You are on page 1of 21

QUI LUT V MI QUAN H GIA CC NHM KIU GEN, KIU HNH CA I CON F1 KHI B V M MI BN U MANG 2 CP GEN D HP.

Thc s khoa hc Nguyn T 0914252216; (053)3562190; (053)3857132 nguyentusgd@gmail.com Quy lut ny c Hi cc ngnh Sinh hc Vit Nam (The Vietnamese Uunion of Biological associations) thm nh v cng b vi Th gii vo nm 2002, ng trn tp ch chuyn ngnh Thng tin nhng vn Sinh hc ngy nay (Biology today) hai s: T. 8 N. 4 (30)/2002 v T. 8 N. 4 (31)/2003.

I. QUI LUT: Nu b v m mi bn u mang hai cp gen d hp (Aa v Bb ), bt lun c s t bo hc nh th no, tn s hon v gen bao nhiu, ta lun nhn c i con F1 c t l kiu gen, t l kiu hnh tho mn cc h thc ton hc sau :
a. Kiu gen % AB ab Ab % aB % b. Kiu hnh % A-bb = % aaB= 75% F1 = 25% F1 % A- B- + % A-bb ( hoc % aaB- ) % aabb + % A-bb ( hoc % aaB-) AB ab ) = 2 (% ) AB ab Ab aB = 2 (% ) = 2 (% ) Ab aB = 2 (%

AB AB Ab aB = % = % = % Ab aB ab ab

II. CHNG MINH: Gi f1, f2 l tn s hon v gen ca b v m. 1 iu kin 0 f1 2 1 0 f2 2 f1 = f2 = 0: lin kt hon ton 1 f1 = f2 = : hon v 50% 2 a/ Trng hp 1: B v m u mang gen d hp t cng. P : Gp : AB ( f1 ) ab 1 f1 AB = ab = 2 X AB ab (f 2 ) 1 f2 2

AB = ab =

QUY LUT DI TRUYN-Lai hai cp gen d hp t - ThS. Nguyn T. - 1 -

Ab = aB = F1: Lp khung pennet Gt Gt

f1 2

Ab = aB =

f2 2

1 f1 AB 2 (1 f 1 )(1 f 2 ) AB AB 4 ( f 2 )(1 f 1 ) AB Ab 4 ( f 2 )(1 f 1 ) AB aB 4


(1 f 1 )(1 f 2 ) AB ab 4

f1 Ab 2 ( f 1 )(1 f 2 ) AB Ab 4 f1 . f 2 Ab 4 Ab f1 . f 2 Ab 4 aB ( f 1 )(1 f 2 ) Ab ab 4

f1 aB 2 ( f 1 )(1 f 2 ) AB aB 4 f1 . f 2 Ab 4 aB f1 . f 2 aB 4 aB ( f 1 )(1 f 2 ) aB ab 4

1 f1 ab 2

1 f2 AB 2 f2 Ab 2 f2 aB 2 1 f2 ab 2

(1 f 1 )(1 f 2 ) AB ab 4

( f 2 )(1 f 1 ) Ab ab 4 ( f 2 )(1 f 1 ) aB ab 4

(1 f 1 )(1 f 2 ) ab ab 4

(C th khng lp khung, dng php nhn i s ) - Kiu gen F1: AB AB AB ab Ab Ab Ab aB AB Ab = ab ab = (1 f 1 )(1 f 2 ) (1 f1 f 2 + f1. f 2 ) = 4 4 (1)

(1 f 1 )(1 f 2 ) (1 f 1 )(1 f 2 ) (1 f 1 )(1 f 2 ) (1 f 1 f 2 + f 1 . f 2 ) + = = 4 4 2 2

(2)

aB = aB

f1 . f 2 4

(3)

f1. f 2 f1 . f 2 f1. f 2 + = 4 2 4 AB aB = Ab aB ( f 1 )(1 f 2 ) ( f 2 )(1 f 1 ) = = + = ab ab 4 4 f + f 2 2 f1 . f 2 = 1 4

(4) f 1 f 1. f 2 + f 2 f 1. f 2 4 (5)

QUY LUT DI TRUYN-Lai hai cp gen d hp t - ThS. Nguyn T. - 2 -

T (1), (2) ta suy ra % AB AB ab = 2 (% ) = 2 (% ) ab AB ab

T (3), (4) ta suy ra % Ab Ab aB =2 (% ) = 2 (% ) aB Ab aB

T (5) ta suy ra % AB Ab = % AB aB = % Ab aB = % ab ab

- Kiu hnh F1: aabb = (1 f1 f 2 + f1. f 2 ) 4 aB aB f + f 2 2 f1. f 2 f + f 2 f1. f 2 Ab Ab f .f + = + = 1 2+ 1 = 1 Ab ab aB ab 4 4 4 (6)

A-bb = aaB- =

(7)

A-B-

AB AB Ab AB AB + + + + AB ab aB Ab aB

(1 f1 f 2 + f1. f 2 ) 2(1 f1 f 2 + f1. f 2 ) 2 f1. f 2 f1 + f 2 2 f1. f 2 f1 + f 2 2 f1. f 2 + + + + 4 4 4 4 4 (3 f1 f 2 + f1. f 2 ) 4 (8)

T (6) v (7) ta c: % aabb + % A-bb (hoc % aaB-) = T (7) v (8) ta c: % A-B- + % A-bb (hoc % aaB-) = (3 f1 f 2 + f1. f 2 ) f + f 2 f1. f 2 + 1 = 75% F1 4 4 (1 f1 f 2 + f1. f 2 ) f1 + f 2 f1. f 2 + = 4 4 25% F1

b/ Trng hp 2 : B v m u mang gen d hp t cho P : Ab ( tn s f1 ) aB X Ab ( tn s f 2 ) aB


QUY LUT DI TRUYN-Lai hai cp gen d hp t - ThS. Nguyn T. - 3 -

Gp :

AB = ab = Ab = aB =

f1 2 1 f1 2

AB = ab = Ab = aB =

f2 2 1 f2 2

F1: Lp khung pennet Gt Gt f1 AB 2 f2 AB 2 1 f2 Ab 2 1 f2 aB 2 f2 ab 2 - Kiu gen F1:


AB AB

1 f1 Ab 2 ( f 2 )(1 f 1 ) AB Ab 4 (1 f 1 )(1 f 2 ) Ab Ab 4 (1 f 1 )(1 f 2 ) Ab 4 aB ( f 2 )(1 f 1 ) Ab ab 4

1 f1 aB 2 ( f 2 )(1 f 1 ) AB aB 4 (1 f 1 )(1 f 2 ) Ab aB 4 (1 f 1 )(1 f 2 ) aB aB 4 ( f 2 )(1 f 1 ) aB ab 4

f1 ab 2

f 1 . f 2 AB 4 AB ( f 1 )(1 f 2 ) AB Ab 4 ( f 1 )(1 f 2 ) AB aB 4 f 1 . f 2 AB 4 ab

f1 . f 2 AB 4 ab ( f 1 )(1 f 2 ) Ab ab 4 ( f 1 )(1 f 2 ) aB ab 4

f 1 . f 2 ab 4 ab

ab f .f = 1 2 ab 4 f1. f 2 f1 . f 2 f1. f 2 + = 4 2 4 aB = aB (1 f 1 )(1 f 2 ) 4 + (1 f1 f 2 + f1. f 2 ) 4

(1)

AB ab Ab Ab

(2)

(3)

Ab (1 f 1 )(1 f 2 ) (1 f1 )(1 f 2 ) (1 f 1 )(1 f 2 ) (1 f1 f 2 + f1. f 2 ) = + = = aB 2 4 4 2 ( f1 )(1 f 2 ) f1 + f 2 2 f1. f 2 AB AB Ab aB ( f 2 )(1 f 1 ) = = = = + = Ab aB ab ab 4 4 4 T (1), (2) ta suy ra

(4) (5)

QUY LUT DI TRUYN-Lai hai cp gen d hp t - ThS. Nguyn T. - 4 -

AB AB ab = 2 (% ) = 2 (% ) ab AB ab

T (3), (4) ta suy ra % Ab Ab aB =2 (% ) = 2 (% ) aB Ab aB

T (5) ta suy ra % AB Ab = % AB aB = % Ab aB = % ab ab

- Kiu hnh: aabb = f1 . f 2 4 (6)

A-bb = aaB- =

aB aB (1 f1 f 2 + f1. f 2 ) f1 + f 2 2 f1. f 2 1 f1. f 2 Ab Ab + = + = + = Ab ab aB ab 4 4 4

(7)

A-B- =

AB AB Ab AB AB + + + + = AB ab aB Ab aB f1 . f 2 f1. f 2 (1 f1 f 2 + f1. f 2 ) f1 + f 2 2 f1. f 2 f1 + f 2 2 f1. f 2 2 + f1. f 2 + + + + = 2 2 4 4 4 4 (8)

T (6) v (7) ta c: % aabb + % A-bb (hoc % aaB-) = T (7) v (8) ta c: % A-B- + % A-bb (hoc %aaB-) = (3 f1 f 2 + f1. f 2 ) f + f 2 f1. f 2 + 1 = 4 4 75%F1 (1 f1 f 2 + f1. f 2 ) f1 + f 2 f1. f 2 + = 25% F1 4 4

c/ Trng hp 3 : Mt bn d hp t cng, mt bn d hp t cho P : Gp : AB ( f1 ) ab 1 f1 AB = ab = 2 f1 Ab = aB = 2 X Ab (f2) aB AB = ab = f2 2 1 f2 Ab = aB = 2


QUY LUT DI TRUYN-Lai hai cp gen d hp t - ThS. Nguyn T. - 5 -

F1: Lp khung pennet Gt Gt 1 f1 AB 2 (1 f1 )( f 2 ) AB AB 4 (1 f 1 )(1 f 2 ) AB Ab 4 (1 f 1 )(1 f 2 ) AB aB 4 (1 f1 )( f 2 ) AB ab 4 f1 Ab 2 f1 aB 2 1 f1 ab 2 (1 f1 )( f 2 ) AB ab 4 (1 f 1 )(1 f 2 ) Ab ab 4 (1 f 1 )(1 f 2 ) aB ab 4 (1 f1 )( f 2 ) ab ab 4

f2 AB 2 1 f2 Ab 2 1 f2 aB 2 f2 ab 2 - Kiu gen: AB AB Ab Ab AB ab Ab aB AB Ab = ab ab =

f 1 . f 2 AB 4 Ab ( f 1 )(1 f 2 ) Ab Ab 4 ( f 1 )(1 f 2 ) Ab 4 aB f1 . f 2 Ab 4 ab

f1 . f 2 AB 4 aB ( f 1 )(1 f 2 ) Ab aB 4 ( f 1 )(1 f 2 ) aB aB 4 f1 . f 2 aB 4 ab

(1 f1 )( f 2 ) 4 ( f 1 )(1 f 2 ) 4 + (1 f1 )( f 2 ) 4 = (1 f1 )( f 2 ) 2

(1)

aB = aB

2)

(1 f1 )( f 2 ) 4

(3)

( f1 )(1 f 2 ) ( f 1 )(1 f 2 ) ( f 1 )(1 f 2 ) + = 2 4 4 1 f1 f 2 + 2 f1. f 2 AB Ab aB (1 f 1 )(1 f 2 ) f1 . f 2 = = = = + = aB ab ab 4 4 4

(4) (5)

T (1), (2) ta suy ra % AB AB ab = 2 (% ) = 2 (% ) ab AB ab

T (3), (4) ta suy ra

QUY LUT DI TRUYN-Lai hai cp gen d hp t - ThS. Nguyn T. - 6 -

Ab Ab aB =2 (% ) = 2 (% ) aB Ab aB

T (5) ta suy ra % AB Ab = % AB aB = % Ab aB = % ab ab

- Kiu hnh: aabb = (1 f1 )( f 2 ) f f .f = 2 1 2 4 4 aB aB Ab Ab ( f )(1 f 2 ) 1 f1 f 2 + 2 f1. f 2 + = + = 1 + = Ab ab aB ab 4 4 f f . f + 1 f1 f 2 + 2 f1. f 2 1 f 2 + f1. f 2 = 1 1 2 = 4 4 AB AB Ab AB AB = + + + + AB ab aB Ab aB = (6)

A-bb = aaB- =

(7)

A-B-

(1 f1 )( f 2 ) (1 f1 )( f 2 ) ( f1 )(1 f 2 ) 1 f1 f 2 + 2 f1. f 2 1 f1 f 2 + 2 f1. f 2 + + + + 4 2 2 4 4 (8) (1 f1 f 2 + f1. f 2 ) f1 + f 2 f1. f 2 + = 4 4

2 + f 2 f1. f 2 4 T (6) v (7) ta c: = % aabb + % A-bb (hoc % aaB-) = T (7) v (8) ta c: % A-B- + %A-bb (hoc %aaB-) = III. NG DNG

25% F1

(3 f1 f 2 + f1. f 2 ) f + f 2 f1. f 2 + 1 = 4 4

75% F1

1.Thng k t l kiu gen, kiu hnh i F1 khi P mang hai cp gen d hp, kiu gen lin kt, hon v m khng cn lp s lai. V d 1 : B v m u d hp t cng Cho bit gen A: xm, gen a : en ; B: di, b: ngn Tm t l kiu gen, kiu hnh ca i F1 nu P. P: AB (f1 = 0,2) ab X AB (f2 = 0,3) ab

* Cch gii hin nay khi cha p dng nh lut:


QUY LUT DI TRUYN-Lai hai cp gen d hp t - ThS. Nguyn T. - 7 -

P: Gp :

AB (f1 = 0,2) ab AB = ab = 0,4 Ab = aB = 0,1

AB (f2 = 0,3) ab AB = ab = 0,35 Ab = aB = 0,15

F1: Lp khung pennet Gt 0,35 AB Gt 0,4 AB 0,14 AB AB xm, di AB Ab xm, di AB aB xm, di AB ab xm, di 0,06 AB Ab xm, di 0,06 AB aB xm, di Ab aB xm, di aB aB en, di aB ab en, di 0,14 AB ab xm, di 0,15 Ab 0,15 aB 0,35ab

0,1 Ab

0,035

0,015

Ab Ab xm, ngn 0,015

0,015

0,035

Ab ab xm, ngn aB ab en, di

0,1 aB

0,035

Ab aB

0,015

0,035

xm, di Ab ab xm, ngn 0,06

0,4 ab

0,14

0,06

ab ab en, ngn 0,14

(C th khng lp khung, dng php nhn i s ) - Kiu gen F1: AB AB AB ab Ab Ab Ab aB = ab ab = 0,140 = 14%

= 0,14 + 0,14 aB aB

= 0,280

= 28%

= 0,015

= 1,5%

= 0,015+ 0,015

= 0,030

= 3%

AB AB Ab aB = = = = 0,035 + 0,06 = 0,095 Ab aB ab ab - Kiu hnh F1:

= 9,5%

QUY LUT DI TRUYN-Lai hai cp gen d hp t - ThS. Nguyn T. - 8 -

aabb en, nngn = A-bb = aaB- =

14% aB aB Ab Ab + = + = Ab ab aB ab (7)

(6)

A-B-

AB AB Ab AB AB + + + + AB ab aB Ab aB

(1 f1 f 2 + f1. f 2 ) 2(1 f1 f 2 + f1. f 2 ) 2 f1. f 2 f1 + f 2 2 f1. f 2 f1 + f 2 2 f1. f 2 + + + + 4 4 4 4 4 (3 f1 f 2 + f1. f 2 ) 4 (8)

T (6) v (7) ta c: % aabb + % A-bb (hoc % aaB-) = T (7) v (8) ta c: % A-B- + % A-bb (hoc % aaB-) = (3 f1 f 2 + f1. f 2 ) f + f 2 f1. f 2 + 1 = 75% F1 4 4 (1 f1 f 2 + f1. f 2 ) f1 + f 2 f1. f 2 + = 4 4 25% F1

* Cch gii hin nay khi p dng nh lut: a.Tm kiu gen - Bc 1: Tm tn s giao t P: Gp: AB (f1 = 0,2) ab AB = ab = 0,4 Ab = aB= 0,1 - Bc 2: Tm % kiu gen X AB (f2 = 0,3) ab AB = ab = 0,35 Ab = aB = 0,15 AB ab & AB ab

AB ab = = 0,4 x 0,35 = 0,14 = 14% AB ab


QUY LUT DI TRUYN-Lai hai cp gen d hp t - ThS. Nguyn T. - 9 -

- Bc 3: Tm % kiu gen AB = 14 % x 2 = 28 % ab - Bc 4: Tm % kiu gen

AB ab

Ab aB & Ab aB

Ab aB = = 0,1 x 0,15 = 0,015 = 1,5 % Ab aB Ab -Bc 5:Tm % kiu gen aB Ab = 1,5 % x 2 = 3 % aB AB AB Ab aB -Bc 6:Tm % kiu gen , , , Ab aB ab ab AB ab Ab aB AB ab AB AB Ab aB 100% (% +% +% +% +% +% ) = = = = AB ab Ab aB AB ab Ab aB ab ab 4 = b.Tm kiu hnh: - Bc1:Tm kiu hnh ng hp ln aabb aabb (en, ngn) = 0,35 x 0,4 = 14% - Bc2:Tm kiu hnh A-bb v aabA-bb (xm, ngn) = 25% - % aabb = 25% -14% = 11% aaB- (en, di ) = 25% - % aabb = 25% -14% = 11% 100% (14% + 14% + 1,5% + 1,5% + 28% + 3%) = 9,5% 4

- Bc3:Tm kiu hnh A-BA-B- (xm, di) = 75% - % A-bb = 75% - 11% = 64% V d 2: Cho bit gen A: xm, a:en ; B: di, b: ngn Tm t l kiu gen, kiu hnh ca i F1 vi s lai sau . P: Ab (f1 = 0,2) aB X AB (f2 = 0,3) ab

Cch gii: a.Tm kiu gen


QUY LUT DI TRUYN-Lai hai cp gen d hp t - ThS. Nguyn T. - 10 -

-Bc 1: Tm tn s giao t P: Gp: Ab (f1 = 0,2) aB AB = ab = 0,1 Ab = aB = 0,4 -Bc 2: Tm % kiu gen AB ab & AB ab X AB (f2 = 0,3) ab AB = ab = 0,35 Ab = aB = 0,15

AB ab = = 0,1 x 0,35 = 0,035 = 3,5% AB ab - Bc 3: Tm % kiu gen AB = 3,5 % x 2 =7 % ab - Bc 4: Tm % kiu gen Ab aB & Ab aB AB ab

Ab aB = = 0,4 x 0,15 = 0,06 = 6 % Ab aB - Bc 5:Tm kiu gen Ab = 6 % x 2 = 12 % aB -Bc 6:Tm kiu gen AB AB Ab aB , , , Ab aB ab ab Ab aB

AB AB = Ab aB

AB ab Ab aB AB ab Ab aB 100% (% +% +% +% +% +% ) = = AB ab Ab aB AB ab ab ab 4

100% (3,5% + 3,5% + 6% + 6% + 7% + 12%) = 15,5% 4

b.Tm kiu hnh: -Bc1:Tm kiu hnh ng hp ln aabb aabb (en, ngn) = 0,1x 0,35 = 3,5%
QUY LUT DI TRUYN-Lai hai cp gen d hp t - ThS. Nguyn T. - 11 -

-Bc2:Tm kiu hnh A-bb v aabA-bb (xm, ngn) = 25% - %aabb = 25% - 3,5% = 21,5% aaB- (en, di) = 25% - %aabb = 25% - 3,5% = 21,5% -Bc3:Tm kiu hnh A-BA-B- (xm, di) = 75% - %A-bb = 75%-21,5%= 53,5% AB (lin kt hon ton) ab Ab (hon v tn s 40%) aB

V d 3: Cch gii:

P=

a.Tm kiu gen (ch c 7 nhm kiu gen) -Bc 1: Tm tn s giao t P: Gp: Ab (f1 = 0) aB AB= ab = 0 Ab = aB = 0,5 - Bc 2: Tm % kiu gen AB ab & AB ab X AB (f2 = 0,4) ab AB = ab = 0,3 Ab = aB = 0,1

AB ab = = 0% x 0,3 = 0% AB ab - Bc 3: Tm % kiu gen AB = 0% ab -Bc 4: Tm % kiu gen Ab aB & Ab aB AB ab

Ab aB = = 0,5 x 0,3 = 15 % Ab aB -Bc 5:Tm kiu gen Ab = 15 % x 2 = 30 % aB -Bc 6:Tm kiu gen AB AB Ab aB , , , Ab aB ab ab
QUY LUT DI TRUYN-Lai hai cp gen d hp t - ThS. Nguyn T. - 12 -

Ab aB

AB AB = Ab aB

AB ab Ab aB AB ab Ab aB 100% (% +% +% +% +% +% ) = = AB ab Ab aB AB ab ab ab 4

100% (15% + 15% + 30%) = 15% 4

b.Tm kiu hnh: -Bc1:Tm kiu hnh ng hp ln aabb aabb (en, ngn) = 0,1x 0,35 = 3,5% -Bc2:Tm kiu hnh A-bb v aabA-bb (xm, ngn) = 25% - % aabb = 25%-3,5% = 21,5% aaB- (en, di) = 25% - % aabb = 25%-3,5% = 21,5%

-Bc3:Tm kiu hnh A-BA-B- (xm, di) = 75% - % A-bb = 75% - 21,5% = 53,5% V d 4. Lp s lai 2 tnh trong c mt tnh Mendel v mt tnh tng tc phn ly c lp, gen chi phi tnh Mendel lin kt vi 1 trong 2 gen chi phi tnh tng tc. Cho bit kiu gen ca P nh sau: P: Aa Bd bD X Aa Bd bD

Tm t l kiu gen, kiu hnh ca F1? Bit rng tn s hon v gen Bd c v ci l 0,2. V mu sc: A-bb, aaB- , aabb: mu trng ; A-B- : mu V chiu cao: D : cao ; d : thp Ch gii hin nay P: Aa Bd bD (, Cao) X Aa Bd (, Cao) bD

GP: ABD = aBD = Abd = abd = 0,05 ABd = aBd = AbD = abD = 0,20

ABD = aBD = Abd = abd = 0,05 ABd = aBd = AbD = abD = 0,20

QUY LUT DI TRUYN-Lai hai cp gen d hp t - ThS. Nguyn T. - 13 -

F1: 5% ABD 5% ABD 5% aBD 0,25% BD AA BD 0,25% BD Aa BD 0,25% BD AA bd 0,25% BD Aa bd 1% BD AA Bd 1% BD Aa Bd 1% BD AA bD 1% BD Aa bD 5% aBD 0,25% BD Aa BD 0,25% BD aa BD 0,25% BD Aa bd 0,25% BD aa bd 1% BD Aa Bd 1% BD aa Bd 1% BD Aa bD 1% BD aa bD 5% Abd 0,25% BD AA bd 0,25% BD Aa bd 0,25% bd AA bd 0,25% bd Aa bd 1% Bd AA bd 1% Bd Aa bd 1% bD AA bd 1% bD Aa bd 5% abd 0,25% BD Aa bd 0,25% BD aa bd 0,25% bd Aa bd 0,25% bd aa bd 1% Bd Aa bd 1% Bd aa bd 1% bD Aa bd 1% bD aa bd 20% ABd 1% BD AA Bd 1% BD Aa Bd 1% Bd AA bd 1% Bd Aa bd 4% Bd AA Bd 4% Bd Aa Bd 4% Bd AA bD 4% Bd Aa bD 20% aBd 1% BD Aa Bd 1% BD aa Bd 1% Bd Aa bd 1% Bd aa bd 4% Bd Aa Bd 4% Bd aa Bd 4% Bd Aa bD 4% Bd aa bD 20% AbD 1% BD AA bD 1% BD Aa bD 1% bD AA bd 1% bD Aa bd 4% bD AA Bd 4% bD Aa Bd 4% bD AA bD 4% bD Aa bD 20% abD 1% BD Aa bD 1% BD aa bD 1% bD Aa bd 1% bD aa bd 4% bD Aa Bd 4% bD aa Bd 4% bD Aa bD 4% bD aa bD

5% Abd

5% abd

20% ABd

20% aBd

20% AbD

20% abD

Sau khi lp khung thng k t l kiu gen, kiu hnh bng cch cng cc t hp kiu gen, kiu hnh ging nhau li ta mi c c kt qu Kiu gen: 30 nhm

QUY LUT DI TRUYN-Lai hai cp gen d hp t - ThS. Nguyn T. - 14 -

AA

BD bd = AA BD bd

= aa

BD bd = aa = 0,25% BD bd

aa

BD BD BD bd = AA = Aa = Aa = 0,5% bd bd BD bd BD =1% bd BD BD BD BD bD bD Bd Bd = AA = AA = AA = aa = aa = aa = aa = 2% bd bd Bd bD Bd bD bd bd BD BD Bd bD bD Bd bD Bd = AA = Aa = Aa = Aa = Aa = aa = aa = 4% Bd bD bd Bd bD Bd bD bd

Aa

AA

AA

AA

Bd Bd bD Bd = Aa = Aa = aa = 8% bD Bd bD bD Bd Aa = 16% bD BD Bd

Kiu hnh: 4 nhm ( , cao; , thp; trng, cao; trng thp) BD BD BD BD BD BD Bd A-B-D-(,cao) =AA + AA + AA + AA + AA + Aa + Aa + bD BD bd bD Bd BD bd BD Bd Aa + Aa bD bD = 0,25% + 0,5% + 0,5% + 1% + 2% + 2% + 4% + 4% + 8% + 16% = 38,25 % A-B-dd A-bbDA-bbdd aaB-DaaB-dd aabbDaabbdd ( , thp) ( trng, cao) ( trng, thp) ( trng, cao) ( trng, thp) ( trng, cao) ( trng, thp) = = = = = = = 18% 18% 0,075% 12,75 % 6% 6% 0,025 %

Aa

Vi cch lm ny t nht mt 60 pht v cha k sai st do cng nhm Cch gii p dng theo qui lut P: Aa Bd (, Cao) bD X Bd bD Aa Bd (, Cao) bD Bd ) bD
QUY LUT DI TRUYN-Lai hai cp gen d hp t - ThS. Nguyn T. - 15 -

P F1:

= (Aa X Aa ) (

-Kiu gen:
(AA:Aa:aa) (0,01

BD BD BD BD Bd bD Bd bD bd Bd :0,01 :0,02 0,16 :0,16 :0,32 :0,08 :0,08 :0,08 :0,08 ) Bd bD bD bd BD bd Bd bD bd bd

Dng php nhn i s ta c c 30 nhm kiu gen ca F1 BD bd AA = AA = 0,25% ; BD bd BD AA = 0,5% bd Bd bD AA = AA = 4% ; Bd bD Bd AA = 8% bD BD BD bD Bd AA = AA = AA = AA = 2% bd Bd bD bd BD bd = Aa = 0,5% ; BD bd BD Aa =1% bd Bd bD Aa = Aa = 8% ; Bd bD Bd Aa = 16% bD BD BD bD Bd Aa = Aa = Aa = Aa = 4% bd Bd bD bd Aa BD bd = aa = 0,25% ; BD bd BD aa =0,5% bd Bd bD aa = aa = 4% ; Bd bD Bd aa = 8% bD BD BD bD Bd aa = aa = aa = aa = 2% bd Bd bD bd aa Kiu hnh: ( A- : aa ) ( 51% B-D- :24% B-dd : 24% bbD- :1% bbdd) 38,25 % A-B-D- : 18% A-B-dd : 18% A-bbD- : 0,075% A-bbdd (, cao) ( , thp) ( trng, cao) ( trng, thp)
QUY LUT DI TRUYN-Lai hai cp gen d hp t - ThS. Nguyn T. - 16 -

12,75 % aaB-D- : 6% aaB-dd : 6% aabbD- : 0,025 % aabdd ( trng, cao) ( trng, thp) ( trng, cao) ( trng, thp) = 38,25% , cao : 18% , thp : 36,75% trng, cao : 7,% trng , thp 2/ Xc nh nhanh s c th ca mt nhm kiu hnh i F 2 trong php lai hai cp tnh trng, mi gen mi tnh tri hon ton. V d: Lai hai dng b m thun chng khc nhau hai cp tnh trng tng phn, thu c i con F 1.Cho F1 tp giao vi nhau i F2 thu c 358 c th, trong s c th c kiu hnh ng hp ln l 47. Hi s c th ca cc nhm kiu hnh cn li? Cho bit mi gen mi tnh, tri hon ton, khng c p lc ca t bin. Gii : V P thun chng khc nhau 2 cp gen tng phn nn F1 mang 2 cp gen d hp Aa&Bb. Khi F1 tp giao vi nhau i F2 thu c cc nhm kiu hnh phi tun theo qui lut A-bb = aaB(1) 3 A- B- + A-bb (hoc aaB-) = (2) 4 1 aabb + A-bb (hoc aaB-) = (3) 4 47 x 100% = 13,13% 358 Suy ra: A-bb = aaB- = 25% - aabb = 25%- 13,13% = 11,87% A-B-= 75%- A-bb = 75% -11,87% = 63,13% Vy s c th ca mi nhm kiu hnh A-bb= aaB- = 358 x11,87% = 42,5 ccth A-B-= 358 x 63,13% = 226 c th Theo gi thuyt ta c: aabb = 3. Gip kim tra kt qu thng k t l kiu gen, kiu hnh V d Lai hai dng b m thun chng khc nhau bi 2 cp tnh trng tng phn, thu dc i F1, cho F1 t th phn i F2 thu c . 662 cy cao, ht trn 90 cy thp , ht trn 89 cy cao , ht nhn 159 cy thp, ht nhn Hi s liu thu c c ph hp vi qui lut khng? T kt qu c nhn xt g v s di truyn ca hai cp tnh trng chiu cao v mu sc? Gii: Mi cp tnh trng u phn tnh theo t l gn ng 3:1. Cao (A) tri so vi Thp (a); Trn (B) tri so vi Nhn (b). Tng s c th: 662 + 90 + 89 + 159 = 1000 cy cao, ht trn A-B- = 66,2% cy thp , ht trn aaB- = 9% cy cao , ht nhn A-bb = 8,9% cy thp, ht nhn aabb = 15,9% Ta c %(cy cao, ht trn ) + %(cy thp , ht trn)= 66,2% + 9%= 75%
QUY LUT DI TRUYN-Lai hai cp gen d hp t - ThS. Nguyn T. - 17 -

%(cy thp, ht nhn ) + %(cy thp , ht trn)=15,9% +9,2% = 25,1% Vy t l phn tnh trn l tho mn qui lut v khng b tc ng ca cc nhn t gy bin d. C hin tng hon v gen F1 vi tn s f1, f2 tho mn h thc: (1 f1 f 2 + f1. f 2 ) = 15,9% 4 Trong trng hp c bit hon v gen xy ra c v ci F1 vi tn s bng nhau f1 = f2 = 20,25%

BN THUYT MINH I. TN GII PHP: QUI LUT V MI QUAN H GIA CC NHM KIU GEN, KIU HNH CA I CON F1 KHI B M MI BN U MANG 2 CP GEN D HP T. II. M T GII PHP BIT: Hin nay lp mt s lai ca bi ton hon v gen ngi ta phi dng phng php lp khung Punnet hoc s dng php nhn i s tm t l kiu gen, t l kiu hnh ca i con lai. Trong iu tra nghin cu thc nghim thng k kiu hnh ca i con F2 khi b, m thun chng khc nhau 2 cp tnh trng tng phn, ngi ta phi m y 4 loi kiu hnh A-B-, A-bb, aaB-. aabb. Vic lm ny mt rt nhiu thi gian v nhiu lc c s sai st do tnh ton nhm ln m ngi lm khng c cch pht hin n ng hay sai v khng nm c mi quan h c tnh qui lut gia cc thnh t vi nhau. Nu nm c mi quan h gia cc nhm kiu gen, kiu hnh theo mt qui lut nht nh th ta ch cn bit chc chn mt nhm kiu gen, kiu hnh bt k v t c th suy ra s lng c th ca cc nhm kiu gen, kiu hnh cn li. Vic lm ny tit kim c thi gian v cng sc ng thi cho ta kt qu chnh xc. V d 1 : Cho bit gen A: xm, a:en ; B: di, b: ngn Tm t l kiu gen, kiu hnh ca i F1 vi s lai sau . P:
AB (f = 0,2) ab

AB (f = 0,3) ab

V d 2: Cho bit kiu gen ca P nh sau: P: Aa


Bd bD

Aa

Bd bD

Hi t l kiu gen, kiu hnh ca F1? Bit rng tn s hon v gen Bd c v ci l ging nhau v bng 0,2. V mu sc: A-bb, aaB-, aabb: mu trng ; A-B- : mu V chiu cao: D : cao ; d : thp V d 3: Lai hai th hoa thun chng khc nhau hai cp tnh trng tng phn, thu c i con F1. Cho F1 t th phn ( hoc tp giao vi nhau) i F2 thu c 1000c th, trong s c th c kiu hnh ng hp ln l 40. Hi s c th ca cc nhm kiu hnh cn li?
QUY LUT DI TRUYN-Lai hai cp gen d hp t - ThS. Nguyn T. - 18 -

Cho bit mi gen mi tnh, tri hon ton, khng c p lc ca t bin gii php ton ny theo cch hin nay phi rt di III. M T GII PHP MI Xut pht t nhng vn nu trn, trong qu trnh ging dy v ch o dy hc ti tm ra mi quan h gia cc nhm kiu gen v kiu hnh theo mt qui lut ton hc v vn dng qui lut th s gii quyt nhng vn nu trn mt cch nhanh chng, chnh xc, tit kim c thi gian lao ng. Trong qu trnh nghin cu, ging dy b mn Di truyn hc, nh trc gic ton hc ti pht hin ra mi quan h gia cc t hp kiu hnh, cc t hp kiu gen vi nhau. Thc cht y l mt qu trnh t duy nghin ngm t lu. Sau y l ni dung qui lut m ti pht hin: QUI LUT: Nu b v m mi bn u mang hai cp gen d hp (Aa v Bb ), bt lun c s t bo hc nh th no, tn s hon v gen bao nhiu, ta lun nhn c i con F1 c t l kiu gen, t l kiu hnh tho mn cc h thc ton hc sau : a. Kiu gen
AB AB ab = 2 (% ) = 2 (% ) ab AB ab Ab Ab aB % = 2 (% ) = 2 (% ) aB Ab aB

% b. Kiu hnh

AB AB Ab aB = % = % = % Ab aB ab ab

% A-bb

% aaB= 75% F1 = 25% F1

% A- B- + % A-bb ( hoc % aaB- ) % aabb + % A-bb ( hoc % aaB-)

IV. THUYT MINH TNH MI CA GII PHP: Gii php c nhng tnh mi v sng to nh sau Nm 1910 hc thuyt di truyn lin kt gen, hon v gen do Morgan pht hin v thc nghim trn rui dm. Trong qu trnh gii cc bi ton di truyn v hon v gen tt c cc tc gi phi dng phng php lp khung pennet hoc php nhn i s tnh ton t l kiu gen, kiu hnh ca i con lai F1, F2. Vic lm ny mt rt nhiu thi gian v c th c nhng sai lm do tnh ton thiu chnh xc v khng c cch kim tra. Trong iu tra nghin cu thc nghim phi mt thi gian thng k, o, m tm s lng c th ca cc nhm kiu hnh khc nhau. Nu nm chc qui lut ny th khi thng k kiu gen, kiu hnh rt nhanh chng, thm ch c th tnh nhm ra ngay v cho kt qu chnh xc, tit kim thi gian gp 10 ln so vi phng php hin hnh. IV. KH NNG P DNG: 1.Gip cc nh nghin cu di truyn v lin kt gen, hon v gen tm t l kiu gen , kiu hnh ca i con lai mt cch nhanh chng v chnh xc.
QUY LUT DI TRUYN-Lai hai cp gen d hp t - ThS. Nguyn T. - 19 -

2. Gip cc thy c gio v cc em hc sinh lp cc s lai v lin kt gen, hon v gen c d dng, nhanh chng, chnh xc v bit kim tra kt qu 3. B sung vo sch gio khoa mn Sinh hc lp 9, Sinh hc lp 12 phn lin kt gen v hon v gen v cho php hc sinh vn dng gii ton qui lut di truyn theo phng php mi nu trong ti. Nh vy phm vi p dng rt rng ri cho lnh vc nghin cu v ging dy lin quan n di truyn lin kt, hon v. V. LI CH KINH T: Tit kim thi gian lao ng V d 1 : Cho bit gen A: xm, a:en ; B: di, b: ngn Tm t l kiu gen, kiu hnh ca i F1 nu P. P:
AB (f1 = 0,2) ab

AB (f2 = 0,3) ab

Nu lm theo phng php hin hnh mt t nht 30 pht. Nu p dng qui lut trn tnh ton th ch mt 5 pht V d 2. Lp s lai 2 tnh trong c mt tnh Mendel v mt tnh tng tc phn ly c lp, gen chi phi tnh Mendel lin kt vi 1 trong 2 gen chi phi tnh tng tc. Cho bit kiu gen ca P nh sau: P: Aa
Bd bD Bd bD

Aa

Tm t l kiu gen, kiu hnh ca F1? Bit rng tn s hon v gen B/d c v ci l 0,2. V mu sc: A-bb, aaB-, aabb: mu trng ; A-B- : mu V chiu cao: D : cao ; d : thp Nu lm theo phng php hin hnh mt t nht 60 pht. Nu p dng qui lut trn tnh ton th ch mt 2 pht V d 3: Lai hai dng b m thun chng khc nhau hai cp tnh trng tng phn, thu c i con F1.Cho F1 tp giao vi nhau i F2 thu c 358 c th, trong s c th c kiu hnh ng hp ln l 47. Hi s c th ca cc nhm kiu hnh cn li? Cho bit mi gen mi tnh, tri hon ton, khng c p lc ca t bin. Vn dng qui lut trn s xc nh nhanh chng s c th ca cc nhm kiu hnh cn li. Nu khng vn dng qui lut trn th mt cng thng k thc t tn km thi gian.

-----Ht-----

QUY LUT DI TRUYN-Lai hai cp gen d hp t - ThS. Nguyn T. - 20 -

QUY LUT DI TRUYN-Lai hai cp gen d hp t - ThS. Nguyn T. - 21 -

You might also like