z

TRNG I HCVINH
KHOA KINH T ---------------

TIU LUN MN KINH T V M

LM PHT CA VIT NAM T NM 2005 N NAY

Mc lc
Ni dung Trang
Phn I: TM TT I. Li m u............................................................ .1 1. L do chn ti ..1 2. Nhim v nghin cu........................2 3.C s phng php lun v phng php nghin cu3 II. Dn bi ni dung nghin cu3 Phn II: NI DUNG I. L lun chung v lm pht.....................3 1. Lm pht l g3 2. Lm pht c tnh nh th no?..........................................................................5 3. Phn loi lm pht.6 II.THC TRNG LM PHT VIT NAM HIN NAY..7 1. Lch s ca lm pht Vit Nam .........................................................................7 2. Thc trng ca nn kinh t Vit Nam khi xy ra lm pht....................................7

III.CC TC NG CA LM PHT...13
1. Tc ng n lnh vc sn xut.......13 2. i vi lnh vc lu thng...14 3. Tc ng n cn cn ngn sch chnh sch ti chnh ca nh nc....14 4.i vi lnh vc tin t ,tn dng..14 IV. NGUYN NHN GY LM PHT VIT NAM...15 1. V phng php tnh............................................................................................16 2. iu tit v m km .............................................................................................16 3. Cung ng tin t ca Ngn hng Nh nc .........................................................16 4. Do cu ko ...........................................................................................................17 5. Do chi ph y...17 6. Do tm l dn chng ............................................................................................18 V. GII PHP KIM CH LM PHT CA VIT NAM..18 1. nh hng v lm pht v tng trng kinh t trong thi gian ti.18 2. Gii php kim sot lm pht VN hin nay..19 2.1. Gii php tnh th..19 2

2.2. Gii php chin lc..20 2.3. Cc bin php ch yu chng lm pht Vit Nam..20 2.3.1 iu hnh chnh sch tin t, tn dng.........................................................21 2.3.2 Gim thm ht ngn sch nh nc 21 2.3.3 Cn i cung cu trong nn kinh t..22 2.3.4 n nh gi c th trng..22 5. y mnh xut khu gim nhp siu.23 6. Chnh sch t gi hi oi v bin php thu ht USD trong vic gim lm pht23 7. Lm pht v vn x l lm pht ca mt s nc trn th gii, hc tp v p dng vo Vit Nam..24 KT LUN28 DANH MC TI LIU THAM KHO...30

PHN I: TM TT I. Li m u
1. L do chn ti Lch s chng minh rng trong qu trnh pht trin kinh t, cc quc gia u tng i mt vi lm pht, nhng khng phi lc no lm pht cng gy ra nhng tc ng tiu cc, trong nn kinh t th trng, nhiu quc gia cn s dng lm pht mt con s lm ng lc kch thch nn kinh t pht trin. Lm pht l mt hin tng kinh t x hi gn vi nn kinh t th trng.N l mt trong nhng hin tng quan trng nht ca th k XXI v ng chm ti mi h thng kinh t d pht trin hay khng. Lm pht c coi l mt cn bnh kinh nin ca mi nn kinh t hng ho tin t. N c tnh thng trc, nu khng thng xuyn kim sot, khng c nhng gii php chng lm pht thng trc, ng b v hu hiu th lm pht c th xy ra bt c nn kinh t hng ho no vi bt k ch x hi no. Nc ta ang trong giai on chuyn t nn kinh t hng ho sang kinh t th trng,v vy nghin cu lm pht ang l mt vn cp thit hin nay nh gi sc kho ca nn kinh t nc nh. C ch th trng rung ln hi chung cnh bo bao s i thay ca nn kinh t Vit Nam trong nhng thp nin gn y. Trong nn kinh t th trng hot ng y si ng v cnh tranh gay gt thu c li nhun cao v ng vng trn thng trng, cc nh kinh t cng nh cc doanh nghip phi nhanh chng tip cn, nm bt nhng vn ca nn kinh t mi. Bn cnh bao vn cn c kinh doanh cn l nhng vn ni cm khc trong kinh t. Mt trong nhng vn ni cm y l lm pht. Lm pht nh mt cn bnh ca nn kinh t th trng, n l mt vn ht sc phc tp i hi s u t ln v thi gian tr tu mi c th mong mun t c kt qu kh quan. Chng lm pht khng ch l vic ca cc nh doanh nghip m cn l nhim v ca chnh ph. Lm pht nh hng ton b n nn kinh t quc dn, n i sng x hi, c bit l gii lao ng nc ta hin nay, chng lm pht gi vng nn kinh t pht trin n nh, cn i l mt mc tiu rt quan trng trong pht trin kinh t x hi, nng cao i sng nhn dn. Trong thi gian gn y, vn lm pht c nhiu ngi quan tm, nghin cu v xut cc phng n khc. t lu tin giy xut hin v chng bao lu 4

sau din ra tnh trng gim gi tin v dn n lm pht. Nt c trng ni bt ca thc trng nn kinh t khi c lm pht, gi c ca hu ht cc hng ha u tng cao v sc mua ca ng tin ngy cng gim nhanh. Bi vit ny vi ti: TM HIU V LM PHT CA VIT NAM TRONG NHNG NM GN Y. Xut pht t vn nghin cu lm pht l cn thit, cp bch, c bit thy c tm quan trng ca lm pht. V vy, vi lc lng kin thc cn hn ch, chng em thit ngh nghin cu ti ny cng l mt phng php hiu n mt cch thu o hn, su sc hn. 2. Nhim v nghin cu Chng ta thng ngh rng gii quyt lm pht l vic ca Chnh Ph nhng li khng ngng ku ca v vic gi c gia tng hng ngy v ai cng d dng nhn ra nhng nh hng khng nh ca lm pht ti i sng ca mnh. Mi ngi trong chng ta ai cng c gng tm cch kim ch lm pht nh hn ch chi tiu hay nhiu hn th v v vy chng ta cn c s hiu bit v n gp phn vo vic kim ch n.

3. C s phng php lun v phng php nghin cu Bi nghin cu s dng phng php phn tch, tng hp thng tin l ch yu. - Xy dng dn ni dung nghin cu s lc - Tm hiu vn qua cc ngun ti liu khc nhau nh mng internet, bo ch, truyn hnh v cc ti liu lin quan v kinh t, sau la chn thng tin cn thit ph hp vi bi nghin cu. T , bng phng php tng hp, so snh phn tch, nh gi. - Lp dn ni dung chi tit cho bi nghin cu, sp xp thng tin thnh cc phn, cc lun im cho ph hp. - Lin kt cc b phn thng tin ca bi dn thnh mt bi nghin cu hon chnh. II. Dn ni dung nghin cu Bi nghin cu tp trung lm r nhng vn sau: 5

- Nhng l lun chung v lm pht - Thc trng lm pht ca Vit Nam trong nhng nm gn y - Phn tch nh hng ca lm pht ti i sng x hi. - Ch ra nhng nguyn nhn gy nn lm pht trong thi gian qua a ra nhng gii php kim sot lm pht trong thi gian ti

PHN II : NI DUNG
I. L LUN CHUNG V LM PHT 1. nh ngha lm pht Quan nim c in cho rng Lm pht l pht hnh tin vt qu s lng tin cn thit trong lu thng. Tuy nhin nh ngha ny khng gii thch c hin tng lm pht chi ph y (xut hin trn th gii t nhng nm 70 hoc Vit nam nm 2005) do loi lm pht ny vn c th xy ra trong khi cung tin tng nnh. Nu ch coi l lm pht khi s tng gi l kt qu ca vic tng mnh cung tin th s dn n coi thng cc nguy c lm pht c th xy ra. Mt quan im ph bin khc cho rng: Lm pht l hin tng tng ln ca mc gi chung (mc gi bnh qun, mc gi tng hp) theo thi gian. Tuy nhin khng phi mi s tng ln ca mc gi u ng lo ngi. Nu gi c ch tng tm thi,trong ngn hn, chng hn nh dp gn Tt Nguyn n Vit nam, sau li gim xung th l kt qu ca nhng bin ng cung cu tm thi, nhiu khi c tc dng tch cc hn l tiu cc ti nn kinh t. Nhng trng hp nh vy m coi l lm pht th s dn n s cng iu ho nguy c lm pht. Cc nh kinh t hc theo trng phi trng tin hin i, ng u l Milton Friedman nh ngha lm pht l hin tng gi c tng nhanh v lin tc trong mt thi gian di. Theo trng phi ny, s tng ln ca mc gi chung mi ch phn nh hnh thc biu hin ca lm pht, bn cht ca lm pht c th hin tnh cht ca s tng gi : l s tng gi vi tc cao v ko di. Chnh s tng gi cao v lin tc t thi gian ny n thi gian khc mi to ra nhng tc ng c th ca lm pht. Cng v vy, ci gi l t l tng gi hng thng m chng ta c th nghe trn i, bo hay v tuyn ch cho bit mc gi c thay i bao nhiu phn trm so vi thng trc ch cha c coi l biu hin ca lm pht. 6

 c th ch l s thay i xy ra duy nht mt ln hoc ch l tm thi ch khng ko di. Ch khi no t l tng gi vn duy tr cao trong thi gian di th mi c coi l biu hin ca lm pht cao.

2. Lm pht c tnh nh th no? Lm pht c o lng bng cch theo di s thay i trong gi c ca mt lng ln cc hng ha v dch v trong mt nn kinh t (thng thng da trn d liu c thu thp bi cc t chc Nh nc, mc d cc lin on lao ng v cc tp ch kinh doanh cng lm vic ny). Cc gi c ca cc loi hng ha v dch v c t hp vi nhau a ra mt ch s gi c o mc gi c trung bnh, l mc gi trung bnh ca mt tp hp cc sn phm. T l lm pht l t l phn trm mc tng ca ch s ny. Khng tn ti mt php o chnh xc duy nht ch s lm pht, v gi tr ca ch s ny ph thuc vo t trng m ngi ta gn cho mi hng ha trong ch s, cng nh ph thuc vo phm vi khu vc kinh t m n c thc hin. Tuy nhin, thc o lm pht ph bin nht chnh l CPI Ch s gi tiu dng (consumer price index) o gi c ca mt s lng ln cc loi hng ho v dch v khc nhau, bao gm thc phm, lng thc, chi tr cho cc dch v y t, c mua bi ngi tiu dng thng thng. 7

Hin nay, CPI ca Vit Nam o gi c ca khong 400 loi hng ho, trong khi tnh CPI M ngi ta iu tra ti 80.000 loi hng ho v dch v. Khng nhng th, CPI cn c tnh ring cho nhm ngi tiu dng nng thn, thnh th, cng nhn vin chc thnh th

3. Phn loi lm pht

Cn c vo t l lm pht, cc nh kinh t chia lm pht thnh 3 loi khc nhau: lm pht va phi, lm pht phi m v siu lm pht.

Lm pht va phi
Lm pht va phi l loi lm pht mt con s, biu hin mc tng gi t l thp, di 10% mt nm. Chnh ph cc nc lun mong mun duy tr mt t l lm pht nht nh mc va phi (lm pht mc tiu) v n mang li tc dng tt cho nn kinh t. Thng thng, mc lm pht mc tiu nm trong gii hn ca mc lm pht va phi. Vi mc lm pht ny, gi c tng chm n ni ngi ta khng cm nhn l ang c lm pht v do c coi nh l gi c tng i n nh. Trong trng hp ny, dn chng vn cn tin vo gi tr ng tin.

Lm pht phi m
8

Lm pht phi m l loi lm pht hai hay ba con s trong vng mt nm (t 10% n 100%). Vi mc lm pht ny, mc tng gi gy tc hi nghim trng i vi nn kinh t, th hin bng ng tin mt gi mt cch nhanh chng. Trong trng hp ny ngi dn trnh gi tin mt m mun bo tn ca ci di dng phi tin t. Vit Nam trong nhng nm ca thp nin 80 ri vo tnh trng lm pht ny. Gi c lun lun tng mc 3 con s. Siu lm pht Siu lm pht l loi lm pht vi tc tng gi trn ba con s trong vng mt nm. ng tin b mt gi n mc chng mt. Dn chng chm ngp trong khi tin tm kim mt cht t hng ha v hng ha u ht sc khan him. Trong trng hp ny, chc nng quan trng u tin ca tin l lm phng tin trao i b trit tiu. Tin c sn nhng khng mua c hng ha v khng ai mun bn hng ha i ly nhng ng tin b mt gi qu mc.

II. THC TRNG LM PHT VIT NAM HIN NAY 1. Lch s ca lm pht Vit Nam Tc tng trng GDP thng k qua cc nm v c tnh cho 2010. Chi tiu ca Nh nc (so vi GDP) tng t 5% nm 2000 ln trn 8% t sau nm 2005. T l vn u t/GDP cng tng ln n 34% nm 2000 v n 40% t nm 2004 n nay (2007). T y cc nhn t lm pht c nui dng. n hm nay lm pht quay tr li. Nm 2004 xut hin nhng du hiu ca cuc lm pht mi v c xc nhn li vo nm 2005 nhng khng c nhng gii php tho ng. Thm ch n gia nm 2007 du hiu tr nn r rng hn th mt lnh o Ngn hng Nh nc vn tuyn b mnh m lm pht khng th n mc hai con s. Thc t cho thy th lm pht nm 2007 khong 12%, nm 2008 thi ln n 22% mt con s ng bo ng cho mt nn kinh t non tr nh vit nam.Cng vi nhng bin php kim ch lm pht bc sang nm 2009 lm gim ch con 6%. D bo mi nht cho thy, tng trng kinh t ca Vit Nam trong nm 2010 mc 6%. Lm pht c th tng t 7% trong nm 2009 ln mc hai con s do tng trng tn dng mnh trong thi gian gn y. Gi hng ha th gii cao tr li cng s tc 9

ng n gi c trong nc. Bn cnh nguy c lm pht ln 2 con s. y l mt bi ton au u cho cc nh kinh t lm sao t c cc mc tiu kinh t ra. 2. Thc trng ca nn kinh t Vit Nam khi xy ra lm pht Sau khi chnh thc gia nhp WTO vo nm 2007, Vit Nam c cng ng quc t nh gi cao v tim nng pht trin. Vn u t nc ngoi vo Vit Nam tng ln nhanh chng. Nm 2007, vn u t trc tip (FDI) gii ngn ln ti 8 t USD, nm 2008 ln ti 11.7 t USD, chim gn 1/3 lng vn u t trong nn kinh t. Dng vn u t gin tip (FPI) cng tng ln nhanh chng, trong nm 2007 c tnh c trn 7 t USD t dng vn gin tip vo Vit Nam. Vn vin tr pht trin (ODA) hng nm Vit Nam nhn c khong 2 t USD (nm 2007 l 2 t USD, 2008 2.2 t USD). Kiu hi chuyn v Vit Nam hng nm t 5-7 t USD. Mc d, Vit Nam lun b thm ht thng mi cao nhng khon thm ht ny t hn cc dng tin chuyn vo Vit Nam dn n cn cn ti khon vng lai vn thng d. D tr ngoi t ca ngn hng thng mi lin tc tng cao (nm 2006 tng 4.6 t USD, nm 2007 tng 10.6 t USD, nm 2008 2.4 t USD). D tr ngoi t ca NHNN tng ng ngha vi mt lng tin tng ng VND c bm vo nn kinh t, mt khc NHNN khng thc hin bin php V hiu ha lng tin bm vo nn kinh t do vy tin trong nn kinh t tng ln. Ngoi ra, nm 2006 v 2007 nh du nm pht trin mnh m ca h thng ngn hng, tng trng tn dng nm 2006 t 50.18%, nm 2007 t 49.1%. Lm pht l mt trong bn yu t quan trng nht ca mi quc gia (tng trng cao, lm pht thp, tht nghip t, cn cn thanh ton c s d). Tnh hnh lm pht hin nay Vit Nam ln ti mc bo ng l 2 con s, vt qua ngng lm pht cho php ti a l 9% ca mi quc gia. iu ny dn n nhiu tiu cc trong i sng kinh t ca chnh ph: lm suy vong nn kinh t quc gia.C s tc ng mnh ti i sng ca ngi dn, nht l dn ngho khi vt gi ngy cng leo thang. Sau 12 nm kim sot c lm pht(1995-2007) th tnh hnh lm pht hin nay Vit Nam ln ti mc bo ng l 2 con s, vt qua ngng lm pht cho php ti a l 9% ca mi quc gia. iu ny s dn n nhiu tiu cc trong i sng kinh t ca chnh ph. Lm pht trong nm 2011 s khng vt qu 7% v ch trong qu mt nm 2011, lm pht Vit Nam ln ti 6,1%. Thc trng ny khin mc tiu 10

km chn lm pht mc 7% ca Quc hi tr thnh mt nhim v bt kh thi trong nm nay. Ch s tng trng GDP hin nay gim xung rt thp v lm pht mc rt cao (trn 20%). Ch s tng trng GDP hin nay rt thp, ch cn 6,7% mc d tc tng trng ca Vit Nam nm 2007 cao nht trong 10 nm qua. Mc tiu tng trng GDP nm 2008 do Quc hi ra t k hp cui nm trc l 8,5- 9%, Th tng Chnh ph ch o phn u t trn 9%. Tuy nhin, tng trng kinh t qu 1/2008 chm li so vi tc ca qu 1/2007. Lm pht vt qua mc ti a cho php 9% v lm pht nm 2008 tnh n nay l 22,3%. Lm pht nm 2007 mc hai ch s (12,63%), 3 thng 2008 tip tc lng ln n mc 9,19%, cao gp ba ln cng k v bng gn ba phn t mc c nm 2007, vt qua mc theo mc tiu ra cho c nm 2008; nhp siu gia tng c v kim ngch tuyt i (3.366 triu USD so vi 1.933 triu USD), c v t l nhp siu so vi xut khu (56,5% so vi 18,2%)... Nh cm quyn trung ng cng nhm thc y kinh t tng trng 7% cho nm nay, so vi 6.8% ca nm 2010. Trong nm 2010, t l lm pht ca Vit Nam vt ngng 10%. V sang nm 2011, tnh hnh c v nh khng c du hiu kh quan hn. Tn dng d tr ch tng 23% so vi nm ngoi. Theo cc s liu a ra trong bo co, cc dng vn FDI vo Vit Nam trong nm 2007 c th t 5,7 t USD (8,1% GDP), cn cc dng vn khc c th t khong 8,9 t USD (12,7% GDP). Cng vi , tng trng tn dng trong nm 2007 t mc 54%, th trng chng khon cng pht trin bng n, gi c cc mt hng phi lng thc cng tng ti trn 10% so vi cng k nm ngoi do tng trng kinh t cao, nhu cu cao v thanh khon di do. Tnh hnh lm pht Vit Nam hin nay c coi l mt v d v c sc lm pht.Ch s tng trng GDP hin nay gim xung rt thp v lm pht mc rt cao (trn 20%). Ch s tng trng GDP hin nay rt thp, ch cn 6,7% mc d tc tng trng ca Vit Nam nm 2007 cao nht trong 10 nm qua. Nm 2007, vi vic tung mt khi lng ln tin ng mua ngoi t t cc ngun vo nc ta lm tng lng tin trong lu thng vi mc tng trn 30%, hn mc tn dng cng tng cao, mc tng 38%, y l cuc lm pht tin t. Ngoi ra gi nguyn liu, nhin liu ( c bit l xng du, cc sn phm ho du, thp v phi thp) trn th gii trong nhng nm gn y tng mnh. Trong iu kin kinh t nc ta ph thuc rt ln vo nhp khu ( nhp khu chim n 90% GDP ) gi nguyn liu nhp tng lm tng gi th trng trong nc. Cuc lm pht cu ko l nhu cu nhp khu lng thc trn th trng th gii tng, lm 11

gi xut khu tng (gi xut khu go bnh qun ca nc ta nm 2007 tng trn 15% so vi nm 2006) ko theo cu v lng thc trong nc cho xut khu tng. Mc tiu tng trng GDP nm 2008 do Quc hi ra t k hp cui nm trc l 8,5- 9%, Th tng Chnh ph ch o phn u t trn 9%.Tc ng lm pht ca Vit Nam nm nay 2011 l nhp khu lm pht. Bi v tc nhn ca Vit Nam l tnh trng nhp siu rt l ln, m trong cc yu t v hng ha nguyn liu c bn trn th gii d kin gia tng trong nm nay. Theo T chc Lng nng Quc t (FAO) cng b ch s gi lng thc cui nm 2010 l 214,7 im vt qua mc 213,5 im thi gian khng hong lng thc 2008. Gi ng cc ton cu tng nhanh, ngoi tr gi go vn ng thp hn nhiu so vi mc k lc. Gi ng tng cao nht trong vng 30 nm gn y, gi cc loi ht c du v tht cng leo thang.Lm pht c y ln cao v gi lng thc tng, y l mi quan ngi ln lao ca nhng nn kinh t mi ni trong c Vit Nam. Trong tnh hnh bin ng gi th gii nh vy, r rng n s ln ca lm pht Vit Nam 2011 l gi thc phm.Tng trng kinh t qu 1/2008 chm li so vi tc ca qu 1/2007. Lm pht vt qua mc ti a cho php 9% v lm pht nm 2008 tnh n nay l 22,3%. Lm pht nm 2007 mc hai ch s (12,63%), 3 thng 2008 tip tc lng ln n mc 9,19%, cao gp ba ln cng k v bng gn ba phn t mc c nm 2007, vt qua mc theo mc tiu ra cho c nm 2008; nhp siu gia tng c v kim ngch tuyt i (3.366 triu USD so vi 1.933 triu ph USD), c v t l nhp siu so vi xut khu (56,5% so vi 18,2%). Nm 2010,vic gim t l lm pht c nm xung mt con s vo cui nm i hi t l lm pht trung bnh t gi n ht nm phi xung di 0,4%,y l mt thch thc. Theo s liu ca Tng cc Thng k, tnh n thng 4/2011, ch s gi tiu dng (CPI) ca Vit Nam tng ti 9,64%, cao hn mc tiu kim ch 7% m Quc hi thng qua u nm.Sau y l s liu thu thp c t nm 2005-2008:

Thng 1 2 3

Nm 2005 1.1 3.1 3.7

Nm 2006 1.2 2.1 2.8

Nm 2007 1.0 2.1 3.2

Nm 2008 14.1 6.0 9.2 12

4 5 6 7 8 9 10 11 12

4.3 4.8 5.2 5.6 6.0 6.8 7.0 7.6 8.9

3.0 3.6 4.0 4.4 4.8 5.1 5.4 6.0 6.6

3.4 4.3 5.7 6.2 6.8 7.3 8.2 9.4 12.6

21.4 25.2 26.8 27.04 26.32 27.90 25.7 -------

Din bin lm pht Vit Nam giai on: 2005 - 2008

Cc dng vn FDI vo Vit Nam trong nm 2007 c th t 5,7 t USD (8,1% GDP), cn cc dng vn khc c th t khong 8,9 t USD (12,7% GDP). Cng vi , tng trng tn dng trong nm 2007 t mc 54%, th trng chng khon cng pht trin bng n. . cc nc chu khc, gi lng thc - thc phm tng cao l nguyn nhn chnh gy lm pht, nhng Vit Nam, gi c cc mt hng phi lng thc cng tng ti trn 10% so vi cng k nm ngoi do tng trng kinh t cao, nhu cu cao v thanh khon di do

13

Trong nhng thng u nm 2011, kim ch lm pht vn l u tin hng u trong cc chnh sch kinh t ca Vit Nam. Lm pht mc cao l mt hin trng khng th trnh khi i vi mt nn kinh t ang trn pht trin nh Vit Nam. Lm pht ging nh con dao hai li nu bit cch s dng th con dao y s l v kh sc bn gip Vit Nam hon thnh mc tiu pht trin kinh t, cng nghip ha v hin i ha t nc trong tng lai gn. Cuc chin chng lm pht ca nn kinh t Vit Nam gip pht hin hai vn : Mt v c cu v mt v iu hnh kinh t v m. V c cu, nn kinh t ca chng ta ang i mt vi mt vn nghim trng v sung dng ti nguyn. S dng ti nguyn khng hiu qu lm lng ph ng vn, lng ph nhn lc, lng ph ti nguyn thin nhin trong mt thi gian di. H s ICOR cao (4,5) cho thy nn kinh t Vit Nam l mt trong nhng nn kinh t c u t km hiu qu nht trong khu vc, v c nng lc cnh tranh rt thp. Nhng h qu tip theo ca n cng ngy cng l r nh thm ht cn cn thng mi ngy cng nghim trng (ch ring nm thng u nm 2008, con s ny ln n 14,4 t USD), khim ht ngn sch lun 14

c duy tr mc 5% GDP trong nhiu nm, v kt qu tt nhin ca n l tc lm pht ca nn kinh t ngy cng gia tng (theo mt c lng ng tin cy, nu loi tr tc ng tng gi ca th trng th gii nh gi du v gi lng thc, tc lm pht do tc ng ni ti ca nn kinh t m ch yu xut pht t vn s dng ti nguyn khng hiu qu, ln n t 8- 10%/nm). Tuy nhin, gii quyt vn c cu l mt vic lm lu di, i hi mt quyt tm chnh tr rt cao. Bi ton v c cu l bi ton khng th c li gii mt sm mt chiu, nhng l mt bi ton phi kin tr gii quyt ngay t by gi, v rng l bi ton sinh t, quyt nh tng lai pht trin v cng thnh hay khng ca nn kinh t Vit.

V iu hnh kinh t v m, chng ta ang gp phi cc vn trong chnh sch ngn sch v chnh sch tin t. Nu mc tiu ca chnh sch ngn sch vn l duy tr mt mc khim ht ln n 5%/GDP tip tc trong thi gian di, nhng n lc kim sot lm pht nhm n nh kinh t v m s rt kh thnh cng. Mc tiu cn bng ngn sch cn phi l mt mc tiu c hng ti k t by gi. Nhng n 15

lc chng lm pht trc ht phi c th hin bi mt quyt tm t pha Chnh ph, c th ha bi cc hnh ng tit kim ngn sch: tinh gin b my hnh chnh, tit kim cng chi, gim u t cng. Tt c nhng iu s gip cho vic sung dng ti nguyn quc gia tr nn hiu qu hn, ng thi khuyn khch pht trin u t t nhn trong v ngoi nc ngay trong cc lnh vc cn ngun vn ln nh xy dng c s h tng. Mt ngn sch cn bng s c tc dng tch cc hai mt: gim thiu tc lm pht v tng cng hiu qu ca vic sung dng ti nguyn. V chnh sch tin t, chng ta ang lng tng gii quyt bi ton li sut v t gi. S lng tng ny ang gy kh khn cho h thng ngn hng v cc doanh nghip. iu ng quan tm hn l n lm xi mn nim tin v tm l lc quan c trc y ca cc nh u t trong v ngoi nc. Mt nm trc y, k vng lc quan l ng lc thc y u t v s tng trng ca cc th trng: th trng lao ng, th trng hng ha, th trng bt ng sn, th trng chng khon. Tm l lc quan thi qu c th to ra s tng trng bong bng ca mt s th trng nhng mt thi lc quan vn lun lun cn thit duy tr khng nhng s tng trng kinh t m c s n nh.

III. CC TC NG CA LM PHT
1. Tc ng n lnh vc sn xut v tr cc nh sn xut ,khi t l lm pht cao s lm cho gi u vo v u ra bin ng khng ngng gy ra s n nh gi to ca qu trnh sn xut. S mt gi ca ng tin lm cho v hiu ho hot ng hoch ton kinh doanh .Hiu qu sn xut kinh doanh mt vi doanh nghip c th thay i gy ra nhng bin ng v kinh t .Nu mt doanh nghip no c t xut li nhun thp hn lm pht s c nguy c ph sn rt ln. Tuy nhin ,xt gc no ,khi t l lm pht thp ,khng gy nh hng n kinh t th c th s kch thch tng trng kinh t .T s khuyn khch cc doanh nghip i vay m rng sn xut ,sn lng s tng ln. Ngoi ra cng khuyn khch tiu dng ,cu tiu dng tng ln ,do hng ho bn chy v cng lm sn lng tng . 2. i vi lnh vc lu thng Lm pht tng ln cao thc y qu trnh u c tch tr dn n khan him hng ho. Lc ny nhng ngi tha tin v giu c dng tin camnh v vt v thu 16

gom hng ho ,ti sn ,tnh trng ny cng lm mt cn i nghim trng quan h cung cu hng ho trn th trng gi c hng ho tng ln nhiu hn. Ngoi ra khi t l lm pht kh phn on th vic u t vn vo lnh vc sn xut s gp phi nhng ri ro cao .Do c nhiu ngi tham gia vo lnh vc lu thng ln lnh vc ny tr ln hn lon .Tin va trong tay ngi bn hng xong li nhanh chng b y vo knh lu thng ,tc lu thng tin t tng vt v iu ny lm thc y lm pht gia tng. 3. i vi lnh vc tin t ,tn dng Lm pht lm cho quan h tn dng , thng mi v ngn hng b thu hp. S tin ngi gi tin vo ngn hng gim i rt nhiu do gi tr ng tin b gim xung. V pha h thng ngn hng, do lng tin gi vo ngn hng gim mnh n khng p ng c nhu cu ca ngi i vay, cng vi vic st gi qu nhanh ca ng tin, s iu chnh li sut tin g khng lm an tm nhng c nhn ,doanh nghip hin ang c lng tin mt nhn ri trong tay. Nh vy ngn hng gp kh khn trong vic huy ng vn, h thng ngn hng phi lun c gng duy tr mc li sut n nh. M li sut thc = li sut danh ngha t l lm pht, khi t l lm pht tng cao, mun li sut thc n nh th li sut danh ngha phi tng ln cng vi t l lm pht. Trong khi ngi i vay l nhng ngi c li ln nh s mt gi ng tin nhanh chng. Do vy hot ng ca h thng Ngn hng khng cn bnh thng na. Chc nng kinh doanh tin t b hn ch, khng cn nguyn vn bi khi c lm pht th chng c ai tch tr tin mt di hnh thc tin mt. 4. Tc ng n cn cn ngn sch chnh sch ti chnh ca nh nc Lm pht gy ra s bin ng ln trong gi c v sn lng hng ho, khi lm pht xy ra th nhng thng tin trong x hi b ph hu do bin ng ca gi c v lm cho th trng b ri lon. Khi ngi ta kh phn bit c nhng doanh nghip lm n tt v km. ng thi lm cho nh nc thiu vn, cc khon thu cho ngn sch nh nc khng tng. Do , nh nc khng cn sc cung cp tin cho cc khon dnh cho phc li x hi, cc nghnh, cc lnh vc d nh c chnh ph u t h tr vn b thu hp li hoc khng c g. Mt khi ngn sch nh nc b thm ht th cc mc tiu ci thin v nng cao i sng kinh t x hi s khng c iu kin thc hin. 17

Tm li: Hu qu ca lm pht rt nng n v nghim trng. Lm pht gy ra hu qu n ton b i sng kinh t x hi ca mi nc. Lm pht lm cho vic phn phi li sn phm x hi v thu nhp trong nn kinh t qua gi c u khin qu trnh phn ha giu ngho nghim trng hn. Lm pht lm cho mt nhm ny nhiu li nhun trong khi nhm khc b thit hi nng n. Nhng suy cho cng, gnh nng ca lm pht li ln vai ca ngi lao ng, chnh ngi lao ng l ngi gnh chu mi hu qu ca lm pht. Chnh v cc tc hi trn, vic kim sot lm pht, gi lm pht mc hp l v t l lm pht thp (T l lm pht ph hp vi nhp tng trng kinh t) tr thnh mt trong nhng mc tiu ln ca kinh t v m. Tuy nhin, mc tiu kim ch lm pht khng ng ngha vi vic a t l lm pht bng khng. Bi l, lm pht khng hon ton tiu cc, nu duy tr lm pht mt mc va phi, kim ch iu tit c mc lm pht th c li cho s pht trin kinh t, lm pht khng cn l mt cn bnh nguy him na m n li tr thnh mt cng c iu tit kinh t

IV. NGUYN NHN GY LM PHT VIT NAM

Trong cc nguyn nhn dn n lm pht do yu t tin t, theo tng kt ca IMF thng xut pht t chnh sch ti kha v chnh sch tin t (CSTT): S thm ht ngn sch ko di c b p bng vic in tin, v/hoc s chi tiu qu mc v tht thot ln trong xy dng c bn ca chnh ph s l nguyn nhn gy ra lm pht, hoc CSTT qu ni lng, dn ti tng cung tin, tng u t tn dng qu mc v.v cng l nguyn nhn gy lm pht. Do vy, kim sot lm pht mc mc tiu lun i hi s phi hp rt cht ch trong iu hnh CSTT v chnh sch ti kha. Xt trong gic iu hnh CSTT kim sot lm pht (lm pht c coi l mc tiu cui cng ca CSTT), ty iu kin kinh t, mc pht trin ca th trng tin t, kh nng iu tit tin t ca Ngn hng Trung ng (NHTW) m NHTW cc nc s dng cc cng c khc nhau kim sot lm pht. Thc t hin nay cho thy, i vi nhng nc pht trin, l nhng nc c th trng tin t, th trng vn pht trin, c bit l nhng nc theo ui khun kh CSTT hng ti mc tiu lm pht 18

Trn c s nghin cu v bin ng ca gi c v lm pht Vit Nam, chng ti cho rng lm pht Vit Nam thi gian qua l do nhng nguyn nhn sau: 1. V phng php tnh Phng php tnh ch s CPI ca cc nc khc vi Vit Nam. Mt l, cc nc thng loi tr gi lng thc, du m ra khi tnh ton...; Hai l, gi l gi giao dch mua bun, bn bun trn th trng hng ha ca cc nh kinh doanh, cn gi bn l cho ngi tiu dng i vi nhiu mt hng th vn n nh; Ba l, cc mt hng chim t trng nh trong cc nhm hng ha v dch v tnh CPI. 2. iu tit v m km Mt thc t cn phi tha nhn l iu tit v m ca chng ta trc nhng bin ng bt thng c t trong v ngoi nc nhm bnh n th trng trong nc l cn nhiu bt cp. Th d, n khi gi thuc tn dc leo thang hng ngy v c bn mc rt cao, gy ri lon th trng thuc cha bnh, lc chng ta mi ngh n vn d tr quc gia v thuc tn dc. 3. Cung ng tin t ca Ngn hng Nh nc Tng phng tin thanh ton, bao gm tin mt trong lu thng, tin gi ti ngn hng thng mi v t chc tn dng (ni v ngoi t). Nhn t ny v nguyn l l thng tc ng c tr, tc l tng phng tin thanh ton tng ln trong k ny, th nh hng ca n pht sinh k sau, trong ngn hn l 6 thng, trung v di hn thng l t 1 nm tr ln. Trong 14 nm qua, mc tng tng phng tin thanh ton bnh qun 23%-26%/nm, ph hp vi tc tng trng kinh t v khng thy tc ng r rt v lm pht, cng nh gim pht. lm sng t lun im nu trn, sau y chng ta xem xt quan h gia cung tin v lm pht. Chng ta xt tng trng tn dng v lm pht trong khong thi gian ngn hn:

19

Ngun: IFM v VietstoctFinanc Biu cho chng ta thy gia 3 yu t ny c mt s tng quan kh cht ch nhng thng c tr nht nh. Lm pht thng tng hay gim sau khi cung tin tng gim t 3-5. Cc kim nh thng k chng ti thc hin cng cho thy lm pht v tr tng trng tn dng 4-7 thng c quan h kh cht. y l mt minh chng cho quan im cung tin gy nn lm pht cao Vit Nam. 4. Do cu ko Trong nhng nm qua, pht trin nn kinh t theo c ch th trng, hng ha v dch v trn th trng trong nc di do, a dng v phong ph. Do hu nh khng c tnh trng khan him hng ha trn th trng dn ti tng gi mt hay mt s mt hng no . Song trong nm 2004, do nh hng ca dch cm gia cm xy ra trn din rng v ko di, lm gim mnh ngun cung sn phm gia cm, trong khi nhu cu thc phm tip tc tng ln, lm cho gi c mt hng gia cm ni ring tng t bin. 5. Do chi ph y Nhn t ny ch yu l do gi c cc mt hng m Vit Nam nhp khu trn th trng th gii tng ln, tp trung l gi xng du, phi thp, nguyn liu nha, phn m Ur, bt giy, thuc cha bnh, vt phm y t..., lm cho gi bn l trong nc cng tng ln. Ch ring mt hng xng du trong nm 2004 c iu chnh tng 4 ln. 20

y l nguyn nhn d nhn thy i vi lm pht ca Vit Nam trong thi gian qua. Vi mt nn kinh t kh m, kim ngch nhp khu ln n 90% GDP (2008), s bin ng ca gi c trn th gii tc ng ngay n gi c trong nc. Nm 2007 v na u nm 2008, gi c ca hu ht cc mt hng trn th gii bin ng mnh, c bit l gi du th, lng thc, thc phm v cc nguyn liu trong sn xut cng nghip. S tng gi ca hu ht cc hng ha trong nc gp phn lm cho lm pht Vit Nam bng pht. Tuy nhin, nguyn nhn do chi ph tng ln ca hu ht cc hng ha trn th gii khng th gii thch hon ton cho lm pht Vit Nam. Quan st bng sau chng ta thy cng chu mt s tng gi nh nhau nhng hu ht cc hng ha trn th gii u khng chu mc lm pht cao nh Vit Nam. Nh vy ngoi nguyn nhn do s tng gi ca cc hng ha (lm pht do chi ph y) nguyn nhn rt quan trng gy nn bng n lm pht Vit Nam chnh l lm pht do nguyn nhn cung tin.

(Chu s tng gi ca hng ha trn th gii nh nhau nhng lm pht Vit Nam cao hn nhiu so vi cc quc gia khc) 6. Do tm l dn chng Khi th trng bt ng sn Vit Nam ang ri lon, gi c mt s mt hng ang leo thang hng ngy, gy tm l bt n trong dn chng th tip (u nm 2004).

V. GII PHP KIM CH LM PHT CA VIT NAM

1. nh hng v lm pht v tng trng kinh t trong thi gian ti i vi Vit Nam mc lm phat nao la ti u cho tng trng kinh t? 21

Cc ngng cung vi cc phn tch nu trn c th cung cp mt mc chun cho Vit Nam, vi mt thc t rng, cc doanh nghip Vit Nam v ngi tiu dng khng thch mt mc lm pht cao v khng n nh. Mc lm pht chun ca Vit Nam c th gn vi mc lm pht ca cc nc ng Nam . Nghin cu bc u ca Qu tin t quc t(IFM) nm 2006 v mc lm pht Vit Nam vi cc nc ng Nam cng ch ra rng , mc lm lm pht ti u cho tng trng kinh t cac nc vng ng Nam , trong c Vit Nam khong 3.6%. Mt thc t rng, cc kt qu nghien cu v ngng lm pht tt cho tng trng u khng a ra vi mc tng trng kinh t l bao nhiu. y l cu hi quan trng cho Vit Nam, bi v lm pht mc tiu c a ra trong mi quan h vi tng trng kinh t. 2. Gii php kim sot lm pht VN hin nay

2.1. Gii php tnh th

Nhng bin php ny c p dng vi mc tiu gim tc thi cn st lm pht trn c s s p dng cc bin php n nh tin t lu di . Cc bin php ny thng c p dng khi nn kinh t lm vo tnh trng siu lm pht. Th nht: cc bin php tnh th thng c chnh ph cc nc p dng, trc ht l gim lng tin giy trong nn kinh t nh ngng pht hnh tin vo lu thng. Bin php ny cn gi l chnh sch ng bng tin t. T l lm pht tng cao ngay lp tc ngn hng trung ng phi dng cc bin php c th a n tng cung ng tin t nh ngng thc hin cc nghip v trit khu v ti trit khu i vi cc t chc tn dng , dng vic mua vo cc chng khon ngn hn trn th trng tin t ,khng pht hnh tin b p bi chi ngn sch. Nh nc p dng cc bin php lm gim lng tin cung ng trong nn kinh t nh: ngn hng trung ng bn ra cc chng khon ngn hn trn th trng tin t , bn ngoi t v vay , pht hnh cc cng c n ca chnh ph vay tin trong nn kinh t b p cho bi chi ngn sch nh nc , tng li sut tin gi c bit l tng li sut tin gi tit kim dn c . cc binphp ny rt c hiu lc v trong mt thi gian ngn n c th gim bt c mt khi lng kh ln tin nhn ri trong dn c do gim c sc p ln gi c hng ho v dch v trn th trng . vit nam cc bin php ny dc p dng thnh cng vo cui nhng nm 80, u nhng nm 90 . 22

Th hai :thi hnh chnh sch ti chnh tht cht nh tm hon nhng khon chi cha cn thit trong nn kinh t , cn i li ngn sch v ct gim chi tiu n mc c th c . Th ba : tng qu hng ho tiu dng cn i vi s lng tin c trong lu thng bng cch khuyn khichs t do mu dch , gim nh thu quan v cc bin php cn thit khc thu ht hng ho t ngoi vo. Th t : i vay v xin vin tr t nc ngoi . Th nm : ci cch tin t , y l bin php cui cng khi cc bin php trn cha em li hiu qu mong mun . 2.2. Gii php chin lc y l nhng bin php c tc ng lu di n s pht trin ca nn kinh t quc dn. Tng hp cc bin php ny s to ra sc mnh kinh t lu di cho t nc. Th nht : thc y s pht trin sn xut hng ho v m rng lu thng hng ho. y l bin php chin lc hng u hn ch lm pht , duy tr s n nh tin t trong nn kinh t quc dn . Sn xut trong nc cng pht trin th cng to tin vng chc cho s n nh tin t . Ch trng thu ht ngoi t qua vic xut khu hng ho , pht trin ngnh du lch Th hai : kin ton b my hnh chnh , ct gim bin ch qun l hnh chnh. Thc hin tt bin php ny s gp phn to ln vo vic gim chi tiu thng xuyn ca ngn sch do gim bi chi ngn sch nh nc . Th ba : tng cng cng tc qun l iu hnh ngn sch nh nc trn c s tng cc khon thu cho ngn sch mt cc hp l, chng tht thu, c bit l tht thu v thu, nng cao hiu qu ca cc khon chi ngn sch nh nc .

2.3. Cc bin php ch yu chng lm pht Vit Nam

Chnh ph nht tr iu chnh mc tiu chng lm pht v mc tng trng trong nm 2008 thch hp trong tnh hnh mi v nu 5 gii php cn tp trung ch o v iu hnh nhm kim ch lm pht, n nh kinh t v m, m bo an sinh x hi v duy tr tim nng tng trng ca nn kinh t.

23

2.3.1 iu hnh chnh sch tin t, tn dng Chnh ph tip tc iu hnh chnh sch tin t, tn dng theo nguyn tc th trng mt cch cht ch, ch ng v linh hot, bo m mc tiu chng lm pht, n nh kinh t v m, bo m huy ng cc ngun vn phc v pht trin kinh t. Thi gian gn y bo ch lin tc a tin v vic Ngn hng Nh nc thc hin chnh sch tin t tht cht, NHTM tng li sut tin gi, sit cht cho vay... vi mc tiu chung l km ch lm pht, n nh kinh t. Tuy nhin ci gi phi tr cho vic thc hin nhng chnh sch ny khng r cht no. Ngay t thng 1/2008, tnh hnh vn tin ng ca cc ngn hng thng mi cng thng, ngay t u nm mi, li sut lin ngn hng c lc ln n 25%. Nhiu ngn hng lin tc iu chnh li sut theo hng tng ln, c ni iu chnh biu li sut 2-3 ln trong mt thng. Nh vy, quyt nh rt tin ra khi lu thng bng tn phiu s tip thm nng lng cho cuc ua tng li sut ca ngn hng. Tr ngi cho thu ht vn gin tip,Trong iu kin th trng chng khon u nm 2008 vn cha my khi sc, lin tc cc quy nh tht cht tin t s to ra cm gic cho nh u t l NHNN ang hy sinh th trng chng khon chng lm pht. ng Vit Nam s tip tc ln gi Li sut tin ng (VND) c y ln cao trong tnh hnh li sut la M (USD) trn th gii ang gim s to p lc gim gi ln ng USD so vi VND. 2.3.2 Gim thm ht ngn sch nh nc Tng thu gn lin vi tht cht, tit kim chi tiu, nng cao hiu qu s dng ngun vn ngn sch nh nc, hn ch bi chi ngn sch. Th tng yu cu h thng chnh tr phi gng mu thc hin tit kim 10% chi thng xuyn; ct gim cc khon chi cha tht cn thit; thc hin cc bin php tit kim xng, du; r sot v gim cc hng mc, cng trnh cha tht bc thit, ng thi ku gi nhn dn thc hnh tit kim tiu dng. Gim thm ht ngn sch bng c ch qun l u t cng Chnh sch gim tng cu thng qua tht cht chi tiu cng l ng n, cn thit nhng cha . N lc gim chi tiu cng ca Chnh ph ch thc s c hiu lc nu nh Chnh ph ng thi c c ch m bo nhng khon u t cn li c hiu qu. 24

 thu hp thm ht ngn sch th song song vi vic gim chi tiu, Chnh ph cng cn ci thin cc ngun thu ngn sch, trnh tnh trng ngn sch ph thuc qu nhiu (ti hn 40%) vo cc ngun thu khng bn vng t du m v thu nhp khu nh hin nay. Ci cch thu, c bit l thu thu nhp c nhn (hin chim 2% tng ngn sch ca Vit Nam trong khi con s ny cc nn kinh t hin i u ln hn 20%) v thu bt ng sn. 2.3.3 Cn i cung cu trong nn kinh t Th tng yu cu cc b, ngnh phi chu trch nhim m bo cn i cung cu cc mt hng thit yu phc v i sng v sn xut nh xng, du, go, thuc, xi mng, st, thp, phn bn... gn lin vi kim sot cht ch gi c. Khng nh khng tng gi bn than cho ngnh in, khng tng gi in v gi xng du. Nh nc tip tc b l cho cc mt hng ny nhm n nh gi. Th tng Chnh ph ch o, tip tc y mnh sn xut kinh doanh duy tr tng trng. Phn u vi tinh thn cao nht gii quyt vn cho cc doanh nghip, nht l vn lu ng. Th tng cng ch o cc B ngnh tch cc, ch ng hn na trong vic tho g kh khn. c bit, cc B trng phi chu trch nhim trc Chnh ph v hot ng ca cc tp on, Tng cng ty thuc b mnh qun l. 2.3.4 n nh gi c th trng Th tng yu cu cc b, ngnh, chnh quyn cc a phng, hip hi cc ngnh hng tng cng cc bin php qun l th trng gi c, t chc tt thng mi trong nc, ku gi cc doanh nghip c trch nhim vi t nc khng u c trc li v tng gi cc mt hng. Chnh ph xc nh nguyn tc u tin l t nay n cui nm kim ch lm pht, n nh kinh t v m, to cho nhng nm tip theo, m bo an sinh x hi. V trong vic n nh gi cc mt hng thit yu, Th tng ch o, vi mt hng xng du, trong bt c thi im no, a im no cng phi m bo ngun cung tng th. Trong trng hp c din bin bt thng, Chnh ph s nghin cu bin php hp l gii quyt. iu ny cho thy Chnh ph lun xc nh u tin chng lm pht l mc tiu hng u, nht l i vi xng du mt hng thit yu hng u ca nn kinh t. Vi mt hng than, B Ti chnh ang nghin cu xy dng phng n v l trnh cht ch v gi than trong thi gian ti, trong , quy nh gi bn than cho tng h tiu th ln. 25

in gi gi n nh t nay n ht nm th gi than bn cho in cng phi n nh. l iu ng nhin. Cn than bn cho sn xut xi mng, cho sn xut phn bn, v ngnh sn xut giy cng ang c B Ti chnh tnh ton xy dng l trnh, bc i cho ph hp vi iu kin hin nay, trn c s kim ch tng gi tiu dng v chng lm pht l mc tiu hng u. Hip hi xi mng quy nh thng nht cch qun l gi bn trn th trng. V trng V qun l vt liu xy dng B Xy dng, Cn vi mt hng thp, trc ngh mi y ca Hip hi Thp Vit Nam v iu chnh tng gi bn thp xy dng trc vic gi phi thp trn th trng th gii tng cao, quan im ca Chnh ph l cha ng h vic tng gi thp. Hin nay, cc doanh nghip sn xut phn bn ang tip tc thc hin nhiu bin php n nh th trng phn bn.

5. y mnh xut khu gim nhp siu

Tm mi cch y mnh xut khu gim nhp siu. Th tng nhn mnh, khng c xut khu th khng c tng trng nn tp trung y mnh xut khu cc mt hng c li th cnh tranh nh thu sn, dt may v da giy... Chnh ph s kim sot quyt lit nhp siu bng c bin php th trng v hnh chnh v li ch ca nhn dn v t nc. B Cng thng nghin cu hn ch nhp siu cc mt hng khng thit yu nh t nguyn chic, ph tng xe my... phn u kim sot nhp siu trong nm 2008 tng ng nm ngoi, tin ti cn bng cn cn thng mi Trong , 11 t USD l con s nhp siu trong bn thng u nm, chim 60% tng kim ngch xut khu. Do , Th tng yu cu phi y mnh xut khu, trnh mt cn bng cn cn thanh ton. Ngoi ra, Th tng cng ch o B Cng thng, B Nng nghip v Pht trin nng thn tp trung qun l cht vic kim sot gi cc mt hng xng, du, lng thc, thc phm. B Cng thng kim sot cht ch tnh hnh gi c ti cc a phng, B Cng an phi hp vi cc c quan x l nghim cc trng hp u c, nng gi trc li 6. Chnh sch t gi hi oi v bin php thu ht USD trong vic gim lm pht Cc cng c li sut v nghip v th trng m khng thnh cng v gy nn nhiu bin ng kh lng. Lm pht cn phi c mt phng thuc mi iu tr 26

ph hp vi tnh hnh kinh t hin nay. Cn nh rng, khi t gi gim th ci li u tin l chng ta s nhp khu nguyn, nhin liu vi gi r hn, dn n chi ph sn xut trong nc gim lm cho gi c hng ha trong nc gim. Ci li th hai l xut khu gim, nhp khu tng cng s lm tng tng cung cho nn kinh t trong nc. Tc ng gp ca cc yu t ny c th lm gim lm pht . Em cho rng cc bin php trn l thch hp, li ch chng ta nhn c l gim lm pht v chi ph sn xut, gim lng USD qu nhiu m nn kinh t cha th hp th ht, n nh tm l ca ngi dn v bo m tnh thanh khon ca ngn hng trong khi ch phi tr mt khon thit hi cho thm ht cn cn thng mi hay gim tc tng trng. Nh vy, nn kinh t vn cn li. 7. Lm pht v vn x l lm pht ca mt s nc trn th gii, hc tp v p dng vo Vit Nam M: Gn 30 nm nay, tnh hnh lm pht M c th khi qut:trc thp k 60 mc lm pht bnh qun 5 nm l 1, 3% nm, t nm 60 tr i lm pht bnh qun lm pht nm nm lin l 4, 7%. n thp k vt ln 7,5%ko di n u thp k 80, 10 nm tr li y gim xung cn 4, 7% mt nm. n thp k 70, lm pht M t nh cao nht v nguyn nhn ch yu l do Chnh Ph coi nh nhng im nng kinh t, thiu ch x l lm pht. u nhng nm 80, nc m ng trc tnh hnh cha tng thyv suy thoi kinh t v lm pht. ngn chn lm pht phi m , M thc hin mt chnh sch v li sut v tin t gim dn lm pht. NHT: 50 nm sau chin tranh th gii th hai, trong qu trnh khi phc v pht trin kinh t. Lm pht Nht Bn xy ra vo nhng nm 50- 51 do nh hng ca chin tranh Triu Tin v nm 1973-1974 do cuc chin tranh vng vnh. ngn chn lm pht, v a nn kinh t thot khi cnh kh khn. Chnh ph Nht p dng nhiu bin php i ph. Thng 12 nm 1984 Chnh Ph nu 9 nguyn tc nhm n nh kinh t. i ph vi t lm pht 1970, Nht p dng chnh sch gim chi ti chnh v tng xut khu nhm n nh vt gi. T thng 4-12 nm 1973 nm ln nng li sut, ng thi qun l vt gi mt cch hu hiu. Nh nhng gii php ng n Nht Bn khng nhng chn ng c lm pht m cn tng thc lc cu nn kinh t. 27

 Bn con rng Chu Hn Quc, i Loan, Hng Kng, Xingapore: Tng trng kinh t nhanh th t l lm pht tng i thng thng cng s cao v ngc li. nhng trong thc t, mt s nc tc tng trng kinh t cao m vn c th duy tr mc lm pht thch hp hoc tng i thp. l trng hp ca bn con rng Chu . Trong sut 31 nm qua, Hn Quc, i Loan, Hng Kng, Xingapore c tc tng trng kinh t cao nhng t l lm pht vn gi mc thp hoc tng i thp. Vy bn con rng da vo yu t g m ng thi thc hin c s tng trng kinh t cao m vn m bo mc lm pht tng i thp ?Trong thi k u Bn con rng u thc hin chnh sch kinh t th trng t do hay m ca, nhng kinh t hng ho khng pht trin, sn xut lc hu. Khi li b cc nc cnh tranh mnh m v lng on nng n, cho nn cc nc ny u thc c rng khng th bung lng t do cho c ch thhi trng. Ho buc phi p dng bin php: Chnh Ph can thip mnhbng cch thc hin mt chnh sch pht trin kinh t c l tr v trnh t. Ch quan chc lim khit c hiu qu, khng ngng hon thin ch lut php nh nc v h thng chp hnh lut php nghim ngt. Tt c nhng iu kin to thnh c s bo m cho bc pht trin kinh t thun li v n cn gip cho Chnh Ph thc hin nhng bin php can thip ca mnh vo qu trnh pht trin kinh t x hi. Trong iu kin mi trng x hi v kinh t c trt t th cc mt cng tc ca Chnh ph c qun trit v chp hnh tng i nghim chnh, t gip Chnh ph thc hin c cc mc tiu d nh: pht trin kinh t cao lm pht gim thp. Vy Chnh ph cc quc gia lm g can thip mt cch khoa hc v c hiu qu. C th nu 6 bin php m cc chnh ph thc hin ch yu sau:

La chn chin lc pht trin kinh t ng n; nm chc tnh hnh trong nc v quc t kp thi iu chnh co ph hp:
- Chin lc pht trin kinh t c quan h mt thit vi lm pht. - Trong iu kin thc hin chin lc kinh t theo m hnh hng nith quan h cung cu ch yu l s quyt nh s gia tng nhng nhu cu v kh nng cung cp ni b, sc mua c hn khng d g gy ln lm pht c. S pht trin khp kn cch ly tng i vi th gii bn ngoi trnh c s xung t gi c hng ho vi gi c th trng quc t, ng thi cng kh gy ra lm pht. gi c trong nc t iu chnh. Bc sang thp k 60, khi hon cnh quc t a c nhiu thay 28

i c li cho nn kinh t hng ngoi, h nhanh chng nm bt thi c thun li v kp thi iu chnh chin lc pht trin kinh t, y nhanh tc pht trin kinh t i ngoi. Nhng d thc hin chin lc no th bn con rng vn kin tr nguyn tc gi vng n nh pht trin, pht trin trong n nh, coi n nh l mc tiu quan trng ca chnh sch kinh t. phng lm pht cao, s mang li nhng tn tht cho quc gia v khu vc. H rt thn trng v d dt, trong bt k chnh sch quan trng no u thng lng cn thn vi cc nh kinh t, cc ch cng ty ln, cc nh chin lc ri mi i n quyt nh, trong qu trnh thc hin lun thc iu chnh cho ph hp vi tnh hnh th gii mi.

Nghim khc khng ch gi c v bo v li ch ca ngi sn xut v ngi ngi tiu dng:

- Gi c hng ho l mt yu t c lin quan ti nhiu vn kinh t v x hi khc. Bt k gi c ca mt hng ho no ln xung u nh hng n gi c ca hng ho khc. Bn coa rng thc hin mt nn kinh t hng ho t do t bn ch ngha, gi c c bn t do hnh thnh. Nhng nh vy khng phi t do tu ln xn, Chnh ph dng nhiu cng c trong tay c hu hnh ln v hnh pht huy tc dng quan trng trong vic hnh thnh gi c lm cho s hnh thnh v gi c bn v c bn l do ba i tc to nn. l gi c ca Chnh ph can thip, gi do cc t chc ng nghip hip thng to nn v gi do cc x nghip quy nh. Phm vi can thip ca Chnh ph bao gm gi ca s nghip cng cng, gi lng thc, gi ca nhng hng ho c bit. Nhng bin ng gi ca nhng hng ho ny l tu thuc vo nhng bin ng ca tnh trng cung cu v ca nhng ngi c mc thu nhp bnh qun cao do Nh nc qui nh. mc ch ch yu ca n l bo m nhng nhu cu tiu hao c bn ca nhn dn v an ton x hi.

Bo m cn bng thu chi ti chnh, s dng bin php ti chnh ngn hng khng ch lm pht:
- V mt ny, cch lm ca bn con rng rt khc nhau. Hn quc, u thp k 60 ly phng thc bi chi ti chnh duy tr tc tng trng kinh t cao. Do hon cnh trong nc thiu vn, qui m u t xy dng li ln, v t tng ch o ca h t xut khu ln hng u, b l v gi li nhun thp cho cc x nghip xut 29

khu dn n kt qu, cng vi sn xut v tc xut khu tng nhanh, lm pht cng ngy cng thm nghim trng, t l lm pht ln ti 30% mt nm. Cui cng buc Chnh ph phi can thip bng hnh chnh, dng bin php ng ktgi khng ch lm pht. Tnh hnh tng t cng xy ra i loan. Trong thi gian Hng Kng v Singapore thu chi ti chnh tng i n nh. Singapore thc thi mt chnh sch tch tr vng to iu kin tt cho thu chi ti chnh c thng bng. Chnh ph qui nh, tt c cc x nghip hng thng u phi trch mt t l lng nht nh np cho trng ng lm qu tit kim cho c nhn. Mt phn qu ny c trch ra a vo qu dng lo, mua nh , y t gio dc... Nh lm nh vy gim nh gnh nng chi ph phc li cho Chnh ph, mt khc li iu tit c tc tng trng v nhu cu tiu dng c nhn. Hiu qu u t cao khin nh nc tng thu nhp ti chnh. Ti Singapore vng tun hon kn tch lu cao-u t cao-hiu qu cao-tng trng cao-thu nhp cao. Tch lu cao l nhn t quyt nh bo m cho thi gian ko di tng trng kinh t cao m lm pht li gim. Ngoi vic pht hnh v qun l tin t Hng kng v Singapore cng rt c sc. vic pht hnh v qun l tin Singapore do cc tin t c quyn ph trch. Khi kinh t tng trng, nhu cu tin t ln ln, th cc tin t cn c vo d tr ngoi t quyt nh khi lng pht hnh tin trong nc. Cn s pht hnh tin Hng kng th chu s chi phi ca qu ngoi hi. Chnh ph pht hnh mt s tin rt hn ch v Chnh ph khng qui nh s lng c th cho h. Khong bt k mt ngn hng no c php pht hnh tin. Kiu t chc ny ngn c vic pht hnh lng tin vt qu mc cho php mi khi nhu cu x h tng ln, ng thi khng ch hin tng bi chi ti chnh ngay trong c quan ti chnh.

Tng cng qun l ngoi hi, khng ch lm pht:

- Bn con rng l nhng quc gia v khu vc hng ngoi cao v mu dch ln ca th gii, cho nn vic iu chnh gi hi oi c nh hng trc tip ti lm pht. Trc thp k 60 h da vo xut khu thc y pht trin kinh t. m rng xut khu, trc tin h t nh tt t gi ng tin ca mnh; khi thc lc nn kinh t mnh ln, nhu cu ngun nguyn vt liu, thit b my mc, linh kin bn ngoi tng mnh th h li iu chnh t gi hi oi lm cho gi tr ng tin 30

trong nc tng ln c li cho nhp khu. ng nhin vic g cng c hai mt ca n, gi tr ng tin trong nc qu cao hoc qu thp u bt li cho nn kinh t. Do c quan qun l ngoi hi lm sao nm c thch hp l vn quyt nh.

S dng hiu qu ngun vn u t nc ngoi:

- Trong s lu chuyn trn phm vi th gii, t bn s thc y qu trnh nht th ho nn kinh t ton cu. ngun t bn lu chuyn ch yu cc nc t bn pht trin, mc ch l tm li nhun cao chnh quc v y mnh sut khu hng ho. Ngi tip thu ngun t bn ch yu l cc nc ang pht trin. Ngun vn chy vo nhiu s to nn v thc y lm pht ca cc nc ang pht trin, nhiu nc thm tha bi hc cay ng ny. Trc kinh nghim Bn con rng da vo nhu cu ca cc giai on pht trin khc nhau nh r chnh sch thu ht u t nc ngoi.

Qui nh nhng hnh vi ca x nghip v thng nhn phi hp cht ch vi chnh ph:
- Trong nhiu trng hp, lm pht lin quan mt thit vi nhng hot ng ln xn bt thng ca cc x nghip v thng nhn. Mi khi xut hin lm pht Chnh ph tm cch khng ch nhng u khng mang li kt qu mong mun. Mt trong nhng nguyn nhn quan trng l s bt hp tc ca cc x nghip v thng nhn. Chnh ph ca bn nc s dng c ch thng pht qui nh hnh vi ca x nghip v thng nhn lm cho x nghip v thng nhn phi hp cht ch vi Chnh ph bo m cho cc chnh sch ca Chnh ph c qun trit v thc hin thun li.

KT LUN
Chng ta nhn thc rng qu trnh u tranh chng lm pht khng n gin ngy mt ngy hai.N l cn bnh kinh nin nhng vic xa b lm pht hon ton th ci gi phi tr khng tng xng vi li ch em li.Tnh hnh din bin lm pht v khc phc n ti Vit Nam rt phc tp. Lm pht honh hnh cng khi khi Vit Nam tin hnh ci cch kinh t x hi, xa b bao cp, quan liu. S ci cch khng ng b gia gi c v qun l kinh t dn n khng hong trm trng. Thnh cng trong cuc chng lm pht 1989 v cc bin php kim ch lm pht 31

nm 2008 a nc ta vt ln chnh l s i mi trong nhn thc qun l kinh t ca ng v nh nc ta. Kinh t n nh lm tin c s cho s thnh cng ca cc thnh tu trong lnh vc gio dc, khoa hc, chnh trnhng thnh tu to ln m chng ta t c trong cng cuc chng lm pht cng khng v th m chng ta ch quan, ni lng. Lm pht lun rnh rp v e da chng ta bt c lc no. Chnh v vy ng v nh nc cn phi lun thn trng trong mi bc i ca mnh m bo cho nn kinh t nc ta pht trin vng mnh lm nn tng pht trin khoa hc, gio dc, ui kp s pht trin ca cc nc trong khu vc ni ring v cc nc trn th gii ni chung. iu ny khng ch ca ring ai m mt phn khng nh dnh cho cc nh doanh nghip tr gp phn lm rng danh t nc trong nhiu nm ti ny. Lm pht ang l vn ni cm trong l thuyt Ti chnh- Tin t. Chng em c gng ti mc cao nht hon thnh ti trong kh nng ca mnh. Bi vit ny ch l nhng thu nht bc u mang tnh cht c s cho vic pht trin nhn thc sau ny. Chng em hy vng y l cch tip cn c hiu qu trong qu trnh tm hiu nn kinh t ni chung v lm pht ni ring.

Tp Vinh, thng 12/2011 Nhm sinh vin Khoa Kinh t thc hin. Gio vin hng dn : Ths. Nguyn Th Bch Lin. 32

DANH MC TI LIU THAM KHO

1. Gio trnh L thuyt ti chnh - tin t PGS.TS Nguyn Hu Ti. H Kinh T Quc Dn. 2. Gio trnh Kinh t v m H KTQD 3. Gio trnh Kinh t Vit Nam GS.TS Nguyn Vn Thng. H Kinh t quc dn. 4. website www.xaluan.com 5. website www.dantri.com.vn 6 .L thuyt lm pht, gim pht v thc tin Vit Nam. 7. S liu thng k ca ADB v Tng cc thng k.

33