Nhöõng khaùi

nieäm cô baûn
cuûa PPNC XHH
 Muïc tieâu baøi hoïc
 Naém ñöôïc nhöõng khaùi nieäm cô
baûn veà phöông phaùp nghieân
cöùu noùi chung

 Naém ñöôïc nhöõng thaønh phaàn cô

baûn cuûa phöông phaùp nghieân
cöùu xaõ hoäi
 Khaùi nieäm khoa hoïc.

 1.1. Phöông phaùp khoa hoïc.

 Khoa hoïc?
 Ñoù laø moät phöông phaùp phaùt
trieån khoái löôïng kieán thöùc
thoâng qua vieäc söû duïng nhöõng
kó thuaät loâ-gích vaø khaùch quan.
 Muïc tieâu cuûa phöông phaùp laø tri
thöùc khoa hoïc.
 Loâ-gích ?
 Noùi ñeán loâ gích coù nghóa laø
noùi raèng, moãi yù kieán hoaëc
moãi böôùc tieán haønh ñeàu gaén
lieàn chaët cheõ vôùi yù kieán hoaëc
böôùc ñi tröôùc ñoù.
 Moät nhaän ñònh khoa hoïc khoâng
theå chöùa ñöïng nhöõng maâu
thuaãn chöa giaûi quyeát.
 Tính khaùch quan ?
Phaûn aùnh hieän töôïng söï vaät
nhö noù voán coù trong hieän thöïc.
 Coù nghóa laø nhaø khoa hoïc phaûi
döïa vaøo caùc thuû thuaät coù khaû
naêng giaûm thieåu aûnh höôûng
cuûa nhöõng phoûng ñoaùn, tröïc
giaùc vaø thieân kieán trong luùc
quan saùt vaø lyù giaûi.
 Lyùù thuyeát?
 Lyù thuyeát ñöôïc ñònh nghóa laø moät
taäp hôïp nhöõng phaùt bieåu ñöôïc
saép xeáp moät caùch loâ-gích, taäp
hôïp naøy coá gaéng moâ taû, döï
ñoaùn, hoaëc giaûi thích moät söï kieän.
 Nhöõng trình baøy coù heä thoáng (loâ-
gích) naøy giuùp chuùng ta hình thaønh
caùc yù kieán cuûa chuùng ta veà söï
kieän ñang nghieân cöùu.
 Muïc ñích cuûa lyù thuyeát nhaèm gôïi
leân cho thaáy nhöõng bieán löôïng coù
yù nghóa vaø nhöõng phöông caùch
maø nhöõng nhaân toá naøy lieân quan
vôùi hieän töôïng ñang ñöôïc khaûo
 KN: Lyù thuyeát
 Caùc lyù thuyeát cung caáp moät
taäp hôïp nhöõng khaùi nieäm coù
tính giaûi thích.
 Nhöõng khaùi nieäm naøy ñöa ra
caùc caùch thöùc ñeå xem xeùt theá
giôùi, laø ñieàu caên baûn trong
vieäc xaùc ñònh moät vaán ñeà
nghieân cöùu.
  Khoâng coù lyù thuyeát thì seõ
khoù coù cô sôû ñeå nghieân cöùu
Caùc lyù thuyeát ñöôïc hình
thaønh TÖØ ÑAÂU?
 Nhöõng giaû thuyeát.
 Nhöõng meänh ñeà
 Nhöõng khaùi nieäm.
 Nhöõng ví duï veà caùc lyù
thuyeát trong nghieân cöùu
xaõ hoäi hoïc
 Thuyeát chöùc naêng (xem xeùt
caùc chöùc naêng cuûa caùc thieát
cheá xaõ hoäi).

 Thuyeát haønh vi (xaùc ñònh taát

caû haønh vi theo ‘kích thích’ vaø
‘phaûn öùng’)
 Nhöõng ví duï veà caùc lyù
thuyeát trong nghieân cöùu
xaõ hoäi hoïc (tieáp)
 Thuyeát töông taùc bieåu töôïng (taäp
trung vaøo caùch chuùng ta gaùn nhöõng
yù nghóa bieåu töôïng cho caùc quan heä
lieân caù nhaân).

 Vì vaäy, caùc lyù thuyeát cung caáp

ñoäng löïc cho nghieân cöùu

 Caùc lyù thuyeát thöôøng khoâng bò baùc

boû, chuùng chæ bò ñaùnh giaù laø coù
lôïi nhieàu hay ít hôn maø thoâi.
 Giaû thuyeát ?
 Caùc giaû thuyeát laø nhöõng nhaän
ñònh döïa teân söï tin töôûng chöa
ñöôïc traéc nghieäm.

 Caùc nhaø xaõ hoäi hoïc ñöa ra

nhöõng giaû thuyeát veà baûn chaát
öùng xöû con ngöôøi, baûn chaát
cuûa xaõ hoäi, vaø caùch thöùc maø
caû hai taùc ñoäng laãn nhau.
 Giaû thuyeát (tieáp)
 Khoâng nhö caùc lyù thuyeát, caùc
giaû thuyeát coù theå, vaø neân,
ñöôïc kieåm nghieäm.
 Do vaäy, chuùng ta ñaùnh giaù moät
giaû thuyeát bôûi tính hieäu löïc hay
ñuùng ñaén cuûa noù.
 Khaùi nieäm?
 Khaùi nieäm laø nhöõng thuaät ngöõ do
nhaø lyù thuyeát söû duïng ñeå ñaët teân
cho moät taäp hôïp caùc yù kieán.
 Caàn coù nhöõng ñònh nghóa roõ raøng
cho thaáy caùch nhöõng thuaät ngöõ aáy
ñang ñöôïc söû duïng nhö theá naøo trong
moät lyù thuyeát hay trong moät ngaønh
khoa hoïc.
 Caùc khaùi nieäm ñöôïc söû duïng nhaèm
taäp trung söï chuù yù cuûa coâng chuùng
vaøo moät khía caïïnh ñaëc thuø cuûa
vaán ñeà hay hieän töôïng nhaø NC
muoán ñeà caäp tôùi.
 Meänh ñeà?
 Gaén lieàn chaët cheõ moät caùch
loâ-gích vôùi caùc giaû ñònh
 Moâ taû söï vaän ñoäng cuûa caùc
nhaân toá vaø caùch thöùc lieân heä
giöõa chuùng vôùi nhau.
 KN: Ñieàu tra thöïc
teá.
Ñieàu tra thöïc teá laø quaù trình
thu thaäp döõ kieän hoaëc thoâng
tin. Vieäc thu thaäp döõ kieän coù
theå ñöôïc coi laø thaønh phaàn
khaùch quan cuûa khoa hoïc.

Caùc kó thuaät thu thaäp döõ kieän

cho pheùp chuùng ta tìm ra caùi gì
xaûy ra chung quanh ta.

 Chuùng coù theå ñöôïc söû duïng

ñeå kieåm tra moät lyù thuyeát hoaëc
 Cuoäc nghieân cöùu
thöïc teá bao goàm:
Vaán ñeà nghieân
cöùu
Phöông phaùp

Keát quaû

 Keát luaän
 1. Vaán ñeà nghieân
cöùu.
 Vaán ñeà nghieân cöùu laø moät nhaän
ñònh veà caùi maø nhaø ñieàu tra
muoán tìm ra.
 Neáu laø vieäc kieåm tra moät lyù
thuyeát ñoù laø moät nhaän ñònh
mang tính tieân ñoaùn vôùi caùc keát
quaû - giaû thuyeát (PP dieãn dòch)
 Ñoàng thôøi, töø nhöõng cuoäc
nghieân cöùu thaêm do,ø  coù theå
chæ ra moät nhaän ñònh veà vaán ñeà
(PPquy naïp)
  Caû hai caùch ñeàu coù theå
nhaän bieát caùc nhaân toá
 Vaán ñeà nghieân cöùu
 Caàn phaân bieät giöõa caùc vaán ñeà
nghieân cöùu vaø nhöõng vaán ñeà ñöôïc
thaûo luaän trong theá giôùi quanh ta
(‘caùc vaán ñeà xaõ hoäi’, laø taâm ñieåm
cuûa caùc cuoäc tranh luaän chính trò vaø
vaø truyeàn thoâng ñaïi chuùng)
 Maëc duø caùc vaán ñeà xaõ hoäi nhö söï
thaát nghieäp, voâ gia cö vaø phaân bieät
chuûng toäc laø quan troïng, tuy nhieân,
töï baûn thaân chuùng khoâng theå cung
caáp moät chuû ñeà coù theå nghieân
cöùu ñöôïc.
  Nhöõng loãi sinh vieân thöôøng
maéc phaûi

1. Bò laãn loän giöõa caùc vaán ñeà

nghieân cöùu vaø nhöõng vaán ñeà
noåi coäm, thôøi söï trong theá
giôùi quanh ta.
2. Löïa choïn nhöõng vaán ñeà
nghieân cöùu quaù lôùn.
 Vaán ñeà nghieân cöùu
quaù lôùn
 Nhöõng vaán ñeà vöôït ra ngoaøi
phaïm vi vaø khaû naêng cuûa moät
nhaø nghieân cöùu ñoäc laäp vôùi
thôøi gian vaø nguoàn löïc haïn cheá.
 Hôn nöõa, baèng vieäc xaùc ñònh
vaán ñeà roäng nhö theá, thöôøng
khoù coù nhöõng hieåu bieát veà
chieàu saâu.
 Neân choïn chuû ñeà
nhoû
 Neân noùi ‘nhieàu veà moät (vaán
ñeà) nhoû’.
 Ñieàu naøy coù nghóa laø traùnh söï
caùm doã noùi ‘ít veà moät caùi
lôùn’.
Phöông phaùp luaän vaø
phöông phaùp
 Phöông phaùp luaän
 Phöông phaùp luaän laø moät caùch
tieáp caän chung nhaèm tìm hieåu
moät vaán ñeà nghieân cöùu. Noù
thieát laäp neân caùch thöùc maø
moät ngöôøi seõ tieán haønh veà
vieäc nghieân cöùu baát cöù hieän
töôïng naøo.
  Trong nghieân cöùu xaõ hoäi,
phöông phaùp luaän laø thöïc
chöùng (tìm kieám ñeå khaùm phaù
caùc quy luaät söû duïng caùc
 Cuõng nhö caùc lyù thuyeát, caùc
phöông phaùp luaän khoâng theå
ñuùng hay sai, chæ coù ích nhieàu
hay ít.
 Caùc phöông phaùp
  Caùc phöông phaùp laø nhöõng kyõ
thuaät nghieân cöùu cuï theå.
 Chuùng bao goàm caùc kyõ thuaät mang
tính ñònh löôïng, nhöõng töông quan
thoáng keâ, caùc kyõ thuaät khaùc nhö
quan saùt, phoûng vaán hay ghi aâm.
 Töï baûn thaân caùc kyõ thuaät khoâng bò
coi laø ñuùng hay sai. Söï höõu ích cuûa
chuùng, tuyø thuoäc vaøo söï thích hôïp
cuûa chuùng vôùi caùc lyù thuyeát vaø
phöông phaùp luaän ñöôïc söû duïng, vôùi
giaû thuyeát ñöôïc kieåm nghieäm vaø
chuû ñeà nghieân cöùu ñöôïc choïn loïc.
 Ví duï
 Nhöõng ngöôøi theo quan ñieåm thöïc
chöùng seõ öu aùi hôn vôùi caùc phöông
phaùp ñònh löôïng.

 Nhöõng ngöôøi theo qua ñieåm töông taùc

thöôøng thích thu thaäp döõ lieäu baèng
vieäc quan saùt (ñònh tính).

 Tuy nhieân, tuyø thuoäc vaøo giaû thuyeát

ñöôïc kieåm nghieäm, caùc nhaø thöïc
chöùng coù theå thænh thoaûng seõ söû
duïng caùc phöông phaùp ñònh tính, ví duï
trong giai ñoaïn thaêm doø cuûa nghieân
cöùu.

 Töông töï, caùc nhaø töông taùc ñoâi khi

 Caùc phöông phaùp.
 Caùc phöông phaùp phaûi cung caáp
ñöôïc nhöõng thoâng tin maø vaán
ñeà ñoøi hoûi.
 Caùc phöông phaùp phaûi traû lôøi
caùc caâu hoûi veà:
 Maãu ñieàu tra hay laø nguoàn thoâng tin
(moâ taû caùc caù theå hoaëc ñoái töôïng
vaø caùch maø chuùng ñöôïc choïn);
 Caùc bieán soá hay caùc nhaân toá caàn
ñöôïc ño löôøng;
 Caùc coâng cuï (traùc nghieäm, baûng
hoûi…) ñöôïc söû duïng ñeå ño löôøng.
 3/ Caùc keát quaû.
 Keát quaû laø saûn phaåm cuûa
caùc phöông phaùp.
 Chæ coù caùc döõ kieän (caùc
söï kieän ñöôïc quan saùt) vaø
caùc keát quaû thu ñöôïc töø
vieäc thu thaäp thoâng tin môùi
ñöôïc coi laø keát quaû nghieân
cöùu.
 Thoâng tin coù theå ñöôïc trình
baøy döôùi hình thöùc nhaän
ñònh moâ taû maø khoâng lyù
 4/ Caùc keát luaän
 Phaàn keát luaän nhaèm giaûi thích caùc
keát quaû. Phaàn naøy caàn ñöa ra ñöôïc
nhöõng vaán ñeà sau:
 Nhöõng ñaùnh giaù veà caùc phaùt
hieän lieân quan tôùi vaán ñeà nghieân
cöùu.
 Nhöõng vaán ñeà coù theå coù do
phöông phaùp cuï theå gôïi leân.
 Vieäc lyù giaûi vaø khaùi quaùt hoùa
(neáu coù theå ) ñöôïc ñöa ra.
 Veà caên baûn, caùc keát luaän traû
lôøi cho caâu hoûi “nhö vaäy thì sao?”.
  Toùm laïi

Ñieàu tra
thöïc teá

Vaán ñeà Phöông

Phaùp
nghieân cöùu luaän/PP heä Keát
Keát quaû luaän
õng khaùi nieäm caên baûn trong nghie

Khaùi nieäm YÙù nghóa Tính thích hôïp

Lyù Moät taäp hôïp nhöõng Söï höõu ích

thuyeát khaùi nieäm coù tính
giaûi thích
Giaû Moät nhaän ñònh coù Tính hieäu löïc
thuyeát theå kieåm ñònh ñöôïc

Phöông Moät caùch tieáp caän Söï höõu ích

phaùp chung nhaèm tìm
hieåu caùc vaán ñeà
luaän nghieân cöùu
Phöông Moät kyõ thuaät Thích hôïp vôùi
phaùp nghieân cöùu cuï theå lyù thuyeát, giaû
thuyeát vaø
phöông phaùp