Chng 6.

B QU NHIT
6.1. Vai tr v cu to ca b qu nhit 6.1.1. Vai tr ca b qu nhit B qu nhit l b phn sy kh hi, bin hi bo ha thnh hi qu nhit. Hi qu nhit c nhit cao hn, do nhit lng tch ly trong mt n v khi lng hi qu nhit cao hn nhiu so vi hi bo ha cng p sut. Bi vy khi cng sut my ging nhau nu dng hi qu nhit th kch thc my s nh hn rt nhiu so vi my dng hi bo ha. 6.1.2. Cu to b qu nhit B qu nhit thng c ch to gm nhng ng xon ni vo cc ng gp. ng xon b qu nhit l nhng ng thp un gp khc c ng knh t 32-45 mm, c biu din trn hnh 4.4. Hnh 4.4. Cc dng ng xon ca BQN a.ng n; b.ng kp i; c-ng kp ba; d. ng kp bn

83

Hnh 4.5. Cu to b qu nhit 1-Bao hi; 2-ng xung; 3-B qu nhit bc x; 4-B qu nhit na bc x; 5-B qu nhit i lu; 6-B hm nc nhn c hi qu nhit c nhit cao (c th n 5600C), cn phi t b qu nhit vng khi c nhit cao (trn 7000C). Khi nhit hi trong ng v nhit khi ngoi ng ca b qu nhit u cao, yu cu cc ng thp ca b qu nhit phi c lm bng thp hp kim. Kch thc b qu nhit ph thuc vo nhit hi qu nhit. V cu to, c th chia thnh 3 loi: + B qu nhit i lu: B qu nhit i lu nhn nhit ch yu bng i lu ca dng khi, t trn on ng khi nm ngang pha sau cm pheston. B qu nhit i lu dng cho cc l hi c nhit hi qu nhit khng vt qu 5100C. Cu to ca b qu nhit i lu c biu din trn hnh 4.5. + B qu nhit na bc x: B qu nhit na bc x nhn nhit c bc x t ngn la ln i lu t khi, c t ca ra bung la, pha trc cm pheston v thng c dng nhng l c nhit hi qu nhit khong 530-5600C. + B qu nhit bc x: B qu nhit bc x nhn nhit ch yu bng bc x trc tip ca ngn la, c t ngay trong bung la xen k vi dn ng sinh hi ca hai tng bn. i vi nhng l c thng s siu cao, nhit hi trn 5600C th t l nhit lng dng qu nhit hi rt ln, nht l l c qu nhit trung gian hi, khin cho kch thc b qu nhit rt ln. V vy phi t mt phn b qu nhit vo trong bung la hp thu nhit bc x nhm gim bt kch thc b qu nhit. 6.2. Cch b tr b qu nhit Khi b tr b qu nhit, vic b tr hi v khi chuyn ng thun chiu hay ngc chiu l ty thuc vo thng s ca hi ra khi b qu nhit (hnh 4.6)
84

Hnh 4.6. Chuyn ng ca hi trong b qu nhit; a- kiu thun chiu; b-kiu ngc chiu; c-Kiu hn hp 6.2.1. B tr theo kiu thun chiu: Nu b tr cho hi qu nhit i thun chiu vi dng khi (biu din trn hnh 4.6a) th hiu s nhit trung bnh gia khi v hi s thp hn so vi b tr ngc chiu, do din tch b mt trao i nhit ca b qu nhit s tng ln. Bi vy trong thc t khng b tr theo kiu thun chiu. 6.2.2. B tr theo kiu ngc chiu: Nu b tr cho hi qu nhit i ngc chiu vi dng khi (biu din trn hnh 4.6b v c) th hiu s nhit trung bnh gia khi v hi s cao hn so vi b tr thun chiu, do din tch b mt trao i nhit ca b qu nhit s gim xung. Nhng khi pha hi ra va c nhit hi cao va c nhit khi cao, kim loi s lm vic trong iu kin rt nng n, i hi kim loi ch to phi rt t tin. V vy trong thc t kiu b tr ngc chiu ch dng cho cc l c nhit hi qu nhit khng vt qu 4500C. 6.2.3. B tr theo kiu hn hp: Khi nhit hi qu nhit cao hn 4500C th b qu nhit c b tr kiu hn hp, c mt phn hi v khi i thun chiu, mt phn i ngc chiu. Theo kiu b tr ny, pha hi ra c nhit hi cao nhng nhit khi khng cao, kim loi s khng b t nng qu mc. Hnh 4.6d biu din s b qu nhit b tr kiu hn hp. Do trng nhit v tc khi khng ng u theo chiu rng ca l, bm bn trn cc ng v tr lc ca cc ng xon khng ng u lm cho kh nng hp
85

thu nhit ca cc ng s khc nhau dn n c s chnh lch nhit gia cc ng xon ca b qu nhit. khc phc hin tng ny, khi b tr b qu nhit ngi ta p dng mt s bin php nhm lm gim n mc ti thiu chnh lch nhit gia cc ng xon ca b qu nhit nh sau:

Hnh 4.7 b tr dng hi i cho 1-ng gp hi ca BQN; 2-ng hi i cho - Chia b qu nhit ra hai hoc ba phn gim bt chnh lch tr lc thy lc gia cc ng do cc ng qu di (hnh 4.7) - T chc cho cc dng hi i cho t phn ny sang phn kia (hnh 4.7) 6.3. iu chnh nhit hi qu nhit 6.3.1. Tm quan trng ca vic bo m n nh nhit hi qu nhit Nhit hi qu nhit l nhit ca hi ra khi ng gp hi ca b qu nhit trc khi sang tuc bin. Nhit hi qu nhit thay i s dn n mt lot thay i khc gy nh hng xu n ch lm vic ca l. - Nu nhit hi qu nhit gim xung s lm gim nhit dng dng hi do lm gim cng sut tuc bin, mt khc khi m ca hi cc tng cui tuc bin tng ln lm gim hiu sut tuc bin ng thi lm tng tc n mn cnh tuc bin. - Nu nhit hi qu nhit tng ln qu tr s qui nh, khi cc chi tit ca b qu nhit cng nh tuc bin phi lm vic trong iu kin nng n hn, lm cho bn ca kim loi gim xung, c th gy n cc ng ca b qu nhit hoc lm cong vnh cc cnh ca tuc bin gy nn c xt gia phn ng yn v phn quay ca tuc bin. - Khi nhit hi thay i s lm thay i cng sut tuc bin do lm thay i tc quay ca t tuc bin-my pht, dn n lm gim cht lng dng in (thay i in p v tn s dng in).
86

6.3.2. Cc nguyn nhn lm thay i nhit hi qu nhit Trong qu trnh vn hnh, nhit hi qu nhit c th thay i do cc nguyn nhn sau: Do thay i ph ti ca l, khi ph ti tng ln th nhit hi qu nhit gim xung, khi ph ti gim th nhit hi qu nhit tng, Do dao ng p sut trong ng hi chung, Do thay i nhit ca nc cp: khi nhit nc cp tng ln th nhit hi qu nhit cng tng theo v ngc li, Do thay i h s khng kh tha: khi h s khng kh tha tng th nhit hi qu nhit tng, Do thay i cht lng nhin liu: khi cht lng nhin liu tng th nhit hi qu nhit tng, Do ng x dn bc x, cm Pheston hoc bm bn cc ng ca b qu nhit. Do c hin tng chy li trong b qu nhit , Do thay i v tr trung tm ngn la hoc do my cp than bt lm vic khng u, cp than vo vi phun khng u, 6.3.3. Cc phng php iu chnh nhit hi qu nhit C hai phng php iu chnh nhit hi qu nhit: iu chnh nhit hi qu nhit v pha hi v iu chnh nhit hi qu nhit v pha khi. * iu chnh nhit hi qu nhit v pha hi. Ngi ta t vo ng gp hi ca b qu nhit mt thit b gi l b gim n. Cho nc i qua b gim n, v nc c nhit thp hn hi nn s nhn nhit ca hi lm cho nhit hi qu nhit gim xung. Khi thay i lu lng nc qua b gim n th s lm thay i nhit hi qu nhit. Hin nay thng dng 2 loi b gim n: B gim n kiu b mt v b gim n kiu hn hp. + B gim n kiu b mt: B gim n kiu b mt c biu din trn hnh 4.8 b gim n kiu b mt, nc gim n khng pha trn vi hi nn yu cu cht lng nc gim n khng cn cao lm, c th dng nc t bao hi. Nc i vo b gim n s nhn nhit ca hi qua b mt cc ng ng lm cho qu nhit ca hi gim xung. + B gim n kiu hn hp: Nguyn l cu to b gim n kiu hn hp c biu din trn hnh 4.9. Nc i vo b gim n s pha trn vi hi qu nhit v ly nhit ca hi bc hi do lm cho nhit ca hi qu nhit gim xung.

87

Hnh 4.8. Cu to gim n kiu b mt. 1. V, 2- ng ng ch U, 3-nc l vo v ra, 4,5-ng ni, 9,6-Nc vo v ra, 7,8- van iu chnh

Hnh 4.9. Cu to gim n hn hp 1-ng gp; 2-ng khuych tn; 3-mi phun b gim n kiu hn hp, nc gim n pha trn vi hi qu nhit nn yu cu cht lng nc gim n rt cao, thng dng nc ngng ca hi bo ha nh hnh 4.10a hoc nc cp nh hnh 4.10b.

Hnh 4.10.Ni b gim n vi ng nc l hoc nc cp. a- Dng nc l; b- Dng nc cp. 1-bao hi; 2-B gim n; 3BQN; 4-Hiti tuc bin; 5-Nc cp; 6-ly xung lng iu khin nhit hi Cch b tr b gim n:
88

Hnh 4.11. Cch b tr b gim n.

Cch b tr gim n c trnh by trn hnh 4-11. - Nu b tr u vo (ng gp th nht nh hnh 4-11a). th s iu chnh c nhit hi trong ton b b qu nhit, nhng c nhc im l qun tnh nhit ln, tc ng chm do b qu nhit v tuc bin s b t nng qu mc trong khong thi gian cha kp tc ng. - Nu b tr u ra b qu nhit (ng gp th ba nh hnh 4-11c.) th qun tnh iu chnh nhit b, do tuc bin c bo m an ton tuyt i, nhng c nhc im l b qu nhit khng c bo v, do b qu nhit s b t nng qu mc, tui th b qu nhit s gim xung v c th lm n ng. khc phc nhc im trn thng ngi ta b tr b gim n nm gia 2 cp ca b qu nhit (ng gp gia nh hnh 4-11b.). * iu chnh nhit hi qu nhit v pha khi: C th iu chnh nhit hi qu nhit bng cch thay i nhit , lu lng khi i qua b qu nhit hoc thay i ng thi c nhit v lu lng khi. + iu chnh lu lng khi i qua b qu nhit: iu chnh lu lng khi i qua b qu nhit l lm gim hay tng lng khi i qua b qu nhit bng cch cho mt phn khi i tt qua ng khi khng t b qu nhit nhm gim lng nhit m b qu nhit nhn c, do lm gim nhit hi qu nhit. S ng khi i tt c biu din trn hnh 4.12. + iu chnh nhit khi: iu chnh nhit khi i qua b qu nhit bng cch thay i gc quay ca vi phun, cho vi phun hng ln trn hoc xung di s lm thay i v tr trung tm ca ngn la (hnh 4.13), do lm thay i nhit khi ra khi bung la tc l thay i nhit khi i qua b qu nhit, lm thay i nhit hi qu nhit.

Hnh 4.12. Cc dng ng khi i tt qua b qu nhit + Kt hp va iu chnh nhit khi va iu chnh lu lng khi: iu chnh ng thi nhit khi v lu lng khi bng cch trch mt phn khi pha sau b hm nc a vo bung la (cn gi l ti tun hon khi, hnh 4.14). Khi trch mt phn khi pha sau b hm nc a vo bung la, nhit trung bnh trong bung la s gim xung lm cho nhit lng hp thu bng bc x ca dn ng sinh hi gim xung, ngha l nhit khi ra khi bung la tng ln, trong khi lu lng khi i qua b qu nhit tng ln lm cho lng nhit hp thu ca b qu nhit tng ln, dn n nhit hi qu nhit cng tng ln.

89

Hnh 4.13. iu chnh nhit hi qu nhit bng cch thay i v tr trung tm ngn la nh quay vi phun

Hnh 4.14. iu chnh nhit hi qu nhit bng cch ti tun hon khi. 1-Vi phun; 2-B qu nhit; 3-B hm nc; 4-b SKK; 5-Qut gi ti tun hon; 6-dng khi

90