CHNH SCH MI TR CHNH SCH MI TR CHNH SCH MI TR CHNH SCH MI TRNG NG NG NG
Cao hc QLMT CHNH SCH MI TR CHNH SCH MI TR CHNH SCH MI TR CHNH SCH MI TRNG NG NG NG TS. L Vn Khoa 2011
Chng 1: Tong quan
A. Phat trien Kinh te & bao ve moi trng B. Lch s phat trien cac moi quan tam ve moi trng C. Cac van e moi trng hien nay - Phan tch theo mo hnh PSR ap lc tnh trang ap ng & Mo hnh DPSIR o GEO4 -Tam nhn moi trng toan cau 4 A. KINH T A. KINH T A. KINH T A. KINH T & MI TR & MI TR & MI TR & MI TRNG NG NG NG . Theo UN, n nm 2030 c hn 60 % dn s th gii sng trong th Cc xu th ton cu: Phn b dn s Cc xu th Cc xu th Cc xu th Cc xu th ton c ton c ton c ton cu: u: u: u: T TT Tng tr ng tr ng tr ng trng v ng v ng v ng v kinh t kinh t kinh t kinh t, n , n , n , nng l ng l ng l ng lng v pht th ng v pht th ng v pht th ng v pht thi ii i KINH T KINH T KINH T KINH T & MI TR & MI TR & MI TR & MI TRNG NG NG NG 4 GDP vi Tiu th nng lng KINH T KINH T KINH T KINH T & MI TR & MI TR & MI TR & MI TRNG NG NG NG Ngun: World development indicators, 2003 5 IIA1 1II1 III 11 X C II1M MCI 1ItCC Cht lng mi trng suy gim Thu nhp trn u ngi Mc chuyn Hnh: ng cong mi trng Kuznets (EKC) . Ch Ch Ch Cht nhi t nhi t nhi t nhim mm m USD, n USD, n USD, n USD, nm 1985 m 1985 m 1985 m 1985 Sulphur dioxide (SO 2 ) 5.700 - 6.900 Sulphur dioxide (giao thng) 9.400 9.800 Bng: Cc cht nhimv thu nhp ti mc chuyn Bi 7.300 8.100 Bi (giao thng) 15.000 18.000 Carbon monoxide (CO) 9.900 10.100 Nitrogen oxide (NOx) (cng nghip) 14.700 15.100 Nitrogen oxide (NOx) (giao thng) 15.100 17.600 Cht thi rn cng cng Tng mt chiu B. Lch s phat trien cac moi quan tam ve moi trng Lan song quan tam ve moi trng 1 Thi gian: Cuoi TK 19/au TK 20 Van e: - Tp trung vo s xung cp ca cnh quan t nhin do s gia tng cng nghip ha v th ha. Quan tm n cc khu t nhin c gi tr v cc loi ng thc vt qu him cc khu t nhin c gi tr v cc loi ng thc vt qu him c th c bo v nh th no trc s tn ph ca vic hin i ha. Lc lng: Tang lp tinh hoa o th Tranh luan: Khong chong cong nghiep hoa hay o th hoa Chnh sach: Luat bao ve t nhien, chim choc, ong vat quy a iem: Tay Au, Hoa Ky, Nga Lan song quan tam ve moi trng 2 Thi gian: Cuoi 1960s va au 1970s Van e: Moi trng xam. Hoa chat, thuoc tr sau. Hnh thnh cc c quan chu trch nhim v mi trng. Nhng khng gn kt vn mi trng vi cc c quan khc ca chnh ph. Lut l v k hoch mi trng, kim sot nhim c m rng. ng dng k thut b sung (add-on techniques). Gia tng nhanh chng s lng v thnh vin ca cc NGO. Tha hip gia pht trin kinh t v bo v mi trng. nh hng mnh trong phm vi quc gia nh hng mnh trong phm vi quc gia Lc lng: Tang lp trung lu mi, NGOs moi trng Tranh luan: Chong lai the che hien tai ->Ti cu trc x hi Chnh sach: Luat & quy nh nha nc a iem: Cac nc cong nghiep hoa S kin in hnh: - Limits to Growth report (1972); - United Nations Conference on the Human Environment (Stockholm 1972). Lan song quan tam ve moi trng 3 Thi gian: T gia 1980s va au 1990s Van e: Cac van e moi trng toan cau Kim sot nhim tng hp ni ln trong cc CSMT Da vo cng ngh, ngn nga nhim ti ngun . Cc tip cn da vo kinh t c khuyn khch v pht trin, bn cnh cng c x hi v thng tin. Vai tr ca cng ng c tng cng. Ti cc nc ang pht trin, b Mi trng, cc th ch quc gia, lut v quy nh v cc NGO v mi trng c hnh thnh. lut v quy nh v cc NGO v mi trng c hnh thnh. Lc lng: Cac thanh phan cong ong ln Tranh luan: Phat trien ben vng, toan cau hoa Chnh sach: Chnh sach moi trng quoc te, cho oi tng phi chnh phu a iem: Tat ca cac nc S kin ni bt: - Brundtland report (WECD, 1987); - UN Conference on Environment and Development (Rio de Janeiro 1992). C. CAC 3A t1 MCI 1ItCC C. CAC 3A t1 MCI 1ItCC C. CAC 3A t1 MCI 1ItCC C. CAC 3A t1 MCI 1ItCC QUY MO KHONG GIAN a phng Khu vc Chau luc Toan cau QUA TRNH SINH THAI -S hnh thanh at -S cau truc lai canh -Kh hau khu vc -Thuy van lu vc -Kh hau tang oi lu -S tien hoa ly sinh -Dong nang lng bc xa -Hoan lu lai canh quan -Cac phng phap s dung at thng dung vc -Quan the thc vat ly sinh -S di chuyen cua ong vat hoang da -Hoan lu khong kh mc cao -Cac chu trnh thuy van cua sinh quyen QUY MO KHONG GIAN a phng Khu vc Chau luc Toan cau VAN E MOI TRNG - Xoi mon - o th hoa - O nhiem - Ma axt - Chay tran co cuon - Van chuyen i xa cac chat oc - S thay oi kh hau toan cau - O nhiem nc - Tch tu rac co cuon theo thuoc tr sau - S mat at ngap nc chat oc - a dang sinh hoc toan cau - S suy thoai tang ozon - S mat rng - S hoang mac hoa QUY MO KHONG GIAN a phng Khu vc Chau luc Toan cau CH TH MOI TRNG - Mat at - So lng khoang khong gian xanh - Phat thai NO x /SO x - Khu sinh song cua ca c -Cac mc tch luy sinh hoc -Ni c tru c bao -Cac mc thai CO 2 -S tieu thu CFC -Thay oi s gian xanh -Cac bai tam c bao ve -So lng rac c a vao bai thai ca c bao ve - at ngap nc c bao ve c bao ve -Tr lng ong vat hoang da -Thay oi s dung at Ti nguyn p lc Tnh trng Hot ng ca con ngi Thng mi Tiu th Nng lng Giao thng vn ti Cng nghip Nng nghip Lm nghip Cc ngnh khc Hin trng mi trng Khng kh Nc t Ti nguyn thin nhin Cc khu dn c p lc M M M M hnh hnh hnh hnh PSR PSR PSR PSR - -- - Pressures Pressures Pressures Pressures- -- -State State State State- -- -Responses Responses Responses Responses Phn ng Cc ngnh khc Cc phn ng tp th v c nhn Lut php Cng ngh mi Cng c kinh t Chi ph cho mi trng Thay i u tin ngi tiu th Cc cng c quc t Ni dung khc Hnh. M hnh p lc Tnh trng v p ng (Ngun: Bo co k thut v thng tin v nh gi mi trng, Cc MT, 1996) IIA 1CI 3A t1 MCI 1ItCC IIA 1CI 3A t1 MCI 1ItCC IIA 1CI 3A t1 MCI 1ItCC IIA 1CI 3A t1 MCI 1ItCC 1I1C MC II ISI 1I1C MC II ISI 1I1C MC II ISI 1I1C MC II ISI VAN E MOI TRNG CAC CH TH AP LC TNH TRANG AP NG THAY OI KH HAU - Phat thai CO2 - Phat thai kh nha knh Nhiet o trung bnh toan cau Nong o xung quanh cua kh CO 2 hoac kh nha knh - Cng o nang lng S PHA HUY TANG OZON Tieu thu cac hoa chat pha huy tang ozon Nong o toan cau cua CFC 11 va 12 Nong o cua cac chat pha huy tang ozon trong kh quyen Ty le thu hoi CFC Cac ong gop cho Ngh nh th Montreal AXIT HOA - Phat thai NOx va SOx - Ch so cua cac chat gay o axt Nong o trong ma axt - S vt ngng chu tai trong nc va at %tau thuyen co bo chuyen oi xuc tac Cong suat cua cac thiet b x ly NOx va SOx cho cac nguon tnh Chi ph cho giam o nhiem khong kh VAN E MOI TRNG CAC CH TH AP LC TNH TRANG AP NG CHAT LNG NC/ PHU DNG HOA Phat thai N &P S xa nc thai Mat o chan nuoi Nong o BOD, DO, N &P trong nc Dan c c cung cap nc a x ly Le ph ve x ly nc thai O NHIEM DO Tieu thu thuoc tr sau Nong o kim loai trong moi trng ly % xang khong ch tren th trng O NHIEM DO CHAT OC HAI Tieu thu thuoc tr sau S san sinh chat thai oc hai Nong o kim loai trong moi trng ly sinh Dien tch vung at b o nhiem % xang khong ch tren th trng % cac vung c lamsach CHAT THAI S san sinh chat thai theo nganh So lng dien tch cac bai thai Chat lng at / nc ngam Giam chat thai bang tai tuan hoan Chi ph cho quan ly chat thai Ph thai bo chat thai VAN E MOI TRNG CAC CH TH AP LC TNH TRANG AP NG CHAT LNG MOI TRNG O TH S phat thai vao khong kh Mat o giao thong Di dan nong thon - thanh th Chat lng khong kh o th Nong o ozon mat at Chi ph cho giam o nhiem So lng khong gian phu cay xanh BAO VE BIEN San lng anh bat Mc o nhiemsinh hoc Ch tieu tr lng BAO VE BIEN San lng anh bat hai san Xa thai vung ven bien Tran dau tren bien Mc o nhiemsinh hoc Tr lng hai san Ch tieu tr lng Chi ph cho giam sat tr lng Vung cam anh bat hai san GIAM A DANG SINH HOC S thay oi ni c tru hay s chuyen oi s dung at % loai b e doa hay tieu diet/tong so Ty so loai ngoai lai/ac hu Tr lng cac loai chu yeu % dien tch c bao ve/ tong so VAN E MOI TRNG CAC CH TH AP LC TNH TRANG AP NG MAT RNG Khai thac lien quan en san lng ben vung S chuyen oi at rng Dien tch hay the tch rng % dien tch khai thac c trong lai % dien tch rng c bao ve SUY THOAI AT at canh tac/au Dien tch b anh Dien tch c phuc SUY THOAI AT at canh tac/au ngi Mat o chan nuoi S dung phan bon/thuoc tr sau Dien tch b anh hng do xoi mon at, hoang mac hoa, man hoa, ung ngap Dien tch at ngap nc Dien tch c phuc hoi Chi ph cai tao at NGUON NC Tieu thu nc / au ngi Cng o s dung S thieu nc Tr lng nc ngam Ga nc va ph s dung M hnh DPSIR: M hnh DPSIR: M hnh DPSIR: M hnh DPSIR: Drivers Drivers Drivers Drivers- -- -Pressures Pressures Pressures Pressures- -- -State State State State- -- -Impacts Impacts Impacts Impacts- -- -Responses Responses Responses Responses M hnh DPSIR do C quan mi trng Chu u (EEA) ci tin vo nm 1999, t m hnh PSR c OECD xut nm 1993. L mt m hnh dng xc nh, phn tch v nh gi 19 L mt m hnh dng xc nh, phn tch v nh gi cc chui quan h nhn qu: nguyn nhn gy ra cc vn mi trng, hu qu ca chng v cc bin php ng ph cn thit. c p dng ti Vit Nam v c quy nh chnh thc trong Thng t s 09/2009/TT-BTNMT ngy 11/8/2009 ca B TN&MT quy nh v vic Xy dng v qun l cc ch th mi trng quc gia M hnh DPSIR ng lc p lc Hin trng Tc ng 20 p ng - Human development: Demographics Economic processes (consumption, production, markets and trade) Scientific and technological innovation Distribution pattern processes (inter- and intra-generational) Cultural, social, political Human interventions in the environment Land use Resource extraction External inputs (fertilizers, chemicals, irrigation) Emissions (pollutants and waste) Modification and movement of organisms Natural capital: atmosphere, land, water and biodiversity Natural processes: Solar radiation PRESSURES Environmental impacts and change: *Climate change and depletion of the stratospheric ozone layer *Biodiversity change *Pollution, degradation and/or depletion of air, STATE &TRENDS environmental factors determining human well-being *Ecological services such as provisioning services (consumptive use), cultural services (non- consumptive use), regulating services and supporting services (indirect use) *Non-ecosystem natural resources ie hydrocarbons, minerals and renewable energy *Stress, inter alia diseases, pests, radiation and hazards IMPACTS DRIVER Material, human and social capital 21 DPSIR MODEL and institutional (including production and service sectors) processes Solar radiation Volcanoes Earthquakes and/or depletion of air, water, minerals and land (including desertification) demographic, social (institutional) and material factors determining human well-being change in human well-being broadly defined as human freedoms of choice and actions, to achieve, inter alia: *Security *Basic material needs *Good health *Good social relations which may result in human development or poverty, inequity and human vulnerability. RESPONSES Formal and informal adaptation to, and mitigation of, environmental change (including restoration) by altering human activity and development patterns within and between the D, P and I boxes through inter alia: science and technology, policy, law and institutions. 22 I. CAC 3A t1 MCI 1ItCC II1 A* I. CAC 3A t1 MCI 1ItCC II1 A* I. CAC 3A t1 MCI 1ItCC II1 A* I. CAC 3A t1 MCI 1ItCC II1 A* Ngy 25/10/2007, UNEP cng b bo co Vin cnh mi trng ton cu - 4 (Global Environment Outlook- 4, vit tt GEO-4) -> tng quan bao qut nht v s bin i ca kh quyn, t, nc v a dng sinh hc trn Tri t t quyn, t, nc v a dng sinh hc trn Tri t t nm 1987 ti nay -> Mi trng Tri t ang tin dn ti ngng gii hn ! -> s tn vong ca nhn loi ph thuc vo vic chng ta bt tay hnh ng ngay hm nay, ch khng phi ngy mai! (Ngun: Global Environment Outlook 4, GEO4) CAC VAN E MOI TRNG TNG LAI 1- Ton th gii ang sng vt qu sc chu ng sinh hc ca Tri t. p ng nhu cu ca p ng nhu cu ca mt con ngi, Tri t cn c 21,9 ha b mt, trong khi cng sut sinh hc ca bnh qun ca n hin ch l 15,7 ha/ngi, bng 2/3 nhu cu ca chng ta. 2- Nhit trung bnh ton cu tng 0,74 o C trong 100 nm qua, v trong th k ny c th tng thm 1,8 - 4 o C. N lm tan bng hai cc Tri t, khin nc bin dng ln. -> Nhng nc ven bin s chu hu qu trc tin; th d 20 triu ngi Vit Nam s mt nh ca v ng rung v nc ng rung v nc bin dng ngp. Thi gian 1992-2001, l lt gia tng khin gn 100.000 ngi thit mng v tc ng ti 1,2 t ngi. 3- Ngun nc ngt gim nhanh, nm 2025 s c 1,8 t ngi cc k thiu nc. Cht lng nc tip tc lng nc tip tc h thp, m ngun nc b nhim l mt trong cc nguyn nhn chnh lm cho con ngi mc bnh v cht. 4- Din tch t bnh qun u ngi ang nhanh chng thu hp, t 7,9 hecta (1900) xung cn 2,02 (2005) v d kin l 1,63 hecta (2050). 5- a dng sinh hc bin i nhanh nht trong lch s, vi hn 30% ng vt lng c, 23% ng vt c v v 12% loi chim c nguy c tuyt dit. Lng c bin b nh bt ln gp 2,5 ln so vi sn lng khai thc bn vng ca bin. 6- Hn 02 triu ngi ton cu cht non mi nm do nhim khng kh trong v ngoi nh. 7. Vic s dng t khng bn vng v thay i kh hu ang dn n thoi ha t, bao gm xi mn, mt dinh dng, khan him nc, mn ha, sa mc ha, v ph v chu trnh sinh hc. Ngi ngho chu tc ng bt hp l t tc ng ca suy thoi t, c bit ti nhng vng kh hn, ni tr ng ca hn 2 t ngi, 90% trong sng cc nc ang pht trin.