TNH HNH N CNG VIT NAM C HI V THCH THC

1. Nguy c n cng Hy Lp lan n chu : - Vi tnh hnh n cng chu u ngy cng cng thng, nhiu mi lo ngi cho rng s c tc ng dy truyn sang cc nc chu . - Ngy 9/6, pht biu ti Singapore, Ph gim c iu hnh IMF Naoyuki Shinohara cho rng, cuc khng hong n cng chu u c th gin on thng mi ton cu v nh hng ti nhu cu hng ha xut khu ca chu v a dng tin nng vo chu lc ny nu cc nh hoch nh chnh sch khng c hnh ng nhanh chng v thch hp. Trin vng tng trng kinh t ti sng ca chu , cng vi t l li sut thp ti cc nn kinh t ln trong khu vc, s thu ht thm nhiu ngun vn v iu ny c th dn ti nguy c tng trng qu nng ti mt s nn kinh t nu khng c cc chnh sch ng ph hp l. Theo ng Shinohara, chnh ph cc nc chu cn thn trng trc nhng nguy c tim tng t cuc khng hong n chu u v sn sng hnh ng khi cn thit. ng khng nh do chu c tc tng trng kinh t mnh nn nhng la chn chnh sch c a ra ti khu vc ny nh hng rt ln n nn kinh t ton cu. - Cng mi y, tn th tng Nht Bn Naoto Kan cho rng, Nht Bn ang ng trc nguy c suy sp v nhng khon n cng khng l. Hin nay Nht Bn, nn kinh t pht trin kh mnh chu , ang gnh khon n cng cao gp 2 ln GDP. V theo d on nu tip tc pht hnh tri phiu mi nh hin nay n cng trong vi nm ti s vt mc 200% GDP. Trc tnh hnh kinh t th gii nh th, Vit Nam b nh hng nh th no? Tnh hnh s dng n cng ca Vit Nam nhng nm qua ra sao? Vit Nam co nguy c phi i din vi cuc khng hong n cng hay khng? 2. Tnh hnh n cng Vit Nam: a) nh hng bi tnh hnh n cng chu u:

- Vi nhng g ang din ra, Vit Nam s b nh hng nht nh n hot ng xut nhp khu, dng vn u t trc tip v gin tip. Ngoi ra, vic n nh t gi v tm l trn TTCK cng l mt thch thc khng nh. Chi tiu cng m rng cng ang gy sc p ln thm ht ngn sch ca Vit Nam. M hnh tng trng da qu nhiu vo ngun vn u t bn ngoi s d b tn thng nu kinh t th gii ngng tr. - Ti hi tho qun l v gim st ti chnh cng t chc ngy 2/7, ph ch tch y ban gim st ti chnh tin t quc gia L Xun Ngha nu ln 6 nh hng ln n Vit Nam trc nhng vn n cng chu u: + Th nht, xut khu kh khn ko GDP st gim. Cuc khng hong n ko theo nhiu h qu chu u: kinh t pht trin chm, ko theo tnh trng tht nghip v lm pht tng cao, ng Euro mt gi, lm cho thu nhp thc t ca ngi dn v cu tiu dng i vi hng nhp khu gim mnh. M chu u l mt th trng xut khu chnh ca Vit Nam, v vy cuc khng hong n cng chu u s tc ng tiu cc n xut khu v tng trng GDP Vit Nam vi mc suy gim khong 1.7% GDP. + Th hai, trong khi cc nc pht trin duy tr mc li sut thp nhm kch thch phc hi kinh tmc li sut cao, khong 14-16%/nm k hn ngn v khong 14,517%/nm vi k hn trung, di hn. Nu tnh n lm pht c cho nm 2010 l di 10%, doanh nghip phi t mc t sut li nhun trn 24-27%, l mc cao so vi t sut li nhun trn vn ch s hu bnh qun ca cc ngnh trong nm 2009 (khong 20%),cc doanh nghip s gp nhiu kh khn mc li sut nh th v rt nhiu kh nng ri vo tnh trng thua l. + Th ba, khng hong n cng chu u c th to ra hai tac ng tri chiu hon ton vi lung vn FDI trn phm vi ton cu. Trong nhng quc gia c trnh pht trin tng ng vi cc nc thuc EU s hng li do ngun vn FDI s dch chuyn t chu u sang cc quc gia ny khi nh u t mun trnh thu thu nhp doanh nghip ang c xu hng tng cao ti cc quc gia chu u. Ngc li, cc nc c trnh pht trin thp nh Vit Nam li hon ton khng c hng li t vic dch chuyn lung vn FDI khi chu u do s chnh lch qu ln v trnh cng

ngh, trong khi lung vn t cc nh u t chu u vo cc quc gia ny gim st do cuc khng hong n. + Th t, Cc nh u t trn th gii ang tm vng nh mt ni tr n an ton trc nguy c cuc khng hong n chu u ngy mt lan rng, lm cho gi vng trong thi gian qua tng mnh, ln mc trn 1.300 USD/ounce. iu ny s tc ng xu n u t ton th gii v Vit Nam bi mt khi vng chim t trng ln trong danh mc u t ca cc t chc th cng ng ngha vi vic cc danh mc khc nh c phiu, tri phiu s b gim mnh. Nh vy, lung vn u t gin tip cng tr nn hn ch. + Th nm, Vit Nam vi t l n cao, thm ht ngn sch trin min ang b cc t chc ti chnh quc t xp vo mc ri ro cao, vi mc bo him ri ra tin dng(CDS) l 263, xp ngay trn Hy Lp (321). iu ny s l mt cn tr rt ln trong vic thu ht cc lung vn u t gin tip, trc tip v cho vay t nc ngoi. + Th su, khng hong n lm ng euro mt gi trm trng so vi ng USD, do s to ra nhng ri ro nht nh trong vic vay, tr ngoi t cho cc doanh nghip xut nhp khu cng nh cho hot ng ngoi hi ca cc ngn hng thng mi.Ngoi ra, ng USD tng gi mnh trong khi thm ht thng mi ca Vit Nam ang gia tng, cng vi thi im o hn ca cc khon vay tn dng ngoi t, s gia tng sc p tng ri ro hi oi v bin ng t gi vo cc thng cui nm 2010. - Trn y l nhng nh hng ca cuc khng hong n Hy Lp ni ring, chu u ni chung n Vit Nam. Vy ngay ni ti, tnh hnh s dung n cng ca Vit Nam nhng nm qua nh th no? b) Tnh hnh s dng n cng Vit Nam: - Trong sut vi chc nm qua chi ngn sch lun cao hn thu ngn sch nn n cng ngy cng tng. b p cho thm ht ngn sch, Chnh ph thng i vay bng cch pht hnh tri phiu hay vay cc t chc quc t. - Trong bo co Chnh ph cho thy, n ang tng cao: t 33,8% GDP nm 2007 n nm 2008 l 36,2%GDP v nm 2009 chim 41,9%GDP. Cui nm 2010 n chnh ph

s chim 44,6% GDP, do iu chnh tng bi chi ngn sch ln trn 5% GDP (nm 2009 l 6,9% GDP v nm 2010 l 6,2% GDP), cng vi vic tng pht hnh tri phiu Chnh ph (trong 2 nm 2009 v 2010 l 120.000 t ng). l nhng con s bit ni, khi n quc gia tng st mc an ton, vay n trong nc v nc ngoi gp kh khn v phi vay vi li sut cao, dn ti an ninh ti chnh quc gia ng trc kh khn, khi bi chi ngn sch cha gim v nm no n chnh ph cng tng kh nhanh, tim cn mc khng an ton, c ny c th n nm 2012 n Chnh ph s vn n mc khng an ton. - iu ng lo ngi l hiu qu chi tiu, hiu qu u t khng cao, nn tham nhng v nn kht u t ca cc c quan nh nc vn khng gim, v v th n c th tng nhanh nu khng c kim sot cht ch, nht l vic bo lnh cho cc doanh nghip nh nc v t nhn vay vn, vic phn cp vay vn. c. Nhng bt cp trong cng tc qun l v s dng n cng: in hnh l v vic Vinashin - Chc nng chnh ca Vinashin l tp trung pht trin nng lc ct li ca ngnh cng nghip ng tu, nhng Vinashin dng lng vn rt ln u t trn lan v thua l nghim trng. Trong 2 nm 2006- 2007, tng s vn di hn m Vinashin huy ng c ln n trn 43.700 t ng, tng ng gn 3 t USD. Cc bo co cho bit, trong thng v c phiu Bo Vit, Vinashin l khong hn 700 t, v tu du lch Hoa Sen d tnh l hn 1000 t, hin ti i tu c ti 2/3 s tu khng s dng c Trong s cc tu ni trn, c 9 tu c mua vi tng s 3.100 t ng nhng phi treo c nc ngoi v khng c ng kim ti Vit Nam do qu t. - Trong vic trin khai cc d n, Vinashin u t qu nhiu d n nhiu lnh vc kinh t khc nhau, khng tp trung vo trng tm trng im, vt kh nng cn i ti chnh, hu ht cc d n u t u trin khai d dang. Sau 8 nm, nh my thp cn tm nng ti Ci Ln, Qung Ninh mi bt u chy th. - c bit, ngun vn 750 triu USD tri phiu quc t c dng u t ti 219 d n nn s d n d dang nhiu, c n 75% s d n cha pht huy tc dng. TBKTSG th cho bit, t khong nm 2003, Vinashin bt u n cc tnh, thnh vng BSCL t xin ng k u t nhiu d n ln. Nhng qua hn nm nm, t quy hoch cho mt s d n ca tp on ny vn hoang. - N cng nu s dng kho c th phc v tt cho pht trin t nc, cn s dng km hiu qu c th dn t nc n n nn chng cht v th h mai sau phi gnh

trch nhim tr n. N cng c th tnh v theo di d dng v phi cng b chnh xc cho nhn dn, nhng ngi s phi tr n, c bit. d. Mt s nhn nh v tnh hnh n cng Vit Nam: - Trong bo co ta Vietnam D bo thng 2/2010, do B phn nh gi Nguy c Quc gia (CRS) ca n v Thng tin Kinh t (EIU) thuc tp ch Nh Kinh t (Anh) cng b thng 2/2010, c mt phn nh gi Vit Nam trn cc lnh vc n cng, tin t, ngn hng... EIU cho rng Vit Nam vt qua c nhng tc ng ca khng hong kinh t ton cu nhng nhng p lc v thm ht ngn sch v lm pht vn cn e da ti s n nh ca nn kinh t. - V n cng, EIU cho rng hin c nhng quan ngi v nhng tc ng th cp tiu cc tim tng ca cc n lc kch thch kinh t ang thc hin. Ni ln nhiu lo ngi v vic cc chng trnh kch thch kinh t nh th no trong khi ng thi phi trang tri thm ht ngn sch ln (tng ng 8,1% GDP, thm ht ngn sch, khng k cc khon ang cho vay) d kin s tip tc cao trong nm 2010 sau khi t con s 9% GDP nm 2009. Trong hai nm ti, n cng ca Vit Nam s tip tc tng, t con s c tnh 52,1% GDP (2009) ln 54,3% GDP (2011). - Cng theo bo co trn, Vit Nam hin c cc nhn t tch cc bao gm: + Mt, s ng h mnh m ca cc nh ti tr. Ti thi im ny, cc nh ti tr nc ngoi cam kt s ng h 8 t USD vin tr pht trin chnh thc (ODA) trong nm 2010, tng ng k so vi con s 5 t USD cam kt trong nm 2009. + Hai, t l ngun d tr ngoi t so vi n ngn hn nc ngoi mc cao lm gim ng k s d tn thng ca Vit Nam trong bi cnh xy ra khng hong tin mt. Tuy nhin, t l ny gn y gim do s tt gim ca ngun d tr ngoi t. - Bn cnh , Vit Nam phi i mt vi vic thc hin ng hn i vi cc cam kt n cng, c ngoi nc v trong nc, trc cc p lc v kinh t v x hi. Mc d tr ngoi hi ca Vit Nam gim 21,3% xung cn 18,8 t USD trong giai on cui nm 2008 ti cui thng 8/2009. Mt mc d tr ngoi hi thp s lm tng nguy c thc hin nhng cam kt v n trong bi cnh xy ra khng hong tin mt. - V tng th, EIU nhn nh vn n cng ca Vit Nam mc n nh. Xp hng nguy c n cng ca Vit Nam c th s khng c ci thin hn trong nhng nm ti (2010-2011). Chnh ph Vit Nam khng nh s thc hin cc cam kt v n. Hin ch tn ti mt nguy c nh rng chnh ph s khng th gii quyt cc khon n ca mnh trong nm 2010-2011. Trong 2 nm ti, vic Vit Nam s c th tip tc pht

hnh tri phiu quc t di dng ng USD, nhng y s tip tc l mt phng thc t gi ca vic huy ng ti chnh. - EIU nhn nh rng trin vng di hn ca nn kinh t Vit Nam vn l tch cc. Trong nm 2010-2011, kinh t Vit Nam s tip tc duy tr tng trng ca nm 2009 v s t mc tng trng GDP ln lt l 6,2% v 7,0%. Thm ht ngn sch ca Vit Nam s gim xung cn khong 7,8% GDP so vi mc 9% GDP ca nm 2009. Tuy nhin, lm pht ca Vit Nam trong 2 nm 2010-2011 s mc cao, ln lt l 10,3% v 9,9%. - Ngoi s pht trin ca u t vo xy dng vn phng, u t ca nh nc trong cc d n pht trin h tng cng s gip h tr cho ngnh cng nghip xy dng trong nm 2010-2011. Ngnh dch v, vn l ng lc chnh ca tng trng trong nm 2009, s tip tc t mc tng trng vng chc trong nhng nm ti. - Bng tin n cng (bng tin s 5, file nh km) 3. D on nguy c khng hong n cng Vit Nam: - Ngi dn Vit Nam ang c nhn xt l n nhng mn kh nut, no l siu d n ng st cao tc Bc-Nam, Vinashin, Ch tch tnh Nguyn Trng T dm l nhng v vic c th, sai phm ca c nhn. Tt c nhng s vic trn, cho thy ang pht sinh mt nguy c, l liu trong tng lai gn Vit Nam c xy ra mt cuc khng hong n cng nh tng xy ra Hy Lp? Ni nh vy, nhiu ngi lc quan cho rng khng tin, thit ngh trong s nhiu nguyn nhn dn n khng hong n cng ca Chnh ph Hy Lp ang tim tng v c bng dng Vit Nam. - Cu chuyn khng hong n cng ca Chnh ph Hy Lp, nguyn nhn trc tip l bnh thnh tch, v mc d cha tiu chun nhng p ng nhng tiu chun kht khe cho vic tr thnh thnh vin lin minh EU, chnh ph Hy Lp c gng lm p nhng con s v lm pht, tng trng,kt qu l nhn dn nc ny tr thnh nhng con n nc ngoi lc no khng bit. Vit Nam cng vy, bnh thnh tch l mt cn bnh trm kha (mn tnh), bo ch ni nhiu, Quc hi cng ng n nhiu ln, nhng vn cha tm c thuc cha khi bnh. Ni v bnh thnh tch x hi Vit Nam xut hin mi ni, mi cp, mi ngnh, ch c iu tnh cht, mc khc nhau. c bit trong ngnh gio dc, gn y ni ln ngi ng thi Vit Khoa, mt thy gio lng H Ty (c), hn 04 nm u tranh chng tiu cc, bnh thnh tch trong ngnh gio dc, kt qu b buc thi vic v cng mt danh hiu ngi ng thi, tr thnh ngi khng hp thi. - Ti Vit Nam trong tng lai gn cha th xy ra mt cuc khng hong n cng nh tng xy ra i vi Chnh ph Hy Lp, nhng trong tng lai xa, nguy c ny kh trnh khi, nu nh cung cch iu hnh ca Chnh ph khng thay i. Vi nhng khon vay ODA, pht hnh tri phiu quc t, bo lnh n nc ngoi c bit, nhng

khon vay ginh cho cc tp on, tng cng ty Nh nc lm n khng hiu qu (Vinashin, PMU 18), th nguy c hon ton c th xy ra. - Trong bo co Chnh ph cho thy, n ang tng cao: t 33,8% GDP nm 2007 n nm 2008 l 36,2%GDP v nm 2009 chim 41,9%GDP. Cui nm 2010 n chnh ph s chim 44,6% GDP, do iu chnh tng bi chi ngn sch ln trn 5% GDP (nm 2009 l 6,9% GDP v nm 2010 l 6,2% GDP), cng vi vic tng pht hnh tri phiu Chnh ph (trong 2 nm 2009 v 2010 l 120.000 t ng). l nhng con s bit ni, khi n quc gia tng st mc an ton, vay n trong nc v nc ngoi gp kh khn v phi vay vi li sut cao, dn ti an ninh ti chnh quc gia ng trc kh khn, khi bi chi ngn sch cha gim v nm no n chnh ph cng tng kh nhanh, tim cn mc khng an ton, c ny c th n nm 2012 n Chnh ph s vn n mc khng an ton. - Gi nh, mt khi cc khon vay c u tin cho pht trin kinh t khng mang li hiu qu, n quc gia ngy cng tng, chng hn nh nhng tp on kinh t Nh nc lm n thua l nh kiu Vinashin (n hn 80.000 t ng, trong hn 750 triu USD tri phiu quc t) khng c kh nng thanh ton, th cc khon n Chnh ph phi tr, v cn rt nhiu d n khc. ng lo ngi hn nu ti y Chnh ph trnh li siu d n ng st cao tc Bc- Nam s vn hn 50 t USD, c thng qua, nguy c cng hin r. Tt c nhng khon n trn n hn khng tr c, trong khi d n quc gia vt ngng khng an ton, th mt kch bn tng t, Chnh ph Vit Nam tuyn b ph sn, Vit Nam s tr thnh Hy Lp th hai ti chu , ngi dn Vit Nam s nh ngi dn Hy Lp l con n ca nc ngoi. 4. Hng khc phc, n nh n cng: a) Kh khn: - Theo B Ti chnh, n cng bao gm n chnh ph, n c chnh ph bo lnh v n chnh quyn a phng. Theo nh ngha ny, tng s d n cng n cui nm 2009 ca Vit Nam c khong 44,7% GDP, trong n ca Chnh ph l 35,4% GDP, n c Chnh ph bo lnh l 7,9% GDP v n ca chnh quyn a phng l 1,4% GDP. - Theo C quan Tnh bo kinh t (EIU), n cng ca Vit Nam tng lin tc t 36% GDP trong nm 2001 ln 51% GDP vo nm 2009. Theo Qu Tin t quc t, mc d t l n cng ca Vit Nam vn nm trong tm kim sot nhng tr nn cao hn so vi t l ph bin 30-40% cc nn kinh t ang pht trin v mi ni khc. - Mt xu th rt ng lo ngi l cng trong giai on 2001-2009, thm ht ngn sch (c trong v ngoi d ton) tng t 2,8% GDP ln ti 9% GDP. Nh vy, trong khi n cng tng lin tc th ngn sch li ngy cng tr nn thm ht. iu ny vi phm mt nguyn tc c bn ca qun l n cng bn vng, l n cng ngy hm nay phi c ti tr bng thng d ngn sch ngy mai.

- Thm ht ngn sch Vit Nam tr thnh kinh nin v mc thm ht vt xa ngng bo ng 5% theo thng l quc t, khin tnh bn vng ca n cng cng b gim st. Trong khi , vi nhu cu tip tc u t pht trin, chc chn n cng ca Vit Nam s cn tng trong nhiu nm ti. C th l, vi t l tit kim ni a ch khong 27% GDP trong khi mc u t ton x hi mi nm khong 42% GDP th Chnh ph s phi tip tc i vay rt nhiu (bn cnh vn u t nc ngoi) b p khon thiu ht u t. Nu nhn vo mt s d n u t c th t nay n nm 2030 nh d n ng st cao tc Bc - Nam (56 t USD), d n xy dng th (60 t USD), nh my in ht nhn Ninh Thun (hn 10 t USD)... - trong ngun ti tr ch yu l t ngn sch v n cng - c th thy n cng s tng mi ngy. - Trong nhng nm gn y tc tng nng sut ca Vit Nam kh thp, v tng trng GDP ch yu nh vo vic gia tng lao ng v vn. Theo d bo ca EIU, tc tng GDP trung bnh hng nm ca Vit Nam s gim cn khong 5% sau nm 2020 v 3-4% sau nm 2030. - Mc li sut cao khin vic vay mi v ti tr n cng tr nn t hn, do vy nh hng ti tnh bn vng ca n cng. Mc li sut, n lt mnh, li ph thuc vo quan h cung cu trn th trng tin t v k vng lm pht trong nn kinh t. L mt nn kinh t thm dng u t, Vit Nam nhu cu tn dng lun lun cao v lm pht rt kh kim ch mc thp. Mt bng chng c th l ngay c khi mi chm thot khi suy gim kinh t th ch s CPI v li sut Vit Nam tng nhanh tr li, cao hn nhiu so vi hu ht cc nn kinh t trong khu vc. H qu l khi Chnh ph i vay bng cch pht hnh tri phiu trong nc, li sut phi tr ln ti 11-12%. Tng t nh vy, khi Chnh ph pht hnh tri phiu quc t, li sut phi tr cng cao hn so vi cc i th cnh tranh (nh Indonesia v Philippines) do mc ri ro cao hn. - Vit Nam gia nhp nhm nc thu nhp trung bnh, cc khon vay quc t u i s dn khng cn na m thay vo l cc khon vay thng mi vi li sut cao hn nhiu. - Bn cnh tc tng GDP, lm pht v li sut, mc ri ro ca n cng cng ph thuc vo mt s bin s v m khc, chng hn nh mc thm ht ti khon vng lai v d tr ngoi hi ca quc gia. Trn nhng phng din ny, Vit Nam cng ang c nhng bt li ng k so vi cc i th cnh tranh trong khu vc. b) Hng gii quyt: - Chn ng t cuc khng hong n cng Hi Lp ang c nguy c lan rng sang mt s quc gia EU khc khin cc nc, nht l nhng nc c n cng ln v thm ht ngn sch kinh nin, phi nh gi li tnh trng ti kha ca mnh. Ti Vit Nam, tnh trng n cng lin tc tng lm cho yu cu nng cao cht lng qun l n cng ca Vit Nam cng tr nn cp thit. Cn nhn mnh l vic qun l n cng khng ch lin quan n trch nhim ca B Ti chnh m cn lin quan n nhiu c quan khc. - Qun l n cng c hai phng din, l kinh t v m v qun l vi m. Theo phng din th nht, qun l n cng phi c coi l mt b phn hu c trong hot

ng qun l v m tng th ca quc gia, trong quan trng nht l n nh v m v tng trng bn vng. Theo phng din th hai, qun l n cng l mt thnh phn ca qu trnh qun l v qun tr cng. V vy, qun l n cng tt, cn c mt s phi hp gia cc c quan hu quan di s iu hnh chung mt cch hiu qu ca chnh ph. - Cc c quan chnh ph cn xc nh r nhng d n kinh t no kh thi v c tc dng thc t th hy tin hnh u t, vay n nc ngoi. - Cn qun trit t tng chy ua theo thnh tch, tip tc iu tra, ngn chn v pht hin kp thi nhng hnh vi hi l, rt rut. - S dng vn vay mt cch hiu qu bi bn, tr ha b my qun l, tinh gim b my qun l, ci cch hnh chnh, n gin ha th tc u t hn na. - n nh kinh t v m, thc y tng trng kinh t, gim t l lm pht, tht nghip.