12 c im ca sc mnh t duy

( Bnh chn: 5 -- Tho lun: 1 -- S ln c: 8662)

- Trong qu kh, chng ta c th sng ch ra th g v vui v vi li ch ca n em li cho ti mi cui i. Thi gian thay i. Ngy nay chng ta cn tip tc i mi v gi vng s lnh o iu c ngha l chng ta cn c cc k nng t duy mnh c th tip tc sn sinh ra nhng tng chin thng mi. Nhng u l s khc bit gia cc k nng t duy thng thng v k nng t duy sc mnh? Do bn cht t nhin ca cng vic, ti c c hi duy nht gp rt nhiu ngi: nh t duy bn ngoi, nh sng ch v cc nh i mi n t rt nhiu lnh vc khc nhau: cng ngh, kinh doanh, ngh thut. Di y ti s tng kt 12 kha cnh khc bit, da trn kinh nghim rt ra t rt nhiu nm. 1. T duy a h v T duy mt im (tp trung) Trong hu ht cc trng hp, khi chng ta c gng gii quyt mt vn , chng ta thng tp trung vo nhng im rt hp ni vn xut hin. Kt qu l chng ta t gii hn bn thn ch quan tm ti nhng thnh phn lin quan trc tip ti vn . Tuy nhin nhn nhn vn t nhng gc nhn lin quan ti phn cn li ca h thng ni vn xut hin gip chng ta nhn ra phm vi c hi ln hn, hiu bit su hn v ngun gc ca vn , v nhn ra nhng chin lc gii quyt mt vn rt khc bit theo nhng mc khc nhau. Do vy, chng ta lun lun nn nhn vn nh mt thnh phn ca h thng ln hn v ng thi cng nhn bit gii php ca chng ta s gy ra nh hng nh th no ti tng lai ca h thng v mi trng xung quanh. Khi chng ta mun ci tin (mt cch sng to) mt h thng k thut, kinh doanh... -- chng ta nn nhn nhn v qu kh tm thy so vi qu kh, h thng tri qua nhng thay i no v u l ng lc ca nhng s thay i . Nhn nhn mt vn hoc mt h thng di mt gc nhn khc cng gip nhn ra nhng dng gii php khc nhau v cc chin lc tin ho khc nhau. (S t duy a h l mt trong nhng cng c rt mnh ch cht ca TRIZ, cn c bit ti di tn gi Ton t h thng, hoc Mn hnh chn h.) 2. T duy tru tng vi T duy c th

T duy c th bt chng ta phi ng ti mt mc chi tit nm bn trong phm vi bit ca cc gii php v khi nim v c gng thch nghi chng vi vn ca chng ta. Kt qu l, chng ta hoc b b tc hoc s i ti nhng ci tin nh (dn dn). T duy tru tng (khi nim ho) a qu trnh gii quyt vn ln mt tm cao mi v ph v tnh tm l do nhng hnh nh hoc thng tin c th, chi tit to ra. N cng gip nhn ra s tng t (v gii php cho vn ) nm nhng lnh vc rt khc bit nhau. Nu ni t bc tng v bn s hnh dung ngay ra mt ngi nh lm bng hoc gch. Tuy nhin, nu bn thay th t bc tng vi t hng ro chng ta s m rng khng gian ng ngha v nhng iu c th. Nhng t bc tng c th l mt thc nc, mt dng kh, hoc mt kho nh sng... Nu bn ni t cng ty chng ta ngay lp tc lin tng ti mt vn phng vi nhn vin v bn gh trong khi mt cng ty c th l o, vi nhng nhn vin lm vic ti nh... Khi nim t chc s lm cho chng ta tr nn tru tng ha hn.

Nhng khi nim c th lun to ra rng buc cho cch t duy sng to bi v chng gn lin vi nhng hnh nh c th v lm gia tng tnh tm l ca chng ta. T duy tru tng tri li gip nhn ra s lin kt gia nhng s vt khng lin quan v cc s kin v i n nhng tng v khi nim rt khc bit. S pht trin ca t duy tru tng s lm gia tng kh nng sng to ca chng ta. 3. T duy t ph vi T duy tho hip TRIZ pht biu s xut hin ca cc mu thun l mt ng lc ca s pht trin ca cc h thng k thut, v cch gii quyt mu thun thng qua loi b tho hip gip t ti nhng bc pht trin nhy vt ca h thng. tng gii quyt cc mu thun t ti gii php t ph khng phi do TRIZ a ra: iu ny c cc nh t tng v i Immanuel Kant v Georg Hegel gii thiu t th k 17 v 18. TRIZ c gng a l thuyt duy vt bin chng p dng vo ngnh khoa hc. V d, tc ca xe nga s b gii hn bi chnh tc ca con nga ko, khng k bn c n lc thit k li chic xe nga tt ti u, hoc bn cho con nga n tt th no, hoc bn s dng ti bao nhiu con nga i chng na. tm ra mt gii php t ph t ti tc cao hn chng hn, chng ta cn thch thc c nhng khi nim hin c v suy ngh v kh nng thay th con nga vi iu g c kh nng lm cho chic xe i nhanh hn, v d nh mt chic ng c i--den (diesel) chng hn.

Hin nhin y l mt hn ch ca rt nhiu dng h thng do con ngi to ra. V d, trong qu trnh pht trin, cc ngnh kinh doanh, x hi v cc h thng chnh tr tri qua rt nhiu mu thun. Tuy nhin khi chng ta i mt vi mu thun, b no ca chng ta c xu hng tip cn mm mi ho cc nhu cu v tm kim gii php tho hip thay v tp trung vo vic tm kim cc gii php t ph cho php loi b hon ton cc mu thun v gip chng ta i ti nhng sng to hu dit. Do cc mu thun vn tn ti (cha c gii quyt) v chng tr nn ngy mt su sc hn theo thi gian. S nhn bit sm v cc mu thun v gii quyt chng l mt trong nhng chc nng quan trng nht ca sc mnh t duy. 4. T duy u tranh/ni bt vi t duy bo h Chng ta thng s khi phi t duy i ra bn ngoi nhng khi nim hay tng c. Nhng tt c nhng t ph thng ch xy ra khi bn vt qua cc ro cn do chnh tnh tm l to nn. ph v cc ro cn ny, cn ti s quyt lit hnh ng, iu kin, hay cc yu cu. Thng thng chng ta cn phi quyt lit ti chng ta thy tng chng nh l khng th. V d, chng ta mun pht trin mt khi nim mi v in thoi di ng. Vy chic in thoi di ng cn phi nh nh th no? Chng ta bt u ngh v nhng kch thc bnh thng ca mt chic in thoi v d, n c th di 10 cm. Vy c th s ch l 6 cm? SAI! Tng tng chic in thoi ch di c 1 cm, hoc tt hn l 1mm, hoc thm ch t ti kch thc ca mt t bo sinh hc. iu ny r rng ti mc s to ra mt khi nim v chic in thoi di ng hon ton khc bit. Hoc nu bn mun mt mn hnh in thoi di ng to ti mc chon ht c tm mt ca mnh. Bn s to ra nhng khi nim hon ton mi m v chic mn hnh: c l, mt mn hnh my chiu, hoc mt mn hnh gn lin vi tm knh chn... Ch ng y gii hn ra xa, chng ta s gia tng c hi khm ph nhng gii php t ph mi m. 5. T duy phi tuyn vi t duy tuyn tnh

C mt thc t l gn nh 80-90% d bo di hn ca nhng nh tng lai hc u sai. Mt sai lm ph bin l h thng d bo da trn cc xu hng m thiu i s quan st cc yu t mi hay nhn t mi c kh nng gy nh hng hoc tr nn quan trng vo ngy mai nhng li hon ton n mnh hoc khng th d bo t hm nay. iu tng t xy ra vi lnh vc gii quyt vn : ng yn trong vng mt khun kh khi nim v cc mi quan h tht kh nhn ra nhng mi kt ni phi tuyn. T duy phi tuyn cng gip gn kt nhng s vt khng h lin quan ngy hm nay nhng c th kt ni vi nhau trong tng lai v to ra nh hng ln ti cng ngh hay x hi, v d nh, s pht trin ca my vi tnh c nhn chng hn. T duy phi tuyn khng phi l d dng, do hiu nhng nhn t dn ti s pht trin phi tuyn ca mt h thng c th, chng ta cn nhn ra cch thc h thng hot ng, cng nh cc h trn ang vn hnh thng qua cch phn tch nhng mu thun ca ngy hm nay s c gii quyt ra sao ngy mai. 6. T duy a dng v t duy n nht (nht th) Cc sng to i mi t ph hu ht u da trn tri thc n t bn ngoi. Do chng ngc nhin khi ti nhn thy mt iu chung trong nhng nh sng ch v t duy ti may mn c gp g l h u k st th ca tri thc. V mt iu cng quan trng khng km, tt c nhng con ngi ny u khng gii hn bn thn vo mt lnh vc c th no: l mt nguyn tc, h x l rt nhiu thng tin n t nhiu lnh vc khc nhau. Mt th vin ca Voltaire sng vo th k 18 c ti 6.814 cun sch, v hn 2000 cun c du vt ghi chp ca nh khoa hc. Th vin ca Thomas Edison c ti hn 10.000 cun sch. Mt ngi bn ca ti, ngi c sng ch t ph trong ngnh ho hc, cng c th vin vi hn 10.000 cun sch khoa hc v k thut, v ng ta c gn ht chng. S a dng gip bn nhn thy nhng gii php trong cc lnh vc khc nhau v pht trin nhng tri nghim t gp gip nhn ra cc hnh mu gia nhng s vic tng nh khng c bt c mi lin h no. 7. T duy cu trc (h thng) v t duy ngu nhin Chng ta thng suy ngh gii quyt mt vn ln theo cch thc sng to chng ta phi khng cn hc hi v phi cu trc ho cng nhiu cng tt. ng, bi v iu gip chng ta chng li tnh tm l. Nhng nh tc gi G. Altshuller, cha ca TRIZ, khng hc hi v phi cu trc ch lm vic tt khi chng ta gii quyt cc vn c mc kh thp i hi s php th khng nhiu tm ra gii php. Mt lc no trong i, bn s may mn. Nhng khi chng ta lin tc gp vn vi phc tp cao, chng ta cn cu trc li quy trnh gii quyt vn . Chng ta phi c mt l trnh nh hng t vn ti gii php, ti s dng nhng tri nghim qu kh, v cc mu cho php to ra gii php mnh m. Cc quy trnh c git ch tnh sng to hay khng? Khng mt cht no c. Ngi Rome c xa coi cng vic tnh ton l mt ngh thut v da trn cc nguyn tc sng to. Ngy nay cc php tnh ny hon ton c t ng ha v khng cn ai phi lm vic ny na. a cc quy trnh c cu trc cht ch vo h tr gii quyt vn khng c ngha l git cht sng to thng qua vic hnh chnh ho: sc tng tng sng to vn cn nguyn ngha to ln tm ra mt gii php cui cng. Nhng chng ta c th i xa hn trong vic tit kim thi gian v n lc thng qua quy trnh c cu trc v do vy trnh c nhng li lm t gi. iu quan trng nht l mt quy trnh c mnh m c cu trc v nh ngha r rng.

8. T duy l tng vi T duy tiu th (hng th)

Ngay t nh chng ta hc nu mun th g, chng ta cn phi tr gi bng th g . Nu bn mun c mt chic xe, bn cn phi b tin ra mua n. Nu bn mun khi s doanh nghip, bn cn phi u t, tm ngi hp tc, mua mt cng ngh mi, thit b vn phng,... Nu bn mun xy mt ngi nh, chng ta cn gch, knh, g... Tuy nhin, ci gi phi tr hon ton khc nhau cho cng mt kt qu, v l iu m chng ta khng c hc r rng. Mt ln, ti phi gip khch hng c vn vi chic robot khng c iu chnh ph hp vi cng vic, v kt qu l h mt hon ton mt sn phm. Khch hng lin h vi nh sn xut robot ngi xut mt phin bn nng cp robot trong vi thng thng qua vic thm mt s b phn in t v c kh, nhng gii php nh vy i hi khch hng phi mt thm gn 500 nghn Euro. Mt cht qu t, nhng cng l mt la chn duy nht. Tuy nhin, thng qua cch pht biu khi nim Kt qu l tng cui cng chng ti c th gii quyt vn trong vng mt gi v c th a vo trin khai thc t trong vng mt ngy: chng ti ch s dng cc ngun lc c sn trong quy trnh sn xut. Kt qu: khng c sn phm no b mt mt. L tng l mt khi nim rt mnh bt buc chng ta phi nhn ra nhng ngun lc d tr t ti mc tiu ra. Mt vi nm trc y, nu bn mun c xut bn mt on bng video trn trang web ca cng ty, chng ta s phi tr rt nhiu cho nhng knh truyn thng bng thng ln. Ngy nay chng ta ch cn np on video ln trn trang YouTube, lin kt (link) vi n, v chng phi tr bt c xu no. Nhng ngun lc nh vy tn ti khp mi ni v nhng ngi t duy khn ngoan s c th t ti kt qu cc k bt ng thng qua vic s dng ng ngun lc vo ng thi im, hoc thm ch to ra nhng ngun lc c gi tr cho ngi khc s dng. 9. T duy Mc tiu cui cng vi T duy hi ht Cc mc tiu l tt c. Cc mc tiu quyt nh kt qu ca chng ta, thin ch ca chng ta, v c chin lc ca chng ta. Nu chng ta thit lp mt mc tiu sai lm, chng ta s phi tr gi; nu chng ta thit lp mc tiu yu km, chng ta s t ti kt qu yu km. Ti cn nh vi nm trc ti c mt bi bo trn tp ch Times, ca mt nh nghin cu v cha tr bnh ung th. Kt lun ca ng ta l hu ht cc nghin cu ca M u tp trung vo vic lm tiu tng phn (gim kch thc) hn l nh hng lm th no tiu dit ton b khi u... Nhng gim kch thc khi u khng c ngha l loi b c n? Khng nht thit c phi lm nh th mi. Vi TRIZ, G. Altshuller a ra khi nim v mt Mc tiu cui cng: hy thit lp cc mc tiu c v l khng th vi ngy hm nay: vn ti cc v sao, hay loi b hon ton nn i, v cc mc tiu tng t nh vy. C th, chng ta s khng th t ti mc tiu vin tng trong sut cuc i ca mnh, nhng qu trnh thc hin iu s chc chn l ln hn rt nhiu so vi mc tiu nh t ra ngay bc khi u. 10. T duy tin ho vi t duy th-v-sai

Trc TRIZ, hu ht cc sng to u c to ra nh phng php th v sai. Tuy nhin cc nghin cu ca TRIZ khm ph ra cc lut v xu hng ca cc h thng nhn to, v tri thc v nhng xu hng ny tr thnh cn thit chng ta nhn thy tng lai ca cc h thng m khng phi on m. V d, chng ta bit v nhng h thng c th giai on u tin s c xu hng gia tng mc linh hot thng qua tng kch thc, phn nh thnh nhiu thnh phn, v tng cng mc linh hot ca cc mi lin kt gia cc thnh phn; nhng khi h thng vt qua mt im nht nh ca qu trnh tin ho, mt s lng cc thnh phn, kch thc, v mc linh hot ca ton b h thng s b suy gim. V d, hy xem xt qu trnh pht trin ca h thng lu tr ca my tnh: u tin l cc thit b t tnh nhm lu tr thng tin gm c nhng tp bng t rt ln vi cc thnh phn dch chuyn v chim rt nhiu ch. Sau chng c thay th bng cc tp ghi, cng, v c a quang (DVD). Ngy nay, chng ta thm ch cn tin ti loi b c cc cng: chng s khng cn cn thit khi chng ta c th thay bng nhng thit b nh, tit kim nng lng, dung lng ln (tng t nh th nh USB) m khng c bt c thnh phn chuyn ng c no. Di s pht trin ca c kh s gip lm gim thi gian mt tng mi ra i, pht trin v gia nhp th trng vo ng thi im. 11. T duy di hn vi T duy ngn hn Sa cha ngay li lm ngn hn hay u t vo tng lai? Tt nhin, trong mt vi trng hp sa li ngay l cn thit v chp nhn c, nhng khi chng ta t duy ch gii hn vo nhng s v chng ta s b chng nghin. Cho n mt ngy chng ta s nhn ra nhng i ph ngn hn s khng cn my tc dng nhng chng ta cng khng cn thi gian v ngun lc trnh thm ho ang ti gn. Do vy nhng i ph ngn hn s ch c gi tr nu chng cn bng vi cc mc tiu u t di hn. 12. T duy vin vng vi T duy thc tin

y chnh l im vai tr ca tng tng sng to tr nn cc k cn thit. Trong cun sch Tm l hc sng to xut bn vo nm 1896, nh tm l hc ngi Php Theodule Ribot cho bit chng ta t ti nh cao sng to vo nhng nm 12 14 tui, sau nng lc ny suy gim dn theo thi gian. V iu l s tht: khi chng ta cn tr, chng ta chi cc tr chi, sng ch ra nhiu nhn vt tng tng, khm ph khng gian... v do vy chng ta tng cng k nng tng tng sng to vi cc tr chi , khng c bt c ai yu cu chng ta ch c php chi trong phm vi ca nhng l do (ND hn ch mang tnh cht l do). Do chng ta thng xuyn vt qua gii hn ca kin thc v tr nn th gin vi nhng gii hn ca tm tr. Khi chng ta tr nn gi hn, chng ta b ngp vo th gii ca cc l do v thm ch cn b trng pht v nhng t duy in r. Nhng khng c con ng no khc: di chuyn ra ngoi bin gii ca chic hp bt buc chng ta phi vt qua cc gii hn ca tr tu. Tht may mn, tr tng tng sng to khng phi l iu huyn b; bt c ai cng s hu n v c th pht trin tr tng tng ca bn thn. Cui cng, ti cho rng iu quan trng nht G. Altshuller v TRIZ ng gp khng phi l mt hp cng c nhm h tr cc giai on ca sng to, m cn vt xa hn th, gip cho chng ta hc hi v xy dng sc mnh t duy ca mi c nhn.
www.SAGA.vn l Valeri V. Souchkov