DY TRUY H I

Nhm 7: Nguy n Vn Chanh Lng Minh Ha Nguy n Vn Trng Phan Th nh Vn

1
1.1

Gi i thi u chung v dy s chng trnh ph thng

nh ngha dy s

v dy s

trong

M i hm s u xc nh trn t p cc s t nhin N c g i l m t dy s v h n (g i t t l dy s ). K hi u: u : N R n u(n) Dy s d i d ng khai tri n: u0 , u1 , u2 , ..., un , ... Trong : Ta g i: u0 l s h ng u tin c a dy. un l s h ng th n v l s h ng t ng qut c a dy s .

1.2
1.2.1

Cc cch cho m t dy s :
Dy s cho b ng cng th c t ng qut

V d : un = 2n 1.2.2 Dy s cho b ng phng php m t

V d : Cho phng trnh x2n+1 = x + 1 v i m i n, phng trnh c nghi m th c duy nh t. Xt dy s (un ) v i un l nghi m c a phng trnh y tng ng v i gi tr n. 1.2.3 Dy s cho b ng cng th c truy h i

Cho m t dy s b ng phng php truy h i c hi u l vi c cho h th c bi u di n s h ng th n qua m t ho c m t vi s h ng tr c n. u V d : dy (un ) c xc nh nh sau: u0 = a ; u1 = b; un = n1 +un2 , 2 2

un1 +un2

n N ; n

2 1

1.3

ng d ng c a dy s
Dy s l m t lo i hm s c bi t c nhi u ng d ng trong gi i tch.

M t vi lo i dy truy h i

Chng ta quan tm n cc v n : xc nh s h ng t ng qut, tnh t ng ring h u h n, tnh n i u v h i t . Tr c h t l nh ngha v dy h i quy (hay cn g i l dy truy ton): Dy s a0 ; a1 ; ...; an trong an = f (n, an1 , an2 , ..., anp ); n > p; n, p N, v i an1 , an2 , ..., anp l cc s cho tr c, c g i l dy truy h i. V d : Dy Fibonaci: u0 = u1 = 1 un+1 = un + un1 n 1, n N

2.1
2.1.1

Dy Afine
nh ngha: Dy Afine l dy {un }n0 trong tr ng K c xc nh b i: un+1 = aun + b (1) v i a, b K

. 2.1.2 S h ng t ng qut v t ng ring h u h n: Ta xt cc tr ng h p sau: 1. Tr ng h p 1: a = 1 T (1) ta c: un+1 = un + b, n 0. y l c p s c ng v i cng sai b. Do ta c: S h ng t ng qut: T ng ring h u h n: un = u0 + nb Sn =
n+1 2 (u0

+ un ) =

n+1 2 (2u0

+ nb).

2. Tr ng h p 2: b = 0 Ta c: un+1 = aun , n 0. y l c p s nhn v i cng b i a. Do ta c: S h ng t ng qut: T ng ring h u h n: 3. Tr ng h p 3: a = 1 2 un = an u0 Sn =

an1 1 a1 u0 .

 S h ng t ng qut: Ta i tm s h ng t ng qut c a dy theo 2 cch: > Cch 1: Ta i tm 1 s c v 1 c p s nhn cng b i a: {vn }n0 th a mn: vn = un + c hay un = vn c. T (1) ta c: vn+1 c = a(vn c) + b avn c = avn ac + b (a 1)c = b b c = a1 b V y ta t: vn = un + a1 . Khi ,vn l 1 c p s nhn cng b i a. vn = an v0 b b un + a1 = an (u0 + a1 ) b b n un = a (u0 + a1 ) a1 > Cch 2: T (1) ta c: un+1 = aun + b un = aun1 + b un+1 un = a(un un+1 ) = a2 (un1 un2 ) = ... = an (u1 u0 ) un un1 = an1 (u1 u0 ) un1 un2 = an2 (u1 u0 ) u1 u0 = 1(u1 u0 ) qquad C ng cc v ng th c trn ta c: un+1 un = (an + an1 + + a + 1)(u1 u0 )
1 un+1 = a a1 (u1 u0 + u0 ) n 1 un = aa1 (u1 u0 ) + u0 an 1 un = a1 (au0 + b u0 ) + u0 = (an 1)(u0 + b b un = an (u0 + a1 ) a1
n+1

b a1 )

+ u0

T ng ring h u h n:

Ta c:
n

Sn =
i=0 n

ui
n

un+1 + Sn = un+1 +
i=0 n

ui = u0 +
i=0

(aui + b)

= u0 + a
i=0

ui + (1 + n)b = u0 + aSn + (n + 1)b

 (a 1)Sn = un+1 (n + 1)b u0 Sn = un+1 (n + 1)b u0 a1

2.2
2.2.1

Dy truy h i tuy n tnh c p 2 v i h s h ng

nh ngha:

Dy truy h i tuy n tnh c p hai v i h s h ng l dy {un }n0 c xc nh b i: un+2 = aun+1 + bun 2.2.2 (2) v i a, b N.

S h ng t ng qut v t ng ring h u h n:

1. Phng php 1: Khng gian vc t: Ph n ny c trnh by c th trong gio trnh, c gi vui lng t tham kh o 2. Phng php 2:(Th ng dng THPT): V i a = 0, b = 0. t a = + , b = . = 0, = 0 (ngha l: x2 ax b = 0 nh n , lm nghi m) Ta c: un+2 = ( + )un+1 un un+2 un+1 = (un+1 un ) t dy: xn = un un1 , n 1 xn+2 = xn+1 Xt dy: {xn }n=1 : xn+2 = xn+1 Ta c: x2 = x1 x3 = x2 ... xn = xn1 Suy ra xn = n1 xi hay un un1 = n1 x1 un = un1 + n1 x1 t dy: un = n yn , n n yn = n1 yn1 + n1 x1 4

 yn = yn1 + x1 x1 yn = yn1 + {yn } l dy Afine. p d ng cng th c t ng qut c a dy Afine ta c: * TH1: yn = ( )n (y0 + yn = Thay yn = Ta c: 1 n u1 u0 u1 u0 un = n (u0 + ) n u1 u0 u1 u0 un = n (u0 + ) n , ( = ) T c l ng v i tr ng h p pt x2 ax b = 0 c 2 nghi m phn bi t. * TH2: N u = l nghi m kp c a phng trnh: x2 ax b = 0,ta c: yn = yn1 + x1 , n 1 1 un , y0 = u0 , x1 = u1 u0 n
x1

x1

( = )

x1 n x1 (y0 + ) n

Suy ra dy cho l 1 c p s c ng. y1 = y0 + y2 = y1 + ... x1 x1 yn = y0 + n yn = yn1 + 1 u1 u0 un = u0 + n n ( = ). x1

x1

un = n u0 + n n1 (u1 u0 ),

2.3
2.3.1

Dy truy h i tuy n tnh c p k v i h s h ng

nh ngha:

Dy truy h i tuy n tnh c p k v i h s h ng l dy {un }n0 c xc nh b i: un+k = a1 un+k1 + a2 un+k2 + + ak un v i a1 , a2 , , ak R, a1 = 0. 2.3.2 S h ng t ng qut v t ng ring h u h n: (3)

Tng t 2 tr ng h p trn, ta xt Da1 ,...,ak l t p t t c cc dy truy h i tuy n tnh c p k.Khi ta c b : 1. B 1 Da1 ,...,ak l 1 R-khng gian vc t k-chi u. Ch ng minh: Tng t tr ng h p dy truy h i tuy n tnh c p 2,ta ch ra h g m k dy (U1n )n0 , (U2n )n0 , ..., (Ukn )n0 Da1 ,...,ak xc nh b i: U10 = 1 U11 = 0 U1k1 = 0 U20 = 0 U21 = 1 U2k1 = 0 Uk0 = 0 Uk1 = 0 Ukk1 = 1 th a mn (3) l 1 c s c a Da1 ,...,ak Vi c ch ng minh c th dnh cho c gi . 2. nh ngha: Phng trnh: tk a1 tk1 a2 tk2 ak1 t ak = 0 (*) c g i l phng trnh c trng c a dy truy h i tuy n tnh c p k Nh n xt: N u (*) c nghi m t = = 0 th ak = 0.Thay vo (3) ta c: un+k = a1 un+k1 + a2 un+k2 + + ak1 un+1 Hay un+k1 = a1 un+k2 + a2 un + k 3 + + ak1 un . y l dy truy h i tuy n tnh c p k-1.Do v y ta ch xt tr ng h p phng trnh (*) c nghi m t = = 0. 3. B 2: N u phng trnh (*) c nghi m t = = 0 (b i i 2)th cc dy u = n , u = nn1 , , u = n(n 1)(n 2) (n i + 2)ni+1 1n 2n in u th a mn (3).Cn khi = 0 l nghi m n th dy u1n = n th a mn (3)

 Ch ng minh: D ch ng minh n u l nghi m c a (*) thu1n = n th a mn (3) Ta ch ng minh dy (uin )n 0 th a mn (3),cc tr ng h p khc ch ng minh tng t . Ta c : uin = n(n 1) (n i + 2)ni+1 Suy ra: ui(n+1) = n(n 1) (n i + 2)ni+2 ui(n+2) = n(n 1) (n i + 2)ni+3 ui(n+k1) = n(n 1) (n i + 2)ni+k ui(n+k) = n(n 1) (n i + 2)ni+k+1 Do : a1 un+k1 + a2 un+k2 + + ak un = n(n 1) (n i + 2)ni+1 (a1 k1 + a2 k2 + + ak1 + ak = n(n 1) (n i + 2)ni+1 k = n(n 1)(n 2) (n i + 2)ni+k+1 = ui(n+k) Suy ra: (uin )n 0 th a mn () Cc dy (u(jn)i )n , n = 1, i c g i l cc dy nghi m ring c a () ng v i nghi m b i i. T 2 b trn ta nh n c k t qu sau: Gi s phng trnh c trng (1) c cc nghi m 1 (b i i1 ), 2 (b i i2 ), , j (b i ij ). : V i quy c nghi m n l nghi m 1 (ij ) = k b i c p 1. Khi ta c h : (ut ), t = 1, j d = 1, ij l m t c s c a dn Da1 ,a2 ,...,ak . V v y, c th bi u di n s h ng t ng qut c a dy qua c s (ut ), b ng cng th c sau: dn
ni n1 n un = x1 1 + x2 n2 + + xi n(n 1) (n i1 + 2)i 1 +1 j

ni n +xi1 +1 2 +xi1 +2 n( 2)n1 + +xi1 +i2 n(n1)(ni2 +2)2 2 +1 + n + xi1 +i2 ++ij1 +1 j + + xk n(n 1) (n ij + 2)nij +1

Nh v y, cng th c t ng qut c a dy truy h i tuy n tnh c p k hon ton c xc nh n u bi t k s h ng c a dy. Tuy nhin, vi c gi i phng trnh b c k 5 l khng c cch lm t ng qut v vi c gi i h v i nhi u n l h t s c ph c t p nn ta ch xt cc tr ng h p c bi t khi k nh v khi phng trnh c trng d dng ch ra nghi m. Ch ng h n, ta xt v d sau: V d : Tm cng th c t ng qut c a dy xc nh b i : un = 6un 1 11un2 + 6un3 u0 = 2, u1 = 5, u2 = 15 Phng trnh c trng: Nghi m c a pt l: t3 6t2 + 11t 6 = 0 t1 = 1 t2 = 2 t3 = 3 CTTQ c d ng: un = x1 1n + x2 2n + x3 3n Ta c: u0 = 2 = 1 + 2 + 3 1 = 1 u1 = 5 = 1 + 22 + 33 2 = 1 u3 = 15 = 1 + 42 + 93 3 = 2 Cng th c c a s h ng t ng qut c a dy l: un = 1 2n + 2.3n

2.4

Dy truy h i d ng un = f (un1 )

Trong cng th c un = f (un1 ), tnh ch t c a un ph thu c vo hm f v ph n t xu t pht u0 . Trong m c ny, ta kh o st s bi n thin, s h i t v xc nh gi i h n c a m t s dy truy h i cho b i cng th c un = f (un1 ) Nh n xt r ng, hm f trong cng th c trn lun c t p xc nh b ng t p nh n u uo thu c vo t p nh c a hm f . Xt nh x f : M M 2.4.1 S bi n thin c a dy s

Gi s f n i u trn M 1. Hm f tng trn M 8

 N u u0 > u1 th f (uo ) > f (u1 ), suy ra u( 1) < u( 2). M t cch t ng qut, un1 > un . Khi dy (u( n)) gi m N u u0 < u1 th tng t nh trn ta c dy (u( n)) l dy tng. 2. Hm f gi m trn M Khi , dy (un ) khng n i u trn M. Tuy nhin ta c th xt tnh n i u c a cc dy con (u2n ) v (u2n+1 ). Nh n xt r ng nh x tch f 2 = f f l m t hm tng trn M. Dy (u2n ) tng n u u0 u2 Dy (u2n ) gi m n u u0 u2 . Do hm f gi m nn khi (u2n ) l dy tng th hm u2n+1 = f (un ) gi m, t c l dy con (u2n+1 ) gi m . Tng t khi (u2n ) l dy gi m th dy (u2n+1 ) l dy tng. 2.4.2 Tnh lin t c v s h it c a dy s

N u dy (un ) h i t v th thu c M. Do f lin t c trn M, nn (f (un ))n 0 h i t v . Nh v y = f (), tc l s l m t nghi m thu c M c a phng trnh f (x) = x.

Bi t p