You are on page 1of 123

1

B GIO DC V O TO TRNG I HC NGOI THNG ---------o0o--------Cng trnh tham d Cuc thi Sinh vin nghin cu khoa hc Trng i hc Ngoi Thng 2012

Tn cng trnh:

VT QUA CC RO CN K THUT THC Y XUT KHU NNG SN VIT NAM SANG LIN MINH CHU U.
Nhm ngnh: KD3

H Ni, thng 04 nm 2012

DANH MC CH VIT TT TRONG TI Vit Tt Vit y Ting Anh Vit y Ting Vit ASEAN Association of South East Asian Nations CAP Common Authentication Policy EC EDI European Commision Electronic Data Interchange EU FAO European Union Food and Agriculture Organization GAP Good Agriculture Practice Hip hi cc quc gia ng Nam Tiu chun th trng chung y ban Chu u H thng trao i d liu in t Lin minh Chu u T chc nng lng Lin Hip Quc Giy chng nhn ton cu v thc hnh nng nghip tt GSP Generalized System of Preferences HACCP Hazard Analysis Critical Control Point H thng u i ph cp H thng phn tch ri ro bng im kim sot ti hn ISO Organization of International Standards ITC International Trade Centre MUTRAP Multilateral Trade Assistance Project OECD Organisation for Economic Co-operation T chc tiu chun quc t Trung tm thng mi quc t D n h tr thng mi a phng T chc Hp tc v Pht trin kinh t

II

and Development OPEC Organization of Petroleum Exporting Countries SA 8000 Social Accountability 8000 SPS Agreement on the Application of Sanitary and Phytosanitary Measures SWOT Strength, Weakness, Opportunity, Threaten TBT Technical Barriers to Trade UN COMTRADE im mnh, im yu, c hi thch thc. Ro cn k thut trong thng mi T chc Thng k Thng mi hng ha th gii USD WTO United States Dollar World Trade Organization NTD KHCN XK TH TMQT la M T chc thng mi th gii Ngi tiu dng Khoa hc cng ngh Xut khu Trng hp Thng mi quc t Tiu chun v trch nhim x hi Hip nh v cc tiu chun v sinh an ton thc phm T chc cc nc xut khu du m

III

DANH MC BNG Tn bng Bng 1.1 Bng 2.1 Bng 2.2 Bng 2.3 Bng 2.4 Bng 2.5 Ni dung Phn bit ro cn php l v ro cn k thut Kim ngch XK mt s mt hng nng sn ca Vit Nam sang th trng EU giai on 2005-2008 Kim ngch nhp khu sn phm rau qu ca EU vi cc quc gia Kim ngch nhp khu tht v cc sn phm t tht ca EU vi cc quc gia giai on 2007-2009 Kim ngch nhp khu bia ca Vit Nam vi cc quc gia Kim ngch nhp khu thc ung c cn ca Vit Nam vi cc quc gia

IV

DANH MC BIU Tn biu Biu 2.1 Ni dung Kim ngch xut khu tht v cc sn phm t tht ca Vit Nam vo th trng Chu u v Th gii giai on 2007 2009

DANH MC HP NI DUNG Tn hp Hp 1.1 Hp 2.1 Hp 3.1 Hp 3.2 Ni dung trang 18 45 52 65

VI

MC LC LI M U ..................................................................................................................... 1 CHNG 1: TNG QUAN CHUNG V RO CN K THUT TI TH TRNG LIN MINH CHU U (EUROPEAN UNION EU) ........................... 7 I VI MT HNG NNG SN............................................................................... 7 1. Cc khi nim c bn v ro cn k thut : ............................................................... 7 1.1. Gii thiu v ro cn k thut ti th trng EU: ......................................................... 7 1.1.1. Cc quan im v ro cn k thut ti th trng EU: ............................................ 7 1.1.2. Mc ch chung ca vic thit lp ro cn k thut ti th trng EU: .................. 9 1.1.3. Xu hng ro cn k thut trong nhng nm gn y: ........................................11 1.2. Gii thiu v cc mt hng nng sn ch yu: ..........................................................12 1.2.1. Khi nim: ................................................................................................................12 1.2.2. c im xut khu ca mt hng nng sn: ........................................................14 2. Nhng ro cn k thut i vi mt hng nng sn ti th trng EU: ..............15 2.1. Nhng ro cn k thut chung i vi mt hng nng sn ti th trng EU:....... 16 2.2. Nhng ro cn k thut ring ca mt s quc gia trong Lin minh chu u i vi mt hng nng sn: ......................................................................................................20 3. Tc ng ca ro cn k thut ca th trng EU i vi vic xut khu nng sn ca cc nc ang pht trin vo th trng ny: ...............................................20 3.1. Mt s nguyn tc tc ng c bn ca h thng ro cn k thut: ........................20 3.2. Tc ng ti gi hng nng sn nhp khu vo th trng EU: ...............................21 3.3. Tc ng ti nhm hng nng sn nhp khu vo th trng EU: .........................22 3.4. Tc ng ti c cu mt hng nng sn nhp khu vo th trng EU: ..................22 4. Kinh nghim i ph hng ro k thut ti EU i vi mt hng nng sn ca mt s nc ang pht trin:........................................................................................... 23 4.1. Trung Quc:.................................................................................................................23 4.2. Thi Lan: ......................................................................................................................25 4.3. Bi hc kinh nghim rt ra cho Vit Nam. ................................................................31

VII

CHNG 2: THC TRNG V S NH HNG CA RO CN K THUT TI TH TRNG EU TI VIC XUT KHU NNG SN CA VIT NAM ........................................................................................................................33 1. Tnh hnh xut khu mt hng nng sn sang th trng EU ca cc doanh nghip Vit Nam: ..............................................................................................................33 1.1. Cc sn phm nng nghip c bn:............................................................................33 1.2. Cc sn phm phi sinh: .............................................................................................36 1.3. Cc sn phm c ch bin t sn phm nng nghip: ..........................................37 2. Cc chnh sch vt ro cn k thut, thc y xut khu sang th trng EU ca cc doanh nghip nng sn Vit Nam: ..................................................................39 2.1. Cc chnh sch t Chnh ph: .....................................................................................39 2.1.1. Cc chnh sch ti chnh tn dng h tr, y mnh hot ng xut khu hng nng sn: .............................................................................................................................39 2.1.2. Gii php v cng tc tip th, thm nhp th trng. ...........................................40 2.1.3. Hon thin h thng php l ...................................................................................42 2.1.4. Tng cng cng tc qun l cht lng:..............................................................43 2.1.5. u t cc cng tc nghin cu cc ging cy trng hiu qu. ...........................44 2.1.6. o to pht trin ngun lc: .................................................................................45 2.2. Cc chnh sch t Doanh nghip: ...............................................................................45 2.2.1. u t xy dng thng hiu: ................................................................................45 2.2.2. u t trang thit b ch bin v kim nh cht lng theo tiu chun EU v quc t ................................................................................................................................. .47 2.2.3. p dng h thng tiu chun cht lng p ng yu cu xut khu: ................47 2.2.4. Xy dng h thng nhn s:....................................................................................48 CHNG 3: GII PHP TNG CNG KH NNG NG PH VI RO CN K THUT DNH CHO CC DOANH NGHIP XUT KHU NNG SN VIT NAM TI TH TRNG EU. .................................................................50 1. Quan im v nh hng thit lp: .........................................................................50 1.1. Quan im:...................................................................................................................50 1.2. Mc tiu: ......................................................................................................................50

VIII

1.3. nh hng: .................................................................................................................50 2. Mt s kin ngh v gii php nhm tng cng kh nng ng ph vi ro cn k thut dnh cho cc doanh nghip xut khu nng sn Vit Nam: .....................52 2.1. i vi chnh ph:.......................................................................................................52 2.1.1. Tng cng hn na m phn song phng, a phng vi Lin minh Chu u (EU):.................................................................................................................................... 52 2.1.2. H tr v khuyn khch cc doanh nghip s dng nhn mc sinh thi i ph v vt qua cc ro cn mt trng: ................................................................................53 2.1.3. Nng cao hiu qu ca h thng i din thng mi. y mnh hot ng ca cc tham tn ti Lin minh Chu u (EU): ......................................................................54 2.1.4. Nhanh chng tham gia cc Hip hi i vi tng mt hng nng sn c th: ....55 2.1.5. Hon thin chnh sch thu i vi cc my mc v nguyn liu ngun sn xut v ch bin nng sn:.................................................................................................56 2.1.6. Nng cao nhn thc v ph bin thng tin n cc doanh nghip v cc ro cn k thut: ................................................................................................................................ 57 2.1.7. u t v pht trin c s h tng, kt hp nng cao nng lc php l trong Thng mi quc t ca Vit Nam:...................................................................................59 2.1.8. a dng ha cc hnh thc u t, thu ht ngun vn cho hot ng sn xut, tiu th nng sn xut khu v s dng vn c hiu qu: ...............................................60 2.2. i vi cc doanh nghip xut khu nng sn Vit Nam: .......................................60 2.2.1. Nhm gii php v t chc xut khu nng sn: ...................................................61 2.2.2. Nhm gii php v tng cng nng lc ca doanh nghip: ...............................62 2.2.3. Nhm gii php v tng cng s phi hp vi Nh nc: .................................66 KT LUN .......................................................................................................................67 TI LIU THAM KHO ..............................................................................................69

LI M U 1. Tnh cp thit ca ti: Nm 2011, hot ng thng mi nng sn ca EU chim t trng ln trong thng mi nng sn th gii. Do , EU l mt trong nhng i tc quan trng trong thng mi nng sn gia cc nn kinh t trn th gii, ng thi l th trng m c ca cc doanh nghip xut khu nng sn, trong khng loi tr cc doanh nghip Vit Nam. Tuy nhin, EU cng c bit n nh mt khu vc p dng cc ro cn k thut nhiu nht so vi cc quc gia v khu vc trn th gii. c bit sau cuc khng hong ti chnh v suy thoi kinh t th gii t cui nm 2007 v cuc khng hong n cng ti chu u va qua, EU l khu vc in hnh c xu hng tng cng p dng cc ro cn thng mi nhm bo h th trng v sn xut trong nc di nhiu hnh thc khc nhau v m bo cng n vic lm cho mt s lng ngi lao ng1. Thc t cng cho thy, bn cnh nhng ro cn k thut c t ra t trc, bt u t ngy 01/01/2010, cc nh xut khu nng sn Vit Nam gp phi nhiu thch thc hn vi hng lot nhng quy nh mi m mt s o lut ti cc th trng XK chnh ca Vit Nam, c bit l EU ban hnh nh: Nhng tiu chun REACH (quy nh sn xut khng s dng ha cht c hi ca EU), Hip nh FLEGT ca EU v thm quyn cp php sau khi kim tra tnh hp php ca l hng thng qua cc bng chng gc, chng ch cht lng EUREP GAP i vi mt hng rau qu ti Trong khi , nng nghip li l mt trong nhng ngnh th mnh ca Vit Nam, ng thi cung cp vic lm cho gn 50% ngi lao ng trn c nc. Tnh n thng 11 nm 2011, c nc thu v khong 2 t USD t xut khu nng lm thy sn, trong cc mt hng nng sn chnh t 895 triu USD, tc gn 45%. Trong kim ngch xut khu nm 2011, tng sn lng nng nghip em v

1 Ro cn k thut ca EU vi xut khu ca Vit nam - http://en.infotv.vn/xuat-nhap-khau/thi-truongxnk/50387-rao-can-ky-thuat-cua-eu-voi-xuat-khau-cua-viet-nam

doanh thu 13,7 t USD2 , chim 14,27% tng sn lng xut khu (96 t USD3). Trong khi , EU lun l bn hng quan trng i vi mt hng nng sn Vit Nam, ch ng th hai sau Hoa K (Nm 2011, tng kim ngch xut khu ca Vit Nam sang EU t 16,5 t USD, chim 17,188% tng kim ngch xut khu). Trong Chin lc pht trin kinh t - x hi 2011-2020, Th tng Chnh Ph cng nhn mnh phi ht sc coi trng vai tr c ngha chin lc lu di ca nng nghip trong vic n nh x hi, bo m an ninh lng thc v ci thin i sng nng dn. Trn thc t, cht lng hng nng sn Vit Nam v ang ngy cng c nng cao, ch ng ca mt hng ny trn th trng trong v ngoi nc cng dn c v th hn. Song do tnh cht nghim ngt, phc tp v gia tng ca cc ro cn k thut ti th trng EU, vic i ph v vt qua cc ro cn k thut i vi mt hng nng sn ang l vn khng mi m nhng vn ht sc kh khn i vi cc doanh nghip trong ngnh ca Vit Nam. Trc nhng thc t , mc tiu y mnh xut khu nng sn ti th trng Lin minh chu u i hi phi c s nhn nhn ton din v nhng ro cn k thut ti th trng ny m mt hng nng sn Vit Nam c th gp phi trong qu trnh xut khu. Ch trn c s nm r cc tiu chun, qui nh k thut m th trng EU dnh cho nng sn Vit Nam, ta mi c c s r rng trong m phn, yu cu i tc m ca th trng, ng thi xy dng c h thng cc gii php thch hp vt c ro cn, nng cao hiu qu xut khu. Tng hp cc ni dung trn, nhm ti quyt nh chn: Vt qua cc ro cn k thut thc y xut khu nng sn sang Lin minh chu u lm ni dung ti nghin cu.

2. Tng quan tnh hnh nghin cu: Do xc nh nng nghip l ngnh d c b dy pht trin nhng u ra ca mt hng nng sn vn cha c n nh, vic sn xut trong nc cn manh
2

Xut khu nng sn c nm 25 t la , HN, 30/12/2011 , http://www.thesaigontimes.vn/Home/nongsan/tintucthitruong/68814/ 3 Nm 2011, kim ngch xut khu ca Vit Nam t hn 96 t la , Cc thng tin i ngoi , 04/01/2012 , http://www.vietnam.vn/c1002n20120104163751671/nam-2011-kim-ngach-xuat-khau-cua-viet-nam-dathon-96-ty-usd.htm

mn, ph thuc nhiu vo yu t t nhin trong khi vic xut khu mt hng ny ngy cng gp nhiu ro cn. Do vy, c nhiu nghin cu ca cc nh khoa hc nhm a ra mt s gii php ci thin vn ny v tm ra hng i ng cho xut khu nng sn Vit Nam ra th trng quc t. C th k n mt s nghin cu nh sau: Nghin cu khoa hc ca cc B, Ngnh, cc nh Khoa hc nghin cu nhng vn ln v Ro cn phi thu quan nh ca PGS.TS inh Vn Thnh (2005) trong cun Nghin cu cc ro cn trong TMQT v xut cc gii php i vi Vit Nam. hay TS. o Th Thu Giang (H KTQD) vi lun n: Cc bin php vt ro cn phi thu quan trong Thng Mi Quc T nhm y mnh xut khu hng ha ca Vit Nam.. Ngoi ra, cn cc nghin cu i su vo cc ro cn phi thu quan i vi mt hng nng sn nh Cc bin php phi thu quan i vi hng nng sn trong TMQT cng ca PGS.TS inh Vn Thnh (2005) v Nng Lm sn Vit Nam Tip cn th trng EU v Hoa K: Thc trng C hi Thch thc ca TS. Cao Vnh Hi, Hi Tho GAP 22/7/2008. Cui cng, trong vic tm ra gii php vt ro cn, thc y xut khu hng ha Vit Nam, cng c nhiu nh khoa hc a ra nghin cu ca mnh, trong , phi k n: cng trnh nghin cu cp b Gii php y mnh Xut Khu Hng ha ca Vit Nam sang th trng Chu u ca PGS.TS V Ch Lc, Trng Khoa Sau i hc, i hc Ngoi Thng, NXB L lun Chnh tr, 2004. Tuy nhin, trong qu trnh tm hiu, nhm ti nhn thy cc nghin cu trn mi i nghin cu chung v cc ro cn phi thu quan, cha i vo mt loi ro cn c th, hoc cha tp trung vo ro cn i vi mt hng nng sn ti mt th trng c th nh th trng Lin minh chu u, cng nh a ra nhng gii php thc t v cp thit thc y xut khu mt hng ny sang th trng EU. V l do , trong ti ny, nhm nghin cu s tp trung phn tch nhng ro cn k thut m cc doanh nghip xut khu nng sn Vit Nam vo th trng EU c th gp phi t gip cc doanh nghip c th nhn tng quan n chi tit cc ro cn k thut c th gp phi v c gii php vt ro v xut khu thun li.

3. Mc tiu nghin cu: ti s lm r cc lun c v ro cn k thut trn nhiu phng din, v c bit v ro cn k thut ti th trng Lin minh chu u t nm 2005 n nay. Trn c s phn tch cc ro cn k thut th trng EU i vi mt hng nng sn Vit Nam, nhm ti s i su vo phn tch thc trng v hiu qu ca vic i ph nhng ro cn k thut ca doanh nghip Vit Nam. T , cc gii php phi hp ng b gia Chnh ph v Doanh nghip Vit Nam s c nhm nghin cu xem xt k lng, v a ra nhm tng cng nng lc vt ro ca cc Doanh nghip xut khu nng sn Vit Nam, nng cao hiu qu Xut khu. 4. Phng php nghin cu: Do i tng nghin cu l cc ro cn k thut ca th trng lin minh chu u, ti s da trn h thng l lun v ro cn k thut ca cc t chc quc t, c bit l cc l lun v quy nh trong khun kh ca WTO v EU. ti cng tng hp v s dng cc d liu thng tin th cp trn c s s liu thng k ca Vit Nam cng nh ca T chc Thng k Thng mi hng ha th gii UN COMTRADE v tnh hnh th trng, lng hng ha xut khu; cng nh d liu th cp ca cc nghin cu cng ch trc ; t a ra cc so snh, nhn xt nh tnh v suy lun nhm phn tch tnh hnh xut khu nng sn ca Vit Nam vo th trng EU trong bi cnh cc ro cn k thut tng nhanh. V c bin php y mnh xut khu mt hng nng sn sang th trng EU ng n v ph hp, nu vic phn tch cc ro cn k thut l vic nghin cu b ng, ph thuc vo s thay i chnh sch ca th trng nhp khu th vic ch ng nhn nhn nhng im mnh v nhng im hn ch trong cc chnh sch t pha Chnh ph v Doanh nghip xut khu nng sn Vit Nam i ph vi cc ro cn k thut tip cn v y mnh xut khu nng sn sang th trng EU s c nhm ti i su nghin cu. 5. i tng nghin cu v phm vi nghin cu:

i tng nghin cu: ch yu l cc ro cn k thut ca th trng lin minh chu u c tnh cht bo h cho nng nghip m ch yu tp trung vo nhng hnh thc ro cn k thut i vi mt hng nng sn ch lc ca Vit Nam. Trn c s , lm sng t nhng gii php hin ti v kh thi trong tng lai nhm chinh phc cc ro cn . Phm vi nghin cu: H thng cc ro cn k thut rt a dng v bin i trong sut thi gian qua, v vy, nhm ti ch tp trung nghin cu cc ro cn k thut i vi mt hng nng sn ch lc ca Vit Nam ti th trng EU t nm 2005 n nay.

6. Kt qu nghin cu d kin: Da trn tm hiu thc t v thc trng vt ro cn k thut ti th trng EU xut khu nng sn Vit Nam, nhm ti mong mun s t c mt s kt qu nghin cu sau: - ti a ra mt ci nhn t tng quan n chi tit v cc ro cn k thut m cc doanh nghip xut khu nng sn Vit Nam c th gp phi khi thc hin xut khu vo th trng EU; ng thi lm r nhng c im ni bt, cp nht nhng thay i trong ro cn k thut i vi mt hng nng sn ti th trng EU. - Qua nhng kh khn cn tn ti, tr li c cu hi: thc trng xut khu nng sn ca Vit Nam vo EU nh th no trong hon cnh ro cn k thut gia tng v hin nay, Chnh ph v cc doanh nghip lm c g khc phc nhng kh khn , h tr doanh nghip xut khu nng sn vt ro, tip cn th trng EU. - T , qua nhng nghin cu, nhm ti mun tp trung a ra v xy dng mt h thng cc gii php gip cc doanh nghip xut khu nng sn Vit Nam tng cng kh nng ng ph vi cc ro cn k thut.

7. Kt cu ca ti: Ngoi phn li m u v kt lun, ti c kt cu theo ba (03) chng nh sau: Chng 1: Tng quan chung v ro cn k thut ti th trng Lin minh Chu u (European Union EU) i vi mt hng nng sn. Chng 2: Thc trng v s nh hng ca ro cn k thut ti th trng EU ti vic xut khu nng sn ca Vit Nam. Chng 3: Gii php tng cng kh nng ng ph vi ro cn k thut dnh cho cc doanh nghip xut khu nng sn Vit Nam ti th trng EU.

CHNG 1: TNG QUAN CHUNG V RO CN K THUT TI TH TRNG LIN MINH CHU U (EUROPEAN UNION EU) I VI MT HNG NNG SN 1. Cc khi nim c bn v ro cn k thut : 1.1. Gii thiu v ro cn k thut ti th trng EU: Hin nay, trong cc loi ro cn thuc hng ro phi thu quan, ro cn k thut c cc quc gia, c bit l cc nc pht trin, s dng nhiu nht. C rt nhiu cch nhn nhn v nh ngha khc nhau v thut ng ro cn k thut, trong phi k n mt s quan im sau: 1.1.1. Cc quan im v ro cn k thut ti th trng EU: 1.1.1.1. Cc quan im v ro cn k thut trong thng mi quc t: Nm trong h thng hng ro phi thu quan, ro cn k thut trong thng mi quc t (TBT) l mt trong nhng bin php ngy cng c cc nc pht trin p dng rng ri vi nhiu mc khc nhau. Cho n nay c rt nhiu nh ngha khc nhau v ro cn k thut thng mi: 1.1.1.1.1. Quan im ca WTO: Theo WTO th cc ro cn k thut thng mi bao gm cc quy nh k thut ( Technical regualations), cc tiu chun k thut (Technical Standards). Hip nh v ro cn k thut i vi thng mi (Agreement Technical Barriers to Trade) ca WTO a ra hai nh ngha phn bit r rng nh sau: Cc quy nh k thut ( Technical regualation) thng c ghi trong cc vn bn quy nh c tnh ca sn phm hoc cc qu trnh c lin quan n sn phm v phng php sn xut, trong bao gm cc iu khon mang tnh cht hnh chnh, m vic tun th theo l bt buc. Vn bn ny cng c th bao gm hoc gn lin vi thut ng, biu tng, cch thc bao gi, dn nhn hoc ghi nhn p dng cho mt sn phm, quy trnh hoc phng php sn xut nht nh, Cc tiu chun ( Standards) thng c quy nh trong cc vn bn do mt c quan cng nhn, ban hnh s dng rng ri v lu di, trong quy nh cc quy tc, hng dn hoc cc c tnh i vi sn phm hoc cc quy trnh sn xut

v phng php sn xut c lin quan. Trong vic tun th cc tiu chun ny l t nguyn. Vn bn tiu chun cng c th bao gm hoc gn lin vi thut ng, biu tng, cch thc bao gi, dn mc hoc ghi nhn p dng cho mt sn phm, quy trnh hoc phng php sn xut nht nh. 1.1.1.1.2. Quan im ca OECD: Nm 1997, T chc Hp tc v Pht trin kinh t OECD cng a ra nh ngha v ro cn k thut thng mi nh sau: Ro cn k thut l nhng quy nh mang tnh cht x hi. Trong , cc quy nh mang tnh cht x hi c hiu l cc quy nh do mt nh nc a ra nhm t c cc mc tiu v sc khe, an ton, cht lng v m bo mi trng; cn c vo ro cn k thut thng mi, ngi ta c th nhn thy cc mc tiu ny thng qua vic mt nc ngn cn hng ha khng m bo cht lng nhp khu vo nc mnh. 1.1.1.2. Quan im v ro cn k thut ti th trng EU: Trong tc phm Tng quan v cc ro cn k thut khi xut khu nng sn sang EU vo u thp k 90 ca th k XX, Thomas Robert v DeRemer nh ngha ro cn k thut trong thng mi l cc quy tc v tiu chun khc nhau trn bnh din quc t nhm chi phi doanh s v sn phm trn th trng mt quc gia vi mc tiu b ngoi l iu chnh s khng hiu qu ca th trng do nhng nguyn nhn bt ngun t cc nhn t nc ngoi lin quan n qu trnh sn xut, phn phi v tiu dng sn phm ny. 1.1.1.3. Quan im ca nhm nghin cu: Mc d c nhiu cch nh ngha khc nhau v ro cn k thut thng mi, song nhn chung c th hiu Hng ro k thut trong thng mi quc t l mt hnh thc bo h mu dch, qua vic nc nhp khu a ra cc yu cu ht sc kht khe: Tiu chun v quy cch, mu m, v cht lng, v v sinh, v an ton, v mc gy nhim mi trng, Nu hng nhp khu khng t c mt trong nhng tiu chun k trn th khng c nhp khu vo lnh th mt nc no .

Tuy nhin, vn c s nhm ln gia ro cn php l v ro cn k thut qua tm hiu, nhm ti xin a ra s phn bit nh sau lm r nhng c im c bn ca ro cn k thut: Bng 1.1. Phn bit ro cn php l v ro cn k thut Tiu Thc Hnh thc th hin i tng p dng Ro cn php l Cc quy nh hnh chnh nhp khu C ch tc ng Ro cn k thut Cc tiu chun k thut c hng sn xut trong

Ch p dng i vi hng C th c p dng cho nc v hng nhp khu. Tc ng trc tip, tc Tc ng ch yu v trung thi n lng hng nhp hn v di hn. khu.

Thi hn p dng

C thi hn nht nh.

C th v hn.

Ngun: TS. o Th Thu Giang, Cc bin php vt ro cn phi thu quan trong thng mi quc t nhm y mnh xut khu hng ha ca Vit Nam, trang 10. 1.1.2. Mc ch chung ca vic thit lp ro cn k thut ti th trng EU: 1.1.2.1. Bo h sn xut trong nc: Trong bi cnh hi nhp kinh t ngy cng su rng vi cc cam kt ct gim cc ro cn thu quan, vic s dng TBT c coi nh mt cng c bo h sn xut trong nc hin hu V pha cc quc gia pht trin, vi l trnh ct gim th quan phi hon thnh sm hn cc nc ang pht trin th vic s dng cc TBT bo v sn xut trong nc l mt bin php li th. Nh vo trnh KHCN pht trin cao, cc quc gia ny t ra cc tiu chun k thut kh cao m kh c nc ang pht trin no p ng c. Mc ca cc hng ro k thut n cng c chiu hng nng cao dn ln. t bit l i vi nng sn , bo h nn nng nghip vn chim t trng nh trong c cu kinh t trc hng lot cc sn phm gi r, a dng, phong ph t cc nc ang pht trin, cc nc cng nghip pht trin nh

10

M, EU, Nht, Canada, t ra nhiu hng ro k thut rt kht khe hn ch cc sn phm ny. V pha cc quc gia ang pht trin, hi nhp kinh t khu vc v quc t m ra nhiu c hi xut khu nhng ng thi cng to ra nhiu thch thc trn th trng ni a. Nu khng c s chun b tt th d b thua trn sn nh do vy cc quc gia ny cng ang y mnh s dng cc bin php k thut bo h cho nn sn xut trong nc. 1.1.2.2. Bo v ngi tiu dng: Vn an ton sc khe ngi, nht l i vi mt hng thc phm phi t ln hng u khi nhp khu mt loi hng ha no vo th trng ca mt quc gia. Nh c cc tiu chun k thut m cc quc gia c th kim sot c cht lng sn phm, mc cc yu t s dng, vn v sinh an ton thc phm chng hn nh tiu chun HACCP i vi hng thy sn, tiu chun kim dch ng thc vt SPS i vi cc sn phm a dng t sinh hc. Trc khi c nhp khu vo mt quc gia, cc sn phm s c kim tra nghim ngt, nu khng p ng c cc yu cu v an ton i vi ngi tiu dng th s b cm nhp khu. Ngoi ra cc sn phm cn phi c c cc giy chng nhn cht lng, an ton v sinh theo yu cu ca quc gia nhp khu. 1.1.2.3. Bo v mi trng: Cc hng ro k thut gp phn bo v mi trng thng qua mt s yu cu nht nh i vi sn phm, in hnh nh b tiu chun v mi trng ISO 140000. Nhiu nc chng hn nh EU, M quy nh sn phm g phi c chng nhn xut x khng phi l sn phm do cht ph rng tri php hay yu cu v nhn sinh thi cng l mt bin php hu hiu bo v mi trng, thng qua cc quy nh v qu trnh sau khi tiu dng sn phm. C th thy cc ro cn k thut gp phn tch cc vo vic bo v mi trng v ng thi nng cao thc ca cc nh sn xut cng nh ca ngi tiu dng i vi vic bo v mi trng. 1.1.2.4. Bo v ngi lao ng: Mt s ro cn k thut nh chng trnh WRAP hay ph bin hn l tiu chun SA 8000 v s dng lao ng, trong quy nh khng c s dng lao

11

ng tr em, lao ng cng bc, i x bt cng bng vi nhn vintrong qu trnh sn xut. Nu sn phm no vi phm SA 8000 th s khng c chp nhn mt s quc gia. iu ny khin cho nn lm dng lao ng tr em c gim bt, quyn li ca ngi lao ng c m bo, cc doanh nghip ch trng hn ti i sng ca cng nhn vin 1.1.2.5. m bo an ninh quc gia: Ch ngha khng b ang l vn nan gii ton cu, c bit l vi cc quc gia nh EU, M, cc hnh ng khng b ngy cng tinh vi di dng v kh sinh hc th vic y mnh p dng cc hng ro k thut m bo an ninh quc gia l iu ht sc cn thit. in hnh c th thy l o lut Sn sang i ph vi khng b sinh hc v an ninh y t cng ng nm 2002 ca M (o lut chng Khng b sinh hc). o lut ny a ra c iu lut v an ninh v an ton thc phm. o lut ny quy nh r cc yu cu v ng k c s sn xut thc phm, thit lp v duy tr vic lu tr thc phm, gi thng bo trc v cc chuyn hng nhp khu v x pht hnh chnh 1.1.3. Xu hng ro cn k thut trong nhng nm gn y: Vic ngi tiu dng ngy cng c nhiu cc yu cu v hng ha an ton v thn thin vi mi trng th hin vic ngy cng c nhiu cc TBT hn. bn cnh nhng ro cn k thut c t ra t trc, bt u ngy 1/1/2010, cc nh xut khu nng sn Vit Nam gp phi nhiu thch thc hn vi hng lot nhng quy nh mi m mt s o lut ti cc th trng XK chnh ca Vit Nam, trong c EU ban hnh nh: Nhng tiu chun REACH (quy nh sn xut khng s dng ha cht c hi ca EU), Hip nh FLEGT ca EU v thm quyn cp php sau khi kim tra tnh hp php ca l hng thng qua cc bng chng gc, chng ch cht lng GAP i vi mt hng rau qu ti Tuy nhin s pht trin v thay i no, nu theo di k, ta u thy nhng xu hng chung, theo , cc chuyn gia kinh t hin nay cho rng c 10 xu hng4 ro cn k thut nh sau: 01. M rng t lnh vc sn xut v thng mi n thng mi dch v v u t.
4

Ce.cn 05/01/2006

12

02. Xu hng chuyn i t cc bin php t nguyn sang nguyn tc bt buc. 03. M rng t cc sn phm c th n ton b qu trnh sn xut v hot ng. 04. Tng sc nh hng v hiu ng khuch tn. 05. Pht trin cng vi tin b khoa hc k thut v mc sng. 06. Kt hp ro cn k thut v vn bng sng ch. 07. Cc nc ang pht trin y mnh thc hin TBT. 08. Tng cng chp nhn cc tiu chun quc t. 09. Ro cn k thut v an ton tiu dng ngy cng kht khe. 10. Phi hp cc TBT, chng bn ph gi, bin php t v v thu quan. 1.2. Gii thiu v cc mt hng nng sn ch yu: Tm hiu v cc ro cn k thut i vi mt hng nng sn ti th trng EU mi ch l hot ng ph thuc (b ng) vo nhng qui nh v tiu chun k thut ca quc gia v khu vc nhp khu, cng nh yu cu ca ngi tiu dng. Bn cnh , ta cng cn ch ng tm hiu v nm r v nhng mt hng nm trong danh mc mt hng nng sn, bit nhng mt hng nng sn chu ro cn k thut ti th trng ny l g v c im xut khu ca chng ra sao, t , c th ra nhng chnh sch v gii php vt ro ph hp. 1.2.1. Khi nim: 1.2.1.1. Quan im ca WTO: Trong WTO, hng ha c chia lm hai (02) nhm chnh: nng sn v phi nng sn. Nng sn c xc nh trong Hip inh Nng nghip [ ph lc] l tt c cc sn phm lit k t Chng I n XXIV (tr c v sn phm c) v mt s sn phm thuc cc chng khc trong H thng thu m HS (H thng hi ha ha m s thu). Vi cch hiu ny, nng sn bao gm mt phm vi kh rng cc loi hng ha c ngun gc t hot ng nng nghip nh: Cc sn phm nng nghip c bn nh la go, la m, bt m, sa, ng vt sng, c ph, h tiu, ht iu, ch, rau qu ti;

13

Cc sn phm phi sinh nh bnh m, b, du n, tht,; Cc sn phm c ch bin t sn phm nng nghip nh bnh ko, sn phm t sa, xc xch, nc ngt, ru, bia, thuc l, bng x, da ng vt th Tt c cc sn phm cn li trong H thng thu m HS [ph lc] c xem l sn phm phi nng nghip (cn c gi l sn phm cng nghip). Trong thc tin thng mi th gii, nng sn thng c chia thnh 2 nhm, gm (i) nhm nng sn nhit i v (ii) nhm cn li. Cho n nay, cha c nh ngha thng nht th no l nng sn nhit i nhng nhng loi ung (nh ch, c ph, ca cao), bng v nhm c si khc (nh ay, lanh), nhng loi qu(nh chui, xoi, i, v mt s nng sn khc) c xp vo nhm nng sn nhit i. Trn thc t, nhm nng sn nhit i c sn xut ch yu bi cc nc ang pht trin. 1.2.1.2. Quan im EU: Tuy EU khng a ra mt nh ngha c th v nng sn nhng li a ra danh sch chi tit cc mt hng c coi l nng sn. Cc nhm nng sn ch yu theo quan im ca EU l: - ng vt sng - Tht v ph phm dng tht n c sau git m - Sn phm t sa - Cc sn phm c ngun gc ng vt - Cy sng v cc loi cy trng khc - Rau, r v c, thn c c th n c - Qu v qu hch c th n c - C ph, ch, ph gia v cc loi gia v - Ng cc - Cc sn phm xay xt - Ht v qu c du - Nha cnh kin , gm, nha cy, cc cht nha - Cc loi rau khc - M v du ng vt hoc thc vt

14

- Cc ch phm t tht ng v cc loi ko ng Cacao v cc ch phm t cacao Ch phm t ng cc, bt, tinh bt Cc ch phm t rau, hoa qu, qu hch v thc vt Cc ph gia c th n c hn tp ung, ru mnh v gim Phn cn li v phn b i t ngnh cng nghip thc phm Thuc l v cc sn phm tng t Cc sn phm khc khng cho trong cc chng t 1 n 24 trong Hip

nh Nng nghip ca WTO. Chi tit cc nhm hng c lit k trong ph lc 1. 1.2.1.3. Quan im ca Vit Nam: Theo s phn chia c tnh cht tng i ca Vit Nam, nng nghip thng c hiu theo ngha rng l bao gm nng nghip (trng trt, chn nui), thy sn, lm nghip v dim nghip. Cc ngnh cng nghip ch bin nng lm thy sn li c gp vo lnh vc cng nghip. Do nng sn theo quan im ca Vit Nam cn bao gm mt s sn phm khng l nng sn (xt theo quan im ca WTO) nh cc sn phm thuc lnh vc thy sn, lm nghip v dim nghip. 1.2.1.4. Quan im ca nhm ti: Do ang tp trung nghin cu vic vt ro cn k thut xut khu nng sn sang th trng EU, nn trong cc phn tip theo, nhm ti s dng thut ng mt hng nng sn theo quan im ca EU. 1.2.2. c im xut khu ca mt hng nng sn: Mt hng nng sn vi nhng c im ring ca mnh t giai on sn xut ti trong qu trnh xut khu gy khng t kh khn cho cc doanh nghip xut khu. Th nht, mt hng ny i hi din tch sn xut trn quy m rng ln, gn lin vi cc iu kin v a l ca ni sn xut v xut pht t nhng c im ring v iu kin t nhin v truyn thng sn xut ca t nc.

15

Th hai, mt hng nng sn c c tnh hu c, hm lng dinh dng cao, d b bin i phm cht theo thi gian, chu nh hng ca su b, dp nt hoc gim gi tr trong qu trnh vn chuyn. Chnh v vy, y l mt trong s nhng nhm hng kh bo qun. iu ny, cho thy mt thc t rng, y l mt hng khng th tch tr trong mt thi gian v cn phi c tiu th nhanh chng. Th ba, khi lng v thnh phn hng nng sn ph thuc vo ma v. Nng sn no cng c thi im cho phm cht ti u, nu chng c sn xut trong thi gian th nng sut, sn lng v phm cht t c l ti u. V vy, nhng nng sn tri ma v thng cho nng sut khng c nh mong i. Th t, nng nghip l ngnh sn xut chu nhiu tc ng ca yu t ngoi cnh kh kim sot nht. Cht lng v sn lng hng nng sn ph thuc cao vo iu kin t nhin (thi tit, su hi v dch bnh). Chnh nhng c im ny, khin vic tiu th mt hng nng sn cn phi din ra trong mt khong thi gian hn nh m bo cht lng nng sn, tha mn yu cu ca nc nhp khu. Tuy nhin, vic cc ro cn k thut t ra nghim ngt, cc khu kim dch, kim tra cht lng, tiu chun k thut kht khe ti th trng EU gy ra khng t kh khn cho qu trnh tiu th, hay xut khu vo th trng ny. Tm li, nm r c nhng quan im chnh v ro cn k thut trong thng mi quc t, c bit l ti Lin minh Chu u, v hiu r nhng mt hng nng sn chu nhng ro cn , ta bc u nm r nhng lun c cn thit cho vic phn tch chi tit ro cn k thut i vi mt hng nng sn ti th trng EU sau y. 2. Nhng ro cn k thut i vi mt hng nng sn ti th trng EU: Trong giai on hin nay, khi xu th t do ha thng mi ngy cng pht trin mnh m, EU l thnh vin ch cht ca WTO phi tun th cht ch cc qui nh ca t chc ny v vic gim bt cc ro cn thu quan. V vy, cc ro cn k thut tr thnh bin php hu hiu EU bo h nn nng nghip trong ni khi. Ly l do v an ton, sc khe, mi trg, cht lng v cc vn x hi, cc qui

16

nh v yu cu ca EU ngy cng nhiu v phc tp, c bit vi hng nng sn l i tng bo h cht ch ca EU. 2.1. Nhng ro cn k thut chung i vi mt hng nng sn ti th trng EU: Tt c cc nc thnh vin ca EU u p dng mt chnh sch thng mi chung vi cc nc ngoi khi. EU s dng mt lot cc bin php c tnh cht ro cn thng mi nhm hn ch sn phm nng nghip t ngoi khi nhp khu vo th trng EU, v nhng ro cn k thut ny c bn vn da trn Hip nh TBT ca WTO: i vi hng nng sn, khi nhp khu vo th trng EU phi p ng c h thng ro cn k thut c t ra ti th trng EU. Nhng ro cn k thut chnh l qui ch nhp khu chung v cc bin php bo v quyn li ngi tiu dng ca EU, qua tm hiu, nhm ti nhn thy cc ni dung TBT ch yu c c th ho 4 qui nh v tiu chun sau ca sn phm: - Tiu chun k thut, cht lng: h thng qun l ISO 9000 gn nh l yu cu bt buc i vi doanh nghip sn xut hng xut khu sang th trng EU. C th coi ISO 9000 nh mt ngn ng xc nh ch tn ca doanh nghip v khch hng, gia doanh nghip v doanh nghip, l s khng nh cam kt cung ng sn phm c cht lng tin cy cng nh phng tin thm nhp vo th trng EU m cc doanh nghip Vit Nam cn lu v tun th. Cc doanh nghip cng cn tm hiu v cc quy nh ca y ban EC s 1221/2008 ngy 05/12/2008, sa i Quy nh EC s 1580/2007 nhm thc hin cc Quy nh ca Hi ng EC s 2200/96, EC s 2201/96 v EC s 1182/2007 i vi rau qu, chng hn nh cc tiu chun v tip th; quy nh ny cp n kch c, nhn hiu ca sn phm. - Tiu chun v an ton v sinh dch t: EU i hi cc doanh nghip ch bin hng thc phm xut skhaaur sang EU phi tun th cc tiu chun v sinh cahwtj ch. c bit vic p dng h thng HACCP (Hazard Analysis Critical Point) trong cc x nghip ch bin hi sn l mt yu cu khng th thiu. Ngoi ra, y ban EC cn a ra Ch th ngy 23/02/1990 v cc vt liu v vt tip xc trc tip vi thc phm, cp nht n thi im hin ti. Quy nh ny ra mc

17

nhim ti a cho php ca cc thnh phn trong vt liu nha vo thc phm nhm bo v sc khe v an ton ca con ngi. - Quy nh k thut v nhn mc, ng gi v bao b: cc qui nh, tiu chun v nhn mc, bao b m EU yu cu cc nc xut khu cn phi t c, c th k n nh l Tiu chun th trng chung CAP cho mi loi sn phm ti (Cht lng Bao b Nhn mc). Nu xt 3 yu t , th nng sn ca cc quc gia nhp khu s c cp chng nhn CAP v c vo EU. Bn cnh , cc doanh nghip cng cn ch v Ch th ca Ngh vin Hi ng chu u s 94/62/EC ngy 20/12/1994 v ng gi v rc thi bao gi, qui nh cc quc gia thnh vin EU phi p dng vo vic hn ch s dng kim loi nng v m bo bao gi c nh du v nhn dng to thun li cho vic thu gom rc thi bao gi - Quy nh k thut v mi trng: Khi nhc n cc tiu chun, qui nh k thut v mi trng, cc doanh nghip cn ch n cc Ch th ca Hi ng Chu u ngy 21/12/1978: cm a ra th trng cng nh cm s dng cc sn phm nhm bo v cy trng c cha cc cht hot tnh theo danh mc sa i ti thi im ban hnh Ch th. Ch th ny nhm m bo cc sn phm bo v cy trng s dng ti EU ch cha cc cht hot tnh c php. Mc d ch p dng trc tip i vi cc nh sn xut v nhp khu cc sn phm bo v cy trng, Ch th ny vn tc ng gin tip ti cc nh xut khu thc phm v cc khch hng EU c kh nng s t ra yu cu cc cy trng v sn phm thc vt m h mua cung ng cho th trng EU phi c bo v bi nhng loi sn phm bo v cy trng c php s dng theo Ch th ny. Ngoi ra, cn c Ch th 98/8/EC ca Ngh vin v Hi ng Chu u ngy 16/02/1998 v vic a ra th trng cc sn phm tr sinh vt c hi, cng ra nhng gii hn s dng cc cht dit sinh vt c hi (cc cht dit sinh vt khng phi s dng cho nng nghip) lm sch cc thit b sn xut thc phm. c bit i vi nng sn xut khu sang th trng EU, cc doanh nghip cng cn tm hiu v Giy chng nhn ton cu v Thc hnh nng nghip tt GAP (hay EUREP GAP), bi gn y, vic cn c giy chng nhn ny cho cc sn phm nng nghip ang c p dng rng ri, v dn coi

18

nh mc nh phi c khi cc doanh nghip xut khu nng sn tip cn th trng EU. Hp 1.1: EUREPGAP l t chc t nhn, c lp c thnh lp t nm 1997 theo sng kin ca Nhm cng tc cc nh bn l chu u Euro-Retailer Produce Working Group (EUREP). Thnh vin ca EUREPGAP gm l cc nh sn xut v bn l nng sn. EUREPGAP ra cc tiu chun t nguyn, c th trng EU tha nhn c cp giy chng nhn ton cu v Thc hnh nng nghip tt (Good Agriculture Practice - GAP). GAP bao gm nhng nguyn tc c thit lp nhm m bo mt mi trng sn xut an ton, sch s, thc phm phi m bo khng cha cc tc nhn gy bnh nh cht c sinh hc (vi khun, nm, virus, k sinh trng) v ha cht (d lng thuc bo v thc vt, kim loi nng, hm lng nitrat), ng thi sn phm phi m bo an ton t ngoi ng n khi s dng. GAP khuyn khch pht trin mt nn nng nghip hu c hn l ho hc. Qui trnh kim tra sn phm tun theo h thng ro cn k thut trn l ht sc gt gao v i hi hng nhp khu phi p ng y cc yu cu. Cc doanh nghip Vit Nam cn i mt vi cc ro cn lin quan n ton b qu trnh sn xut ch yu l cc tiu chun v mi trng v trch nhim x hi. Cc ro cn ny xut pht ch yu t vic cc cng ty a quc gia t hng sn xut ti cc nc ang pht trin tn dng gi lao ng thp, lut php cha cht ch. Tuy nhin, ti cc nc nhp khu,c bit ti th trng EU chnh quyn v ngi tiu dng i hi cc sn phm phi c lm ra trong mt mi trng trong sch, m bo cc tiu chun v v sinh, an ton lao ng v khng c bc lt v.v. Chnh v vy, cc cng ty a quc gia/ cc nh nhp khu thng a ra nhng B qui tc ng x (Code of Conduct, COC) v yu cu cc nh cung cp ca mnh ti cc nc ang pht trin phi tun th. Nh vy, cc ro cn k thut thuc loi ny c Chnh Ph cc nc nhp khu mt cch gin tip thng qua cc cng ty a quc gia p t ln cc doanh nghip sn xut hng xut khu ti cc nc ng pht trin. Mu cht ca vn l s chnh lch trong trnh pht trin kinh t x hi gia cc nc nhp khu (cc nc pht trin) v cc nc xut khu

19

(cc nc ang pht trin) khin cho cc tiu chun ny thc s tr thnh bc tng kh vt qua i vi hng ha xut khu ca cc nc ang pht trin nh Vit Nam. Mc d bn thn cc tiu chun ny mang ngha tch cc v tin b x hi v bo v mi trng, chng l qu cao i vi cc nc ang pht trin, ging nh bt mt ngi va m dy chyaj vit d tng cng sc khe. Ni dung ca cc b qui tc ng x ny thng khc nhau ty theo lnh vc, qui m, hot ng ca tng cng ty, nhng chng u da trn cc cng c ca T Chc Lao ng quc t (ILO) v quan h lao ng, an ton v sinh lao ng (ATVSL), lao ng cng bc, lao ng tr em, thi gian lm vic, tr lng C 03 loi COC khc nhau: Loi COC th nht l do cc cng ty a quc gia (bn mua) a ra cho cc nh cung cp (bn bn) ca mnh. Bn mua s c ngi trc tip gim st v yu cu bn bn thc hin. Bn mua s chu chi ph gim st, nh gi cn bn bn chu chi ph trin khai thc hin. y l trng hp tha thun t nguyn gia nhng ngi mua hng v ngi bn hng v khng cn phi c chng ch. Hin nay, y l hnh thc ph bi nht m cc doanh nghip a quc gia thc hin i vi cc doanh nghip Vit Nam. Loi COC th hai l loi c cp chng ch khi p dng, nh SA8000, WRAP. Cc doanh nghip sn xut hng xut khu phi lm vic vi cc cng ty t vn c cp chng ch. Cc doanh nghip phi chu hon ton chi ph cho vic trin khai thc hin v cos chng ch. Hin nay, mc d c nhn thc y , nhng phn ln cc doanh nghip Vit Nam cng khng nng lc c c chng ch SA 8000. Loi COC th ba bao gm Sng kin v o c trong Kinh doanh (ETI), cc cng c ca ILO, b qui tc Global Compact ca Lin Hp Quc Cc b qui tc ny cha c ph bin nhiu cho cc doanh nghip Vit Nam. Bn cnh trch nhim x hi, cng v cc l do phn tch nh trn, cc nh nhp khu a ra cc tiu chun xanh, sch i vi sn phm t khu nguyn liu n thnh phm. Tiu chun thng mi xanh (Green Trade Barrer) tr thnh ro cn thng mi xanh. Mt s ngnh xut khu ch lc ca Vit

20

Nam trong c nng sn ang phi i mt ngy cng nhiu hn vi nhng ro cn k thut ny. 2.2. Nhng ro cn k thut ring ca mt s quc gia trong Lin minh chu u i vi mt hng nng sn: Sau khi hng nng sn Vit Nam vt qua c cc ro cn k thut v tip cn th trng ln EU, hng ha s c php lu thng trong 27 nc thnh vin ca Lin minh Chu u. Tuy nhin, mi quc gia li c mt s lut nh ring nh mt bin dng ca ro cn k thut gy khng t kh khn trong qu trnh vn chuyn tiu th hng nng sn Vit Nam trc khi nhp khu vo th trng quc gia . C th k n cc B tiu chun ring v cht lng sn phm ca mi quc gia nh NEN H Lan, DIN c, BSI ca Anh Quc hay AFNOR ca Php. Mc d y ban Chu u c giao quyn iu phi, m phn v t chc thc hin cc chnh sch thng mi, gia cc quc gia thnh vin EU vn c s khc bit v tiu chun, kim tra v th tc cp giy chng nhn i vi mt s sn phm. Nhng khc bit ny ng vai tr nh nhng ro cn i vi vic vn chuyn t do cc sn phm ny trong EU v gy nn chm tr ko di trong vic bn hng, do yu cu kim tra v chng nhn sn phm theo cc i hi khc nhau v sc khe v an ton ca cc quc gia thnh vin. 3. Tc ng ca ro cn k thut ca th trng EU i vi vic xut Mt s nguyn tc tc ng c bn ca h thng ro cn k thut: khu nng sn ca cc nc ang pht trin vo th trng ny: 3.1. Trong qu trnh nghin cu v tc ng ca cc ro cn k thut, cc nghin cu trc ch ra tnh hai mt ca cc loi ro cn k thut. Mt mt, cc tiu chun k thut ny s cho php t ti mt s thng nht v tiu chun trong mng li sn xut sn phm, m bo cht lng v uy tn i vi ngi tiu dng, nhm tn dng li th quy m. Mt khc, tiu chun k thut cn c cho l mt phng php nhm tn dng s tin b trong sn xut cc nc pht trin vi cc nc ang pht trin hn ch cc mt hng nhp khu t cc nc ang pht

21

trin v bo h mt hng nc ni ti to ra s phn bit i x vi hng ha nhp khu, thu hp tiu dng v lm mo m thng mi quc t. Qua tm hiu thc trng nhp khu hng nng sn ca EU t cc nc ang pht trin, c th thy, mc d l khu vc nhp khu nng sn ln nht th gii v cng l khu vc nhp khu ln nht t cc nc ang pht trin, chnh sch bo h nng nghip ca EU vn tc ng rt ln ti hot ng nhp khu nng sn, c bit t cc nc ang pht trin vo khu vc ny. y, nhm ti xin xem xt nh hng ca chnh sch ny ti mt s nhn t chnh trn th trng nng sn: Do c ch tc ng ca ro cn k thut ti hot ng xut khu ca cc quc gia ang pht trin l rt phc tp nn cc nh phn tch ch tp trung vo tc ng ca chng ti chi ph, gi c v khi lng. Theo nghin cu ca GS.TS o Th Thu Giang, khi qut ha m hnh l thuyt cho vic xc nh tc ng ca TBT ti hot ng xut khu thnh tc ng ca NTB, trong gii hn ti, nhm nghin cu gi thuyt nhn nhn m hnh ny di tc ng ca TBT. Trong , m hnh s xem xt tc ng ca cc TBT ti 03 yu t c bn: chi ph sn xut ca cc doanh nghip xut khu, mc gi bn ti th trng nhp khu v kim ngch nhp khu 3.2. Tc ng ti gi hng nng sn nhp khu vo th trng EU: Chnh sch NN chung ca Lin minh cu tc ng rt ln ti gi hng nng sn nhp khu vo th trng ny. Cc i hi cao ca th trng EU v cc tiu chun v qui nh k thut gp phn lm tng gi nng sn xut khu sang th trng ny ca cc nc ang pht trin. L do chnh v cc nc ang pht trin phi chi tr kh nhiu cho cc chi ph ca vic kim dch cng nh trang thit b my mc cng ngh p ng cc i hi ca EU, nhng khon chi ny c phn chia vo gi thnh xut khu khin gi tng ln trong khi cng cc mt hng ny xut khu sang cc th trng d tnh hn th khng pht sinh nhng khon chi ny. C th, nm 2009, Lut Ha cht Reach c hiu lc, vic s dng bt k ha cht no u phi ng k v nghin cu tc ng ca ha cht. V vy khi doanh nghip Vit Nam s dng bt k mt ha cht no cho sn phm ca mnh th u phi mua ha cht c ngun gc v

22

phi nghin cu tc ng nn chi ph gia tng k. Vi cc nc pht trin chi ph ny khng pht sinh do u t sn nhng cng ngh ph hp. Gi tr trng ni a cao khng khuyn khch c ngi tiu dng tiu th sn phm nn cng khng lm tng khi lng nhp khu ca cc quc gia ang pht trin. y l nhng kh khn ln vi cc nc ang pht trin kh c th khc phc ngay trong ngn hn. 3.3. Tc ng ti nhm hng nng sn nhp khu vo th trng EU: V cc hng nng sn thit yu gm ng cc, tht cc loi, sa v cc sn phm t sa v ng th c th thy y l cc mt hng m EU khng nhng c kh nng t sn xut m cn sn xut vi cht lng v sn lng cao. Chnh v th hng ro k thut i vi nhng mt hng ny l rt kht khe, cht ch khin cho sn phm cng loi ca cc nc ang pht trin trong c Vit Nam rt kh c th cnh tranh vi sn phm ni khi iu ny ng ngha vi c hi t chn vo th trng EU ca nhng mt hng ny l rt nh. Do iu kin kh hu, EU khng c sn phm nhit i nhng nhu cu ca EU v nhng sn phm ny ngy mt tng. Hng nng nghip ni chung, c bit l nng sn nhit i khi thm nhp vo th trng EU phi tun th hng lot cc tiu chun cng nh cc quy nh v v sinh an ton thc phm, nhn mc, bao b cng nh cc quy nh v bo v mi trng v cc vn x hi. Bi th, hng nng sn nhit i ca cc nc ang pht trin ni chung v ca Vit Nam ni ring vo EU kh khn hn cc mt hng cng loi ca cc nc pht trin. Do cc nc pht trin c thu nhp bnh qun cao nn dn n s i hi cao ca ngi tiu dung v cht lng v an ton ca sn phm, cc nc ny s d dng hn trong vic p ng cc quy nh ca EU. Trong khi , cc nc ang pht trin cha thch ng c ngay vi cc i hi ny v yu cu trong nc cn mc thp. 3.4. EU: Chnh sch bo h nng nghip ca EU nh hng rt ln n c cu mt hng nhp khu t cc nc ang pht trin vo th trng ny. EU khuyn khch nhp khu cc mt hng th v khng khuyn khch cc mt hng qua ch bin. Tc ng ti c cu mt hng nng sn nhp khu vo th trng

23

Tm li, hot ng xut khu nng sn ca cc nc ang pht trin sang th trng EU chu nh hng rt ln ca chnh sch bo h nng nghip ca Lin mnh. Mc d nhng rng buc ca Hip nh nng nghip trong vng m phn Uruguay buc EU phi c nhng bin php gim dn cc ro cn thng mi trong lnh vc ny nhng kh khn vi cc nc ang pht trin vn cn l rt ln. iu ny i hi cc nc phi c nhng gii php nhm tip cn c hiu qu hn th trng kh tnh ny. 4. Kinh nghim i ph hng ro k thut ti EU i vi mt hng nng sn ca mt s nc. Theo nhng l lun trn v nhng ro cn k thut t ra cho mt hng nng sn xut khu vo th trng EU, EU l mt th trng cao cp v kh tnh, d ro cn thu quan v cc bin php h tr ang gim dn do sc p t nhiu quc gia, nhng nhng ro cn k thut th ngy cng nhiu v kht khe hn. Tuy nhin, EU vn l mt th trng ht sc hp dn cho hng nng sn ca cc nc ang pht trin. Chnh v vy, cc nc ny s dng cc bin php vt ro cn cho mt hng nng sn ca h v a mt hng tip cn c hiu qu vo th trng EU, ph hp vi hon cnh quc gia ni chung v c im hng nng sn ca h ni ring. D vy, do hng nng sn cc nc ang pht trin khi thm nhp vo th trng EU u gp phi s bo h cht ch cho sn phm ni khi cng nh h thng ro cn thng mi, do vn tn ti nhng hng i chung cho vic tip cn th trng nng sn EU i vi cc nc ang pht trin. Chnh v vy, nhm ti mun nghin cu nhng kinh nghim ca cc quc gia v kt hp vi thc t xut khu nng sn ca Vit Nam c th mt nh hng pht trin ph hp vi hon cnh quc gia ni chung v c im hng nng sn Vit Nam ni ring l mc tiu nhm ti hi vng t c. Do tnh cht hn ch ca ti, nhm nghin cu ch i su nghin cu nhng gii php v kinh nghim s dng xut khu hiu qu mt hng nng sn vo th trng EU ca hai quc gia c nhiu c im tng ng vi Vit Nam l Thi Lan v Trung Quc. 4.1. Trung Quc:

24

Trung Quc l t nc c t t nhin rng, ngi ng, nhng t trng t canh tc trong tng s din tch t nhin nh (chim 10,8%), t canh tc bnh qun u ngi rt thp (0,11ha/ngi). Tuy vy, nng nghip ca Trung Quc trong thi gian di lin tip c ma v t c nhng thnh tu rt quan trng. Hin ti, Trung QUc l nc c sn lng nng sn ln so vi chu v th gii. C th, l nc ng th 2 th gii v din tch trng ht cc, v din tch trng la nc (nm 2006). Nm 2008, Trung Quc xut khu c 5,25 triu tn go. Cc loi cy trng nh u , rau qu, ma, bng v cc cy khc ca Trung Quc cng chim t trng ln v din tch gieo trng v sn lng. S d Trung Quc t c nhng thnh tu quan trng trong sn xut v xut khu nng sn v tp trung u t c hiu qu v p dng mt s chnh sch ph hp cho lnh vc ny. C th: Trung Quc gii quyt tt vn rung t, mt vn ht sc nhy cm i vi nng dn v nng thn. T vic tin hnh ci cch rung t n xy dng cc m hnh phong ph da trn quyn t ch sn xut ca nng dn, to bc pht trin mi trong nng nghip. c s iu chnh v hnh thc t chc sn xut: Sau khi h nng dn tr thnh cc ch th mi ca sn xut nng nghip, Trung Quc hnh thnh cc t chc dch v phc v nng nghip (cc hp tc x tn dng, mua bn, cng ty c phn lm dch v cung ng vt t k thut cho nng dn) Trung Quc l nc i sau trong vic hin i ha nng nghip so vi cc nc khu vc Bc , nhng t c nhiu thnh tu quan trng. Bi v, Trung Quc nhn thc c tm quan trng ca hin i ha nng nghip v c s u t thch ng cho qu trnh . Trung Quc u t cho nghin cu v ng dng rng ri cc ging lai, gp phn a sn lng c gii ha nng nghip, v Trung Quc la chn chin lc pht trin nng thn theo hng cng nghip ha vi khu hiu ly nng bt ly hng, hnh thnh trn cc vng cng nghip mi cc vng nng thn, pht trin tiu th cng nghip v dch v thu ht lao ng nng nghip.

25

Trung Quc dng sc mnh tng hp pht trin c s h tng cho nng nghip nng thn, trong va pht huy ngun vn ngn sch Nh nc, va pht huy ngun nhn lc nng thn bng cc chin dch xy dng thy li, giao thng. Trung Quc c nhng chnh sch khuyn khch sn xut nng nghip theo hng xut khu, nh: Tp trung sn xut cc sn phm c u th nh ng cc, cy cng nghip (ch), chn nui i gia sc v chn nui ln, tp trung nng cao cht lng sn phm, h thp gi thnh sn phm, c bit c nhng u tin cho nhng sn phm c hm lng cht sxams cao nh cc loi ging lai (la lai, ng lai) Chnh Ph Trung Quc cng c nhng chnh sch u tin cho xut khu nng sn nh: chnh sch h thp thu xut khu, a dng ha cc hnh thc xut khu, k c hnh thc xut khu phi mu dch, chnh sch h gi ng nhn dn t v thng nht mt mc t gi th ni da theo th trng c qun l, ng thi xa b nhng kim sot mang tnh k hoch trong s dng ngoi hi Ngoi ra, trc v sau khi gia nhp WTO, Trung Quc thnh lp kh nhiu trung tm t vn WTO. Cc trung tm t vn WTO ca Trung Quc gip cc donh nghip a phng huy ng cc ngun lc a phng nhm h tr cho Chnh ph trong vic tham gia cc hot ng WTO mt cch hiu qu, bao gm c nhng hot ng lin quan n Vng m phn ha cng nh h tr doanh nghip trong vic vt qua cc thch thc v khai thc li ch thnh vin WTO. y l mt m hnh rt ng hc tp, n khng ch h tr Chnh ph m cn cung cp nhng thng tin v c hi cng nh thch thc trong hot ng thng mi quc t cho cc doanh nghip Trung Quc.5 4.2. Thi Lan: Thi Lan vn l mt nc nng nghip truyn thng. Bt u t nm 1960, Thi Lan thc hin k hoch pht trin kinh t - x hi ln th nht v n nay l th 9. Trong thp nin 1970, Thi Lan thc hin chnh sch hng xut khu,

Gii thiu v Trung tm t vn WTO Thng Hi, Trung Quc Bn tin MUTRAP, Qu II, 2009

26

ASEAN, M, Nht Bn, c bit l Chu u tr thnh th trng xut khu chnh ca Thi Lan Thi Lan xut khu nhiu hn 105 t la hng nm. Cc sn phm xut khu chnh bao gm go, hng dt may, giy dp, hi sn, cao su, n trang, oto, my tnh v thit b in. Thi Lan ng du th gii v xut khu go, mi nm xut khu 6,5 triu tn go tinh ch. La l loi cy lng thc chnh c trng ti Thi Lan, vi 55% t ai trng trt c s dng trng la. t c th canh tc c ca Thi Lan cng chim t l ln, 27,25% ca ton b khu vc sng Mekong.6 Trn th trng nng sn quc t, Thi Lan gt hi c nhiu thnh cng v mt phn rt quan trng l do cc mt hng ca Thi Lan c cht lng cao, dnh c lng tin ca NTD. in hnh nht l sn phm go. Cht lng go ca Thi Lan cao hn hn cht lng go ca cc i th cnh tranh. Kinh nghim ci tin v qun l cht lng Nhng thnh tu trong hot ng xut khu nng sn ca Thi Lan mt phn l do chnh ph rt tch cc trong vic khuyn khch o dng cc bin php k thut tin tin v qun l cht lng, hin i tng nng sut v cht lng nng sn. Mt s kin tiu biu cho s n lc ca Chnh ph Thi Lan phi k n l vo nm 1964, ngi nng dn Thi Lan hu ht cc vng khng tip cn c vi vic ci thin ging cy trng, kh nng ti chnh cng khng cho php h mua cc loi phn bn thuc tr su, dn n tnh trng nng sut thp, hiu qu sn xut khng cao. Tuy nhin, ngnh nng nghip Thi Lan chng kin mt bc tin b ng k trong sut nhng thp k qua. l bi hai nguyn nhn chnh: s gii thiu cc ging cy trng c to ring, ph hp vi iu kin ca Thi Lan v vic s dng hiu qu cc loi thuc tr su v phn bn ha hc. Tuy vy, do vn an ton thc phm m Thi Lan cng ang c gng gim s ph thuc vo phn bn v ha cht, thay vo , Chnh ph Thi Lan khuyn khch ngi nng dn s dng phng php nng cp, ci to li t, kim sot cht lng cng nh kim sot cc con vt ph hoi ma mng bng cc yu t c tm
6

Thi Lan - http://vi.wikipedia.org/wiki/Th%C3%A1i_Lan#cite_note-10

27

thy trong t nhin; cung cp thng tin v hng dn ngi dn s dng cc loi phn bn v c ci thin tnh trng t v to ra cc sn phm sch v nhu cu v mt hng nng sn ch bin sch ang ngy cng tng cao trn th trng th gii. Bn cnh , Thi Lan cng tp trung u t nhiu cng ngh k thut cho cc khu nh hng trc tip ti cht lng hng nng sn nh phi, sy, bo qun v ch bin v cho kim tra cht lng v th nghim k cng mi khu, mi giai on, t giai on trc khi trng trt ti giai on sau thu hoch. ng thi, chnh ph Thi Lan cng rt ch trng ti khu nghin cu v pht trin (R&D), mt khu nn tng v quan trng trong vic to ra sn phm nhng sn phm c cht lng cao, p ng c nhng nhu cu ngy mt kht khe ca th trng. Nh vy, bng vic ch ng nng cao v s dng cc bin php khoa hc k thut tin b, Thi Lan nhanh chng vn ln v tr thnh mt trong nhng quc gia ng u v vic sn xut cc mt hng nng sn trn th gii. Kinh nghim nh gi v kim sot gi: c th c c kim ngch xut khu cao nh vy trong thi gian qua, TL lun phi tm cch gim chi ph sn xut c c mt mc gi cnh tranh so vi cc i th cnh tranh khc trn th trng. Chnh ph Thi Lan gim thu nhp khu cc sn phm l u vo cho qu trnh sn xut nng nghip nh ging, phn bn, nng dng c V th, hng nng sn Thi Lan c li th cnh tranh hn trn th trng th gii. Hn na, cc ging mi cng c a vo th nghim c th tng nng sut, gim chi ph. ng thi Thi Lan cng xc nh c mt chin lc gi kh ng n. Vi nhng th trng cao cp, ngi tiu dng quan tm nht ti cht lng, sn phm ph hp cho th trng ny l nhng sn phm ngon, an ton m khng quan tm qu ti gi c.V vy, vic tng thm gi tr gia tng cho sn phm v hot ng theo mt phong cch sn xut mi l ch trng vo cht lng thay cho s lng c khuyn khch thc hin. Nu h thng chng nhn cht lng hng nng sn c ci thin ln mc tiu chun quc t th vic xut khu hng nng sn vi gi cao sang cc th trng l mt phng n kh thi.

28

Bn cnh , kim sot v n nh gi c, chnh ph Thi Lan mi cc nc nh n , Pa-kix-tan v Vit Nam cng lp ra y ban v hp tc trong thng mi go (CRTC), hay cn gi l Ging La. N hot ng vi mc ch bnh n gi go trn th trng quc t v thc y gi bng vic hn ch nh lng cung nh nhm OPEC lm vi du la. S hp tc nh vy khng nhng gip cc nc ny loi tr chin lc gim gi gia cc i th cnh tranh vi nhau m cn nng cao c nng lc cnh tranh ca tng nc trn cc th trng nhp khu. Thi Lan p dng hnh thc ny khng ch vi mt hng go m cn vi mt hng cao su. Thi Lan k hip nh ba bn vi Malaysia. S hp tc gia cc nc ny nhm kim sot thng mi cng nh cng nhau ci tin k thut sn xut. Kinh nghim theo ui v k kt cc hip c thng mi song phng a dng ha th trng, thc y hot ng xut khu nng sn: Trong nhng nm qua, Thi Lan lun y mnh vic k kt cc hip nh thng mi t do song phng. y l mt bit php nhm thc y hot ng xut khu ni chung v xut khu nng sn ni ring, n cng l mt trong nhng l do dn ti s thnh cng ca Thi Lan trn th trng nng sn th gii. V l thuyt th nhng hip c t do thng mi song phng l i ngc li vi tinh thn ca WTO khi mong mun to ra mt mi trng bnh ng, thun li cho tt c cc nc thnh vin v cc hip nh t do thng mi song phng to iu kin thun li cho cc bn tham gia nhiu hn cc nc khc. Nhng vi tnh hnh hin nay, khi cc hip nh a phng cn nhiu bt cp th cc hip nh thng mi song phng li l gii php ti u. T nm 2001, Thi Lan t c nhng bc tin quan trng trong vic k kt cc hip nh thng mi t do song phng vi cc th trng chnh cng nh nhiu th trng mi khc nhm gn cht hn na quan h u t v thng mi ca Thi Lan v th trng quc t. K t nm 2001, Thi Lan tham gia vo cc cuc m phn hip nh thng mi t do song phng vi 8 nc (Nht Bn, M, P-ru, Niu-di-ln, n , Trung Quc, c, Ba T) trong s ny, nhiu nc l

29

bn hng thng mi ch yu, chim ti hn 50% tng kim ngch thng mi th gii. y l mt s m rng v thm nhp ca hng nng sn nh go, sn, cao su, vo cc th trng truyn thng cng nh thm nhp vo cc th trng mi. C th ni, mi quan h vi M cng gp phn lm nn thnh cng ngy nay. Thi Lan v M k kt nhiu hip nh trong c hip nh v thng mi hng nng sn. Trong nm 2004, M v Thi Lan m phn v hip nh t do thng mi, theo gim v loi b nhng ro cn thng mi v u t gia hai nc. y chnh l c hi cho hng nng sn Thi Lan thm nhoj su v d dang fhown vo th trng M. S h tr v kinh t m rng nhiu lnh vc, trong bao gm pht trin nng nghip nng thn, y t, k hoch ha gia nh v khoa hc k thut. Cng vi s hp tc vi M, Thi Lan tj c nhng thnh tch ng khch l trong vic kim sot cy trng, thc thi php lut v gim nhu cu. Kinh nghim phn phi hng nng sn: Hin nay, trn cc th trng nng sn th gii, hng nng sn ca Thi Lan c a chung v ni ting, mt phn l do Thi Lan c mt h thng phn phi, hp l v c u t. Th nht, h thng giao thng vn ti rt c ch trng Thi Lan Th hai, cc mt hng nng sn ca Thi Lan gi c thng hiu ca mnh v vic xut khu c thc hin qua cc trung gian Thi Lan, khng thng qua cc nc trung gian ti ch. Ngoi ra, cc Doanh nghip Thi Lan cng y mnh vic bn hng qua mng, bn bun v xy dng h thng bn l ca Thi lan ngay ti nc s ti trong EU, iu ny nh vo tm l a thch mua l ca ngi tiu dng chu u. ng thi, vi s pht trin ca Internet v s m rng h thng mng h tr a thng tin ca cc cng ty xut khu go Thi Lan n gn hn vi nhiu ngi tiu dng. V hot ng xc tin thng mi hng nng sn, Thi Lan tng c nhng bc thng trm trong hot ng xut khu nng sn ca mnh Trong nm 2006, Thi Lan tuyn b l nm an ton thc phm ca Thi Lan nhm mc ch bin Thi Lan tr thnh mt gian bp ca th gii v l

30

mt trung tm sn xut cac sn phm nng nghip sch. Vic ny nh trng tm l ngi tiu dng. V vic cung cp thng tin cho ngi nng dn v nh xut khu nng sn. Mt sng kin ng k cu Thi Lan l vic lp ra Th trng tng lai ni cung cp thng tin v tnh hnh th trng, gi c, nhu cu trong thi gian ti ngi nng dn bit c hng sn xut v trng trt, cng nh nh xut khu nm c hng k kt hp ng. Kinh nghim v chnh sch h tr vn ca chnh ph. Thi Lan khng tuyn b bt c s tr cp no trong xut khu nng sn trong lch trnh ca WTO v v vy khng th tr cp c cho hng nng sn. Sc cnh tranh ca hng nng sn Thi lan cao. V th, ngnh nng nghip ca Thi Lan gn nh khng chu nh hng ca s gia tng hng nhp khu m vn duy tr mc cao v kh nng cnh tranh v hng nhp khu cng c li cho nhiu nangh cng nng nghip m s dng nhng sn phm ny l sn phm th iu ny m bo t nc vn t c li t s t do ha Ngn hng Nng nghip v Hp tc nng nghip cng c chng trnh cp tn dng cho ngi kinh doanh xut khu cc mt hng nng sn nhng khon vay ngn hn, di hn v trung hn c th to mi iu kin thun li hn cho cc doanh nghip ny. Ngn hng nng nghip v hp tc Nng nghip c mt chnh sch h tr cho ngi nng dn rt ng chng ta hc tp. l vic ngn hng nhn th chp nng sn cho ngi nng dn vay vn vi li sut thp, ng thi thu mua v nhn k gi mt s loi nng sn nh thc, la theo yu cu. quan: rt ngn thi gian thng quan cho nhng mt hng nng sn xut khu, Thi Lan s dng h thng EDI (h thng trao i d liu in t). n nay, 85% cc mu khai bo c thc hin trn h thng EDI. Thi gian trung bnh cn thit cho vic thu ph v thu cng nh kim ha gim xung cn t hn mt ting, nhanh hn nhiu so vi trc y khi cha p dng h thng EDI (mt khong 3-4 Kinh nghim trong vic n gin ha v hi ha ha th tc hi

31

ting) Ngoi ra, vo thng 11/2002, v Hi quan gii thiu mt h thng khai bo trn nn Internet, ch yu s dng cho cc doanh nghip va v nh. Thi Lan thc hin vic n gin ha v gim thiu n mc ti a cc th tc v gii php ng k sn xut kinh doanh, xut khu ca cc doanh nghip. Cc nh xut khu Thi Lan gi y c th nhn giy chng nhn xut khu t mt c quan c nht thay v nhiu c quan nh trc y. C quan Dc Thc phm Thi Lan cng c th chng nhn rng nng sn xut khu p ng c cc tiu chun ISO 1400. Nhng ci cch trong vic n gin ha v hin i ha cc th tc hi quan hp dn cc nh u t vo th trng trong nc, Thi Lan c nhiu la chn hn cho cc sn phm cn nhp khu sn xut nng sn, to li th cho hng nng sn ca Thi Lan t qu trnh sn xut n qu trnh cnh tranh gi c ti th trng EU. Hn th na, cng gip y nhanh hot ng hi quan trc khi xut khu nng sn, gp phn m bo thi gian bo qun cht lng nng sn. 4.3. Bi hc kinh nghim rt ra cho Vit Nam. Sau qu trnh nghin cu kinh nghim ca Trung Quc v Thi Lan, bi hc rt ra cho Vit Nam l phi hp ng b cc h thng chnh sch sau: - M rng, tng cng m phn song phng, a phng y mnh xut khu hng nng sn. - Nng cao nhn thc cho cc nh sn xut v kinh doanh hng nng sn xut khu v cht lng sn phm v h thng tiu chun - Lp k hoch tip th cho hng nng sn xut khu mt cch c h thng. - Gn kt cng ngh ngun vi xut khu nng sn. - La chn phng thc thch hp ch ng a hng nng sn thm nhp th trng EU. - ng k v c gng xy dng thng hiu cho hng nng sn trn th trng EU. Ngoi ra, vic vt ro cc ro cn k thut l mt cuc chin lu di i hi cc doanh nghip Vit nam cn phi c mt chin lc pht trin di hn v tng i ton din. Khng th gii quyt mi vn nu ch b hp trong phm vi ca

32

doanh nghip. Cc ro cn k thut ny cn lin quan n ngun cng cp nguyn liu (nh chnh sch ca Thi Lan h tr doanh nghip xut khu nng sn bng vic h thu i vi cc nguyn liu u vo) cng nh s ng h ca Chnh ph khi to mi trng kinh t x hi thun li cho doanh nghip. Phn tip theo ca ti, nhm nghin cu s ch ra thc trng v s nh hng ca ro cn k thut ti th trng EU ti vic xut khu nng sn Vit Nam trong c cp n thc trng kh nng vt ro xut khu nng sn ca cc doanh nghip Vit Nam.

33

CHNG 2: THC TRNG V S NH HNG CA RO CN K THUT TI TH TRNG EU TI VIC XUT KHU NNG SN CA VIT NAM

1. Tnh hnh xut khu mt hng nng sn sang th trng EU ca cc doanh nghip Vit Nam: Nh phn tch chng 1, k t nm 2005, khi Vit Nam bt u t vn gia nhp WTO, v k t 11/1/2007, Vit Nam chnh thc tr thnh thnh vin th 150 ca T chc ln nht th gii v thng mi ny, Vit Nam c c s tng trng mnh m trong xut khu vi vic m rng th trng ra ton cu. Trong , mt bn hng quan trng ca Vit Nam l Th trng EU. Kim ngch xut khu ca Vit Nam vo EU trong nhiu nm lin ng th 5 trong khi ASEAN. Tnh 11 thng u nm 2008, xut khu nng sn ca Vit Nam sang EU ng sau Malaysia (16,195 t Euro), Thi Lan (15,824 t Euro), Singapore (15,060 t Euro), Indonesia (12,353 t Euro). Xt v nng sn, t trng ca cc mt hng ny trong tng kim ngch xut khu ca Vit Nam sang EU khng ngng tng, c bit l trong nhng nm gn y. Tuy nhin, cng vi s gia tng xut khu, mt hng nng sn Vit Nam cng phi i mt vi cc ro cn phi thu quan, c bit l cc ro cn k thut ang ngy mt nhiu v phc tp. Di y l nhng thng tin c th v tnh hnh xut khu cc mt hng nng sn xut khu chnh ca Vit Nam sang th trng EU trc vic cc ro cn k thut ang c p dng ngy mt nghim ngt ti th trng ny. 1.1. Cc sn phm nng nghip c bn: Cc sn phm nng nghip c bn ca Vit Nam xut sang th trng EU phi k n la go, c ph, cao su, ht iu, ch, rau qu ti.. Vi khi lng xut khu v kim ngch xut khu ngy cng tng, cc mt hng nng sn ch lc ny gp phn to nn s tng trng xut khu cho nng sn Vit Nam sang EU. Bng di y s cho thy tnh hinh xut khu ca cc mt hng trong nhng nm gn y:

34

Bng 2.1: Kim ngch XK mt s mt hng nng sn ca Vit Nam sang th trng EU giai on 2005-2008 n v: USD Nm Rau qu Lc nhn Ht iu C Ph Tht ng Cc nng sn khc Tng kim ngch xut khu Ngun: S liu hi quan Trong cc mt hng nng sn xut khu sang EU th c ph chim t trng ln nht, trn 50% trong nhiu nm qua. Mc d t trng khng c nhiu thay i, nhng thc t xut khu c ph vo EU trong nhng nm va qua lin tc tng vi tc ng n. Kim ngch xut khu c ph vo EU nm 2006 tng 41%, con s ny nm 2007, 2008 ln lt l 38% v 14%. Tip theo phi k n l ht iu. Gi tr xut khu ca ht iu ng th hai sau c ph. Tuy vy c th thy rng gi tr tuyt i c tng t nm 2005 n nm 2007 nhng gi tr tng i so vi tng kinh ngch xut khu ca nc ta sang EU li gim ng k: t 17.8% nm 2005 xung cn 15.2% nm 2007. iu ny c th do nhiu yu t tc ng nhng cng cho ta thy c s mt dn li th cnh tranh ca ht iu vi nhng sn phm nng nghip khc. Mt hng xut khu th 3 vo EU l rau qu. Sau 2 nm gia nhp WTO, Vit Nam t kim ngch xut khu rau qu vo EU khng ngng tng cao vi tc tng trn 30%/nm. ng thi, rau qu ca Vit Nam cng ngy cng khng 674.87 946.96 1388.91 1693.91 105.98 2005 133.83 0.16 120.23 313.48 1.19 2006 106.49 0.17 91.58 529.37 1.13 0.14 218.08 2007 187.32 0.14 165.45 855.31 1.70 0.15 178.85 2008 282.61 0.14 256.91 988.56 1.60 0.01 110.08

35

nh c v tr ca mnh trn th gii. Cc quy trnh kim sot cht lng quc t (HACCP, GAP) hin dn c p dng vi mt s mt hng nh thanh long (Bnh Thun), Bi (Vnh Long) Mc d gi tr tng i ln nhng t trng xut khu rau qu sang EU so vi tng gi tr xut khu rau qu ca Vit Nam l rt nh. Bi phn ln mt hng rau qu nc ta c xut khu ch yu vo cc th trng i Loan, Trung quc, Nht Bn, LB Nga do v tr a l gn hn v y cng l nhng th trng kh d tnh, khng i hi kht khe nh EU. Mt khc, theo CBI, EU tiu th mi nm 75 triu tn hoa qu ti v 62 triu tn rau, trong , Vit Nam xut khu sang th trng ny l 34000 tn qu( tng ng vi 0.045%) v 6000 tn rau ( tng ng vi 0.0097%) v t trng rau qu ca Vit Nam xut khu vo EU so vi tng gi tr nhp khu ca EU ch chim t trng rt nh l 0.67%. Mc d nhu cu rau qu hng nm ca th trng EU l rt ln nhng c th thy rng rau qu Vit Nam vn cha tip cn c nhiu vo th trng tim nng ny. Kim ngch xut khu rau qu Vit Nam vo EU cn kh nh so vi cc th trng khc nht l th trng Chu (Trung Quc, i Loan, Nht Bn,..). Bng 2.2: Kim ngch nhp khu sn phm rau qu ca EU vi cc quc gia Kim ngch nhp khu sn phm rau qu ca EU vi cc quc gia Vit Nam Th gii T l nhp khu rau qu Vit Nam ca EU so vi tng tr gi nhp khu mt hng ny Ngun: S liu ca ITC da trn s liu thng k ca UN COMTRADE % 0.2548 0.1608 0.1546 0.0835 0.0804 0.0774 nghn USD nghn USD 183 131 117 103 110 106 n v 2004 2005 2006 2007 2008 2009

71.834 81.479 75.678 123.361 136.883 137.022

36

Phn nhiu v ro cn k thut ti EU ngy cng kht khe hn cc quc gia khc. Mi y, nhiu l hng rau qu ca Vit Nam xut khu sang th trng EU b thng bo vi phm cc qui nh v an ton thc phm, v theo , Tng v Sc khe v Ngi tiu dng ca y ban Chu u (EC) thng bo, k t 15/01/2012, nu pht hin thm 5 trng hp vi phm quy nh an ton thc phm, EU s cm nhp khu rau qu ca Vit Nam. iu ny e da trc tip ti kh nng xut khu mt hng rau qu Vit Nam sang th trng EU, ng thi lm gim uy tn ca mt hng ny trn th trng th gii.
1.2. Cc sn phm phi sinh:

Trong cc sn phm phi sinh ca Vit Nam xut khu sang EU phi k n mt hng tht, tr gi mt hng ny xut sang EU hng nm theo s liu hnh 1, u chim khong hn 50% tng tr gi mt hng ny ca Vit Nam xut khu ra th gii. Mt hng ny c gim i nhng lng gim khng ng k v thc ra ch gim vo nm 2008 xung khong hn 1.500 nghn USD, ri li tng ln khong hn 2.500 nghn USD vo nm 2009. Tuy nhin, tht xut khu ca Vit Nam hin ti vn cha c c ch ng trn th trng th gii, hn na Vit Nam c coi l quc gia c nguy c dch l mm long mng cao v cng l khu vc chu nh hng nng n ca dch cm gia cm nn vic xut khu tht ca Vit Nam vo th trng EU vn cha thc s pht trin, iu ny c lm r trong bng 4, qua nhng s liu, ta thy, lng tht Vit Nam xut khu sang EU chim th phn rt khim tn trong tng lng nhp khu m EU cn ( di 0.5% cc nm).

37

Hnh 2.1: Kim ngch xut khu tht v cc sn phm t tht ca Vit Nam vo th trng Chu u v Th gii giai on 2007 - 2009
5,000 4,500 4,000 3,500 3,000 2,500 2,000 1,500 1,000 500 0 2007 2008 2009 EU Th gii

Ngun: S liu ca ITC da trn s liu thng k ca UN COMTRADE Bng 2.3: Kim ngch nhp khu tht v cc sn phm t tht ca EU vi cc quc gia giai on 2007-2009 Kim ngch nhp khu tht v cc sn phm t tht ca EU vi cc quc gia Vit Nam Th gii T l nhp khu tht v cc sn phm t tht Vit Nam ca EU so vi tng tr gi nhp khu mt hng ny Ngun: S liu ca ITC da trn s liu thng k ca UN COMTRADE
1.3. Cc sn phm c ch bin t sn phm nng nghip:

n v

2007

2008

2009

nghn USD nghn USD

2,190 699,911

1,581 809,797

2,661 640,310

Trong cc sn phm c ch bin t sn phm nng nghip ca Vit Nam c xut khu sang th trng EU phi k n l thc ung khng cn ( nc,

38

nc tri cy, nc p rau,), bia lm t mch nha v ru mnh (nng cn khi bin i trn >80%). Bng 2.4: Kim ngch nhp khu bia ca Vit Nam vi cc quc gia Kim ngch nhp khu bia ca Vit Nam vi cc quc gia EU Th gii T l nhp khu bia Vit Nam ca EU so vi tng tr gi nhp khu mt hng ny ca th gii Ngun: S liu ca ITC da trn s liu thng k ca UN COMTRADE Bng 2.5: Kim ngch nhp khu thc ung c cn ca Vit Nam vi cc quc gia Kim ngch nhp khu thc ung c cn ca Vit Nam vi cc quc gia EU Th gii T l nhp khu thc ung c cn ca Vit Nam ca EU so vi tng tr gi nhp khu mt hng ny ca th gii Ngun: S liu ca ITC da trn s liu thng k ca UN COMTRADE Chim t trng ln nht chnh l cc thc ung khng cn nh nc , nc p tri cy, nc p rau qu. Theo s liu thng k, nm 2008, gi tr xut khu ca mt hng ny sang EU l 3473 nghn USD chim 10,23% tng gi tr xut khu mt hng ny ca Vit Nam. Con s ny tng ln n 4340 nghn USD trong nm 2009 v chim 12.01% tng gi tr xut khu thc ung khng cn ca Vit Nam. Tuy gi tr xut khu ca mt hng ny xut sang EU c tng tuy nhin n ch chim % 1,159 10,228 12,01 nghn USD nghn USD 280 24,155 3,473 33,953 4,340 36,136 n v 2007 2008 2009 % 4,138 2,773 4,054 n v nghn USD nghn USD 2007 346 8,361 2008 477 17,204 2009 598 14,752

39

mt phn rt nh trong gi tr nhp khu mt hng ny ca EU, c th l 0.05% nm 2008 v 0.0699% nm 2009. iu ny cho thy, thc ung khng cn ca nc ta cha thc s c c ch ng vng chc ti mt th trng kh tnh nh EU. Bia lm t mch nha l mt hng ng 2 trong nhm cc sn phm c ch bin t sn phm nng nghip xut sang EU ca Vit Nam. Qua bng s liu ta c th thy rng bia tng l ung mang li kim ngch xut khu ln nht trong nhm ny nm 2007 tuy nhin n mt dn v th ca mnh trong cc nm tip theo 2008 v 2009. iu ny t ra 1 cu hi ln l l do ti sao li c s hon i v tr ny? Mt l do d thy l cht lng cng nh hng v bia ca ta cha th snh c vi bia c sn xut ngay ti EU cng nh t cc th trng khc nh M, Nht Bn, d vic st gim gi tr tng i trong tng kim ngch l iu d hiu. 2. Cc chnh sch vt ro cn k thut, thc y xut khu sang th trng EU ca cc doanh nghip nng sn Vit Nam: ng trc thc trng kh khn trong xut khu nng sn Vit Nam vo th trng EU, Chnh ph v cc doanh nghip Vit Nam trong ngnh v ang s dng nhng chnh sch nht nh h tr cho cc doanh nghip xut khu mt hng ch lc ny vo th trng tim nng EU. 2.1. Cc chnh sch t Chnh ph: 2.1.1. Cc chnh sch ti chnh tn dng h tr, y mnh hot ng xut khu hng nng sn: Ngh quyt s 05/2001/NQ-CP ngy 24/05/2001 ca Chnh ph v Quyt nh s 908/Q-TTg ngy 26/07/2001 ca Th tng Chnh ph a ra nhiu gii php nhm y mnh tiu th nng sn v nng cao thu nhp cho nng dn trong ni bt l min gim thu nng nghip, u t cho cng tc ging, gin n v khoanh n cho cc h ngho, thc hin thng theo kim ngch cho mt s nng sn xut khu ch lc. Bn cnh , Chnh Ph cn a ra c u i v tn dng cho cc doanh nghip xut khu nng sn sang th trng EU, thnh lp cc qu bo him xut khu trnh nhng tc ng tiu cc do s bin ng ca th trng hng ha th gii, ng thi cung ng cc loi nghip v tn dng xut khu.

40

Tuy vy s lng cc doanh nghip c h tr ti chnh cn rt hn ch do nhng iu kin cn kh ngt ngho. Hn na h thng hnh chnh ca Vit Nam cn kh quan liu gy cn tr vic xin v nhn cp vn ca doanh nghip. 2.1.2. Gii php v cng tc tip th, thm nhp th trng. Chnh ph v cc B thnh cng trong vic a Vit Nam chnh thc gia nhp WTO nm 2007. iu ny gip nc ta c nhiu li ch trong vic vt qua cc ro cn k thut i vi hng nng sn trn th trng EU bi v: th nht, c Vit Nam v EU u phi thc hin Hip nh TBT theo nhng nguyn tc chung ca WTO, iu ny s gip hn ch nhng tiu chun k thut v l, mang tnh phn bit i s v bo h cao; th hai, khi tr thnh vin ca WTO, Vit Nam c hng ch gii quyt kin co, tranh chp bnh ng hn vi EU v cc quc gia thnh vin khc. Chnh ph v cc B lin quan v ang n lc xc tin, y nhanh tin trnh m phn v k kt Hip nh Thng mi t do Vit Nam EU. Kt qu t c hin nay: Vit Nam v EU hon tt cc cng vic k thut, trong c Ti liu tham chiu, hng ti khi ng m phn mt Hip nh thng mi t do (FTA) song phng. tng v vic nng tm quan h thng mi gia cc nc ASEAN v EU c t lu. T tng ny, nm 2005, EU v ASEAN thnh lp Nhm Tm nhn v quan h i tc kinh t ASEAN-EU nghin cu kh thi vic m phn v thit lp Khu vc thng mi t do ASEAN-EU nhm tng cng hn na quan h hp tc v lin kt kinh t gia hai bn. Da trn bo co v khuyn ngh ca Nhm Tm nhn, thng 5 nm 2007, cc B trng Kinh t ASEAN v Cao y Thng mi EC quyt nh khi ng m phn Khu vc Thng mi T do gia EU vi c khi ASEAN (cch tip cn khu vc-khu vc). L mt thnh vin ca ASEAN v l nc iu phi hp tc kinh t ASEAN-EU, Vit Nam lun ng h v thc y cch tip cn khu vc-khu vc ni trn. Song song vi tin trnh ny, ti Hi ngh B trng Kinh t ASEAN ln th 41 vo thng 8 nm 2009, cc B trng kinh t ASEAN cng quyt nh cc nc ASEAN c th khi ng vic m phn Hip nh FTA song phng vi EU

41

nhm thc y hn na hp tc ca cc nc ASEAN vi EU. Mt s nc ASEAN cng khi ng tin trnh song phng ny, ph hp vi l trnh chung c cc B trng ASEAN thng nht. Thnh lp Trung tm Xc tin thng mi Vit Nam ti EU vi cc hot ng nhm h tr xut khu cho cc doanh nghip xut khu nng sn Vit Nam: - Thnh lp d n D n EU-Vit Nam MUTRAP III h tr v mi mt cho cc doanh nghip xut khu nng sn sang EU. - Thc hin hot ng xc tin thng mi nm 2010, nhm y mnh tuyn truyn, gii thiu, tiu th sn phm ca ngnh nng nghip, Trung tm Xc tin Thng mi Nng nghi xy dng k hoch t chc, tham d mt s Hi ch trin lm trong v ngoi nc c th nh sau: o Trong nc Hi ch Xun Canh Dn: thi gian t ngy 05-11/2/2010 ti Khu hi ch trin lm giao dch Kinh t v Thng mi ( ng Hong Quc Vit, Cu giy, H Ni) Hi ch Thng mi Nng nghip khu vc pha bc t 5/2010 ti Khu Hi ch trin lm giao dch Kinh t v Thng mi ( ng Hong Quc Vit, Cu giy, H Ni) Trin lm Lng thc v thc phm quc t ti Vit Nam VNRF EXPO 2010 t 7-12/11/2010 ti Khu Hi ch trin lm giao dch Kinh t v Thng mi ( ng Hong Quc Vit, Cu giy, H Ni). Hi ch Trin lm Nng nghip Quc t - AgroViet 2010, thi gian: 12/2010 ti Khu Hi ch trin lm giao dch Kinh t v Thng mi ( ng Hong Quc Vit, Cu giy, H Ni) o Ngoi nc: Hi ch thc phm v ung quc t SIAL CHINA 2010 t 1921/05/2010 ti Thng Hi Trung Quc. Trin lm quc t v Thc phm ma h - Summer Fancy Food Shows 2010 t 27-29/06/2010 ti New York Hoa K. Hi ch qc t v Thc phm v ung SIAL PARIS 2010

42

o Chnh sch h tr doanh nghip khi tham gia cc chng trnh: i vi chng trnh Hi ch Trin lm c t chc trong nc, cc DN tham gia s c h tr 50% chi ph thu gian hng. i vi chng trnh Hi ch Trin lm c t chc nc ngoi, cc DN tham gia s c h tr 100% chi ph thu gian hng; tuyn truyn, qung co. i vi chng trnh kho st th trng, cc DN tham gia s c h tr 100% chi ph v my bay. Tip ni nm 2010 l nm nh du 20 nm thit lp quan h ngoi giao Vit Nam EU v nm bn l ca chng trnh Xc tin thng mi trng im quc gia, trong nm 2011, Phng Thng mi v Cng nghip Vit Nam tip tc t chc chng trnh Kho st th trng, xc tin thng mi ti cc nc chu u nhm gp phn gia tng c hi hp tc thng mi, u t vi Lin minh Chu u cho cng ng doanh nghip Vit Nam. Tham gia chng trnh Kho st th trng, xc tin thng mi Vit Nam EU ti cc nc Php, B, H Lan, c v , cc doanh nghip Vit Nam c c hi gp g, lm vic vi cc i tc EU cng nh cc Phng Thng mi v cc t chc xc tin kinh doanh s ti. Ngoi ra, on doanh nghip Vit Nam cn tham gia hot ng kho st th trng, i thc t ti cc n v sn xut, kinh doanh v tm hiu tp qun tiu dng, tiu chun cht lng hng ho ti cc nc thuc Lin minh Chu u. Cc bin php trn nh du n lc ca chnh ph gp phn gip cc Doanh nghip trong nc c th d dng tip cn th trng kh tnh nh EU. Thm na, gip cho cc Doanh nghip c th c c thm cc li th trong qu trnh m phn xm nhp v k kt hp ng. 2.1.3. Hon thin h thng php l Chinh ph v Nh nc ban hnh nhiu vn bn php lut, cng nh ci cch h thng lut php to iu kin php l cho cc doanh nghip xut khu nng sn hot ng

43

Quyt nh s 444/ Q- TTg v vic ph duyt n trin khai thc hin Hip nh TBT ti Vit Nam Quyt nh s 114/ 2005/Q-TTg v vic thnh lp v ban hnh quy ch t chc v hot ng ca mng li TBT Vit Nam Lut TC v QCLT Lut Cht lng sn phm hng ha Lut o lng: s 04/2011/QH13 ban hnh ngy 11/11/2011. Lut ca cc B/ngnh ( Lut VSATTP, v.v) Ngoi ra, Quyt nh s 80/Q-TTg v vic Tiu th hng ha nng sn qua hp ng ra i ngy 24/06/2002 gip cho mi quan h gia nh nng vi doanh nghip ch bin hng xut khu t c nhng thun li nht nh. Bin php ny gp phn thc y xut khu do doanh nghip c th yn tm c ngun cung cp nng sn n nh xut khu, cn ngi nng dn khng phi lo lng n yu t thu ra cho cc sn phm m mnh sn xut ra. Thc hin hp ng tiu th hng nng sn s khc phc c tnh trng cc doanh nghip phi i mua gom hng t pha cc h nng dn khi n thi xut khu khin cho khi lng mua vo rt bp bnh, gi c khng n nh hn na khng m bo c r ngun gc xut x ca nng sn theo quy nh ca EU. Cc doanh nghip cng trnh c vic phi cnh tranh vi nhau trong thu mua nng sn thc hin hp ng xut khu, trnh c vic phi mua nng sn vi gi qu cao m cht lng c th khng m bo, lm nh hng n hiu qu xut khu. Cn ngi nng dn s khng lo b p gi tp trung u t nng cao cht lng cng nh nng sut nng sn. Tuy nhin, vic thc hin Tiu th hng ha nng sn qua hp ng ang pht sinh mt s hn ch v tr ngi, khin nhiu mc tiu ra cha thc hin c. Nhng hn ch ny lin quan n vic cc bn cha tn trng hp ng hay hp ng cha quy nh r trch nhim ca cc bn. 2.1.4. Tng cng cng tc qun l cht lng: p dng nghim ngt ch ng k v kim tra cht lng bt buc i vi hng xut khu. Nh nc xy dng h thng cc tiu chun hng ha dch v xut khu mang tnh quc t ( tiu chun HNG VIT NAM CHT LNG

44

CAO..) trong c hng dn c th cho tng th trng, c chnh sch thng, pht nghim minh i vi cc doanh nghip trong vic tun t cc quy nh v cht lng, p dng h ch ng k v kim tra cht lng bt buc i vi cc doanh nhip C th, tiu chun Nh nc v yu cu k thut i vi go xut khu l TCVN 5644-1999. Theo , cc tiu chun nh gi l mu sc, mi v l phi c trng cho tng ging, loi go , khng bin mu, khng b h hng v khng c mi v l. (phn tch tc ng ca tiu chun ny) i vi c ph xut khu, Nh nc c tiu chun cp Nh nc cho c ph hin nay l TCVN 4193-2005 ph hp vi tiu chun quc t. Yu cu k thut i vi ch l TCVN 1454-1993. Tiu chun ny ang p dng cho ch en ri c sn xut t t ch ti theo phng php truyn thng OTD hoc CTC qua cc cng on: ho, v (hoc nghin, ct), ln men, sy kh v phn loi. Trn ht, theo thng k ca B Nng nghip v pht trin nng thn th Vit Nam ang c 325 tiu chun v cht lng nng sn. Song ch c 100 tiu chun Vit Nam v tiu chun ngnh ( t khong 30.8%) hi ha vi cc tiu chun quc t. Thm ch, Cc ch bin Nng lm sn v Ngh mui ( B Nng nghip v pht trin nng thn) tha nhn cha c tiu chun hin hnh no xy dng cho lnh vc, ngnh ngh nng thn. Vit Nam hin cn thiu rt nhiu cc tiu chun v phng php th, xc nh cc yu t cht lng sn phm, cc tiu chun ch bin nng lm sn 2.1.5. u t cc cng tc nghin cu cc ging cy trng hiu qu. Trong 5 nm 2001-2005, Nh nc u t 141,5 t ng cho chng trnh ging cy trng nng, lm nghip v ging vt nui. Vi s u t ny cc nh khoa hc v cng ngh nng nghip to ra nhiu ging cy trng v vt nui kh tt. Nhiu ging cho nng sut cao, cht lng tng ng vi cc nc sn xut nng nghip tin tin. V cy trng, chng ta cng nhn 69 ging la, 31 ging ng, 4 ging cy c c, 12 ging u tng, 8 ging lc, 2 ging u xanh, 1 ging vng, 8 ging ca

45

cao, 7 ging cy n qu c phm cht tt, cho nng sut cao hn ging c 710%... V vt nui, chng ta nghin cu lai to v kho nghim thnh cng cc cp ln li c t l nc 56-60%. Chn lc c 224 con b ci F2 v 7/8 mu ngoi. t sn lng hn 4000kg sa/ chu k, trong c 925 con tiu chun a vo n ht nhn. Pht trin c n b lai hng tht vi cc ging Charolais, Hereford, Red Bradman. Nhn chung, chng ta xy dng c c s vt cht tng i ng b, vi nhiu trang thit b hin i, p ng yu cu cho nhng cng trnh nghin cu i hi cng ngh cao. Tuy nhin, trong thc hin chng trnh cng cn mt s hn ch l: Cc ni dung nghin cu chn to ging cn phn tn, thiu lin kt, cn t ni dung nghin cu phc v cho cc vng sinh thi kh khn nh min ni pha Bc, min trung Ty Nguyn. Bn cnh , cht lng mt s ging chn cha thc s cao, c ging cha sn xut, tip nhn, thiu bn vng trong sn xut hoc trong cnh tranh vi cc ging nhp khu. Vic nhp mt s ging cy trng khng em li hiu qu, do khng thch nghi vi iu kin sinh thi gy thit hi cho sn xut. Trnh nghin cu c bn cn cha cao, chuyn giao nghin cu chn to ging vo sn xut thiu s gn kt gia cc n v nghin cu. Do lm gim hiu qu ca ch trng ra ban u. 2.1.6. o to pht trin ngun lc: Chnh ph ang v s tip tc trin khai thc hin Chng trnh dy ngh nng nghip cho lao ng nng thn v chng trnh o to ngh cho nng dn chuyn sang phi nng nghip trong qu trnh cng nghip ha. Mc tiu ca chng trnh: t 2009 n 2020 mi nm o to ngh nng nghip cho khong 300000 lao ng nng thn. Phn u t l lao ng nng nghip qua o to t 20% nm 2010, 40% vo nm 2015 v 50% vo nm 2020. Tng kinh ph cho Chng trnh giai on 2009- 2020 l 7018 t ng, ring 5 nm 2011-2015 l 2977 t ng. 2.2. Cc chnh sch t Doanh nghip: 2.2.1. u t xy dng thng hiu:

46

Hp 2.1: Trong bi vit ng trn Tp ch Thnh t, s 4, trang 24, nm 2009, mang tn: Xy dng thng hiu: Li thot cho nng sn Vit nam, tc gi Nguyn Khnh Trung cung cp cho chng ta mt s thng tin gi tr: Nm 2003, i hc kinh t TP.HCM (phi hp vi VietnamMarcom) cng vi s bo tr ca Thi bo Kinh t Si Gn, Trung Nguyn phi hp t chc chng trnh c mang tn: Xy dng thng hiu nng sn Vit Nam vi tham vng trong vng 3 nm xy dng thnh cng c 30 thng hiu nng sn. V ri, nhng ci tn nh: Bi nm roi Hong Gia, su ring Ci Mn Chn Ha, go Sng Hu Sohafarm , ln lt ra i. Thc cht, y l mt n lc cn thit ca nhng ngi lm trong lnh vc marketing m tiu biu l Cng ty VietnamMarcom. Tuy nhin, 6 nm tri qua, nhng thng hiu trn i u v u khng ai kim chng. V dng nh, chng trnh c v l nhng s th nghim ca nhng bn tr va tt nghip cc kha hc ca VietnamMarcom hn l mt s bi bn, cn thit thng hiu Vit chp cnh. Do , trong vng 3-5 nm gn y, cc doanh nghip Vit Nam ni chung v cc doanh nghip xut khu nng sn ni ring thy c tm quan trng ca vic s hu mt thng hiu mnh mt thng hiu c th gip h ng vng cc th trng kh tnh nh EU. Vi n lc ca C quan chc nng, c bit l ca bn thn cc doanh nghip hin nay c rt nhiu thng hiu nng sn Vit xm nhp thnh cng v ng vng c ti th trng EU nh: Vinacaf, c ph Trung nguyn, h tiu Ch S, Vinamit, Intimex,. Khng nhng th, cc doanh nghip ny cn tp trung xy dng website ring qung b v tri n khch hng. Cc website ny gip danh ting ca cc doanh nghip vt xa bin gii quc gia v khng chu bt c mt ro cn thng mi no. Tuy nhin, so vi tim nng xut khu nng sn ca chng ta s lng thng hiu mnh cn qu t. c bit, vic c c thng hiu mnh kh vic gi cho n lun trong lng ngi tiu dng li cng kh hn. Nhng mt s doanh

47

nghip khng bit qu trng n m ang dn lm cho thng hiu m nht v thiu uy tn. 2.2.2. u t trang thit b ch bin v kim nh cht lng theo tiu chun EU v quc t: a phn cc doanh nghip ch bin v xut khu nng sn c u t ng k cho cc trang thit b ch bin v kim nh cht lng theo tiu chun EU v quc t. in hnh l ti cng ty c phn INTIMEX, cng ty mi cc cn b kim duyt nh nc gim st nh kim nh SJS, kim nh c ph, Vinacontrol. Hay cng ty Vinacafe Bin Ha u t hng t ng nhp khu h thng dy chuyn sn xut c ph ha tan t i Loan Tuy vy, hin nay vn cn s chnh lch nht nh gia cht lng nng sn ca nc ta vi cc tiu chun do EU t ra. iu ny mt phn cng bt ngun t vic thay v nhp khu my mc, dy chuyn sn xut t chnh EU th cc doanh nghip vn ch yu nhp khu t i Loan, Trung Quc dn ti cc ch s k thut, cht lng nng sn ch bin ra s khc i cht so vi chun m EU mong mun. 2.2.3. p dng h thng tiu chun cht lng p ng yu cu xut khu: Khng nhng ch u t trang thit b, dy chuyn sn xut hin i, ngy cng nhiu doanh nghip p dng h thng tiu chun cht lng t chun xut khu nhm tng nng lc cnh tranh cho sn phm ca mnh. Nhng v d in hnh c th k n sau: Trong lnh vc xut khu c ph, Vinacafe Bin Ha i u trong vic p dng nhng tiu chun khc khe cho nguyn liu cng nh sn phm u ra ca chnh cng ty. V nguyn liu u vo, cng ty p dng b tiu chun c ph nguyn liu ring cao hn tiu chun c ph ht xut khu gip m bo c cht lng v ng nht cho c ph thnh phm. Cc tiu chun trong qu trnh sn xut v ng gi cng c c bit ch trng. Cng ty s hu cc thit b ng gi tiu chun Chu u. Nh nhng n lc ny m sn phm ca cng ty lun l hng Vit Nam cht lng cao, Sn phm Vit Nam tt nht 2010, Thng hiu Ni ting do VCCI - Nielsen iu tra, Doanh nghip Xut Khu Uy tn v Gii thng quc t WIPO ca T chc S hu Tr tu Th gii thuc LHQ,..

48

i vi lnh vc xut khu rau qu sy phi k n Vinamit. Nhu cu m bo v cht lng v tnh dinh dng ca sn phm cng c Vinamit tun th nghim ngt, tri qua nhng quy trnh s ch khp kn v cp ng bi cc Nh my s ch v kho cp ng, c xy dng ti cc vng nguyn liu trng im. T nhng s u t ng mc ny, ngun nguyn liu cho Vinamit trn tan quc c vn chuyn v cc nh my sn xut lun c bo qun v duy tr cht lng tt, m bo phc v cho mc tiu sn xut ra nhng sn phm c cht lng cao. Ngoi ra, Vinamit hin c hai cm nh my ch bin han chnh vi quy m 10 hecta, cng xut 20 tn thnh phm/ ngy. Ti y, vic sn xut v ng gi c thc hin v gim st nghim ngt theo nhng tiu chun qun l cht lng quc t BVQI, HACCP, GMP, ISO, m bo cho thnh phm c c s tin tng v nh gi cao mi th trng m Vinamit tham gia. Nh vy m cng ty s hu nhiu gii thng v chng nhn c bit l chng nhn HACCP t c nm 2006. Trn y l nhng gng in hnh v p dng h thng tiu chun sn xut ph hp vi yu cu k thut. Tuy nhin, vic p dng ny cha c p dng trn tt c cc doanh nghip xut khu do vy hng ha nng sn ca ta sang EU vn cn b hn ch nhiu. 2.2.4. Xy dng h thng nhn s: pht huy ht hiu qu ca my mc hin i cng nh gim st, kim tra c cc tiu chun k thut th cn phi c i ng cn b, cng nhn vin c trnh ph hp. Chnh v th m nhiu doanh nghip hin nay lun ch trng yu t con ngi, u t pht trin, nng cao trnh ca h. Vinacafe Bin Ha trang b c 1 phng kim nh k thut vi cc k s, chuyn vin c trnh trong vic kim tra nh gi cht lng c ph thnh phm cng nh c ph nguyn liu. Mt v d khc l Vinamit. vn hnh nhng quy trnh cng ngh hin i yu cu phi c i ng nhn s c trnh chuyn mn cao v lng nhit tnh cng vic. Vinamit hin c trn 500 nhn s chuyn nghip, trc thuc trong h thng vn phng, nh my, i ng bn hng v chm sc khch hng ph rng trn tan quc. Khng ch u t chuyn vin k thut, cc doanh nghip cng ch trng xy dng i ng am hiu v lut php. i ng c vn, lut s s gip cc doanh

49

nghip am tng hn v h thong lut php cng nh cch c x ca chnh ph ti th trng nhp khu. T s hn ch c vic sai phm do thiu hiu lut cng nh tng t l thng kin trong tranh chp li ch. Tuy li ch ca vic s hu i ng nhn s gii l rt to ln nhng khng phi tt c cc doanh nghip u coi trng n. iu ny khin cho tin cy ca cc doanh nghip i tc khng tht vng vng do tm l e ngi do c th tng hp tc vi cc doanh nghip nh vy.

50

CHNG 3: GII PHP TNG CNG KH NNG NG PH VI RO CN K THUT DNH CHO CC DOANH NGHIP XUT KHU NNG SN VIT NAM TI TH TRNG EU. 1. Quan im v nh hng thit lp: 1.1. Quan im: Theo quyt nh s: 124/Q-Ttg c ban hnh ngy 02 thng 02 nm 2012 v quy hoch tng th pht trin sn xut ngnh nng nghip n nm 2020 v tm nhn n nm 2030 a ra nhng quan im v mc tiu pht trin c tnh nh hnh r rng cho con ng sn xut nng nghip theo hng hin i, bn vng, p dng khoa hc cng ngh nng cao cht lng sn xut. Bn cnh , theo Quan im v nh hng xut nhp khu nhm pht trin bn vng Vit Nam giai on 2011-2020 (PGS.TS L Danh Vnh et al., Th trng thng trc B Cng Thng) cng nu r quan im v nh hng xut khu ca Vit Nam theo xu hng nhanh v bn vng, tip tc ch trng v y mnh xut khu. 1.2. Mc tiu: Vi mc tiu xy dng nn nng nghip theo hng ton din, bn vng, m mt trong nhng yu t to nn s bn vng cho nng nghip l c u ra n nh, xut khu n inh, Chnh Ph ra mc tiu: Trong giai on nm 2011-2020: c cu ngnh nng nghip chim 64,7% t trng ton ngnh Nng Lm Ng Nghip, tc tng trng GDP hng nm t 3,5 4%, kim ngch xut khu nng nghip l 22 t USD Cng trong giai on ny, xut khu nc ta ch trng cht lng, tp trung pht trin xut khu nhng mt hng c li th v iu kin t nhin v lao ng r nh thu sn, nng sn,... 1.3. nh hng: Vi quan im v mc tiu pht trin nng nghip v y mnh xut khu nh vy th vic mt mt hng ch lc ca Vit Nam nh mt hng nng sn, gp phi ro cn k thut, dn ti gim sn lng xut khu sang mt th trng ln nh EU l iu cn phi khc phc. Chnh v vy, nhm gii quyt vn , theo

51

Chng trnh hnh ng trin khai n thc thi hip nh hng ro k thut trong thng mi giai on 2011-2015, ban hnh km theo Thng t s: 24/2011/TTBKHCN ngy 30 thng 09 nm 2011 ca B trng B Khoa hc v Cng ngh, nc ta ch trng: V xy dng cc bin php k thut trin khai p dng trong hot ng xut khu nhp khu bo m s ph hp vi quy nh ca hip nh TBT v php lut Vit Nam: tp trung vo nghin cu, xut kh nng v phng thc p dng cc bin php k thut c cc thnh vin WTO p dng trong thng mi nhm thc y xut khu, bo m an ton, sc kho ngi tiu dng, bo v mi trng sinh thi..., xy dng v p dng quy chun k thut phng v s xm nhp ca hng ha nhp khu km cht lng, bo m an ton cho ngi, ng vt, thc vt, bo v mi trng... V vic h tr doanh nghip p dng cc bin php k thut nng cao hiu qu sn xut kinh doanh v thc y xut khu, nhp khu: tp trung nghin cu, ph bin v trin khai cc hnh thc h tr doanh nghip vt qua ro cn k thut ph hp vi thng l quc t, c bit cc quy nh ca WTO; t chc cc knh tham vn (trc tuyn, hi ngh,...) cho doanh nghip v cc bin php k thut c xy dng mi hoc sa i, b sung trong nc cng nh nc ngoi; hnh thnh mng li t vn, gii p cho doanh nghip v hng ro k thut ca cc th trng; gii php p ng yu cu ca th trng, vt qua hng ro k thut cho doanh nghip i vi cc lnh vc hoc hng ho c th; p dng cc h thng qun l tin tin; th nghim, o lng, nh gi, thm nh, gim st cht lng v mi trng...; trin khai hot ng h tr doanh nghip thng qua cc chng trnh h tr doanh nghip thc y nng sut cht lng, pht trin ti sn tr tu, i mi cng ngh, tit kim nng lng... V vic nng cao hiu qu ca hot ng ph bin, tuyn truyn v vai tr v nh hng ca hng ro k thut trong thng mi i vi sn xut, kinh doanh v tiu dng sn phm, hng ho: m chuyn mc v TBT trn knh truyn hnh, t chc ta m v cc ch TBT m doanh nghip v ngi tiu dng quan tm; ng ti tin tc, bi vit, phng s v TBT trn bo, tp ch; pht hnh bn tin, t

52

ri gii thiu v TBT, n TBT, mng li cc c quan, t chc v TBT, vn bn php lut, ti liu v TBT...; xy dng v hon thin cng thng tin, trang thng tin in t v TBT p ng yu cu qun l v nhu cu thng tin ca doanh nghip, ngi tiu dng; t chc hi ngh, hi tho, tp hun tuyn truyn, ph bin thng tin lin quan v TBT. 2. Mt s kin ngh v gii php nhm tng cng kh nng ng ph vi ro cn k thut dnh cho cc doanh nghip xut khu nng sn Vit Nam: Da trn c s v quan im, mc tiu v nh hng pht trin nu phn trc, nhm nghin cu xin a ra mt s kin ngh v cc gii php m Chnh ph c th p dng h tr cc doanh nghip xut khu nng sn Vit Nam vt ro, tip cn th trng EU. ng thi, nhm cng a ra cc gii php cho doanh nghip ch ng i ph vi nhng bin tng mi ngy mt phc tp ca loi ro cn ny. Theo , cc c s l lun ca chng 1 v nhng bi hc thc tin trong chng 2 s c s dng nh l nn tng cho cc kin ngh v gii php di y: 2.1. i vi chnh ph: 2.1.1. Tng cng hn na m phn song phng, a phng vi Lin minh Chu u (EU): Tng cng m phn song phng, a phng vi Lin minh Chu u (EU) nhm t c nhng c hi thit lp quan h bun bn hiu qu hn cng nh t c nhng tha thun c li hn vt ro thnh cng cho doanh nghip xut khu nng sn, y mnh xut khu. Trc tnh trng hng nng sn Vit Nam ang ngy mt gp kh khn hn vi cc tiu chun v quy nh k thut ca cc quc gia thuc Lin minh Chu u (EU), Vit Nam cn nhanh chng i ti k kt cc Hip nh song phng v a phng. Cc hip nh song phng v a phng ny s gip cc doanh nghip Vit Nam d dng hn trong vic tip cn cc iu kin u i mu dch cho sn phm nng nghip. Bn cnh , Chnh ph cng cn y mnh m phn vi EU k kt cc tha thun chung v v sinh dch t, cc tiu chun k thut v cht lng nng sn, cng nh cc th tc hi quan v cc giy chng nhn kim dch

53

cn c, ph hp vi yu cu ca th trng chung EU v cn i so vi s pht trin ca Vit Nam. Ngoi mc tiu k kt cc Hip nh v tha thun chung gia Vit Nam v EU, B Cng Thng cng nn t chc cc chuyn i thm kho st th trng cho cc quan chc cp cao cng nh i din ca cc doanh nghip xut khu mnh ca Vit Nam. Trc tin, l nng cao mi quan h ngoi giao, hp tc cng pht trin gia Vit Nam v cc quc gia thuc Lin minh Chu u; hc tp nhng ng dng cng ngh trong sn xut v ch bin nng sn ph hp nhu cu ca ngi tiu dng chu u; sau l gip cc cn b cao cp v cc doanh nghip c s nhn thc ng n v thc trng ro cn k thut m mt hng nng sn Vit Nam ang gp phi ti th trng EU v a ra nhng k hoch ng ph v pht trin ph hp. 2.1.2. H tr v khuyn khch cc doanh nghip s dng nhn mc sinh thi i ph v vt qua cc ro cn mt trng: Nhn mc l nhn t m th trng EU rt coi trng v ang dn t ra nhng qui nh v vic yu cu cc mt hng nhp khu cn c cc nhn mc c th. Gii quyt cc vn v nhn mc sinh thi khng ch gip cc doanh nghip Vit Nam tit kim thi gian, chi ph m cn m rng c hi tip cn th trng EU ca mt hng nng sn. Hin nay, do s cnh tranh ton cu ngy cng tr nn gay gt, cc yu t mi trng v ang c nguy c b li dng lm cc ro cn k thut trong TMQT. Nhiu th trng xut khu ln ca Vit Nam, trong c EU yu cu c nhn sinh thi i vi hng nhp khu. Trn th gii, hin nay ang c 30 chng trnh nhn sinh thi khc nhau ang gy phin toi v thc s tr thnh cc ro cn k thut cho thng mi, Chng hn nh nhn hiu ng nghip bn vng V vy, T chc tiu chun quc t c s quan tm ng k i vi cc tng v mt hnh thc nhn sinh thi mang tnh cht quc t. Hp 3.1: Ban k thut ISO/TC 207 v qun l mi trng ca ISO thit lp Phn ban k thut ISO/TC 207/SC3 xy dng cc tiu chun quc t v vn ny (hin c 46 nc l thnh vin ca Phn ban k thut ny, trong c Vit

54

Nam). Mt s nh hng chnh trong vic xy dng cc tiu chun v nhn mi trng c sdd vi cc tiu chun sau: ISO 14020: Nhn mi trng v s cng b cc nguyn tc chung (thng qua v ban hnh nm 1998) ISO/DIS 14021: Nhn mi trng v s cng b Nhn mi trng kiu II: Cc gii php mi trng t cng b (d tho). Gii php v mi trng do cc nh sn xut, nhp khu, phn phi, bn l hoc bt c ai khc u c li m khng cn s tham gia ca c quan chng nhn bn th ba c lp. y l s t cng b v mt mi trng mang tnh thng tin ca DN (v d v kh nng ti ch, tnh khng hy hoi mi trng sinh thi), i khi c th c cng b di hnh thc mt chng trnh hiu chun. ISO/CD 140204: Nhn mi trng v s cng b Nhn mi trng kiu I: Cc nguyn tc hng dn v quy trnh th tc (d tho). Chng trnh thc hnh bn th ba da trn c s chun c mt cch t nguyn nhm cp nahnx mi trng c yu cu v s u tin i vi mit rng tng th ca sn phm trong mt kiu loi sn phm c th da trn chu trnh sngs ca snar phm . Theo nh gi cu nhiuc huyn gia, ISO 14024 th hin nhiu s hn ch i vi chng trnh nhn sinh thi v n cha ph hp vi iu kin ca cc nc ang pht trin khi phi chi ph ln v thng xuyn cho vic th nghim v kim tra. Mc d quy nh trn cn ang tip tc tho lun nhng Vit Nam ng h sng kin v nhn mc mi trng kiu II v cn trin khai d n tin hnh iu tra, nghin cu c s khoa hc k thut v thc tin cho vic hnh thnh c ch cp nhn sinh thi Vit Nam. 2.1.3. Nng cao hiu qu ca h thng i din thng mi. y mnh hot ng ca cc tham tn ti Lin minh Chu u (EU): Cc thng v chnh l n v tin phong nhm nng cao kh nng cnh bo sm cc ro cn k thut ti cc th trng cho cc doanh nghip xut khu nng sn v cc c quan qun l c lin quan.

55

Hin nay, Vit Nam c 55 thng v ti cc c quan i din Vit Nam nc ngoi v 7 chi nhnh thng v ti Tng lnh s qun ti cc khu vc th trng ln. H thng cc thng v gp phn to mi trng php l thun li cng c, pht trin, m rng th trng nc ngoi, h tr doanh nghip tm kim thng tin, iu tra th trng, tm i tc kinh doanh, tham gia cng tc xc tin thng mi m rng th trng v tng xut khu cc mt hng. Tuy nhin, trong thi gian qua cng tc nghin cu th trng ca cc thng v cn thiu v yu, cc tham tn thng mi cha d bo c tnh hnh, dn n tnh trng ng ph b ng, chy theo bin ng cu th trng th gii. Nhng phn tich strong chng hai cho thy h thng cc thng v cn c vi tr cha tht s ni bt trong n lc h tr cc sdoanh nghip. trong thi gian ti, cc thng v cn phi c tng cng nng lc tr thnh trung tm thng tin ca quc gia ti cc nc s ti lm cu ni tin cy cho cc thng nhn cac nh u t trong v ngoi nc. Cc cn b thng v phi c bi dng nghip v c th nm bt nhu ca xut khu thng tin cnh bo i vi cc mt hng xut khu ca Vit Nam c nguy c b vp phi cc ro cn k thut ti cc th trng. c bit, vi u th nm r h thng php lut thng mi ca nc s ti, cc thng v cn sm pht hin v h tr cc doanh nghip t cung cp thng tin ti b tr cc cuc gp g, tip xc nhm x l kp thi cc tr ngi, ro cn th trng. Mt khc, cc tham tn thng mi cn tp trng nghin cu tnh hnh chnh tr, th trng, hng ha, chnh sch v bin php qun l xut nhp khu cu cc nc nhm t vn kin ngh cc gii php mang tnh nh hng v chnh sch i vi tng th trng. 2.1.4. Nhanh chng tham gia cc Hip hi i vi tng mt hng nng sn c th: Vit Nam cng cn nhanh chng y mnh hn na qu trnh tham gia cc Hip Hi ca Th gii v khu vc vi tng mt hng nng sn nh tng tham gia Hip hi C ph, Hip hi ch th gii, Hip hi cc nc xut khu go, y l vic lm ht sc cn thit bi: Th nht, cc hip hi l tp hp ca cc thnh vin c cng quyn li v c nhiu im chung v th mnh xut khu, do ,

56

phng hng v hnh ng ca mi t chc s v quyn li ca cc quc gia thnh vin; Th hai, vic tham gia vo mt t chc cc quc gia c cng th mnh nh mnh c th gip Vit Nam hc tp kinh nghim t bn b quc t, khc phc nhng yu km v pht trin th mnh, y l mt c hi pht trin cho nng nghip Vit Nam ni chung ch khng ring g v xut khu nng sn; Th ba, khi gp phi mt vn v vic xut khu vo th trng EU ni ring v ra th gii ni chung do s bo h ca cc nc nhp khu di hnh thc ro cn k thut hay di cc hnh thc bo h khc, s phn ng li ca Hip hi cc quc gia s c trng lng hn so vi ting ni ca ch mt quc gia. Hn th na, vic tham gia vo cc Hip hi xut khu nng sn c th gip cc doanh nghip Vit Nam c chin lc xc tin thng mi hiu qu hn khi tng cng hot ng marketing thng qua cc Hip hi ny, nhm tuyn truyn qung co bng nhiu hnh thc phong ph, gii thiu sn phm mt cch t m, chu o ti cc khch hng, tng uy tn sn phm. ng thi qua , cc doanh nghip cng c nhiu c hi nm r v x l thng tin v nhu cu, gi c th trng, t , c nh hng tt hn cho hot ng sn xut, kinh doanh nng sn xut khu trong nc. Chnh v cc l do , vic nhanh chng tham gia cc Hip hi i vi tng mt hng nng sn, Hip hi xut khu cc mt hng nng sn, c bit l nhng mt hng nng sn Vit Nam ang gp phi vn v ro cn k thut ti th trng EU nh: mt hng rau, mt ong,, ang ngy cng tr nn cp thit. 2.1.5. Hon thin chnh sch thu i vi cc my mc v nguyn liu ngun sn xut v ch bin nng sn: Hon thin chnh sch thu i vi cc my mc, thit b v nguyn liu ngun theo hng h tr cc doanh nghip sn xut nng sn trong nc, t to iu kin cho vic nng cao cht lng, tiu chun k thut ca sn phm v cnh tranh v gi cho cc doanh nghip xut khu nng sn. Nh phn tch chng 1, Thi Lan thnh cng trong vic cnh tranh gi cng nh pht trin khoa hc cng ngh trong sn xut nng sn, cho ra nhng sn phm nng sn c cht lng cao, gi thnh ph hp; l nh Chnh ph Thi

57

Lan c nhng chnh sch gim thu i vi cc mt hng my mc, nguyn liu phc v cho sn xut nng sn. y l mt kinh nghim Vit Nam c th hc tp. c th h tr cc doanh nghip xut khu nng sn Vit Nam vt ro thnh cng ti mt th trng kh tnh, yu cu cao v k thut nh th trng Chu u.vic sn xut nng sn trong nc cn phi c s u t v khoa hc k thut, trang b my mc hin i, sn xut da trn tiu chun, nhu cu ca ngi tiu dng chu u. Mt trong nhng gii php quan trng l min hoc gim thu i vi cc cng ngh ngun nhp khu t chnh th trng chu u. iu ny cho php cc doanh nghip Vit Nam tip cn vi nhng cng ngh hin i phc v cho sn xut nng sn xut khu sang chnh th trng chu u, gip m bo tha mn nhng yu cu c tnh k thut ca th trng ny. Bn cnh , nhp khu cng ngh s hn ch tnh trng xut siu sang EU ( Nm 2011, tng kim ngch hai chiu gia Vit Nam v EU t hn 24 t USD, trong xut khu ca Vit Nam sang EU t 16,5 t USD v nhp khu t EU t 7,3 t USD), iu ny c th gip cc doanh nghip xut khu Vit Nam gim bt kh khn trong vic gp phi cc cn tr t pha EU, nng cao kh nng cnh tranh ca hng nng sn Vit Nam ti th trng EU. 2.1.6. Nng cao nhn thc v ph bin thng tin n cc doanh nghip v cc ro cn k thut: Th trng EU c bit n nh mt th trng kh tnh vi h thng ro cn k thut ngy mt a dng v phc tp. C nhng bin tng ca ro cn k thut rt kh nhn thy v c bin php ng ph kp thi. Chnh v vy, h tr cc doanh nghip Vit Nam vt ro thun li v xut khu nng sn vo th trng EU, Chnh ph cn c nhng chnh sch, gii php h tr nng cao nhn thc v ph bin thng tin n cc doanh nghip v cc ro cn k thut. C th l: Bn cnh nhng cuc hi tho c t chc nhm gii thiu cho cc doanh nghip v nhng quy nh v tiu chun trong h thng ro cn k thut, Chnh ph cng cn to iu kin t chc cc on doanh nghip i kho st, thc t th trng v tip xc vi cc c quan qun l nhp khu ca th trng EU, qua

58

gip doanh nghip c c s nhn nhn v nh gi thc t v th trng ny. Trong trng hp c s chun b trc v c s h tr ca Nh nc th cc chuyn i ca doanh nghip thng hiu qu cao hn. V d: nhn dp cc chuyn thm cp cao, cc on ca Chnh Ph, cc on do cc s Thng mi t chc To dng nhiu knh thng tin ti cc doanh nghip, v d: cc n phm, cc trang web, cc im (c quan) cung cp thng tin. Hin nay, c khng t n phm v cc trang web ca cc c quan hu quan c xy dng nhm mc ch ny (v d nh ca B Cng Nghip, B Cng Thng, Phng Thng Mai v Cng nghip Vit Nam). Tuy nhin, ni dung cc thng tin v th trng cn cha y v cha c cp nht thng xuyn (c bit l thng tin trn cc trang web) Chnh Ph cng c th ng ra xy dng c ch phi hp trao i thng tin, kin gia cng ng doanh nhip vi cc c quan qun l nh nc. Ngoi nhng quy nh a cc th trng EU th cc doanh nghip cng phi nm bt c cc chnh sch, quy nh mi ca Vit nam. Vic thng xuyn trao i thng tin s gip doanh nghip c c ting ni chung vi cc c quan qun l nh nc, phi hp hnh ng mt cch ng b, c hiu qu. Trn c s thng tin c c, cc doanh nghip c th iu chnh hot ng sn xut kinh doanhh mt mt m bo ph hp vi yu cu v th hiu tiu dng ti th trng EU, mt khc p ng cc tiu chun k thut cht lng kht khe do th trng ny quy nh. V d nh, nhiu th trng nhp khu hng ha ca Vit Nam, in hnh l EU, cc Chnh ph v cc t chc chnh tr x hi thng vin c rng hng ha Vit Nam khng p ng tiu chun SA 8000 cn tr xut khu hng ha Vit Nam. Khi , mt mt Nh nc Vit Nam cn phi lng ghp kin thc v SA 8000 vo chng trnh ph bin kin thc v hi nhp kinh t quc t nng cao nhn thc cho cc doanh nghip v trin khai thc hin v ng k c cp chng ch SA8000, mt khc Nh nc cng cn h tr v t vn php lut v iu kin vt cht cc doanh nghip c th vt qua ro cn ny mt cch tt nht nh nhng h tr c th gii quyt cc vn i sng x hi ca ngi lao

59

ng nh nh , bnh vin, trng hc v cc dch v phc li x hi khc, nhng vn vt ra khi kh nng ca doanh nghip. 2.1.7. u t v pht trin c s h tng, kt hp nng cao nng lc php l trong Thng mi quc t ca Vit Nam: u t vo c s h tng v ngun lc con ngi l s u t mang tnh cht di hn, l s h tr c bn ca Nh nc i vi Doanh nghip, gip nng cao cht lng sn phm, gim thiu chi ph, nng cao kh nng cnh tranh ca nng sn Vit Nam trn th gii ni chung v vt ro cn k thut ti th trng EU ni ring. Chnh ph cn c s u t quy hoch ng b v r rng, to nhng vng sn xut hng ha tp trung v vng cung cp nguyn liu c cht lng cao phc v ch bin v sn xut. Vic lm ny cho php cc doanh nghip khai thc mt cch hp l li th so snh trong nng nghip, to ngun hng xut khu tp trung c qui m ln, v cht lng tt hn, khc phc tnh phn tn, manh mn cn tn ti trong b tr sn xut nng nghip ti mt s khu vc nc ta. Vic quy hoch ng b c ngha l u t quy hoch trn c 7 khu lin hon: Sn xut, Thu hoch, Ch bin, ng gi, Bo qun, Vn chuyn, Cng khu. Ngoi ra, Chnh ph cng cn c s u t pht trin c s h tng nhm gii quyt vn mi trng, vic sn xut mang tnh cht di hn v bn vng. Bn cnh vic u t pht trin c s h tng, vic o to ngun nhn lc cng cn c s quan tm ng mc. Chnh ph cn a ra cc chnh sch h tr o to ngun nhn lc trong pht trin nng nghip. Quan trng hn, h tr cc doanh nghip Vit Nam trong vic vt ro cn k thut ti mt th trng vi cc ro cn phc tp nh EU, Chnh ph Vit Nam cn c chnh sch chn la v h tr mt s lut s Vit Nam, l ngi c phm cht chnh tr tt, c nng lc chuyn mn v trnh ngoi ng gi i o to nc ngoi, m c th l ngay cc nc trong khi Lin minh chu u, nhm b sung thm cc trng ti kinh t, thng mi c ng cp quc t, tham gia c hiu qu vo vic gii quyt cc tranh chp trong thng mi quc t.

60

2.1.8. a dng ha cc hnh thc u t, thu ht ngun vn cho hot ng sn xut, tiu th nng sn xut khu v s dng vn c hiu qu: Nh phn tch trn, vic u t vo c s h tng v ngun lc con ngi l mt vn cn thit h tr cc doanh nghip. Tuy nhin, mt trong nhng vn nan gii i vi cc nc ang pht trin ni chung v Vit Nam ni ring l lm th no xy dng h thng c s h tng trong thi gian ngn nht vi ngun lc hn ch. a dng ha cc hnh thc u t t vn vay ODA ti BOT v ngun khc l mt trong nhng hng gii quyt. Nhu cu v vn ca cc doanh nghip l rt ln, trong khi kh nng cn qu nh, do vy, vic Chnh ph ng ra h tr cc doanh nghip trong vic thu ht vn cho hot ng sn xut, tiu th nng sn xut khu, l vic lm cn thit. Chnh ph c th to mi trng u t thun li cho cc doanh nghip sn xut v tiu th nng sn xut khu nhm thu ht ngun vn u t trong v ngoi nc, c bit khuyn khch u t vo lnh vc ch bin nng sn, to bc t ph v cht lng, mu m, sn phm v gim chi ph; c th l cc chnh sch v min, gim thu trong thi gian u, h tr v tn dng v li sut, hay gim thu nhp khu my mc, thit b ch bin nng sn nh phn tch. Gip cc doanh nghip thu ht vn u t l mt mt, mt khc, Chnh ph cng cn c k hoch qun l ngun vn u t sao cho hiu qu. C th l: Chnh ph cn u tin ngun vn u t cho cc loi cy trng vt nui vn l cc mt hng xut khu chin lc sang th trng EU nh: c ph, ht iu, cao su, cc sn phm nhit i,hay tp trung ngun vn vo cc khu c tnh quyt nh nh: thy li, giao thng, in, c s ch bin, Bn cnh , Vit Nam cng c th b tr thnh lp thm cc qu h tr sn xut, v tiu th hng nng sn xut khu nh qu bo him, qu h tr pht trin, 2.2. i vi cc doanh nghip xut khu nng sn Vit Nam: Nhn s h tr t pha Nh nc, vt ro v tip cn thnh cng th trng EU, cc doanh nghip xut khu nng sn Vit Nam cng cn ch ng trong vic tm hiu v cc loi ro cn k thut, v c chin lc chun b v thc hin vt ro ph hp.

61

2.2.1. Nhm gii php v t chc xut khu nng sn: 2.2.1.1. La chn th trng mc tiu ph hp: Lin minh Chu u (EU) hin nay gm 20 nc cng ha, 6 vng quc v 1 cng quc. S liu ny cho thy y l mt th trng rt a dng, v nh phn tch chng 1, d cc quc gia trong khi Lin minh Chu u (EU) u tun theo nhng qui nh v tiu chun k thut chung nhng mi quc gia li c c cu kinh doanh, tp qun kinh doanh khc nhau, nn cng c nhng b tiu chun, qui nh k thut ring. Chnh v vy, khi tip cn th trng EU, nu ch xc nh th trng EU l th trng mc tiu th cha c th, trnh vic b ng khi xut khu nng sn vo tng quc gia thuc th trng ny, cc doanh nghip Vit Nam cn c s cn nhc k lng, loi b v la chn th trng mc tiu chnh xc. Cc doanh nghip ban u c th t chc nghin cu ti vn phng, c bit l nghin cu qua internet, c nhng nh gi s b mt cch nhanh chng v tit kim. Sau , m bo tnh chnh xc, cc doanh nghip c th nghin cu thc a thng qua cc cng ty t vn c lp, thng qua cc bui hi tho, trin lm gii thiu sn phm nh cp phn trc hoc bng cch tham gia cc chuyn thm kho st th trng c t chc hay h tr t pha Nh nc Vic la chn th trng mc tiu ph hp l bc u tin, rt quan trng, cn phi c tin hnh cn thn v suy xt thu o bi khng phi c th trng ln nht v giu c nht th s ph hp. C th xem xt rng i vi cc doanh nghip xut khu nng sn Vit Nam, vi c tnh thng nh, l v c tnh thi v nn c th kh p ng nhu cu cao ca mt s quc gia thuc khi Lin minh Chu u (EU), trong khi , mt s quc gia nh hn, nhng nh nhp khu nh, thng mm do hn trong cc quy nh, c th s l s la chn tt hn. 2.2.1.2. La chn phng thc v lp k hoch chi tit xut khu nng sn: Sau khi c s la chn th trng mc tiu v tm hiu v th trng nhp khu, cc doanh nghip Vit Nam cng cn c s u t nghin cu, la chn phng thc thch hp a hng nng sn tip cn th trng EU, cng nh lp k hoch tip th cho hng nng sn xut khu mt cch c h thng. Th trng EU

62

rng ln vi nhu cu a dng, trong khi, cc doanh nghip xut khu nng sn Vit Nam cng a dng v qui m v loi hnh doanh nghip. Do , vt ro v thm nhp tt vo th trng EU, cc doanh nghip xut khu nng sn Vit Nam cn c hng i ph hp. C th nh l: Cc doanh nghip xut khu nng sn Vit Nam vi qui m va v nh, c tim lc kinh t c hn, c th lin kt vi cng ng ngoi kiu ti EU, t , xut khu vo y nhng mt hng m Cng ng ny c nhu cu ln. Cc doanh nghip xut khu nng sn Vit Nam vi qui m v tim lc kinh t ln hn, c th xem xt gii php lin doanh vi cc cng ty trn th trng EU, c bit l tr thnh cng ty con ca cc cng ty ny. Khi lin doanh, cc doanh nghip ca cc nc ang pht trin s tip cn c nhng cng ngh hin i, c bit, trong ch bin nng sn xut khu, th cng ngh ht sc quan trng. Cng ngh hiu qu em li cho sn phm cht lng cao, p ng yu cu v v sinh, an ton thc phm cng nh bo v mi trng. Nh , sn phm s tng hm lng ch bin, ng thi tha mn cc qui nh ca EU. Mt khc, khi lin doanh, pha EU s ng trch nhim trong vic tiu th sn phm, cc cng ty ny nm r v nhu cu cng nh th hiu ca ngi tiu dng EU, do , s c nhng gii php hiu qu y mnh hot ng xut khu sn phm sang th trng EU. Bng cch ny, hng nng sn ch bin ca Vit Nam c th trc tip thm nhp vo th trng EU m trnh c nhng ro cn k thut kht khe cng nh khng phi lo lng v hng tip cn th trng ca sn phm. Hn th na, t thc tin kinh doanh quc t cho thy, nu c yu t nc ngoi th cc phn quyt ca i tc thng c li cho bn Vit Nam hn trong qu trnh gii quyt cc v tranh chp. Trn c s la chn v nghin cu th trng mc tiu, ngay sau khi c mt hng i c th, cc doanh nghip xut khu nng sn Vit Nam cn a ra chin lc xut khu mt cch c th v chi tit, lp nn k hoch c th xut cho ai, khi no, i u v vi cch thc nh th no. Bi l, i vi mt mt hng c nhiu c tnh c bit nh mt hng nng sn (nh phn tch chng 1), vic nhanh chng a ra chin lc v k hoch hp l l rt quan trng. 2.2.2. Nhm gii php v tng cng nng lc ca doanh nghip:

63

2.2.2.1. Tng cng nng lc nghin cu v pht trin th trng: c th ch ng i ph v vt qua cc ro cn k thut ti th trng EU, cc doanh nghip xut khu nng sn Vit Nam cn y mnh cc hot ng nghin cu th trng nhm hiu r hn v th trng nc ngoi v cho cc nh nhp khu hiu r hn v hng ha ca doanh nghip mnh. Bt c mt cng vic kinh doanh no nu mun thnh cng u phi bt u t nghin cu th trng, d l nhng vic kinh doanh nh, do , i vi vic xut khu mt mt hng ch lc nh nng sn sang th trng ln v phc tp nh EU, vic lm ny cng cn c cc doanh nghip Vit Nam quan tm u tin. Nhng bo co chi tit t nghin cu th trng cng chnh xc th doanh nghip cng nm r c v th trng mnh chun b xut khu, c nhng rng buc, yu cu nh th no v qui nh v tiu chun k thut, t , c th a ra c nhng hng pht trin ph hp cho sn phm cng nh hng pht trin chung ca doanh nghip. Tuy nhin, mun nng cao nng lc tip cn th trng cn phi u t vn v i ng nhn vin nghin cu th trng. y l im yu m cc doanh nghip xut khu Vit Nam phi gii quyt nu mun thnh cng trong vic tm hiu cc ro cn k thut v tip cn th trng EU. Ngay t by gi cc doanh nghip phi bt tay u t xy dng chin lc tip cn th trng cho doanh nghip mnh mt cch hp l v chuyn nghip, c bi bn. Ch khng th thc hin cch lm n t pht, t tin v nht thi. c bit, trong chin lc nghin cu v tip cn th trng ti mt th trng rng ln nh EU, khi m EU ang ngy cng yu cu kht khe v xut x, tn gi c bo h vi WTO; v sn phm nng nghip ca Vit Nam li c tnh cht tng ng vi mt s quc gia khc nh Trung Quc, Thi Lan, th vn danh tnh ca sn phm l ht sc cn thit, nht thit doanh nghip xut khu nng sn Vit Nam phi quan tm n xy dng v pht trin thng hiu ca mnh. Doanh nghip phi coi thng hiu l cng c bo v li ch ca mnh. Doanh nghip phi sng to trong lm nhn hiu v thc v bo h nhn hiu ca mnh v ca cc doanh nghip khc. Phi coi nhn hiu l ti sn ca doanh nghip, phi ng k s

64

hu cng nghip mc d c tn km chi ph. Kin quyt khng copy hoc nhi nhn hiu ca ngi khc. Bn cnh vic ng k, doanh nghip cng cn phi ch trng n vic xy dng v pht trin thng hiu, c k hoch c th xy dng v khng nh thng hiu sn phm. Xy dng v pht trin thng hiu l bc quan trng trong vic pht trin th trng ca cc doanh nghip xut khu Vit Nam sau khi vt ro thnh cng cn y mnh xut khu vo th trng EU. Hn th na, mc d, nh phn tch phn chnh sch i vi chnh ph, cc doanh nghip c th c h tr thng tin v cc ro cn k thut hay nhng bin tng mi ca chng t pha cc tham tn thng mi, t pha Nh nc. Nhng bn thn cc doanh nghip cng phi ch ng tch cc trong vic nghin cu th trng, tm hiu cc ro cn k thut m mt hng nng sn ca mnh c th gp phi ti th trng EU thng qua vic m cc phng thng tin kinh t v th trng, c nhim v thng xuyn thu thp x l v cung cp thng tin cho lnh o doanh nghip, c nhng quyt nh kp thi trc nhng thay i ngy mt nhiu ca h thng ro cn k thut ti th trng ny. 2.2.2.2. Tng cng nng lc sn xut v cht lng sn phm thng qua b tiu chun quc t: Nng sn l mt mt hng gp phi nhiu ro cn v k thut ti th trng EU, m vic quyt nh nng sn t c nhng tiu chun, quy nh no hon ton ph thuc vo nc nhp khu thuc th trng EU, do vy, cc doanh nghip xut khu nng sn Vit Nam cn ch ng trong vic thit lp h thng tiu chun ban u cho qu trnh sn xut ca doanh nghip mnh, p ng c yu cu ca nc nhp khu. T vic thit lp nhng yu cu v cht lng hng nng sn cn t c nh vy, cc doanh nghip cn u t vn v ph bin cng ngh sn xut, t mi c th thu hoch c sn phm tiu chun. Cc doanh nghip c tim lc v kinh t c th theo ui m hnh khp kn: sn xut thu mua ch bin tiu th. Vi m hnh ny, cc doanh nghip s ng trc c hi v thch thc, c hi nng cao nng lc sn xut v cht lng sn phm, thch thc bi hao tn chi ph trong ngn hn.

65

Bn cnh , cc doanh nghip xut khu nng sn Vit Nam cn nhn thc r rng: s lng hng ro k thut ang tng ln, c bit vi hng nng sn th trng EU, nhiu doanh nghip mt c hi kinh doanh do cc qui nh ngy cng tng . Do , thch thc i vi cc nh xut khu nng sn ca Vit Nam l phi p ng c cc tiu chun , vt ro v thnh cng trn th trng EU. V vy, vt qua cc ro cn k thut, cc doanh nghip cn ch ng xy dng v trin khai p dng cc h thng qun l cht lng quc t nh: HACCP, ISO 9000, ISO 14000, SA 8000, Cc chng nhn ny cho cc doanh nghip xut khu c xem nh giy thng hnh i vo th trng c yu cu cao v tiu chun hng ha nh EU. 2.2.2.3. Tng cng nng lc php l ca doanh nghip: i vi vic vt ro y mnh xut khu nng sn vo th trng EU, cc doanh nghip cn nm r v cc lut nh, quy tc v tiu chun k thut. c bit, khi tham gia vo nn kinh t quc t, cc doanh nghip rt kh trnh khi nhng kh khn trong vic lm th tc kim nh cht lng sn phm, ng k chng nhn cht lng, Do , mi doanh nghip Vit Nam cn phi c cho mnh mt i ng nhn vin am hiu v lnh vc ny, nhm nng cao nng lc php l ca doanh nghip trong nhng giao dch quc t. Mt i ng nhn vin c th gip doanh nghip xut khu nng sn Vit Nam nng cao nng lc php l c th cn bao gm mt nhm cc nhn vin c nhiu nm kinh nghim, cc nhn vin tr, c nhit huyt, am m tm hiu, cc nhn vin c chuyn mn v am hiu v cc mt hng nng sn, Doanh nghip nn c chnh sch o to cho nhn vin ca mnh v cc nghip v k trn, t chc a cn b ra nc ngoi, m c th l cc quc gia thuc Lin minh Chu u (EU), c th nm r c nhng thay i v h thng ro cn, cng nh c im th trng EU, Doanh nghip cng c th tranh th cc ngun h tr ti chnh ca Nh nc v cc t chc quc t cho cng tc o to, ng thi ch ng b tr kinh ph o to cc chuyn gia, nng cao nng lc ca i ng qun l doanh nghip c s

66

am hiu tt v ro cn k thut ti th trng EU ni ring v h thng ro cn k thut quc t ni chung. 2.2.3. Nhm gii php v tng cng s phi hp vi Nh nc: Cc doanh nghip cn ch ng tham gia cc hot ng ca Nh nc, hip hi ngnh hng nng sn. Bn cnh , cc doanh nghip cng cn tch cc tham gia cc din n, hi tho do c quan Nh nc t chc, nhm trao i, xut thng tin v tnh hnh ro cn ti th trng EU ni ring v cc th trng trn th gii ni chung. Hp 3.2: Cc doanh nghip ti Vit Nam c th tip cn v tm kim s t vn v ro cn k thut ti cc a im sau: Vn phng TBT Vit Nam: Tng Cc tiu chun o lng cht lng, B KHCN, http://www.tbtvn.org Cc im TBT trong mng li TBT ti cc B lin quan (B Khoa hc v Cng ngh, B Cng Thng, B Giao thng Vn ti, B Thng tin Truyn thng, B Vn ha Th thao Du lch, B Ti nguyn v Mi trng, B Nng nghip v Pht trin nng thn, B Lao ng Thng binh v X hi, B Y t.) Cc im TBT ti cac Chi cc: Tiu chun o lng cht lng a phng (64 tnh, thnh). T , cc doanh nghip s c c hi tip cn v tm kim s gip t pha cc c quan hu quan. V d nh cc doanh nghip cn duy tr thng xuyn hot ng vi Cc Qun l Cnh tranh ( B Cng Thng), Vn phng TBT Vit Nam, cc tham tn thng mi Vit Nam cc nc, cp nht thng xuyn tnh hnh chuyn ng ca cc ro cn k thut ti th trng EU.

67

KT LUN Th trng EU lun l im n hp dn ca hng nng sn cc nc ang pht trin, khng loi tr Vit Nam. Trong khi , Vit Nam l mt quc gia c iu kin thun li pht trin sn phm nng nghip thnh mi nhn xut khu. Tuy nhin, theo xu hng chung ca th gii, cc loi ro cn thu quan ang ngy mt gim dn v thay vo l cc loi ro cn phi thu quan m trong l nhng ro cn k thut, loi ro cn phc tp v ngy mt a dng, nhng loi ro cn k thut ny nh mt l chn bo h th trng EU, ngn cn s thm nhp ca nng sn Vit Nam, e da n vic xut khu, mt th trng v thm ch nh hng n uy tn ca mt hng nng sn Vit Nam, nu b cm tiu th trong th trng ln ny. Chnh v nhng l do , nhm ti mun qua nhng ti liu tng hp c, a ra ci nhn tng quan v cc loi ro cn k thut ti th trng EU, nh gi v tc ng ca nhng loi ro cn ny ti vic xut khu nng sn ca Vit Nam vo th trng EU, t gp phn nh hng v a ra nhng kin ngh gii php gip cc doanh nghip Vit Nam vt ro thun li. Trong qu trnh nghin cu, nhm ti t c nhng kt qu sau: Th nht, ti tng hp v a ra ci nhn tng quan chung v cc loi ro cn k thut cc doanh nghip xut khu nng sn Vit Nam c th gp phi khi tip cn th trng EU. Trn c s kinh nghim ca Trung Quc v Thi Lan, rt ra bi hc cho cc Vit Nam. Th hai, ti i su nh gi thc trng xut khu cc mt hng nng sn Vit Nam vo th trng EU trc thc t tng dn cc loi ro cn k thut ngy mt phc tp ti th trng ny. ng thi nhm ti cng ch ra nhng gii php hin ti t pha Nh nc v bn thn cc doanh nghip gip cc doanh nghip Vit Nam vt ro, xut khu nng sn vo th trng EU. Cui cng, nhm ti a ra mt s kin ngh v gii php ti Chnh ph v cc doanh nghip nhm hon thin cc bin php h tr doanh nghip xut khu nng sn Vit Nam vt ro, tip cn th trng EU.

68

Do tnh cht hn ch v quy m v nng lc nghin cu, nhm ti ch tp trung nghin cu cc loi ro cn k thut ti th trng chu u i vi mt hng nng sn Vit Nam. Trong qu trnh nghin cu, khng khi nhng hn ch v kin thc chuyn mn nn ti khng trnh khi nhng thiu st. Tuy nhin, nhm ti mong mun y s l mt ti liu tham kho hu ch gp phn vo vic nghin cu, tm ra gii php h tr cc doanh nghip xut khu nng sn Vit Nam i ph kp thi vi cc ro cn k thut, vt ro thun li, gp phn y mnh xut khu nng sn sang th trng EU.

69

TI LIU THAM KHO


I. 1. Gio dc Cc bin php phi thu i vi hng nng sn trong TMQT, PGS.TS Gii php y mnh Xut khu Hng ha ca Vit Nam sang th Hng dn Doanh nghip v H thng TMTG, Trung tm Thng Xut nhp khu hng ha International Merchandis Trade Vietnam Nng nghip Vit Nam v nh hng pht trin Giai on 2010 nh gi tim nng xut khu ca Vit Nam, Trung tm Thng mi inh Vn Thnh (Ch bin), NXB Lao ng trng Chu u, PGS.TS V Ch Lc, NXB L lun Chnh tr - 2004 mi quc t-Ban Th k khi thnh vng chung, NXB Chnh tr Quc Gia 2001 2006, NXB Thng k 2008 2015, Bn tin ISG, qu IV, 2010 Quc t UNCTAD/WTO (ITC) v Cc Xc tin Thng mi Vit Nam (VIETRADE) Nng Lm Sn Vit Nam Tip cn th trng EU v Hoa K: Thc trng C hi v Thch thc, Ts. Cao Vnh Hi Trung tm T vn Mi trng Ti nguyn v Gim ngho Nng thn Bo co thng nin ngnh nng nghip nng thn 2010, trin vng Bo co thng nin ngnh nng nghip nng thn 2011, trin vng Thng mi nng sn ca Vit Nam sau 2 nm gia nhp WTO, Vin Cc bin php vt ro cn Phi thu quan trong Thng mi quc t 2011, Vin chnh sch v chin lc pht trin nng nghip nng thn, H Ni 2012, Vin chnh sch v chin lc pht trin nng nghip nng thn, H Ni chnh sch v chin lc pht trin nng nghip nng thn 2008 tin s nhm y mnh xut khu hng ha Vit Nam, TS. o Th Thu Giang, Lun vn Gio trnh, sch, bo, tp ch, lun vn, bo co Ti liu ting Vit: Gio trnh quan h kinh t quc t, TS Bi Th L (ch bin), NXB

70

Hot ng xut nhp khu nng sn ca Vit Nam EU, Kha lun Kinh nghim thc tin Xut Khu nng sn ca cc nc Cng

tt nghip, phng c ni sinh.M: LV.03835 nghip mi khu vc ng v bi hc cho Vit Nam, Kha lun tt nghip, phng c ni sinh. M: LV.04714 Bo co 2: Vt qua cc ro cn TBT thc y xut khu sang

Lin minh Chu u, MUTRAP, 07/2009.

2. -

Ti liu ting Anh: Tng quan v cc ro cn k thut khi xut khu nng sn sang EU, The Effects of EUs Common Agricultural Policy on Thailands

Robert.D v Deremer.K -

Exports to Europe , Supansa Kajavong Agriculture in China and Brazil: Challenges and Opportunities, Mario

Queiroz de Monteiro Jales & Marcos Sawaya Jank &Shunli Yao & ColinA.Carter.

II. 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. 11. 12.

Website: http://www.wto.org http://trungtamwto.vn/ www.vneconomy.vn http://www.import40.ru/ http://wto.nciec.gov.vn/ http://www.fao.org/ www.moit.gov.vn www.agroviet.gov.vn http://tamnhin.net www.viettrade.gov.vn www.vnep.org.vn http://www.trademap.org/Bilateral_TS.aspx

http://www.tinkinhte.com/n%C3%B4ng%20s%E1%BA%A3n/nd5-

71

search.2/http://www.mpi.gov.vn/portal/page/portal/bkhdt/16424/16903/126406?p_p age_id=412469&p_cateid=353565&article_details=1&item_id=2116790http://rauh oaquavietnam.vn/default.aspx?tabID=5&ID=31&LangID=1 13. http://ec.europa.eu/trade/creating-opportunities/trade-topics/european-

competitiveness/non-tariff-barriers/#_acaas
14.

http://en.infotv.vn/xuat-nhap-khau/thi-truong-xnk/50387-rao-can-kyQuy nh ca y ban EC s 1221/2008 ngy 05/12/2008: http://eurCh th ca Ngh vin Hi ng chu u s 94/62/EC ngy

thuat-cua-eu-voi-xuat-khau-cua-viet-nam 15.

ex.europa.eu/LexUriServ/LexUriServ.do?uri=OJ:L:2008:336:0001:0080:en:PDF 16.

20/12/1994: http://eurlex.europa.eu/LexUriServ/LexUriServ.do?uri=CONSLEG:1994L0062:20050405:E N:PDF

PH LC PH LC 1: Danh sch cc sn phm c coi l nng sn ca EU STT 1 ng vt sng Tht v ph phm dng tht n c sau git m Sn phm t sa ng vt sng Tht v ph phm dng tht n c sau git m Sa v cc sn phm t sa, trng chim v trng gia cm; 2 mt ong t nhin; sn phm n c gc ng vt, cha c chi tit hoc ghi ni khc Cc sn phm c ngun gc ng vt 3 Cc sn phm c ngun gc t ng vt khc (khng bao gm cc sn phm t c trong chng ny) Cy sng v cc loi cy trng khc 4 Cy sng v cc loi cy trng khc, c, r v cc loi tng t, cnh hoa ri v cc loi cnh l trang tr, 5 Rau, r v c, thn c c th n c Qu v qu hch c th n c 6 Rau v mt s loi c, thn c, r n c Qu v qu hch n c; v qu thuc chi cam qut hoc cc loi da 7 8 9 C ph, ch, ph gia v cc loi gia v C ph, ch, ph gia v cc loi gia v Ng cc Cc sn phm xay st Ng cc Cc sn phm xay xt, malt, inulin, gluten la m

ii

Ht v qu c du 10

Ht v qu c du, cc loi ht v qu khc hoc cy dc liu, rm, r, v cy lm thc n chn nui

Nha cnh kin , gm, nha cy, 11 cc cht nha

Nha cnh kin , gm, nha cy, cc cht nha v cc cht chit sut t thc vt khc

Cc loi rau khc 12

Nguyn liu trng t rau, cc loi rau khc cha c phn loi hoc cha bao gm trong y.

M v du ng thc vt hoc thc vt 13

M v du ng vt hoc thc vt v cc sn phm tch t chng, m n c c ch bin, cc loi sp ng vt v thc vt

Cc ch phm t tht 14 ng v cc loi ko ng Ca cao v cc ch phm t ca cao Ch phm t ng cc, bt, tinh bt 17

Cc ch phm t tht (khng bao gm cc sn phm t c trong cc chng ny) ng v cc loi ko ng Ca cao v cc ch phm t ca cao Ch phm t ng cc, bt, tinh bt hoc sa (khng bao gm cc sn phm t c trong chng ny)

15

16

18

Cc ch phm t rau, hoa qu, qu hch v thc vt

Cc ch phm t rau, hoa qu, qu hch v cc phn khc ca

iii

cy. 19 20 Cc ph gia c th n c hn tp ung, ru mnh, gim Phn cn li v phn b i t ngnh 21 cng nghip thc phm Cc ph gia c th n c hn tp ung, ru mnh v gim Phn cn li v phn b i t ngnh cng nghip thc phm, c kh cho ng vt c th n c. 22 Thuc l v cc sn phm tng t Thuc l v cc sn phm thay th thuc l c sn xut Cc sn phm khc khng cho trong cc chng t 1-23 23 Cc sn phm theo WTO khc khng cho trong cc chng t 1-23: mannitol, sorbitol, tinh du, anbuminoit, tinh bt v h bin i, h, da, lng,

iv

PH LC 2: Cht ph gia trong thc phm i vi ph gia thc phm l phm mu: Phm mu c thm vo thc phm gi n nh mu ca thc phm khi b s tc ng ca qu trnh ch bin, lu kho, ng gi v phn phi. ng thi n cng mang li mt b ngoi hp dn. Ch c dng cc cht mu quy nh trong ch th 94/36/EC lm ph gia trong thc phm: STT 1 Tn cht mu Riboflavin v riboflavin-5photphat 2 Phc ng ca clophyl v clophylin 3 4 5 6 7 8 Sulphit ammonia caramen C ci ng , betamin Cht caramen Cac bon thc vt Antoxian TiO2 Khng c cho thm ph gia vo cc thc phm sau (tr trng hp c bit): STT 1 Tn thc phm Thc phm cha ch bin Sa, pho mt ti hay tit trng Du v m c ngun gc ng vt hay thc vt 4 Bt m v cc sn phm t bt M ng v gnocchi 18 Bnh m v cc sn phm tng t 5 19 Thc n cho tr em STT 15 Tn thc phm Nc ung ng chai v ng thng 2 16 Sa c bo qu nh ch th 76/118/EEC 3 17 Trng v cc sn phm t trng 11 12 13 14 15 Tinh du t, capxaixin, capsorubin Ion oxit v hydroxit Sulphit caramen Carotin Canxi cacbonat 10 Amomia caramen STT 9 Tn cht mu Clophyl v clophylin

ng, bao gm c ng monosaccarit v isaccarit

20

Bt khoai ty v ng hp, c chua ng hp Tht gia cm, c, ng vt thn mm, ng vt c v C ph rang, ch, rau dip xon hay cht chit t cc loi .

Tri cy, rau (bao gm khoai ty) v nm sy kh, ng hp, qua ch bin

21

Sn phm coca v thnh phn socola trong sn phm socola ng malt v cc sn phm ca n B c lm t sa cu v sa d

22

23

Mui, cc sn phm thay th mui, gia v, gia v hn hp

10

24

Sa chocolate B Sp c chua Mt Mt ong

11 12 13 14

Sa ln men Kem, bt kem Nc hoa qu Gim

25 26 27 28

i vi ph gia thc phm l cht lm ngt:

Thc phn c cht lm ngt th trn bao b phi ghi tn cht lm ngt s dng hoc cht lm ngt phi c thnh phn t nhng thnh t lm ngt ghi trn bao b. Vic dn nhn sn phm c cht lm ngt phi ghi khuyn co:s dng nhiu s gy bnh ng rut v phi ghi r cht c ngun gc t u. i vi ph gia thc phm l hng liu: Hng liu c s dng trong thc phm lm cho thc phm thm hn v ngon hn. Hng liu l ngun b sung vo thc phm. Hng liu c ch bin t cc ngun khc nhau v c chia thnh 2 loi: loi c coi l thc phm v khng coi l thc phm. C th l: - Hng liu t thc phm hay tho mc, gia v c coi l thc phm. - Hng liu t rau, nguyn liu th t ng vt th khng c coi l thc phm

vi

- Cc hp cht lm hng liu thu c t cc qu trnh ch bin vt l hp l hay qu trnh ch bin t rau qu, nguyn liu th t ng vt c s dng enzim hay vi sinh vt c coi l thc phm - Cc hp cht ha hc lm hng liu c ch bin t qu trnh tng hp ha hc v tch ha hc ging cc hng liu t nhien c trong thc phm hay tho mc, gia v c coi l thc phm - Cc hp cht ha hc lm hng liu c ch bin t qu trnh tng hp ha hc hay tch ha hc ging vi cc hng liu c trong rau qu, nguyn liu th t ng vt khng coi l thc phm Hng liu dng lm ph gia thc phm phi p ng cc yu cu sau: - Hng liu khng c a ra th trng bn cho ngi tiu dng cui cng nu: (1) tn hay tn kinh doanh v a ch ca nh sn xut, ng gi, phn phi khng c ghi r rng, d c, khng th ty xa;(2) tn flavouring hoc cc tn c bit khc khng c m t y v r rng, chnh xc;(3) lng cc loi hng liu trong n khng c cung cp r rng, d oc v c th ty xa. - Hng liu dng lm ph gia thc phm phi m bo: khng cha bt k mt nguyn t hay hp cht no c hm lng c t nguy him; phi tun theo bt c mt tiu chun no v tinh khit, khng cha hn 3mg/kg aseni, ch khng qu 10mg/kg. catni khng qu 1mg/kg, thy ngn khng qu 1mg/kg. - Lng hng liu v thnh phn hng liu tun th bng sau: Bng 1: Lng ti a cht lm hng v c mt trong thc phm v ung Cht 3,4-benzopyrene Trong thc phm 0.03mg/kg Trong ung 0,0 mg/kg

Bng 2: Lng ti a cht lm t hng liu hay mt thnh phn thc phm c tnh chat lm hng liu c trong thc phm Cht Trong thc phm ( mg/kg) Trong ung (mg/kg) Trng hp c bit

Axit agaric

20

20

100 mg/kg trong

vii

thc ung c cn hay thc phm c cha nm Aloin 0.1 0.1 50mg/kg trong thc ung c cn Beta asaron 0.1 0.1 1mg/kg trong thc ung c cn v gia v trong thc n snack Becberin 0.1 0.1 10mg/kg trong thc ung c cn Cumarin 2 2 10mg/kg trong cc loi mt, caramen 50mg/kg trong ko cao su 10mg/kg trong thc ung c cn Hypericine 0.1 0.1 10mg/kg trong thc ung c cn 1mg/kg trong mc ko Axit cianua 1 1 50mg/kg trong ko nuga, bnh hnh nhn v cc sn phm thay th khc 1mg/kg th tch cn trong thc ung c cn

viii

Pulegone

25

100

250 mg/kg trong mc ko bc h v trong thc ung c hng v bc h 350mg/kg trong mt ko bc h

Quassine

10mg/kg trong mt ko v ko thm. 50mg/kg trong thc ung c cn.

Safrole v iso safrole

2mg/kg trong thc ung c cn di 25% v 5mg/kg trong thc ung c cn trn 25%

Santonin

0.1

0.1

1mg/kg thc ung c cn trn 25%

Alpha v beta thuyone

0.5

0.5

5mg/kg trong thc ung c cn di 25% v 10mg/kg thc ung c cn trn 25% 25mg/kg trong thc phm c cy x.

ix

PH LC 3: Hip nh nng nghip, ph lc 1, din sn phm 1. Hip nh ny s c p dng i vi cc sn phm sau y: HS chng 1 n 24, tr c v cc sn phm t c, cng: HS m s HS m s HS nhm HS cc nhm 2905.43 2905.44 33.01 35.01 n 35.05 (mannitol) (sorbitol) (tinh du) (cc cht anbumin, cc dng tinh bt, keo) HS m s 3809.10 (Cc cht hon thin)

HS m s HS cc nhm HS nhm HS cc nhm HS cc nhm

3823.60 41.01 n 41.03 43.01 50.01 n 50.03 51.01 n 51.03 52.01 n 52.03

(sorbitol n.e.p) (da th vt v da cc loi) (da lng th) (t th v t ph liu) (lng cu v lng ng vt)

HS cc nhm

(bng th, bng ph liu, chi hoc cha chi)

HS nhm HS nhm

53.01 53.02

(lanh th) (gai du th)

Cc sn phm trn y khng gii hn din sn phm p dng ca Hip nh v vic p dng cc bin php v sinh kim dch ng, thc vt 2. Cc miu t hng ha trong ngoc n cha nht thit l y . PH LC 4: Trch QUYT NH: Ph duyt quy hoch tng th pht trin sn xut ngnh nng nghip n nm 2020 v tm nhn n 2030. iu 1: Ph duyt Quy hoch tng th pht trin sn xut ngnh nng nghip n nm 2020 v tm nhn n 2030, vi cc ni dung ch yu sau: I. QUAN IM QUY HOCH:

1. Quy hoch pht trin sn xut nng nghip (bao gm nng nghip, lm nghip v thy sn) phi theo hng nng cao nng sut, cht lng, kh nng cnh tranh, hiu qu v tnh bn vng ca nn nng nghip. 2. Quy hoch pht trin sn xut nng nghip phi da trn c s i mi t duy, tip cn th trng, kt hp ng dng nhanh cc thnh tu khoa hc, cng ngh, s dng hiu qu ngun ti nguyn t, nc, nhn lc c o to, thch ng vi bin i kh hu, bo v mi trng sinh thi khai thc hiu qu li th v iu kin t nhin ca mi vng, mi a phng. 3. Quy hoch pht trin sn xut nng nghip phi gn kt cht ch sn sut vi cng nghip bo qun, ch bin v th trng tiu th; tch t rung t, hnh thnh cc vng sn xut hng ha tp trung. 4. Quy hoch pht trin sn xut nng nghip phi gn vi chuyn i c cu lao ng trong nng nghip, nng thn, iu chnh dn c, cng vi ngun nhn lc c o to, p ng yu cu sn xut nng, lm, thy sn hng ha vi trnh k thut v cng ngh ngy cng cao. 5. Quy hoch pht trin sn xut nng nghip phi c h thng chnh sch m bo huy ng cao cc ngun lc x hi, trc ht l t ai, lao ng, rng v bin, pht huy sc mnh hi nhp quc t v s h tr ca nh nc. II. MC TIU PHT TRIN: 1. Mc tiu chung: Xy dng nn nng nghip pht trin ton din theo hng hin i, bn vng, sn xut hng ha ln trn c s pht huy cc li th so snh; p dng khoa hc cng ngh tng nng sut, cht lng, hiu qu v kh nng cnh tranh cao, m bo vng chc an ninh lng thc quc gia c trc mt v lu di, p ng nhu cu a dng trong nc v xut khu; nng cao hiu qu s dng t ai, ngun nc, lao ng v ngun vn; nng cao thu nhp v i soonsgs ca nng dn, ng dn, dim dn v ngi lm rng. 2. Mt s ch tiu c th: a) Thi k 2011-2020

xi

- C cu ngnh nng lm thy sn n nm 2020: Nng nghip 64,7%, lm nghip 2%, thy sn 33,3% - Tc tng trng GDP nng lm thy sn bnh qun t 3,5-4%/nm. - Tc tng trng gi tr sn xut nng lm thy sn 4,3-4,7%/nm. - che ph ca rng t 44-45% vo nm 2020 - Kim ngch xut khu nng lm thy sn t 40 t USD, trong nng nghip 22 t USD, lm nghip 7 t USD, thy sn 11 t USD. - Gi tr sn lng trn 1 ha t sn xut nng nghip bnh qun 70 triu ng. b) Tm nhn 2030: - C cu ngnh nng lm thy sn n nm 2030: Nng nghip 55%, lm nghip 1,5%, thy sn 43,5%. - Tc tng trng GDP nng lm thy sn bnh qun t 3-3,2%/nm - Tc tng trng gi tr sn xut nng lm thy sn 4-4,3%. - Kim ngch xut khu nng lm thy sn t 60 t USD, trong nng nghip 30 t USD, lm nghip 10 t USD, thy sn 20 t USD. - Gi tr sn lng trn 1 ha t sn xut nng nghip bnh qun 100-120 triu ng. III. NH HNG QUY HOCH S DNG T V PHT TRIN SN XUT NNG NGHIP THEO NGNH HNG N NM 2020, TM NHN NM 2030: 1. Quy hoch s dng t: a) Khai hoang m thm t nng, lm nghip v nui trng thy sn t nm 2011 n nm 2020 khong 1,1 triu ha; bao gm cho trng la 37 ngn ha, cy hng nm 60 ngn ha, cy lu nm 100 ngn ha, trng rng 930 ngn ha. b) t sn xut nng nghip nm 2020 l 9,59 triu ha, gim 580 ngn ha so vi nm 2010; b tr t cy hng nm 6,05 triu ha, trong t la 3,812 triu ha, t cy thc n chn nui 300 ngn ha; t cy lu nm 3,54 triu ha.

xii

c) t lm nghip n nm 2020 l 16,2 16,5 triu ha, tng thm 879 ngn ha so vi nm 2010; bao gm rng sn xut 8,132 triu ha, rng phng h 5,842 triu ha, rng c dng 2,271 triu ha. d) t nui trng thy sn 790 ngn ha, tng thm 99,7 ngn ha so vi nm 2010; trong din tch nui trng ng bng song Cu Long chim 70%. e) t sn xut mui n nh 14,5 ngn ha, trong sn xut mui cng nghip 8,5 ngn ha. 2. Cy lng thc: a) La: - Bo v qu t la n nh t nm 2020 l 3,812 triu ha, trong la nc 2 v tr ln l 3,2 triu ha; p dng ng b cc bin php thm canh tin tin t sn lng 41-43 triu tn nm 2020 v 44 triu tn nm 2030, m bo an ninh lng thc v xut khu. - Ch bin la go: u t cng sut ch bin cng nghip t 25 triu tn/nm, nng lc ch bin 60% tng sn lng thc. Tun th cc quy trnh cng ngh trong chui sn xut sn phm t thu mua, sy bo qun, xay xt, d tr , lu thong, a t l gao thu hi trn 68%; gim tn tht sau thu hoch la cn 56%; ci thin cht lng go xut khu: t trng go 5-10% tm chim 70% sn lng, t l ht trng bc khng qu 4%, t l ht h hng khng qu 0,2%, ht vng khng qu 0,2%. n 2015, gi tr gia tng ca go xut khu tng 10-15% so vi hin nay do p dng cc tin b k thut, nng cao cht lng sn phm. b) Ng: M rng din tch ng bng tng din tch v ng ng bng song Hng, tng din tch trn t mt v la cc tnh trung du min ni Bc, Ty Nguyn, duyn hi Bc Trung B, ng Nam B; thm canh ng p ng khong 80% nguyn liu cho cng nghip ch bin thc n chn nui. c) Sn: n nh din tch sn 450 ngn ha vo nm 2020, sn lng khong 11 triu tn lm nguyn liu thc n chn nui v nhin liu sinh hc; s dng t c dc di 15o, tng dy trn 35cm ch yu trung dung min ni pha Bc, duyn hi Bc Trung B, Nam Trung B, Ty Nguyn, ng Nam B sn xut.

xiii

3. Rau cc loi: Din tch t quy hoch khong 400 ngn ha, a h s s dng t ln 2,5-3 ln, tng din tch rau v ng v tng v trn t khc, m bo din tch gieo trng t 1,2 triu ha, vi sn lng khong 20 triu tn,trong trung du min ni pha Bc 170 ngn ha, ng bng song Hng 270 ngn ha, Bc Trung B 120 ngn ha, Nam Trung B 80 ngn ha, Ty Nguyn 110 ngn ha, ng Nam B 120 ngn ha, ng bng song Cu Long 330 ngn ha. Sn xut rau hng va nng cao cht lng, m bo an ton thc phm, xy dng cc vng sn xut rau tp trung, p dng cng ngh cao, sn xut theo quy trnh thc hnh sn xut nng nghip tt (VietGAP), hu c. 4. Cy u tng: Din tch t quy hoch khong 100 ngn ha, tn dng tng v trn t la n nm 2020 din tch gieo trng khong 350 ngn ha, sn lng 700 ngn tn; vng sn xut chnh l ng bng song Hng, trung du min ni pha Bc, Ty Nguyn. 5. Cy lc: Din tch t quy hoch khong 150 ngn ha v trn t lc la n nh din tch gieo trng khong 300 ngn ha, sn lng trn 800 ngn tn, vng sn xut chnh l duyn hi Bc Trung B, trung du min ni pha Bc, duyn hi Nam Trung B. 6. Cy ma: Din tch quy hoch n nh 300 ngn ha; trong vng nguyn liu cc nh my 220 ngn ha. B tr 4 vng trng im Bc Trung B 80 ngn ha, Nam Trung B v Ty Nguyn 53 ngn ha, ng Nam B 37 ngn ha, ng bng song Cu Long 52 ngn ha. Tp trung thm canh, m bo c ti, s dng ging c nng sut, tr ng cao v ri v, a nng sut ma vo nm 2020 t khong 80 tn/ha. Ch bin ng: Khng xy dng thm nh my mi, tp trung m rng cng sut cc nh my hin c, u t chiu su, hin i ha dy chuyn sn xut nng cao hiu sut thu hi v cht lng sn phm; u t thm phn sn xut

xiv

ng luyn p ng nhu cu th trng. n nm 2020 tng cng sut p t 140000 TMN, sn lng t 2 triu tn, p ng nhu cu ni tiu v c th xut khu. 7. Cy bng: Pht trin cy bng vi thay th mt phn nguyn liu bng x nhp khu; n nm 2020 din tch bng t trn 40 ngn ha, sn lng bng x t 50000 tn. Pht trin cy bng v ma nh nc tri cc tnh Ty Nguyn, ng Nam B, duyn hi Nam Trung B, trung du min ni pha Bc. Tp trung pht trin bng c ti bng phng php ti nh git ti cc tnh Ty Nguyn; bng h thng ging khoan ti cc tnh duyn hi min Trung; bng h thng thy li ti cc tnh Ninh Thun, Bnh Thun. 8. Thuc l: Din tch quy hoch n nh 40 ngn ha, p ng 90% nguyn liu cho cc nh my thuc l hin c. Pht trin sn xut ch yu trung du min ni pha Bc, duyn hi Nam Trung B, ng Nam B, Ty Nguyn. 9. Cy thc n chn nui: Din tch t b tr 300 ngn ha, tng 260 ngn ha so vi nm 2010. Vng sn xut chnh gn vi vng chn nui gia sc ln l trung du min ni pha Bc, Bc Trung B, duyn hi Nam Trung B, ng Nam B, Ty Nguyn. 10. Cy ch: Din tch t b tr n nh lu di 140 ngn ha, tng 10 ngn ha so vi nm 2010, trong cc tnh trung du min ni pha Bc khong 7 ngn ha, Lm ng 3 ngn ha. p dng quy trnh sn xut ch sch, m bo v sinh an ton thc phm, s dng cc ging cy ch mi nng sut v cht lng cao trng mi v trng ti canh. Ch bin ch: u t mi v ci to nng cp nh my ch theo hng hin i, t tng cng suat 840000 tn bp ti/nm; ch bin cng nghip 70% sn lng ch bp ti, vi sn lng 270000 tn ch kh. Chuyn i c cu sn phm theo hng: 55% ch en v 45% ch xanh; n 2020 gi ch Vit Nam xut khu ngang bng gi bnh qun th gii.

xv

11. Cy c ph: Din tch t b tr l 500 ngn ha, trong din tch c ph ch khong 60 ngn ha; vng sn xut chnh Ty Nguyn, ng Nam B, duyn hi Bc Trung B. Ch bin c ph: Bng cc hnh thc kinh t hp tc gia donh nghip v nng dn, tng t l c ph c ch bin quy m cng nghip t 20% nm 2010, ln n 40% nm 2015 v 70% nm 2020; tng ng gim t l ch bin c ph thc, c ph nhn x quy m h gia nh t 80% xung cn 60% nm 2015 v 30% nm 2020. Tng t l c ph ch bin t t 10% sn lng nm 2010 ln 20% nm 2015 v 30% nm 2020. M rng quy m, cng sut ch bin c ph bt, c ph ha tan t 10000 tn nm 2010 ln 20000 tn nm 2015 v 30000 tn nm 2020. 12. Cy cao su: Gi nguyn mc tiu n nh din tch 800 ngn ha v nh hng quy hoch cc vng nh Quyt nh s 750/Q- TTg ngy 03 thng 6 nm 2009 ca Th tng Chnh ph v ph duyt Quy hoch pht trin cao su n nm 2015 v tm nhn 2020. Sau nm 2015, trn c s nh gi hiu qu din tch cao su trng v qu t ca cc vng xem xt iu chnh quy m din tch cao su ph hp, hiu qu v bn vng. Ch bin cao su: Nm 2015 tng cng sut ch bin khong 1,2 triu tn m kh/nm. n nm 2020 tng cng sut ch bin khong 1,3 triu tn m kh/nm. Ci tin cng ngh, to c cu sn phm hp l, bao gm: M cm SVR 3L, SVR 5L chim khong 40%, m kem 20%, m cao su k thut RSS, SR & SVR 10, SVR 20 chim khong 40% nng cao gi tr xut khu T nay n nm 2020, phi u t tng thm cng sut ch bin l 500000 tn m kh/nm. i vi cao su i in quy m nh my c cng sut t 6000 20000 tn/nm; i vi nhng nh my xy dng cn tip tc nng cp, hon chnh thit b, ng b ha dy chuyn. Tun th quy trnh k thut v qun l, thc hin vic kim phm cao su xut khu.

xvi

Xy dng cc nh my sn xut sm, lp t, xe my, a t trng s dng m cao su trong nc ln ti thiu 30% vo nm 2020. 13. Cy iu: Din tch t b tr 400 ngn ha, tip tc trng mi t nay n nm 2020 khong 20 ngn ha, ch yu s dng t cha s dng; cc vng trng iu chnh l Ty Nguyn, ng Nam B v Duyn hi Nam Trung B. Ch bin iu: a dng ha sn phm ngnh iu, nng t l nn iu ch bin t ti thiu 40% di cc dng ( ht iu rang mui, b ht iu, bnh ko nhn iu..,); ng thi tng t l tiu th hi tiu trnh ri ro do th trng xut khu c nhng bin ng xu, mt khc s dn trit nhn iu b v do qu trnh p dng c gii ha thay th lao ng th cng. 14. Cy h tiu: n nh 50 ngn ha nh hin nay, cc vng trng ch yu l ng Nam B 26,8 ngn ha, Ty nguyn 17,8 ngn ha, Bc Trung B 3,7 ngn ha, duyn hi Nam Trung B 1,2 ngn ha, ng bng song Cu Long 500 ha. Ch bin h tiu: u t ci to nng cp cc nh my ch bin hin c, trong c 14 nh my m bo k thut ch bin tin tin cht lng cao, an ton thc phm. ng thi u t m rng cng sut v u t mi cc nh my ch bin tiu trng, nng t l sn phm tiu trng t 19,4% nm 2010 ln 30% vo nm 2020. u t nng t l sn phm tiu nghin bt t 12,2% nm 2010 ln 25% nm 2020. 15. Cy da: n nh din tch 140 ngn ha, vng sn xut chnh l ng bng song Cu Long, Ty Nguyn, ng Nam B v duyn hi Nam Trung B. 16. Cy ca cao: Din tch b tr khong 50 ngn ha, vng sn xut chnh l ng bng song Cu Long v duyn hi Nam Trung B. 17. Cy n qu: Din tch b tr khong 910 ngn ha, trong 810 ngn ha cc cy n qu ch lc nh vi 140 ngn ha, nhn 140 ngn ha, chui 145 ngn ha, xoi 110 ngn

xvii

ha, cam, qut 115 ngn ha, da 55 ngn ha. Cc vng trng ch yu l trung du min ni pha Bc 200 ngn ha; ng bng song Hng 80 ngn ha; Bc Trung B 70 ngn ha, duyn hi Nam Trung B 35 ngn ha, ng Nam B 145 ngn ha, Ty Nguyn 30 ngn ha, ng bng song Cu Long 350 ngn ha. Sn xut cc loi cy n qu phi hng ti m rng p dng quy trnh thc hnh sn xut nng nghip tt (VietGAP), m bo v sinh an ton thc phm. Ch bin hoa qu: Nng cao cng sut v hiu qu ca cc nh my ch bin hin c (hin mi t khong 30% thit k ton ngnh). Sn phm ch bin chnh gm cc loi hoa qu ng lnh, ng hp, chin sy, nc qu t nhin, nc qu c c, ng lnh; ch trng cc loi sn phm ng lnh, nc qu c c (da, vi, lc tin, xoi c c). Tng cng nng lc bo qun, gim tn tht sau thu hoch c v s lng v cht lng t 25% hin nay xung di 15% trong vng 10 nm ti. p dng KHCN ko di thi v ca cc loi tri cy, cc bin php bo qun tin tin, cc phng php chiu x, kh trng bng nc nng xut khu ti cc loi tri cy ch lc ( thanh long, vi , xoi, nhn, bi, chm chm). 18. Chn nui: Pht trin cc loi gia sc, gia cm theo hng chn nui trang tri, cng nghip, bn cng nghip gn vi cc c s git m, ch bin v x l cht thi, m bo an ton thc phm, v sinh mi trng. a) Quy hoch n vt nui: Ln: Tp trung pht trin n ln ph hp vi th hiu tiu dng trong nc. Pht trin nui ln cht lng cao mt s vng c li th nh ng bn song Hng, trung du min ni pha Bc, ng Nam B theo hng sn xut cng nghip, m bo an ton dch bnh, v sinh thc phm cho tiu dng v xut khu. Tng n ln v nm 2020 t 34 triu con, sn lng tht hi khong 4,8 4,9 triu tn. Tru, b: Pht trin n tru ch yu ly tht, s lng tru nm 2020 t khong 3 triu con, cc vng chn nui chnh l cc tnh trung du min ni pha B c v duyn hi Bc Trung B.

xviii

Pht trin n b tht c nng sut cao, tht ngon, p ng nhu cu tiu dng trong nc, a n b nm 2020 t khong 12 triu con, vi sn lng tht hi khong 650 ngn tn. M rng chn nui b sa ven cc th c iu kin v mt s a bn c li th, nng cao quy m n b sa nm 2020 ln 500 ngn con. - Gia cm: Pht trin gia cm theo hng chn nui tp trung c quy m ph hp, p ng nhu cu tiu dng trong nc; ch ng kim sot dch bnh hng ti khng ch c dch cm gia cm. n gia cm nm 2020 t khong 360 -400 triu con; sn lng tht hi 2 2,5 triu tn v 14 t qu trng. b) Git m, ch bin: Xy dng cc c s git m gia sc, gia cm theo hng tp trung cng nghip, mng li phn phi tht ti sng v ch bin cng nghip m bo v sinh an ton thc phm v bo v mi trng. n nm 2020, tng sn lng tht hi (ch yu tht ln, gia cm, b) 7 triu tn, tng ng 5 triu tn tht x. T l tht c git m, ch bin cng nghip vi tng sn lng tht t trn 35%, khong 2 triu tn; trong ch bin cng nghip chim 25%, khong 500 ngn tn. IV. MT S GII PHP CH YU: 1. Nng cao nhn thc, tp trung ch o xy dng v thc hin quy hoch pht trin ngnh trong kinh t th trng. - Tng cng cng tc qun l, gim st thc hin quy hoch m ba pht trin ngnh c nh hng, bn vng. Cc a phng phi nng cao nhn thc v tm quan trng ca cng tc quy hoch ngnh nng nghip trn a bn; ch o, hng dn ngnh nng nghip v cc ngnh lin quan t chc thc hin c hiu qu cc ni dung quy hoch ph hp vi iu kienj c th ca a phng. - Xy dng chng trnh pht trin kinh t, u t xy dng c s h tng, h thng cng nghip ch bin v th trng tiu th t Trung ng n a phng, m bo cc iu kin cn v thc hin quy hoch c duyt. 2. Pht trin th trng v xc tin thng mi thc hin cc mc tiu ca quy hoch a) Thc hin tt cc cam kt vi ASEAN trong lnh vc nng lm ng nghip; c bit l an ninh lng thc, th y, bo v thc vt, thy sn, lm nghip;

xix

vi WTO v kim dch ng thc vt, u t, dch v; cc Hip nh bo v v kim dch ng thc vt, th y i vi cc nc nhp khu nng nghip, lm, thy sn Vit Nam, to iu kin thc hin quy hoch pht trin sn xut k c u vo v u ra. b) Xy dng v t chc thc hin chng trnh xc tin thng mi nng lm thy sn, gi vng cc th trng ln, truyn thng (Trung Quc, EU, Nht, M, Philippin, Indonexia, Iraq) v m rng cc th trng ng u, Trung ng, Hn Quc nhm thc y tiu th nng sn. c) H tr v to iu kin cho cc doanh nghip xy dng thng hiu v tiu chun cht lng cc sn phm nng, lm, thy sn xut khu ch lc; p ng yu cu v cht lng, mu m v quy cch ca cc nc nhp khu. d) Pht trin, m rng th trng ni a, nht l cc khu du lch, cc th, khu dn c ln. e) Cc a phng hng dn cc doanh nghip quy hoch, u t cc vng nguyn liu, thc hin k kt hp ng tiu th sn phm vi ngi sn xut, to ngun hng n nh cho ch bin v xut khu. 3. Nghin cu, chuyn giao KHCN v o to ngun nhn lc a) Nh nc m ba u tin vn u t ngn sch cho nghin cu chuyn giao KHCN,tng ng vi nhim v pht trin nng, lm, dim nghip v thy sn theo quy hoch duyt. b) Tng cng hp tc vi cc nc trong khu vc v th gii v KHCN trong sn xut, phng chng dch bnh, bo qun, ch bin nng, lm, thy sn; khai thc hi sn, c kh ng tu, my tu, thit lp h thng thong tin qun l ngh c bin. c) Tip tc i mi chnh sch KHCN, tng cng x hi ha nghin cu, chuyn giao KHCN; i mi chnh sch i ng theo hng khuyn khch v pht hy tt cc ngun lc KHCN, thu ht cc thnh phn kinh t tham gia nghin cu, chuyn giao tin b k thut.

xx

d) Tng cng nng lc ca h thng khuyn nng, khuyn lm, khuyn ng; h thng bo v thc vt, th y, h thng qun l cht lng nng lm thy sn, cc dch v khc phc v sn xut nng, lm, thy sn. e) Nng cao nng lc cn b k thut, qun l, thc hin x hi ha o to ngh m bo cho nng dn tip cn c cc cng ngh mi a vo s dung trong sn xut v khai thc cc ngun ti nguyn, s dng cc thit b my mc vo sn xut, bo qun, ch bin v tiu th sn phm. 4. Pht trin c s h tng p ng yu cu pht trin sn xut nng, lm, dim nghip v thy sn theo quy hoch. a) Thy li Pht trin thy li theo hng hin i ha tng hiu qu cp nc cho sn xut v i sng, ch ng phng, chng v gim nh thit hi do thin tai, tng bc thch ng vi iu kin bin i kh hu. Bo m cp ngun nc khai thc c hiu qu 4,5 triu ha t canh tc hng nm (trong c 3,8 triu ha t la), tin ti ti ch ng cho 100% din tch t la v. Nng nng lc ti cho cc vng trng cy cng nghip lu nm, cy n qu tp trung, cp nc cho nui trng thy sn 0,79 triu ha, trong 80% din tch nui trng c cp nc ch ng. Tng cng kh nng tiu thot nc ra cc song chnh, bo m thot nc cho cc vng ng bng, vng thp trng vi tn sut thit k 5-10%, c gii php cng trnh thch ng vi bin i kh hu. . b) Giao thng nng thn Thc hin quy hoch h thng, ni lin gia giao thong nng thn vi tnh l, quc l hng ti mc tiu thc y pht trin sn xut, lu thng hng ha. u tin lm ng cc vng cao, min ni, nht l cc huyn, x c t l h ngho trn 50% m bo n nm 2020, h thng giao thng tng ng cc vng khc to iu kin pht trin sn xut hng ha. M mang h thng giao thng ln cc vng g i, to iu kin pht trin cc khu cng nghip, cc th mi m khng nh hng n t canh tc nng nghip thun thc.

xxi

c) V h tng thy sn d) V h tng nng nghip u t nng cao nng lc h thng c s h tng nghin cu KHCN, nht l chn, to, sn xut ging cy trng, ging vt nui; bo v thc vt, th , kim ra cht lng ging, phn bn, sn phm nng nghip. e) Pht trin h tng phc v thng mi Pht trin h thng bu cc, h thng in thoi, im bu in vn ha x t 100% nm 2020; t l dn nng thn c tip cn internet l 30%. Nh nc to iu kin v h tr cc x xy dng; u t pht trin h thng cc ch u mi bn bun nng, lm, thy sn, cc ch ng bin, cc ch khu vc theo quy hoch ch c th tng chnh ph ph duyt. u t cc trung tm bn bun cc vng nng lm thy sn hng ha tp trung, dch v nng thn 5. Tip tc i mi v xy dng cc hnh thc t chc sn xut, dch v nng thn 6. t ai 7. C gii ha nng nghip a) Phn u n nm 2020 t l c gii ha khu lm t tng t 70% nm 2010 ln 95%, khu gieo trng, chm bn t 25% ln 70%, khu thu hoch t 30% ln 70%, khu ch bin t 30% ln 80%. b) Xy dng chnh sch khuyn khch u t sn xut my ng c, my canh tc phc v sn xut nng lm ng dim nghip vi gi thnh hp l. M rng sn xut theo hng tp trung chuyn cnah, hnh thnh cnh ng mu ln, nhm to iu kin cho nng dn, doanh nghip, cc t chc sn xut nng lm ng nghip dim nghip ng dng nhanh c gii ha v cc khu t sn xut bo qun ch bin vn chuyn v tiu th sn phm.

xxii

PH LC 5: KHUNG CHNG TRNH HNH NG TRIN KHAI N THC THI HIP NH HNG RO K THUT TRONG THNG MI GIAI ON 2011-2015 (Ban hnh km theo Thng t s: 24/2011/TT-BKHCN ngy 30 thng 9 nm 2011 ca B trng B Khoa hc v Cng ngh) CHNG TRNH HNH NG TRIN KHAI N THC THI HIP NH HNG RO K THUT TRONG THNG MI GIAI ON 2011-2015 CA B, TNH/THNH PH.............. I. MC TIU Trin khai thc hin n thc thi Hip nh Hng ro k thut trong thng mi giai on 2011-2015 c ph duyt ti Quyt nh s 682/Q-TTg ngy 10 thng 5 nm 2011 ca Th tng Chnh ph. II. NHIM V CH YU V GII PHP THC HIN (Cc nhim v ca Chng trnh c xc nh trn c s bm st cc nhim v ch yu ca n TBT giai on 2011-2015 v ph hp vi c th ca B, ngnh, a phng; trong phi c th ho c ni dung cng vic, gii php thc hin, tin v phn cng c quan, n v thc hin) 1. Hon thin c s php l cho hot ng v hng ro k thut trong thng mi a) R sot, sa i, b sung cc vn bn quy phm php lut lin quan n p dng hng ro k thut Vit Nam. b) Nghin cu p dng cng c nng cao cht lng v hiu qu thc thi php lut (phng php nh gi tc ng qun l, quy ch thc hnh qun l tt, phng php nh gi hiu qu p dng vn bn quy phm php lut, quy chun k thut).

xxiii

2. Xy dng cc bin php k thut trin khai p dng trong hot ng xut khu, nhp khu bo m s ph hp vi quy nh ca hip nh TBT v php lut Vit Nam a) Nghin cu, xut kh nng v phng thc p dng cc bin php k thut c cc thnh vin WTO p dng trong thng mi nhm thc y xut khu, gim nhp siu, bo m an ton, sc kho ngi tiu dng, bo v mi trng sinh thi... b) Xy dng v p dng quy chun k thut phng v s xm nhp ca hng ha nhp khu km cht lng, bo m an ton cho ngi, ng vt, thc vt, bo v mi trng... c) Xy dng v p dng cc c ch kim sot cht lng hng ho nhm ngn chn s thm nhp v lu thng trn th trng ca hng ho nhp khu km cht lng, khng r ngun gc, xut x. d) K kt hip nh hoc tho thun kim tra ti bn i (preshipment inspection) v hip nh hoc tho thun tha nhn ln nhau v kt qu nh gi s ph hp, c bit i vi hng ho l nguyn liu, ph tng phc v sn xut. ) Xy dng h thng cnh bo nhanh v nguy c mt an ton ca hng ho sn xut trong nc v nhp khu; tham gia vo h thng cnh bo nhanh v cht lng hng ho gia cc nc. 3. H tr doanh nghip p dng cc bin php k thut nng cao hiu qu sn xut kinh doanh v thc y xut khu, nhp khu a) Nghin cu, ph bin v trin khai cc hnh thc h tr doanh nghip vt qua ro cn k thut ph hp vi thng l quc t, c bit cc quy nh ca WTO. b) T chc cc knh tham vn (trc tuyn, hi ngh,...) cho doanh nghip v cc bin php k thut c xy dng mi hoc sa i, b sung trong nc cng nh nc ngoi. c) Hnh thnh mng li t vn, gii p cho doanh nghip v hng ro k thut ca cc th trng; gii php p ng yu cu ca th trng, vt qua hng ro k thut cho doanh nghip i vi cc lnh vc hoc hng ho c th.

xxiv

d) Pht trin dch v t vn xy dng v p dng tiu chun, quy chun k thut, nh gi s ph hp; p dng cc h thng qun l tin tin; th nghim, o lng, nh gi, thm nh, gim st cht lng v mi trng... ) Trin khai hot ng h tr doanh nghip thng qua cc chng trnh h tr doanh nghip thc y nng sut cht lng, pht trin ti sn tr tu, i mi cng ngh, tit kim nng lng... 4. Tng cng nng lc ca cc c quan qun l nh nc v t chc k thut trong xy dng v trin khai cc bin php k thut trong thng mi a) T chc o to, tp hun k nng xy dng vn bn php lut, cp nht kin thc v php lut, thng mi v TBT cho c quan, t chc v chuyn gia tham gia xy dng v thc thi chnh sch, php lut lin quan n TBT. b) o to, tp hun v k nng m phn v kin thc chuyn mn v TBT cho cc cn b m phn v TBT. c) Tng cng nng lc k thut cho cc t chc nh gi s ph hp phc v hot ng qun l nh nc, thc hin c hiu qu cc quy nh v TBT. 5. Duy tr v nng cao nng lc v hiu qu hot ng ca Ban lin ngnh TBT, Mng li TBT Vit Nam a) o to, tp hun cho thnh vin Ban lin ngnh TBT, cn b ca Mng li TBT Vit Nam v kin thc php lut, thng mi, k nng chuyn mn v TBT... b) Duy tr hot ng ca Ban lin ngnh TBT (nghin cu, xut ch trng, gii php nhm thc hin ngha v quy nh trong Hip nh TBT Vit Nam; tham gia cc hot ng v TBT trong, ngoi nc...). c) Phi hp gia cc c quan trong Mng li TBT Vit Nam vi cc c quan, t chc c lin quan thc thi cc nhim v thuc n TBT giai on 2011-2015. d) iu tra nm bt nhu cu ca doanh nghip, xc nh cc vn v i tng cn u tin trong hot ng tuyn truyn, o to, tp hun, cung cp thng tin, t vn v TBT. ) Tip cn v s dng thng tin v TBT trong hot ng xc tin u t v thng mi thng qua chng trnh quc gia hng nm v xc tin thng mi.

xxv

e) B tr nhn lc, tng cng c s vt cht k thut cho cc c quan trong Mng li TBT. 6. Nng cao hiu qu ca hot ng ph bin, tuyn truyn v vai tr v nh hng ca hng ro k thut trong thng mi i vi sn xut, kinh doanh v tiu dng sn phm, hng ho a) M chuyn mc v TBT trn knh truyn hnh, t chc ta m v cc ch TBT m doanh nghip v ngi tiu dng quan tm; ng ti tin tc, bi vit, phng s v TBT trn bo, tp ch; pht hnh bn tin, t ri gii thiu v TBT, n TBT, mng li cc c quan, t chc v TBT; vn bn php lut, ti liu v TBT... b) Xy dng v hon thin cng thng tin, trang thng tin in t v TBT p ng yu cu qun l v nhu cu thng tin ca doanh nghip, ngi tiu dng. c) T chc hi ngh, hi tho, tp hun tuyn truyn, ph bin thng tin lin quan v TBT. III. T CHC THC HIN 1. Trch nhim ca cc c quan, t chc thc hin n. 2. Cc quy nh khc ca B, ngnh, a phng. __________________________

xxvi

PH LC 6:

QUAN IM V NH HNG PHT TRIN XUT NHP KHU NHM PHT TRIN BN VNG VIT NAM THI K 2011-2020
PGS. TS. L Danh Vnh Th trng Thng trc B Cng Thng Ch tch Hi ng Khoa hc B Cng Thng TS. H Trung Thanh Vin Nghin cu Thng mi I. NH GI TNG QUAN V HOT NG XUT NHP KHU THI K 2001-2010 Trong nhng nm qua, pht trin xut khu c nhng ng gp to ln vo cng cuc i mi ca t nc. Xut khu tr thnh mt trong nhng ng lc ch yu ca tng trng kinh t, gp phn n nh kinh t, x hi nh gii quyt vic lm, tng thu nhp, xa i, gim ngho. Nhp tng trng kim ngch xut khu bnh qun hng nm giai on 2001-2010 mc cao, t 19%/nm. Quy m xut khu tng t 15 t USD nm 2001 ln 72,19 t nm 2010, tng hn 4,7 ln. T trng kim ngch xut khu ca Vit Nam trn GDP tng t 46% nm 2001 ln 70% nm 2010. Mt hng xut khu ngy cng phong ph v a dng. Nu nh nm 2004, Vit Nam ch c 6 nhm hng t kim ngch trn 1 t USD th n ht nm 2010 c 18 nhm hng, trong c 10 nhm hng t kim ngch xut khu trn 1 t USD v 8 nhm hng trn 2 t USD. Hng ha xut khu ca Vit Nam c mt trn th trng ca 220 nc v vng lnh th. Trong 10 nm qua, xut khu ng gp t trng ln nht vo tng trng kinh t bn cnh cc yu t khc l tiu dng, u t v nhp khu7. Tng trng
7

Theo im phn trm, nm 2002, GDP tng 7,08% th xut khu ng gp 5,89 im phn trm, t-ng ng nm 2003 l 7,34 v 11,66; nm 2004: 7,79 v 16,80; nm 2005: 8,44 v 15,13; nm 2006: 8,23 v 17,78;

xxvii

xut khu cao v tng i n nh trong nhiu nm gp phn n nh kinh t v m nh hn ch nhp siu, cn bng cn cn thanh ton quc t v tng d tr ngoi t. Chnh sch khuyn khch xut khu trong giai on va qua cng gp phn vo cng tc bo v mi trng, bo tn v pht trin h sinh thi. Kh nng p ng cc quy nh v mi trng v an ton v sinh thc phm ca nhiu nhm hng c nng cao8. Cc phng php sn xut thn thin mi trng ngy cng c p dng rng ri, c bit l trong sn xut nng nghip v thy sn. Pht trin xut khu gp phn to thm vic lm9, tng thu nhp, xa i gim ngho, nht l i vi khu vc nng thn. Pht trin xut khu cng c tc dng tch cc trong vic nng cao trnh lao ng, hn ch gia tng khong cch giu ngho gia nng thn v thnh th, thc y qu trnh chuyn dch kinh t theo hng cng nghip ha, hin i ha. Trong iu kin trnh pht trin kinh t, cng ngh nc ta cn thp, chnh sch nhp khu trong thi gian qua to thun li Vit Nam tip cn cng ngh tin tin, gii quyt s thiu ht v nguyn, nhin liu, my mc thit b. Nhp khu gp phn thc y tng trng xut khu, ci thin trnh cng ngh ca nn kinh t, n nh i sng nhn dn. Ngi tiu dng c tip cn hng ha v dch v r hn v tt hn Tuy nhin, xut khu ca Vit Nam trong giai on va qua pht trin cha bn vng. Gi tr gia tng ca hng ha xut khu cn thp do ch yu da vo khai thc cc yu t v iu kin t nhin v ngun lao ng r. Chnh sch pht trin xut khu trong thi gian qua qu ch trng n ch tiu v s lng, cha tht s quan tm n cht lng v hiu qu xut khu. Chng ta cha khai thc mt cch hiu qu li th cnh tranh xut khu da vo cng ngh, trnh lao ng, qun l to ra cc nhm hng xut khu c kh nng cnh tranh cao, c hm lng

nm 2007: 8,48 v 19,8 v nm 2008 l 6,18 v 3,57. Theo t l phn trm, nm 2002, xut khu ng gp 83,25%; nm 2003: 158,78%; nm 2004: 215,71%; nm 2005: 179,25%; nm 2006: 206,04%; nm 2007 l 233,53% v nm 2008 l 57,57%. 8 Nm 2009, c 295 doanh nghip xut khu thy sn Vit Nam c EU cp chng nhn v cht lng v VSATTP. 9 Nm 2008, c 3,6 triu lao ng tham gia xut khu trong ngnh dt may, ngnh da giy l 660.000 ngi, in t 230.000 ngi v th cng m ngh l 1,88 triu ngi.

xxviii

khoa hc, cng ngh cao10, c kh nng tham gia vo khu to ra gi tr gia tng cao trong chui gi tr ton cu. Bn cnh , m rng xut khu ang c nguy c lm cn kit ti nguyn thin nhin, suy gim a dng sinh hc v nhim mi trng. Tng trng xut khu ca nc ta hin nay ch yu da vo vic khuyn khch khai thc cc ngun li t nhin v s dng ngy cng nhiu cc yu t u vo lm gia tng p lc gy nhim11. Nhiu vn x hi ny sinh t hot ng xut, nhp khu m chng ta cha c c ch, chnh sch gii quyt hiu qu. Chia s li ch t xut khu cha tht bnh ng, c bit l li ch thu c t cc nhm hng xut khu c ngun gc thin nhin. Gia tng khong cch giu ngho trong qu trnh t do ha thng mi. C hi v thu nhp v vic lm da vo xut khu cha tht s bn vng i vi nhm x hi d b tn thng l ngi c thu nhp thp, khu vc nng nghip. Xung t ch th c xu hng gia tng12. Nhp khu cha bn vng do vn ch trng nhp khu cng ngh trung gian, khuyn khch nhp khu hng tiu dng xa x, cha c bin php di hn kim ch nhp siu, nhp khu cnh tranh cha c khuyn khch ng mc Nhp khu cha c qun l tt gp phn lm tng nguy c nhim v suy thoi mi trng. Tnh trng nhp khu hng ha khng m bo cc quy nh an ton v mi trng cn kh ph bin, nht l nhp khu hng ha t Trung Quc. Tnh trng nhp khu thit b lc hu, thc phm km cht lng, ha cht c hi t Trung Quc v qua cc ca khu tip gip vi Lo v Cm Pu Chia cha c ngn chn.
10

Tnh n ht nm 2009, t trng hng xut khu cng ngh cao ca Vit Nam ch chim khong 9% trong tng kim ngch xut khu. Trong khi , t l ny ca Trung Quc l 35%, Thi Lan l 40%, Malaysia l 60%. iu ng ni l t trng xut khu hng cng ngh cao ca Vit Nam t thay i trong 10 nm gn y. 11 Ch trong hn hai thp k qua, din tch rng ngp mn Vit Nam gim i hn mt na, trung bnh mi nm mt i gn 20.000 ha, hn 80% che ph b nh hng. Cc m nui tm l mt trong nhng nguyn nhn ch yu dn n tnh trng ph hu ny. 12 Tranh chp v nh cng c xu hng gia tng mnh trong thi gian k t nm 2006, song c bit tng nhanh trong 2 nm 2007 v 2008. Trong nm 2008, c nc c 720 cuc nh cng, gp 4,7 ln so vi nm 2005 v gp hn 10 ln so vi nm 2000. Cc v nh cng xy ra ch yu trong cc doanh nghip c vn u t nc ngoi v c xu hng ngy mt tng. Tuy nhin, n nm 2009 th s v nh cng gim hn, ch cn 216 v.

xxix

Qun l nhp khu cha tt lm ny sinh hin tng gian ln thng mi, mt s nhm ngi thu li bt chnh t hot ng nhp khu, lm trm trng thm s bt n nh kinh t v x hi. Nguyn nhn ca tnh trng ni trn l do, trong qu trnh xy dng v hoch nh chnh sch xut, nhp khu thi k 2001-2010, chng ta cha tht s quan tm ng mc n cht lng tng trng, thin v ch tiu s lng, coi nh nhng nh hng tiu cc ca xut khu i vi x hi v mi trng, duy tr qu lu m hnh tng trng theo chiu rng, cha ch trng ng mc to tin cho vic chuyn i m hnh tng trng theo chiu su. Mt s ch tiu trong chin lc xut, nhp khu thi k 2001-2010 khng thc hin c. Chng hn nh, ch tiu v cn bng xut nhp khu vo nm 2010, ch tiu nhp khu 40% cng ngh ngun, ch tiu v chuyn dch c cu xut khu theo hng nng cao t trng hng ch bin, cng ngh, lao ng cht lng cao... Hn ch v nng lc thc thi cc quy nh v mi trng, c bit l ti cc khu cng nghip, cc vng nui trng thy sn, khu vc khai thc v ch bin khong sn l nguyn nhn gy nn suy thoi mi trng. Chng ta cha c chnh sch chia s li ch hp l trong hot ng xut khu v hn ch ri ro ca hot ng xut khu. iu ny thy rt r trong vic cc u nu thu gom nng sn p gi i vi nng dn, cc thng li vt t sn xut nng nghip nng gi trc li, cc cng ty mi gii lao ng (c bit l lao ng nc ngoi), t vn chuyn mn nh ph qu cao Hot ng xut khu d b tn thng trong bi cnh th trng th gii c nhiu bin ng, c bit l cc nhm xut khu da vo li th v iu kin t nhin v lao ng r nh nng sn, thy sn, dt may, da giy, g Chnh sch ca nh nc hn ch ri ro cha c thc hin mt cch lin tc v kp thi. Bin ng gi c ca mt s mt hng xut khu nh go, c ph trong nm 2008 cho thy Chnh ph cn b ng trong vic iu hnh xut khu. Li ch t xut khu khng c chia s mt cch hp l tim n nguy c xung t x hi, gim lng tin ca ngi dn vo cc chnh sch ca nh nc. Pht trin xut, nhp khu bn vng t ra ht sc cp bch i vi nc ta trong giai on 2011-2020, giai on tng trng kinh t nhanh v bn vng, vi

xxx

mc tiu ch yu l coi trng cht lng, hiu qu v tnh bn vng ca s pht trin, m bo n nh kinh t v m, gii quyt hi ha mi quan h gia tc v cht lng tng trng, n nh x hi, bo v tt mi trng. y l ch trng ln ca ng cho giai on 2011-2020. Yu cu pht trin xut, nhp khu bn vng cng bc xc hn trong bi cnh nc ta hi nhp ngy cng su hn vi nn kinh t th gii, c bit l sau khi gia nhp T chc Thng mi Th gii (WTO) v thc hin cc cam kt FTA mc cao hn. Hi nhp kinh t quc t lm tng c hi m rng th trng xut, nhp khu, do khuyn khch khai thc ti nguyn v gia tng s dng cc yu t u vo lin quan n mi trng, tng nguy c nhim mi trng qua bin gii. p lc cnh tranh ngy cng gay gt v s bin ng kinh t th gii ang l thch thc i vi vic duy tr tc tng trng xut khu cao v bn vng, hn ch mt cn i ngoi thng. M ca th trng, thc hin cc cam kt thng mi quc t c th lm ny sinh cc vn x hi nh vic lm, thu nhp, xung t x hi... nu nh khng c cc chnh sch ng n v kp thi. Nh vy nc ta, trong giai on tng trng tip theo cn ang tim n nhng nhn t lm chch nh hng pht trin bn vng kinh t ni chung v xut, nhp khu ni ring. II. QUAN IM PHT TRIN XUT NHP KHU PHC V PHT TRIN BN VNG VIT NAM THI K 2011-2020 Mc tiu ca chin lc pht trin kinh t ca Vit Nam thi k 2011-2020 l pht trin nhanh phi i i vi pht trin bn vng. Tng trng v s lng phi i lin vi nng cao cht lng, hiu qu v sc cnh tranh ca nn kinh t. Trong khi khai thc cc yu t pht trin theo chiu rng, phi c bit coi trng cc yu t pht trin theo chiu su. Phi gn tng trng kinh t vi pht trin vn ha, pht trin ton din con ngi, thc hin dn ch, tin b v cng bng x hi, to nhiu vic lm, ci thin i sng, khuyn khch lm giu hp php i i vi xo i, gim ngho. Tng bc thu hp khong cch pht trin gia cc vng. Phi rt coi trng bo v v ci thin mi trng ngay trong tng bc pht trin, khng gy nhim v hu hoi mi trng. Pht trin kinh t phi i i vi vic bo m n nh chnh tr - x hi; n nh chnh tr - x hi l tin , iu kin pht trin

xxxi

nhanh v bn vng. y l quan im nh hng cho cc ngnh, cc lnh vc xy dng k hoch, chin lc pht trin bn vng. Trn c s quan im ca ng v pht trin kinh t thi k 2011-2020, quan im c th pht trin xut nhp khu Vit Nam trong thi gian ti l: (1) Pht trin xut khu trn c s khai thc trit li th so snh v li th cnh tranh, m bo tc v cht lng tng trng cao, gp phn tng trng kinh t nhanh v bn vng. Trong nhng nm ti, xut khu vn l ng lc chnh ca tng trng kinh t Vit Nam. V vy, cn phi kin tr nh hng cng nghip ha hng vo xut khu. y l ch trng cn c qun trit trong hoch nh chnh sch pht trin kinh t Vit Nam trong giai on ti. Trong bi cnh hin nay, khi cuc khng hong ti chnh v suy thoi ton cu lm st gim tc tng trng xut khu, nhiu quan im cho rng, cn chuyn nh hng pht trin kinh t da vo xut khu sang thay th nhp khu v pht trin th trng ni a. Thc t cho thy l nhiu nc trn th gii lm nh vy thng qua cc bin php nh tng cng bo h th trng trong nc, kch cu tiu dng... Tuy nhin, i vi Vit Nam ang giai on u ca cng nghip ha, th trng trong nc cha pht trin, cn tranh th ngun lc bn ngoi, nht l FDI, nng cao sc cnh tranh ca nn kinh t. Pht trin xut khu l con ng Vit Nam thm nhp su hn vo chui gi tr ton cu, hi nhp su hn vo nn kinh t th gii. Tuy nhin, nng cao cht lng tng trng xut khu cn phi nhanh chng thay i m hnh tng trng. Trong nhng nm qua, tng trng xut khu ca Vit Nam ch yu da vo khai thc li th so snh sn c v ti nguyn v lao ng r. Li th ni trn hin ti v mt vi nm ti vn ang pht huy tc dng. Tuy nhin, d dng nhn thy rng, ngun lc t nhin ngy cng cn kit. Nhng hn ch mang tnh c cu v li th t nhin nh kh nng khai thc, nh bt, nui trng s lm gim tc tng trng xut khu trong di hn. l cha k n nhng tc ng tiu cc n mi trng c xem nh mt hn ch cn tr tng trng xut khu. Li th lao ng r cng ngy cng gim dn trong bi cnh chnh lch tin lng lao ng nc ta v cc nc gim dn v nhu cu cao trn

xxxii

th trng th gii v nhng hng ha c hm lng cng ngh v khoa hc ngy cng cao. Do , da vo m hnh tng trng theo chiu rng trn c s pht huy li th so snh sn c, xut khu Vit Nam kh c th duy tr c tc tng trng mc cao. Bn cnh , cnh tranh quc t trong bi cnh suy thoi kinh t ton cu cng l p lc phi nhanh chng chuyn sang m hnh tng trng mi. M hnh tng trng mi l m hnh tng trng theo chiu su, da vo vic khai thc li th cnh tranh ng nng cao nng sut, cht lng v hiu qu xut khu trn c s y mnh ci cch th ch, s dng cng ngh tin tin, nng cao cht lng ngun nhn lc, xy dng c s h tng hin i. Chuyn t pht trin xut khu theo chiu rng sang pht trin theo chiu su, t vic da ch yu vo li th so snh sn c (tnh) sang li th cnh tranh ng l nhn t quyt nh cht lng tng trng xut khu; duy tr c tc tng trng cao, nng cao hiu qu kinh t, nng cao kh nng cnh tranh ca hng ha xut khu, ph hp vi xu hng bin i ca th trng, do , hn ch c ri ro khi th trng th gii bin ng bt li. Thc hin nh hng pht trin xut khu theo chiu su cng l gii php y nhanh qu trnh cng nghip ha, hin i ha t nc, khc phc nguy c tt hu, by thu nhp trung bnh, nng cao v th quc gia, m bo pht trin nn kinh t c lp, t ch. Trong giai on ti, cht lng pht trin phi l mc tiu hng u. Cn khc phc t tng coi trng s lng, chy theo thnh tch cc b v ngn hn. Nhiu ch tiu xut khu trong giai on va qua ch phn nh v mt s lng m cha phn nh c hiu qu u t, cc tc ng v mt x hi, mi trng. Nhiu chuyn gia kinh t cho rng, trong thi gian qua, nc ta u t qu mc cho xut khu m cha tnh ton n hiu qu ca n. iu ny dn n s hao ph ngun lc, s dng khng hiu qu vn u t, lm ny sinh hnh vi tiu cc nh tham nhng, gian ln thng mi. Cn phi tnh ton xem mi mt la gi tr xut khu m ta mang v em li bao nhiu li nhun ng gp vo tng trng kinh t. Ch trng pht trin xut khu l ng n, tuy nhin nu khng c chin lc pht trin ng hng, tp trung vo cc ngnh c li th m u t dn tri, trn lan th chng ta khng th c c cc sn phm c v th cnh tranh quc t. Thc

xxxiii

t cho thy, trong 25 nm i mi, Vit Nam cha c nhiu nhng thng hiu hng ha v doanh nghip c uy tn quc t, ngoi tr mt s sn phm c c s ni ting do s khc bit v iu kin t nhin. (2) Pht trin xut khu trn c s khai thc hp l ti nguyn thin nhin, hn ch nhim mi trng v cn kit ti nguyn, nng cao kh nng p ng cc quy nh v tiu chun mi trng ca hng ha xut khu. Mc tiu ca pht trin bn vng v mi trng nc ta trong nhng nm ti l khai thc hp l, s dng tit kim v c hiu qu ti nguyn thin nhin; phng nga, ngn chn, x l v kim sot c hiu qu nhim mi trng, bo v tt mi trng sng; bo v c cc vn quc gia, khu bo tn thin nhin, khu d tr sinh quyn v bo tn s a dng sinh hc; khc phc suy thoi v ci thin cht lng mi trng. y l nh hng pht trin bn vng v mi trng cho cc ngnh kinh t ni chung v xut khu ni ring. Trn c s mc tiu pht trin bn vng v mi trng ca nc ta trong thi gian ti, quan im pht trin xut khu v bo v mi trng c khi qut nhng kha cnh sau y: Trc ht, tng trng xut khu phi trn c s khai thc hp l v s dng hiu qu ti nguyn thin nhin. Cn nhn thc y rng, bo tn v pht trin ti nguyn thin nhin l c s ca s pht trin bn vng. i vi Vit Nam, mt t nc c thin nhin u i, c trnh pht trin thp, khai thc hp l, s dng hiu qu ti nguyn s to thun li tch ly ban u cho cng cuc cng nghip ha v hin i ha. Li th v iu kin t nhin to thun li cho Vit Nam xp th hng cao hin nay v xut khu mt s sn phm nh go (th hai th gii), c ph (th hai th gii), ht tiu (s mt th gii), ht iu (th ba th gii). Mt s mt hng khc nh du th, thy sn ang c li th cnh tranh tuyt i trn th trng th gii. Tuy nhin, trong thi gian qua, chng ta cha khai thc mt cch hp l ti nguyn thin nhin. Tng trng xut khu mt s mt hng nh c ph, ht iu, cao su, ch ko theo s suy gim din tch rng v a dng sinh hc. Tng t, khai thc thy sn theo li hy dit, qu mc lm suy gim nghim trng sinh quyn

xxxiv

bin. Tng din tch nui trng thy sn cng vi gim din tch rng ngp mn. Tng trng xut khu ca nc ta ang tim n nguy c cn kit ti nguyn v mt cn bng sinh thi. Khai thc qu mc ti nguyn thin nhin s lm gim tc tng trng xut khu trong tng lai v gy nn nhng h ly i vi mi trng v x hi. Th hai, tng trng xut khu phi i i vi vic hn ch nhim mi trng. Trong nhng nm ti, Vit Nam phi y mnh qu trnh cng nghip ha, hin i ha. Qu trnh ny s khuyn khch khai thc ti nguyn v s dng ngy cng nhiu nng lng v nguyn liu u vo. Xut khu trong giai on ti s tp trung vo tng t trng cc mt hng ch bin. Nu khng c nhng bin php kim sot nhim, mi trng sinh thi nc ta s nhim nghim trng. nhim mi trng cn lm gim kh nng xut khu v nh hng n uy tn ca doanh nghip v hng ha xut khu. Th ba, pht trin xut khu trong giai on ti phi ch trng nng cao kh nng p ng cc quy nh v tiu chun mi trng ca hng ha xut khu, p dng cc quy trnh v phng php sn xut thn thin vi mi trng. Xu hng p dng cc tiu chun mi trng trong thng mi quc t ngy cng ph bin gii quyt cc vn ton cu v bo v li ch ca ngi tiu dng. Cc tiu chun mi trng i vi sn phm, quy trnh ch bin ngy cng c cc nc p dng rng ri v mc cao hn nh nhng ro cn k thut trong bun bn quc t. Vit Nam xut khu nhiu mt hng nhy cm vi mi trng v an ton nh nng sn, thy sn. p ng cc quy nh v tiu chun mi trng phi c nhn nhn nh l mt bin php nng cao sc cnh tranh ca hng ha v ci thin mi trng trong nc. Th t, pht trin xut khu bn vng nc ta trong giai on ti phi da trn c s khai thc hp l, s dng tit kim v hiu qu ti nguyn thin nhin trong gii hn cho php v mt sinh thi v bo v mi trng lu bn. Tng bc thc hin nguyn tc "mi mt: kinh t, x hi v mi trng u cng c li", trong u tin cho pht trin kinh t. Cn khc phc quan im cc oan trong vic khai thc cc ngun li t nhin. Bo tn thin nhin qu mc s nh hng

xxxv

n tc tng trng kinh t, cng cuc xa i gim ngho v hu qu l gy kh khn cho vic qun l ti nguyn. Khai thc hp l v c chnh sch qun l mi trng linh hot s khuyn khch ngi hng li c thc chp hnh cc quy nh v bo v mi trng, bo tn v pht trin chng khai thc bn vng trong tng lai. Tuy nhin khai thc qu mc ti nguyn t c s tng trng nhanh trong ngn hn s dn n suy thoi v cn kit ti nguyn, nh hng n s pht trin bn vng ca cc th h tng lai. (3) Pht trin xut khu gp phn thc hin cc mc tiu x hi nh xa i gim ngho, to nhiu vic lm m bo cng bng x hi, chia s li ch hp l gia cc thnh phn tham gia xut khu. Mc tiu pht trin bn vng v x hi c ra trong Chin lc pht trin bn vng ca Vit Nam l: t c kt qu cao trong vic thc hin tin b v cng bng x hi, bo m ch dinh dng v cht lng chm sc sc kho nhn dn ngy cng c nng cao, mi ngi u c c hi c hc hnh v c vic lm, gim tnh trng i ngho v hn ch khong cch giu ngho gia cc tng lp v nhm x hi, gim cc t nn x hi, nng cao mc cng bng v quyn li v ngha v gia cc thnh vin v gia cc th h trong mt x hi, duy tr v pht huy c tnh a dng v bn sc vn ha dn tc, khng ngng nng cao trnh vn minh v i sng vt cht v tinh thn. Qu trnh pht trin phi bo m p ng mt cch cng bng nhu cu ca th h hin ti v khng gy tr ngi ti cuc sng ca cc th h tng lai. To lp iu kin mi ngi v mi cng ng trong x hi c c hi bnh ng pht trin, c tip cn ti nhng ngun lc chung v c phn phi cng bng nhng li ch cng cng, to ra nhng nn tng vt cht, tri thc v vn ha tt p cho nhng th h mai sau, s dng tit kim nhng ti nguyn khng th ti to li c, gn gi v ci thin mi trng sng, pht trin h thng sn xut sch v thn thin vi mi trng, xy dng li sng lnh mnh, hi ha, gn gi v yu qu thin nhin.

xxxvi

Trn c s mc tiu pht trin bn vng v x hi ca nc ta trong giai on ti, quan im pht trin xut khu v mt x hi c th hin mt s im sau y: Th nht, pht trin xut khu gp phn thc hin mc tiu xa i, gim ngho, to vic lm. Cc cp, cc ngnh, a phng cn qun trit quan im ny trong hoch nh chnh sch pht trin trong giai on ti. Hn 70% dn s sng nng thn, da ch yu vo ngun li t nhin. Pht trin xut khu cc mt hng nng sn, thy sn trong thi gian qua lm thay i b mt nng thn, nht l nhng vng trng c ph, cao su (Ty Nguyn), la go, thy sn (ng bng sng Cu Long). Xut khu cc mt hng s dng nhiu lao ng nh dt may, da giy, thy cng m ngh, in t, g... thu ht mt lng lao ng ln, ci thin i sng ca ngi dn lao ng. Mc d, xut khu ca nc ta trong thi gian qua cha th hin c xu hng cng nghip ha, nhng ng gp v mt x hi l rt to ln. Th hai, pht trin xut khu ng gp vo nng cao cht lng lao ng, trnh qun l. Cn nhanh chng chuyn dch c cu xut khu theo hng nng cao t trng hng cng nghip ch bin v gi tr gia tng cao ci thin ngun nhn lc, thu ht lao ng nng nghip. Cht lng lao ng v trnh qun l ca cc doanh nghip nc ta cn hn ch. y cng l mt trong nhng nguyn nhn hn ch tng trng xut khu bn vng. Kinh nghim quc t cho thy, chnh sch o to ngun nhn lc v khuyn khch s dng ngi c trnh chuyn mn cao l mt trong nhng yu t quan trng nng cao cht lng tng trng xut khu. Th ba, cn c chnh sch gii quyt cc vn x hi ny sinh trong qu trnh cng nghip ha nh hng xut khu. Trc ht, cn gii quyt cc vn x hi do tp trung lao ng (nht l lao ng n) mt s ngnh nh da giy, dt may. y l mt vn ang bc xc m cha c s quan tm ca cc ngnh. Cn to mi trng sinh sng n nh cho ngi lao ng nh nh , cc dch v phc v i sng hng ngy. Th hai, ci thin mi trng lao ng m bo sc khe v an ton cho cng nhn. Th ba, cn tnh n nhng vn khc nh vic xy dng gia nh cho cng nhn, cuc sng con ci ca h sau ny...

xxxvii

Th t, cn c chnh sch chia s li ch thu c t xut khu mt cch hp l gia nhng nhm x hi, nht l trong vic s dng ti nguyn thin nhin. X l tt vn ny s tng hiu qu xut khu, khai thc hp l ti nguyn v trnh c cc xung t x hi c lin quan. y cng l mt vn quan trng trong qu trnh pht trin kinh t th trng nh hng x hi ch ngha. Hin nay, chng ta cha c mt thit ch hu hiu kim sot phn phi thu nhp gia cc bn tham gia vo chui gi tr. Thc t cho thy, ngi lao ng, phn ln l ngi sn xut (nng dn) b thua thit trong phn phi thu nhp. Ngi c hng li nhiu nht l cc nh hoch nh chnh sch, mi gii, nh xut khu trung gian. Trng hp ngi trng c ph, trng la, c tra... b cc thng li p gi trong trng hp c bin ng th trng cn kh ph bin nc ta. Mt vn na l chia s li ch gia nhng ngi dn bn a, ni c ti nguyn a dng sinh hc. Nhng ngi khai thc l nhng ngi ni khc n. Trng hp d nhn thy l nhng m nui tm, rng trng c ph, ch... M rng din tch trng c ph, nui tm vng c rng t nhin v ngp mn lm mt i ngun li sinh sng ca ngi dn bn a. H phi i su vo cc cnh rng khc v tip tc ph hoi mi trng. Nh vy, chia s li ch gia cc nhm x hi khng nhng l vn x hi m cn l vn mi trng. Vn chnh lch giu ngho nc ta hin nay cng c nguyn nhn t vic chia s cha hp l li ch t xut khu. Trong nn kinh t th trng, khc nhau v nng lc dn n khc nhau v thu nhp l tt yu khch quan. Tuy nhin, mt b phn dn c giu ln nhanh chng bng cch da vo khai thc ngun li t nhin mt cch phi php, trc li bng nhng cch thc kinh doanh thiu lnh mnh. Kinh doanh xut khu mang li li nhun cao v cng tim n nhiu nguy c phn ha su sc giu ngho. Th nm, cn c quan im tng th, di hn trong qun l, khai thc ti nguyn v ti sn quc gia. Trc ht l m bo li ch quc gia, s pht trin cn i gia cc vng v hi ha li ch ca cc th h. Khc phc cch nhn cc b a phng, t duy ngn hn, nhim k trong qun l v khai thc ti nguyn, s dng ti sn cng. Ti nguyn quc gia l ti sn chung ca ton dn, cc cng dn cc

xxxviii

th h khc nhau c quyn c hng li. Khng x l tt vn li ch trong khai thc v s dng ti sn quc gia s lm ny sinh nguy c xung t x hi, gim nim tin ca nhn dn vo chnh sch ca ng v Nh nc. (4) y mnh nhp khu cng ngh tin tin, hn ch nhp khu nhng mt hng trong nc sn xut c, hn ch nhp khu hng ha nguy hi i vi mi trng v sc khe, cn i xut, nhp khu theo hng hn ch nhp siu, tin ti cn bng cn cn thng mi. Chnh sch qun l nhp khu trong giai on 2011-2020 cn tp trung vo vic x l nhng vn nh: cn bng cn cn thng mi, khuyn khch nhp khu cnh tranh, trc ht l cng ngh ngun; hn ch nhp khu nhng mt hng trong nc sn xut c; qun l nhp khu hng ha khng m bo cc quy nh v sc khe v mi trng. Trong bi cnh bt n kinh t v m nh lm pht gia tng, cn cn thanh ton thm ht, hn ch nhp khu hp l c vai tr quan trng gp phn n nh kinh t v m. gim nhp siu, bin php di hn l pht trin cc ngnh cng nghip thay th nhp khu v y mnh xut khu, trn c s nng cao nng lc cnh tranh ca doanh nghip v hng ha Vit Nam, qun l nhp khu i vi cc doanh nghip nh nc v y mnh t do ha thng mi. III. NH HNG PHT TRIN XUT NHP KHU THI K 20112020 (1) nh hng pht trin xut khu Chin lc pht trin xut khu ca Vit Nam giai on n 2020 cng ra mc tiu l: N lc gia tng tc tng trng xut khu, gp phn y mnh cng nghip ha, hin i ha, to cng n vic lm, thu ngoi t; chuyn dch c cu xut khu theo hng nng cao gi tr gia tng, gia tng sn phm ch bin v ch to, cc loi sn phm c hm lng cng ngh v cht xm cao, thc y xut khu dch v; m rng v a dng ha th trng v phng thc kinh doanh; hi nhp thng li vo kinh t khu vc v th gii. Trn c s mc tiu nh hng chung nu trn, mt s nh hng c th pht trin xut khu trong giai on 2011-2020 l:

xxxix

- Xc nh pht trin xut khu cc mt hng mi ph hp vi xu hng bin i ca th trng th gii v li th ca Vit Nam l khu t ph trong pht trin xut khu ca Vit Nam giai on 2011-2020. Cc mt hng mi l cc mt hng ch to cng ngh trung bnh v cng ngh cao. - Giai on 2011-2015 tp trung pht trin xut khu nhng mt hng c li th v iu kin t nhin v lao ng r nh thu sn, nng sn, dt may, in t, cc sn phm ch tc cng ngh trung bnh... Tuy nhin cn chun b iu kin gia tng t trng xut khu hng ch bin. - Giai on 2016-2020 tp trung pht trin cc mt hng cng nghip mi c gi tr gia tng cao, hm lng cng ngh v cht xm cao, trn c s thu ht mnh u t trong nc v nc ngoi vo cc ngnh sn xut nh hng xut khu, nhng ngnh ch to cng ngh trung bnh v cng ngh cao. - Chuyn dch c cu hng xut khu theo hng gim xut khu hng th, nng sn, thu sn, tng t trng hng cng nghip, c bit l hng cng nghip ch to nh in t, vin thng, vt liu xy dng, g - Khng khuyn khch pht trin sn xut, xut khu cc mt hng thu ht nhiu lao ng r, nhim mi trng, gi tr gia tng thp. Ch trng pht trin cc mt hng xut khu thn thin mi trng, hn ch s dng nng lng v ti nguyn. - Tp trung pht trin th trng cho cc sn phm c sc cnh tranh ln, c gi tr gia tng cao hoc cc nhm sn phm c t trng kim ngch ln. Trc ht l khai thc c hi m ca th trng t cc cam kt hi nhp kinh t quc t y mnh xut khu v cc th trng ln nh Hoa K, EU, Nht Bn, Trung Quc, Hn Quc, ASEAN Khai thc cc th trng tim nng nh Nga, ng u, chu Phi v chu M La tinh (2) nh hng nhp khu - Khuyn khch nhp khu cng ngh cao, cng ngh tin tin, cng ngh ngun trn c s khai thc li th t cc hip nh thng mi t do vi cc nc c nn cng nghip pht trin.

xl

- Hn ch nhp khu cc loi hng ha sn xut trong nc, nhp khu hng xa x, c chnh sch pht trin ngnh cng nghip h tr v cc ngnh cng nghip thay th nhp khu. - p dng cc bin php hn ch nhp khu bo v sn xut trong nc, hn ch nhim mi trng v nh hng n sc khe, thng qua vic xy dng cc bin php phi thu quan ph hp vi cc cam kt hi nhp kinh t quc t, cc bin php t v khn cp, p thu chng bn ph gi, cc tiu chun k thut, cc bin php kim dch ng thc vt - Ngn chn vic nhp lu hng t cc nc ASEAN v Trung Quc bo v hng sn xut trong nc. Tranh th m ca th trng trong cc FTA mi a dng ha th trng nhp khu v nhp khu cng ngh ngun. IV. MT S CHNH SCH V GII PHP CH YU 1. Tip tc i mi t duy v nhn thc v pht trin nhanh v bn vng: Trc ht, chuyn t t duy pht trin kinh t theo chiu rng sang t duy pht trin theo chiu su, t duy theo s lng sang t duy cht lng, hiu qu. Th hai, chuyn t t duy v nhn thc ngn hn, cc b, nhim k trong pht trin kinh t sang t duy v nhn thc mt cch tng th, di hn. Th ba, cn c t duy ton cu v pht trin kinh t, chuyn t t duy quc gia sang t duy ton cu. Th t, chuyn t t duy hnh chnh, mnh lnh sang t duy kinh t - k thut. Th nm, chuyn t t duy phng th, bo h, i ph sang t duy tn cng, m ca, ch ng chim lnh th trng. Th su, i mi t duy v qun l nh nc. Th by, nhn thc v vic pht huy ni lc v ngoi lc. 2. Tip tc hon thin th ch kinh t th trng nh hng X hi ch ngha: Tip tc hon thin mt s chnh sch v m nhm to ra mi trng kinh doanh bnh ng, c hiu qu, thc y cnh tranh v to lng tin cc doanh nghip v nhn dn b vn u t pht trin sn xut. Khuyn khch kinh t tp th v t nhn pht trin lu di. Tip tc i mi, pht trin v nng cao hiu qu sn xut ca doanh nghip nh nc. Tch cc thu ht u t nc ngoi. Hnh thnh ng b cc loi hnh th trng, cc cng c iu tit th trng nh c ch gi, thu, tin lng, t gi... Duy tr s n nh ca mi trng kinh t v m bng cch

xli

hon thin cc chnh sch ti chnh, cn i ngn sch, n nh tin t, kim sot lm pht, ngn chn suy gim kinh t. y mnh ci cch hnh chnh. 3. Chuyn i m hnh tng trng: Chuyn nn kinh t t tng trng ch yu theo chiu rng sang pht trin ch yu theo chiu su, trn c s s dng c hiu qu cc thnh tu khoa hc v cng ngh tin tin tng nng sut lao ng v nng cao sc cnh tranh ca cc sn phm hng ha v dch v, nng cao hiu qu ca nn kinh t ni chung v hiu qu ca vn u t ni ring. Chuyn nn kinh t t khai thc v s dng ti nguyn di dng th sang ch bin tinh xo hn, nng cao gi tr gia tng t mi mt n v ti nguyn c khai thc. Trit tit kim cc ngun lc trong pht trin, s dng c hiu qu ngun ti nguyn khan him v hn ch tiu dng ln vo phn ca cc th h mai sau. 4. Pht trin khoa hc v cng ngh: u tin nhp khu cng ngh tin tin, cng ngh ngun, nhp khu bng sng ch pht minh ng dng, tng cng hp tc quc t hc hi kinh nghim v phi hp nghin cu trin khai. Xy dng trung tm cng ngh cao thu ht u t nc ngoi ca cc cng ty a quc gia tng bc rt ngn khong cch v cng ngh vi cc nc trong khu vc. Pht trin th trng khoa hc, cng ngh nhm to iu kin cho cc doanh nghip tip cn v tng tnh thanh khon cc ngun vn u t cho R&D, i mi sn phm, i mi cng ngh. Thc hin c ch khuyn khch mi t chc, c nhn thuc mi thnh phn kinh t u t pht trin khoa hc, cng ngh. 5. Chnh sch i vi cc thnh phn kinh t: y mnh ci cch cc doanh nghip nh nc theo hng nng cao tnh ch ng, hiu qu v kh nng cnh tranh. Cc gii php ln l c phn ha, sp nhp, bn, cho thu. Khuyn khch pht trin khu vc kinh t t nhn, nht l cc doanh nghip va v nh phi c coi l nhim v lu di v then cht chuyn dch c cu kinh t hng v xut khu. To iu kin thun li cho cc nh u t nc ngoi kinh doanh lu di v hiu qu nc ta. Tng cng kh nng lin kt ngnh kinh t, xy dng cc tp on kinh t mnh cng l mt gii php nng cao cht lng chuyn dch c cu kinh t v xut khu.

xlii

6. Pht trin ngun nhn lc cht lng cao, tng cng hot ng nghin cu, ng dng khoa hc, cng ngh: Xy dng chin lc o to di hn v o to li. C chnh sch trng dng nhn ti, i ng hp l i vi ngi lao ng, nht l nhng ngi c nhiu cng hin cho t nc. Ci cch h thng tin lng theo tiu ch cng bng v theo nng lc, cht lng v hiu qu lm vic; ng thi, thit lp mt h thng bo him x hi. 7. Pht trin kt cu h tng: u tin thu ht u t trong v ngoi nc ci thin c s h tng mt cch ng b: giao thng, cung cp in, bn cng, kho tng, vn phng 8. y mnh hi nhp kinh t quc t: Thc hin tt cc cam kt Vit Nam k kt, nht l cc cam kt gia nhp WTO v cc FTA. T chc tham gia mt cch hiu qu vo cc vng m phn thng mi th gii. i mi c ch v t chc iu phi lin ngnh trong vic m phn v thc hin cc cam kt hi nhp kinh t quc t. Trc ht l kin ton b my ca y ban Quc gia v Hp tc kinh t quc t. Tng cng nng lc v hot ng ca cc c quan ngoi giao, thng v d bo v x l cc trng hp bin c i vi th trng xut khu. o to i ng cn b trong m phn vng vng v chnh tr, thnh tho nghip v, gii ngoi ng. 9. Gi vng n nh chnh tr - x hi: Chin lc pht trin bn vng ca Vit Nam nu r mi quan h gia pht trin bn vng vi bo m n nh chnh tr, x hi. Mt trong nhng nguyn tc pht trin bn vng l kt hp cht ch gia pht trin kinh t, pht trin x hi v bo v mi trng vi bo m quc phng, an ninh v trt t an ton x hi. Mi trng chnh tr, x hi n nh ca Vit Nam trong nhng nm qua l nhn t quan trng m bo tng trng kinh t cao v n nh. Mi trng chnh tr n nh l mt trong nhng yu t hp dn u t nc ngoi vo nc ta trong nhng nm qua. Chnh tr, x hi n nh cng l yu t lm tng nim tin ca cc nh u t trong nc.

xliii

Ti liu tham kho 1. B Cng Thng (2010), Bo co tnh hnh hot ng ca ngnh cng thng nm 2010. 2. B Thng mi (2002), Chin lc xut nhp khu Vit Nam thi k 2001-2010, www.moit.gov.vn. 3. B Ti nguyn v Mi trng (2005), nh hng chin lc pht trin bn vng Vit Nam (Chng trnh Ngh s 21), c ban hnh km theo Quyt nh s 153/2004/Q-TTg, ngy 17/8/2004 ca Th tng Chnh ph, http://www.monre.gov.vn/monreNet/. 4. Chin lc pht trin kinh t - x hi Vit Nam thi k 2011-2020, Vn kin i hi ng ton quc ln th XI. 5. Hi ng l lun Trung ng (2007): Khi Vit Nam vo WTO, Nxb Chnh tr Quc gia, H Ni.

You might also like