii)
( ) O,-1
V
O
.
iii)
( ) O,k
V : M M M O
.
iv)
( ) O,k
V : M M'
th
1
O,
k
V : M M
| |
|
\ .
'
.
v) Trong php v t t s k, nu k > 0 th nh v vt nm v cng mt
pha ca tm v t, nu k < 0 th nh v vt nm v hai pha ca tm v t
H3: Vn dng nh ngha.
GV: Nu ni dung v d, chia lp thnh bn nhm, cho cc nhm tho lun cng
mt ni dung.
c) V d: Trong mt phng to Oxy, cho im M(1 ; 2). Tm to nh
M'
ca
im M qua php v t tm I(1; -1), t s k = 2?
HS: Tho lun nhm v bo co kt qu.
GV: Gip HS chnh xc kt qu v khen thng nhm c thnh tch tt.

105
Li gii:
Gi
( ) M x; y '
, v
( ) ,2
:
I
V M M'

2 IM IM ' =
. Mt khc, ta c
( ) 1; 1 IM x y ' = +
v
( )
1 0
2 0; 6
1 6
x
IM
y
=
=
+ =
1
5
x
y
=
.
Vy
( ) M 1;5 '
.
1
1
2
M(1;2)
-1 I(1;-1)
5 M'(1;5)

Hnh 2.40
H4: Pht hin cc tnh cht ca php v t.
2. Cc tnh cht ca php v t
HTP1: Pht hin tnh cht 1.
GV: Cc PDH m chng ta hc u c mt tnh cht chung l khng bo ton
khong cch ca hai im bt k. Vi PVT th tnh cht ny cn ng na hay
khng?
HS: Nhn thc vn .
GV: Xt PVT tm O, t t s k bin hai im M v N ln lt thnh hai im
M'
v
N'
. Em hy so snh hai vect
MN ' '
v
MN
? ( Hy biu din
MN ' '
theo cc vect
OM'
v
ON'
).
HS:
OM kOM ' =
v
ON kON ' =

( ) MN ON OM kON kOM k ON OM kMN ' ' ' ' = = = =
' ' MN = k MN
.
Hoc c th suy lun t hnh v (hnh 2.41):
( ) MN MO ON kMO kON k MO ON kMN ' ' ' ' = + = + = + =
.
GV: Hy rt ra kt lun t nhng lp lun ny?
HS: Pht biu hng ti nh l.
A
B
C B'
A'
G
M
N
//
//
//
O
M
N
M'
N'

Hnh 2.41
GV: Nh vy, ta c nh l sau (cho HS c ni dung nh l trong SGK v hng
dn HS ghi li di dng k hiu).):

106
a) nh l 1:
( ) O,k
MN = kMN M M
V : .
N N MN = k MN
' ' '

' ' '

GV: Em hy pht biu iu nhn bit c t nh l 1?
HS: Pht biu iu nhn bit c.
GV: - T nh l ny cho ta thy php v t khng phi l PDH.
- Hai vect
MN
v
' ' MN
cng phng v t s di ca chng bng gi tr
tuyt i ca t s v t.
HTP2: Pht hin tnh cht 2.
GV: Ta bit rng PDH bin ba im thng hng thnh ba im thng hng v
khng lm thay i th t ca ba im thng hng, tnh cht ny cn ng khng
vi php v t?
HS: Tri gic vn .
GV: Chia lp thnh bn nhm, hai nhm cng tho lun mt ni dung.
Phiu hc tp s 1 (nhm 1 v nhm 2):
+ Ba im A, B, C thng hng, B nm gia A v C. So snh
BA
v
BC
ta
c:..........
+ Php v t t s k bin A, B, C ln lt thnh
, , A B C ' ' '
. So snh cc cp vect
BA ' '
v
BA
,
B C ' '
v
BC
ta c:......
+ Tm ng thc vect biu din mi lin h gia ba im
, , A B C ' ' '
? ............
Kt lun:..................

Phiu hc tp s 2 (nhm 3 v nhm 4):
+ Gi s ba im A, B, C thng hng, vi B l im nm gia A v C. So snh hai
vect:
AC
v
AB
ta c:..
+ Php v t t s k bin A, B, C ln lt thnh
, , A B C ' ' '
th theo nh l 1, so snh
cc cp vect
A C ' '
v
AC
,
AB ' '
v
AB
ta c:...............
+ Biu din
A C ' '
theo
AB ' '
:............................... Kt lun:...

107
HS: Tin hnh tho lun nhm theo ni dung, hng dn ghi trong phiu, c th
nu cu hi vi GV v nhng ni dung, kin thc cha r hoc ngh GV gi
thm.
i din cc nhm ln bo v thnh qu ca nhm mnh.
Phiu s 1: +
( ) 0 BA mBC m = <
;
+
BA kBA ' ' =
,
B C kBC ' ' =
(theo nh l 1);
+
( ) ( )
B A kBA k mBC m kBC mB C ' ' ' ' = = = =
, , A B C ' ' '
thng hng.
Phiu s 2: +
( ) 1 AC mAB m = >
;
+
( )
A C k AC k mAB ' ' = =
,
A B k AB ' ' =
(theo nh l 1);
+
( ) ( )
A C k AC k mAB m k AB mA B ' ' ' ' = = = =
, , A B C ' ' '
thng hng.
GV: Yu cu cc nhm trnh by chi tit, cht ch. bc kt lun, cc nhm c
th pht biu ni dung nh l 2. T kt qu ny ta c nh l (GV cho HS c ni
dung nh l trong SGK v hng dn HS ghi li di dng k hiu).
b) nh l 2:
( ) O,k
A A
B B
AB mAC
V : C C
(AB B C AC )
AB mAC
(AB BC AC)
'
'

' ' ' ' =
'

' ' ' ' ' ' + =

=
+ =
.
HTP3: Pht hin h qu ca hai nh l trn.
GV: Em hy nhn xt v nh ca mt ng thng, mt tia, mt on thng, mt
tam gic, mt gc qua php v t t s k?
HS: Da vo nh ngha, nh l 1, 2 suy lun.
GV: Cho HS c h qu trong SGK v hng dn HS ghi li di dng k hiu.

108
c)H qu:
( ) O,k
d d (// hoc d)
Ot Ot
V : AB AB ( k .AB)
ABC AB C (ng dng vi ABC theo t s k )
( )
'
' '
' ' =
' ' ' A A A
o = o
.
GV: - So snh h qu ny vi cc tnh cht bit ca cc PDH?
- Nhng ng thng no bin thnh chnh n qua PVT t s
1 k =
?
- Cho HS tr li, v hnh, hng HS n cu tr li: ng thng i qua tm v t.
GV: Nhng ng trn no bin thnh chnh n qua PVT t s
1 k =
?
HS: Suy ngh, tr li cu hi.
GV: Nu
1 k =
th mi ng trn c tm trng vi tm v t u bin thnh chnh
n. Nu
1 k =
th khng c ng trn no bin thnh chnh n.
HTP4: Cng c tnh cht ca php v t v rn luyn k nng dng nh ca
mt hnh qua PVT.
V d 1: Cho
ABC A
, ng thng qua trng tm G ca
ABC A
v song song vi BC
ct AB M, ct AC N. Tm php v t bin
ABC A
thnh
AMN A
.
HS: Tho lun nhm v bo co kt qu.
GV: Gip HS chnh xc kt qu v khen thng nhm c thnh tch tt.
Li gii: Theo gi thit, ta c:
2
3
AG AA' =
. V
MN qua G v MN//BC nn
2
3
AM AB =
v
2
3
= AN AC

2
,
3
:
| |
|
\ .

A
B M
V
C N
. Vy
2
,
3
: .
A
V ABC AMN
| |
|
\ .
A A

A
B
C
B'
A'
G
M
N
//
//
//

Hnh 2.42
GV: Php v t no bin
AMN A
thnh
ABC A
? (
3
,
2
A
V
| |
|
\ .
).
V d 2: Cho O l mt im nm ngoi
ABC A
. V nh ca
ABC A
qua cc php v

109
t
( ) , 2 O
V
v
( ) ,3 O
V
.
HS: V hnh v nu cc thao tc v.
V cc im
A, B , C ' ' '
,
A , B , C '' '' ''
sao
cho:
OA 3OA, OB 3OB, OC 3OC ' ' ' = = =

v
OA 2.OA, OB 2.OB, OC 2.OC '' '' '' = = =

GV: Chnh xc hnh v.

A''
B''
C''
O
B
A
C
B'
A'
C'

Hnh 2.43
H5: Pht hin nh l v nh ca ng trn qua php v t.
GV: So snh vi tnh cht ca PDH bit, trong h qu trn ta cha ni ti nh
ca ng trn qua PVT. Kt qu ca PDH cn ng khng i vi PVT?
HS: Tri gic vn .
3. nh ca ng trn qua php v t
GV: Xt ng trn C(I; R) v
( ) ,
:
O k
I I
V
M M
'
'
, vi M l im bt k trn ng
trn C(I; R). Tnh
I M ' '
theo k v R? Nu I xc nh th
I '
c xc nh hay khng?
HS: + V
( ) ,
:
O k
I I
V I M k IM k R
M M
'
' ' = =
'
.
+
I '
l nh ca I qua
( ) , O k
V
nn n l duy nht (xc nh duy nht).
GV: Nhn xt g v tp hp im
M'
?
HS: L ng trn tm
I '
, bn knh
R I M k R ' ' ' = =
.
GV:Hy pht biu iu nhn bit
c?
HS: Hng ti nh l 3.
I
I'
M'
O
M

Hnh 2.44a
GV: Chnh xc pht biu ca HS v hng dn HS ghi li di dng k hiu.

110
nh l 3:
( ) O,k
V : (I; R) (I ; k R) '
.
GV: Trn hnh 2.44a, hy v mt ng thng d i qua tm v t O, ct ng trn
(I; R) ti A v B, ct ng trn
( ) ; I R ' '
ti C v D. Khi nh ca cc im A v B
l nhng im no qua
( ) , O k
V
, gii thch ti sao?
HS: C th tr li ngay theo cm
tnh: bin A thnh C, bin B thnh
D (hnh 2.44b).
GV: Ti sao? Em hy gii thch?
HS: Xt php v t
( )
( )
,
:
O k
A A
OA OB
V k
B B OA OB
' ' '
= =
'
.
I
I'
M'
O
M
I
I'
O
D
C
B
A
d

Hnh 2.44b
Do
OA OB OA OB ' ' > >
.
GV: Nu d l ng thng i qua tm v t O, ct (I; R) ti A v B, ct
( ) ; I R ' '
ti C
v D sao cho OA < OB v OC < OD (hnh 2.44b) th PVT ny bin A v B thnh
nhng im no?
HS: bin A thnh C, bin B thnh D.
GV: Nu ng thng d tip xc vi ng trn (I; R) ti im M th n c tip xc
vi ng trn
( ) ; I R ' '
hay khng? Nhn xt g v cc tip im?
HS: C th bng trc gic HS s tr
li d tip xc vi
( ) ; I R ' '
. Nhng s
lng tng trc cu hi v sao ?
GV: Nu d tip xc vi (I; R) ti M
th ta c iu g? Gi
( )
( )
O,k
M =V M '

th
M'
c xc nh nh th no?
I
I'
M'
O
M
I
I'
M'
O
d
M

Hnh 2.44c
HS: Hng n cu tr li:
IM d
(v d l tip tuyn), v
( ) ; I R ' '
l nh ca (I; R)
qua PVT ang xt nn
( ) ; M I R ' ' ' e
,
M d ' e
, m
// I M IM ' ' I M d ' '
(hnh 2.44c).
GV: Vy d cng tip xc vi
( ) ; I R ' '
ti
M'
l nh ca M qua php v t trn.

111
H6: Cng c.
CH: Em hy nhc li ni dung chnh hc trong gi hc hm nay?
HS: Nu nhng ni dung chnh.
GV: - Chiu ni dung chnh ln phng v yu cu HS ghi nh nhng ni dung .
- Chia lp thnh bn nhm, tin hnh cho cc nhm tho lun gii bi ton
sau:
Bi ton 2 (SGK trang 28): Tam gic ABC c hai nh B, C c nh, cn nh A
chy trn ng trn (O; R) c nh khng c im chung vi ng thng BC.
Tm qu tch trng tm G ca tam gic ABC.
GV: Trong qu trnh HS tho lun, GV c th gi thm bng mt s cu hi:
- So snh
IG
v
IA
(biu din
IG
theo
IA
)?
- Qu tch ca im A? Tm qu tch im G?
HS: Cc nhm bo co li gii ca nhm mnh.
GV: Chnh xc kt qu, xt thi ua gia cc nhm.
Li gii: Gi I l trung im ca BC, v B v C c
nh nn I c nh. V G l trng tm
ABC A
nn
1
3
= IG IA

1
,
3
:
| |
|
\ .

I
V A G
. Vy khi A chy trn
ng trn (O;R) th G chy trn ng trn
( ) ; O R ' '
l nh ca (O; R) qua
1
,
3
I
V
| |
|
\ .
vi
1
3
IO IO ' =

v
1
3
R R ' =
.
O
B
C
A
I
G
O'
Hnh 2.45

GV: Minh ho qu tch im G bng phn mm Cabri Geometry hoc Geometers
Sketchpat.
Hng dn t hc: V nh cc em hc k l thuyt, lm tip cc bi ton 1,3 v cc
bi tp trong SGK trang 29.

Tit 10. PHP V T - BI TP

112
HOT NG TRN LP
H1: Kim tra bi c.
CH1: Em hy nhc li cc nh ngha v cc tnh cht ca php v t?
CH2: Cc php sau y c phi l php v t khng: php i xng tm, php i
xng trc, php ng nht, php tnh tin theo vect khc
0
?
GV: - Gi HS tr li ln lt hai cu hi trn ri cho HS khc nhn xt, gp kin
b sung (nu c), GV chnh xc ni dung kin thc yu cu HS ghi nh v nh gi
HS.
- Ta bit php v t bin ng trn thnh ng trn. By gi ta xt bi
ton ngc li.
4. Tm v t ca hai ng trn
H2: Tm tm v t ca hai ng trn.
GV: - Nu ni dung bi ton.
- Chia lp thnh bn nhm thc hin theo yu cu sau:
Phiu hc tp.
Bi ton 1: Cho hai ng trn
( ) ; I R
v
( ) ; I R ' '
phn bit. Hy tm cc php v t
bin ng trn
( ) ; I R
thnh ng trn
( ) ; I R ' '
.
CH1: C nhng kh nng no xy ra i vi hai ng trn phn bit
( ) ; I R
v
( ) ; I R ' '
? ........................................................................Ta hy xt nhng kh nng .
CH2: Hy gii bi ton trn theo hng dn sau:
+
( )
( ) ( )
,
: ; ;
O k
V I R I R ' '
th
k =
..., hy so
snh hai vect
OI'
v
OI
?............(1).T
em xc nh c nhng php v t no bin
( ) I
thnh (
I '
)?....................................
+) Nu
I I '
,
R R' =
, em c nhn xt g v
hai im O v I?........... T xc nh c
M'
M''
M
R
R'
O
I
M
O
I'
M'

Hnh 2.45a

113
nhng php v t no?.....................................
+) Nu
I
khng trng vi
I '
,
R R' =

? k =
.. , khi im I nm v tr no ca
on thng
II '
(da vo (1)). Hy nhn xt v
php v t trong trng hp ny?.....................
M'
M''
M
R
R'
O
I
M
O
I'
M'

Hnh 2.45b
+) Nu I khng trng vi
I '
,
R R' =
:
I
I'
M
M'
M''
O O
1
2
Hnh 2.45c

Gi
MM ' ''
l mt ng knh ca
( ) ; I R ' '
v IM l mt bn knh ca
( ) ; I R
sao cho
I M ' '
v
IM
cng hng. ng thng
II '
ct
MM'
ti O
1
v ct
MM''
ti O
2
. Khi
, nhng php v t no s bin ng trn (I) thnh ng trn
( ) I '
?....................
Trnh by li gii ca bi ton?
HS: Hot ng c nhn, tin hnh tho lun v hon thnh ni dung phiu hc tp.
- i din cc nhm bo co (chiu ni dung ln bng hoc s dng bng ph) v
trnh by kin b sung.
- GV tng kt, chnh xc kin thc.
- Ch v mt thut ng v yu cu HS ghi nh.
Thut ng: Gi s
( )
( ) ( )
,
: ; ;
O k
V I R I R ' '
. Khi
- im O c gi l tm v t ca hai ng trn .
- Nu k > 0 th im O gi l tm v t ngoi, nu k < 0 th im O gi l tm v t
trong. (Hnh 2.45c, hai ng trn
( ) ; I R
v
( ) ; I R ' '
c O
1
l tm v t ngoi, O
2
l

114
tm v t trong).
H9: Luyn tp.
GV: Chia lp thnh bn nhm, hng dn vn dng l thuyt v rn luyn k nng:
Phiu s 1 (nhm 1).
Bi 1: Trong mt phng to Oxy cho hai ng trn
( )
2 2
1
: 1 C x y + =
v
( )
2 2
2
: 4 C x y + =
. Trong cc khng nh sau, khng nh no ng? Php v t
( ) ; 2 O
V

bin
( )
2
C
thnh
( )
1
C
.
a) Php v t
( ) ;2 O
V
bin
( )
2
C
thnh
( )
1
C
.
b) Php v t l
( ) ; 2 O
V
bin
( )
2
C
thnh
( )
1
C
.
c) Php v t l
1
;
2
O
V
| |
|
\ .
bin
( )
2
C
thnh
( )
1
C
.
(Vi O l gc to )
Bi ton 3: Cho
ABC A
c trng tm G, trc tm H v tm ng trn ngoi tip O.
Chng minh rng
2 GH GO =
(khi ba im G, H, O khng trng nhau th chng
nm trn mt ng thng, gi l ng thng -le).

Phiu s 2 (nhm 2). Gii cc bi tp sau:
Bi 25 (SGK, trang 29): Cc php sau y c phi l php v t hay khng: php
i xng tm, php i xng trc, php ng nht, php tnh tin theo vect khc
0
?
Bi 28 (SGK, trang 29): Cho hai ng trn
( ) O
v
( ) O'
ct nhau ti A v B. Hy
dng qua A mt ng thng d ct
( ) O
M v ct
( ) O'
N sao cho M l trung
im ca AN.

Bi 26 (SGK, trang 29): Cc khng nh sau y c ng hay khng?
a) Php v t lun c im bt ng (tc l im bin thnh chnh n).

115
b) Php v t khng th c qu mt im bt ng.
c) Nu php v t c hai im bt ng phn bit th mi im u bt ng.
( ) ; O R
v im I c nh khc O. Mt
im M thay i trn
( ) ; O R
. Tia phn gic ca gc
MOI
ct IM ti N. Tm qu tch
im N.

Bi 27 (SGK, trang 29): Xc nh tm v t trong v tm v t ngoi ca hai ng
trn trong cc trng hp sau:
a) Hai ng trn tip xc ngoi vi nhau.
b) Hai ng trn tip xc trong vi nhau.
c) Mt ng trn cha ng trn kia.
( ) O
v
( ) O'
c bn knh khc nhau,
tip xc ngoi vi nhau ti A. Mt ng trn
( ) O''
thay i, lun tip xc ngoi
vi
( ) O
v
( ) O'
ln lt ti B v C. Chng minh rng ng thng BC lun i qua
mt im c nh.
GV: Trong qu trnh HS thc hin tho lun nhm, gio vin c th gi nh sau:
- Vi nhm 1:
Bi 1: Nu
( )
( ) ( )
,
: ; ;
O k
V C I R C I R ' '
th
R
k
R
'
=
.
Bi ton 3: Gi
, , A B C ' ' '
ln lt l trung
im cc cnh BC, CA, AB ca
ABC A
.
1) Hy chng minh O l trc tm ca
ABC ' ' ' A
(ch n mi quan h ca
OA'

vi v
BC ' '
).
2) Tm nh ca
ABC ' ' ' A
qua
( ) , 2 G
V

?
3) Tm nh ca im O qua
( ) , 2 G
V

? Qua
php v t, hai ng thng vung gc vi
I
I'
M
M'
M''
O O
1
2
Hnh 2.45c
O
B
C
A
C'
A'
B'
Hnh 2.46

116
nhau bin thnh hai ng thng nh th no? T hy rt ra kt lun bi ton?
+ Gi
O'
l tm ng trn ngoi tip
ABC ' ' ' A
. Php v t
( ) , 2 G
V

bin im
O'
tnh
im no? Hnh 2.46.
- Vi nhm 2:
Bi 25: chng minh mt mnh l ng, ta phi chng minh n l ng cho
mi trng hp; bc b n, ta ch cn ch ra n sai trong mt trng hp no
.
+
O
:
M M'
...?
( ) , 1
:
O
V M M
'
....? (nh ngha php i xng tm v nh
ngha php v t).
+ Vi php i xng trc cc ng thng ni cc cp im tng ng c ng quy
khng? Cn vi php v t th kt qu th no?
+ Xt php v t tm l im bt k v t s l k = 1.
+ Qua php tnh tin theo vect khc
0
c im no bin thnh chnh n khng?
Kt qu ny c ng khng vi php v t?
Bi 28: gii bi ton dng hnh ta phi thc hin qua cc bc no?
Gi s dng c ng thng d
theo yu cu ca bi ton. Hy so
snh hai vect
AN
v
AM
? im
no bit qu tch (tp hp)? Php
v t no bin M thnh N?
( ) M O e

th N thuc tp hp no? im N cn
thuc tnh no khc?
O'
O''
N
A
O
B
M
d
Hnh 2.47

- Vi nhm 3:
Bi 26: a) PVT bin tm ca n bin thnh im no?
b) PVT t s k = 1 bin mt im bt k thnh im no?
c)
( ) ,
:
?
O k
M M
V
O
'
, nu O v M l hai im bt ng th k = ? PVT tng

117
ng c c im g c bit?
Bi 29: Cc bc gii bi ton qu tch?
- V O, I c nh, t d = OI
( ) 0 d =
, ON l
phn gic ca
MOI
ta c ng thc no?
?
IN
IM
=
V M thay i trn (O) v I c
nh nn ta phi tm mi lin h gia hai
vect no? Php v t no bin M thnh N?
Nu M v tr
M'
:
0
0 MOI ' =
th im N
v tr no?
O'
O''
N
A
O
B
M
d
Hnh 2.47
O M' I
M
N
O'
Hnh 2.48
O'
I'
I
O
a)
O
O'
I
I'
O
O'
1
2
3
I
I'
1
2
3
4
4
1
b)
c)
Hnh 2.49

Qu tch im N? (S dng phn mm minh ho qu tch im N)

- Vi nhm 4:
Bi 27: Vi PVT c t s nh th no ta c tm v t ngoi? Vi PVT c t s
nh th no ta c tm v t trong?
O'
O''
N
A
O
B
M
d
Hnh 2.47
O M' I
M
N
O'
Hnh 2.48
O'
I'
I
O
a)
O
O'
I
I'
O
O'
1
2
3
I
I'
1
2
3
4
4
1
b)
c)
Hnh 2.49

Hnh 2.49
V hnh? Trong hai PVT bin
( ) O
thnh
( ) O'
, php no c t s dng, php no c
t s m?
Trong hnh v trn I l tm v t ngoi,
I '
l tm v t trong ca hai ng trn
( ) O
v
( ) O'
.
Bi 30:

118
V hnh? Ko di BC ct
( ) O'
ti
B'
,
ct
OO'
ti I. Hai vect
OB ' '
v
O B ''

c hng nh th no vi nhau? V
sao? Hai vect
O B ''
v
OB
c hng
nh th no vi nhau? V sao? Hai
vect
OB ' '
v
OB
cng hay ngc
hng? Nhn xt v hai ng thng
BB'
v BC? Kt lun?
O'
O''
N
A
O
B
M
d
Hnh 2.47
O M' I
M
N
O'
Hnh 2.48
O'
I'
I
O
a)
O
O'
I
I'
O
O'
1
2
3
I
I'
1
2
3
4
4
1
b)
c)
Hnh 2.49
O''
O'
B'
O
A
B
C
I Hnh 2.50

H10: Cng c.
CH: Em hy nu cch xc nh tm v t ca hai ng trn?
HS: Cn c vo bi ton 1 v bi 27 cc bc xc nh tm v t ca hai ng
trn (bt k).
GV: Gip HS phn chia cc trng hp v v tr tng i ca hai ng trn, cch
xc nh tm v t ca hai ng trn v yu cu HS ghi nh.
Hng dn t hc: V nh cc em hc k nhng ni dung chnh trong bi, lm cc
bi tp 53, 54, 55, 56, 57, 58 (Sch bi tp Hnh hc 11 nng cao, trang 14) v c
trc bi Php ng dng.

Tit 11. PHP NG DNG
I. MC TIU
1. V kin thc
- Hiu c nh ngha ca PD, bit rng PDH v PVT l nhng trng hp
ring ca PD.
- Hiu c khi nim hp thnh ca hai PBH no v hiu c nh l: Mi
PD u l hp thnh ca mt PVT v mt PDH.

119
- T nh l trn, nm c tnh cht ca PD v hnh dung c PD bin mt
hnh
H
thnh mt hnh nh th no.
2. V k nng
- Tm nh ca mt im, mt hnh qua PD.
- Phn bit c hai PD khc nhau khi no, bit c mi quan h ca PD v
cc PBH khc.
- Xc nh c PD khi bit nh ca to nh ca mt im.
3. V t duy, thi
- Pht trin t duy lgic, t duy hm.
- Nhn bit c cc hnh ng dng c trong thc t.
- C ng c hc tp ng n, c hng th v trch nhim cao trong hc tp.
1. GV: Chun b trc hnh v 2.51, thc k, phn mu, my tnh, my chiu.
2. HS: c trc bi hc nh, c lin h vi cc PBH hc.
III. HOT NG TRN LP
CH1: nh ngha hai tam gic ng dng? Nu cc trng hp ng dng ca hai
tam gic? (Ton 8, tp hai). Hai t gic ng dng vi nhau khi no?
CH2: Cho
ABC A
v PVT tm O, t s k, bin ba im A, B, C theo th t thnh
, , A B C ' ' '
. Hi
ABC A
v
ABC ' ' ' A
c ng dng vi nhau hay khng?
H2: Tin cn nh ngha PD.
Khi
ABC A
ng dng vi
ABC ' ' ' A
ta c:
A B B C CA
k
BB BC CA
' ' ' ' ' '
= = =
(k gi l t s
ng dng) hay
AB kAB ' ' =
,
BC kBC ' ' =
v
CA kCA ' ' =
. Khi ta ni PD t s k
bin
ABC A
thnh
ABC ' ' ' A
. Hy pht biu nh ngha PD theo suy ngh ca em?
HS: Pht biu theo suy ngh ca bn thn.
GV: Nu nh ngha php ng dng.

120
1. nh ngha php ng dng
Php bin hnh F c gi l php ng dng t s k (k > 0) nu vi hai im bt k
M, N v nh
, M N ' '
ca chng, ta c:
' ' MN = k.MN
.
GV: Nu cc cu hi:
CH1: So snh s khc nhau gia PVT v PD?
CH2: PDH v PVT c phi l nhng PD hay khng? Nu c th t s ng dng
bng bao nhiu?
CH3: Em c th ly mt vi v d v PD m em bit?
HS: Ln lt tr li cc cu hi.
- PVT c t s k th ch cn
0 k =
, cn PD c t s k > 0.
- PDH l PD vi t s k = 1. PVT vi t s k l PD vi t s
k
.
- Ly v d.
H3: Pht hin nh l ca PD.
2. nh l
GV: Hng dn HS thc hin hot ng SGK.
Gi
V
l php v t tm O t s k v
D
l mt PDH. Vi mi im
M
bt k,
1
: V M M
v
1
: D M M'
. Nh vy ta c mt bin hnh
F
bin im
: F M M'
. C th ni
F
c c bng cch thc hin lin tip hai php bin hnh
V
v
D
.
Khi , ta gi
F
l php hp thnh ca hai php bin hnh
V
v
D
.
Hy chng t rng
F
l mt PD t s
k
?
GV: Nu cc cu hi sau:
CH1: chng minh
F
l PD ta cn chng minh iu g?
CH2: Nu thc hin lin tip mt PD t s
k
v mt PD t s
p
ta c c iu
g?
HS: - Chng minh
' ' MN = k.MN
.

121
- Ly hai im M, N bt k. Nu
1
1 1
1
:
M M
V M N k MN
N N

=
,
1
1
:
M M
D
N N
'
'

1 1
MN M N k MN ' ' = =
. V
F
l hp thnh ca
V
v
D
nn
:
M M
F
N N
'
'
MN k MN ' ' =
. Vy
F
l mt PD t s
k
.
- PD t s k (k > 0)
1
:
M M
F MN kMN
N N
'
' ' =
'
v PD t s p (p > 0)
2
:
M M
F M N pMN
N N
' ''
'' '' ' ' =
' ''
th
M N pMN pkMN '' '' ' ' = =
.
GV: Vy c mt PD
F
t s pk l hp thnh ca
1
F
v
2
F
bin M thnh
M''
, N
thnh
N''
. Nh vy, ta c lu sau.
Lu : - Mi PVT t s
( ) 0 k k =
l mt PD c t s ng dng l
k
(t s ng
dng lun dng).
- PDH l PD vi t s
1 k =
.
- Khi thc hin lin tip mt PVT t s
( ) 0 k k =
v mt PDH ta c mt PD c t
s
k
.
- Nu thc hin lin tip mt PD t s k (k > 0) v mt PD t s p (p > 0) ta
c mt PD t s kp.
GV: Nu thc hin lin tip mt PVT v mt PDH th kt qu l mt PD. Do ta
c nh l sau:
a) nh l: Mi php ng dng
F
, t s k u l hp thnh ca mt php v t V t
s k v mt php di hnh D.
CH4: Em xt xem cc tnh cht tng ng cn li ca PDH, PVT cn ng khng
so vi PD?
GV: Nu h qu.
b) H qu: Php ng dng bin ba im thng hng thnh ba im thng hng (v

122
khng lm thay i th t ca ba im thng hng), bin ng thng thnh ng
thng, bin tia thnh tia, bin on thng thnh on thng m di c nhn
ln vi k (k l t s ca php ng dng), bin tam gic thnh tam gic ng dng
vi t s k, bin ng trn c bn knh R thnh ng trn c bn knh kR, bin
gc thnh gc bng n.
CH5: C phi mi PD u bin ng thng thnh ng thng thnh ng
thng song song hoc trng vi n hay khng?
HS: Da vo nh l mi PD l hp thnh ca mt PVT v PDH tr li.
GV: Kt lun. PD ni chung khng c tnh cht bin mt ng thng thnh mt
ng thng song song hoc trng vi n. V PVT th c tnh cht , cn PDH ni
chung khng c tnh cht (v d php quay vi gc quay khc
kt
). Do , PD
l hp thnh ca PVT v PDH nn khng c tnh cht .
H4: Tip cn nh ngha hai hnh ng dng.
3. Hai hnh ng dng
GV: Hai tam gic
1 1 1
ABC
v ABC l
nh ca nhau qua PVT tm I t s k
(k > 0), tam gic
ABC ' ' '
l nh ca
tam gic
1 1 1
ABC
qua PX trc d.
Tam gic ABC v tam gic
ABC ' ' '

c phi l hai hnh ng dng vi
nhau hay khng? (Hnh 2.51)
A
B
C
I
A
C
B
d
C'
A'
B'
Hnh 2.51
1
1
1

HS: Theo nh l, tam gic ABC v
ABC ' ' '
ng dng.
GV: Trn hnh 2.51 ta c hai hnh
H
(tam gic ABC) v
1
H
(tam gic
1 1 1
ABC
) l
nh ca nhau qua php v t (ngha l c php v t V bin
H
thnh
1
H
), hai hnh
1
H
v
' H
(tam gic
ABC ' ' '
) bng nhau (tc l c php di hnh D bin
1
H
thnh
' H
). Do , nu gi F l php hp thnh ca V v D th F l PD bin hnh
H

thnh hnh
' H
. Khi ta ni hai hnh
H
v
' H
ng dng vi nhau.

123
GV: Em hy pht biu nh ngha v hai hnh bng nhau theo cch hiu ca em?
HS: Pht biu nh ngha hai hnh ng dng theo suy ngh ca bn thn.
GV: Nu nh ngha hai hnh ng dng.
nh ngha: Hai hnh gi l ng dng vi nhau nu c php ng dng bin hnh
ny thnh hnh kia.
GV: lp 8 em bit th no l hai tam gic ng dng. Khi nim ny cn ph
hp vi nh l trn?
HS: Khi nim hai tam gic ng dng (lp 8) ph hp vi nh l trn.
GV: Cho hai ng trn bt k, c hay khng mt PD bin hnh ny thnh hnh
kia?
GV: Nu mt vi v d v hai hnh ng dng m em bit?
H5: Cng c.
CH: Em hy nhc li nhng ni dung chnh cn nh hc trong bi?
GV: - Chnh xc kin ca HS v yu cu HS ghi nh.
- Chia lp thnh bn nhm v yu cu cc nhm gii bi tp sau:
Bi 31: Chng minh rng nu php ng dng F bin tam gic ABC thnh tam gic
ABC ' ' '
th trng tm, trc tm, tm ng trn ngoi tip tam gic ABC ln lt
bin thnh trng tm, trc tm, tm ng trn ngoi tip tam gic
ABC ' ' '
.
Gi ca GV H ca HS
+ Trng tm ca tam gic c xc nh
nh th no? Gi M l trung im ca
BC, F bin M thnh thnh im no?
+ F bin trung tuyn AM ca
ABC A

thnh g? T suy ra c iu g?

+ Hy lm tng t vi trc tm v tm
ng trn ngoi tip ca
ABC A
.
+ GV chnh xc v nh gi li gii ca
cc nhm.
+ giao im ca ba ng trung tuyn
trong tam gic.
: , F M M M ' '
l trung
im ca
BC ' '
.
+ thnh trung tuyn
A M ' '
ca
ABC ' ' ' A
,
tng t vi hai trung tuyn cn li suy
ra F bin trng tm (giao im ca hai
trung tuyn) ca
ABC A
thnh trng tm
ca
ABC ' ' ' A
.
+ X t tng t.
+ Bo co li gii chi tit.

124
Hng dn t hc: V nh cc em hc k l thuyt, n tp h thng kin thc trong
chng, lm bi tp 32, 33 (SGK trang 31, 32), tr li cc cu hi v lm cc bi tp
phn n tp chng I.
Tit 12. N TP CHNG I
I. MC TIU
1. V kin thc
- n li nhng kin thc c bn cn nh trong chng. Tm c mi quan h
gia cc PBH, t tm c ra nhng tnh cht chung v ring.
- Nm vng v vn dng c cc tnh cht c bn ca PBH vo gii bi tp.
2. V k nng
- Xc nh nh ca mt im, nh ca mt hnh qua mt PBH.
- Thc hin c lin tip mt s PBH.
3. V t duy, thi
- Pht trin t duy lgic, t duy hm.
- Lin h c cc PBH vi nhng vn c trong thc t cuc sng.
- C hng th v trch nhim cao trong hc tp.
1. GV: H thng kin thc c bn ca chng, chun b dng dy hc.
2. HS: n tp, tr li cu hi v lm bi tp ca chng.
III. HOT NG TRN LP
H1: n tp, h thng l thuyt.
CH1: Em hy nhc li cc khi nim, tnh cht ca cc PBH hc?
CH2: Cch xc nh tm v t ca hai ng trn?
CH3: Tnh cht ca chung ca PDH? Tnh cht chung ca php v t v ng dng?
Bt bin ca mi PBH?
CH4: Mi quan h gia php di hnh, php v t v php ng dng?
- Mi thnh vin ca nhm trc tin c lp suy ngh, ri tham gia tho lun
nhm tm cu tr li.
- GV hng dn cc nhm tho lun, gi v mi lin h gia cc PBH
ngi hc tm cc kin thc lin quan v khi qut ln cu tr li.

125
- i din cc nhm bo co kt qu v tham gia tranh lun gia cc nhm (nu
c).
GV chnh xc, h thng li kin thc c bn ca chng, chiu ln phng cho HS
quan st v yu cu HS ghi nh.
Cc php di hnh Cc php ng dng
1. Bo ton khong cch; 1. Bo ton t s khong cch;
2. Bo ton tnh thng hng v th t cc
im trn mt ng thng;
2. Bo ton tnh thng hng v th t cc
im trn mt ng thng;
3. Bo ton tnh song song ca hai
ng thng;
3. Bo ton tnh song song ca hai
ng thng;
4. Bo ton ln ca gc; 4. Bo ton ln ca gc;
5. Bin mt hnh
H
thnh mt hnh
' H
bng n.
5. Bin mt hnh
H
thnh mt hnh
' H
ng dng vi n.
6. Php di hnh bin mt:
- Mt ng thng thnh mt ng
thng;
- Mt tia thnh mt tia;
- Mt on thng thnh mt on thng
c di bng n;
- Mt gc thnh mt gc c s o bng
n;
- Mt tam gic thnh mt tam gic bng
n;

- Mt ng trn thnh mt ng trn
bng n.
6. Php ng dng (t s k) bin:
- Mt ng thng l mt ng thng;
- Mt tia thnh mt tia;
- Mt on thng thnh mt on thng
c di bng k ln n;
- Mt gc thnh mt gc c s o bng
n;
- Mt tam gic thnh mt tam gic ng
dng vi n;
- Mt ng trn thnh mt ng trn
c bn knh gp k ln bn knh ca
ng trn ban u.

126

H2: Vn dng cc kin thc tr li cu hi trc nghim.
GV: Cho HS tr li cc cu hi trc nghim mc IV (SGK, trang 35, 36) ra giy,
gio vin cng b p n v gii p nhng cu hi HS cn bn khon ri cho HS
nh gi cho nhau HS bit c kh nng ca mnh.
H3: Luyn tp.
GV: Chia lp thnh bn nhm, cng thc hin gii bi tp 3 (SGK, trang 34).
Bi 3. Cho ng thng d i qua hai im phn bit P, Q v hai im A, B nm v
mt pha i vi ng thng d. Hy xc nh trn d hai im M, N sao cho:
MN PQ =
v AM + BN b nht.
HS: Tin hnh tho lun nhm.
Gi ca GV H ca HS
Bi 3: - Bi ton ny c g
quen thuc?
- gii bi ton loi ny ta
thng phi lm g?
- Nu hai im M, N nm
trn d m
MN PQ =
, hy
- Tng t cu hi 5, SGK trang 13.
- S dng cc php di hnh chuyn v mt
ng gp khc c hai im c nh.

Hnh 2.1. S biu th mi lin h gia cc php bin hnh
Php bin hnh
Php di hnh Php v t

Php ng dng
Php tnh tin Php i xng trc Php i xng tm Php quay

127
dng
A A MN ' =
.
- Nhn xt v t gic
AMNA'
?
- Khi
AM+BN
c th biu
din c nh th no?
- Pht biu bi ton tng
ng?
- Hy gii bi ton.

M M'
M''
O
I
J
d
Hnh 2.53
d'
P Q
M N
d
A
A'
B
Hnh 2.54
M
M
M'
O
O'
u
1
Hinh 2.54

Hnh 2.52
Gi s hai im M, N nm trn d:
MN PQ =
, ly
im
A'
:
A A PQ ' =
th
A'
xc nh v
AMNA'
l
hnh bnh hnh nn
AM=AN AM+BN=AN+BN ' '
.
Bi ton tr thnh xc nh im N:
AN+BN '
b
nht.
HS: Bo co kt qu, tranh lun (nu c).
GV: Chnh xc kt qu, nh gi kt qu tho lun ca cc nhm.
Hng dn t hc: V nh cc em hc k nhng ni dung l thuyt n tp v
lm cc bi tp mc III v IV (SGK, trang 34-36).
Tit 13. N TP CHNG I
HOT NG TRN LP
GV: Chia lp thnh nm nhm, theo th t lm cc bi tp 2, 4, 5, 7.
Bi 2 (SGK, trang 34). Chng minh rng nu mt hnh no c hai trc i xng
vung gc vi nhau th hnh c tm i xng.
Bi 4 (SGK, trang 34). Cho vect
u
v mt im O. Vi im M bt k, gi M
1
l
im i xng vi M qua O v
M'
l im sao cho
1
M M u ' =
. Gi F l PBH bin M
thnh
M'
.
a) F l php hp thnh ca hai php no? F c phi l php di hnh hay khng?
b) Chng t rng F l mt php i xng tm.
Bi 5 (SGK, trang 34). Cho
ABC A
ni tip ng trn
( ) O
v mt im M thay i

128
trn
( ) O
. Gi
1
M
l im i xng vi M qua A,
2
M
l im i xng vi
1
M
qua
B,
3
M
l im i xng vi
2
M
qua C.
a) Chng t rng php bin hnh F bin im M thnh
3
M
l mt php i xng
tm.
b) Tm qu tch im
3
M
.
Bi 7 (SGK, trang 34). A) Cho
ABC A
v hnh
vung MNPQ nh hnh 2.52. Gi V l php v t
tm A t s
AB
k
AM
=
. Hy dng nh ca hnh
vung MNPQ qua php v t V.
b) T bi ton cu a) hy suy ra cch gii bi ton
sau: Cho nhn
ABC A
, hy dng hnh vung
MNPQ sao
N
Q
M
B
A
C
P
Hnh 2.52

Hnh 2.52
cho hai nh P, Q nm trn cnh BC v hai nh M, N ln lt nm trn hai cnh AB
v AC.
HS: Tin hnh tho lun nhm.
Gi ca GV H ca HS
Bi 2:
- Gi s hnh
H
c hai trc
i xng d v
d'
vung gc
vi nhau. Gi
O d d' =
.
Nu
M eH
th sau khi thc
hin lin tip hai PX trc
nh ca im M l im no?
im c tnh cht g?
- chng minh hnh
H
c
tm i xng ta cn chng
minh iu g?
M M'
M''
O
I
J
d
Hnh 2.53
d'
P Q
M N
d
A
A'
B
Hnh 2.53
M
M
M'
O
O'
u
1
Hinh 2.54

d
:
M M'
,
d
:
M M ' ''
, v d v
d'
u l hai
trc i xng ca hnh
H
nn
M'
,
M''
u thuc
hnh
H
.

129
- Chng minh
0 MO OM'' + =
.
Bi 4:
- PBH no bin
M
thnh
1
M
,
php no bin
1
M
thnh
M'
?
F l hp thnh ca nhng
php no?
- Hai php c c im g
chung khng? Hp thnh ca
n l php g?
- chng minh F l PX
tm cn chng t iu g?
M M'
M''
O
I
J
d
Hnh 2.53
d'
P Q
M N
d
A
A'
B
Hnh 2.54
M
M
M'
O
O'
u
1
Hnh 2.55
A
B C
M
M
M
M
1
2
3
O
Hnh 2.56
I
P' Q'
B C
A
Q
M
N
P
Hnh 2.57

Hnh 2.55
+
O
:
1
M M
,
1
:
u
T M M'
, F l hp thnh ca
PX tm v PTT.
+ Chng u l nhng PDH nn hp thnh ca
chng cng l PDH.
+ Chng minh F bin M thnh
1
M
.
Bi 5:
a)
- V hnh?
- chng minh F l mt
php i xng tm ta cn
chng minh iu g?
- Gi I l trung im MM
3
th
ta c c iu g?
- Chng minh I c nh.
b)
- Ta c s lin h no gia
im
3
M
v im bit qu
tch?
- Php bin hnh no bin
im thnh im
3
M
?
- Qu tch im
3
M
?
M M'
M''
O
I
J
d
Hnh 2.53
d'
P Q
M N
d
A
A'
B
Hnh 2.54
M
M
M'
O
O'
u
1
Hinh 2.55
A
B C
M
M
M
M
1
2
3
O
Hnh 2.56
I

a) Chng minh c mt im I c nh tho mn:
3
0 MI IM + =
. Vi I l trung im MM
3
ta c:
3
1
( )
2
CI CM CM = + =

130
2 2
1 1
( )
2 2
CM M C M M BA I + = =
c nh.
b) Qu tch
3
M
l ng trn
( ) O'
, nh ca ng
trn
( ) O
qua
I
.
Bi 7:

a)
( ) ( ) , ,
?
:
?
A k A k
M
V V
N

bin
t gic MNPQ thnh hnh g?

b) Em c nhn xt g v v tr
ca hai hnh vung MNPQ
v
BCPQ ' '
so vi v tr im
A?
- Cc bc dng?
- Trnh by li gii bi ton?
M M'
M''
O
I
J
d
Hnh 2.53
d'
P Q
M N
d
A
A'
B
Hnh 2.54
M
M
M'
O
O'
u
1
Hinh 2.55
A
B C
M
M
M
M
1
2
3
O
Hnh 2.56
I
P' Q'
B C
A
Q
M
N
P
Hnh 2.57

a)
( ) ( ) , ,
:
A k A k
M B
V V
N C

bin t gic MNPQ thnh

hnh vung
BCPQ ' '
.
b) Hai hnh vung MNPQ v
BCPQ ' '
nm v cng
mt pha ca im A nn hnh vung MNPQ nm v
pha ngoi tam gic ABC. Ly
' P BC AP =
,
Q BC AQ' =
. T B v C k cc ng thng
vung gc vi BC, ln lt ct AC v AB ti N v
M, suy ra hnh vung cn dng MNPQ.
- i din cc nhm trnh by kt qu tho lun ca nhm mnh.
- Cc nhm khc gp kin b sung hoc cch lm khc (nu c).
- GV chnh xc li gii cho HS v nhn xt, nh gi kt qu ca tng nhm.
- GV nu cu hi cng c: Em hy nu mt vi dng ton trong chng ny? Cch
gii mi dng ton ?
- HS: Nu mt vi dng ton v cch gii.

131
- GV: Nu v chnh xc dng ton v cch gii cho HS.
Hng dn t hc: V nh cc em hc k kin thc c bn ca chng v lm cc
bi tp n tp chng I (Sch Bi tp Hnh hc 11 nng cao, trang 15-19).
2.3. Tiu kt chng 2
1. Da vo kt qu nghin cu ni dung v chng trnh SGK mn ton trng
THPT hin nay, chng ti nhn thy rng ni dung Php di hnh v php ng dng
trong mt phng ni ring v mn ton trng THPT ni ring u cha ng tim nng
c th vn dng QSPTT vo t chc hot ng hc tp cho HS.
2. tin hnh vn dng QSPTT vo dy hc ni dung Php di hnh v php
ng dng trong mt phng c hiu qu, chng ti xy xy dng quy trnh v tin
hnh son bi, t chc dy hc ni dung ny theo QSPTT gm cc bc sau:
Bc 1: Kim tra bi c, gii thiu bi hc mi.
Bc 2: Nu vn ngi hc nhn thc, kch thch cc gic quan ca ngi
hc, to hng th hc tp ngi hc tri gic i tng.
Bc 3: Ngi hc thc hin nhim v kin to tri thc trn c s vn hnh b
my hc ca mnh.
Bc 4: Ngi hc bo co kt qu.
Bc 5: Ngi dy tng kt, cng c kin thc cho ngi hc.
3. QSPTT l mt cch tip cn hot ng dy hc c bn v nng ng, ph
hp vi qu trnh x l thng tin ca ngi hc. V vy, trong qu trnh vn dng
quan im ny vo dy hc, ngi dy cn linh hot s dng nhng phng n t
chc cc hot ng dy hc a dng, tng cng cc quan h tng tc theo
QSPTT kch thch hng th, pht huy tnh tch cc, t gic, ch ng, sng to
ca HS; huy ng c nhiu tim nng vn c ca ngi hc tham gia vo qu
trnh kin to tri thc, hnh thnh v rn luyn k .

CHNG 3. TH NGHIM S PHM

132
3.1. Mc ch th nghim
Th nghim s phm c tin hnh nhm mc ch kim tra tnh kh thi v
hiu qu ca cc phng n vn dng QSPTT vo dy hc ni dung Php di
hnh v php ng dng trong mt phng Hnh hc 11 nng cao trng THPT.
3.2. Ni dung th nghim
Dy th nghim gm 10 tit vi cc ni dung sau:
Tit 1. M u v php bin hnh v php di hnh
Tit 2. Php tnh tin
Tit 3. Php i xng trc
Tit 4. Bi tp
Tit 5. Php quay
Tit 6. Php i xng tm
Tit 7. Bi tp
Tit 8. Hai hnh bng nhau
Tit 9. Php v t
Tit 10. Php v t - Bi tp
3.3. T chc th nghim
i tng th nghim l hc sinh cc lp 11A1, 11A2 (mi lp 45 HS) trng
THPT Hip Ho s 2, tnh Bc Giang.
Lp th nghim: 11A1 do bn thn tc gi thc hin cc gio n son.
Lp i chng: 11A2 do thy gio Nguyn Sn H ging dy.
la chn lp th nghim v i chng chng ti cn c vo mt s tiu
chun sau:
- l hai lp a dng v trnh v hc lc: gii, kh, trung bnh, yu, km;
- Kh nng nhn thc ca hc sinh hai lp l ng u nhau;
- S lng hc sinh hai lp phi tng ng;
Thi gian th nghim: t 18/8/2009 n 23/9/2009.
3.4. nh gi kt qu th nghim

133
nh gi kt qu th nghim, nhm nh gi tnh kh thi ca vic vn dng
quy trnh dy hc ra, chng ti thc hin mt s bc sau:
* Vi lp i chng, gio vin tin hnh dy bnh thng.
* Vi lp th nghim, ngoi vic trao i vi GV ch nhim nm bt tm l,
hon cnh ca HS, ch quan st lp hc, cch thc nghe ging v hot ng ca
HS, quan st k nng thc hnh, trao i, tho lun trong nhm ca HS, ch tng
cng s tng tc gia ba nhn t trong hot ng dy v hc (Ngi dy Ngi
hc Mi trng), tham kho kin ca ng nghip d gi th nghim, tc gi
cn tin hnh cho HS lm bi kim tra trc khi dy th nghim v sau khi kt thc
dy th nghim nhm nh gi tnh kh thi ca quy trnh vn dng quan im s
phm tng tc p dng. vic nh gi c khch quan, chnh xc kim
tra chng ti in trn kh giy A4 c nh km c phn HS ghi bi lm, ni
dung bi c pht cho HS nh nhau nhng chng ti i v tr ca cc cu
hi v cc phng n tr li c 5 m khc nhau, m bo hai HS ngi cnh
nhau khng c cng m trc nghim.
Kt qu c th:
Kt qu im s ca 45 bi kim tra th hin trong bng sau:
im 2 3 4 5 6 7 8 9 10
im
TB
cng
Phng
sai
lch
chun
Kt qu bi kim
tra trc khi th
nghim
Lp TN 1 3 5 7 10 8 7 4 0 6,1 3,15 1,78
Lp C 1 2 3 7 11 10 8 3 0 6,3 2,64 1,62
Kt qu bi kim
tra sau khi th
nghim
Lp TN 0 2 4 4 11 12 7 4 1 6,5 2,6 1,61
Lp C 1 3 2 8 10 12 7 2 0 6,2 2,58 1,61

134
Nhn nh nh gi:
* Phn tch nh lng:
- Kt qu bi kim tra trc khi dy th nghim:
+ Lp TN c 17,8% im yu, km (1, 2, 3, 4 im); 37,8% im trung bnh (5,
6 im) v 42,2% im kh, gii (7, 8, 9,10 im); im trung bnh cng: 6,1;
phng sai: 3,15; lch chun: 1,78.
+ Lp C c 13,3% im yu km; 40% im trung bnh; 46,7% im kh gii;
im trung bnh cng: 6,3; phng sai: 2,64; lch chun: 1,62.
- Kt qu bi kim tra sau khi dy th nghim:
+ Lp TN c 13,3% im yu, km; 33,3% im trung bnh v 53,3% im kh,
gii; im trung bnh cng: 6,5; phng sai: 2,6; lch chun: 1,61.
+ Lp C c 13,3% im yu km; 40% im trung bnh; 46,7% im kh gii;
im trung bnh cng: 6,2; phng sai: 2,58; lch chun: 1,61.
Kt qu trn cho thy:
Trc khi tin hnh th nghim trnh v hc lc hai lp th nghim v i
chng l tng i ng u nhau.
Sau khi tin hnh th nghim t l HS kh, gii, trung bnh, yu, km lp C
chng c s thay i nhng cha ng k. Trong khi kt qu hc tp ca HS
lp TN c s ci thin, im trung bnh ca bi kim tra sau khi th nghim t yu
cu (6,5) tng hn so vi trc khi TN (6,1); t l HS t im gii bi kim tra
sau cha phi l cao nhng c th chp nhn c (11,1%), t l HS t im kh
tng t 33,3% (trc khi dy TN) ln 42,2% (sau khi TN), t l HS t im yu
km gim t 17,8% (trc TN) xung cn 13,3% (sau TN), t l ny phn nh
tng i chnh xc mc nhn thc ca HS.
* Phn tch nh tnh:
Khi vn dng QSPTT vo dy hc Php di hnh v php ng dng chng
ti nhn thy rng:
- HS c trc tip tham gia vo qu trnh kin to tri thc, rn luyn k nng;
HS c hot ng nhiu hn, c suy ngh nhiu hn v c rn luyn phng
php t hc, hc hp tc theo nhm.

135
- H thng cu hi gio vin a ra c tnh hng ch, nh hng cho HS cch
thc tin hnh hot ng hc tp gii quyt nhim v hc tp ra.
- Phng tin dy hc gip HS rn luyn c cc thao tc t duy nh: phn
tch, tng hp, so snh, khi qut ho, c th ho, Gi hc khai thc c vn
kin thc sn c ca HS trong tng n v kin thc c th, HS c hng th v
trch nhim hn vi nhim v hc tp ca bn thn; khng kh lp hc si ni, tch
cc, t gic, hc sinh c khch l tinh thn hc tp.
- a s HS nm vng ni dung bi hc, nm vng kin thc c bn ph hp vi
qu trnh tip nhn v x l thng tin ca b my hc. Hc sinh c c nhng
k nng t duy ton hc cn thit vn dng vo gii bi tp; nhng HS yu, km
c s tin b, mt s em t im trung bnh; nhng HS gii cng pht huy
c kh nng hc tp ca bn thn, mt s HS kh vn ln t im gii.
- C bn kt qu ca lp thc nghim cha phi l cao, nh gi tng i chnh
xc mc nhn thc ca HS tp trung mc trung bnh kh l ch yu, nhng
so vi lp i chng cc em c s nng ln r rt v mt s mt: trnh by li
gii cht ch, bit nhn vn theo nhiu hng khc nhau, kh nng d on, k
nng vn dng cc tnh cht ca cc PBH linh hot hn c th hin qua vic tr
cc cu hi trc nghim, c bit cu hi 12 v 13 lp i chng c 5 HS th
hin cch gii, phng php lp lun v cch nhn nhn vn xut sc hn hn lp
i chng.
3.5. Kt lun chung v th nghim
Qua cc ngun thng tin thu c cho php chng ti bc u khng nh quy
trnh dy hc v cc bin php xut trong lun vn l c hiu qu v n khng
nhng to khng kh lp hc si ni m cn thu ht s tham gia ca tt c HS trong
lp vo qu trnh dy hc do GV hng dn, t chc. V vy gi hc bc u
thu c hiu qu ng kh quan. S d c c nhng thnh cng nh vy bi v
nhng l do sau:

136
- GV dy thc nghim nm vng ni dung ca tng bc tin hnh dy hc
ca quy trnh v ch tng cng s dng linh hot cc hnh thc dy hc.
- GV huy ng c vn kin thc, k nng c trang b trc lm tin
kch thch qu trnh nhn thc cu HS t bn cu no phi qua bn cu no tri
t mc tiu dy hc ra.
- GV to ra mi trng hc tp thn thin, gn gi, to iu kin cho HS d
dng th hin mnh, a ra nhng kin, quan im khc cng tho lun trong
nhm, lp gii quyt c vn t ra.
- HS c lm quen dn vi cc hot ng t duy kin to tri thc mi v
hp tc gia cc thnh vin trong nhm.
- HS c tip cn vi cc phng tin dy hc, c trc tip tham gia vo qu
trnh pht hin ra tri thc mi di s hng dn, gi m ca gio vin.
Tuy nhin vn cn mt s HS b im yu km v mt s l do sau:
- S gi hc HS c tip cn vi quan im s phm tng tc l cha
nhiu; qu trnh tin hnh thc nghim cn t. HS c th tip cn vi mt ng
hng dy hc mi th cn phi c thi gian di lm quen vi cc hot ng, do
chng ta cha th thy ht c s tin b r nt trong kt qu hc tp ca HS.
- Cc tng tc trong qu trnh t chc dy hc cha thc s pht huy ht cng
dng ca n trong vic pht hin ra tri thc mi, thi gian tin hnh cho hot ng
tho lun nhm cn t.
Nu khc phc c nhng kh khn trn th chc chn kt qu hc tp ca HS
s tt hn rt nhiu.

137
KT LUN
T nhng vn trnh by trong ti c th rt ra mt s kt lun sau:
1. Lun vn h thng mt s vn l lun ca QSPTT. QSPTT l mt
quan im dy hc pht huy tnh tch cc, ch ng, sng to ca ngi hc, ngi
hc tr thnh ch th ch thc ca qu trnh nhn thc. Quan im ny c bit
ch n vic vn hnh b my hc ca ngi hc v s tng tc gia cc tc
nhn trong qu trnh thc hin nhim v hc tp.
2. Lun vn xut quy trnh dy hc theo QSPTT v mt s nh hng
vn dng QSPTT vo qu trnh dy hc.
3. Lun vn vn dng QSPTT vo thit k mt s bi son v Php di hnh
v php ng dng trong mt phng, chng I -Hnh hc 11 nng cao trng THPT.
4. Kt qu th nghim bc u minh ho cho tnh kh thi v hiu qu ca
ti, gi thit khoa hc l chp nhn c v nhng nhim v nghin cu hon
thnh.
5. Hiu qu dy hc ph thuc vo cc thnh t cu qu trnh dy hc. vn
dng QSPTT c hiu qu i hi ngi dy phi vn dng linh hot v sng to
trong tng iu kin dy hc c th. V vy, ngi dy phi l ngi nng ng v
nhy cm trong qu trnh dy hc.
Lun vn mi ch p dng vo mt s tit dy trong phn Php di hnh v php
ng dng trong mt phng - Hnh hc 11 nng cao trng THPT. T kt qu thu
c c th khng nh cc phng n nu trong lun vn c th c pht trin
rng ri trong mn Ton, p dng trong ton cp hc v c th p dng cho cc mn
hc khc trong trng ph thng.

138
DANH MC TI LIU THAM KHO
1. Trn Th T Anh, Tip cn hot ng dy hc t gc Tm l hc nhn
thc, Tp ch Gio dc s 18 (12/2001), tr.12 14.
2. Ban nghin cu chin lc B Gio dc v o to, Bi cnh quc t, trong
nc v cc quan im pht trin gio dc giai on 2008 2020, Tp ch
Khoa hc Gio dc, s 32, thng 5 2008, tr. 1 4.
3. Nguyn Thanh Bnh (Ch bin), Nguyn Th Kim Dung, Ng Thu Dung,
Nguyn Hu Ch, Phan Thu Lc, Nguyn Th Hng, L lun Gio dc hc Vit
Nam, NXB i hc S phm.
4. B Gio dc v o to (2006), Chng trnh gio dc ph thng cp trung
hc ph thng, NXB Gio dc.
5. B Gio dc v o to (2006), Ti liu bi dng gio vin thc hin theo
chng trnh, sch gio khoa lp 10 mn Ton, NXB Gio dc.
6. B Gio dc v o to (2007), Ti liu bi dng gio vin thc hin theo
chng trnh, sch gio khoa lp 11 mn Ton, NXB Gio dc.
7. CARL ROGERS, Phng php dy v hc hiu qu (Cao nh Qut dch v
gii thiu), NXB Tr 2001.
8. Nguyn nh Cht (2001), Phng php s phm tng tc: bn cht v
hng ng dng, Tp ch Gio dc s 19 (12/2001), tr.19, 20, 23.
9. L Hi Chu Nguyn Xun Qu (2001), Bi ton dng hnh d hay kh,
NXB i hc Quc gia H Ni.
10. Nguyn Hu Chu, V Quc Chung, V Th Sn (2005), Phng php,
phng tin, k thut v hnh thc t chc dy hc trong nh trng, NXB
i hc S phm.
11. Nguyn Hu Chu, Chng trnh da trn trit l Gio dc v s pht trin
ton din ca mi con ngi, Tp ch Khoa hc Gio dc s 28, thng 01
2008, tr.1 9.

139
12. Nguyn Phng Chi (2003), S dng bi tp trc nghim tng cng tng
tc trong gi bi tp phng php dy hc mn ton, Lun vn Phng php
Ging dy Ton (HSP HN).
13. Phan c Chnh (Tng ch bin), Tn Thn (Ch bin), V Hu Bnh, Phm
Gia c, Trn Lun (2006), Ton 7, Tp 1, NXB Gio dc.
14. Phan c Chnh (Tng ch bin), Tn Thn (Ch bin), V Hu Bnh, Trn
Phng Dung, Ng Hu Dng, L Vn Hng, Nguyn Hu Tho (2006), Ton
9, Tp 1, NXB Gio dc.
15. Phan c Chnh (Tng ch bin), Tn Thn (Ch bin), V Hu Bnh, Trn
nh Chu, Ng Hu Dng, Phm Gia c, Nguyn Duy Thun (2008), Ton
8, Tp 1, NXB Gio dc.
16. Vn Nh Cng (Ch bin), Hong Ngc Hng, Mnh Hng, Hong
Trng Thi (2006), Hnh hc s cp v thc hnh gii ton (B GD&T, D
n o to gio vin THCS, LOAN No 1718- VIE(SF)), NXB i hc S
phm.
17. Vn Nh Cng (Ch bin) Hong Trng Thi (2006), Hnh hc cao cp
(B GD&T, D n o to gio vin THCS, LOAN No 1718- VIE(SF)),
NXB i hc S phm.
18. Vn Nh Cng Nguyn Th Lan Phng (2007), Bi tp trc nghim v
cc kim tra Hnh hc 11, NXB Gio dc.
19. Vn Nh Cng (Ch bin), Phm Khc Ban, T Mn (2008), Bi tp Hnh
hc nng cao 11, NXB Gio dc.
20. Khnh Dng, Cu hi v vic phn loi cu hi trong dy hc, Tp ch Gio
dc s 16 (11/2001), tr.25 27.
21. D n Vit B (2000), Ngi gio vin cn bit, H Ni.
22. Phm Minh Hc (2002), Gio dc Vit Nam trc ngng ca ca th k
XXI, NXB Chnh tr quc gia.
23. Trng Th Vinh Hnh (2008), Dy hc mn Ton trng THPT thng qua
hot ng gio khoa, NXB i hc S phm.

140
24. Nguyn Mng Hy (1997), Cc php bin hnh trong mt phng, NXB Gio
dc.
25. L Vn Hng, L Ngc Lan, Nguyn Vn Thng (2008), Tm l hc la tui
v tm l hc s phm, NXB Th gii.
26. Nguyn Phng Hng, Tip cn kin to trong dy hc khoa hc theo m
hnh tng tc, Nghin cu Gio dc 10/97, tr. 13 14.
27. Nguyn Vn H Trnh Trc Lm (2005), ng x s phm, NXB i hc
Quc gia H Ni.
28. Trn B Honh, Bn tip v dy hc ly hc sinh lm trung tm, Tp ch Khoa
hc Gio dc s 49, tr.22 27.
29. Trn B Honh, Nhng vn c bn v dy v hc tch cc, Th gii trong
ta, PB4, thng 9 2006, tr. 4 6.
ta, PB5, thng 10 2006, tr. 5 9.
ta, PB6, thng 11 2006, tr. 12.
32. I.F. Kharlamp (1979), Pht huy tnh tch cc hc tp ca hc sinh (tp II)
( Th Trang Nguyn Ngc Quang dch), NXB Gio dc.
33. Nguyn B Kim (Ch bin), inh Nho Chng, Nguyn Mnh Cng, V
Dng Thu, Nguyn Vn Thng (1994), Phng php dy hc mn Ton,
NXB Gio dc.
34. Nguyn B Kim (2007), Phng php dy hc mn Ton, NXB i hc S
Phm.
35. Nguyn B Kim, o Thi Lai, Trnh Thanh Hi (2008), Dy hc hnh hc vi
s h tr ca phn mm Cabri Geometry, NXB i hc S phm.
36. Nguyn Ln (2003), T in t v ng Hn Vit, NXB Vn hc.
37. Lut Gio dc v Ngh nh hng dn (2008), NXB i hc Kinh t quc
dn.

141
38. Nguyn Vn Mu (Ch bin), Nguyn ng Pht (2008), Hnh hc v mt s
vn lin quan, NXB Gio dc.
39. Trn Hu Nam Nguyn Phng (2008), Trc nghim Ton theo chuyn
php di hnh & php ng dng trong mt phng, NXB Gio dc.
40. Bi Vn Ngh, Vng Dng Minh, Nguyn Anh Tun (2005), Ti liu bi
dng thng xuyn gio vin THPT chu k III (2004 2007) Ton hc, NXB
i hc S phm.
41. Bi Vn Ngh (2008), Gio trnh phng php dy hc nhng ni dung c th
mn Ton, NXB i hc S phm.
42. Nguyn Hu Ngc (2008), Cc dng ton v phng php gii Hnh hc 11,
NXB Gio dc.
43. Nguyn ng Pht (2006), Cc php bin hnh trong mt phng v ng dng
gii ton hnh hc (Chuyn bi dng hc sinh gii ton THPT), NXB
Gio dc.
44. Hong Ph (Ch bin) (2009), T in Ting Vit , NXB Nng Trung
tm t in hc.
45. Nguyn c Quang (1999), Hnh thnh k nng gii ton hnh hc phng
bng cc php bin hnh cho hc sinh lp 10 THPT, Lun n Tin s Gio dc
(Vin Khoa hc Gio dc).
46. Phm Hng Quang (2006), Mi trng gio dc, NXB Gio dc.
47. on Qunh (Tng Ch bin), Vn Nh Cng (Ch bin), Phm V Khu,
Bi Vn Ngh (2007), Hnh hc 10 nng cao, NXB Gio dc.
48. on Qunh (Tng Ch bin), Vn Nh Cng (Ch bin), Phm Khc Ban,
T Mn (2007), Sch gio vin Hnh hc 11 nng cao, NXB Gio dc.
49. on Qunh (Tng Ch bin), Nguyn Huy oan (Ch bin), Nguyn Xun
Lim, ng Hng Thng, Trn Vn Vung (2008), i s 10 nng cao, NXB
Gio dc.
50. on Qunh (Tng Ch bin), Vn Nh Cng (Ch bin), Phm Khc Ban,
T Mn (2008), Hnh hc 11 nng cao, NXB Gio dc.

142
51. Thanh Sn (2008), Chuyn bi dng hc sinh gii Ton THPT Php
bin hnh trong mt phng, NXB Gio dc.
52. S Gio dc v o to Bc Giang, Phn phi chng trnh THPT mn Ton
nm hc 2008 2009 (Ti liu lu hnh ni b).
53. Trn Vn Tn (2007), Bi tp nng cao v mt s chuyn Hnh hc 11,
NXB Gio dc.
54. o Tam (2004), Gio trnh hnh hc s cp, NXB i hc S phm.
55. o Tam (2007), Phng php dy hc hnh hc trng THPT, NXB i
hc S phm.
56. o Tam (Ch bin) L Hin Dng (2008), Tip cn cc phng php dy
hc khng truyn thng trong dy hc Ton trng i hc v trng Ph
thng, NXB i hc S phm.
57. Hong Trng Thi (Ch bin), Nguyn Thanh Hng, Nguyn Tuyt Thch
(2007), Gio trnh ng dng cc php bin hnh gii ton hnh hc, NXB i
hc S phm.
58. Nguyn Ph Tun, Hin trng v hng i mi phng php dy hc
trng THPT nh th no?, Th gii trong ta, PB 6, thng 11 2006, tr.4 7.
59. Thi Duy Tuyn (2001), Gio dc hc hin i, NXB i hc Quc gia H
Ni.
60. Nguyn Cnh Ton (Ch bin), Nguyn K, L Khnh Bng, V Vn To
(2004), Hc v dy cch hc, NXB i hc S phm.
61. Nguyn Quang Un (Ch bin), Nguyn Vn Lu, inh Vn Vang (2008),
Gio trnh Tm l hc i cng, NXB Th gii.
62. Nguyn Thnh Vinh, S hnh thnh quan im s phm tng tc, Tp ch
Gio dc s 122 (9/2005), tr.19 20.
63. Nguyn Thnh Vinh, T chc dy hc theo quan im s phm tng tc
trong cc trng (khoa) cn b qun l gio dc v o to hin nay, Lun n
Tin s Gio dc hc (HSP HN).
64. Phm Vit Vng (2008), Gio dc hc, NXB i hc S phm.

143
65. Trn Vui (Ch bin) L Quang Hng (2007), Thit k cc m hnh dy hc
Ton THPT vi The Geometrers Sketchpat, NXB Gio dc.
66. Trn Vui (Ch bin) L Quang Hng (2007), Khm ph Hnh hc 11 vi The
Geometrers Sketchpat, NXB Gio dc.
67. Jean Marc Denomm et Madeleine Roy (2000), [Pour une pdagogie
interactive] Tin ti mt Phng php S phm tng tc (Ngi dch
Nguyn Quang Thun, Tng Vn Qun), NXB Thanh nin Tp ch Tri thc
v Cng ngh.
68. Jean Piaget (2001), Tm l hc v gio dc hc, NXB Gio dc.
69. Jean Vial (1993), Mt s vn v phng php gio dc, V gio vin B
Gio dc v o to.
70. V.V A V V (2000), Cc dng khi qut ho trong dy hc, NXB
i hc Quc gia H Ni.

144
MC LC

M U ................................................................................................................ 1
1. L do chn ti .................................................................................................. 1
2. Mc ch nghin cu ........................................................................................... 3
3. Nhim v nghin cu........................................................................................... 3
4. Gi thuyt khoa hc ............................................................................................. 4
5. i tng nghin cu .......................................................................................... 4
6. Phm vi nghin cu ............................................................................................. 4
7. Phng php nghin cu ..................................................................................... 4
8. Cu trc ca lun vn .......................................................................................... 4
CHNG 1. C S L LUN .......................................................................... 5
1.1. Quan im s phm tng tc .......................................................................... 5
1.1.1. Vi nt v lch s ca vn nghin cu ....................................................... 5
1.1.2. C s khoa hc ca quan im s phm tng tc ......................................... 7
1.1.3. Nhng khi nim c bn ca quan im s phm tng tc ......................... 14
1.2. Qu trnh dy hc theo quan im s phm tng tc ..................................... 30
1.2.1. M hnh dy hc theo quan im s phm tng tc ................................... 30
1.2.2. Quy trnh dy hc theo quan im s phm tng tc .................................. 34
1.2.3. u, nhc im ca quan im s phm tng tc ...................................... 42
1.3. Tiu kt chng 1 ........................................................................................... 43
CHNG 2: T CHC DY HC NI DUNG PHP DI HNH
V PHP NG DNG TRONG MT PHNG HNH HC 11
NNG CAO TRNG TRUNG HC PH THNG THEO
QUAN IM S PHM TNG TC ....................................................45
2.1. Mt s yu cu v dy hc Php di hnh v php ng dng trong mt
phng ............................................................................................................ 45
2.1.1. Cu to ca chng ..................................................................................... 45
2.1.2. Mc tiu ca chng (xem [4], [6], [48]) ..................................................... 45

145
2.1.3. Mt s im cn lu khi dy hc php di hnh v php ng dng .......... 46
2.1.4. Kh nng vn dng quan im s phm tng tc vo dy hc mn
Ton .............................................................................................................. 52
2.2. Vn dng quan im s phm tng tc vo thit k mt s bi son
trong chng Php di hnh v php ng dng trong mt phng .............. 49
2.2.1. Mt s nh hng vn dng quan im s phm tng tc vo dy
hc ni dung Php di hnh v php ng dng trong mt phng ............... 49
2.2.2. Mt s bi son trong chng Php di hnh v php ng dng trong
mt phng theo quan im s phm tng tc ............................................. 52
2.3. Tiu kt chng 2 ......................................................................................... 131
CHNG 3. TH NGHIM S PHM ......................................................... 131
3.1. Mc ch th nghim .................................................................................... 132
3.2. Ni dung th nghim .................................................................................... 132
3.3. T chc th nghim ...................................................................................... 132
3.4. nh gi kt qu th nghim ........................................................................ 132
3.5. Kt lun chung v th nghim ...................................................................... 135
KT LUN ......................................................................................................... 137
DANH MC TI LIU THAM KHO ........................................................... 138

Luận văn Vận dụng quan điểm sư phạm tương tácvào dạy học nội dung Phep Doi Hinh Va Phep Dong Dang Trong Mat Phang Hinh Hoc 11 Nang Cao Truong Trung Hoc Pho Thong

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Luận văn Vận dụng quan điểm sư phạm tương tácvào dạy học nội dung Phep Doi Hinh Va Phep Dong Dang Trong Mat Phang Hinh Hoc 11 Nang Cao Truong Trung Hoc Pho Thong

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

I HC THI NGUYN

' ' ' A A = A

bin im A thnh im B. Php quay ny c l mt PBH hay khng v

' ' ' ' A A

' ' '

' ' ' A A A

, nu O v M l hai im bt ng th k = ? PVT tng

bin t gic MNPQ thnh

You might also like