GI NGAR P VN C GI PPO NGAR MBK, NT P VN HA C O

Pha b c thn V B n (Palei Pabhan) x Ph c Nam, huy n Ninh Ph c, t nh Ninh Thu n, kho ng 3km trn ng n p g ch (Bink Kiak), v tr lng Ma V hay Qu Chnh c (Palei Mbk), ni c v t tch c a l g ch dng xy thp Ppo Rome, ngy nay xen l n v i b t ngn r y thu c l v n cy n tri d c theo Mng Ng a (Ribaung Asaih) c m t lm cy r m r p r ng kho ng hn m t so t, gi a c m t cy a c th g c ph i n 3 4 ng i m, dy leo ch ng ch t, tn cy xe r ng ph trm c m t kho ng t r ng, t o nn m t khng kh m u, huy n o, khi n ng i gan d nh t cng ph i king d khi i qua vo lc t i tr i. Cng v i r t nhi u m u chuy n v s linh thing c a ngi, Ppo Mbk d n d n c dn trong vng coi nh l th n c a a phng, ch d a cho i s ng tm linh c a ng i Chm l n Kinh, c th ph ng u n, long tr ng v trang nghim. N m d i tn cy a r m r p l m t ngi n nh kho ng 16m vung, cao 4m, mi hnh bnh , l p ngi m dng ru phong, dng cong cnh nh n, ng v ng ch i trn b n tr trn n gi n. Chnh gi a n c m t phi n kut t ng trng cho ngi, c t y th v m t l ph c vo cc ngy cng gi . Theo cc c gi thn V B n k l i r ng: ngi n ny c d ng ln vo th i i m xy d ng thp Ppo Rome, ghi nh cng n c a ng i sinh thnh ra ng minh qun ny. Ngi l m t bi u t ng c a thnh m u, ng i m x s vng Mbk pha nam Pangduranga nh cc b m x s khc trong vng Trung Vi t. C ng i cho r ng tr c y n Ppo Ngar Mbk c t ng th , do chi n tranh dai d ng tn ph v l vng h o lnh nn s cng ki ng c a dn trong vng b gin o n. Mi sau ny h u du c a ngi l dng t c Mbk s a sang l i, d ng t m kut th gi ng nh s th cng c a m t dng t c. Ng i am hi u vn ha Chm th khng ch p nh n c y l kut c a dng t c Mbk, v khng c ppo di, bn nam, bn n nh m hnh cc kut khc, ch duy nh t c m t phi n t ng trng cho Ppo Mbk. y chnh l Ppo Ngar Mbk b l p b i th i gian v s ngho kh ko di c a dn lng V B n lm cho thnh m u ch l m u c a m t dng t c Mbk thay v l m u c a c vng nam Pangduranga nh cc Ppo Ngar Hamu Tanran. v.v S hoang ph ko di mi n nm 1955 th c c ng gi Nh v khng c con gi, s mnh s b tuy t t (theo ch m u h c a ng i Chm), kh n c u v i ngi mong c c m t ng i con gi n i di v mang i u lnh cho gia nh, xin c l p mi ngi cho ngi n. Ngay nm v ch ng c sinh c c Mua, nay c c ch ng v con ci v n m nh kh e, an c t i thn V B n. G n y c h p tc x nng nghi p V B n c p kinh ph, ngi n c xy m i, khang trang, tuy khng gi c nh ng nt c nhng 4 cy c t ng knh 35cm c ch m tr cng phu v n cn bn n. H ng nm vo u thng ging, vo u thng 4, v c bi t l vo d p l Kat u thng 7 theo l ch Chm, b con xm Mbk c, hay t c h Mbk hi n cn gi y trang l ph c c a ngi, cng ton dn lng V B n, c dn cc r y v n ln c n (c ng i Chm l n ng i Kinh), ai c kh n c u th ng em l v t dng cng trong ba d p ny h ng nm. Theo quy nh l dng cng ny g m 5 mm cm v m t c p g do ng Camnei (ng T ) lm ch l , c truy n t i ny sang i khc trong dng t c Mbk; Nay ng Chn thn V B n l ng T v gia nh ng ang gi l ph c c a ngi.

Ch ng c m t di k, hay m t b ng ch ng r rng no (c th l theo ch quan c a ng i vi t) v ngu n g c c a b. K cho r ng b l ng i lng Mbk, ng i ni b l m c a vua Ppo Rome, ng i g c lng Rinhoh (Ninh H) Phan R tn l Mwa. M t hm do n trng t lim xanh trong r ng nn c ch a, b cha m u i ra kh i nh. Trn ng tm ni nng t a, b n v sinh h Ja Kathaut (tn Ppo Rome khi nh ) t i lng T ng Loan, sau l n b c n lng Hamu Biruw (thn L c Tr huy n Tuy Phong) r i n tr ng , sinh s ng t i lng Palei Pabhan. c m t k t lu n thuy t ph c c n thm i u nghin c a cc nh nghin c u v Chm d a trn cc ti li u c, k c l i k ng i gi, v hoa vn trn y trang l ph c c a b hi n cn ang lu gi . Duy c m t i u ch c ch n r ng b l ng i c cng l n i v i a phng, lm vi c t thi n, l y vi c gip b con lm n sinh s ng on k t ha thu n gi a Chm v Bni lm tr ng, c bi t l gi a c dn c a 4 lng ln c n trong vng l: Nha Phn (Palei Pabhan), Ch Vin (Palei Chaping), Ma V hay Qu Chnh (Palei Mbk) v Palei Hamu Kalauk, nay d u tch c a kut v th m (ghur) c a cc lng v n cn. C 4 lng b t p trung l i thnh lng V B n trong th i k p chi n l c. nh cng c l n c a b ng i i l p n v th ph ng. Theo ch trng Xy d ng n n vn ha Vi t Nam tin ti n m b n s c dn t c c a ng v Nh n c, chnh quy n cc c p, cc ngnh ch c nng khng ng ng ch nghin c u, khi ph c l i hnh th c l h i a phng. V i quan i m nh n c v nhn dn cng lm, ng bo v Ban qu n l cc thn cng gp c a, gp cng tn t o, b o t n l i nh ng di s n tinh th n t t p, t o mi tr ng gio d c v gn gi b n s c c o c a cha ng, i u ki n c k t c ng ng, m b o ha nh p v ng vng tr c xu th khu v c ha u thin k m i, l s gp ph n thc y qu trnh pht tri n nhanh cc m t c a a phng c ng h ng v v ng ch c. Quang Can * Trong Tagalau03.