1

MC LC
MC LC ....................................................................................................................... 1 DANH MC CC BNG BIU .................................................................................. 4 DANH MC CC T VIT TT ............................................................................... 5 LI M U ................................................................................................................. 6 1. Tnh cp thit ca ti ............................................................................................ 6 2. Tng quan nghin cu ............................................................................................... 7 3. i tng v mc tiu nghin cu ........................................................................... 7 4. Phng php nghin cu .......................................................................................... 7 5. Phm vi nghin cu ................................................................................................... 8 6. Kt qu nghin cu d kin ...................................................................................... 8 7. Kt cu ti .............................................................................................................. 8 CHNG I: TNG QUAN CHUNG V NNG LC CNH TRANH CA SN PHM SA BT CNG THC ........................................................................ 9 1. Nhng khi nim c bn ........................................................................................... 9 2. Nhng tiu ch nh gi nng lc cnh tranh ca sn phm sa bt cng

thc 10 2.1. 2.2. 2.3. 2.4. 2.5. 2.6. Tiu ch v cht lng ......................................................................................... 11 Tiu ch v bao b, hnh thc ............................................................................... 15 Tiu ch v thng hiu ....................................................................................... 16 Tiu ch v gi c ................................................................................................ 17 Tiu ch v phng thc qung b sn phm ..................................................... 18 Tiu ch v knh phn phi.................................................................................. 21

3. Vai tr v s cn thit phi nng cao nng lc cnh tranh sn phm sa bt cng thc ca cc doanh nghip Vit Nam ti th trng ni a ........................... 22

CHNG II: THC TRNG NNG LC CNH TRANH SN PHM SA BT CNG THC CA CC DOANH NGHIP VIT NAM TRN TH TRNG NI A ..................................................................................................... 28 1. Khi qut v tnh hnh pht trin kinh doanh ca mt s doanh nghip kinh doanh sa ti Vit Nam ............................................................................................... 28 1.1. Cc doanh nghip Vit Nam ................................................................................ 28 1.1.1. Cng ty c phn sa Vit Nam Vinamilk ........................................................ 28 1.1.2. Cng ty c Phn sa H Ni Hanoimilk ......................................................... 29 1.2. Cc doanh nghip lin doanh v doanh nghip nc ngoi.............................. 30 1.2.1. Cng ty Thc phm v nc gii kht Dutch Lady Vit Nam ............................ 30 1.2.2. Cng ty TNHH Dinh Dng Mead Johnson ...................................................... 31 2. Thc trng nng lc cnh tranh ca cc sn phm sa bt cng thc Vit Nam................................................................................................................................ 31 2.1. V gi c ................................................................................................................ 32 2.2. V cht lng sn phm ...................................................................................... 38 2.3. V phng thc qung b sn phm .................................................................. 44 2.4. V hot ng ca cc knh phn phi ................................................................ 48 2.5. V thng hiu ..................................................................................................... 50 3. nh gi chung v nng lc cnh tranh ca ngnh sa v mt hng sa bt cng thc ti Vit Nam ................................................................................................ 54 CHNG III: GII PHP NNG CAO NNG LC CNH TRANH SN PHM SA BT VIT NAM TRN TH TRNG NI A ........................... 57 1. Quan im v nh hng pht trin ngnh sa v sn phm sa bt ca cc doanh nghip Vit Nam......................................................................................... 57 1.1. Quan im pht trin............................................................................................ 57 1.2. Mc tiu pht trin ............................................................................................... 58

1.3. nh hng pht trin ......................................................................................... 60 2. B quyt thnh cng ca mt s thng hiu ni ting th gii v bi hc kinh nghim cho cc doanh nghip Vit Nam ........................................................... 61 2.1. B quyt thnh cng ca mt s thng hiu ni ting th gii ........................ 61 2.2. Bi hc kinh nghim cho cc doanh nghip Vit Nam ...................................... 62 3. Mt s kin ngh v gii php nng cao nng lc cnh tranh sn phm sa bt cng thc ca cc doanh nghip Vit Nam trn th trng ni a .................. 64 3.1. Gii php t pha Nh nc ................................................................................ 64 3.2. Gii php t pha doanh nghip .......................................................................... 70 KT LUN ................................................................................................................... 74 DANH MC TI LIU THAM KHO .................................................................... 76 PH LC ...................................................................................................................... 78

DANH MC CC BNG BIU

Bng 1: Mt s tiu chun v thnh phn v hm lng cht dinh dng trong nhm sn phm sa bt dnh cho tr t 0- 6 thng tui .........................................12 Bng 2: Mt s tiu chun v thnh phn v hm lng cht dinh dng trong nhm sn phm sa bt dnh cho tr t 6- 12 thng tui .......................................13 Bng 3: Th phn theo doanh thu cc hng sa bt cng thc giai on 2006 2009 (n v %) ........................................................................................................23 Bng 4: Gi sa ca mt s nhn hiu sa bt cng thc trn th trng hin nay ...................................................................................................................................32 Bng 5: Quy hoch pht trin cc sn phm sa giai on 2015 2025 ...............58 Bng 6: Quy hoch phn b cng sut ch bin cc sn phm sa theo 6 vng lnh th (n v: triu lt) ..................................................................................................59 Bng 7: Quy hoch pht trin ton ngnh sa giai on 2015 2025 ...................60 Bng 8: So snh thu sut nhp khu sa ca Vit Nam vi mt s nc ..............66 Biu 1: S lng b sa ti Vit Nam v sn lng sa ti sn xut hng nm giai on 2005 2014 (f forecast: c tnh) 24 Biu 2: Doanh thu sa bt cng thc theo hnh thc phn phi giai on 2006 2010 (n v %) ........................................................................................................48

DANH MC CC T VIT TT
Vit tt NLCT DN DNVN TCVN Cty TNHH EMI BMI CAC GSO Euromoniter International Business Moniter International Codex Alimentarius Commission General Statistics Office of Vietnam Food and Agriculture Organization World Trade Organization ASEAN Free Trade Area Tng cc Thng k Vit Nam T chc Lng thc th gii T chc Thng mi th gii Khu vc mu dch t do ASEAN V sinh an ton thc phm Tn ting Anh Tn ting Vit Nng lc cnh tranh Doanh nghip Doanh nghip Vit Nam Tiu chun Vit Nam Cng ty Trch nhim hu hn

FAO WTO AFTA VSATTP

LI M U
1. Tnh cp thit ca ti Thi i kinh t hi nhp m ra cho con ngi nhng c hi cha tng c nng cao cht lng cuc sng. Vn sc khe trong cuc sng hin i ngy nay gi tr thnh mt trong nhng vn c quan tm hng u bi con ngi mt mt c tn hng mt cuc sng vt cht y hn, tin nghi hn nh cc thnh tu khoa hc k thut, mt khc li phi gnh chu nhng tc ng tiu cc do nh hng ca chnh s pht trin vi tc chng mt. L mt sn phm c gi tr dinh dng cao, t lu sa c coi l mt loi thc phm thit yu. Sa l loi thc ung c bit, cung cp nhiu cht dinh dng v c mi v thm ngon. Vi nhng cng dng thn k, sa p ng nhu cu dinh dng cho mi la tui vi nhng mc ch khc nhau. Sa c s dng rng ri trn ton th gii, l mt hng ph bin, c th ung thng xuyn, lin tc, d dng vi hnh thc ng gi ngy cng tin li. Thy c tm quan trng ca vic s dng sa nh mt bin php thun tin bo v v nng cao sc khe, nhu cu v sa trn th trng Vit Nam ngy cng tng cao, c bit l mt hng sa bt. Bn cnh cc DNVN, trn th trng sa bt Vit Nam hin nay c s tham gia ca rt nhiu thng hiu n t nc ngoi nh XO (Hn Quc), Meiiji (Nht Bn), Abbott (Hoa K) Tm nh hng ca cc thng hiu ny ti ngi tiu dng Vit Nam l khng nh v c tc ng trc tip n nng lc cnh tranh (NLCT) ca cc sn phm n t cc doanh nghip (DN) trong nc. mt hng sa bt cng thc dng sn phm c u tin sn xut nht d thnh phn dinh dng khng c nhiu khc bit, ngi tiu dng Vit Nam vn c xu hng thch mua nhng sn phm c xut x t nc ngoi vi gi thnh rt cao. iu cho thy thng hiu sa Vit Nam vn cha thc s c c v tr vng chc ngay trn chnh th trng ni a ca mnh. mt hng sa Vit ni chung hay sa bt ni ring c th cnh tranh hiu qu v thu ht ngi tiu dng, cc DN cn phi c nhng bin php nng cao NLCT ca sn phm ca mnh trn c s iu kin v ngun lc cng nh mi trng kinh doanh. ng thi cng l mt thch thc

ln vi cc DNVN trong tin trnh hi nhp kinh t quc t: to c du n ring v khng nh v tr trn th trng ni a. T nhng l do trn, la chn dng sn phm in hnh nht ca mt hng sa, nhm quyt nh chn ti Nng cao nng lc cnh tranh sn phm sa bt cng thc ca doanh nghip Vit Nam trn th trng ni a lm ni dung nghin cu. 2. Tng quan nghin cu Sa l mt ngnh sn phm rt c tim nng ti Vit Nam, tuy nhin s pht trin ca ngnh li khng c nh k vng. Tnh n thi im ny, c kh nhiu cng trnh nghin cu v NLCT ca ngnh sa ti Vit Nam, trong ch yu l cc bi tiu lun, kho lun tt nghip i hc v lun vn thc s. C th k n mt s nghin cu sau: Phm Minh Tun (2006) NLCT ca cng ty c phn sa Vit Nam Vinamilk, lun vn thc s Qun tr kinh doanh, i hc Kinh t Thnh ph H Ch Minh; v Hong Hiu Tho (2010) , lun vn thc s Qun tr kinh doanh, i hc Kinh t quc dn, cng nhng cng trnh nghin cu v cc yu t c nh hng n NLCT trong ngnh sa Vit Nam nh bi trch Tht gi th trng sa trong tp ch Thng Mi (2005); Nguyn Phc Th (2004) Thc trng v nhng gii php ch yu nhm nng cao hiu qu kinh t trong sn xut kinh doanh sa b ti H Ni, lun n tin s, i hc Nng Nghip I 3. i tng v mc tiu nghin cu i tng nghin cu l NLCT sn phm sa bt cng thc ca cc DNVN trn th trng ni a. Trn c s phn tch v nh gi thc trng NLCT sn phm sa bt cng thc t cc DNVN, nhm hng ti mc tiu a ra nhng gii php gip nng cao kh nng cnh tranh ca cc sn phm mang thng hiu Vit Nam cng nh nng cao v th v xy dng thng hiu sa bt Vit Nam trn th trng. 4. Phng php nghin cu Bi nghin cu c s dng v k tha mt s kt qu nghin cu ca cc ti v NLCT trc phn tch v nh gi. ng thi, nhm cng tin hnh

nghin cu theo phng php tm kim v thu thp ti liu t cc gio trnh, sch, bo, Internet, cc bo co tng hp v chuyn ngnh x l, la chn nhng thng tin cn thit v phn tch, tng hp li cc thng tin cng nh s liu phc v cho cng tc nghin cu. 5. Phm vi nghin cu + V mt khng gian, cng trnh nghin cu tp trung vo th trng sa bt cng thc ti Vit Nam. DNVN y c hiu l DN 100% vn Vit Nam. Sn phm ca cc hng sa nc ngoi, cc cng ty lin doanh vi Vit Nam, cc cng ty c i l phn phi Vit Nam ch c a vo so snh, khng thuc phm vi nghin cu. + V mt thi gian, cng trnh nghin cu nh gi NLCT ca cc sn phm sa bt cng thc trong khong 6 nm tr li y (2005 2011), t ra gii php cho giai on ti (2012 2014). 6. Kt qu nghin cu d kin Da trn c s tm hiu, phn tch NLCT sn phm sa bt cng thc ca cc DNVN trn th trng ni a, nhm nghin cu mong mun thu c mt bn bo co tng hp vi di khong 70 trang, t c hai mc tiu chnh l: o nh gi c NLCT ca sn phm sa bt Vit Nam th trng trong nc hin nay nh th no o T nhng hn ch, tm li gii p cho cu hi: cn lm g nng cao NLCT v y mnh thng hiu sa bt Vit Nam 7. Kt cu ti Ngoi phn m u, kt lun, cng trnh nghin cu khoa hc c kt cu thnh 3 chng Chng I: Tng quan chung v nng lc cnh tranh ca sn phm sa bt cng thc Chng II: Thc trng nng lc cnh tranh sn phm sa bt cng thc ca cc doanh nghip Vit Nam trn th trng ni a Chng III: Gii php nng cao nng lc cnh tranh ca sa bt Vit Nam trn th trng ni a

CHNG I: TNG QUAN CHUNG V NNG LC CNH TRANH CA SN PHM SA BT CNG THC
1. Nhng khi nim c bn Cnh tranh Theo t in thut ng kinh t hc: Cnh tranh l u tranh i lp gia cc tp on hay quc gia. Cnh tranh ny sinh khi hai bn hay nhiu bn c gng ginh ly th m khng phi ai cng c th ginh c. Theo nh kinh t hc A. Marshall: Cnh tranh l hin tng m mt ngi ny ganh ua vi mt ngi khc, c bit l khi bn hoc mua mt th g , ng thi thut ng cnh tranh gn lin vi ci xu, n c hiu l mt phn ng k ca s ch k v dng dng i vi phc li ca nhng ngi khc. Theo K.Marx: Cnh tranh t bn ch ngha l s ganh ua, u tranh gay gt gia cc nh t bn nhm ginh git nhng iu kin thun li trong sn xut v tiu th hng ha thu li nhun siu ngch. Cnh tranh l mt hin tng kinh t x hi phc tp. Trong bt k lnh vc no cng u c s cnh tranh bi khng c cnh tranh s khng c sinh tn v pht trin. Cho n nay c rt nhiu khi nim v cnh tranh c a ra, tuy ng trn nhiu phng din khc nhau xem xt, nhn chung cc quan im u hng ti nh ngha cnh tranh nh l mt s ganh ua, u tranh gay gt gia cc ch th kinh doanh trn th trng tiu th sn phm (hng ha v dch v) nhm ginh c nhiu li th nht trn th trng cng nh thu c li nhun cao nht thng qua vic ng dng cc phng n, chin lc hay cc tin b khoa hc k thut nhm to ra nhng sn phm mc nng sut v hiu qu nht. Nng lc cnh tranh Cnh tranh din ra ng ngha vi vic phi c ngi cnh tranh mnh hoc yu, sn phm c kh nng cnh tranh mnh hoc yu. Kh nng cnh tranh chnh l sc cnh tranh hay cn c gi l NLCT. Sn phm sa bt cng thc

10

Sa bt cng thc l loi sn phm sa bt thay th sa m, c pha ch theo cng thc c bit tun theo nhng tiu chun v dinh dng, y dng cht cn thit cho s tng trng v pht trin ti u v th cht v tr tu ca tr trong nhng thng u i 1. Cc loi sa bt cng thc thng c chia theo la tui tr em, ph bin l cc la tui: 0 6 thng, 6 12 thng, 12 36 thng tui, trn 3 tui. Nng lc cnh tranh ca sn phm sa bt cng thc Da trn nh ngha v NLCT, c th hiu NLCT ca sn phm sa bt cng thc l kh nng sn phm sa bt ca mt DN no c tiu th nhanh chng trong khi c nhiu sn phm cng loi ca cc DN khc cng c by bn trn th trng. 2. Nhng tiu ch nh gi nng lc cnh tranh ca sn phm sa bt cng thc Bn cht ca sn phm, sinh ra l phc v nhu cu tiu dng, sn phm ny c cnh tranh c vi sn phm khc hay khng th khng ch ph thuc vo bn thn sn phm m sau cng vn l s la chn ca ngi tiu dng. i tng c mua bn trn th trng khng ch l mt s loi sn phm m l mt th trng cung cp hng ha dch v rng ln, a dng. Bn cnh , i tng khch hng trn th trng khng tp trung mt nhm ngi nht nh m xut hin tt c mi la tui, t tr em, thanh thiu nin, n ngi trung nin v ngi gi. Ni cch khc, NLCT ca sn phm bao gm cc ch tiu thun ty c li cho ngi tiu dng v do ngi tiu dng quyt nh. V vy ty vi tng loi sn phm hay i tng mua hng th nhng tiu ch nh gi NLCT ca sn phm li c s iu chnh khc nhau cho ph hp vi tng phn on th trng. Phm vi ti cp n NLCT sn phm sa bt cng thc ca cc DNVN trn th trng ni a. Trn c s phn tch nhng yu t nh hng n NLCT ca sn phm ni chung, nhm nghin cu xin c a ra mt s tiu ch nh gi NLCT ca sn phm sa bt cng thc theo tm nhn thc ca nhm trong qu trnh nghin cu vn . Tuy cha th phn nh c ton din mi kha cnh ca
1

Codex Standard 71 1981

11

vn , song nhng tiu ch ny cng phn no phn nh c i tng nghin cu m ti ang hng ti, l NLCT sn phm sa bt cng thc ca cc DNVN vi cc tiu ch v cht lng, bao b ca sn phm, uy tn thng hiu, ngun gc xut x, gi c, knh phn phi, v cch thc tip cn th trng ca sn phm. 2.1. Tiu ch v cht lng Sn phm mun cnh tranh c trc ht phi c cht lng. Mi sn phm c mt ch tiu cht lng ring bit, mt s sn phm c nhiu c tnh c th c nhiu ch tiu cht lng. Vy cht lng sn phm l g? C th nh ngha l mc ca mt tp hp cc c tnh ca sn phm, nu tp hp cc c tnh lm tha mn c nhu cu ca khch hng th sn phm c coi l c cht lng. Ni dung ca cht lng sn phm biu hin hai mt l trnh k thut ca sn phm v mt kinh t. Trnh k thut gm cc ch tiu v an ton, v sinh, thm m, cng dng, tin dng; mt kinh t th hin chi ph sn xut, chi ph m bo cht lng, chi ph s dng v chi ph mi trng. Nhn chung, cht lng sn phm chu nh hng t qu trnh nghin cu, thit k, to ra, phn phi sn phm, cc yu t ca bn thn DN, bn cnh l nhng yu t v cng ngh, my mc thit b, khoa hc k thut, nguyn vt liu, mi trng v yu t con ngi. Sn xut sn phm m bo cht lng tt khng ch nng cao NLCT ca sn phm m cn nng cao hiu sut ca DN, em li hiu qu kinh t, s giu c v uy tn cho DN v quc gia. Ly cht lng lm nn tng, t thc tin c th thy cc quc gia c nn kinh t pht trin nh Nht Bn, Hn Quc, Singapore... nh to ra c nhng cu chuyn thn k v kinh t m c th gii phi khm phc. Mt sn phm sa bt cng thc c nh gi l c cht lng nu p ng c nhng ch tiu nht nh. V ch tiu cm quan: o Mu sc: t mu trng sa n mu kem nht o Mi v: thm ngt c trng ca sa bt, khng c mi v l o Trng thi: dng bt, ng nht, khng b vn cc, khng c tp cht l ng vi 3 nhm i tng ca sa bt cng thc, CAC xy dng cc bn tiu chun Codex Standard quy nh thnh phn v hm lng cc cht dinh dng ti

12

thiu cn c trong sa bt, c bit l sa bt cng thc dnh cho tr. Qua cc nm, nhng bn tiu chun ny c sa i, hon thin nhm a ra nhng tiu chun ph hp hn cho s pht trin ca tr c v th cht v tr tu. Xin c trch dn mt s ch tiu dinh dng theo Codex Standard ti cc bng sau. Bng 1: Mt s tiu chun v thnh phn v hm lng cht dinh dng trong nhm sn phm sa bt dnh cho tr t 0- 6 thng tui 2

Codex Standard 72 - 1981

13

Bng 2: Mt s tiu chun v thnh phn v hm lng cht dinh dng trong nhm sn phm sa bt dnh cho tr t 6- 12 thng tui 3

Tr t 0 - 6 thng tui l nhm tr cha c s pht trin ton din v th cht v tr tu, thm ch cc chc nng ca h thng min dch, tiu ha mi ch bt u hot ng, do vy tr khng th tiu ha cc loi thc n khc, m hu nh ch c th tiu ha sa m hay sa bt c sn xut m phng theo cc thnh phn ca sa m. V vy, cc sn phm sa bt dnh cho nhm tui ny phi c sn xut vi yu cu nghim ngt v hm lng v t l cc cht dinh dng va m bo cung cp y cc cht dinh dng ng thi m bo khng gy tc hi cho s pht trin bnh thng ca tr. Bn cnh , tr nhm tui ny rt nhy cm vi
3

Codex Standard for Follow-up Formula, Codex standard 156-1987

14

mi trng, mi v v thng d c nhng phn ng khng tt khi phi tip xc vi cc hng thm hay mi v l nn hng thm, mi v ca cc sn phm sa bt dnh cho tr nhm tui ny cng c yu cu rt nghim ngt, thng l c hng thm v mi v gn ging vi sa m. Tr t 6 12 thng tui v c bn c th cht pht trin, h thng min dch, tiu ha... c kh nng tiu ha v hp th cc cht dinh dng c trong sa phc v cho nhu cu pht trin. i vi nhm tui ny, sa ng vai tr va l ngun thc n chnh, va l thc n b sung, cung cp y cht dinh dng cho s pht trin ca tr c v th cht ln tr tu, do cc tiu chun trong bn Codex 87 c phn m hn bn Codex 81. Vi tr t 12 36 thng tui, c trng ca tr thuc nhm tui ny l th cht pht trin vi h thng min dch, h thng tiu ha hon thin nn c kh nng tiu ha v hp th cc cht dinh dng mt cch ti a. So vi cc nhm tui trc, trong giai on ny sa ch ng vai tr l ngun dinh dng b sung. V vy, cc nh sn xut, trn c s cc nghin cu v dinh dng a vo sn phm sa cc cht thnh phn h tr pht trin tr no, h tr pht trin th lc, h tr pht trin min dch, h tr pht trin chiu cao, th cht Vi nhm tr trn 3 tui, sa ch ng vai tr l ngun dinh dng b sung v tr trong tui ny ung c tt c cc loi sa. Do c b my tiu ha n nh hn so vi cc nhm tui nh hn, kh nng khng cng tt hn, nn sa bt dnh cho cc nhm tui ny c th gim bt thnh phn hay t l mt s thnh phn c chc nng tng khng, d tiu ha, thay vo l cc thnh phn nhm thc y s pht trin v th cht cng nh tr tu ca tr mc ti a. 4 Di sc p ca cnh tranh, c nhng sn phm ch hn/km hoc khc bit t l pha trn mt s thnh phn dinh dng no to nn s khc bit v gi c cng nh v th ca sn phm trn th trng. Ch tiu v cht lng theo quan nim ca s ng ngi tiu dng vn l yu t quan trng nht khi quyt nh mua sn

Tham kho Bo co nh gi cnh tranh 10 lnh vc, 2010, Cc qun l cnh tranh B Cng thng, trang 61-64

15

phm v vy xt mt cch tng th, sn phm c cht lng tt nht vn l sn phm cnh tranh nht. 2.2. Tiu ch v bao b, hnh thc Bao b ni chung c nh ngha l tt c nhng ci g cha ng v bao bc sn phm 5. c nh gi nh mt yu t quyt nh ca chin lc sn phm, bao b ngy cng chim v tr nht nh trong nn kinh t th trng vi nhng chc nng khng ch m bo v mt k thut m cn p ng c v phng din marketing. Gp phn khng nh trong vic thc y qu trnh qung b hnh nh, thng hiu ca sn phm, hnh thc, mu m, hay cn gi l thit k m thut cng nghip ca bao b sn phm l mt trong nhng tiu ch khng th khng xt n khi nh gi NLCT ca sn phm. y l mt yu t rt quan trng bi trc khi la chn tiu dng mt mt hng, iu u tin thu ht ngi tiu dng nm chnh s hp dn ca bao b. Nu mt bao b c tnh thm m cao, gy c thin cm, s tin cy vi khch hng th sn phm hon ton c kh nng thuyt phc v gip khch hng nhanh chng a ra quyt nh ca mnh. Theo Philip R. Cateora 6, thit k m thut bao b s to n tng tt cho sn phm cht lng cao, c bit vi nhng th trng kh tnh. Nhng nh qun tr sn phm hng u th gii cng u cho rng trnh thit k m thut gn lin vi sn phm ng cp cao. Vi nhng khch hng mua theo s thch nht thi thng s c xu hng chn nhng sn phm c bao b, hnh thc p mt. V vy ty vi tng i tng khch hng, mt sn phm c bao b, mu m p cng c th c coi l mt sn phm c sc cnh tranh cao. Bao b, hnh thc sn phm cng l mt tiu ch rt quan trng i vi sn phm sa bt cng thc, c bit l nhng sn phm mi xut hin trn th trng. Mt sn phm vi bao b hp dn d gy thin cm v khin khch hng c cm gic yn tm, chc chn v cht lng mc d cha tiu dng sn phm. Nu l hng em tng hay thm hi th hnh thc bao b p li cng l mt yu t khin ngi mua mun mua sn phm. Vi nhng i tng khch hng khng qu chung
5 6

Gio trnh Marketing l thuyt, i hc Ngoi thng, Nh xut bn Gio dc, 2000, trang 95 International Marketing (bn ting Anh), International Edition, 1997, trang 377

16

thy vi mt nhn hiu no th sn phm c hnh thc sn phm s rt c li th cnh tranh trong vic thu ht s ch ca nhng khch hng . 2.3. Tiu ch v thng hiu Theo Jean Pierre Lacour 7, thng hiu sn phm l tp hp cc du hiu c trng cho sn phm ca mt DN (nh t ng, hnh v, biu tng, mu sc ... hay s kt hp gia cc du hiu ) nhm phn bit d dng vi sn phm ca cc i th cnh tranh trn th trng. Nh vy bn cht ca thng hiu l vic c nh ha v php l ha sn phm, m bo cho DN c quyn sn phm ca mnh mang thng hiu . Xy dng c mt thng hiu khng phi l mt iu n gin, l mt qu trnh khng ngng ci tin v nng cao cht lng hng ha dch v sn phm c kh nng cnh tranh vi cc i th cng ngnh v trn ht l to c du n, gy dng lng tin v s trung thnh ca khch hng i vi thng hiu. Theo cch tip cn hin i, chuyn gia thng hiu Richard Moore 8 cho rng Thng hiu l mt khi nim tru tng. Thng hiu to nn hnh nh, uy tn sn phm ca cng ty v ng li trong tm tr khch hng theo thi gian. Nh vy thng hiu c vai tr rt ln trong vic nh hng n s la chn ca ngi tiu dng. Ni cch khc, thng hiu l mt ti sn ca DN. Khi mt DN t khng nh c thng hiu ca mnh, c ngha l sn phm ca h c nhn thc v m bo tin cy v cht lng. Nhng khch hng thn trng khi ng trc quyt nh tiu dng mt loi sn phm no trn th trng thng s ch nhiu n nhng thng hiu mnh, c uy tn, i khi nhng yu t khc ca sn phm nh gi c, hnh thc bao b khng c xt ti bi thng hiu ni ln tt c. Thng hiu l mt ti sn v hnh ca DN nhng n c gi tr rt ln, ln gp nhiu ln gi tr ti sn hu hnh. tn ti v pht trin mt cch bn vng, cc DN cn phi nh v thng hiu, xy dng c tnh ring cho thng hiu khi nhc n mt thng ip no ngi tiu dng s ngh ngay n thng hiu ca

7 8

Lexique du Marketing (bn ting Php), Editions Bertrand Lacoste, 1983, trang 71 Thng hiu dnh cho lnh o, Nh xut bn Tr, H Ni, 2004, trang 28

17

DN, v phi bo v thng hiu ca mnh trong mt ngi tiu dng. l yu t quan trng gip nng cao NLCT ca DN cng nh sn phm ca DN. Sa bt cng thc l sn phm sa bt tr em c pha ch theo cng thc c bit thay th sa m hoc c b sung nhng vi cht c bit dnh cho cc i tng c bit; thng l tr em di 3 tui, do cc tiu chun v cht lng, VSATTP phi c kim nh v c chng nhn r rng. Thng hiu c th c xem nh mt giy chng nhn m bo cht lng sn phm ca DN. Vi nhng ngi tiu dng khng qu am hiu v cc loi sa bt hay khng c yu cu qu gt gao v tiu chun sa bt, thng hiu no c nhiu ngi s dng th h cng s dng. Hn na khng nh c thng hiu trn th trng tc l sn phm p ng c nhu cu nht nh ca s ng ngi tiu dng, do nhng khch hng mi s c xu hng la chn thng hiu m s ng chn c th yn tm v mt cht lng. V vy thng hiu l mt ti sn qu ca DN, thng hiu cng mnh cng nng cao kh nng cnh tranh ca sn phm. 2.4. Tiu ch v gi c Cng vi s pht trin ca khoa hc k thut, cht lng sn phm khng ngng c nng cao. Khi t ti mt tiu chun nht nh, cht lng sn phm ca cc DN c th gn nh tng ng, khi cc yu t khc, c bit l gi c s tr thnh mt mi quan tm vi ngi tiu dng. Trong kinh t vi m, s thch lun b gii hn bi ng thu nhp, do xu th chung vn l cht lng l u tin hng u nhng gi c vn l mt vn cn phi xem xt khi la chn sn phm. Vi cc nc ang pht trin nh Vit Nam, gi c sn phm vn l mt yu t rt thu ht, thm ch vi mt s mt hng, gi c cn c xem trng hn cht lng. Gi c thp c th coi l mt li th cnh tranh, tuy nhin nu cht lng tt i km vi gi thp th y l mt li th cnh tranh rt ln v n em li li ch d thy cho ngi tiu dng. Mun duy tr sn phm mc gi thp, DN phi gim c chi ph. Mun gim chi ph, i hi DN phi s dng hiu qu cc ngun lc, o to i ng cn b cng nhn c trnh cao, p dng cng ngh hin i, tng cng nghin cu v ng dng, hch ton chi tit cc loi chi ph hn ch nhng chi ph gy lng

18

ph ngun lc. Gim chi ph l mt iu kin rt quan trng trong trng hp DN mun c li nhun bng vic bn sn phm mc gi cnh tranh m vn m bo cht lng tng ng vi cht lng ca cc sn phm i th khc. i vi tiu dng trong mt hng thc phm dinh dng nh sa bt, cc tiu ch nh cht lng, ngun gc xut x, thng hiu ... thng c u tin hn tiu ch gi c, tuy nhin gi c vn l mt yu t khng th khng xt n bi trn th trng c rt nhiu phn khc, mi phn khc l mt tp hp nhng ngi tiu dng c im tng ng nht nh, im tng ng c th l s thch, thi quen, hoc mc thu nhp ... V d vi thu nhp, vi nhng i tng khch hng c iu kin kinh t tt, h sn sng mua nhng sn phm sa bt vi mc gi cao min sao p ng c yu cu ca mnh, khi gi c khng cn l tiu ch nh gi NLCT. Ngc li, vi nhng khch hng c iu kin kinh t trung bnh, bn cnh vic so snh cht lng, thng hiu ca sn phm, h cn phi cn nhc n yu t gi c, khi mt sn phm vi mc gi c th chp nhn c , p ng c yu cu v cht lng, bao b mt mc no hon ton c kh nng cnh tranh cao hn cc sn phm cng loi khc. Trong nhiu trng hp, khng nht thit l do nh hng ca thu nhp, ngi tiu dng vn c th la chn sn phm c mc gi cnh tranh hn do thi quen, hoc ch n thun l tm l ham r, hay quan nim cng t cng tt. 2.5. Tiu ch v phng thc qung b sn phm sn phm c bit n, DN phi c nhng chin lc marketing nht nh nhm xc tin, h tr vic bn hng mt cch hiu qu. C th xem y l mt tiu ch mang tnh quyt nh n s thnh cng cng nh kh nng cnh tranh ca sn phm bi mt sn phm d c cht lng tt, bao b p, xut x m bo, gi c hp l m khng c qung b ng cch th s khng th pht trin thng hiu cng nh tm c ch ng trn th trng. Hn na vi s pht trin ca cng ngh thng tin, mt sn phm c phng thc marketing ng hng c th em li thnh cng rt ln mc d cc yu t khc ca sn phm c th cha t c mc cnh tranh cao nht. Thng thng, thc hin c cc chin lc nhm xc tin

19

v h tr vic mua bn sn phm, DN cn cc cng c: qung co, quan h cng chng, tham gia hi ch trin lm, bn hng c nhn v xc tin bn hng 9. Qung co Qung co l mt ngh thut trong kinh doanh.Khng ai c th ph nhn sc mnh ca qung co bi y l mt cng c khng th thiu c trong chin lc marketing.Vy qung co l g? Tp hp trn 80 khi nim v qung co c a ra, c th khi qut qung co l mt loi hnh truyn thng tin trn cc phng tin thng tin i chng, nhm mc ch gii thiu, xut mt loi hng ha hay dch v no thu ht s ch , thuyt phc khch hng ri tin ti mua hng. Xt theo phng tin qung co, c cc nhm phng tin nghe nhn nh qung co trn truyn hnh, trn i pht thanh, trn Internet; nhm phng tin in n nh qung co trn bo ch, trn tp ch, trn catalogue, t ri, lch qung co; nhm phng tin qung co ngoi tri nh bin tn c n ri, hp n qung co, n mu un, bin qung co in t, pa-n qung co ... Nhn chung c rt nhiu phng thc qung co, d di hnh thc no cc qung co cng u n cha mt thng ip t nh sn xut ti ngi tiu dng. V pha ngi tiu dng, vic quyt nh c mua hng hay khng cng chnh l cch h p li thng ip qung co v cho thy chin lc qung co hiu qu thc s hay cha. Quan h cng chng Chuyn gia Marketing Philip R. Cateora nh ngha Cng chng l bt c nhm ngi no c mi quan tm hay nh hng hin ti hoc tim nng n kh nng t c nhng mc tiu ca DN. Quan h cng chng l mt cng c marketing quan trng khng ch i vi DN m cn l mi quan tm ca cc nh cung cp, kinh doanh khc c lin quan n hot ng kinh doanh ca DN. V c bn, quan h cng chng h tr DN trong vic tung ra sn phm mi, gip nh v li sn phm giai on chn mui, gy nh hng ti mt nhm khch hng mc tiu c th, bo v nhng sn phm ang gp rc ri vi cng chng trn th trng

Gio trnh Marketing l thuyt, i hc Ngoi thng, Nh xut bn Gio dc, 2000, trang 146

20

v xy dng hnh nh ca DN10. Quan h cng chng l mt c lc gp phn thc y hot ng kinh doanh ca DN hiu qu ln rt nhiu bi cng chng va l ng lc nhng cng c th l chng ngi vt cn tr mc tiu m DN hng ti nu sn phm khng t n k vng ca h. Khi chi ph qung co ngy cng tng ln, v khng t nhng qung co gy thiu thin cm vi khn gi th mi quan h cng chng cng phi c DN ch trng u t. Vi mc ch nhm to ra mt bu khng kh tin tng v hiu bit ln nhau, mt t duy hng v tng lai: thng tin quan h giao tip, thay v xy dng nhng chng trnh qung co tn km trn cc phng tin thng tin i chng m cha chc thu c kt qu, quan h cng chng ngy cng hiu qu hn trong vic thuyt phc khch hng mua sn phm vi mt thng hiu c th. Hi ch trin lm y l loi hnh cho php hng nghn DN lp quy hng tm thi trng by sn phm ti mt v tr c nh sn.Ngi mua c th tm c ngi bn tp trung ti mt ch v hai bn c th d dng lin lc vi nhau m khng cn phi mt qu nhiu thi gian i li cc ni. Khi quyt nh tham gia hi ch trin lm, DN c th phi s dng phn ln ngn sch ca qu xc tin v h tr kinh doanh, bn cnh l cn nhc nhng vn khc nh: la chn hi ch trin lm no, b tr quy hng nh th no thu ht ngi xem ... Tham gia hi ch trin lm l mt cng c xc tin quan trng, gip DN quy t mt lng khch hng ln, c th nh gi ngay phn ng ca khch hng, trng by gii thiu sn phm trc tip v nh gi c i th cnh tranh. Bn hng c nhn y l phng php ni chuyn vi mt hay nhiu khch hng bn hng. Do chi ph rt cao nn thng ch c nhng mt hng c gi tr ln hay nhng trng hp cn c s tin tng ca khch hng i vi sn phm mi p dng hnh thc ny. u im ln nht ca hnh thc ny l s thit lp mi quan h trc tip gia ngi bn v ngi mua kp thi gii p cc thc mc v trao i thng tin.
10

Gio trnh Marketing l thuyt, i hc Ngoi thng, Nh xut bn Gio dc, 2000, trang 153

21

Xc tin bn hng Hnh thc ny bao gm phiu mua hng gim gi, vn hnh th, u i cho khch hng thng xuyn, tng hng mu, gim gi hu mi, bc thm trng thng. Nhng hot ng ny gip cng c hn na lng tin v s chung thy ca khch hng i vi thng hiu. Bn cnh cc yu t ca chnh sn phm, cch thc m DN thm nhp, tip cn th trng v thu ht khch hng l mt yu t v cng quan trng gp phn vo s thnh cng ca sn phm, v l mt ngh thut kinh doanh m khng phi DN no cng c th p dng mt cch ti u. Mt sn phm cho d c cht lng tt, gi c hp l nhng nu khng c mt chin dch qung b ph hp th sn phm c th tht bi ngay t giai on cn trng nc. Trn th trng, mt hng sa bt cng thc khng ch c mt hai nhn hiu, cc DN trong nc khng ch cnh tranh vi nhau m cn phi cnh tranh vi cc DN nc ngoi. Sa bt nhp khu tuy gi thnh cao hn, iu kin tip cn vi ngi tiu dng khng th thun li bng sa bt ni a nhng vn c a chung hn bi c c li th cnh tranh v thng hiu, ngun gc xut x v tm l cng t cng tt ca s ng ngi tiu dng Vit Nam. Do cc DN trong nc phi tn dng li th v iu kin a l, thc hin cc chin lc marketing nhm thu ht s quan tm ca ngi tiu dng ti sn phm ca mnh, t mi c th khng nh c thng hiu sa bt Vit Nam khng ch trn th trng ni a m trn c th trng th gii. 2.6. Tiu ch v knh phn phi Knh phn phi c nh ngha l mt h thng cc t chc c lp lin quan n qu trnh to ra sn phm hay dch v sn sng cho s dng hoc tiu dng 11. th trng Vit Nam, knh phn phi gm nhiu loi, c th l cc DN ln (siu th, trung tm bch ha...), nhng ngi bn bun/l (tim tp ha, ca hng, i l...). Trong nhn thc ca ngi tiu dng, ni bn sn phm cht lng tt l siu th (90%), k n l Metro (67%), ngoi ra l cc tim tp ho va/ln c bng hiu (52%), ca hng showroom/i l chnh hng, khng c nhiu khc bit gia
11

Gio trnh Marketing l thuyt, i hc Ngoi thng, Nh xut bn Gio dc, 2000, trang 131

22

cc khu vc. Xe bn do v cc im bn hng l ng c xem l ni bn sn phm cht lng km. Mt hng sa bt cng thc a phn c mua bn ti cc siu th, ca hng ln m bo v an ton cht lng cng nh tin cy v ngun gc xut x. y cng l mt tiu ch c nh hng n sc cnh tranh ca sn phm bi a im phn phi an ton, ng tin cy cng phn no to tm l yn tm khch hng v cht lng v ngun gc ca sn phm. 3. Vai tr v s cn thit phi nng cao nng lc cnh tranh sn phm sa bt cng thc ca cc doanh nghip Vit Nam ti th trng ni a Trong nhiu nm qua, iu kin kinh t x hi Vit Nam thay i rt nhiu, mc sng dn c c ci thin, thu nhp tng ln dn n nhu cu chm sc sc khe cng tng ln. c bit cc thnh ph ln, nhp sng hin i ging nh mt gung quay, con ngi phi lin tc vn ng kp thch ng vi nhiu cng vic khc nhau, do nhng th g tin dng nht, nhanh chng nht lun c u tin la chn tp trung thi gian vo nhng cng vic quan trng. cng l nguyn nhn l gii ti sao sa bt tr em ngy cng c s dng rng ri nh tnh tin li v dinh dng ca sn phm, v ko theo l s xut hin ca hng lot cc thng hiu sa bt c trong nc v nc ngoi kp p ng nhu cu ca ngi tiu dng. Th trng sa bt cng thc ti Vit Nam hin nay c hai phn khc chnh: phn khc th trng cao cp ch yu nm trong tay cc i gia ngoi quc vi dng sn phm sa nhp khu nh Gain ca Abbott, Enfa A+ ca Mead Johnson, Friso ca FrieslandCampina Dutch Lady Vit Nam... ; trong khi phn khc thp hn li thuc v Dielac ca Vinamilk, Nuti ca Nutifood v mt s sn phm c sn xut trong nc ca Dutch Lady Vit Nam. T bng s thng k di y (Bng 3) c th thy trong giai on t 2005 2009, tuy trong giai on 2007 2008 c st gim khong 0,1 0,2% do tc ng ca v b bi sa bt c cht melamine, Abbott vn l hng sa chim th phn cao nht vi trn th trng Vit Nam. Trong khi Vinamilk DN sa ng u c nc mi ch nm gi th phn cha qu 20%.

23

Bng 3: Th phn theo doanh thu cc hng sa bt cng thc giai on 2006 2009 (n v %) 12 2006 Abbott Vietnam Mead Johnson Nutrition Meiji Dairies Corp Dutch Lady Vietnam Nestl Vietnam Vinamilk Nutifood Khc Tng 23,14 14,55 1,75 12,13 9,79 15,89 2,02 20,73 100 2007 22,84 14,76 1,53 12,91 9,06 16,66 1,96 20,28 100 2008 22,90 14,36 1,49 13,51 8,94 17,32 1,74 19,74 100 2009 23,34 14,31 9,07 17,98 1,83 33,47 100

Xt trn mt bng chung th phn ca cc DN nc ngoi vn chim lng ng k trn th trng sa bt Vit Nam. T nhng s liu thng k trn c th thy mt thc t ang tn ti: sa ngoi ang thao tng th trng sa bt Vit Nam. Phi chng cc DNVN ang nh mt th phn trn chnh th trng ca mnh? Khng ch c vy, cc DN sa Vit Nam cng phi i mt vi mt vn l cung khng cu. Hin nay ngun nguyn liu ca DN xut pht t hai ngun chnh l nguyn liu trong nc v nguyn liu nhp khu. Ngun nguyn liu trong nc ph thuc ch yu vo tim nng pht trin ca ngnh chn nui b sa, tuy s lng b sa v sn lng sa sn xut c s tng trng ng k qua tng nm nhng thc t cho thy ngun nguyn liu trong nc hin nay ch p ng c mt phn nh nhu cu sn xut cc loi sa c, sa ti v sa chua, cn vi sa bt th nguyn liu nguyn liu nhp khu 100% t nc ngoi, cc DNVN ch thc hin khu cui cng ca qu trnh sn xut l b sung cc vi cht, sy, phun, phi trn, ng gi bao b.

12

Bo co Dairy products in Vietnam 2009, EMI

24

Biu 1: S lng b sa ti Vit Nam v sn lng sa ti sn xut hng nm giai on 2005 2014 13 (f forecast: c tnh)
Sn lng sa ti sn xut hng nm (n v: 1000 tn) S lng b sa (n v: 1000 con) 2014f 2013f 2012f 2011 2010 2009 2008 2007 2006
559,539 253,605 486,556 220,526 423,092 191,762 345,608 142,7 306,662 128,583 278,19 115,518 262,16 107,983 234,438 98,659 215,953 113,215

Tng n b sa nc ta lin tc tng trong nhng nm va qua, tuy nhin giai on 2006 2009 tc tng kh chm, thm ch nm 2007 s lng b sa suy gim do khng hong v gi sa bt th gii tc ng n gi thu mua sa ti ca cc cng ty sa (Bng 4). Trong nhiu thng, gi sa ti ca nng dn bn bng hoc di gi thnh nn ngi chn nui buc phi gim n, thanh lc loi thi n. Qu trnh thanh lc tuy gim bt s lng b sa nhng gp phn chn lc v nng cao cht lng ging b sa Vit Nam. Do tuy s lng c gim 12% nhng sn lng sa ti sn xut c li tng trn 8,5% so vi nm 2006 14. Giai on 2008 2009, di tc ng ca cuc khng hong kinh t ti chnh th gii v v b bi v melamine t Trung Quc, tc pht trin ca n b sa v sn lng sa ti cng b nh hng ng k. Tuy nhin t nm 2010, nn kinh t
13 14

Tng cc Thng k Vit Nam, xem thm Ph lc 3 v 4 Chn nui

2010-2020, Kim Tuyn, Cc

25

th gii chuyn sang giai on dn phc hi nn tnh hnh chn nui v pht trin n b sa nc ta c nhng du hiu tch cc. Tnh n nm 2011, quy m n b sa c nc ln ti 142,7 nghn con, tng 10,97%, cng theo sn lng sa ti sn xut c tng 12,7% so vi cng thi im nm 2010. Dn u ngnh sn xut sa ti Vit Nam vi th phn ln, dy chuyn cng ngh hin i, mng li phn phi rng v thng hiu mnh, Vinamilk s hu 11 nh my vi tng cng sut 677.150 tn sn phm/nm cng 5 trang tri nui b sa Tuyn Quang, Ngh An, Thanh Ha, Bnh nh v Lm ng vi tng n b t 5.900 con 15, nhng hin nay nguyn liu do cc trang tri ca Vinamilk cung cp v thu mua ngoi t cc h nng dn mi ch p ng c 20 25% nhu cu, cn li ngun nguyn liu chnh sn xut sa vn phi nhp khu. Cng vi s pht trin ca ngnh sa v c sn xut v tiu dng, khi nhu cu v sa vt qu kh nng cung ng ca cc DN trong nc, vic nhp khu nguyn liu l mt gii php tt yu. Theo nh gi ca cc chuyn gia trong ngnh sa, a mt dy chuyn sn xut sa bt vo hot ng cn mt khong thi gian t 2 3 nm. Xt v mt cng ngh, cng ngh sn xut sa bt Vit Nam hin nay khng i hi c bit v mt k thut. Tuy nhin i vi vic sn xut sa bt th yu cu v tnh chnh xc ca u vo (sa nn v vi cht), nhit , m, ngi sn xut ng thi yu cu m bo VSATTP trong sut quy trnh sn xut l rt nghim ngt. i vi mt hng sa bt cng thc, nguyn liu sn xut sn phm ny khng phi nc no cng c th sn xut c. Hu ht cc sn phm sa bt trn th gii u c sn xut da trn c s sa bt nn c pha trn thm cc vi cht c li cho sc khe v s pht trin ca c th nh DHA, ARA... T l pha trn ty theo nghin cu ca cc hng, cn sa bt nn th s lng v hm lng cc cht dinh dng v c bn l ging nhau. Trn th gii ch c mt s t cc quc gia c th sn xut sa bt nn c cht lng, in hnh c Hoa K, c, New Zealand, H Lan, do cc DNVN sn xut sa bt cng nhp khu nguyn liu ch yu t cc quc gia ny tin hnh cng on sn xut sau v bn ra th trng. Vit Nam c rt nhiu DN sn xut sa bt nhng trn thc t, hin
15

Bo co phn tch Cng ty C phn sa Vit Nam (VNM - HOSE), ABS Chng khon An Bnh, 2011

26

ch duy nht Vinamilk l DN c u t dy chuyn sn xut sa bt t sa ti, c thp sy t sa ti thnh sa bt. Chi ph u t cho dy chuyn sn xut ny l rt ln, ph thuc vo tim lc ti chnh v tin b cng ngh ca DN, nn y cng chnh l nguyn nhn khin cc DN, c bit l DN t nhn khng sn sng b chi ph u t dy chuyn sn xut sa bt. Hn na, nh phn tch trn, ngun nguyn liu sa ti trong nc cn kh khim tn, ch p ng c 20 25% u vo sn xut sa, v vy cho d cc DN c tim lc v ti chnh, cng ngh cng s cn nhc k lng v vic la chn ngun nguyn liu trc khi quyt nh u t dy chuyn sn xut sa bt t sa ti. Mt nguyn nhn khc c th k n l trong trng hp sn phm khng c a chung, hot ng sn xut km hiu qu th ri ro lin quan n khon u t vo dy chuyn sn xut cng cao v DN c th b thua l. V vy, hu ht cc DNVN u chn gii php an ton hn, l nhp khu sa bt nn v cc vi cht ri tin hnh trn theo cng thc nghin cu hoc mua li t cc t chc nghin cu dinh dng. Do ph thuc vo ngun nguyn liu nc ngoi nn cc DN trong nc thng khng trnh khi nhng ri ro t bin ng gi th gii cng nh bin ng t gi trong nc. Vy khi nim sa ni l sa bt do cc DN trong nc sn xut, sa ngoi l sa bt nhp khu nguyn hp gi y liu c cn chnh xc? Mt nhn nh na v th trng sa bt Vit Nam cng rt ng quan tm l s bin ng v gi c. Ch ring trong hai nm 2007 2008, mc gi bnh qun chung ca sn phm sa bt tng gn 30%. n gn cui nm 2011, th trng li chng kin s tng gi ng lot ca cc thng hiu ngoi nh Abbott, Nestl... vi mc tng dao ng t 8% n nh im l 19%, ng ngha vi vic gi cc loi sa trn s tng trung bnh t 10.000 ng 100.000 ng mt hp ty theo thng hiu v khi lng. Vic tng gi sn phm em li li nhun hay ch va b l cho DN th ch ni b DN bit, nhng r rng gnh nng vi ngi tiu dng khng nh cht no. n y mt cu hi na li c t ra: gi sa bt nhp ngoi khng h r, cht lng cng khng khc nhiu nhng v sao vn thu ht ngi tiu dng? Nhc n gi c li ny sinh mt vn : ti sao sa bt ngoi khi nhp khu v bn ti th trng Vit Nam li c gi gp 100 150% sn phm

27

tng t c bn cc nc cng khu vc? Lin quan n th trng sa bt Vit Nam rt nhiu cu hi ti sao c t ra bi thc t cho thy th trng sa bt nc ta ang tn ti rt nhiu nghch l. Nu khng c nhng gii php ph hp khc phc th cc DNVN s phi i mt vi nguy c nh mt th trng ca chnh mnh. V vy bn cnh nhng gii php h tr ca Nh nc, cc DN phi bit tn dng nhng li th sn c v u t ci thin tt c cc khu trong qu trnh sn xut th t mi c th nng cao NLCT ca sn phm v khng nh v th trn th trng.

28

CHNG II: THC TRNG NNG LC CNH TRANH SN PHM SA BT CNG THC CA CC DOANH NGHIP VIT NAM TRN TH TRNG NI A
1. Khi qut v tnh hnh pht trin kinh doanh ca mt s doanh nghip kinh doanh sa ti Vit Nam Vi khong 60 DN ni a kinh doanh sa, th trng sa Vit Nam hin nay v cng a dng vi gn 300 nhn hng t sa bt, sa nc, sa c, sa chua v cc sn phm sa khc nh kem, b, pho mt,Thu nhp tng cng vi s gia tng hiu bit v li ch ca sa khin nhu cu tiu dng v sa ngy cng tng cao. Vi mc tng dn s hng nm khong 1,2%/nm, t l GDP tng trng t 6 8%/nm, cng vi con s khng nh cc n v tham gia kinh doanh, th trng sa Vit Nam c k vng l mt th trng cnh tranh lnh mnh, p ng c nhu cu v dinh dng ca ngi Vit Nam. Bn cnh cc DN ni a, th trng sa Vit Nam cn c s tham gia ca cc thng hiu n t nc ngoi, c th k n cc thng hiu nh Abbott, Dumex, Nestl, Mead Johnson... Di y l nhng thng tin c bn v mt s DN kinh doanh sa ni a v nc ngoi chim th phn ln trn th trng sa Vit Nam hin nay. 1.1. Cc doanh nghip Vit Nam Cng ty c phn sa Vit Nam Vinamilk 16 Cng ty c phn sa Vit Nam, vi tn gi Vinamilk c thnh lp nm 1976, tin thn l Cng ty sa, caf min Nam trc thuc Tng cc Cng nghip Thc phm min Nam. Vinamilk tp trung m rng u t v quy sn xut giai on 1991 2000 v tin ti hon tt c phn ha cng ty v i tn thnh nh tn gi hin nay vo thng 3 nm 2003. Nm 2006 nh du mt du mc quan trng trong lch s hnh thnh v pht trin ca Vinamilk khi ln u tin mt cng ty dinh dng c nim yt trn th trng chng khon. Vinamilk c vinh danh trong Top 200 DN xut sc nht khu vc Chu nm 2010 do tp ch Forbes Asia

1.1.1.

16

Bn tin Vinamilk - Qu 3/2011

29

bnh chn. Sn phm dinh dng ca Vinamilk quen thuc v a dng vi ngi tiu dung qua 5 thng hiu chnh Vinamilk: sa ti, sa chua n, sa chua ung, sa chua men sng, kem, ph mai, sa bt dnh cho ngi ln; Dielac: sa bt dnh cho b m, sa bt dnh cho tr em; Ridelac: bt n dm dnh cho tr em; Vfresh: sa u nnh, nc p tri cy, Smoothie, tr cc loi, nc nha am; sa c: ng Th, Ngi sao Phng Nam. Nm 2011, doanh thu ca Vinamilk chm mc 1 t USD (tng ng 22.279 t VN) 17, vi s vn iu l l 1,590 t ng (sau khi mua li Cng ty C Phn sa Si Gn nm 2004). S hu dy chuyn sn xut hin i nht Vit Nam, thay th cng ngh g bng cng ngh thi kh hin i, cng ngh tit trng nhanh nhit cao sn xut sa ti tit trng, cc dy chuyn chnh ca Vinamilk bao gm dy chuyn sa c c ng (cng sut 260 triu hp/nm), dy chuyn sa ti tit trng (237 triu lt/nm), dy chuyn sa chua (56 triu lt/nm), dy chuyn sa chua men sng Probi (3,5 triu lt/nm). Cc sn phm sa ti 100% c sn xut trn dy chuyn khp kn hin i bc nht, p ng tiu chun cht lng ISO 9001:2008, v h thng m bo VSATTP theo tiu chun HACCP. cng c nim tin vi ngi tiu dng, Vinamilk ch trng n chin lc marketing hng ti cng ng nh t chc cc hot ng t thin, xy dng cc qu khuyn hc v hc bng (Vinamilk m mm ti nng tr Vit Nam) ng thi truyn ti nhng thng ip vi ngi tiu dng qua knh hnh nh (b sa) v cc clip qung co. Vinamilk hin ang c trn 240 nh phn phi trn h thng phn phi sn phm v c trn 140.000 im bn hnh trn h thng ton quc, bn hng qua tt c cc h thng siu th. 1.1.2. Cng ty c Phn sa H Ni Hanoimilk 18 Cng ty c phn Sa H Ni Hanoimilk c thnh lp ngy 02/11/2001 v bt u khi cng xy dng nh my ch bin sa u tin vo thng 03 nm 2002. Nm 2004, Hanoimilk t mc 100 triu sn phm v c nim yt trn th trng
17

Theo http://vnexpress.net/gl/kinh-doanh/doanh-nghiep-viet/2012/01/vinamilk-vuot-moc-doanh-thu-1-tyusd-nam-2011/
18

Theo http://hanoimilk.com.vn/vi/trang-chu.html

30

chng khon vo nm 2006.Trc cn bo Melamine nm 2008, Hanoimilk thc s i mt vi nhiu thch thc v sau sn phm sa ch lc Izzi ra i nh du s phc hi ca Hanoimilk nm 2009. Cc sn phm chnh ca Vinamilk tp trung quanh 2 dng sn phm chnh: sa tit trng: Izzi, Hanoimilk, Dinomilk; sa chua ung: Yo-Tuti, Yoha. Hanoimilk hin ang s hu dy chuyn sn xut nhp khu t tp on Tetra Pak (Thy in) vi cng sut 80 triu lt sn phm/nm, vi vn u t l 35.5 t ng (2003). Sn phm ca Hanoimilk c mt trn 64 tnh thnh tuy nhin th trng tiu th chnh l min Bc v Bc min Trung. Knh phn phi truyn thng ca Cng ty thng qua cc nh phn phi n cc im bn l ti cc tnh nh H Ni, Hi phng, Thi Nguyn, Thanh Ho, Nam nh, Hi Dng,...Hanoimilk cng nhm vo khai thc i tng tiu dng l tr em (l i tng tiu dng nhiu nht v thng xuyn nht, chim 41% nhu cu th trng sa) vi lng khch hng tim tng l tr em t 5-14 tui chim 30% dn s. 1.2. Cc doanh nghip lin doanh v doanh nghip nc ngoi Cng ty Thc phm v nc gii kht Dutch Lady Vit Nam L thng hiu ca tp on FrieslandCampina (H Lan), sn phm ca Dutch Lady ln u tin xut hin ti Vit Nam di dng sa c c nhp khu nm 1924. Cng ty Thc phm v nc gii kht Dutch Lady Vit Nam chnh thc thnh lp ngy 31 thng 05 nm 1994 v m rng quy m sn xut, lin tc u t trong giai on 1996 2000. Dutch Lady Vit Nam l cng ty thc phm u tin ti Vit Nam nhn chng ch ISO 9001 vo nm 2000, chng ch HACCP nm 2002. Sn phm Dutch Lady Vit Nam c mt trn thi trng ch yu l: sa bt C Gi H Lan, sa nc C Gi H Lan, sa c, sa chua ung. Sn phm Dutch Lady ti ngi tiu dng thng qua h thng hn 150 nh phn phi v 100.000 im bn l, t cc siu th n tim tp ha. Du nhp vo th trng Vit Nam, ngi tiu dng quen thuc vi hnh nh c gi H Lan ca cc dng sn phm Dutch Lady cng cc clip qung co trn truyn hnh By t na i, Ngy ca m ng thi, Dutch Lady to lp nhng gi

1.2.1.

31

tr hng ti cng ng thng qua chng trnh pht trin ngnh sa, nhm h tr nng dn chn nui b sa v qu khuyn hc n om m (thnh lp 2002). 1.2.2. Cng ty TNHH Dinh Dng Mead Johnson 19 Mead Johnson l thng hiu dinh dng lu i ca Hoa K, c thnh lp t nm 1905. Sn phm dinh dng u tin cho tr em xut hin trn th trng nm 1911 vi tn gi Dextri-Maltose. Mead Johnson lin tc tng trng v c mt trn bn khu vc ca th gii Bc M, Chu Thi Bnh Dng, Chu u v M Latin, m rng danh mc sn phm p ng nhu cu trong lnh vc dinh dng tr em. Sn phm sa Mead Johnson quen thuc vi ngi tiu dng Vit Nam: Enfa Mama A+, Enfa Grow A+, Enfa Kid A+. Mead Johnson cn cung cp cc sn phm chuyn bit dnh cho tr em gp vn v tiu ha hay c cc nhu cu dinh dng c bit khc. Vi mc tiu v trit l hnh ng: Nui dng v mang li khi u tt p nht cho tr em trn ton th gii, Mead Johnson khi ng nhiu chng trnh v cng ng v c bit v tr em, in hnh nh chng trnh Gip Cho Tr C Hon Cnh c Bit (Helping Hand for Special Kids
TM

Program), chng trnh gip cho tr c

hon cnh c bit to iu kin cc bc s gip cho cc em b c bnh l c bit m gia nh li khng c kh nng iu tr. Hin nay, hn 18.500 gia nh Hoa K tham gia vo chng trnh ny. 2. Thc trng nng lc cnh tranh ca cc sn phm sa bt cng thc Vit Nam Cnh tranh trong ngnh sa lun din ra mnh nht mng sa bt cng thc bi mng sn phm ny c s tham gia ca rt nhiu DN c trong nc v nc ngoi. Mt hng sa bt cng thc em li li nhun rt ln cho nh sn xut (khong 40%) nn y cng l mt hng chim t trng ln nht trong tng doanh thu cc mt hng sa. Theo bo co ca EMI hng chuyn nghin cu v th trng v ngi tiu dng, y l mng sn phm c tc pht trin nhanh nht trong ngnh thc phm ng gi, vi mc tng trng kp hng nm (CAGR) t 20,8% trong giai on 2004 2009. Nm 2009, tng doanh thu sa bt cng thc
19

Theo http://www.giadinhenfa.com.vn/?p=intro

32

t hn 6590 t VN, chim 35,6% doanh thu ton ngnh sa, tng mnh v c nhu cu v ngun cung sn phm a dng. Sau y tm hiu thc trng NLCT ca sn phm sa bt cng thc t cc DNVN, nhm nghin cu s tin hnh phn tch cc yu t da trn c s nhng tiu ch nh gi NLCT sn phm ca cc DNVN so vi sn phm ca cc DN nc ngoi (ch yu l nhng DN chim th phn ln). 2.1. V gi c Vi sa bt cng thc, gi c khng phi l yu t c u tin hng u nh mt s loi hng ha khc trn th trng. Hn na, mt b phn khng nh ngi tiu dng Vit Nam quan nim rng sa bt cng t th cng tt, do vy d cht lng sa ni hin khng thua km sa ngoi, thm ch cn c cng nguyn liu u vo, gi c li thp hn rt nhiu nhng vn khng th to c sc ht vi ngi tiu dng nh cc sn phm sa nhp khu. Bng 4: Gi sa ca mt s nhn hiu sa bt cng thc trn th trng hin nay 20 Gi/hp (VN) 400g 900g 180.000

Hng sa

Nhn hiu

Vinamilk Nutifood Abbott Meiji

Dielac Alpha 123 91.000 Dielac Pedia 1+ Nuti IQ 2 Similac 1 Gain Plus 3 Meiji s 1

146.000 315.000 87.000 166.000

283.000 483.000 213.000 440.000 x 410.000

FrieslandCampina Friso Gold 1 Namyang Iam Mother 4

220.000 448.000 333.000 630.000 (*) (*) hp 850g

(x) khng c loi 400g

So vi cc dng sn phm ca Abbott, Mead Johnson, Meiji, hay XO, cc sn phm ca Vinamilk v Nutifood c mc gi thp hn rt nhiu, t 20 70% ty vo dng sn phm (Alpha, Step, Pedia ...). Bc cha m no cng mun la chn nhng sn phm tt nht cho con mnh, tuy nhin iu kin kinh t ca mi gia nh li
20

S liu kho st thc t, xem thm Ph lc 5

33

khng h ging nhau. c bit trong thi bui bo gi, khi gi c cc mt hng u tng cao, vic chn mua mt sn phm sa bt c gi gn 500.000 ng hoc cao hn th khng phi l mt quyt nh chi tiu n gin i vi nhng gia nh c iu kin kinh t trung bnh. Do vy y l mt li th cnh tranh rt ln ca cc sn phm sa bt Vit Nam, tuy nhin vi iu kin hin nay li th ny vn cha sa bt ni a c th ginh ly th phn t cc nhn hiu sa nhp khu trn chnh th trng ca mnh. Theo Thng t s 104, sa l mt trong nhng hng ha thuc danh mc hng ha, dch v thc hin bnh n gi 21. Tuy nhin thng t 104/2008 cn qu nhiu k h, do cc DN vn c th lch lut v tip tc tng gi sa. Mc gi bnh qun trn ton th trng ca nhm sn phm sa bt, c bit l sa bt dnh cho tr em lin tc tng trong thi gian qua. Nm 2007, mc gi bnh qun ca nhm sn phm sa bt trn th trng l 155,729 triu ng/tn. n nm 2008, mc gi ny tng ln 187,956 triu ng/tn, tng 20,7% 22. Trong nm 2009, gi sa tng thm 10 15% v l ng lc chnh cho tng trng doanh thu bn sa 23. Nh vy ch sau hai nm mc gi bnh qun chung ca nhm sn phm sa bt tng hn 30%. Trong nhng thng u nm 2010, hu ht cc DN sa ni, ngoi u thc hin hai t iu chnh tng gi vi mc tng t 6 18%. C th trong t tng gi t 2 thng u nm, cc hng sa ngoi nh Abbott, FrieslandCampina... u ng lot tng gi bn t 7 10%, Friso Gold c mc tng hn 20.000 ng/hp loi 900g, Abbott tng hn 1,04%, Meiji loi 1 tng ln 362.000 ng/hp loi 900g. Vi cc hng sa ni, Vinamilk cng c hai t iu chnh gi bn sa bt tng thm khong 6%, dng Dielac Alpha trng lng 900g c gi mi t 147.400 150.500 ng/hp ty loi 24. n thng 7, 17 nhn hiu sa bt ca Dumex tng gi thm 10%, XO nhp khu t Hn Quc iu chnh tng thm 2,5%, v sang n u thng 8, Abbott c t iu chnh tng gi ng lot 7% vi ba nhn sa

21 22

Thng t s 104/2008/TT-BTC, B Ti chnh Theo http://www.tinkinhte.com/nd5/print/114316.html 23 Bo co ngnh sa 2009, Habubank Securities 24 Theo http://www.hanoimoi.com.vn/print/314332/print.htm

34

Similac Eye-Q Plus, Similac Gain Eye-Q Plus v Gain Plus Eye-Q 25. L gii v vic tng gi, cc DN cho rng gi sa bt nhp khu tng cao l do ng USD tng gi so vi VN khin gi sa nguyn lon khi nhp v c quy i ra VN tng. i din ca Vinamilk cho bit gi sa nguyn liu nhp v ng gi trong nc tng thm khong 50% so vi gi thng 9/2009, gi ng sn xut tng 100% nn cng ty buc phi tng gi mi c th b p chi ph. Tri vi tng ca cc hng sa khc, Nestl Vit Nam li gim gi cc mt hng sa t 4 5%. Gim c i ngoi ca hng ny cho bit, yu t khin hng gi c mc gi thp l do tun th ng quy nh ca B Ti chnh v chi ph qung co v tip th i vi cc sn phm sa dnh cho tr em di 12 thng tui. 26 Bc sang nm 2011, ngy t u thng 1/2011, nhiu hng sa nh: Friso, Hanco, Dutch Lady ng lot tng gi bn vi mc tng t 5 10%. Gain Plus IQ loi 900g ca Abbott tng khong 10.000 ng ln thnh 400.000 ng/hp, Pediasure loi 900g tng mnh ln n 490.000 ng/hp. Cng trong nm 2011, cc hng sa Mead Johnson, Abbott v Nestl np h s cho B Ti chnh, ng k nng gi sn phm. C th, Mead Johnson ng k tng gi 18 19% cho 3 trong 35 dng sn phm nh Anfalac loi 400 gram, Lactofree Powder 400g, Prgestimil Lipid Powder 400g t ngy 1/12; cng ty TNHH Dc phm 3A chuyn phn phi sa ca Abbott nng gi khong 9% i vi tt c cc loi sa; Nestl Vit Nam cng p dng iu chnh gi ln 8% n 10% i vi 2 loi sa l Nan v Lactogen Gold t ngy 20/12, trong khi cch y hn 3 thng, dng sa Lactogen nhp khu t Philippines ca n v ny nng gi 3% n 10% 27. y l t tng gi th 3 trong nm 2011 ca th trng sa bt. Cc loi sa tng gi trong ln ny u l sa ngoi. Vi mc tng t 8% n nh im l 19% nh trn, gi cc loi sa ca nhng hng trn s ln gi t 10.000 ng n hn 100.000 ng mi hp, ty theo thng hiu v khi lng. Gii thch v vic tng gi, nguyn nhn m cc hng sa a ra vn l chi ph u vo tng cao do t gi lin
25 26

Theo http://www.dantri.com.vn/c83/s83-420167/sua-tang-gia-dai-ly-cung-phat-sot.htm Theo http://www.hanoimoi.com.vn/newsdetail/Kinh-te/314332/quan-ly-gia-sua-bot-nhieu-ke-ho-de-doanhnghiep-lach-luat.htm 27 Theo http://www.vnexpress.net/gl/kinh-doanh/2011/12/sua-bot-ngoai-tang-gia-manh/

35

tc tng, hay thu nhp khu sa cng tng t 5% ln 10%, c bit chi ph mua nguyn liu cng tng mnh t 10 30%, lng nhn cng v chi ph sn xut u tng. Tuy nhin t thng 4/2011 gi sa trn th gii lin tc gim mnh, nhng gi sa trong nc vn khng c du hiu gim. Tri vi ma trn gi ca cc hng sa ngoi, i din ca Vinamilk cho bit cc sn phm sa bt ca DN ny ang thc hin chng trnh bnh n gi theo ch trng ca thnh ph nn khng tng gi n ht nm 2011. Hin TPHCM c n 18 loi sa dnh cho tr em, ngi gi v ph n mang thai ca hai hng Nutifood v Vinamilk tham gia bnh n gi. y cng l c hi cho cc hng sa ni thu ht mt lng khch hng ln trc tng ca cc hng sa ngoi. T u thng 1/2012, Vinamilk tuyn b tng gi mt s sn phm sa vi mc tng t 5 7% bt u t ngy 23/1. Nguyn nhn ca t iu chnh gi ln ny theo i din Vinamilk l do gi nguyn liu sa hin tng hn 20%, cn cc nguyn vt liu u vo khc cng tng t 40 - 60%. Thm vo , chi ph u vo cho sn xut nh in, nc, ph vn chuyn, xng du hin cng tng t 10 15% so vi cng k nn Vinamilk buc phi iu chnh tng gi bn b p mt phn chi ph sn xut, nhm nng cao sc cnh tranh trong nm 2012 28. t tng gi ca Vinamilk liu c phi l bc khi u cho tng gi ca cc hng sa ni, ngoi trong nm 2012 hay khng cho n gi vn cha c p n chnh thc, nhng d l tng gi di hnh thc no th ngi tiu dng vn l i tng chu nh hng ln nht. Nh cp trn, sa l mt hng nm trong danh mc bnh n gi theo thng t 104/2008 ca B Ti chnh. Tuy nhin theo quy nh, ch khi DN tng gi sa t 20% tr ln trong vng 15 ngy th Nh nc mi p dng cc bin php bnh n gi. Vi quy nh ny, DN ch cn tng gi trong nhiu t, mi t t 5 10% l c th nm ngoi vng kim sot, thm vo quy nh ny khng p dng vi cc DN nc ngoi nn cng to iu kin cho cc DN nc ngoi c c hi
28

Theo http://www.baomoi.com/Home/ThiTruong/vneconomy.vn/Vinamilk-tang-gia-sua-vao-mung-1Tet/7757890.epi

36

lch lut. hn ch tnh trng cc hng sa bt nc ngoi ty tin tng gi, B Ti chnh ban hnh Thng t s 122/2010 thay th Thng t 104/2008, theo tt c cc mt hng sa bt nhp khu cho tr em di 6 tui phi ng k v k khai gi vi c quan qun l gi. Thng t c ban hnh trong bi cnh hin nay l ht sc cn thit, tuy nhin gii chuyn gia cng lo ngi rng gii hn ca thng t ny ch c th p dng vi cc DNVN cn vi cc DN nc ngoi vn rt kh kim sot gi bn. Gi sa th gii thng xuyn bin ng tng gim tht thng do tc ng ca cung cu, tuy nhin k c khi gi sa trn th gii t bin ng (nm 2010) hay c xu hng gim (nm 2009 gim rt mnh, u nm 2011 c tng nhng t thng 4/2011 c xu hng gim), gi sa ti th trng Vit Nam vn lun trn tng, c bit l mt hng sa bt. y chnh l mt trong nhng nghch l ang tn ti trn th trng sa bt nc ta. Mt nghch l khc cng ang tn ti trn th trng l gi sa bt nhp khu vo Vit Nam thuc hng rt cao so vi mt bng chung trn th gii. Theo kho st ca Ban Bo v ngi tiu dng ca Cc Qun l cnh tranh B Cng thng, gi sa bt nguyn hp nhp khu Vit Nam cao hn t 20 60% so vi gi sa cng loi cc nc trong cng khu vc, c bit c trng hp cn cao hn t 100 150%. y l im tng i bt hp l bi gi nguyn liu trn th gii gim mnh th gi thnh phm khng th gi mc cao, hn na mc thu sut trung bnh vi sa bt nguyn liu Vit Nam l 3 5%, vi sa nguyn hp l khong 20%, thp hn rt nhiu so vi thu nhp khu cc nc khc trong khu vc (v d nh Thi Lan, mc thu ny dao ng t 9 40%). Theo Tin s H Tt Thng - Ph ch tch Hi Tiu chun v Bo v ngi tiu dng Vit Nam 29, gi thnh sa ph thuc vo cc yu t v thnh phn vi cht, vi lng, chi ph bao b, ng gi, li nhun ca cc nh sn xut, phn phi, bn l, qung co, tuy nhin chi ph sa ngoi Vit Nam hin nay ph thuc vo cc yu t nh hnh thnh mng li phn phi, chi ph cho qung co, v cc loi chi ph phc v qun l, chi ph sn xut cao hn trong nc... Liu y c phi l
29

Theo http://www.tienphong.vn/Thoi-Su/162656/Vi-sao-sua-bot-ngoai%C2%A0o-VN-dat-nhat-thegioi.html

37

hin tng lm gi, c quyn ca cc nh phn phi trong nc cu kt nhm thu li nhun hay khng? Trc khi c li gii thch ng cho cu hi trn th cho n nay ngi tiu dng l i tng phi gnh chu nhng chi ph bt hp l trn. y chnh l nhng bt cp ang tn ti trn th trng sa bt Vit Nam hin nay v cn phi c nhng gii php nht nh em li cng bng cho ngi tiu dng. C th thy ma trn gi sa th trng sa bt Vit Nam rt kh kim sot. Theo kt qu t cuc kho st th trng do nhm nghin cu thc hin vo gia thng 3/2012 mt s i l sa trn a bn H Ni, khng ch ring sa ngoi m ngay c cc hng sa ni u c t iu chnh tng gi hu ht cc mt hng t 10 15%. Cng chnh bi sa ngoi v sa ni u ng lot tng gi do khong cch v gi gia hai phn khc ny vn cn tng i ln, nhng nu xt v s ln iu chnh tng gi th gi sa ngoi vn tng nhiu hn. Gi sa bt ca cc nhn sa ngoi trn th trng hin nay ang mc rt cao, dao ng t 350.000 700.000 ng mt lon c trng lng 900g, trung bnh mt lon nh vy cc b c th ung ht trong khong 10 ngy, nh vy vic tiu dng sa bt chim khon chi ph kh ln trong chi ph sinh hot hng thng ca mi gia nh c con nh. Vi nhng gia nh c thu nhp ch mc trung bnh, kh r rng gi c s l mt tiu ch cn xem xt khi la chn sn phm sa bt cng thc. Theo kt qu cuc iu tra m nhm nghin cu tin hnh trn 100 bc cha m c con nh ang tiu dng sa bt cng thc 30, trong 28% ngi tiu dng (28/100 ngi) s dng cc nhn sa ni th tiu ch u tin khin h la chn sa ni chnh l gi c. y c th coi l mt li th cnh tranh ca cc nhn sa ni so vi sa ngoi, ph thuc rt ln vo kh nng ti chnh ca ngi tiu dng. Tuy nhin mt b phn ngi tiu dng khc, d gi c tng cao n mc no, sa ngoi vn l la chn hng u c cc bc cha m tin dng. Theo nh gi ca nhn vin cc i l sa, cc dng sn phm ca Abbott v Friso Gold ca FrieslandCampina thng c nhp vi s lng ln hn sn phm ca cc hng sa khc, nguyn nhn c l gii rt ngn gn l do ngi tiu dng thng xuyn chn nhng nhn sa trn do phi
30

Xem thm hnh thc phiu iu tra Ph lc 6

38

nhp nhiu cung p ng kp cu. Cc i l sa cng cho bit thm mc tiu th cc sn phm sa ni cng rt ln bi mc gi tng i ph hp vi mt b phn ngi tiu dng, nhng vi phn ng khch hng, i khi v gi c c phn khim tn li chnh l yu t khin h khng tin tng vo cht lng ca cc sn phm sa ni bi quan nim tin no ca ny. Nhn nh ny kh trng khp vi kt qu iu tra m nhm tng hp. Theo s liu iu tra thu c 31, trong 72% khch hng (72/100 ngi) s dng cc nhn sa nc ngoi, c ti 26,39% cho rng mt trong nhng l do khin sn phm sa bt trong nc cha thuyt phc c h l do Gi thp nn cm thy khng tin tng. C th thy yu t ny hon ton xut pht t tm l v quan im tiu dng ca mi ngi, mt kha cnh no , gi c thp hn cng cha hn l mt li th cnh tranh ca cc sn phm sa ni a. 2.2. V cht lng sn phm Di gc tm l tiu dng, khng t ngi vn cho rng sn phm t tin nht mi l sn phm c cht lng tt. y l mt thc t cha th thay i c, cho nn ngi tiu dng cn phi c kin thc v sn phm, v i tng th hng trc tip sn phm c c s la chn thng minh. Theo b Nguyn Th Lm, Ph Vin trng Vin dinh dng quc gia, phng chm ca vin l ch trng tuyn truyn vic nui con bng sa m bi sa m l thc ung tt nht cho s pht trin ton din ca tr s sinh v tr nh, v mi hnh vi qung co cho cc hng sa (k c sa ni) c bit l cc sn phm cho tr di mt tui l tri vi ngh nh ca Chnh ph, nhng khng th ph nhn rng sa bt cng thc vn l mt sn phm thit yu trong vic h tr, b sung dng cht cho s pht trin ton din ca tr. L sn phm dinh dng dnh cho tr em i tng d b thng tn do sc khng cn yu, cht lng phi lun l yu t c u tin hng u. ng vai tr quan trng l vy nhng y cng l loi thc phm c nguy c mt an ton cao i vi ngi tiu dng, v vy cht lng an ton v sinh v nguyn liu sa bt cn phi c cc c quan qun l Nh nc quan tm, kim sot cht ch. Cc c s sn xut kinh doanh phi cng b tiu chun cht lng, cng khai hm
31

Xem thm s liu thng k Ph lc 7

39

lng dinh dng, hm lng ca cc loi vi cht, vi lng v ng k cht lng ti c quan qun l nh nc, ng thi cc c s sn xut kinh doanh cng phi m bo iu kin v an ton v sinh thc phm mi c php sn xut. Tuy nhin, thc t th trng sa bt Vit Nam, rt nhiu c s sn xut, c bit l nhng c s sn xut th cng khng tun th cc quy nh ca nh nc trong vic qun l cht lng an ton, v sinh, dn n a ra th trng nhng loi sa khng m bo cht lng an ton v sinh. Nhng dng nh ngi tiu dng Vit Nam vn cn mua hng da theo cm tnh v b chi phi bi nhiu yu t khc hn l ch n cht lng sn phm. Cng chnh v vy, t sau nhng v b bi nh sa bt cha melamine, cha cht gy ung th, hay sa bt nhim khun, ngi tiu dng mi thm cnh gic v quan tm nhiu hn n cht lng thc s ca sn phm. Tri vi tm l ham r, mt b phn ngi tiu dng khc li cho rng sa cng t tin th cng nhiu dng cht, c bit nhng loi sa c cha DHA, canxi, Tourine, A+... c kh nng kch thch hot ng no b, tng cng kh nng t duy, gip tr cao hn, thng minh hn li cng c quan tm. Nm thp c tm l ny, hu ht cc hng sa ngoi u nng cp cc dng sn phm truyn thng ca mnh thnh nhng dng sn phm cao cp hn c b sung mt s dng cht cha trong sa m, c bit l DHA v ARA hai cht bo c cho l chim thnh phn cao trong no b v c qung co l lm cho tr tr nn thng minh vt tri, ngoi ra kt qu cn c kim nh bi nghin cu, hay mt t chc no cng c thm lng tin ngi tiu dng. Trong mt din n trc tuyn do bo in t Tin Phong t chc 32, Tin s Hunh Vn Sn Trng B mn Tm l hc Trng i hc S phm TP HCM by t quan im Pht trin ch s IQ ca tr ph thuc vo yu t bm sinh - di truyn, khng phi c ung nhiu sa c cc dng cht h tr IQ l c IQ vt tri. Ch s thng minh ca b ph thuc vo nhiu yu t khc nhau v dinh dng khng l yu t tin quyt hay quyt nh. IQ ca con ngi ph thuc vo 70% yu t di truyn v 30%
32

Theo http://www.tienphong.vn/Thoi-Su/162656/Vi-sao-sua-bot-ngoai%C2%A0o-VN-dat-nhat-thegioi.html

40

cc yu t khc: mi trng gio dc, cch thc gio dc, s tch cc hot ng ca a tr trong cuc sng. c s pht trin tr tu tt, ng ngh c ung sa l . Liu rng ung sa ngoi c thc s gip tr em thng minh hn nh trong cc qung co hay khng th cha r, nhng cc vi cht nh DHA, ARA trong sa bt cng thc vn cha c xc nh r rng 33. Hin nay, cht lng sa bt cng thc vn c nh gi theo tiu chun ca nm 1998 v vi sinh vt, kim loi nng, c t vi nm, nhm dinh dng (ng, m, bo, vitamin) v mt s ch tiu v sinh khc. m bo nhng sn phm thay th sa m nh sa bt cng thc an ton cho sc kho v s pht trin bnh thng ca tr nh, cn phi c nhng kim nh khoa hc c th chng minh nhng sn phm ny c hm lng dinh dng tng ng sa m. Sa bt cng thc cha n hng chc thnh phn dinh dng khc nhau, mi thnh phn u ng vai tr nht nh. Nhng tc dng nh thng minh hn, khng tt hn u ch l thng ip qung co ca cc cng ty, cn thc t ngoi mt s thnh phn c bn nh canxi, protein, lipit c th nm c s qua, hu ht vi cc thnh phn cn li ngi tiu dng u khng bit c tc dng thc s ca thnh phn l nh th no. Theo xu hng nng cp sn phm, cc hng u i mi bng cch b sung dng cht mi trong thnh phn sa bt. Chung quy li th dng cht vn l DHA, Tourin, A+ ..., nhng gia mt lot cc sn phm u nng cp thnh phn tng t nhau s kh to c du n ring, nn gii php ca cc DN to s khc bit l t tn cc cht c trong sn phm mt cch gi khc. Mt s ghi c DHA v ARA, c hp ghi tin t DHA, + AA ri A +, hay omega 3, omega 6 ... C khong vi thng l mt dng sa mi ra i vi tn gi mi, trong thnh phn c thm cc cht c bit nh canxi, DHA ... hoc hng v mi, bao b mi vi gi bn cao hn sn phm c t 3.000 ng 10.000 ng. n c nh dng Gain ca Abbott, sau khi tng thm vi cht gip tng cng IQ, thay i tn gi t Gain thnh Gain Plus IQ v thay i mu m ca v hp th gi tng ln 9.000 ng/hp. p ng nhu cu tiu dng sa bt c cha DHA gip tr thng minh v cao ln vt tri ca cc bc cha m,
33

Theo nhn nh ca ng o Quang Quyt, Phng nghip v Trung tm Kim nghim VSATTP, Vin Dinh dng Vit Nam

41

khng ch ring cc hng sa ngoi ng lot nng cp sn phm c thnh nhng dng mi c b sung DHA, cc hng sa ni trong nc cng cho ra mt cc dng sn phm sa bt cha DHA. Tuy nhin theo kt qu th nghim ca Trung tm k thut tiu chun o lng cht lng 3 (Quatest 3) th trong thnh phn dinh dng ca nhn sa bt tr em Grow Milk IQ do Cng ty TNHH Thc phm dinh dng Vita sn xut khng tm thy cht DHA, trong khi hm lng ny c ghi trn bao b vi mc t 2 10 mg/100gr 34. Trc , cui thng 11/2011, c quan chc nng cn pht hin ti cng ty ny loi sn phm sa bt trn c nhn ghi nguyn liu New Zealand Australia, nhng kim tra s sch th khng thy ngun nhp t 2 th trng ny. Gii thch v cng dng ca DHA, PGS. TS Nguyn Th Lm, Ph Vin trng Vin Dinh dng Vit Nam cho bit DHA (Docosa Hexaenoic Aacid) l acid bo thuc nhm omega 3. y l cht rt quan trng nhng c th khng th t tng hp c m phi a vo t ngun thc phm. DHA c vai tr c bit vi tr em, nht l trong giai on t 0 - 6 tui, pht trin h thn kinh trung ng, no b, th gic v sc khe tng th, cc tr non v s sinh bnh thng i hi phi cung cp DHA. Trong thnh phn sa m cung cp EFAs cho tr ( hm lng DHA). Ngoi ra, DHA c nhiu trong c v thy sn, cc loi du n c tin t DHA... 35. i vi tr em, y l hot cht quan trng v th, vic hm lng DHA khng c hoc thp hn cng b l mt hnh vi nh la ngi tiu dng v s trc tip lm nh hng ti s pht trin ti u ca tr. Quan st th phn ca cc thng hiu sa bt trn th trng, c th thy Abbott v Mead Johnson l hai thng hiu nc ngoi ang thng lnh th trng sa bt Vit Nam. V th vng vng ca hai thng hiu trn khng nh uy tn v cht lng cng nh s tn nhim t pha ngi tiu dng. Tuy nhin trong thi gian gn y, c khng t nhng v khiu ni cht lng gy xn xao d lun t khch hng lin quan n sn phm ca cc hng sa ny. Nm 2011, nhn sa Enfakid A+ ca Mead Johnson gp vn v cht lng vi nghi vn trong sa c
34

Theo http://www.xahoi.com.vn/kinh-doanh/thi-truong-tieu-dung/khong-tim-thay-chat-dha-trong-sua-botgrow-milk-iq-nhu-cong-bo-70069.html 35 Theo http://www.dunghangviet.vn/hv/bao-ve-khach-hang/san-pham-khuyen-cao/2012/02/quang-cao-dhatrong-sua-bot-coi-chung-bi-lua.html

42

cha d vt l c cho l b en theo khiu ni ca khch hng. Tuy i din ca Cng ty TNHH Mead Johnson Nutrition Vietnam c phn hi cho rng nhng d vt mu en ch l ht sa chy xm, khng gy hi v s xut hin ca nhng d vt ny l bnh thng trong ngnh sa, nhng kt lun ca DN trn vn cn nhiu im cha hp l v khng nhn c s ng tnh t khch hng mua sn phm trn. Cho n nay vn cha c mt cu tr li tha ng cho s vic ny cng nh mt kt lun kim nghim chnh thc t pha cc chuyn gia hay t chc kim nh, mc d Mead Johnson vn khng nh sn phm ca h khng h c b en nhng s vic trn phn no gy chn ng ti tm l ca nhng bc cha m trc gi vn tin tng la chn sn phm ny. Nhn sa Grow Advance ca hng Abbott cng khng nm ngoi l, theo thng tin t ng dy nng ca Ban bo v khch hng trn website Phunutoday, rt nhiu ngi tiu dng phn nh v tnh trng sa bt ca hng khng tan khi pha trong nc m v c hin tng ni vng, khng ch vy nhng ht sa vn cc khi nm c v rt ng. Tuy nhn c khiu ni ca khch hng nhng nh phn phi ch a ra li gii thch rt chung chung v khng c bt c s phn hi hay gii quyt theo hng tha ng no em li cng bng cho ngi tiu dng. Trong nhng thng cui nm 2011, Nht Bn cho bit pht hin sa bt Meiji ca hng Meiji Holdings Co ch hm lng cht phng x cesium ln ti 30,8 bq/kg, dy ln s quan ngi v bc x ht nhn ang len li vo thc phm dnh cho tr nh sau thm ha ng t v sng thn ti Nht din ra hi thng 3/2011 36. Tuy cng ty tin hnh kim nghim sau khi nhn c n khiu ni t mt khch hng v kt qu cho thy cng phng x cesium c trong cc l sa bt Meiji Step, hp 850gr, sn xut hi thng 3 l 137 v 134, mc ny c xem l an ton v khng gy nh hng n sc khe ca tr em. Nhng T chc Y t Th gii cng cho bit nu tr em n, ung phi cc loi thc phm cha cht phng x c th b tch t trong tuyn gip v gy ra cn bnh ung th. Ngi dn Nht Bn quan ngi rng cht phng x pht tn trong khng kh, t v thc phm sau khi xy ra thm ha c th gy tn hi DNA, gy bnh
36

Theo http://www.tintuc.me/kinh-te/Thi-truong/Sua-bot-tre-em-Meiji-bi-phat-hien-nhiem-phongxa/229300.html

43

bch cu v cc loi ung th khc, m tr em li l i tng d b nh hng nht. V vy cn phi loi b tt c cc loi thc phm nhim x cho d chng mc an ton hay khng. Theo nh sn xut, mc d nhng sn phm sa bt ny ch bn Nht Bn nhng ngi tiu dng Vit Nam cng khng khi hoang mang v sa bt cng thc ca Meiji l mt trong nhng nhn hiu c cc bc ph huynh a chung. Trong qu trnh thu thp thng tin cc i l sa, nhm nghin cu c t ra cu hi: Cht lng sa ni c kim nh l khng km g sa ngoi, vy v sao vn khng c a chung nh sa ngoi. Bc b quan im trn, nhn vin cc i l sa cho bit l do khin ngi tiu dng ch thch dng sa ngoi v sa ni khng th bng c sa ngoi, cng quan im ca a s ngi tiu dng. Khi c hi v cn c a ra quan im trn, h cho bit mt s b ung Dielac khng hp v Abbott, Mead Johnson, Dumex... l nhng thng hiu c ting nn cht lng chc chn c m bo. Cng theo s liu iu tra, khi c hi v tiu ch la chn nhn sa, 50% (36/72 ngi) i tng s dng sa ngoi la chn cht lng l yu t hng u khin h tiu dng sn phm trn. Thm ch c ti 84,73% nh gi cht lng sn phm h ang dng mc rt cao v rt cao. i vi nhng ngi s dng nhn sa trong nc, ch c 28,57% nh gi cao cht lng sn phm ang dng, cn li ch nh gi mc trung bnh hoc thp. C th thy v cht lng, cc nhn sa ni cha c c li th cnh tranh so vi nhn sa ngoi. L do ngi tiu dng a ra khi la chn sn phm sa ngoi khng phi l khng c l, tuy nhin vn cn da nhiu vo cm tnh m cha da trn c s nghin cu khoa hc chng minh. Tuy nhin kt qu iu tra cng cho thy d khng chim t l ln nhng mt b phn ngi tiu dng thc s c nim tin vi cht lng sa ni v la chn sa ni v tiu ch cht lng. Nhn chung, cch la chn sn phm sa bt ca ngi tiu dng Vit Nam cn ph thuc nhiu vo cc yu t cm tnh nh gi c, xut x nc ngoi v b chi phi bi qung co m cha c s hiu bit nht nh v thng tin sn phm v thng tin dinh dng. Theo b Bi Th Hng Gim c i ngoi ca Vinamilk, thi gian qua Vinamilk c hp tc vi Vin Dinh dng quc gia c quan u ngnh v dinh dng ti Vit

44

Nam trong vic nghin cu cc sn phm dinh dng c th cho ngi Vit Nam nhm tm ra mt cng thc sa ti u. C th thy s hp tc gia mt n v sn xut vi mt n v nghin cu chuyn mn v dinh dng l rt c li cho ngi tiu dng. Vi nhng nghin cu khoa hc , ang v s c p dng thc t, chc chn trong tng lai th trng s c c nhng sn phm c cht lng cao, gi c phi chng, ph hp vi thu nhp ca ngi Vit Nam v ph hp vi c th pht trin ca tr em Vit Nam. Sa bt do Vit Nam sn xut (Dielac) c y thnh phn dinh dng v cc dng cht b sung tng ng sa bt nhp ngoi. Thm ch, Vin dinh dng tin hnh th nghim trn 500 tr em so snh hiu qu gia cht lng sa ni (Dielac Alpha) v sa ngoi. Kt qu cho thy sa ni gip tr pht trin chiu cao tng ng sa ngoi v cn chim u th hn v cn nng, trong khi gi thnh ch bng 1/3 gi sa ngoi. Nhng nh cp trn, ngi Vit Nam cn qu tin vo qung co sa ngoi nn vn cho rng thm cht ny cht kia vo sa s gip tr thng minh hn, trong khi Vinamilk quan nim rng qung co l phi trung thc, t li ch ngi tiu dng ln trn ht. y chnh l mt trong nhng nguyn nhn khin cho sn phm sa bt ca cc DN ni a nh Vinamilk, Nutifood ... khng c tin dng v a chung nh cc thng hiu nc ngoi. 2.3. V phng thc qung b sn phm Khi sn phm c sn xut ra, vn m DN quan tm nht l lm th no bn c sn phm. Mun c li nhun th sn phm phi cnh tranh c, mun cnh tranh c th phi li ko c tht nhiu khch hng, vy lm th no sn phm c th thu ht c s ch t khch hng? Ngoi cc tiu ch c bn nh cht lng tt, gi c ph hp, bao b p mt, mt sn phm p ng c tt c cc tiu ch trn cha hn l sn phm c sc cnh tranh nht nu khng c mt chin lc qung b ph hp. Phng thc qung b l mt trong nhng yu t quan trng nh hng ti NLCT ca sn phm. Khng ch ring vi mt hng sa bt cng thc, hu ht vi mi loi hng ha dch v, hnh thc qung b ph bin nht l qung co trn cc phng tin truyn thng (bo, i, TV, Internet...) bi tnh i chng v kh nng tc ng trc

45

tip ti tm l ngi xem (qung co pht i pht li nhiu ln). Sa bt cng thc lun l phn khc si ng nht trn th trng sa Vit Nam bi y l mng sn phm thu c nhiu li nhun nht do hot ng cnh tranh cng din ra mnh m nht. Li dng tm l thch dng hng ngoi ca ngi tiu dng Vit Nam v nhng l hng trong Lut qung co sa bt ca Vit Nam, cc DN nc ngoi lin tc c nhng chiu thc qung co cho dng sn phm sa bt cng thc rt phong ph v to c khng t s ch vi d lun. Vi nhng chiu thc sa c b sung lysine, DHA... gip tr cao hn, thng minh hn, sa bt ngoi khin khng t cc b m tin rng nu khng dng sa ngoi b sung th tr em s khng th pht trin ton din c. Thm ch hiu qu c nng cao hn na, nhiu hng sa cn c tnh qung co sa bt ca h c thnh phn tng ng hoc thm ch tt hn c sa m, gy nh hng tiu cc ti thi quen nui con bng sa m vn vn c khuyn khch t trc n nay. Trong khi , sa m c nhiu cht dinh dng m khng th tm thy bt k sn phm dinh dng no. Sa m cha hn 200 thnh phn khc nhau, gm cc cht tng kh nng min dch, enzim, hoc-mn, vitamin cng nh cc dng cht cn thit khc. Sa bt cng thc khng c nhng khng th qu gi ny v hm lng dinh dng li cao hn so vi nhu cu ca tr do khin tr thng b tha cn, bo ph ngay t khi cn nh 37. Nhiu nh nghin cu khoa hc chng minh nui con hon ton bng sa m trong 6 thng u i gip ngn nga 13% trng hp t vong tr di 5 tui, hn na tr c b sa m cng lu s cng c kh nng tr tu cao hn, k nng vn ng, ngn ng v kh nng nhn thc hon thin hn. Khng nhng th, thi quen nui con bng sa m s gip tit kim chi ph cho quc gia, theo c tnh mi nm Vit Nam s tit kim c 594 triu USD cho cc chi ph cha bnh lin quan n sn phm thay th sa m khng dinh dng hoc nhim khun. Tuy nhin, thc t Vit Nam li cho thy sa bt cng thc vn l mt hng c doanh thu ln nht trong ngnh sa v cn c xu hng tng trong tng lai, c bit khi qung co sa bt ngy cng
37

Theo nhn nh ca bc s Phm Thy Ha, Gim c Trung tm thc phm v dinh dng, Vin dinh dng quc gia, B Y t

46

nhiu th t l nui con bng sa m li gim i. Theo thng k ca Qu Nhi ng Lin hp quc (UNICEF), tnh n nm 2009, con s b m Vit Nam cho con b hon ton trong 6 thng u ch chim 17%, thp hn mt na so vi mt thp k trc y, trong khi lng sa tiu th trn th trng li tng ti 39%. n thng 7/2010, theo mt nghin cu ca B Y t, con s ny ch chim 10%. Mc d Chnh ph thc hin mi bin php tuyn truyn khuyn khch vic nui con bng sa m, nhng chng y n lc vn cha thay i thi quen ca ngi tiu dng. Theo quy nh, tt c cc qung co sa bt u phi c dng ch Sa m l thc n tt nht cho sc khe v s pht trin ton din ca tr tuy nhin dng ch y lt qua rt nhanh, hu nh khng li n tng vi ngi tiu dng. Trong khi nhng chin dch vn ng ca Chnh ph t ra km hiu qu, doanh thu bn hng vn tng v DN tip tc hng li. Doanh s bn sa gia tng l nh tc ng ca nhiu yu t: thu nhp tng, thi gian nui con bng sa m hn hp... tuy nhin khng th ph nhn mt phn ng gp khng nh cho s gia tng doanh s xut pht t cc hot ng qung co, tip th nhit tnh ca DN. y mnh tin trnh tiu th sn phm, cc DN phi u t mt ngun ngn sch khng l vo hot ng qung co. Theo kt qu thanh tra ca B Ti chnh, nm 2008, cng ty TNHH Nestl Vit Nam s dng ti 20,5 t trn tng s 32 t ng chi ph bn hng qung co tip th, v ch trong 6 thng u nm 2009 chi ph qung co ln ti hn 13,5 t ng (chim 27% tng chi ph). Vi cng ty Mead Johnson Nutrition Vit Nam, chi ph qung co trn tng chi ph chim khong 53% trong nm 2008 v 36% ch ring trong 6 thng u nm 2009 38. n nm 2010, hai DN trn vn nm trong danh sch i tng c chi ph qung co vt mc cho php n hng trm t ng mi n v. Ch tnh ring trong nm 2010, chi ph dnh cho hot ng qung co cc sn phm sa bt ca cc DN gp 2,7 ln chi ph qung co trong nm 2009. Bn cnh hnh thc qung co trn cc phng tin thng tin i chng, cc DN cn c nhng chiu thc tip th sn phm qua cc knh phn phi, in hnh l ti cc bnh vin, trung tm y t... Ngh nh 21/2006/N-CP cm qung co sa
38

Theo http://www.vnexpress.net/gl/kinh-doanh/2009/12/3ba16fa3/

47

bt cho tr em di 1 tui, cm bn sa bt cho tr s sinh trong cc bnh vin (tr nh thuc), cm nhn vin bn sa tip cn nhn vin y t hay cc b m ti nhng trung tm chm sc y t..., cc DN lun tm c s h lin h vi cc khch hng di mi hnh thc nhm qung b sn phm, hn ch vic nui con bng sa m. Theo ngun tin iu tra ca AP, d bit l vi phm php lut, mt s cng ty sa cn tr tin hoa hng cho bc s qung co sn phm ca h. Li dng vic cc sn phm dinh dng (trong c sa bt cng thc) c php by bn cc hiu thuc bnh vin, cc DN tip th tr hnh bng cch cho hin th tn hoc logo ngay ti c s y t. Ngay trong hiu thuc, d c khuyn ngh l nui con bng sa m trong 24 thng tui, nhng s xut hin ca cc qung co sa dnh cho tr t 12 24 thng tui li khin ngi tiu dng khng khi hoang mang. Mt cch thc qung b khc m nhm nghin cu tm hiu c khi quan st hnh vi mua bn gia ngi tiu dng v nhn vin i l sa l cc nhn vin i l thng c xu hng khuyn khch khch hng la chn sa ngoi bi h cho rng sa no c cht lng tt nht th nn gii thiu cho khch hng. S tip th ca nhn vin chc chn c mt tc ng khng nh ti quyt nh mua hng, iu ny li cng khin cc nhn sa ni tr nn km cnh tranh vi sa ngoi. Ngoi chin dch qung co ca cc DN, mt yu t khc c th xem va l li th va l bt li vi kh nng cnh tranh ca sa ni chnh l ngun tham kho kin ca ngi tiu dng. Khi la chn mua mt sn phm no , ngi tiu dng thng c rt nhiu ngun tham kho: t bc s, chuyn gia dinh dng; t qung co trn TV, bo, i... nhng trong c mt ngun c sc chi phi rt ln l t bn b v ngi quen. Suy cho cng qung co cng ch l chin lc ca DN, qung co u phi l 100% s tht, vi nhng khch hng thn trng, nu mun h tiu dng sn phm th phi ni c sch, mch c chng. Nhiu ngi s dng, nhiu ngi gii thiu, chng t sn phm c uy tn, do vy tc ng t ngi quen, bn b l rt ln. iu ny hon ton trng khp vi s liu t cuc iu tra m nhm nghin cu thc hin, c ti 69% quyt nh mua sn phm ca ngi tiu dng l do tham kho t bn b, ngi quen. y c th l li th nu s ng ngun tham kho tiu dng sa ni v ngc li, nu s ng s dng

48

sa ngoi th y li l bt li i vi kh nng bt ph ca sa ni. th trng tiu dng sa bt cng thc hin nay, vi nim tin tuyt i kh c th thay i vi sa ngoi, phng thc qung co truyn ming cng hn ch phn no kh nng cnh tranh ca sa ni. Nhn chung, d l di hnh thc no, hot ng qung co, tip th trn lan ca cc DN sn xut sa bt hin nay khng ch tiu tn mt ngun ngn sch khng l m cn gy nh hng tiu cc ti tm l ca ngi tiu dng. Vic qung co cc dng sn phm sa bt mt cch qu ca mt s DN khng nhng gy phn cm cho ngi tiu dng m cha chc em li hiu qu nh mong mun. V quan trng hn l tc dng ca vic nui con bng sa m d c khoa hc tha nhn nhng vn khng th thay i thi quen dng sa bt nh mt sn phm thay th ca cc b m, hu qu d thy chnh l nhng nh hng xu ti s pht trin v c th cht v tr tu ca th h tng lai. 2.4. V hot ng ca cc knh phn phi Biu 2: Doanh thu sa bt cng thc theo hnh thc phn phi giai on 2006 2010 (n v %) 39
Siu th/siu th ln TT dinh dng & sc khe
39,5 36 16 9 9,5 39 35,5 39,5 34 16,5 10 17 11

i l tp ha nh Cc hnh thc khc

39 33 38,5 32 18,5 11

15,5

2006

2007

2008

2009

2010

H thng phn phi trong ngnh sa c tc ng rt quan trng n quyt nh doanh thu ca cc cng ty. Vit Nam, hin nay sa bt ch yu c phn phi qua knh i l, cc ca hng tp ha nh v siu th. Li th ca cc ca hng tp ha nh chnh l tnh c lp v kh nng xut hin trn ton quc. Siu th ang
39

Table 7, Baby Food Vietnam, EMI 2010

49

dn tr thnh im phn phi ph bin nh kh nng cung cp nhiu chng loi hng ha a dng vi mc gi cnh tranh v m bo tin cy v ngun gc ca sn phm. Cn hnh thc phn phi qua cc trung tm dinh dng nh vin nhi, vin ph sn, cc quy thuc ti bnh vin, hay cc trung tm t vn dinh dng ang dn mt i u th. u im ca knh phn phi ny l ngi tiu dng va c gii thiu v sn phm, bn cnh cn nhn c dch v t vn trc tip t cc chuyn gia dinh dng. Nhc im ca hnh thc ny l kh nng bao ph hp, ch yu ch c cc thnh ph ln. Tuy c xu hng gim nhng ngi tiu dng c c nhn thc ng n v vic tiu dng sn phm vi tin cy c m bo mc cao, hn na cc thnh ph ln vn l th trng tiu th chnh ca cc sn phm sa nn knh phn phi ny vn chim th phn kh ln trn th trng. Mi DN u c h thng phn phi ring ca mnh. Vi cc DN trong nc, v d nh Vinamilk, tnh n ngy 31/12/2009 bn sn phm thng qua 240 nh phn phi cng vi hn 140.000 im bn l trn ton quc. i ng bn hng nhiu kinh nghim gm 1.787 nhn vin bn hng trn khp t nc h tr cho cc nh phn phi phc v tt hn cc ca hng bn l v ngi tiu dng, ng thi qung b sn phm ca DN. i ng bn hng cn kim nhim phc v v h tr cc hot ng phn phi ng thi pht trin cc quan h vi cc nh phn phi v bn l mi. Bn cnh , Vinamilk cn t chc nhiu hot ng qung b, tip th vi cc nh phn phi a phng nhm qung b sn phm v xy dng thng hiu trn khp t nc 40. Vi mng li phn phi v bn hng rng khp cng i ng nhn vin hot ng hiu qu, y chnh l yu t thit yu dn n thnh cng trong hot ng ca Vinamilk, gip DN chim c s lng ln khch hng v m bo vic a ra cc sn phm mi v cc chin lc tip th y cnh tranh trn c nc. Mt s DN khc nh Dutch Lady Vit Nam hin phn phi sn phm thng qua hn 150 nh phn phi v 100.000 im bn l. Vi cc cng ty nc ngoi, khi bn hng ti Vit Nam phi phn phi qua cc i l y quyn kim tra kim dch cht lng sn phm, ng gi li theo tiu chun Vit Nam, t phn phi ra cc knh khc. Ngoi ra, cc sn phm sa
40

Theo http://www.vinamilk.com.vn/?vnm=market&id=28

50

nhp khu cn c mt knh phn phi khng chnh thc khc c gi l hng xch tay t cc thng hiu hng u th gii nh Mead Johnson, Abbott... Mt s DN nhp mt hoc mt vi container, hoc vi tn phn phi l. Lng hng ny khng phi l hng nhp lu v cc th tc ng thu v nhp khu vn c tin hnh y . Tuy nhin, lng sa bt nhp theo phng thc ny nhn mc khng c ting Vit v khng c bo hnh, m bo cht lng bi nh phn phi. Do hnh thc ny c s lng khng ng k, ch chim t trng rt nh trn th trng. Mt im ng ch cc knh phn phi chnh l cch trng by sn phm, mt cch gin tip c th nh hng ti tm l tiu dng ca khch hng. Kho st mt s siu th v i l sa ti H Ni, c th thy trong cch by bin sn phm sa bt c s phn bit nhn hiu. Cc nhn sa nh Dielac Alpha 123, Dielac Step, Nuti 1 2 3 4 c xp trn nhng gian hng bnh thng nh mi hng ha khc, tuy nhin nhng nhn sa t tin hn (hu ht l nhn sa ngoi) c by trang trng trong cc t knh c kha hoc nhng ni d quan st nht. y ch l mt yu t rt nh nhng li c tc ng khng nh ti tm l mua hng. Ngi tiu dng c th ngm lin h sn phm cht lng cao c u tin hn, vi nhng ngi ln u tiu dng sn phm sa bt cng thc chc chn s khng th khng b chi phi bi cch sp xp trn, mt kha cnh nh, s sp xp phn bit lm gim li th cnh tranh ca sa ni vn vn cha th to dng c lng tin vi ngi tiu dng. 2.5. V thng hiu Khi bc vo tin trnh hi nhp vi nn kinh t th gii bng vic tr thnh thnh vin ca T chc Thng mi th gii WTO, cc DNVN ni chung v cc DN kinh doanh ngnh sa ni ring u phi i mt vi s cnh tranh khc lit t cc DN nc ngoi. iu khng c ngha l trc khi gia nhp WTO th DNVN khng c i th cnh tranh t nc ngoi, nhng cng vi s gia tng v dn s cng nh nhu cu tiu dng, v s thng thng, m ca nn kinh t, r rng con ng tip cn ngi tiu dng Vit Nam ca cc DN nc ngoi tr nn thun tin hn rt nhiu. Mt hng sa bt cng thc cng khng nm ngoi l, vi nhng

51

li th sn c v xut x cng nh cng ngh, cc DN sn xut sa bt t nc ngoi thm nhp vo th trng Vit Nam vi s lng ngy cng ln, v chim c lng tin ca ngi tiu dng. Cnh tranh vi chnh cc DN trong nc gy dng thng hiu khng phi l iu n gin, th cnh tranh thng hiu vi nhng thng hiu khc rt ni ting trn th gii ginh ly th trng ni a ca mnh li cng l mt thch thc ln. c nh gi l mt i gia v ngnh sa Vit Nam, Vinamilk chim u th hu ht mi dng sn phm sa ti, sa c, sa chua, nhng t bng s liu trn c th thy v th ca thng hiu ny ti th trng sa bt cn kh khim tn. Tuy nhin, mt tn hiu ng mng l th phn ca nhn hiu Dielac c xu hng tng qua cc nm d mc tng cn kh chm, ch khong 0,44%, trong khi th phn nhn hiu Nuti ca Nutifood vn nh li c xu hng tng gim kh tht thng, v cn rt nhiu DN nh khc trong nc khng c thng hiu nhp v ng gi chim th phn khng ng k. Trn th trng sa bt Vit Nam hin nay trn ngp cc thng hiu sa ni sa ngoi vi v s cc thng ip tip th. Thng ip tip th l mt phn ca chin lc marketing, tuy nhin n tc ng ti ngi tiu dng qua rt nhiu hnh thc, t qung co trn bo i, Internet, n t ri, p phch... do mt thng ip gy n tng vi ngi tiu dng c th gip DN nng cao kh nng cnh tranh cho sn phm ca mnh. Chnh v vy, thng hiu ca mnh cng nh thng ip v sn phm c ngi tiu dng ghi nh, cc DN la chn gii php nh v thng hiu v xy dng c tnh ring cho thng hiu ca mnh. Cc cng ty sa nh v thng hiu ca mnh qua bn chin lc chnh nh la chn nh v rng cho thng hiu, la chn nh v c th, la chn nh v gi tr v tng gi tr i vi thng hiu sn phm. Sa bt cng thc l mt nhnh sn phm trong ngnh sa nn vic nh v thng hiu sa bt cng thc cng khng c s khc bit. nh v rng cho thng hiu, trn thc t t c DN no c th ng u trn mi lnh vc, c bit l cc DN sa bt Vit Nam vi tim lc ti chnh cn hn ch li thm s cnh tranh qu ln ca cc thng hiu nc ngoi cng kh ng u th trng sa bt. V vy mt trong nhng gii php m mt DNVN

52

p dng tng i thnh cng l dn u v gi thnh thp nht. Nm 2008, Nutifood ra mt sn phm sa bt Nuti loi 20g vi gi cc r (ng vi dung lng nh). Tuy khng kh quan khu vc thnh th nhng chin lc ny li gip Nutifood tng th phn ng k cc vng nng thn v bn cnh nhng khu cng nghip. Vi vic la chn nh v c th, nhiu DN tm cch nh v li ch chnh ng duy nht trong s cc kh nng: cht lng tt nht, kt qu tt nht, uy tn nht, s dng bn nht, an ton nht, nhanh nht, d s dng nht, thun tin nht, kiu dng p nht, hoc phong cch nht. V d nh Abbott, trong nhiu nm lin lun t nh v nh l sa bt tng cng IQ cho tr, tuy nhin trc s cnh tranh quyt lit ca cc i th, nh v sm tr nn li thi nn vi nm tr li y Abbott chuyn sang nh v Sa bt s 1 Vit Nam. Mead Johnson th nh v Gia nh Enfa A+ khng nh h ch tp trung vo phn khc tr em vi nhng vi cht cn thit cho tr. C th thy cch nh v ca hai DN trn to s khc bit v thu ht s ch v nh trng tm l ca ngi tiu dng: sa bt phi l sa tt nht, ca hng chuyn sn xut sa cho tr em. Cc DNVN tm cho mnh mt li nh v khc bng cch khng nh c tnh ring. V d nh Vinamilk nh v Cht lng quc t nhc nh cho ngi tiu dng Vit Nam thy Vinamilk l cng ty duy nht ca Vit Nam xut khu sn phm sa sang hn 10 nc trn th gii, tuy nhin thi gian gn y Vinamilk cng dn chuyn sang nh v n gin hn l M yu b. Cn NutiFood th nh v l V tng lai Vit khng nh sn phm ca mnh l sn phm sa thun Vit nht. Hai cch nh v trn nghe c th khng hp dn bng cch nh v ca cc thng hiu nc ngoi nhng t nhiu cng to c hng th vi ngi tiu dng. nh v gi tr cho thng hiu l mt vic khng n gin. Gi tr ca mt sn phm sa bt cng thc c hiu l dinh dng v tc dng ca sn phm em li cho ngi s dng. Ngi tiu dng ch la chn sn phm khi cho rng ng tin m h b ra s hu sn phm xng ng vi gi tr ca n. a s ngi tiu dng Vit Nam u quan nim sa t tin l sa tt, chnh v vy cc sn phm sa bt nhp ngoi d c gi thnh rt cao nhng vn thu ht mt lng

53

khch hng ng o. Cng vi s cnh tranh ca hng lot cc thng hiu khc cng p dng cng ngh tin tin sn xut c sn phm c cht lng tng t, DN t hiu rng trong cnh tranh nu sn phm ca h ch dng li mc ny th s b nhng sn phm mi khc o thi. Do vy, cc cng ty sa c trong nc v nc ngoi u thng xuyn i mi, nng cp sn phm sa ca mnh t c gi tr dinh dng cao hn sn phm hin ti. Khi sn phm hin ti c nh v trong tm tr ngi tiu dng th vic gii thiu nhng sn phm mi cng thun li hn rt nhiu. C th thy la chn nh v ny gip tng th phn ca DN ln ng k, bi cng nhiu dng sn phm m sn phm no cng c th phn cao trn th trng th tng th phn ca thng hiu li cng ln. Vi cc DNVN vic pht trin hng nh v ny vn tng i chm chp. Nhn hiu sa bt cng thc Dielac ca Vinamilk cho n nay mi ch c 3 dng sn phm l Dielac Alpha 1 2 3, Dielac Alpha Step 1 2, Dielac Pedia Pedia 1+ Pedia 3+ dnh cho tr thuc tng tui. Nutifood th pht trin dng sa Nuti 1 2 3 4 dnh cho tr em cng ng vi tng tui. Trong khi , i u trong vic a dng ha chng loi sn phm c l phi k n Abbott. Ch ring sa bt cng thc, c n gn 10 dng sn phm khc nhau c ra mt ch phc v nhu cu ca cc b. T dng Gain thun ty, Abbott nng cp ln thnh Gain IQ ri ln lt Gain Plus IQ, t Similac ln lt c Similac IQ 1, Similac Gain IQ 2, Similac Gain Plus 3, t Grow c Grow Advance, Grow Advance School... Nng cp sn phm bng cch b sung thnh phn dinh dng, ng ngha vi vic gi thnh sn phm cng cao ln. Nhng tm l ngi tiu dng l khng ai mun b tin ra mua cht lng dinh dng thp hn, v vy d gi sn phm tng nhng ngi tiu dng vn mua v dnh s quan tm ti cc dng sn phm c nng cp, bi nhng sn phm ny tng trng cho phong cch sng cao hn, ring bit hn. DNVN trn thc t cng kh c th nh v thng hiu theo cch ny bi v th ca cc dng sn phm hin ti vn cha c ch ng vng chc trong tm tr ngi tiu dng do vic ra mt qu nhiu sn phm mi hon ton c th gy thua l cho hot ng kinh doanh ca DN.

54

Vi ch trng tng gi tr cho thng hiu, bn cnh vic i mi sn phm, nng cao cht lng, DN cn phi tp trung nh v dch v hu mi ca mnh. Ngnh dch v ngy cng pht trin th vic nh v li cng quan trng. Trong cc DNVN, hin nay ch c Vinamilk l thnh lp mt trung tm dinh dng t vn dinh dng cho khch hng. y cng l mt hnh thc phn phi sn phm, tuy ch ph bin cc thnh ph ln nhng cng gp phn nng cao v th sn phm trong mt ngi tiu dng bi tin cy c m bo bi cc chuyn gia dinh dng. Ngoi ra, Vinamilk cng thit lp mt ng dy nng t vn dinh dng trc tip cho khch hng qua in thoi, hnh thc ny c u im l nhanh chng v tin li v kh nhiu DN cng p dng, nhng khng phi DN no cng thit lp c mt ng dy hiu qu. Thng hiu l mt ti sn qu ca DN. gy dng v pht trin thng hiu sa bt Vit Nam ngy cng ln mnh, cc DNVN cn phi c tm nhn chin lc ng n nh v thng hiu mt cch hiu qu, t to dng nim tin v uy tn cng nh cht lng ca sn phm sa bt mang thng hiu Vit Nam i vi ngi tiu dng. Cnh tranh vi cc thng hiu nc ngoi va l thch thc nhng ng thi cng l c hi cc DN trong nc hc hi kinh nghim v t to nhng bc tin mi ci thin sn phm ca mnh. 3. nh gi chung v nng lc cnh tranh ca ngnh sa v mt hng sa bt cng thc ti Vit Nam Nm trong xu th chung ca cc nc ang pht trin trn th gii, nhu cu v cc sn phm sa Vit Nam ngy cng tng ln. C th thy r iu ny qua s gia tng doanh thu t mt hng sa ca cc hng sn xut ti Vit Nam, vi tng doanh thu cc mt hng sa tng n nh qua cc nm vi mc tng trng trung bnh l 16,61%. Nm 2009, tng doanh thu t hn 18.458,5 t VN, tng 18,90% so vi nm 2008 41. iu ny cho thy cuc khng hong kinh t trong 2 nm va qua khng nh hng nhiu n vic tiu th sa ti Vit Nam. Hin nay, lng tiu dng cc sn phm sa ch yu tp trung cc thnh ph ln, vi 10% dn s c nc ti H Ni v thnh ph H Ch Minh tiu th khong 78% cc sn phm
41

Theo Bo co ngnh sa ca Habubank Securities

55

sa 42. Mc tiu th cc sn phm t sa bnh qun ca ngi Vit Nam (tnh n nm 2011) l 14 lt/ngi/nm (theo quan nim sa ch dnh cho tr em, ngi gi, ngi m), vn cn thp so vi Thi Lan (23 lt/ngi/nm) v Trung Quc (25 lt/ngi/nm) 43. Cng vi nhu cu v sa ngy cng tng cao, th trng sa ti Vit Nam hin c s tham gia ca rt nhiu cc hng sa c trong nc v nc ngoi vi nhiu sn phm a dng, phong ph v mu m v chng loi. y chnh l mt trong nhng nguyn nhn khin cc sn phm sa bt cng thc ca DN trong nc phi chu s cnh tranh rt ln t cc thng hiu ca nc ngoi. Xt trn tt c cc tiu ch v NLCT, cc DNVN gn nh khng c c li th cao hn bt k tiu ch ny. iu ny cng mt phn xut pht t vn thiu ht ngun nguyn liu trong nc. Mc d Nh nc v cc DN ni a ch trng pht trin ngun nguyn liu trong nc song nhn chung, thc trng chn nui b sa ti Vit Nam cn nhiu im cn khc phc. Th nht, quy m chn nui b sa cn nh, phng thc chn nui cn hn ch, thc n chn nui tn dng nn a s nng dn cha c iu kin p dng khoa hc cng ngh cao vo pht trin chn nui b sa. Th hai, phn ln ngun nguyn liu thc n tinh v cc cht premix, vitamin dng trong chn nui b sa phi nhp khu nn chi ph u vo chn nui b sa cao, gi thnh cao khin cho kh nng cnh tranh v cht lng sn phm cn hn ch. Th ba, qu t dnh cho chn nui b sa cn cht hp nn ngi chn nui khng c kh nng m rng quy m sn xut. Chng no nhng vn ny cha c gii quyt, khi tnh trng thiu ht ngun nguyn liu sa vn cn tip tc din ra. Bn cnh , yu t thi tit v kh hu nhit i nng m Vit Nam khng thch hp vi vic chn nui b sa cao sn nn phn no cng nh hng n nng sut, cht lng v gi thnh sn phm. Khng lm ch c ngun nguyn liu trong nc cng khin DNVN ph thuc vo ngun nguyn liu nc ngoi, iu ny c nh hng khng nh ti NLCT ca cc sn phm sa bt trong nc.

42 43

Somer, 2009 Theo http://www.trustmilkdaily.com/san-pham-tu-sua/ban-tin-nganh-sua/Nganh-Sua-dang-no-luc-chiemlinh-thi-truong-noi-dia-17B

56

Tuy chim v tr ch o vi hn 75% th phn trn th trng sa Vit Nam, mng sn phm sa bt, Vinamilk cng nh cc thng hiu sa ni a khc b ln t nghim trng bi cc thng hiu n t nc ngoi nh Abbott, Mead Johnson, ... Vi li th v ngun gc xut x cng vi nhng chiu thc PR y khn kho, cc nhn hiu sa bt nc ngoi lun l tm im thu ht ngi tiu dng, trong khi cc nhn hiu sa bt Vit Nam li kh tm c ch ng ca mnh trn chnh th trng ni a. Nh phn tch trn, nguyn nhn khin cho sa bt Vit Nam khng chim lnh c th trng xut pht t nhiu yu im trong khu sn xut v xc tin thng mi, bn cnh cn c mt yu t nh hng khng nh l tm l thch dng hng ngoi ca s ng ngi Vit Nam. Ngoi ra, mc d c s can thip ca Nh nc, th trng sa bt Vit Nam cn tn ti rt nhiu nghch l gy tc ng xu n tm l cng nh thi quen mua sm ca cc khch hng. V vy mun nng cao v th ca hng Vit trong mt ngi tiu dng, cc DN trong nc cn phi c gii php v chin lc di hn khc phc nhng yu im cn tn ng trong c ch sn xut v qun l hot ng ca DN, nhm nng cao NLCT ca sa bt Vit Nam mt cch ton din.

57

CHNG III: GII PHP NNG CAO NNG LC CNH TRANH SN PHM SA BT VIT NAM TRN TH TRNG NI A
1. Quan im v nh hng pht trin ngnh sa v sn phm sa bt ca cc doanh nghip Vit Nam 1.1. Quan im pht trin Quyt nh s 3399/Q-BCT ca B Cng thng ban hnh ngy 28 thng 6 nm 2010 v quy hoch pht trin ngnh cng nghip ch bin sa Vit Nam n nm 2020, tm nhn n nm 2025 a ra nhng quan im v nh hng c th nhm xy dng ngnh cng nghip sa Vit nam pht trin theo hng hin i, ng b t sn xut nguyn liu n thnh phm, nng cao kh nng cnh tranh ch ng hi nhp vi nn kinh t ton cu, p ng nhu cu ngy cng tng ca x hi v kh nng xut khu sang th trng cc nc trong khu vc v trn ton th gii. Vi quan im pht trin ngnh cng nghip sn xut sa trn c s pht huy li th so snh ca tng vng, tng a phng, pht huy ht nng lc ch bin sn c, Nh nc khuyn khch huy ng tim lc ca mi thnh phn kinh t vo pht trin ngnh gn vi pht trin vng nguyn liu. C th thy n b sa nc ta pht trin trn tt c cc vng sinh thi ca Vit Nam, tuy nhin khu vc ng Nam B vn l vng tp trung s lng b ln nht do c nhng iu kin a l thun li ph hp vi vic chn nui b sa. V vy cn phi tn dng li th ny cng vi nhng bin php khuyn khch lao ng v m rng quy m n b sa ngun nguyn liu cung cp c th p ng c nhu cu ca cc nh sn xut v ngi tiu dng. Bn cnh , quy trnh sn xut sa cn phi bo m VSATTP, nng cao gi tr dinh dng, tit kim nng lng v bo v mi trng sinh thi. Trn c s p dng cng ngh, thit b tin tin, Nh nc ra quan im ton ngnh cn phi khng ngng i mi v ci tin cng ngh nng cao cht lng v a dng ha sn phm, nghin cu sn xut sn phm mi vi cht lng cao p ng nhu cu trong nc v xut khu. Gia nhp WTO va l c hi va l thch thc vi nn kinh t Vit Nam, mc d trong nhiu nm qua doanh thu

58

ngnh sa vn lin tc tng bt chp hiu ng ca cuc khng hong kinh t ton cu nm 2008, cc DNVN khng nh c ch ng trn th trng ni a, nhng khng th ph nhn cc nhn hiu sa trong nc ang chu s cnh tranh rt gay gt t cc nhn hiu nc ngoi v mng sn phm sa bt cc DN ni a ang ng trc nguy c nh mt th trng tiu dng ca chnh mnh. Do DNVN cn phi ra nhng chin lc nng cp sn phm theo hng nng tm cht lng, ci tin mu m, y mnh cc hot ng xc tin nhm nng cao NLCT ca sn phm mang thng hiu Vit Nam. Do quy m n b sa cha ln cung cp sn lng sa p ng c nhu cu sn xut v tiu dng, ngnh sa Vit Nam mi nm u phi tn mt khon chi ph rt ln trong vic nhp khu nguyn liu u vo t nc ngoi sn xut cc mt hng sa trong nc, c bit l sa bt. Trc tnh hnh , Nh nc khuyn khch cc DN trong nc u t pht trin n b sa tng dn t l t tc nguyn liu trong nc, gim dn t l sa nguyn liu nhp khu. 1.2. Mc tiu pht trin Hng n mc tiu pht trin ton ngnh sa ni chung theo hng hin i, ng b t sn xut nguyn liu n thnh phm, nng cao NLCT ca cc DN trong nc tt c cc mt hng, trong hi tho Quy hoch pht trin ngnh sa Vit Nam n nm 2020, tm nhn 2025, B Cng thng t ra nhng mc tiu c th trong chin lc pht trin ngnh, c bit hai vn quy hoch n b sa v tp trung vo cng nghip ch bin l hai yu t c t ln hng u. Theo mc tiu pht trin ca ngnh sa c nh hng nh sau: Bng 5: Quy hoch pht trin cc sn phm sa giai on 2015 2025 44 Ch tiu Sa thanh, tit trng Sa c c ng (sa hp) Sa chua Sa bt cc loi n v Triu lt 2010 2015 2020 2025 480 780 400 120 80 1150 1500 410 160 120 420 210 170

Triu hp 377 Triu lt 1000 tn 86 47

44

Quyt nh s 3399/Q-BCT

59

B Phomat Kem cc loi

Tn Tn 1000 tn

6 72 13 22

8 84 20 44

10 97 27 65

13 107 38 83

Cc sn phm sa khc (bt dinh dng) 1000 tn

Sa thanh tit trng vn l nhm hng ch lc ca ngnh sa vi ch tiu tng trng trn 30% trong nm 2025 so vi nm 2010. Nhm mt hng sa bt cc loi (gm sa bt cng thc, sa bt cho ph n mang thai, sa bt cho ngi gi ...) cng c t ch tiu t 170.000 tn trong nm 2025. Bng 6: Quy hoch phn b cng sut ch bin cc sn phm sa theo 6 vng lnh th (n v: triu lt)

Vic phn b cng sut ch bin sa theo tng a phng cng c vai tr rt quan trng bi ty theo iu kin a l ca tng vng, quy m n b c th khc nhau dn n sn lng sa sn xut c cng c s khc bit. ng Nam B v vng ng bng sng Hng vn l hai khu vc ch cht trong vic chn nui b sa v sn xut sa ti trn c nc. Trong giai on t 2011 2015, DN cn u t m rng v u t mi tng cng sut tinh luyn thm 1.000 tn/ngy. Nh vy trong giai on ny, cn u t mi thm 2 dy chuyn tinh luyn vi cng sut t 400-600 tn/ngy. Vi giai on t 2016 2020, tng cng sut yu cu tng thm khong 2.000 tn/ngy. p ng nhu cu tng thm, cn u t mi v m rng 3 nh my vi cng sut t 600-800 tn/ngy. Bc sang giai on 2012 2025, cng sut cc nh my tinh luyn cn tng thm 1.400 tn/ngy, a tng cng sut cc nh my tinh luyn ln 2.411 ngn tn/nm vi mc huy ng cng sut t khong 80%.

60

Bng 7: Quy hoch pht trin ton ngnh sa giai on 2015 2025 45 Ch tiu Sn lng sa ti sn xut (lt) Mc tiu th bnh qun u ngi 1 nm (lt/ngi) T l sa ti sn xut p ng nhu cu (%) Kim ngch xut khu (triu USD) 2015 1,9 21 2020 2,6 27 2025 3,4 34

35

38

40

90 100 120 130 150 200

Trong nh hng quy hoch pht trin vng nguyn liu, n nm 2020, s lng b sa c nc s t 426.088 con v n nm 2025, s lng b sa s t 601.436 con. Bn cnh , d kin sn lng sa n nm 2020 s t 934,5 ngn tn v n nm 2025 t s t 1.344,7 ngn tn. Theo nh gi ca cc chuyn gia, mc d tc pht trin n b sa nc ta hin vn ang mc kh cao nhng theo d bo, n nm 2020, tng sn lng sa b nc ta mi p ng c 3536% v nm 2025 mi ch p ng c gn 40% nhu cu trong nc. Do , cc c s ch bin sa vn phi ph thuc ch yu vo ngun nguyn liu nhp khu. 1.3. nh hng pht trin Theo Quy hoch pht trin ngnh cng nghip ch bin sa Vit Nam n nm 2020, tm nhn 2025, B Cng thng nc ta ch trng: Pht trin ngnh theo hng hin i, bn vng, sn xut sch hn, x l cht thi trit , bo m v sinh, an ton thc phm Tip tc u t mi v m rng cc c s sn xut sn c nhm p ng nhu cu tiu dng trong nc v dnh mt phn xut khu. Bn cnh , cn phi tp trung pht trin nng lc sn xut sa thanh trng v tit trng, sa bt v sa chua. Cc nh my xy dng mi phi p dng cng ngh tin tin, hin i sn xut sn phm t tiu chun cht lng cao, a dng v chng loi v mu m.

45

Quyt nh s 3399/Q-BCT

61

Pht trin cng nghip ch bin sa theo hng tng dn t l s dng nguyn liu sa ti trong nc v gim dn t l nguyn liu sa bt nhp ngoi. Ngoi ra vic pht trin cng nghip ch bin sa phi gn cht vi vic pht trin n b sa trong nc. Cc c s ch bin sa phi c chng trnh u t c th pht trin n b sa, b tr a im xy dng cc nh my ch bin sa gn vi cc trung tm tiu th sn phm v vng chn nui b sa tp trung. 2. B quyt thnh cng ca mt s thng hiu ni ting th gii v bi hc kinh nghim cho cc doanh nghip Vit Nam 2.1. B quyt thnh cng ca mt s thng hiu ni ting th gii Vi con s 200 nh nhp khu trn c nc, th trng sa Vit Nam m ra cho ngi tiu dng c hi la chn v tiu dng cc sn phm sa a dng v phong ph. Thc t, c th k n mt s thng hiu tr nn quen thuc vi ngi tiu dng Vit Nam nh Abbott, Mead Johnson,v th phn ca nhng thng hiu ny, c bit mt s dng sn phm sa, chim mt t l rt cao ti Vit Nam. C th, hng sa Abbott ca Hoa K chim ti hn 30% th phn sa bt Vit Nam. Vy iu g lm nn s thnh cng ca cc thng hiu sa nc ngoi ngay ti chnh th trng Vit Nam? Abbott (Hoa K) l thng hiu c lch s lu i 120 nm nghin cu v kinh doanh cc sn phm dinh dng, vi dng sn phm a dng, phc v nhu cu nhiu i tng t tr s sinh n ngi gi, t nghin cu dinh dng n cc liu php y hc ci thin tnh hnh sc khe ca ngi dn. Vi phng chm hot ng ly khoa hc lm trung tm chm sc sc khe, Abbott p dng nhng k thut khoa hc tin thn nht ci thin cht lng sn phm, chm sc sc khe; a dng ha sn phm; cam kt to dng lng tin v pht trin bn vng. Vi li nhun 38,9 t USD ti 130 sn phm c mt, Abbott ang l thng hiu sa bt c a chung nht Vit Nam. Bn cnh Abbott, c mt thng hiu khc cng n t Hoa K c mt trn th trng sa Vit Nam v c nhiu gia nh tin dng, l Mead Johnson. Mead Johnson Nutritionals l mt cng ty hng u th gii v dinh dng c thnh lp trc y gn 1 th k do ng Edward Mead Johnson sng lp ra v tn ca ng

62

cng c dng t cho tn ca cng ty. Nm 1888, cuc sng ca b trai Ted, con ca E. Mead Johnson, lm vo nguy khn v b khng ln ln khi c nui dng bng ch bnh thng m phi nui bng hn hp nu bng la mch. Nhiu nm sau, k c v kinh nghim nui n ny c l gi cho E. Mead tng pht trin nn mt sn phm m ngy nay ng u doanh thu ton th gii v cng thc sa tr em, chnh l Enfamil . Ngy nay trn th trng Vit Nam, cng thc Enfamil khng cn tr nn xa l vi ngi tiu dng Vit vi dng sn phm sa quen thuc Enfa. Mead Johnson pht trin cc sn phm chuyn bit, chuyn iu tr cc vn thng gp trong vic hp thu dinh dng tr em. iu ng ni l d dng sn phm chuyn bit ny khng mang li li nhun, nhng vn lun l tiu ch trong s mnh cng ty, chnh l cung cp cho tr em, c bit l cc tr em mc bnh nghim trng v ng tiu ha, mt c hi pht trin bnh thng, mt khi u tt p nht. Trn ht l dng sn phm dinh dng hng ngy vi cht lng c kim nghim khoa hc nh: Enfamama A+. Enfalac A+, Enfapro A+, Enfagrow A+. Nhng sn phm ny c chng minh lm sng trong vic cung cp nhng li ch lu di cho s pht trin tr no, th cht v h min dch cho tr s sinh v tr nh, mang li mt khi u tt p v mt tng lai ti sng hn.Mead Johnson hin ang c mt trong nhng Trung tm nghin cu v pht trin ln nht th gii, vi i ng chuyn gia dinh dng nhi khoa nhiu hn bt k mt cng ty no khc. Chnh nhng am m, cng nh s tp trung tuyt i vo nghin cu v pht trin v dinh dng tr em gip Mead Johnson Nutrition pht trin thnh mt trong nhng tp on dinh dng nhi khoa hng u th gii. Bng chng l cc sn phm ca Mead Johnson c mt ti hn 60 quc gia trn th gii, tip ni tm huyt v mc tiu ban u ca Edward Mead Johnson l mang li s khi u tt p nht cho hng triu hng triu tr em trn th gii. 2.2. Bi hc kinh nghim cho cc doanh nghip Vit Nam ng trc s cnh tranh ca nhng thng hiu uy tn hng u th gii v dinh dng ang c mt trn th trng sa Vit Nam, cc DNVN ang phi i mt vi nhng thch thc rt ln nhng ng thi cng li cho DN nhng bi

63

hc kinh nghim rt gi tr t DN c th khng nh v th ca mnh trn sn nh trong tng lai khng xa. Bi hc th nht l v vn ngun nguyn liu. C th thy ngun nguyn liu sn xut sa bt ti Vit Nam hin nay ph thuc qu nhiu vo nhp khu. Chnh iu ny v ang em li rt nhiu bt li cho sn phm ca cc DNVN, gi sa hon ton ph thuc vo gi sa nguyn liu trn th gii, quy trnh sn xut km chuyn nghip, cn yu v mt cng ngh ca phn ln cc DN ni a hin nay hon ton khng th cnh tranh c vi quy trnh sn xut khp kn v hin i ca cc DN nc ngoi. Bi hc th hai l v cht lng sa bt cng thc. Phn ln cc c s sn xut, kinh doanh sa bt ni a hin nay u khng c li th v cng ngh, thit b, my mc, bi u t vo mt dy chuyn sn xut i hi mt ngun vn rt ln, khng phi l vn DN c th gii quyt trong ngn hn. V cn yu km v mt cng ngh nn vic cht lng sa ni khng c nh gi cao cng l iu d hiu. Bi hc th ba l v chin lc xc tin thng mi. Tuy c nhng vin dinh dng c uy tn kim chng rng cht lng (ca mt s sn phm) khng h thua km sa ngoi, nhng ti sao s ng ngi tiu dng Vit Nam vn mang tm l hng ni khng tt bng hng ngoi? Thm ch thi gian gn y khi hng lot cc nhn sa ngoi ni ting u pht sinh nhng vn lin quan n cht lng (sa Meiji nhim x, sa Abbott c b en ...) nhng lng tiu dng nhng sn phm trn vn khng h thuyn gim? Nhiu nhn hiu sa bt trong nc c mt trn th trng lu nhng v sao th phn vn khng th cao hn mt s nhn hiu nc ngoi mi ch thm nhp th trng? Cht lng ch l mt yu t, vn quan trng nht nm chin lc xc tin thng mi ca mi DN. R rng nhng chin lc trn cha thc s hiu qu nn cha th thuyt phc ngi tiu dng thay i quan im v cht lng ca mt s sn phm sa ni. khng b tht th ngay trn chnh th trng ni a ca mnh, khng ch ring cc DN m ngay c Nh nc cng cn c nhng gii php nhm nng cao NLCT ca sn phm sa bt trong nc.

64

3. Mt s kin ngh v gii php nng cao nng lc cnh tranh sn phm sa bt cng thc ca cc doanh nghip Vit Nam trn th trng ni a 3.1. Gii php t pha Nh nc Xut pht t thc trng th trng sa bt cng thc hin nay, c th thy NLCT ca cc DNVN mt hng ny cn rt hn ch v kh c th thng tr th trng vi mc th phn cao nh cc hng sa ca DN nc ngoi. Bn cnh nhng yu t ca mi trng bn trong ca DN, nhng yu t ca mi trng bn ngoi, in hnh nh nhng chnh sch ca Nh nc ng vai tr rt quan trng quyt nh NLCT ca DN. Gii php nhm qun l gi sa Hu ht cc mt hng ni chung v mt hng sa ni ring u c iu tit theo c ch th trng. hn ch tc ng xu t bin ng bt thng ca th trng i vi mt s mt hng thit yu c nh hng n i sng dn sinh, B Ti chnh trnh Chnh ph ban hnh Ngh nh s 75/2008/N-CP ngy 9/6/2008 ca Chnh ph v vic sa i, b sung mt s iu ca Ngh nh s 170/2003/NCP ngy 25/12/2003 ca Chnh ph quy nh chi tit thi hnh mt s iu ca Php lnh gi quy nh v danh mc cc mt hng thuc din bnh n gi, trong c mt hng sa. Theo thng t s 104/2008/TT-BTC ngy 13/11/2008 (hng dn thc hin Ngh nh s 170/2003/N-CP v Ngh nh s 75/2008/N-CP), sa l mt hng thuc din bnh n gi theo trong thi gian ti thiu 15 ngy lin tc, gi bn l sa tng t 20% tr ln so vi gi th trng trc khi c bin ng s p dng cc bin php bnh n gi. Nm 2010 B Ti chnh ban hnh Thng t s 122/2010/TT-BTC qui nh chi tit thi hnh mt s iu ca Php lnh gi v sa i mt s iu khon trong Thng t s 104/2008. Vic ban hnh nhiu thng t, ngh nh c th xem l mt n lc ca Chnh ph nhm hn ch tnh trng gi sa leo thang mt kim sot nh hin nay. Tuy nhin DN vn c th li dng s h trong nhng thng t ny v tip tc tng gi mt cch bt thng, c bit l cc DN nc ngoi v thng t ny ch p dng vi cc DNVN. Mc d ban hnh thng t mi vo nm 2010 nhng vic kim sot

65

gi sa vn cha thc s pht huy hiu qu v ngi tiu dng vn l i tng phi chu thit sau mi t tng gi sa. Gii php nhm pht trin ngun nguyn liu Trc hin trng ngun cung trong p ng nhu cu trong nc khin cc DN phi chn gii php nhp khu sa v cc sn phm t sa, Chnh ph cng ban hnh cc chnh sch thu i vi cc sn phm sa bt ni chung v sa bt dnh cho tr em ni ring nhp khu vo th trng Vit Nam. Cc nc xut khu sa gm c xut khu nguyn liu sn xut sa v cc sn phm sa thnh phm vo th trng Vit Nam c chia lm hai nhm chnh l nhm cc nc thuc WTO v nhm cc nc thuc khi ASEAN tham gia khu vc mu dch t do (AFTA). i vi cc nc thuc WTO, do l thnh vin ca WTO, c hng ch ti hu quc MFN ng thi cng phi cam kt v thc hin cam kt ct gim thu nhp khu cc mt hng sa bt t cc nc thnh vin, Vit Nam cam kt h mc thu nh vo sa nguyn liu v sa thnh phm (mc thu p dng l thu sut ti hu quc theo biu cam kt thu quan), trong mc thu nhp khu i vi sa nguyn liu nh hn 20%, sa thnh phm nh hn 30%. Tuy nhin, thu sut ti hu quc hin ti Vit Nam ang p dng thp hn nhiu so vi mc cam kt, vi mc p dng l 10% i vi nguyn liu th v 22% i vi bn thnh phm, ngha l Vit Nam thc hin sm hn so vi thi hn cam kt thc hin v y chnh l mt trong nhng im to bt li cho DN sn xut trong nc
46

i vi cc nc thnh vin ASEAN tham gia AFTA, Hip nh v thu quan u i c hiu lc chung (CEPT) c k kt, quy nh mc thu p dng chung cho vic xut khu nguyn liu sa hay cc sn phm sa thnh phm vo Vit Nam l 5%. Thu nhp khu hin nay c p dng cho nguyn liu sa v sn phm sa nhp khu vo Vit Nam ph thuc vo chng loi sn phm sa, nguyn liu sa, thnh phn cht bo v ng cng nh nc xut khu. Ngh quyt s 295/2007/NQ-UBTVQH12 ngy 28/09/2007 ban hnh biu thu sut theo danh mc nhm hng chu thu v khung thu sut i vi tng nhm hng, biu thu
46

Bo co nh gi cnh tranh trong 10 lnh vc nm 2010, Cc Qun l cnh tranh B Cng thng, trang

66

nhp khu u i theo danh mc nhm hng chu thu v khung thu sut u i i vi tng nhm hng. Ngoi thu sut nhp khu, thu gi tr gia tng (VAT) cng c p dng mc 10% cho cc sn phm sa bt ni chung v sa bt dnh cho tr em ni ring. Bng 8: So snh thu sut nhp khu sa ca Vit Nam vi mt s nc 47

T bng trn c th thy sa nguyn liu v sa bt thnh phm ni chung v mt hng sa bt cho tr em ni ring nhp khu vo Vit Nam ang p dng mc thu cao hn so vi mt s nc trong khu vc. Hin nay chnh ph Vit Nam khng p dng bt k mt hnh thc quota nhp khu no i vi nguyn liu sa v sa thnh phm bo v sn xut trong nc bi thc t sn xut trong nc cha p ng c nhu cu tiu th. So vi Thi Lan th y cng l im m, v ti Thi Lan hin nay yu cu DN ch c nhp khu lng sa tng ng vi lng thu mua sa ti trong nc. Nm bt c hin trng nguyn liu sn xut cung khng cu, B Cng nghip ban hnh Quyt nh s 22/2005/Q-BCN ngy 26 thng 04 nm 2005 ca B trng B Cng nghip ph duyt Quy hoch pht trin ngnh cng nghip sa Vit Nam n nm 2010 v nh hng n nm 2020, theo cn phi y mnh pht trin n b sa c hiu qu kinh t cao, c kh nng cnh tranh, hnh thnh cc vng chn nui b sa tp trung trn c s p dng rng ri tin b k thut v cc loi ging mi c nng xut v cht lng cao. Tp trung

47

S liu do Cc Qun l cnh tranh tng hp

67

nghin cu tuyn chn c n b ch lc cho ngnh. u t cc nh my, xng d tr thc n ( c v cc ph phm) v ch bin thc n tinh cho b Pht trin cng nghip ch bin sa theo hng tng t l s dng sa ti trong nc v gim t l sa bt nhp ngoi. Cc c s sn xut sa phi c chng trnh u t c th vo vic pht trin n b sa. n nm 2010, bn cnh nhng thay i trong chnh sch pht trin kinh t, Quy hoch trn cha thc s c xy dng ng vi cc iu kin pht trin kinh t, do Quy hoch pht trin ngnh sa Vit Nam n nm 2020, tm nhn 2025 c xy dng nhm a ra nhng gii php hu ch hn v thch ng nhng mc tiu ra vi iu kin kinh t nc ta hin nay. Theo , mt h thng cc gii php v chnh sch thc hin quy hoch c ra nhm hon thnh mc tiu pht trin ton ngnh trong giai on t nay ti nm 2015, tm nhn 2020, trong c gii php pht trin ngun nguyn liu trong nc: _ Xy dng vng chuyn canh tp trung nui b sa do cc DN u t hoc thc hin m hnh: DN ln ch o v con ging, dch v k thut v tiu th sn phm, h chn nui gia nh tp trung nui b sa v khai thc sa. _ To qu h tr pht trin vng nguyn liu t ngun vn huy ng, ti tr ca cc DN, t chc, c nhn trong v ngoi nc _ Cc DN, h chn nui b sa tp trung c hng cc chnh sch u i nu trong Quyt nh s 10/2008/Q-TTg ngy 16/01/2008 ca Th tng Chnh ph v ph duyt chin lc pht trin chn nui n nm 2020 v Quyt nh s 2194/Q-TTg ngy 25/12/2009 v ph duyt n pht trin ging cy nng, lm nghip, ging vt nui v ging thu sn n nm 2020 _ Khuyn khch cc thnh phn kinh t tham gia xy dng cc phng kim nghim cht lng sa lm i trng vi cc phng kim nghim ca cc nh my ch bin sa, tng s la chn cho ngi chn nui. _ u t pht trin nh nc cho vay u t d n pht trin ging b sa; xy dng mi, m rng c s chn nui b sa, c s thu gom, ch bin sa cng nghip

68

Nhng nh hng trn l ht sc cn thit bi vn thit ht ngun nguyn liu trong nc l mt trong nhng im bt li rt ln nh hng ti NLCT ca cc sn phm sa bt cng thc do DNVN sn xut. Tuy nhin c th thc hin c nhng nh hng trn, i hi ton ngnh sa phi c c s pht trin ng b ngay t nhng khu u tin ca qu trnh sn xut. Gii php nng cao cht lng sn phm C th thy sau nhng v b bi v cht lng sa ti, sa bt trn th trng trong nhng nm qua, ngi tiu dng dn nng cao cnh gic v c bit quan tm n vn cht lng ca sn phm. xy dng li nim tin ca ngi tiu dng i vi cht lng sn phm nhm trnh nhng tc ng tiu cc ti lng cung cu trn th trng, Nh nc cng cn c mt s gii php va nng cao cht lng sn phm m bn cnh cn nng cao NLCT ca cc sn phm ni a. _ Th nht l cc gii php v VSATTP Tng cng kim tra cht lng nguyn liu v sn phm sa sn xut trong nc, nhp khu v lu thng trn th trng trong nc, chng hng lu hng km cht lng, khng bo m cht lng theo tiu chun VSATTP. Kt qu kim tra cn phi cng khai v cc hnh vi vi phm cng cn x l nghim. Ban hnh tiu chun cht lng, quy chun k thut i vi cc sn phm sa theo thng l quc t lm c s gim st, kim tra. Kim sot cht ch cc d n u t mi hn ch vic s dng thit b c cng ngh lc hu khng m bo VSATTP, khng cp php u t cho cc d n khng u t h thng x l nc thi cng nghip tho mn cc quy nh v bo v mi trng. _ Th hai l cc gii php v cng ngh Khuyn khch cc DN u t nghin cu khoa hc v p dng cng ngh tin tin vo sn xut mua cng ngh, thit b tin tin ca cc nc pht trin, nhn chuyn giao cng ngh ca cc cng ty hng u th gii nng tm cht lng thit b sn xut t nng cao cht lng sn phm

69

Khuyn khch cc hot ng nghin cu chuyn giao cng ngh sn xut bao b cht lng cao, cht h tr ch bin, ph gia, vi cht m bo cht lng v VSATTP ng dng trong ngnh sa. Tng cng nng lc nghin cu cho mt s Vin nghin cu c kh nng tp trung nghin cu cc vn khoa hc cng ngh v ch bin v bo qun sa, VSATTP. Gii php nng cao hiu qu xc tin thng mi T chc thng nin hi ch trin lm trong nc cc DN tham gia gii thiu, qung b sn phm. ng thi h tr cc DN tham gia cc hot ng trn nc ngoi theo chng trnh xc tin thng mi quc gia m rng th trng xut khu. Xy dng chng trnh sa hc ng quc gia hc sinh mu gio v tiu hc c th tip cn, s dng sa, gp phn nng cao th lc, tr tu cho th h tr. Tng cng tuyn truyn ngi dn hiu r cht lng cc loi sa, hng dn ngi tiu dng nh gi ng cht lng, cng dng sa, la chn sn phm s dng. Cc DN xy dng chin lc kinh doanh, pht trin th trng nh xy dng, pht trin rng khp h thng i l v tiu th sn phm, pht huy vai tr ca cc chi nhnh nhm tng tnh ch ng trong kinh doanh. Cc DN ch ng pht hin nhng hnh vi gian ln v cnh tranh khng lnh mnh trn th trng, kt hp vi cc c quan qun l nh nc xy dng cc bin php ngn chn. Gii php xy dng thng hiu sn phm Cc DN cn xy dng k hoch, chin lc pht trin thng hiu sn phm ca mnh da trn c s truyn thng, thi quen tiu dng ca ngi Vit Nam. i vi cc thng hiu sn phm sa Vit ni ting, c uy tn trong nc, cn c chin lc pht trin lu di trn c s m rng sn xut gi vng v pht trin th phn, nng cao cht lng sn phm, khng ngng ci tin mu

70

m, a dng sn phm, cng c v pht trin h thng tiu th sn phm bo m tin cy, thun li, uy tn vi khch hng. Nh nc tng cng gim st bo h thng hiu, nhn mc, kiu dng, mu m sn phm, u tranh chng hng lu, hng km cht lng bo m quyn li cho DN v ngi tiu dng. Hon thin cc vn bn php lut qun l gi sa, m bo hi ho li ch ca nh sn xut, phn phi v tiu dng. Hon thin c ch gim st v qun l cht ch t pha c quan qun l v cc hnh vi cnh tranh khng lnh mnh trn th trng sa, c bit l hnh vi qung co gy ng nhn cho ngi tiu dng. Tng cng vai tr ca Hip hi sa Vit Nam trong qun l ngnh bo v quyn li hp php ca DN v ngi tiu dng. 3.2. Gii php t pha doanh nghip Bn cnh nhng chnh sch h tr ca Nh nc, chnh sch pht trin ca ni b DN cng ng vai tr rt quan trng trong vic nng cao li th cnh tranh cho sn phm ca DN. nng cao NLCT cho sn phm, trc ht DN phi p dng ng b cc bin php nng cao cht lng cho hng ha dch v ca mnh. Chin lc nhm nng cao cht lng u t cng ngh hin i v pht trin mt hng Cng ngh l phng php, l b mt, l cng thc to ra sn phm. Cng vi s pht trin ca x hi, cng ngh ngy cng ng vai tr quan trng trong qu trnh sn xut sn phm ca mi DN. Theo thi gian, cng ngh cng dn pht trin v i mi qua tng giai on, cc DN hin nay u c xu hng p dng nhng thnh tu khoa hc k thut, cng ngh hin i tit kim chi ph nhn lc, tit kim thi gian to ra sn phm, tit kim chi ph nguyn liu u vo v nng lng m vn t c nng sut cao, m bo cht lng sn phm tt, khng gy nhim mi trng. Vic s dng cng ngh hin i va gip DN tng nng sut lao ng, gim gi thnh sn phm, nng cao cht lng sn phm t nng cao NLCT ca sn phm. Vi cc DN kinh doanh ngnh sa, cng ngh hin i li cng ng vai tr quan trng. phn khc sa bt, c bit l sa bt cng thc

71

cc DNVN chu s cnh tranh gay gt t cc DN nc ngoi m nguyn do ch yu l khoa hc cng ngh ca nc ta cha pht trin tm cnh tranh vi cng ngh tin tin t nc ngoi. Do cn phi c s u t ng b t c s vt cht ca DN n cng ngh sn xut, ch bin trong cc dy chuyn. Vi hn 35 tn ti v pht trin, Vinamilk l thng hiu sa hng u ti Vit Nam hin nay. Sn xut trn 200 mt hng sa v cc sn phm t sa nh sa c, sa bt, sa ti..., Vinamilk lun m rng quy m cc nh my ch bin, sn xut sa kp p ng nhu cu ca th trng. Nh kinh doanh uy tn, bi bn, sn phm t sa ca Vinamilk n nay ph kn th trng trong nc t thnh th n vng su, vng xa, tr thnh mt thng hiu ng tin cy. Phng chm hot ng ca DN ny l phi lm ra sn phm tht tt, c cht lng cao, c kim nghim bng khoa hc v qua thc t th mi thuyt phc c ngi tiu dng. t c mc ch ny, Vinamilk n lc khng ngng m bo cng mt lc 3 vn ct li, l cht lng gi c phong cch phc v. C th khng nh rng, tuy l DN trong nc nhng v cng ngh sn xut v ch bin th khng thua bt c mt DN no trn th gii. iu ny c chng minh qua nhng thnh cng rc r ca DN, l i din u tin ca Vit Nam c mt trong Top 200 DN Chu xut sc nht nm 2010 do tp ch Forbes Asia bnh chn; c Vietnam Report (VNR) xp hng top 5 DN t nhn ln nht Vit Nam, ngoi ra Vinamilk cng c Nielsen Singapore xp vo mt trong 10 thng hiu c ngi tiu dng Vit Nam yu thch nht. u t vo con ngi Trong cc hot ng u t v chiu su, DN cn c bit ch n vic o to i ng k tha. Trong mi lnh vc sn xut kinh doanh, bn cnh cng ngh tin tin, h thng qun tr DN hin i, cn phi c con ngi bit s dng v vn hnh n. My mc c th thay th con ngi mt s cng on, nhng thnh cng DN khng ch cn my mc hin i m cn cn phi c ngun nhn lc cht lng a ra nhng chin lc pht trin ng n. Do vy ngoi vic chm lo nng cao i sng cho mi thnh vin trong cng ty, DN phi ch trng u t nng cao trnh tay ngh cho tng b phn, to iu kin ngy cng tt hn v mi

72

trng lm vic cho nhn vin t vn phng n nh my nhm pht huy mt cch tt nht nng lc lm vic ca tng thnh vin. Cc DN cn phi lp chng trnh v k hoch o to, o to li i ng cn b v th lnh ngh. Vic o to phi tin hnh theo phng chm va pht trin chiu rng nhm p ng yu cu trc mt, ng thi cng phi c k hoch o to i ng cn b chuyn su, cc cn b nghin cu khoa hc u ngnh chun b cho pht trin ngnh trong tng Lai. Kt hp c o to trong nc v ngoi nc; c chnh quy v ti chc; c ngn hn v di hn. Chin lc xy dng thng hiu Thng hiu l ti sn qu ca DN do u t xy dng thng hiu l mt hot ng cn c quan tm v thc hin mt cch hiu qu. Cc DNVN cn ch vo vic nghin cu tng khu vc th trng, tng tp qun tiu dng, tng tui, gii tnh pht trin mng li bn l cho tng mt hng v qung b cho tng mt hng mi khu vc, a phng khc nhau. Theo bo co nh gi ca BMI, ngay c Vinamilk DN sa hng u Vit Nam hin nay vn cn gp kh khn trong vic ph bin sn phm n nhng a phng c mc sng thp. Chin lc xc tin thng mi Hng v cng ng l mt hot ng m cc DN nn p dng, khng ch gip ph bin sn phm ca mnh ti tt c mi ngi m cn cng c c lng tin v thin cm ca ngi tiu dng vi sn phm. Cho ti nay, Vinamilk lun c bit n l DN hng u hng v cng ng cng cc hot ng t thin x hi. Bn cnh vic t chc cc hot ng thm hi, ng vin, h tr khn cp ngi dn vng l, Vinamilk cn tham gia phng dng cc b m Vit Nam anh hng ti tnh Bn Tre, Qung Nam, Nng, xy dng nh tnh thng tnh ngha, h tr bnh nhn ngho thnh ph thng qua Hi Bo tr bnh nhn ngho. T nm hc 2003 2004, Vinamilk phi hp vi B Gio dc o to thnh lp Qu hc bng Vinamilk m mm ti nng tr Vit Nam, nm hc 2010 2011 l nm th 8 DN ti tr cho qu hc bng ny, vi tng gi tr gi ln ti trn 16 t ng. Vinamilk cn kt hp vi Qu Bo tr Tr em Vit Nam thnh lp qu sa "Vn cao Vit Nam" vi mc tiu nhm chia s nhng kh khn ca tr em ngho,

73

c hon cnh c bit, b suy dinh dng, khuyt tt y l hot ng nhm gp phn gim t l suy dinh dng ca tr em Vit Nam v mong mun thay i mt th h ngi Vit mi. Vic cu tr, cng nh hng lot cc chng trnh hng n cng ng nhm th hin tinh thn trch nhim ca Vinamilk i vi x hi, vi cng ng, v l vn ho ca Vinamilk. y cng l mt in hnh v hot ng t thin m cc DN trong nc nn hc tp v p dng trong tng lai gn tng cng c v cht lng v s lng cc qu sa t thin gip cho tt c tr em trn mi min t nc u c c hi c ung ngun sa sch v an ton.

74

KT LUN
Bt chp s gia tng bt thng v gi trong thi bui kinh t kh khn, cc sn phm thuc mt hng sa bt v trong ton ngnh sa ni chung vn t c doanh s rt tt v c xu hng tng dn qua cc nm. Khi mc sng ngy cng c nng cao, cc bc cha m u mong mun la chn nhng sn phm tt nht cho con mnh, cht lng, ngun gc xut x, thng hiu l nhng yu t c xem trng hn c. iu ny cng gii thch phn no v tr thng tr ca cc nhn hiu nhp khu phn khc sa bt cng thc, kh nng cnh tranh ca cc nhn sa mang thng hiu Vit Nam mng sn phm ny cn rt hn ch. Mt yu t khc l gii cho sc ht mnh m ca cc sn phm nc ngoi nm chin lc qung co, tip th sn phm ca cc DN. Nm bt c tm l ca ngi tiu dng cng thm li th sn c v nng lc cnh tranh ca sn phm, cc hng sa nc ngoi u t mt ngun ngn sch khng nh cho nhng chi ph qung co, gii thiu sn phm trn cc phng tin bo i. Li dng s thiu hiu bit trong vic nh gi cht lng sa bt trn c s khoa hc ca ngi tiu dng cng vi nhng bin php cn thiu hiu qu ca Chnh ph Vit Nam, chin dch qung co, tip th ca cc DN sa nc ngoi ang vt qu tm kim sot, mt s qung co c thi phng v nguy him hn l qung co sai s tht, khin phn ln cc b m cho rng sa bt tt hn sa m, trong khi sa m mi l ngun dinh dng tt nht cho s pht trin ton din ca tr s sinh v tr nh, iu ny gy nh hng rt tiu cc n thi quen nui con bng sa m hin ang c Chnh ph ra sc tuyn truyn trn cc phng tin thng tin i chng. Bn cnh s tng gi bt thng ca th trng sa bt trong nc, vic gi sa nguyn liu v cc sn phm sa nhp khu vo Vit Nam thuc hng cao nht trn th gii trong khi mc thu nhp khu nc ta ch mc trung bnh cng l mt trong nhng nghch l trn th trng sa bt cn sm c bin php can thip ca Nh nc v ch ti hn ch tnh hnh trn. Mt sn phm mun thnh cng v ng vng trn th trng phi lun t cht lng ln lm yu t hng u. Thc t th trng sa bt nc ta trong

75

nhng nm gn y xut hin rt nhiu v b bi v cht lng sa bt dnh cho tr em gy hoang mang cho mt b phn ln nhng ngi tiu dng trc gi vn tiu dng sn phm . Tnh trng sa bn theo cn, khng r ngun gc xut x vn tri ni trn th trng, hay hm lng dinh dng ghi trn bao b hon ton sai lch vi hm lng thc t c kim tra mt s nhn sa ni a v nc ngoi, ri thnh phn sa bt cha nhng d vt k l, sa nhim phng x..., tt c nhng s vic trn u l hi chung cnh tnh ngi tiu dng cn c nhn thc ng n trong vic nh gi cht lng v la chn sn phm sa bt cho con em mnh. Xt trn mt bng chung, th trng sa bt cng thc khng phi l li th ca cc DNVN. Tuy nhin trong nhng nm gn y th phn ca mt s DN ln c xu hng tng ln, nh vo chnh sch ci tin ca chnh DN cng vi nhng bin php khuyn khch ca Chnh ph, v quan trng hn l s thay i theo chiu hng tch cc trong tm l mua hng ca mt b phn ngi tiu dng. Trong tng lai, sa bt cng thc vn s l mt mt hng t c doanh thu rt cao v c xu hng ngy cng tng. Do cc DNVN cn bit tn dng nhng li th sn c, ci tin sn phm, tp trung vo cht lng, p dng nhng thnh tu khoa hc k thut, cng ngh hin i v ra nhng chin lc marketing ng n gy dng v pht trin thng hiu sa bt Vit Nam khng ch l mt thng hiu mnh trong nc v cn l thng hiu c tin dng trn th gii. Trong qu trnh nghin cu, do kin thc chuyn mn cn hn hp nn ti khng th trnh khi nhng sai st. Tuy nhin nhm nghin cu mong rng y s l mt ti hu ch gp phn vo vic nhn nh r thc trng nng lc cnh tranh ca cc sn phm sa bt cng thc Vit Nam trn th trng, hon thin nhng gii php ca DN v Chnh ph nng cao NLCT, a thng hiu sa bt Vit Nam ln mt v th mi.

76

DANH MC TI LIU THAM KHO Ti liu ting Vit

1. Gio trnh Marketing l thuyt, trng i hc Ngoi thng, Nh xut bn Gio dc, 2000 2. Gio trnh Marketing quc t, trng i hc Ngoi thng, 2005 3. Nng lc cnh tranh ca doanh nghip trong iu kin ton cu ha Trn Su, Nh xut bn Lao ng, 2005 4. Thng hiu dnh cho lnh o, Nh xut bn Tr, H Ni, 2004 5. Bo co ngnh sa 2009, Habubank Securities 6. Bo co nh gi cnh tranh trong 10 lnh vc, 2010, Cc Qun l cnh tranh, B Cng thng 7. 2020, Kim Tuyn, Cc Chn nui 8. Nin gim thng k Vit Nam 2010 9. Quy hoch pht trin ngnh cng nghip sa Vit Nam n nm 2010 v nh hng n nm 2020 10. Ngh nh s 75/2008/N-CP 11. Ngh nh s 170/2003/N-CP 12. Thng t s 104/2008/TT-BTC 13. Thng t s 122/2010/TT-BTC 2001-2 2010-

Ti liu nc ngoi
1. Principles of Marketing, Philip Kotler 2. International Marketing , International Edition, 1997 3. Codex Standard for Follow-up Formula, Codex standard 4. Dairy products in Vietnam 2009, Euromonitor International 5. Drinking milk products in Vietnam 2011, Euromonitor International 6. Baby Food in Vietnam 2010, Euromonitor International 7. Vietnam Food and Drink Report Q3 Q4 2011, Business Monitor International 8. Vietnam Dairy Milk Market 2000 2014, Datamonitor

77

9. Abbott Annual Report 2010

Mt s trang web tham kho

1. http://www.tinkinhte.com/nd5/print/114316.html 2. http ://www.vnexpress.net/gl/kinh-doanh/2011/12/sua-bot-ngoai-tang-gia-manh/ 3. http://hanoimoi.com.vn/print/314332/print.htm 4. http://www.vnexpress.net/gl/kinh-doanh/2011/12/sua-bot-ngoai-tang-gia-manh/ 5. http://www.baomoi.com/Home/ThiTruong/vneconomy.vn/Vinamilk-tang-giasua-vao-mung-1-Tet/7757890.epi 6. http://www.kinhtenongthon.com.vn/Story/xahoi/vichatluongcuocsong/2009/7/19 229.html 7. http://www.vinamilk.com.vn/?vnm=market&id=28 8. http://www.trustmilkdaily.com/san-pham-tu-sua/ban-tin-nganh-sua/Nganh-Suadang-no-luc-chiem-linh-thi-truong-noi-dia-17B

78

PH LC
PH LC 1 QUY HOCH PHT TRIN SN XUT CC SN PHM SA (Ban hnh km theo quyt nh s 3399/Q-BCT, ngy 28 thng 6 nm 2010 ca B trng B Cng Thng) 1 2 3 4 5 6 7 8 Ch tiu Sa thanh, tit trng Sa c c ng (sa hp) Sa chua Sa bt cc loi B Pho mt Kem cc loi Cc sn phm sa khc (bt dinh dng) Tng s quy sa ti Dn s Bnh qun u ngi Tng trng bnh qun Sa thanh, tit trng Sa c c ng (sa hp) Sa chua Sa bt cc loi B Pho mt Kem cc loi Cc sn phm sa khc (bt dinh dng) Tng s quy sa ti Bnh qun u ngi. n v Triu lt Triu hp Triu lt 1000 tn Tn Tn 1000 tn 1000 tn 2010 480 377 86 47 6 72 13 22 2015 780 400 120 80 8 84 20 44 2020 1150 410 160 120 10 97 27 65 2025 1500 420 210 170 13 107 38 83

Triu lt 1300 Triu 86,70 ngi Lt/ngi 15 20062010 %/nm 18,4 %/nm 0,7 %/nm %/nm %/nm %/nm %/nm %/nm %/nm %/nm 7,2 -1,3 -0,3 -2,1 8,8 67,3

1900 91,13 21 20112015 10,0 1,0 7,0 11,0 5,0 3,0 8,0 15,0

2600 95,30 27 20162020 8,0 0,8 6,0 8,5 5,0 3,0 7,0 8,0

3400 99,18 34 20212025 6,0 0,5 5,0 7,0 5,0 2,0 7,0 5,0

5,3 1,1

7,8 1,0

6,7 0,9

5,5 0,8

79

PH LC 2 NHU CU U T PHT TRIN NGNH (Ban hnh km theo quyt nh s 3399/Q-BCT, ngy 28 thng 6 nm 2010 ca B trng B Cng Thng) n v: T ng
TT 1 2 3 4 Hng mc Vn cho cng nghip ch bin Vn cho pht trin nguyn liu Vn cho pht trin cng nghip h tr Vn xy dng trm thu mua sa TNG TON NGNH 2010-2015 2016-2020 2021-2025 1.190 2.150 720 180 4.240 1.280 3.130 630 190 5.230 1.500 3.490 850 220 6.060

PH LC 3 S LNG B SA PHN THEO A PHNG n v: con

S TT Tnh/Thnh ph 2006 C NC Min Bc I 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 ng bng Sng Hng H Ni Hi Phng Vnh Phc H Ty Bc Ninh Hi Dng Hng Yn H Nam Nam nh Thi Bnh Ninh Bnh 1.611 353 19 180 68 867 369 19 5 61 652 162 15 5 2 708 216 18 4 3 8 673 246 20 760 3.981 488 718 3.579 362 1.204 3.567 399 351 324 1.172 1.609 113.215 23.335 10.659 3.199 2007 98.659 17.845 9.136 3.156 Nm 2008 107.983 18.455 9.328 3.322 2009 115.518 16.992 8.337 5.865 2010 128.583 28.167 10.667 7.787

80

II 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 III 1 2 3 4 IV 1 2 3 4 5 6

ng Bc H Giang Cao Bng Lo Cai Bc Cn Lng Sn Tuyn Quang Yn Bi Thi nguyn Ph Th Bc Giang Qung Ninh Ty Bc Lai Chu in Bin Sn La Ho Bnh Bc Trung B Thanh Ho Ngh An H Tnh Qung Bnh Qung Tr Tha Thin - Hu Min Nam

5.325

3.056

3.824

1.999

2.434

1.399 3

3.859 2 372 592

2.330 3 380

2.013 3

1.748

2.160 40

12

59

25 497 4.090 343 3.945 384 4.566 239 5.218 175 6.474

3.540 550 3.261 1.591 1.665 5

3.395 550 1.708 1.000 707 1

4.496 70 737 401 336

5.136 82 1.438 517 921

6.313 161 8.592 528 8.064

89.880 1.476 53 68

80.814 1.149 55 5

89.528 1.019 58

98.526 519 58

100.416 1.274 60

V 1 2 3 4 5 6 VI 1

Duyn Hi Nam Trung B Nng Qung Nam Qung Ngi Bnh nh Ph Yn Khnh Ho Ty Nguyn Kon Tum

1.245 26 84 2.901

1.001 4 84 2.721

864

414

1.172

97 2.786

47 2.839

42 4.670

81

2 3 4 5 VII 1 2 3 4 5 6 7 8 VIII 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13

Gia Lai k Lk c Nng Lm ng ng Nam B TP H Ch Minh Ninh Thun Bnh Phc Ty Ninh Bnh Dng ng Nai Bnh Thun B Ra - Vng Tu ng bng sng Cu Long Long An ng Thp An Giang Tin Giang Vnh Long Bn Tre Kin Giang Cn Th Hu Giang Tr Vinh Sc Trng Bc Liu C Mau 822 83 110 1.933 1.030 1.477 5.071 4.238 998 44 1.018 862 567 50 2.851 75.066 67.537 9 308 384 3.983 2.255 8 582 10.437 5.765 248 128 1.162 111 75 103 2.618 67.690 59.925 3 78 476 4.027 2.342 4 835 9.254 5.831 267 34 877 92 81 2.786 76.587 69.531 6 37 1.407 3.112 1.967 6 521 9.136 5.157 95 27 1.246 65 51 453 15.599 6.104 51 24 3.371 83 33 325 12.959 6.369 26 19 1.632 64 44 2.833 79.569 73.328 3 57 1.707 2.351 1.670 2.041 2.024 1.674 6 1.400 3.270 81.513 75.446 3

82

PH LC 4 SN LNG SA B PHN THEO A PHNG n v: tn

S TT Tnh/Thnh ph 2006 C NC Min Bc I 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 II 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 III 1 2 ng bng Sng Hng H Ni Hi Phng Vnh Phc H Ty Bc Ninh Hi Dng Hng Yn H Nam Nam nh Thi Bnh Ninh Bnh ng Bc H Giang Cao Bng Lo Cai Bc Cn Lng Sn Tuyn Quang Yn Bi Thi nguyn Ph Th Bc Giang Qung Ninh Ty Bc Lai Chu in Bin 75 5.706 270 8.960 128 11.799 747 16.990 710 22.891 6.155 1 1 1 2.338 1 1 3.384 1 1 1 3.106 6.302 7 6.239 2.610 3.513 3.854 7.013 1.699 798 9 10 809 797 9 2.600 293 11 837 408 14 1.004 781 16 600 4.315 664 1.092 3.544 560 2.017 5.753 896 763 747 1.863 3.395 215.953 28.360 12.877 4.782 2007 234.438 24.669 12.025 5.214 Nm 2008 262.160 32.607 17.118 5.548 2009 278.190 37.344 16.291 12.406 2010 306.662 68.021 21.508 15.565

83

3 4 IV 1 2 3 4 5 6

Sn La Ho Bnh Bc Trung B Thanh Ho Ngh An H Tnh Qung Bnh Qung Tr Tha Thin - Hu Min Nam

5.456 250 3.537 3.525 10 1 1

8.700 260 1.074 1.000 73 1

11.700 99 177 74 103

16.887 103 209 87 122

22.630 261 16.609 925 15.684

187.594 717 78 16

209.769 824 79 9

229.553 993 79

240.846 479 78

238.641 502 82

V 1 2 3 4 5 6 VI 1 2 3 4 5 VII 1 2 3 4 5 6 7 8 VIII

Duyn Hi Nam Trung B Nng Qung Nam Qung Ngi Bnh nh Ph Yn Khnh Ho Ty Nguyn Kon Tum Gia Lai k Lk c Nng Lm ng ng Nam B TP H Ch Minh Ninh Thun Bnh Phc Ty Ninh Bnh Dng ng Nai Bnh Thun B Ra - Vng Tu ng bng sng Cu Long

411

460

362

304

305

212 4.284

276 5.006

552 5.968

97 6.089

115 7.196

4.284 169.904 157.957 21

5.006 189.617 175.950 19 108

5.968 209.406 189.135 20 79 5.764

6.089 220.125 200.010

7.196 214.724 199.573 11

36 6.540 9.824 3.257 8.108 4.834 1.529

8.578 2.428

10.285 2.577

11.622 2.264

920 12.689

678 14.323

522 13.186

458 14.153

669 16.219

84

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13

Long An ng Thp An Giang Tin Giang Vnh Long Bn Tre Kin Giang Cn Th Hu Giang Tr Vinh Sc Trng Bc Liu C Mau

9.715 180 191 1.917 154 6

12.070 245 60 1.187 130 6

10.186 78 20 1.540 96 15

10.784 68 31 1.869 118 10

11.474 29 3 2.108 96 14

439 32 55

346 5

767

778

1.755

274

484

495

740

85

PH LC 5 BNG GI MT S NHN SA BT TRN TH TRNG VIT NAM (S liu c cp nht n ngy 19/03/2012 Ti i l sa 126 Hng Bum, qun Hon Kim, H Ni)
Xut x Hng Nhn sa Similac 1 Similac Gain 2 Abbott Similac Isomil 2 Gain Plus 3 Gain IQ 3 Hoa K Mead Johnson Enfalac A+ Enfapro A+ Enfagrow A+ Insulac 1 Insulac Insulac 2 Insulac 3 Physiolac 1 Physiolac Php Naetalia Physiolac 2 Physiolac 3 Naetalia 1 Naetalia 2 Naetalia 3 Wakodo Wakodo 0 Wakodo 9 Meiji 1 Nht Bn Meiji Meiji 2 Meiji 3 Morinaga Morinaga 1 Morinaga 2 Friesland Campina H Lan
(2) (3) (1)

Trng lng 320g x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x 230.000 225.000 x x x x x x x 350g x x x x x x x x x x x x x x x x x 270.000 275.000 x x x x x x x x x x x x x x 400g 283.000 235.000 275.000 213.000 252.000 225.000 218.000 193.000 210.000 205.000 190.000 225.000 212.000 x 199.000 192.000 187.000 x x x x x x x 220.000 215.000 198.000 365.000 365.000 330.000 190.000 180.000 170.000 800g x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x 850g x x x x x x x x x x x x x x x x x 519.000 479.000 x x x 500.000 450.000 x x x x x x x x x 900g 483.000 475.000 x 440.000 x 453.000 424.000 390.000 425.000 420.000 390.000 x 415.000 395.000 x x x x x 410.000 396.000 370.000 x x 448.000 443.000 403.000 x x 650.000 390.000 380.000 350.000

Friso Gold 1 Friso Gold 2 Friso Gold 3 Kabrita

an Mch

Arla

Milex

x x

86

x Singapore S-26 x x Orgnic 1 c Orgnic Orgnic 2 Orgnic 3 XO Hn Quc Namyang x x x x x x Iam Mother 1 Iam Mother 2 Iam Mother 3 Iam Mother 4 Dutch Lady Step Dutch Lady Dutch Lady Step Gold Dielac Step 1 Vinamilk Dielac Step 2 Dielac Alpha 123 Dielac Pedia 1+ Nuti IQ1 Nutifood Nuti IQ2 Nuti IQ123 Nuti IQ456 x x x x x x x x x x Vit Nam x x x x x x x x

x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x

200.000 x x x x x 220.000 227.000 233.000 305.000 315.000 325.000 333.000 89.000 89.000 85.000 130.000 124.000 x 100.000 98.000 91.000 146.000 89.000 870.000 x x

x x x x x x x x x x 600.000 623.000 630.000 x x x x x x x x x x x x x x

x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x

430.000 430.000 395.000 570.000 570.000 570.000 x 415.000 430.000 x x x x 177.000 177.000 170.000 250.000 250.000 242.000 205.000 197.000 180.000 315.000 x 166.000 180.000 175.000

loi dnh cho tr t 0 6 thng tui loi dnh cho tr t 1 3 tui (1) loi dnh cho tr t 0 12 thng tui (2) loi dnh cho tr t 0 6 tui (3) loi dnh cho tr t 6 tui tr ln

loi dnh cho tr t 6 12 thng tui loi dnh cho tr trn 3 tui

87

PH LC 6 PHIU IU TRA TNH HNH TIU DNG SA BT CNG THC 1. Xin hi b nh anh/ch ang tui no? 0 6 thng 6 12 thng 12 36 thng Trn 3 tui 2. Anh/ch ang s dng sn phm sa bt cng thc ca cc hng sa trong nc (Vinamilk, Nutifood) hay cc hng sa nc ngoi (Abbott, Mead Johnson, Meiji,...)? (A) Cc nhn sa trong nc Nu cu tr li l (A), l do g khin anh/ch khng s dng cc sn phm sa bt nc ngoi?(c th chn nhiu phng n) Gi cao Cht lng khng khc sa ni (B) Cc nhn sa nc ngoi Nu cu tr li l (B), v sao cc sn phm sa bt trong nc cha thuyt phc c anh/ch? (c th chn nhiu phng n) Cha hi lng v cht lng Gi thp nn cha tin tng Bao b khng hp dn Khc (xin vui lng ghi r) ................................................................... 3. Anh/ch thng s dng nhiu nht sn phm sa bt cng thc ca hng sa no? Abbott Vinamilk Friesland Campina Meiji Nutifood Nestl Mead Johnson XO Dumex B ung khng hp Thng hiu khng ni ting Bao b khng hp dn B ung khng hp

Khc (xin vui lng ghi r) .........................................................................

Khc (xin vui lng ghi r) ......................................................................... 4. Tiu ch u tin no khin anh/ch la chn sn phm ca hng sa trn? Gi c Cht lng Thng hiu Bao b Qung co

88

L do khc (xin vui lng ghi r) .......................................................................... 5. Anh/ch bit n sn phm trn qua hnh thc no? (c th chn nhiu phng n) Qung co trn TV, bo, i Internet Bn b, ngi quen gii thiu Khc (xin vui lng ghi r) ..................................................................................... 6. Anh/ch thng mua sn phm trn u? (c th chn nhiu phng n) Siu th Cc i l Cc ca hng tp ha nh t hng qua mng Bnh vin ph sn, TT dinh dng

Khc (xin vui lng ghi r) ......................................................................... 7. Khi la chn sn phm sa, anh/ch thng tham kho kin t u? (c th chn nhiu phng n) T bc s, chuyn gia dinh dng T bn b, ngi quen T qung co Khc (xin vui lng ghi r) .........................

8. Anh/ch nh gi cht lng sn phm hin ang dng mc my? 1 tng ng vi thp nht, 5 tng ng vi cao nht. 1 2 3 4 5 9. Trong tng lai, anh/ch c nh chuyn sang tiu dng sn phm ca hng sa khc khng? Nu cu tr li l C xin vui lng tr li tip cu 10. C Khng hi lng v cht lng sn phm hin ti Gi c sn phm hin ti qu cao B ung khng hp (b tr, ng rut, hoc khng tng cn) L do khc (xin vui lng ghi r) ............................................................... Khng

10. L do no khin anh/ch mun chuyn sang tiu dng nhn sa khc?

89

PH LC 7 THNG K S LIU IU TRA TNH HNH TIU DNG SA BT CNG THC Cu 1 tui S ngi Tng Cu 2 (c th chn nhiu phng n) L do khng chn (A) Nhn sa trong nc 28 28% Gi cao Cht lng khng khc g sa ni (B) Bao b khng hp dn B ung khng hp Mt s l do khc Cha hi lng v cht lng Gi thp nn khng tin tng L do khng chn (B) Nhn sa nc ngoi 72 72% B ung khng hp (A) Bao b khng hp dn Thng hiu khng ni ting Mt s l do khc _ Cha dng th bao gi nn cha bit _ B khng tng cn 39 19 21 4 22 17 9 3 14 0 6 thng 6 12 thng 12 36 thng Trn 3 tui 13 13% 31 31% 37 37% 19 19% 100 (ngi)

Cu 3 Hng sa Abbott Meiji Mead Johnson Vinamilk S ngi s dng 25 3 13 19 XO Nestl Dumex FrieslandCampina Hng sa S ngi s dng 5 8 3 11

90

Nutifood

Khc

Cu 4 Tiu ch la chn Sa ngoi Gi c Thng hiu Qung co Cht lng Bao b Mt s l do khc 7 21 5 36 3 _ B ung hp _ B quen dng t s sinh Sa ni 13 3 2 10 0

Cu 5 (c th chn nhiu phng n) Hnh thc bit n sn phm Qung co trn TV, bo, i Bn b, ngi quen gii thiu Internet Khc Cu 6 (c th chn nhiu phng n) a im mua sn phm Siu th Bnh vin ph sn, TT dinh dng Cc i l t hng qua mng Cc ca hng tp ha nh Khc: nhn vin tip th Cu 7 (c th chn nhiu phng n) 10 7 46 8 29 20 51 25 4

91

Ngun tham kho kin T bc s, chuyn gia dinh dng T bn b, ngi quen T qung co Khc 19 69 11 6

Cu 8 nh gi cht lng Sa ngoi Sa ni 0 0 1 (rt thp) 0% 0% 2 3 2 (thp) 82,77% 9 10,72% 17 3 (trung bnh) 12,5% 39 4 (cao) 5 (rt cao) 30,56% 7,14%

54,17% 22 21,43% 2

60,71% 6

Cu 9 + 10 Chuyn sang dng nhn sa khc Khng hi lng v cht lng sn phm hin ti 5 Gi c sn phm hin ti qu cao L do B ung khng hp (b tr, ng rut, hoc khng tng cn) Khc _ Mun cho b th dng nhiu loi sa khc nhau chn ra loi hp nht Khng 66 10 19

92

PH LC 8
TH PHN MT S NHN HIU SA BT CNG THC TRN TH TRNG SA BT DNH CHO TR EM VIT NAM GIAI ON 2006 2009 (N V: %)

Nhn sa Gain PediaSure Grow Similac Enfagrow Enfapro Enfalac Nestl Gu Nestl Nan Cerelac Lactogen Meiji Dielac Ridielac Nuti Dutch Lady Friso Frisolac

Tn doanh nghip

2006

2007

2008 11,93 6,23 2,81 1,92 7,17 3,04 1,03 3,43 1,95 1,73 1,53 0,26 1,49 12,03 5,29 1,74 9,50 2,49 1,51

2009 12,20 6,35 2,86 1,94 7,09 2,98 1,01 3,48 2,04 1,82 1,48 0,22

12,23 11,88 Abbott Vietnam 6,93 2,20 1,78 7,59 Mead Johnson 3,05 0,98 4,09 1,94 Nestl Vietnam 1,51 1,80 0,38 Meiji Vinamilk Nutifood 1,75 6,57 2,50 1,88 7,51 3,18 1,06 3,51 1,89 1,56 1,75 0,30 1,53

10,81 11,59 5,08 2,02 8,33 Dutch Lady Vietnam 2,40 1,40 5,07 1,96 8,86 2,58 1,47

12,49 5,49 1,83 -