Chng 11.

Vn hnh l hi
11.1. Cc ch vn hnh l hi Nhim v ch yu khi vn hnh l hi l m bo s lm vic tin cy, an ton ca l hi trong mt thi gian di vi vic t c kinh t cao nht khi sn xut lng hi yu cu v tun th th ph ti. Vic vn hnh l hi phi thc hin ng quy trnh vn hnh. Trong quy trnh vn hnh cho bit cc thng s ca hi, nc, khi v khng kh cng sut nh mc, cng sut ti thiu, ti a, trung gian v chnh lch cho php ca cc thng s y. Ph ti nh mc l ph ti tnh ton dng xc nh kch thc ca cc b mt truyn nhit trong l hi ng vi cc thng s ca hi v hiu sut ca l cho trc. Ph ti ti thiu ca l hi ph thuc kiu l hi, dng nhin liu v bin php t. l hi c bao hi, tun hon t nhin ph ti ti thiu bng 30 40% ph ti nh mc do phi m bo s tun hon tin cy ca mi cht (nc v hn hp hi nc) v s chy n nh ca nhin liu. l hi trc lu ph ti ti thiu c chn theo iu kin lm vic tin cy ca cc dn ng sinh hi v thng bng 25 30% ph ti nh mc. Ch lm vic ca l hi c c trng bi gi tr ca ph ti v t hp cc thng s xc nh mc kinh t ca qu trnh sn xut hi. Ch lm vic n nh l ch m gi tr ca mi thng s xc nh s lm vic ca l hi khng thay i trong mt thi gian di. Tuy nhin trong ch lm vic n nh vn cho php cc thng s c s chnh lch t nhiu so vi gi tr trung bnh v c s thay i nhit lng sinh ra trong bung la, lng khng kh cp vo l. Nu s chnh lch ca cc thng s ni trn khng nhiu so vi ch n nh th ta c ch khng i. V th ch khng i c coi l gn vi ch n nh. Trong ch lm vic n nh ca l hi, quan h gia cc thng s ra v vo c th hin qua cc c tnh tnh. V d mt trong cc c tnh tnh l quan h gia cc tn tht nhit v h s khng kh tha (hnh v 11.1).

129

Hiu bit y cc quy lut xy ra trong qu trnh qu l cn thit a ra c cc h thng iu chnh t ng v nh gi mc lm vic tin cy ca cc phn t l hi. Cc cng vic khi vn hnh l hi bao gm: chun b v khi ng l hi vo lm vic; trng coi, iu khin v iu chnh s lm vic ca l hi khi vn hnh bnh thng; ngng l, bo qun v bo dng l hi trong thi gian l ngng lm vic. 11.2. Cc qu trnh khng n nh trong l hi c bao hi Ch lm vic khng n nh ca l hi xy ra khi mt cn bng vt cht v cn bng nng lng do thay i lng nhit sinh ra trong bung la, thay i nhit , lu lng nc cp, thay i ch khng kh ca l hi, khi mt cn bng gia lng hi do l hi sn ra v lng hi tiu th ti h tiu th. l hi c bao hi ng hi nc c phn thnh ba phn: phn hm nc (xy ra trong b hm nc), phn sinh hi (xy ra trong cc dn ng sinh hi), phn qu nhit (xy ra trong b qu nhit). Bao hi l khu lin h v thy lc gia ba phn ni trn. 11.2.1. S thay i ph ti nhit hay lng nhit sinh ra trong bung la

11.2.2. S thay i lu lng nc cp Khi l hi lm vic bnh thng th mc nc trong bao hi dao ng trong phm vi rt nh xung quanh mc nc trung bnh. Mc nc trong bao hi c iu chnh bng cch thay i lu lng nc cp. V th tch nc c iu chnh trong bao hi ca cc l hi cng sut trung bnh v ln l rt nh nn khng cho php lu lng nc cp chnh lch nhiu so vi lu lng trung bnh. Khi lu lng nc cp thay i t th lng nhit hp thu ca b hm nc thay i trong phm vi nh v c th coi nh khng i v h s truyn nhit k thc t ch ph thuc vo h s ta nhit 1 . S thay i lu lng nc cp cng t nh hng n chnh nhit trung bnh t , v t c xc nh ch yu bi chnh nhit ch vo b hm nc tvhn nhng tvhn thc t l

130

khng thay i. Bi vy lng nhit do nc cp mang vo bao hi khng ph thuc vo s dao ng ca lu lng nc cp. Lng hi do b mt sinh hi sn ra ph thuc vo ph ti nhit ca b mt v vo mc t nng nc cha n si ics . Nhng ics thay i rt nh nn ton b cng sut hi c xc nh bi ph ti nhit ca cc dn ng sinh hi ch khng ph thuc vo lu lng nc cp. T nhng phn tch trn y ta thy khi thay i lu lng nc cp l hi c bao hi th ch c mc nc trong bao hi b thay i cn cc thng s khc nh cng sut hi, nhit ca hi thc t khng thay i. Nu khng khi phc lu lng nc cp ph hp vi phng trnh cn bng vt cht th mc nc c th khng nm trong gii hn cho php, ng thi cc thng s cn li nh: cng sut hi, nhit hi qu nhit c gi khng i cho n khi bt u xy ra s c.

11.2.3. S thay i nhit nc cp Khi thay i nhit nc cp tc l thay i nhit lng do nc mang vo l th cng sut hi ca l gim xung, nhit hi qu nhit tng ln, mc nc trong bao hi gim xung ( V < 0 ). Trong thc t s dao ng nh ca nhit nc cp khng nh hng n cc thng s ca l hi. 11.2.4. S thay i m ca nhin liu m ca nhin liu thay i s lm nh hng nhiu n c tnh lm vic ca l hi (hnh v 11.3). 11.3. Khi ng l hi c bao hi Khi ng v ngng l hi km theo s thay i ng k ca cc ng sut trong cc phn t ca l di tc dng ca bin dng

131

nhit v s thay i ca cc lc c hc. Nhng ng sut ph sinh ra c th t n gii hn nguy him. V vy khi ng v ngng l hi l nhng thi k quan trng nht trong vn hnh l, ngui vn hnh phi bit thao tc chnh xc m bo tin cy v an ton cao cho l hi, ng thi phi m bo kinh t ca l hi nht l cc l hi cng sut ln v vic khi ng v ngng l hi c lp li nhiu ln. Khi khi ng l hi t trng thi lnh (l ngng hot ng lu ngy) phi tin hnh kim tra v xem xt k mi thit b chnh v ph ca l hi, nu khi ng sau khi sa cha th cn phi tin hnh nhng cng vic khc na nh kim l. Tin hnh kim tra bung la v ng khi sau bung la bit tnh trng ca l hi sn sng lm vic hay cha. Cng nhn vn hnh l hi phi kim tra cc b mt truyn nhit ca l hi, tng l, cc ca ngi chui, ca thm la, van phng n, cc vi phun nhin liu, my cp bt than, qut gi, qut khi, cc trang b khc ca h thng nghin than, van an ton, ng thy, p k v cc b iu chnh t ng s lm vic ca l hi, cc dng c kim tra o lng. Trc khi t l phi m cc van x kh, phi ng cc van x y, phi m van x b qu nhit v van trn ng ti tun hon gia bao hi v b hm nc. 11.3.1. Cp nc vo l Cp nc vo l c cht lng cn thit v c nhit bng 50 90 0C. Nu cp nc c nhit cao hn hoc thp hn th cc chi tit nh: bao hi, ng sinh hi s c t nng hay lm lnh nhanh v khng u do c th gy ra ng sut nhit trong cc phn t . Cc ng ca b hm nc v cc ng sinh hi tng i mng nn vic t nng nhanh, bao hi c vch dy nn c t nng chm hn nhiu. Cc lp bn trong ca kim loi vch bao hi c t nng nhanh hn nhng lp bn ngoi. Hiu s nhit trong vch bao hi c xc nh theo cng thc sau:

tv =
trong :

2a

x 2 , 0C

(12-2)

132

dt l tc nng nhit ca mi trng nng hay ni d cch khc l tc t l, 0C/h;

=
a=

l h s dn nhit , m2/h; c

11.3.2. S t nng bao hi v b mt t sinh hi trong thi gian t l cc l hi ln vch bao hi s b t nng khng u trong thi k u ca qu trnh t l. Vch pha trn b t nng nhiu hn vch pha di ( ttr > td ). Do bao hi c th b bin dng un v trong vch c ng sut nn v ko b sung. Gi tr ca cc ng sut ni trn c xc nh theo cng thc: n ,k = Et , N/m2 (12-4) -6 trong : = 11.10 mm/mmK l h s gin n nhit ca thp; E = (2,0 2,1).104 N/mm2 l modul dn hi ca thp; t t t = tr d , 0C. 2 Nhng bin dng ca bao hi ch sinh ra trong thi k c trng thi nhit cha n nh. Khi trng thi nhit n nh th nhng bin dng y mt i hoc ch cn rt nh. Trong l hi c tun hon t nhin hin tng t nng v bin dng cng xy ra khng u trong cc dn ng sinh hi v ng gp do nhit lng hp thu ca chng khc nhau v do tun hon trong chng khc nhau. S t nng khng ng u cc vng tun hon l nguyn nhn hn ch tc t l gia tc vic t nng cc ng c t nng yu ta phi tin hnh x cc ng gp di ca chng. 11.3.3. Bo v b qu nhit trong thi gian t l Trong lc t l lng nhit sinh hi tng i nh v phi tiu th mt lng Ngi ta dng mt s bin php lm mt cc ng b qu nhit trong khi t l nh sau:

133

 Cho hi i qua cc ng ca b qu nhit v x ra ngoi tri; i vi b qu nhit nm ngang ngi ta cho nc l hay nc ngng i qua cc ng ca b qu nhit do gim c tn tht nhit do x v gia tc c qu trnh t l; i vi b qu nhit t ng, khi ngng l c nc ngng ng li trong na di ca cc ng ng, khi t l nc ng ny bc hi v c x ra ngoi tri do cc ng c lm mt. Khi m van cp hi t l hi vo ng gp hi chung th ngng x b qu nhit.
11.3.4. Lm mt b hm nc trong thi gian t l Khi t l nu nhng on ng cui b hm nc khng c lm mt tin cy th c th sinh ra hi qu nhit trong cc ng ny v ng s b t nng qu mc. Trong khi t l thng cp nc theo nh k, lng nc cp lc c xc nh bi lng x t b qu nhit v x bi cc ng gp di ca dn ng sinh hi. lm mt cc ng b hm nc ngi ta t ng ti tun hon gia bao hi v ng gp vo ca b hm nc. Nc t bao hi chy theo ng ti tun hon v b hm nc ri i theo cc ng ca b hm nc tr v bao hi (hnh 11.5a,b). nhng l hi ln ngi ta bm nc lin tc qua b hi nc trong lc t l v nc c x v bnh kh kh, nh vy khng cn ng ti tun hon na (hnh 11.5c).

Tc t l b hn ch do cc ng sut nhit sinh ra trong cc chi tit ca l hi v phi bo m tc tng nhit bo ha trong bao hi khng ln hn 1,5 20C/pht. Thi gian t l hi c bao hi trung p thng l 2 4h, l hi cao p v siu cao p tng ng l 3 4h v 8 12h, l hi trc lu l 1 2h. Trn hnh v 11.6 biu din mt v d th t l hi cao p.

134

11.4. Vn hnh l hi khi lm vic bnh thng Khi l hi lm vic bnh thng ngi vn hnh c nhim v iu chnh cng sut hi ca l hi ph hp vi nhu cu ca h tiu th v m bo cc thng s hi theo quy nh cng nh kinh t ca qu trnh chy nhin liu. Cc i lng v thng s di y cn phi c iu chnh v duy tr: cng sut hi ca l hi, kinh t ca qu trnh chy, mc nc trong bao hi, nhit hi qu nhit. 11.4.1. iu chnh cng sut hi ca l hi Khi nhu cu tiu th hi ca h tiu th thay i th p sut ca hi l hi cng thay i theo. p sut ca hi l hi s tng ln khi gim lng hi tiu th v ngc li. Ngi vn hnh phi iu chnh s lm vic ca l hi m bo s cn bng gia lng hi do l hi sn ra v lng hi s dng h tiu th nhm gi cho p sut ca hi l hi khng thay i. Mun tng cng sut hi ca l hi cn phi tng cng qu trnh chy nhin liu sinh ra nhit lng cung cp cho nc sinh hi tc l tng lng nhin liu v khng kh cp vo l vi mt t l thch hp. Ngc li khi gim cng sut hi phi ng thi gim lng nhin liu v khng kh cp vo l. Xung lng iu chnh trong trng hp ny l cng sut (lu lng) hi v tc p . Cc xung lng ny s tc ng ln cc b thay i p sut hi iu chnh lu lng nhin liu v lu lng khng kh cp vo bung la l hi. 11.4.2. iu chnh kinh t ca qu trnh chy iu chnh kinh t ca qu trnh chy phi duy tr h " s khng kh tha ti u cui bung la ( bl ) v phn phi khng kh ti cc vi phun ph hp vi lu lng nhin liu cp n vi " phun. Gi tr ti u ca bl c xc nh trn c s m bo gi tr ti thiu ca cc tn tht nhit q3 , q4 . Khi phn phi u nhin liu v khng kh cho cc vi phun s gp phn lm gim nhit vch

135

ng sinh hi trong bung la v gim s vnh (khng ng u) ca nhit khi ca ra bung la v to iu kin thun li khng c hin tng ng x trong bung la. 11.4.3. iu chnh v duy tr mc nc trong bao hi dao ng nh trong phm vi cho php. Khi mc nc tng ln s lm tng cc git nc l b cun theo hi vo cc ng ca b qu nhit, iu ny khng nhng lm gim cht lng ( sch) ca hi m cn xy ra bm mui trn vch ng kim loi b qu nhit dn n tng nhit vch ng v ng sm b h hng. Nu mc nc trong bao hi qu thp s nh hng xu n qu trnh tun hon ca nc v hn hp hi nc trong vng tun hon t nhin ca l hi (xem chng 6). 11.4.4. iu chnh nhit hi qu nhit l hi c bao hi nhit ca hi qu nhit b thay i khi thay i ph ti ca l hi, h s khng kh tha trong bung la, nhit nc cp, m ca nhin liu, c ng x trong bung la, Nhim v iu chnh nhit hi qu nhit l duy tr nhit ny dao ng trong phm vi quy nh, ch cho php chnh lch vi gi tr nh mc t +100C -150C i vi cc l hi trung p v t +50C -100C i vi l hi cao p v siu cao p. Khi iu chnh nhit hi qu nhit v pha hi ngi ta t b gim n kiu b mt hoc kiu phun nc thnh sng trc tip vo hi. iu chnh nhit hi qu nhit i vi b gim n kiu b mt ta thay i lu lng nc chy trong ng ch U ca b gim n, i vi b gim n kiu phun nc vo hi ta thay i lu lng nc phun. Ngi ta thng ly tc thay i nhit hi t qu nhit v bn thn nhit ca hi sau b qu nhit tqn lm xung lng iu chnh. ng thi trong ca vn hnh ngi cng nhn vn hnh l hi phi tin hnh thng ra ng thy, th van an ton chng

136

minh van khng b kt, x y (x nh k), thi tro bi bm trn cc dn ng sinh hi trong bung la v cc ng ca b mt truyn nhit i lu pha sau bung la, vn hnh h thng thi x, h thng thit b lc bi, lc cc cht kh c hi c trong khi trc khi thi khi vo kh quyn, ghi nht k vn hnh v x l cc s c xy ra trong ca vn hnh theo ng quy trnh. 11.5. Ngng l hi Qu trnh ngng l hi l qu trnh khng n nh, ngi vn hnh phi thc hin vic ngng l hi ng quy trnh, bo m tin cy, an ton cao v kinh t ca l hi. Ty theo cng dng k thut ngi ta phn chia vic ngng l hi thnh 3 kiu sau y: Ngng l d phng (nng hay lnh); Ngng l sa cha; Ngng l s c. 11.5.1. Ngng l bnh thng d phng hay sa cha Cng vic ny c tin hnh theo k hoch vi th t thao tc nh sau: Trong lc ngng l hi phi lin tc theo di mc nc trong bao hi v cung cp nc vo bao hi. 11.5.2. Ngng l s c Ngng l s c trong cc trng hp sau: Phi nhanh chng ngt l hi ra khi ng gp chung,ngng cp nhin liu v khng kh vo l, gim ht khi, thi nhanh chng nhin liu ang chy trn ghi ra ngoi hoc dng nc dp tt nhin liu ang chy trn ghi. Khi ngng l hi lu ngy (trn 1 tun l) phi c nhng bin php tt bo qun l hi khi b m v xy n mn nh: bo qun kh, bo qun m, dng p sut d trong l hi. 11.6. Cc ch tiu kinh t k thut vn hnh l hi

137

Cc ch tiu kinh t k thut ch yu c trng ch lm vic ca l hi gm c cc ch tiu kinh t v cc ch tiu ch lm vic. 11.6.1. Mt s ch tiu kinh t 1. Hiu sut ca l hi Hiu sut th (brutto): Q br = brlv , (12-6) B Qt Hiu sut tinh (netto): Q net = netlv , (12-7) B Qt trong : B l lng nhin liu tiu th ca l hi, kg/s; Qbr l nhit lng do l sn ra, kJ; Qnet l nhit lng hu ch ca l hi sau khi tr t dng, kJ; Qtlv l nhit tr thp ca nhin liu lm vic, kJ/kg. 2. Sut tiu hao nhin liu quy c bqu

B Qtlv , t/t (12-8) D 29310 trong 29310 kJ/kg l nhit tr ca nhin liu chun. 3. Sut tiu hao in nng cho t dng ca l hi E e = , kWh/t (12-9) D trong E l lng in nng t dng ca l hi, kWh. 4. Gi thnh sn xut hi: l t s gia gi thnh v lng hi do l sn ra G g = , ng/t (12-10) D y l ch tiu quan trng nht phn nh t hp mi iu kin vn hnh l hi nh: tin cy, kinh t, mc s dng cng sut t, mc hon ho ca vic vn hnh v sa cha thit b. bqu =
11.6.2. Mt s ch tiu ch vn hnh l hi

138

1. H s thi gian lm vic l t s gia thi gian lm vic ca l hi lv v thi gian tnh theo lch (thng tnh theo nm):

K lv =

lv .100 = lv .100 , % l 8760

(12-11)

trong l = 8760 h l s gi ca mt nm. i vi cc l hi cng sut ln K lv = 70 90% . 2. H s sn sng l t s gia thi gian tng m l hi lm vic v trng thi d phng vi thi gian tnh theo lch: + K ss = lv dp , (12-12)

i vi l hi cng sut ln K ss = 0, 79 0,93 . 3. H s s dng cng sut t ca l hi l t s gia lng hi do l sn ra sau thi gian lv v lng hi m l c th sn ra sau thi gian tnh theo lch l khi l hi lm vic vi cng sut nh mc: D K sd = . (12-13) Ddm .8760 Thay v Ksd ngi ta dng ch tiu s gi s dng cng sut t: D cs = . (12-14) Ddm 4. Thi gian lm vic lin tc trung bnh v ti a hay theo l thuyt tin cy l thi gian my hng. 11.7. Vn bo v mi trng Khi t chy nhin liu hu c trong bung la l hi s sinh ra cc sn phm chy th kh bao gm cc kh 2 hoc 3 nguyn t nh: cacbonoxyt CO, cacbondioxyt CO2 (kh cacbonic), kh sunfur SO2, kh sunfuric SO3, cc nit xyt NOx, Sn phm chy ca nhin liu rn cn c tro x v tro bi bay theo khi. Cc cht kh SOx v NOx l nhng cht rt c hi khng nhng i vi ngi, ng vt m c i vi thc vt v thit b bng kim loi.

139

Ngui s dng l hi phi c trch nhim x l kh c hi v bi c ln trong khi xung bng hoc thp hn mc cho php trc khi thi khi vo kh quyn nhm gp phn bo v mi trng.

140