Professional Documents
Culture Documents
BI BO CO VI SINH MI TRNG
TI:
Gii thiu:
Mc d s hiu bit ca con ngi v nm men v nhng tnh cht ca n mi c hn 150 nm, nhng ngay t thi c i, ngi ta bit dng bt ni (c l gm qun th vi sinh vt to axit lactic v vi lai nm men). n u th k 19, nm men bia, nm men thi t nh my ru bia c con ngi s dng lm bnh m. Cui th k 19, nhiu ci tin k thut nh h thng thng kh (nc Anh), k thut li tm tch nm men ra khi mi trng tng trng (M) c dng sn xut men bnh m. Lc by gi Pasteur cho rng nm men c th c nui trong dung dch ng ma vi amoniac, l ngun Nit duy nht mi c ng dng. Sau i chin th I v th II, vic sn xut nm men Sacharomyces v Candida pht trin mnh. C nhiu bng sng ch nh du nhng tin b v k thut nui trong giai an ny, ch yu l an Mch v c. Sau , cng vi s pht trin chung ca k thut ln men vic ci tin trang thit b v chng nm men c nh hng ln trong qu trnh sn xut nm men hin i.
MC LC
I. NGUYN LIU LM BNH M
I.A. Nguyn liu chnh I.A.1. Bt m I.A.2. Nm men lm bnh m I.B. Nguyn liu ph gia I.B.1. Nhim v ca cc cht trong ph gia: I.B.2. Tnh nng ca ph gia trong cng ngh l m bnh m Vit Nam:
1
1 1 6 6 7
7
8
8 8 9 9 10 11 11 11 16 17
II.
GII THIU CHUNG V VI SINH VT (NM MEN) TRONG SN XUT BNH M SACCHAROMYCES
II.A. Tn gi II.B. Phn loi II.C. c im hnh thi v kch thc II.D. Thnh phn cu to II.E. Thnh phn ha hc II.F. Sinh trng v sinh sn II.F.1. Sinh trng II.F.2. Sinh sn II.G. Dinh dng v con ng chuyn i vt cht trong t b o nm men II.H. c im nm men dng trong sn xut
III.
SN XUT NM MEN
19
19 22 22 29 33 33 33 33 34
III.A. Nguyn liu sn xut nm men III.B. Quy trnh sn xut nm men III.B.1. Sn xut men p t r ng III.B.2. Sn xut men kh III.C. nh hng ca cc yu t mi trng n tc tng hp sinh khi nm men III.C.1. Nhit III.C.2. pH ca mi trng III.C.3. nh hng ca cht ha hc III.C.4. nh hng nng r ng
ii
III.C.5. nh hng ca cng khng kh v khuy trn ln tc tng trng ca nm men III.D. Trang thit b cn thit cho mt c s sn xut men bnh m III.D.1. B phn sn xut men III.D.2. Trang b phng k thut III.D.3. V sinh
34 35 35 36 36
IV.
37
37 37
V. VI.
38 39
39 40 42
VI.A. Quy trnh sn xut chung VI.B. Gii thch quy trnh VI.C. Quy trnh sn xut nc ta
VII. VAI TR CA NM MEN TRONG QUY TRNH S N XUT 44 VIII. H HNG BNH DO VI SINH VT
VIII.A. Vi sinh vt trong bt VIII.B. nh hng ca vi sinh vt n phm cht ca bt trong bo qun VIII.C. H vi sinh vt bnh m VIII.D. H hng bnh do vi sinh vt
45
45 46 47 47
IX.
49
49 49 50 51 52 53
IX.A. Ln men ru IX.B. Sn xut bia IX.C. Sn xut ru vang v sampanh IX.D. Ch vc-xin H5N1 cho gia cm t men bnh m KT LUN Cc ngun ti liu tham kho
iii
I.
Hm lng cc gluxit v protit chim khong 90% trng lng bt m v Protit ca bt m Hm lng protit c trong cc hn g bt m khc nhau th khng ging nhau. Hm lng protit tng dn t bt hng cao n bt hng thp, nh nh v mt dinh dng th protit trong bt hng cao gi tr hn protit trong bt hng thp Protit trong bt m gm 4 loi: Anbumin (ha tan trong n c) Globulin : ha tan trong dung d ch mui trung tnh Protalamin: ha tan trong dung dch ru 60 80% cn tn gi l Gliadin. Glutenlin : ha tan trong dung d ch kim 0,2%
Trang 1
Trong 4 loi ni trn th hm lng Anbumin v Globulin chim khong 20%, cn 80% l Protalamin v Glutenlin, v t l protalamin v glutenlin trong bt m l tng ng nhau. Bt m nho vi nc ri yn mt thi gian s to thnh Gluten. Ra bt nho cho tinh bt tri i cn li mt khi do l Gluten. Gluten thu c khi ra qua bt nho gi l Gluten t. Trong gluten t c khong 60 70% nc. Hm lng gluten t trong bt m dao ng trong phm vi rt ln, t 15 n 55%. Khi bt m c cht lng bnh thng th t l Gluten t ph thuc vo hm lng protit ca bt. Vi cc loi bt m sn xut t ht b hng, su bnh, ny mm, do sy nhit qu cao th hm lng Gluten t gim v tnh ht nc ca protit b thay i. Hm lng v cht lng Gluten bt m ph thuc vo ging la m, iu kin trng trt, ch sy ht, ch gia cng nc nhit, ch bo qun Gluten ca bt m cht lng cao thng c n hi tt, chu ko va phi. Nu Gluten c chu ko ln th bnh lm ra xp do gi c kh tt. Cn nu dung bt m cht lng cao v chu ko nh th bt nho thng b chy khng t yu cu, bnh lm ra t xp. Chnh v cht lng ca Gluten c nh hng ln n qu trnh ch bin v cht lng sn phm nh vy nn trong sn xut bnh quy thng s dng bt c cht l ng yu v trung bnh. Trong qu trnh ch bin c th vn dng cc yu t ca nhit , nng mui n, cng nho ci thin nhng tnh cht vt l ca Gluten. Gim nhit nho th Gluten tr nn cht hn, tng nhit nho th Gluten n nhanh nhng kh nng gi kh km v bnh t n hn. Mui n c tc dng lm cho Gluten cht li v tng kh nng ht nc ln, cng thy phn protit gim i r rt. Cng nho lm tng qu trnh to hnh Gluten nhng lm gim kh nng gi kh ca Gluten. Axit ascorbic, kali bromat, pe roxyt v mt s cht oxi ha khc c tc dng l m cho Gluten cht hn cn cc cht kh th c tc dng ngc li. S lng Gluten khng nh hng ln n cht lng bnh quy, song hm lng Gluten tng th m ca bt nho tng, do thi gian nng b ko di. V vy, ta cn hn ch s lng Gluten trong khong 27 -30%. Gluxit ca bt m: gluxit trong bt m gm c: tinh bt dextrin, xenluloza, hemieluloza, gluxit keo, cc lo i ng. Qu trnh to thnh gluxit c biu din bi pht trin tng qut sau : 6CO2 + 6H2O C6H12O6 + 6O2 Glucoza c to nn s chuyn thnh cc gluxit khc. Qu trnh quang hp c thc hin nh nng lng mt tri v sc t xanh ca cy (clorofin).
Lp DH08DL Bo co vi sinh mi trng Trang 2
Tinh bt: l gluxit quan trng nht ca tinh bt. Trong hng bt cao cha n 80% tinh bt. Tinh bt ca cc loi bt khc nhau th khng ging nhau v hnh dng, kch thc, kh nng trng n v h ha. ln v nguyn ca ht tinh bt c nh hng n tnh rn chc, kh nng ht n c v hm lng ng trong bt nho. Ht tinh bt nh v ht tinh bt v th c ng ha nhanh hn. Trong cc ht tinh bt, ngoi tinh bt ra cn c mt lng nh axit photphoric. Axit silicic, axit bo v cc cht khc. Dextrin: l sn phm to ra u tin trong qu trnh thy phn tinh bt. l nhng cht keo to thnh vi nc mt dung dch dnh. Khi l ng phn t v tnh cht ca dextrin ph thuc v o mc thy phn ca tinh bt. Ng i ta phn ra thnh cc nhm dextrin sau y: Amilodextrin: l hp cht cu to ging tinh bt, khi tc dng vi iot cho mu tm Eritrodextrin: l hn hp c khi lng phn t nh hn, tc dng vi iot cho mu Acrodextrin v maltodextrin l nh ng dextrin n gin nht, khi tc dng vi iot khng cho mu c trng. Trong bt m sn xut t bt m ny mm c cha t 3-5% l dextrin. Dextrin t lien kt vi nc, do khi bt nho c hm lng cao cc dextrin th bnh lm ra km dai. Xenluloza: cng c cng thc chung ging tinh bt nhng rt khc nhau v cu trc phn t v cc tnh cht ha hc. Phn t xenluloza gm trn 1500 gc glucoza. Xenluloza khng tan trong n c lnh v nc nng. Thy phn xenluloza bng axit kh khn hn thy phn tinh bt nn khng th tiu ha c xenluloza v chnh l ng xenluloza lm gim gi tr dinh dng ca bt. Trong bt hng cao c khong 0,1 0,15 % xenluloza, cn trong b t hng cao th cha 2 3 % xeluloza. Hemixenluloza: l polisacarit cu to y cc gc pentozan (C5H8O4)n v hecxozan (C6H10O)n. Hemixenluloza khng ha tan trong n c nhng ha tan trong kim. N d thy phn hn xenluloza. Hm l ng hemixenluloza ph thuc vo hng bt, thng khong 2 8%, c th ngi khng tiu ha c hemixenluloza. Gluxit keo: l cc pentozan ha tan, ch yu cha trong ni nh ca ht. Trong bt m hm lng gluxit keo vo khong 1,2%. Gluxit keo c tnh ho na rt cao. Khi trng n trong nc cc gluxit keo cho ta nhng dch keo ny c nh hng r rt n cc tnh cht l hc ca bt nho.
Trang 3
ng trong bt: cha mt lng khng ln lm. Trong bt c cha khong 0,1 0,5 maltoza. Trong bt m sn xut t ht ny mm th hm lng maltoza tng ln r rt. ng ch yu nm trong phi ht. Hm lng sacaroza trong bt m khong 0,2 0,6%. Hm lng chung cc loi ng ph thuc vo loi bt v cht lng ca ht. Cht bo: cc lipit l nhng cht hu c k nc, c cu trc khc nhau, khng ha tan trong nc nhng ha tant rong cc dung mi h u c. Trong cc lipit ca bt m, ngoi cc cht bo trung tnh cn phi k n cc photphorit, sterin, sc t.Trong bt cc lipit trng thi t do v trng5 thi kt hp vi protit, gluxit. Nhng hp cht ny c nh hng n tnh cht cc gluten, chng lm cho cc gluten n h i hn. Hm lng chung ca cht bo trong bt m vo khong 0,1 2% ty theo hng bt m. Vitamin: trong bt m c cha rt nhiu vitamin nh B1, B6, PPVitamin cha nhiu lp alrong. Ty theo hnh bt m th hm lng vitamin cng khc nhau. Hng bt cng cao th vitamin cng th p v ngc li. Men trong bt: l nhng protit c tnh cht xc tc. Trong bt c cha rt nhiu men lm nh hing n cht lng bt, cc loi men quan trng nh: Men thy phn tinh bt v protit nh: proteinaza, polipeptidaza, anpha amilaza, beta-amylaza. Ngoi ra bt m cn c cc men khc nh : lipaza, lipoxydaza * Tp cht trong bt m: Trong bt m c cha rt nhiu tp cht nh su, mt v tng nhiu trong qu trnh bo qun.
Trang 4
tro l ch s c bn xc nh hng ca bt, th m vo ngi ta cn dng trng v mn na. Cn hm lng Gluten, axit khng c tr ng cho hng ca bt v ch s ny lun lun bin ng. tro: Hng ca bt c xc nh bng hm lng cm (v qu, v ht). Xc nh trc tip hm lng cm rt kh khn, do hng ca bt c th hin gin tip qua tro, xc nh tro t ng i n gin hn. tro ca ni nh la m vo khong t 0,4 0,45%, tro ca cm khong 7 8,3%. Do bt m hng cao cha t tro hn bt m th hng thp. Nhiu n c trn th gii ly bt tro lm ch s c bn xc nh hng ca bt m . mn: mn ca bt c trng cho mc nghin. Bt hng cao th mn hn, c ngha l gm t cc phn t nh hn. mn ca bt nh hng n gi tr thc phm v qu trnh ch bin cng nh cht lng ca thnh phm. qu trnh hnh thnh bt nho c kch thc ln s chm trng n, bt cng mn th cng d hnh thnh bt nho do tc trng n ca Gluten trong bt th b hn trong bt mn v b mt ring ca bt b hn. trng: Cc lp v qu, v ht thng cha nhiu sc t, ni nh cha t sc t hn. Bn thn ni nh c cha sc t caratinoit n n bt m thng c mu trng ng. trng ca bt khng phi lc no cng quan h cht ch vi tro, chnh l lp anrong ca ht khng c mu nhng hm lng tro li c t hn. S lng v cht lng Gluten: Cht lng ca bt m c trng bng Gluten. Gluten ca bt hng cao hn thng c mu sng hn v ht nc ln hn. Bt c hm lng Gluten cao thng c tnh cht nng bnh cao ph thuc vo cht lng Gluten. Kh nng to kh ca bt c c trng bng lng CO2 thot ra trong mt thi gian nht nh v ng vi mt lng bt nho nht nh. Kh nng to kh ph thuc vo hm lng ng v kh nng sinh ng ca bt. Cht lng cc Gluten cng cao th cht lng ca bt m cng cng cao. Gluten ca bt hng cao thng c mu sng cao hn v ht nc ln hn. axit: nh gi cht lng ca ht th axit l mt yu t. axit ca bt m khong pH = 5,8 6,3 . axit v hm lng Gluten khng c trng cho hng ca bt. axit ca bt: Ht v bt lun lun c axit do trong bt c cc mui photphat axit , cc axit bo t do v cc axit hu c khc (lactic, axetic). Cc axit c to thnh do qu trnh thy phn bng men trong thi gian bo qun bt hoc ht. axit ca bt m = 5,8 6,3.
Trang 5
Ngoi ra trong ph gia cn cha mt s cht h tr qu tr nh ln men, cung cp thc n cho con men v chuyn ha tinh bt thnh nhng n phn t hay thnh nhng carbonhydrat ngn mch c th con ngi hp thu trong qu tr nh tiu ha thc n. Do tnh nng ci to cht lng cao nh vy m th gii gi ph gia bnh l Bread improver v Cakes improver .
I.B.2. Tnh nng ca ph gia trong cng ngh lm bnh m Vit Nam:
Ngoi yu t k thut trn, ph gia vi mt cuc cch mng cng ngh ho n ton mi, nh sn xut ph gia cn a thm vo cc tnh nng trong qu tr nh lm bnh trong thnh phn ca ph gia to phn ng sinh-ha lm thnh nhng tnh nng nh sau: n nh v h tr qu trnh ln men bnh m, cch lm v thch hp cc loi bt. Gia tng xp do v mm ca rut bnh. To mu sc v hng v bnh.
Trang 7
II.
II.A. Tn gi:
Saccharomyces l mt chi nm men c s dng rng ri trong ngnh thc phm nh lm bnh m, sn xut cn. Saccharomyces c ngha l nm ng v l loi vi sinh vt duy nht uc sn xut vi quy m rt ln tr n th gii.
Trang 8
phn trn l trung th (centrosome) v centrochrometin v ph n y ca nhn c thm khng bo (vacuole), bn trong ch a 6 cp nhim sc th (NST) v bn ngoi mng nhn c nhi u ti th bm quanh. Ngoi ra cn c h t glycogen, ht m d tr cht dinh dng cho t bo.
Cu to nm men
Trang 10
Hydrat cacbon gm: polysaccharic, glycogen, trehalose (12 -12,5%), mannan (18,7-24,9%), glucan (9,47-10,96%) v chitin . Nhng nghin cu ng hc v s bin i hydrat cacbon trong qu tr nh bo qun nm men cho thy l glucan, mannan v dng glycogen tan trong kim v axit clohydric l yu t cu trc ca t bo, trong khi trehalose v glycogen tan trong axit acetic, l cht to nng lng chnh cho t bo . Hm lng trehalose trong nm men c lin quan n tnh bn vng ca n : l ng trehalose cng cao nm men cng bn. Cht m ca nm men l m trung tnh glycerol, photpho lipit, sterol t do v nhiu sterol, este. Tro chim 6,5-12% lng cht kh trong nm men v dao ng ty theo mi trng nui cy.
II.F.2.1/Sinh sn v tnh:
Sinh sn v tnh nm men thng gp nht l ny chi, khi mt chi hon chnh s pht trin ngay, chi s ni lin vi t b o m (bud scar) v khi chi ri ra t bo m gi l im sinh sn (birth scar).
Trang 11
Ny chi nm men
Trang 12
II.F.2.1/Sinh sn hu tnh:
Nm men khng sinh ra cc c quan sinh dc m chng sinh ra hai t bo dinh dng m nhim v ging nh cc giao t; Qu trnh hp t bo cht (plasmogamy) v hp nhn (karyogamy) xy ra v thnh lp t bo nh bi, nang v cui cng l bo t nang thnh lp trong nang.
Giai on sinh sn hu tnh nm men Saccharomyces cerevisiae S bo t nang ty thuc vo s ln phn chia nhn nhng thng l 8, bo t nang c gii phng, ny mm h nh thnh t bo dinh dng mi t y chng sinh sn v tnh bng s ny chi hay ph n i.
Trang 13
Tuy nhin, sinh sn hu tnh khng phi n gin. Theo Guilliermond (1949), nm men c 3 loi chu k sinh tr ng hay vng i khc nhau c m t 3 loi nm men: Saccharomyces cerevisiae, Saccharomyces ludwigii v Schizosaccharomyces octosporus. Saccharomyces cerevisiae y l loi d tn vi 4 bo t nang hnh thnh v 2 bo t nang mang gen a, c hai trong 1 nang vi 2 bo t nang mang gen hay a s to ra loi gen pht trin c lp. Khi tin hnh tip hp , mi loi v a s tip hp thnh mt chi mang tnh giao t ri hai giao t t bo hp t (zygote), sau t b o tip hp ny chi cho ra mt t bo ging ht nh t bo tip hp nhng mang 2n NST, t bo tip hp pht trin thnh nang (t bo tip hp to hn t bo dinh dng v c hnh bu dc) v trong iu kin mi trng bt li, t bo tip hp gim phn hnh thnh 4 t bo n bi trong 2 t bo n bi mang gen a v 2 t bo n bi mang gen . Saccharomyces ludwigii Nm men ny bt u vi 4 bo t nang A1, A2, A1, v A2 trong mt nang mng v; 4 bo t nang ny s hot ng nh cc giao t . S tip hp vi A1 v A2 v cui cng thnh lp 2 t bo tip hp nh bi trong 1 nang, mi t bo tip hp ny mm vi mt ng mm (germ tube) th ra ngoi, ng mm l mt loi t bo a nhn v hot ng nh mt si khun ty nh bi v cui cng pht trin thnh 1 t bo nh bi v c xem nh mt nang. Nhn ca t bo nh bi vi hai nang l A1 v hai nang l A2; Nh v y, Saccharomyces ludwigii c vng i hon ton l nh bi v t bo n bi ch giai on bo t nang hnh thnh mt nang v tip hp to t bo tip hp. Schizosaccharomyces octosporus y l loi nm ng tn, t bo dinh dng l n bi v phn i thnh 2 t bo con, mi t bo n bi l t bo giao t v sinh sn hu tnh xy ra vi hai t bo tin gn li nhau v mc ra mt chi (producrance) v tip xc vi nhau to thnh mt ng hay mt ng thng vi nhau gi l ng tip hp (conjugation tube) hay knh tip hp (conjugation canal), nhn ca hai t bo giao t di chuyn vo trong ng ny v tin hnh tip hp ti y ri hnh thnh nhn nh bi, t bo cht ca hai giao t ny hp nhau thnh t bo tip hp sau to thnh mt nang. Nhn t bo hp t phn chia ln u l gim phn thnh 4 nhn n bi ri tip n l phn chia thnh 8 nhn v 8 nhn ny thnh 8 bo t nang v chu k sinh trng hon tt. Nh vy, nm men Schizosaccharomyces octosporus c chu k sinh tr ng i xng vi Saccharomyces ludwigii ch yu l giai on n bi.
Trang 14
Trang 15
Cht dinh dng sau khi vo t bo nm men s c bin i theo mt trong hai con ng sau, ty iu kin mi trng v phng php nui cy: C6H12O6 2CH3-CO-COOH + 2H 2 ng glucose CH3CH2OH + 3CO 2 (1) 6H2O + 6CO 2 (2) Ru
Lp DH08DL Bo co vi sinh mi trng Trang 16
Trong con ng ch yu to cn. Theo quan im nng l ng, qu trnh ny t kinh t hn v cn nhiu nng lng trong ru, trong khi cn ng to ra cc thnh phn ch yu ca t bo. T nhng thnh phn ny khi lng t bo gia tng n mt gii hn nht nh, sau t b o bt u ny chi. Vch t b o mm i, cht nguyn sinh ca t bo chui qua vch ny, v bt u hnh thnh vch cho ti sinh cht con. Chi tng dn kch th c cho n khi tch khi t bo m. Ty chng v iu kin nui, qu trnh ny thng mt t 1-1,5 gi. Cho n nay cha r l c bao nhiu t bo con c th c sinh ra t t bo m. Theo d kin ca A.Kyker mi t bo nm men c kh nng to c trung bnh 25-40 t bo mi.
Trong
Trang 17
Mt s hnh nh v saccharomyces:
Saccharomyces cerevisiae.
Saccharomyces cerevisiae
saccharomyces cerevisiae
Trang 18
im ng ch l trong r ng ma c lng Biotin nhiu gp 20 ln so vi r ng c ci v p ng c nhu cu Biotin ca nm men (160 -200mg/1tn r ng). Ngoi nhng thnh phn c ch cho s tng trng ca nm men r ng cn cha nhiu cht c hi. Nhng cht ny phn ln hnh thnh trong qu trnh k t tinh ng hay trong qu trnh bo qun r ng chng hn nh: Canxi, Sunphuro dng lm nc ma trong li, hydroxymethylfurfural h nh thnh trong qu trnh n u, kt tinh ng. ng thi nu lng cht kh trong r ng t hn 75% v pH nh hn, r ng rt d nhim vi sinh vt.
Trang 19
Bng 3.1: Yu cu cht lng r ng sn xt men bnh m Thnh phn Cht kh (%) ng (o bng polamimeter) (%) pH khng t hn ng o (glucose, fructose) (%) Nitrogen tng s (%) CaO (%) SO2 (%) Biotin mu/100ml dung dch c lng cht kh 2% (tnh theo saccharose) Vi sinh vt/1g ng (khng phi vi sinh vt to nitric) CHDC c 75 47 7.5 _ _ 0.4 0.1 CHLB c 76.5 48 7 2.0 _ _ 0.15 c 75 48 6 7.5 _ 1.2 _ 0.25 Lin X 74 46 6.5 0.5 1 1.4 1 0.05 200g/kg 1-2 ml dung dch it 0.1N 103
Trang 20
III.A.5. DAP: c cha P2O5 hn 50,5 % m nh hn 0%. III.A.6. MgSO4: loi k thut, d tan trong nc, lng MgO < 16,3%,
arcenic khng hn 0,0003%.
III.A.7. H2SO4 III.A.8. Ha cht chng nhim, clorua canxi, formalin, NaOH: t 0,5-1% chng nhim thit b v ng ng III.A.9. Nc sn xut
nui nm men cn loi n c mm v mm trung bnh (1 cng tng ng vi 10mg CaO/1lit )c cng ln l t t 4-8 v 8-12, nc sch, trong, khng mu, khng mi, hm l ng cc mui khng hn mg/l Cl = 0,5, SO 4 = 80, As = 0,05, Pb = 0,1, Zn = 5, Cu = 3, FeO = 3, hm l ng vi sinh vt khong hn 20 vi khun E.coli/lit (5)
III.A.10. Du ph bt
C tc dng lm gim sc cng b mt dung dch, p sut kh cacbonic (CO2) lm v tung bt thot ra ngoi. C th dng axit olic hay du lc, du cm, du thu du, nng t 0,005 -0,01 % so vi dung dch cn ph bt (5).
Trang 21
III.A.11. Khng kh
Lng khng kh dng trong cc c s sn xut nm men c th cha mt s lng vi sinh vt ng k (n v i ngn/ 1m). Lung kh ny cn c qua lc trc khi dng sn xut.
Trang 22
III.B.1.1.2/Phng php c hc: Dng my ly tm loi cht bn, cht keo c u im hn so vi phng php ha hc v phng din kinh t v thi gian, gim tht that so vi ph ng php ha hc t 2% cn 0,14%. Trc khi ly tm, pha lang r ng vi nc theo t l 1:1, 1:2, 1:3, 1:4, ty thuc thnh phn mui canxi trong r ng. Nu lng mui canxi trong r ng <0,5% th pha long 1:1, nu l 0,6% th pha long 1:2, h n 1% th pha long 1:4.
Trang 23
Bng 3.3: S cc giai an nhn ging nm men: Th tch nui ng nghim 10ml x 4 Bnh 1 lt Bnh 10 lt Bnh 50 lt Phuy 100 lt Phuy 200 lit Ngun hydrat cacbon Thi gian nui pH (gi) Nc chit 16-20 5 khoai ty v ng ct R ng nc 8-10 5 mch nha (1:1) R ng nc 8-10 5 mch nha (1:1) R ng nc 3 5 mch nha (2:1) 3 R ng 5 6-8 R ng 5 Men lng - ly tm ly t bo Thng kh Lc tc 130-200 vng/pht Thng kh 12m3/m3/gi 1-2m3/m3/gi 3-5m3/m3/gi 8-10m3/m3/gi 8-10m3/m3/gi
cc c s sn xut men bnh m ti thnh ph ta khng bo qun men m di dng men sa. Mm men trong th tch trn li tip tc c nhn ln theo cch thc tun han sn xut men p thnh phm nh sau: ng nghim 20-100ml bnh 1L bnh 10L phuy 100 phuy 200L 200L 100L 200L 100L L ng ly tm ly men thnh phm
T giai an ng nghim n giai an 200L c th xem nh giai an men m yu cu v cht lng khng c nhim men di hay vi khun. Nu khng c iu kin nhn ging t ng nghim gc, c th ly tm ly men trong giai an n y s dng cho t nui men tip theo. Nu lng v ly tm tip theo trong giai an ny men m phi t c cc ch tiu sau y: Hot lc lm dy bt 45pht. bn vng > 72 gi. Hot tnh zymase 45 pht. Hot tnh maltase 70 pht. Tnh nhy cm thm thu 10 pht. Cng c th nh gi s b bng c im hnh thi v vi c im ca mt s c quan ca t bo khi nhum v quan st di knh hin vi. T bo ng nht khng ln. Khng c th m.
Trang 24
Nhum t bo vi xanh metylen: nu t b o gi, cht s bt u t mu xanh n xanh m, trong khi t bo tr khng bt mu. Vng tun hon sau 200lt c th ln n 10 ln ph thuc vo cht lng men m, sch ca mi trng, nguyn liu, iu kin v sinh ca c s mi vng t 6 n 8 gi. cc nc pht trin giai an nui men m v men thng phm c thc hin trong thit b ln men kn, kh ti u v diu kin thng kh, iu kin kim tra qu trnh c t ng ho, do kp thi x l nhng s st v k thut.
Trang 25
III.B.1.5.2/Lc p qut kh: Ly tm xong, thu ly nm men cho vo my lc p trc khi ng gi. Nm men c gi li trong lp vi lc v dch mi trng s thm ra ngoi. Tc v lc hu hiu ph thuc v o lc tc dng v s i khng ca mi trng. Nu lc p hu hiu, sau giai on n y s nhn c dng men p (thung gi l men pt) cha khang 75% m c th ng gi, khng qua giai an qut kh. Trng hp lc p khng hu hiu, c th dung qut gi x l tip t na gi n 1gi. III.B.1.5.3/To hnh, ng gi men p: cc nc, giai an ny c thc hin bng my, v c b sung du thc vt (0,1%), lxitin (lecithin) m bo bn chc v mu sc sn phm. Cc c s sn xut men bnh m nc ta do trnh cng nghip cha cao v c nhiu lao ng th cng nn sau khi lc p men c nho trn cho u, ngi ta c th nhi bng tay nh nhi bt lm bnh bao hay cho t 5-10kg men vo bao vi dy, ct cht ming bao li v p bng chn cho n khi ng nht v m u sc v chc. Cn men thnh tng phn nng 0,5kg cho v o ti nilon loi dy, p trong khun cy c kch thc tng ng. p cht men theo khi vung vc ca khun, vut bao li cho thng, bc kn v ct thun li. Ct vo t lnh bo qun t 2-40C. Khu to hnh v ng gi men cng lm nhanh cng t t, v trong iu kin sn xut ca ta, nu khng ra sch men, h enzyme ca t b o nm men ang trng thi ngh, c th tip tc hot ng nh h ng ln cht lng men, hoc c vi khun gy nhim sinh sn mnh hn t bo nm men ang ngh. Hot ng ca vi khun s to ra trong mi trng nhng cht c lm km hm t bo nm men, lm cho s lng nm men sng trong th nh phm gim. S tm tt cc giai on to th nh thnh phm nm men: Ly tm lc p, qut kh ng gi to hnh men thnh phm
Trang 26
III.B.1.7/Mt s phng php ci tin qu trnh v cht lng thnh phm men p
Hin nay gia tng hiu sut v cht lng thnh phm men bnh m, cc nc pht trin ch trin khai theo nhng h ng chnh sau y: Nui nm men trong mi trng c nng cht kh cao, trong r ng c nng cht kh 75% c pha long t 7-11ln, gia tng hiu sut n 140% chi ph cho 1 tn nm men gim 50% chi ph nng lng thng kh gim 35%. Men thnh phm thu c c nng cht kh cao nht l trehalose, lm tng bn vng ca men trong qu trnh bo qun. Trin khai nui nm men lin tc trong sn xut hin i. Phng php ny v l thuyt u im hn phng php tun han. Gim s to thnh ethanol (phn 2.3), bng cch sc kh men m trong mi trng ch c ngun m, khang, sau 1gi mi b sung r ng. Ci bin cht lng men m bng phng php lai, gy t bin.
Trang 27
III.B.1.9.2/ pH: o pH dch men mi gi bng pH k, hay giy o pH. Giy kh ro trnh tip xc vi ha cht c tnh axit hay kim. Thng pH=3-3,5 hay pH=5,5 l do khng cht dinh dng trong mi trng, hay dng axit qu liu trong qu trnh lm trong mi trng. Duy tr pH=4,5- 5,5 bng cch dng amoniac vi liu lng thch hp va c tc dng chnh pH, va cung cp ngun m cho nm men. III.B.1.9.3/S lng nit hp th c trong mi trng: C mi gi ly 10ml dch men (khng lc) pha vi 90ml n c ct v nh t t dung dch NaOH 0,1N vo; trong s hn din ca phenolphtalein n khi c mu hng nht. K thm vo bnh phn ng 5ml dung dch formalin trung tnh v chun ln 2 vi NaOH 0,1N nh trn cho n khi c mu hng nht. Th tch (ml) NaOH 0,1N dng trong l n 2 gi l s N-formol. Gi tr tng i ny xc nh s lng amonium v nito amin trong mi tr ng. Lc b sung nit u qu trnh nui, ch s N-formol l 1,0 1,5 trong giai an nm men tng trng mnh, s N-formol gim xung n 0,4-0,5, tuy nhin khng cn thit b sung ngun nit vo mi trng. Vo cui qu trnh tng trng, s N-formol gim n 0,2-0,3 v trong qu trnh lng, chun b ly tm, s N -formol l 0,15-0,2. III.B.1.9.4/S tch ly nm men trong 1lt dch men: Hng gi ly mu dch men, xc nh nng t b o nm men s b bng cch o lng cht kh trong dch men vi ng k Balling. V ch s Balling b nh hng do lng nm men trong dung dch. 42,56g nm men/1L dung dch: 1 o Balling. Do t s khc nhau v ch s Balling trc v sau khi ly tm lai t bo, c th tnh c lng t bo nm men sau mi gi v tnh c hiu sut sinh khi gn ng theo cng thc:
nc ta, dng c ph bin o dung dch ng l ng k Baume. C th dng Baume k o v tra Balling (Brix) tng ng tnh tan c lng t bo nm men trong dung dch.
Trang 28
Bng 3.4: Bin thin cc thng s trong qu trnh nui nm men theo l thuyt: Thi gian(gi) pH Nhit SN-formol 1 4,4 27 0,05 2 4,5 27 0,9 3 4,6 27 0,6 4 4,5 27 0,3 5 4,6 27 0,35 6 4,7 27 0,3 7 4,4 27 0,3 8 4,6 27 0,4 9 4,3 28 0,4 10 4,3 28,5 0,35 11 4,3 29 0,3 12 4,3 30 0,25 13 4,3 30 0,2 14 4,3 31 0,15 15(men lng)
Trang 29
Chn lc chng nm men c bit t dng men p bn vng cho n kh, sau dng phng php thch h p nui, v pht hin nhanh thng s thch hp vi qu trnh lm kh ca nhng chng ny. T dng men kh bn vng qua thi gian bo qun, kho st v pht hin cu trc hay ch s no ca chng thch hp vi vic bo qun. Tip tc ci thin cch bao gi men kh. nui nm men lm men kh, quy trnh c thay i so vi phng php nui men p: Dng mi trng c nng cht kh cao (pha long r ng t 7-14 ln, thm mui NaCl vo mi trng nui men) hay ngng cung cp ngun thc n cacbon vo cui qu trnh sinh sn Gim cng thng kh Tng nhit nui men ln t 30-33C. Sau khi c c dng men p qua ch nui c bit nh trn, nm men p chu x l nhit nh sau: Quc gia Phng php lm kh Thi gian Anh 8 giy 1)120C 41C 45 giy 2)50 - 70C Php 10 - 15 pht 3)30 - 60C Lin X 3 - 6 gi H Lan sn xut c loi men kh c bit gi l Ferminan, l hn hp men kh v men p bnh m v i t l 1:3. Men Ferminan c hot tnh men cao h n men kh 2 ln v cao hn men p t 4-6 ln.
Trang 30
Bng 3.5: nh hng ca ngun dinh dng hydrat cacbon trn cht lng nm men Ch cung cp hydrat cacbon Khng b i B i 1 gi Khng b i B i 1 gi pha long r ng 17 17 8 8 Hiu sut (%) 69,0 74,0 70,1 77,2 Men p Men kh Hot lc Lng Hot lc Lng lm dy Trehalose lm dy Trehalose bt (pht) (%) bt (pht) (%) 75 5,1 78 9,3 62 55 50 8,0 9,1 11,3 71 57 47 13,9 12,6 15,5
III.B.2.2.2/Lng sacchrose ni bo: Cng l mt ch s quan trng xc nh men thch hp l m men kh. Ch s ny c xc nh bng cch o kh CO 2 to ra khi cho lng nm men p ln men 20ml nc my 30C. Trong qu trnh h h p hiu kh, ng ni bo c bin i thnh kh CO 2 v H 2O. Do c th tnh c lng saccharose ni bo nh s lng kh CO 2 phng thch ra. Th tch kh CO 2 tng ng vi lng saccharose ni bo thch hp cho men lm kh l 20 ml CO 2/gi. III.B.2.2.3/Tnh nhy cm thm thu: Th hin bng s chnh lch v thi gian lm dy bt ca nm men gia bt khng c NaCl, v bt c 3,35% NaCl. S khc nhau khng qu 10 pht, c chn l nm men bn vng lm kh. III.B.2.2.4/Kh nng to bo t: Nhng chng thch hp lm men kh c kh nng to bo t thp hn ( 40%).
Trang 31
Trang 32
III.C.2. pH ca mi trng
pH tt nht cho s tng tr ng ca men bnh m l 4,5 5,5; pH= 4: tc tch ly sinh khi gim. Nu pH=3,5 hay pH=3 s l m s sinh sn ca nm men b ngng li. Mc hp th cht din h dng vo t bo, hot ng ca h thng enzym tham gia vo s tng hp protein, to vitamin u t y thuc vo pH, pH ngoi 4,5-5,5, lm cht lng nm men gim i.
0,004 0,9
Trang 33
Trong iu kin thng kh tt nht, tng s th tch oxy b m vo dch men gp 7 ln tr s l thuyt. Nu tc h a tan oxy cao, c th thy bt kh nh si ln tn gia b mt tip xc ca cht kh v cht lng.
Trang 34
III.D.1.3/My lc kh lc khng kh i vo my nn
C th dng my lc kh c h thng lc gm ch yu l vng kim loi tm glycerin, vng ny c xp vo gi thp, qu trnh lc hu hiu nh s thay i tc ca dng kh di chuyn vi tc cao. Bi bao t khng th thay i h ng bay cng tc d vi dng kh, s chm vo b mt m ca vng glycerin v b gi li.
III.D.1.4/My li tm: 2 ci
C th dng loi my ly tm l chn, chn my c hnh xc, c cn bng tt m bo an ton khi vn hnh.
III.D.1.5/My bm III.D.1.6/Ci p: 1 ci III.D.1.7/T lnh 100 lit: 1 ci III.D.1.8/ng ng, u thi: 25 b phn b khi n cc phuy nui
men.
Lp DH08DL Bo co vi sinh mi trng Trang 35
III.D.3. V sinh:
Nm men l sinh vt rt nhy cm, d b c ch do men di v vi khun to ta, do ni sn xut cn sch s. Nn xy ch sn xut bng vt liu khng thm. N n ch trng vn v sinh ni sn xut dng phormalin tit trng v phormalin khng tn cng kim loi, xng phormalin 10% pha lo ng 1/1000 ln
Trang 36
SN XUT:
IV.A. PHN LOI THEO DNG:
IV.A.1. Dng nm men lng:
L sn phm thu c ngay sau khi qu trnh ln men hiu kh kt thc,dch men ny c cha sinh khi ca nm men ang pht trin. u im: d s dng, hot lc lm n bnh m cao. Nhc im: Kh bo qun, thi gian s dng gii hn 24h sau khi sn xut
IV.A.3. Nm men th
L loi nm men c c khi sy nm men paste nhit cao. u im: thi gian s dng rt lu, d vn chuyn. Nhc im: hot lc lm n khng cao. Do thi gian bo qun nm men lng ngn n n ngy nay ngi ta dng nm men nho v nm men th l bnh m
Trang 37
V.
Trang 38
Trang 39
VI.B.2. Trn: cc loi nguyn liu vi nhau thnh 1 khi. VI.B.3. Nho bt:
Khu ny rt quan trng nu mun bnh tht bng v mm. Bt nho cha hoc nho k qu u gim kh nng n ca bt. Khi bt c nho s cho cm gic trn mn, do v dai, khng dnh.
Trang 40
VI.B.6. Chia bt
Thnh cc phn thch hp, Ty theo ln nh chic bnh m nh lm m chia khi bt to thnh nhng khi bt nh hn c cn nng bng nhau. Thao tc n y nn lm nhanh trnh khi bt c thm nhiu thi gian m b ln men qu . Nn trn: Sau khi chia bt thnh nhng khi u nhau, tng khi bt nh c nn thnh nhng khi cu, b mt nhn mn. y cng l hnh dng to iu kin cho bt n tt nht trong qu tr nh bt ngh trc khi nng. bt ngh: Tng khi bt trn s c cho "ngh" 10-20 pht. Bt c t trn mt phng, dng dng c no nh ci xoong, ni, hp p khi bt vo trong.
Bnh mi ra l l n ngon nht, khng nn bnh qu 2 ngy nu khng c bin php bo qun c bit.
Trang 41
VI.C.2. nh bt:
L khu quan trng nht trong qu trnh lm bnh. Ngi lm bnh trc y nhi bt bng tay, u tin l trong cc thng g ln, ri ci tin sang c c m nh trong thau, v cui cng l my nh bt (mixer). Trong thnh phn bt nho c sn mt s men t nhin v cc enzyme c hnh thnh do lu li t hm trc, v sau ny ph hp vi nhu cu vic a nguyn liu l men bnh m (Saccharomyces cerevisiae) thng phm c s dng ph bin v tnh tin li. Khi nh bt cc phn t protein trong bt di dng cun khi kh s ngm n c v tri di ra di tc ng ca my nh bt v s to mng li bt u. Cc phn t protein s li n kt vi nhau bng cc ni SH, phn t hydro (-H) l do vitaminC cung cp. S to mng li ca cc phn t protein s quyt nh to hnh v n ca bnh m. Cc nghin cu ch ra rng: Bt vi hm lng protein 11%-12% (nguyn thy, khng tnh cc protein nhn to m cc nh sn xut bt cho vo) l thch hp nht cho lm bnh m, nu thp hn th gi l bt yu khng cc protein to mng li, bnh s b xp khng gi c kh sinh ra bi con men. Bt c h m lng protein ln hn 12% gi l bt mnh. Trong trng hp ny bnh cng khng n ln v mng li qu nhiu protein qu cht khng c khong khng to gin. Hin nay hu ht cc nh sn xut bnh m ti Vit nam ang s dng bt c hm lng protein thp v khng n nh sn xut bnh m nn cht lng ca bnh li ph thuc vo cc sn phm ph gia v trong ph gia phn ln cha cht hot tnh c th b sung v to cc ni vi cc protein ca bt to c cc khung protein gi kh vng chc trong qu tr nh ln men. Thi gian nh bt lin qua ti vng quay tc ca ci nh bt. Ci nh bt c vng quay trong 01 pht nhanh th thi gian nh bt nhanh c n vng quay chm th thi gian nh bt lu hn. (thng thng thi gian cng khng c nhanh v chm qu, cc phn ng sinh ha s b mt cn i, dao ng t 05 pht fast r tc hnh" v 15-20 pht - low, R chm.)
Lp DH08DL Bo co vi sinh mi trng Trang 42
VI.C.3. Cn v:
y l giai on to hnh cho bnh m. Cc nh l ca Vit Nam b qua mt khu cng rt quan trng cho s kt cu to mng protein ca bt l giai on "ngh bt" hay cn gi l "nm thng". Nu ta cho bt nho sau khi trn c thi gian "ngh bt" th chnh trong thi gian ny l thi gian cc protein trong bt t n s lin kt li vi nhau, cc hot ng ca men, cc cht oxy-ho... s hot ng to mt lin kt nh hnh lm cho cch bnh s kh b thot kh ("sp bnh").
Trang 43
Chnh CO 2 l tc nhn lm bnh m n. CO2 to thnh c gi li trong cc mng gluten trong bt m, l loi protein c bit, chng c tnh cht n hi v to mng.Cc protein khc khng c tnh cht ny. Khi nng bnh m to cao, CO2 tng th tch, mng gluten cng ti cha CO2. Khi to cao hn, CO 2 thot khi ti cha nhng l xp trong bnh lm bnh c xp. Kh nng ln men cng mnh n th tch bnh cng tng. xp ca bnh cng nhiu bnh cng
Song song vi qu trnh ln men, bao gi cng xy ra qu trnh ln men acid sinh ra cc sn phm nh acid axetic, acid lactic,gy acid cho bt. Trong sut qu trnh ln men bt nho v ln men kt thc, lun sy ra nhng phn ng sinh ha sinh ra cc sn phm nh : ru, acid, este, andehyd, ceton, furfurol nhm tch t hng thm v mi v c trng cho bnh m. c bit khi nng bnh, gn 70 cht gy h ng v c to thnh v c xy ra phn ng maillard sinh ra melanoidin (l cc polyme khng no ha tan c trong nc, sau l cc polyme khng no v khng ha tan trong nc, nhng u c mu m v gi chung l melanoidin). Nm men cng gip chuyn ha nhng cht c cu chc phc tp trong bt m thnh nhng cht n gin gip cho h tiu ha ca ngi s dng
Trang 44
Bacillus mesentericus
Bacillus subtilis
Trang 45
Penicilium
Lp DH08DL Bo co vi sinh mi trng
Aspergillus
Trang 46
Trang 47
Fusarium sporotrichioides
Trang 48
khong 2 n 3%. Nu ln men c in th nhit t 8 10 oC th thi gian ln men lu, ln men nhanh nhit t 14 16oC v sau 8 ngy nng ng cn li t 2 3%. Giai on ln men ph: giai on ny thc hin nhit t 0 5 oC, phng php ln men c in nhit t 0 1 oC, phng php ln men nhanh nhit t 3 5 oC. nhit lnh CO 2 c gi li lm cho bia trong hn. Sau khi dch ln men chn em lc v bo ha CO 2. Sn phm thu c em bn trc tip lm bia hi ng hoc ng chai, lon cn phi hp Pasteur .
Trang 50
Trang 51
KT LUN:
Trong i sng thng ngy, chng ta nhn thy s hin din ca vi sinh vt khp ni: trong t, trong nc, trong khng kh, trong c th sinh vt... Chng l nhng sinh vt nh b nhng tn ti trong nhng mi trng khc nghit. Chng ng vai tr quan trng trong vng tun hon vt cht v tham gia vo cc qu trnh phn hy ln men t nhin. Tuy nhin, vic hiu r c tnh v bn cht ca vi sinh vt, cng nh cc hot ng chao i cht ca chng l c mt qu trnh nghin cu v th nghim lu di. Ngy nay vi s hiu bit ngy cng su sc i vi cc loi vi sinh vt, chng ngy cng c nhiu trong thc tin i sng. V qua bi ng dng ca vi sinh vt trong sn xut bnh mchng ta bit n mt vai tr rt l quan trng ca vi sinh vt trong vic ln men bnh m. Ngoi ra vi sinh v t cn c nhiu ng dng trong cc ngnh ch bin thc phm khc :sn xut bia, r u, Hin nay th ng dng ca vi sinh vt m c con ngi khai thc nhiu l dng s l nc thi, cht thi vi hiu qu s l ng y cng cao. V vy vic quan tm, tm hiu, nghin cu v vi sinh vt s gip chng ta hiu r v chng v hot ng ca chng. T chng ta s ng y cng khai thc c nhiu ng dng ca chng trong cuc sng v hiu r hn v nhng hot ng ca chng ang din ra trong t nhi n xung quanh chng ta.
Trang 52
Trang 53