7 Thoi Quen de Thanh Dat - Smith.N Studio

http:/ / www.facebook.
com/ SmithNguyenStudio
Cng Ty Samsung Trn trng gi n bn cun sch ny.
Phin bn ebook ny c thc hin theo bn quyn xut bn v pht hnh n bn
ting Vit ca cng ty First News - Tr Vit vi s ti tr c quyn ca cng ty
TNHH Samsung Electronics Vit Nam. Tc phm ny khng c chuyn dng
sang bt k hnh thc no hay s dng cho bt k mc ch thng mi no.
http:/ / www.facebook.com/ SmithNguyenStudio
THE 7 HABITS OF HIGHLY EFFECTIVE PEOPLE:
Powerful Lessons in Personal Change
by Stephen R. Covey
Copyright 2004 by FranklinCovey Company
FranklinCovey and the FC logo and trademarks are trademarks of
FranklinCovey Co. and their use is by permission.
Vietnamese Edition 2007 by First News - Tri Viet.
Published by arrangement with FranklinCovey Co., USA.
All rights reserved.
THE 7 HABITS OF HIGHLY EFFECTIVE PEOPLE
7 THO I QUEN THA NH A T
Cng ty First News - Tr Vi t gi ba n quy n xu t ba n va pha t
ha nh n ba n ti ng Vi t trn toa n th gi i theo h p ng
chuy n giao ba n quy n v i FranklinCovey Co., Hoa Ky .
B t c s sao che p, trch d n na o khng c s
ng y cu a First News va FranklinCovey u la b t
h p pha p va vi pha m Lu t Xu t ba n Vi t Nam, Lu t
Ba n quy n Qu c t va Cng c Ba o h Ba n quy n S
h u Tr tu Berne.
CNG TY VAN HO A SA NG TA O TR VE T - RST NEWS
11HNguy n Th Minh Khai, Qu n 1, TP. H Ch Minh
Tel: (84.8) 8227979 - 8227980 - 8233859 - 8233860
Fax: (84.8) 8224560; Email: triviet@firstnews.com.vn
Website: www.firstnews.com.vn
Bicn dich: VU TIL PIUC
Ban Bicn Dich Fiisr cws
Hic u dnh: To Io Ciao Duc PACL
FIRST NEWS
NHA XU T BA N TRE
I0ItI0I1BIL
H
u hhu di bI ky quc gia hao Irh Ih gioi
bah cuhg d dahg hhh ra Iac phm hi Iihg
7 Thoi quen thanh at (The 7 Habits of Highly
Effective People) cu a Iac gia SIepheh R. Covey luh
duoc moi hguoi doh doc va dahh gia rI cao hhu mI
cm hahg reh luyh d di dh Ihahh chg.
1h I v y, Iu l h xu I ba h d u Iih, 7 Tho i quen
tha nh a t da Iro Iha hh m I Irohg hhu hg cu h sa ch
co gia Iri va h i Ii hg hh I Ih gio i v Ih loa i sel!-help
- Iu re h luy h ba h Ihh d Iha hh chg Irohg cu c
s hg. Vo i 20 Iri u ba h pha I ha hh, duo c dich ra hoh 40
Ihu Ii hg Irh kha p Ih gio i, Ia c ph m da co su c lah
Io a v cu hg r hg lo h, khhg chi Irohg lihh vu c re h
luy h, pha I Iri h Ihh ca ch coh hguo i ma co h duo c
bhh cho h la m I Irohg 10 cu h sa ch v qua h Iri co
gia Iri hh I Iu Iruo c d h hay. 1i h si SIepheh R. Covey
la m I b c Ih y Ih gio i v re h luy h Ihh ca ch, kha
hahg la hh da o va ca c v h d Im ly cu c s hg. hg
co h la m I hha gia o du c Ia i hahg, m I chuyh gia Iu
v h v qua h ly coh hguo i, SIepheh R. Covey da c hg
hi h Iro h do i mhh d gia hg da y phuohg pha p s hg
va qua h Iri l y hguyh Ia c la m Iro hg Im d co duo c
cu c s hg ha hh phu c va su hghi p Iha hh da I.
Coh hguoi luh khao khaI Ihahh chg, hhuhg
hu khhg hhh Ihuc duoc bah chI cua Ihahh chg
ma cu mu quahg Iheo dui Ih IhI v hghia.
SIepheh R. Covey da hh h ra va phh Ich m I ca ch
cuc ky su sac ci hguh cua Ihahh chg, giup cho
hahg chuc Iriu hguoi Irh Ih gioi xy duhg duoc
cuc shg my mah Iu hh Iahg Ihh cach cua chhh
mi hguoi.
1hh ca ch cu a chu hg Ia v co ba h ba I hgu h Iu
hhu hg Iho i queh. o la m I chu i pha h u hg dy
chuy h ba I d u Iu suy hghi, d h d h ha hh d hg, Ia o
hh Iho i queh, dihh hhh Ihh ca ch - va cu i cu hg - Ia o
hh s ph h. 1rohg dy chuy h do , tho i quen la y u
I quah Iro hg v chu hg I h Ia i Irohg pha m Iru v
Ihu c, mahg Ihh b h vu hg. Chu hg Ia c d hg va o do i
s hg sihh hoa I ha hg hga y va a hh huo hg ma hh me
d h ca Ihh, d hg Iho i hhh Iha hh, xa c dihh hahg lu c,
Ihh ca ch va ba h lihh m i hguo i. Nhuhg Iho i queh
khhg Ih hhh Iha hh m I ca ch hhahh cho hg, Iu c
Iho i ma lih quah m I Ihi I d h qua Irhh re h luy h.
V v y, Iho i queh co m I su c ma hh va a hh huo hg r I
lo h, h u chu hg Ia bi I ca ch v h du hg du hg se dem la i
hhu hg hi u qua da c bi I d i vo i su ca i Ihi h Ihh ca ch
va pha I Iri h hahg lu c m i hguo i.
7 Thoi quen thanh at la cuh sach co gia Iri
Ihuc Iih loh lao, mahg lai cho chuhg Ia hhuhg kih
Ihuc co bah v cach cu xu duhg dah, phuohg phap
6 7 THO I QUEN THA NH A T
lam vic hiu qua, dhg Ihoi giup chuhg Ia chu dhg
ham vuhg va xu ly Ihh huhg mI cach co co so khoa
hoc. Cuh sach cuhg dua ra hhuhg quy Iac uhg xu
IuyI voi, phu hop voi chh ly cuc shg hh Iao
duoc hiu qua v maI Im ly, dh dh Ihahh chg
Irohg chg vic va cac mi quah h giua coh hguoi.
8ahg vic phh Ich cac quy luI chi phi mI cach
rI Ihuc I, 7 Thoi quen thanh at se khoi dy
hhuhg hahg luc Iim h Irohg bah, chi ra coh duohg
Ihuc I va vuhg bh d bah daI Ioi Ihahh chg.
Moi Ihahh chg Irohg cuc shg co Ih hoi gh
hhu luh duoc baI hguh hoac I hhiu du co lih
quah dh 7 Ihoi queh quah Irohg hay. 1ao duhg
duoc 7 Ihoi queh coh la phuohg cach giup bah co Ih
giai quyI mI cach hiu qua hhI moi vuohg mac
Irohg chg vi c, Irohg cu c s hg gia dhh, Irohg giao
Iip xa hi dhg Ihoi hhh duoc su quy Irohg va
Ihih cam cua hhuhg hguoi xuhg quahh.
Voi 7 Thoi quen thanh at cuhg hhu hg Ia c
phm hi Iihg khac hhu FirsI 1hihgs FirsI (Uu Iih
cho di u quah Iro hg hh I), Prihciple CehIered
Leadership (Lahh dao ly hguyh Iac lam Irohg Im),
7 HabiIs o! Highly E!!ecIive Family (7 1hoi queh cua
gia dhh hahh phuc), Livihg Ihe 7 HabiIs (Shg Iheo
7 Ihoi queh), 1he 8
Ih
HabiI !rom E!!ecIivehess Io
GreaIhess (1hoi queh Ihu 8 1u Ihahh daI dh vi
dai) da Iao hh mI Ih Iui SIepheh R. Covey co
7
mI khhg hai Irohg hhuhg Iac gia duohg dai viI v
cuc shg va da duoc Iap ch 1ime chg hhh la mI
Irohg 25 hguoi My co ahh huohg hhI Ih gioi Irohg
20 ham Iro lai dy.
FirsI News va 1ruo hg Doahh Nhh & Gia m c
PACE Irh Irohg gioi Ihiu dh bah doc ViI Nam Iac
ph m 7 Thoi quen thanh at cua 1ih si SIepheh
R. Covey. Hy vohg cuh sach co gia Iri Io loh hay se
giup cac bah Ihay di cuc doi mhh Iheo huohg Ich
cuc, hham daI duoc Ihahh chg Irohg cuc shg.
Chu c ca c ba h Iha hh chg!
FiisXews
I0I1ACtIA
Cuo c so ng nga y ca ng huc ra , cang rha ng va kha c
nghicr khi con nguoi chuycn ru rhoi uai cong nghic sang
rhoi uai cong nghc rhong rin cung voi cac hc qua cua no.
cn kinh rc rii rhuc ia uoi, kcn rhco uo Ia hang Ioar cac
van uc noi Ian anh huong nanh nc ucn uoi song xa hoi,
ucn ucn cho con nguoi nhung ung uung rich cuc cung
nhu ra o ia rhcn no r so kho khan va rha ch rhu c. hu ng
kho khan va rha ch rhu c a y khong ch kha c vc Iuo ng na co n
kha c vc cha r.
hung uoi rhay sau sac cua xa hoi va cac Licn uong ricn
rhuong riuong roan cau riong rhoi uai ky rhuar so ua khicn
nhicu nguoi nghi ngo rinh hu ho cua nhung nguycn rac,
nhung rhoi qucn uuoc uua ia riong cuon sach nay. Thco
roi, cuoc song cang co nhicu Licn uong, nhung rhach rhuc
chu ng ra ga ha i ca ng Io n rhi 7 Tho i Quen cang co gia rii
uoi voi rar ca noi nguoi. Vi cac kho khan, rhach rhuc Iuon
ron rai va ngay cang ho Licn ncn cac giai ha uua ia ucu
uua ricn nhung nguycn rac nang rinh quy Iuar, hicn nhicn,
Lar Licn, va har riicn Iau uai riong Iich su. Toi khong hai
Ia nguoi sang rao ia cac nguycn rac uo na ch Ia nguoi nhan
ia va sa xc chung Iai rhco nor riar ru ho Iy.
Sau nhu ng ria i nghic n, roi uu c kc r uuo c no r La i ho c sau
sa c riong cuo c so ng: c u nuo n vuo r qua no i rha ch rhu c uc
ua r uuo c nhu ng kha r vo ng Io n Iao, La n ha i Lic r nha n uic n va
va n uu ng uu ng ca c nguycn Iy hay quy Iua r ru nhicn va o ca c
nu c ricu cu a ninh. Va n uu ng rha nh cong no r quy Iua r na o
uo hu rhuo c ia r nhic u va o rii ruc , kha nang va su sa ng ra o
cu a ru ng nguo i, nhung uic u quan rio ng nha r Ia ha i Lic r kc r
ho ha i ho a ca c nguycn ra c vo i nhau.
Ticn rhuc rc, nhung giai ha uua ia ru cac nguycn Iy
Iuon riai nguoc voi Ioi suy ngh ho Licn cua chung ra hicn
nay. Su uoi Ia nay uuoc chung ninh qua nhung rhach
rhuc ho Licn uuoi uay:
- So hai va ru ri,
- Uoc nuo n va rhan vong so huu,
- Tion rianh riach nhicn,
- Tuycr vong,
- Mar can Lang riong cuoc song,
- Tinh vi ky,
- Khao kha r uuo c Ia ng nghc,
- Xung uor va khac Licr,
- Bc ra c cu a La n rhan.
Toi nong ca c Lan hay Iuu ran uc n ca nhung rha ch
rhu c chung cu ng nhu nhu ng nhu ca u va kho khan cu a
iicng ninh. Khi Ian nhu vay, cac Lan sc rin ia cac giai ha
va huong huo ng Iau ua i cho La n rhan. Ba n cu ng sc rha y su
khac Licr ngay cang io giua cach ric can ho Licn hicn nay
voi cach ric can uua rhco nhung nguycn rac Lar Licn riong
noi rhoi uai.
Cuoi cung, roi nuon nhac Iai nor cau hoi na roi
rhuong ncu ia riong nhung Luoi rhuycr riinh cua ninh:
Co Lao nhicu nguoi riuoc khi riur hoi rho cuoi cung nuon
co rhcn rhoi gian uc Ian vicc, hay xcn ri-vi- Cau ria Ioi Ia
chang co ai ca. Luc uo, ho ch ngh vc nguoi rhan, gia uinh
va ca nhung nguoi na ho hcr Iong hung su.
gay ca nha ran Iy ho c v ua i ALiahan MasIow va o
cuoi uoi ninh cung ua coi hanh huc, su hoan rhanh
nhicn vu va cong hicn cho hau rhc quan riong hon su ru
rhc hic n La n rhan (scIf-acruaIizarion - nhu ca u ua u ricn cu a
Ic rhong ca uo nhu cau noi ricng cua ong). Cng goi no
Ia Lan nga sicu vicr (scIf-riansccnucncc). icu nay cung
uung voi roi. Cho ucn nay, rac uong Ion nhar va ny nan
nhar cua cac nguycn rac riong 7 Tho i quen uuoc rhc hicn
qua cuo c song cu a con chau roi chinh Ia nic n ha nh hu c
Ion nhar cua roi.
Cha ng ha n, uu a cha u ga i J^ ruo i cu a roi, Shannon, Iuon
Li cuo n hu r va o ca c hoa r uo ng rinh nguyc n, sa n sa ng xa
nha uc n giu uo nhu ng ric no coi o ua r nuo c Runani xa
xoi. Shannon vic r rhu cho chu ng roi va no i ia ng: Con
khong nuo n so ng no r cuo c so ng ich ky , ch Lic r co iicng
ninh. Con sc ua nh ca cuo c uo i na y cho hoa r uo ng cu u rio .
Cac con roi gio ua Ion khon, ua Ia gia uinh va chung
ucu uinh huong cuoc song rhco nuc uich huc vu con
nguoi. o Ia uicu Ian chung roi iar uoi vui nung.
Cuo n sa ch 7 Tho i quen tha nh a t cha c cha n sc
nang uc n cho La n no r ha nh riinh ho c ho i Iy rhu . Ia y a
uu ng ngay va chia sc vo i nguo i rhan, La n Lc nhu ng uic u La n
ho c uuo c. Ia y nho : ho c na khong ha nh rhi khong ha i Ia
rhu c ho c, Lic r na khong Ia n rhi khong rha r su Ia Lic r.
Song rhco 7 Tho i quen Ia no r cuo c ua u rianh khong
ngung Loi vi khi Lan cang ricn Lo rhi Lan char cu a cac rha ch
11
rhuc Lan ga hai cung rhay uoi. Moi ngay, roi ucu song,
Ian vicc va uau rianh uua ricn cac rhoi qucn ua uuoc uc ca
riong cuon sach nay. Vi rhc, roi sc Iuon co nar riong cuoc
ha nh riinh cu a ca c La n.
- Stephen R. Covey
CHUONG MO T
NH NG KHA I NI M
T NG QUAN
CA XBCL ACL A
SL 1BAYB0 I
Khonq ot co rhe rhu;e r phu c nquo t lho c rho;
Jot. Mot conh cuo cuo su rho; Jot ton chi co rhe
mo Juo c ru len rronq lo n rhn mo t nquo t.
Du lonq l; le ho; su lot leo rinh com, lon cunq
lhonq rhe mo conh cuo Jo cuo nquot lhoc.
- Marilyn Ferguson
NIung LIucI LIuc
cuu ky nguyn moI
SO HA I VA TU TI
Ra r nhic u nguo i so ng riong rho i ua i nga y nay Iuon
nang ran ria ng Io au, so ha i. Io Io Ia ng vc ruong Iai: so Li
na r vic c Ia n, so khong co n kha nang chu ca cho gia uinh
Chinh rha i uo ru ri na y ua uua ho uc n no r Io i so ng an
ha n va uu a ua n va o nguo i kha c, ca riong cong vic c va
riong gia uinh. hu va y, rhco nc n van ho a cu a chu ng ra,
rinh ru Ia ca ng uuo c xcn Ia gia i ha ho Lic n cho va n uc
na y. Toi so ng vi roi. Toi Ia n ro r cong vic c cu a roi, va roi co
quyc n ra n huo ng nhu ng rhu vui cu a cuo c so ng. Tinh ru Ia
nang no r y ngha vo cu ng quan rio ng, rha n chi co n nang
rinh so ng co n. Tuy nhicn, chu ng ra uang so ng riong no r
rhu c ra i ruong rhuo c va uc ua r uuo c nhu ng rha nh qua quan
rio ng, ngoa i kha nang hic n co , La n rhan no i nguo i ha i Lic r
so ng ho ra c va ho rio Ia n nhau.
UO C MUO N VA THAM VO NG SO HU U
Toi nuon co ricn. Toi nuon co nor ngoi nha rhar
uc, nor chicc oro sang riong, nor riung ran giai rii Ion
nhar va hicn uai nhar. Toi nuon co rar ca va roi xung uang
uuoc huong rhu noi rhu. Mac uu uoc nuon cua con
nguoi Ia vo han va rhan vong uuoc so huu Iuon san sang,
nac uu riong rhoi uai rhc rin uung ngay nay, nguoi ra co
rhc uc uang nua riuoc ria sau, nac uu ai cung co gang
Ian vicc chan ch nhung cuoi cung, chu ng ra cung hai
uoi uicn voi nor rhuc rc chua xor Ia suc nua khong rhco
ki su c san xuar, rhanh qua uar uuoc van khong rhc uu so
voi nhu cau. Voi roc uo rhay uoi nhanh chong va canh
rianh khong ngung uo roan cau hoa riong Inh vuc rhi
riuo ng va khoa ho c ky rhua r, chu ng ra khong nhu ng ha i
uuoc uao rao, na con hai Iicn ruc ru uao rao va ru Ian noi
Lan rhan. Chung ra hai har riicn rii ruc va riau uoi ky
nang uc rianh Li uao rhai. hu cau rao ia cu a ca i Ia nhu cau
riuoc nar, nhung uc rhanh cong, can hai har riicn Lcn
vung Iau uai. Ban hoan roan co kha nang uar uuoc cac ch
ricu hang quy, nhung uicu quan riong Ia Iicu Lan ua uau ru
uung huong uc co uuoc su Lcn vung va rhanh cong kco uai
uc n 5 hay J nan sau hay khong- Thc na rhong rhuo ng,
noi nguoi ch chu riong ucn kcr qua riuoc nar. Tuy nhicn,
nguycn rac rar ycu uan ucn nhung rhanh ruu riong ruong
Iai - riai nguoc voi Ioi suy ngh ricn - chinh Ia rao su can
Lang giua vicc rhoa nan cac ycu cau riuoc nar voi vicc uau
ru vao cac kha nang ricn an. icu nay cung uung khi a
uung cho cac van uc khac cua con nguoi nhu suc khoc, Lan
rhan, gia uinh va ca c nhu ca u xa ho i.
TRO N TRA NH TRA CH NHI M
Moi khi co chuycn gi khong hay xay ia, nguoi ra
rhuong ui rin nhung Iy uo khach quan ucn ru hoan canh
Lcn ngoai na qucn xcn xcr Iai chinh ninh. Xa hoi ngay
nay uay iay nhung kc Iuon cho ninh Ia nan nhan nhu rhc,
ho Iuon rin cach uo Ioi: Cia nhu sc roi khong hai Ia nor
ga ngoc va nghicn khac nhu rhc Cia nhu roi khong sinh
ia riong nor gia uinh nghco kho nhu rhc Cia nhu roi
uuoc song o nor noi ror hon Cia nhu roi khong rhua
huong cai rinh nong nay uo cua cha roi Cia nhu cac con
roi khong Luong Lnh nhu rhc Cia nhu ncn kinh rc cua
chung ra khong xuong uoc nhu rhc nay Cia nhu ca c nhan
vicn cua roi khong Iuoi Licng va rhicu nhicr huycr riong
cong vicc nhu vay Cia nhu vo roi rhong can voi roi
hon. hung ncnh uc uo uan uan rio rhanh cach noi
qucn rhuoc o nor vai nguoi. Io xcn nhung kho khan va
rhach rhuc xay ia voi ninh Ia uo nguoi khac gay ncn. Cung
co rhc khi ngh nhu rhc, ran rhoi ho can rhay nhc nhon,
nhung vc Iau uai sc rioi Luoc ho vao nhung iac ioi khong
rhc nao rhao go uuoc.
Iay cho roi Licr nor nguoi uan nhan riach nhicn vc
nhung vicc Ian cua ninh hoac co uu uung khi uc vuor qua
rhu rha ch, roi sc cho La n rha y su c na nh hi rhuo ng riong
rinh rhan nguoi ay.
TUYT VO NG
guoi rhuong xuycn uo Ioi cho hoan canh Ia nguoi
Iuon hoai nghi va nai song riong vo vong. hung ai nang
ru ruong ninh Ia nan nhan cua hoan canh va uc ua u hang
riuoc kho khan sc nhanh chong uanh nar nicn rin vao
cuoc song, uanh nar uong Iuc vuon Icn va can chiu song
riong Lc rac. Toi ch Ia nor quan co, nor con ioi uuoi su
uicu khicn cua nguoi khac, nor kc rha co Lc hong chang
rhc Ian gi uuoc'. Than chi nhicu nguoi rhong ninh, co
hoc rhuc cung suy ngh nhu vay va chinh suy ngh uo ua
Licn ho rhanh nguoi nhu nhuoc, rhicu nhicr rinh.
Thco Io i suy ngh Ia c ha u rhong rhuo ng, gia i ha cho
van uc nay Ia ch can ha rha noi rhan vong, uoc nuon
19
cua Lan xuong nuc rha nhar ucn noi khong con ai,
khong con uicu gi co rhc Ian Lan rhar vong nua. Tuy nhicn,
rhco nguycn rac rich cuc chong Iai giai ha ricn, Lan can
hai khang uinh iang: Toi chinh Ia uong Iuc sang rao cua
cuoc uoi ninh.
MA T CAN B NG TRONG CUO C SO NG
Cuoc song rhoi cong nghc rhong rin uang ngay cang
hu c ra , cang rha ng va kha c nghic r. Chu ng ra Iuon co
gang ran uung ror quy rhoi gian cua ninh, no Iuc Ian vicc
va uuong nhicn cung gar hai nhicu rhanh cong nho vao
nhung rhanh ruu cong nghc hicn uai. Thc rhi rai sao chung
ra Iai Iuon Iuon rhay ninh ioi nu vi nhung chuycn Iar var
vc suc khoc, cuoc song gia uinh, han char uao uuc, va
nhicu uicu khac Ian anh huong ucn cuoc song- Su rhar,
nguycn nhan khong hai uo cong vicc von Ia uong Iuc uc
uuy rii cuoc song, hay uo su Licn uong huc ra cua xa hoi
hicn rai, na uo Ioi suy ngh ho Licn riong ncn van hoa
hicn uai nhu: Iay ucn cong so son hon, o Iai Iau hon, Ian
vicc ror hon va hy sinh nhicu hon. Chinh Ioi suy ngh nay
ua Iay ui su can Lang riong cuoc song va su rhanh rhan
riong noi ran hon. Ch nhung ai co nor y rhuc io iang vc
khar vong va quycr ran rhco uuoi no Lang rar ca suc Iuc,
ran huycr noi co rhc ru rao ia cho ninh nor cuoc song
can La ng, rhanh rha n.
TINH VI KY
Tiong ncn van hoa chung ra, ncu nuon uar uuoc nor
uicu gi uo rhi Lan hai ui rin va uar cho Lang uuoc uicu
ror nhar. Va cung rhco ncn van hoa ay, cuoc song Ia nor
rio choi, nor cuoc chay uua, nor cuoc canh rianh, va Lan
hai rhang riong cac cuoc uo suc uo. hung nguoi Lan
cung Io, cac uong nghic, rhan chi ca nhung rhanh vicn
riong gia uinh ucu co rhc rio rhanh uoi rhu cua nhau ncu
ho rhang cang nhicu rhi han con Iai uanh cho Lan cang ir.
Tar nhicn, chung ra van Iuon rhc hicn su vui nung riuoc
nhung rhang Ioi cua kc khac nhu nor nguoi iong Iuong.
Tuy vay, iar nhicu nguoi riong chung ra van ngan ngan
ghcn ry khi nguoi khac rhanh cong. Tiong Iich su ua co
nhicu rhanh ruu v uai uar uuoc nho vao suc Iuc va ran
huycr cua nor nguoi Ian vicc uoc Ia, nhung riong rhoi uai
ngay nay, nhung co hoi rhanh cong Ion va nhung rhanh
ruu vo gia ch uanh cho nhung ai rhau hicu uuoc nghc
rhuar ho rac. Song, cho uu co o rhoi uai nao ui nua rhi
su v uai chan chinh cung ch co rhc uar uuoc nho vao nor
ran hon iong no, Ian vicc qucn ninh, ron riong Ian nhau
va vi Ioi ich chung.
NI M KHAO KHAT DUO C I NG NGHE
Ba r ky ai riong chu ng ra cu ng nong nuo n nhu ng y kic n
cu a ninh uuo c nguo i kha c Ia ng nghc, rha u hic u, uuo c ua nh
gia cao va ra o ncn a nh huo ng. Chia kho a uc gay a nh huo ng
na n o kha nang giao ric riinh La y quan uic n no r ca ch
io ia ng, uu su c rhuyc r hu c nguo i kha c. hung La n co
nha n ia ia ng riong khi nguo i kha c uang no i chuyc n vo i La n,
rhay vi chu ran Ia ng nghc uc hic u io y kic n cu a ho , La n Ia i
ra riung va o vic c chua n Li uc uua ia y kic n cu a ninh
khong- Vic c gay uuo c a nh huo ng ch rhu c su La r ua u khi
nguo i kha c nha n rha y ia ng ho ua Ia n cho La n ra riung chu
y , rha y uuo c o La n su chia sc , Ia ng nghc no r ca ch chan chu ,
chan rha nh va co i no . Thc nhung, uo ca n xu c uc Li ra c
uo ng ncn ha u hc r no i nguo i uc u khong uu kicn nha n uc
21
Ia ng nghc va hic u io y kic n nguo i kha c riuo c khi uua ia y
kic n cu a ninh. c n van ho a cu a chu ng ra kcu go i, rha n chi
uo i ho i ha i rha u hic u va gay a nh huo ng. Tuy nhicn, rhco
nguycn ra c gay a nh huo ng, uc rha u hic u nhau rhi riuo c hc r,
ha i chu y Ia ng nghc.
XUNG DOT VA KHA C BI T
Con nguoi cung chia sc nhicu uicn chung nhung uong
rhoi cung co nhicu ncr khac Licr. guoi ra suy ngh khong
giong nhau, quan nicn vc cac gia rii khac nhau, co cac
uong co va nuc uich khac nhau. hung uicn khac Licr nay
uuong nhicn sc uan ucn xung uor. c giai quycr nhung
xung uor ay, nguoi ra rhuong su uung nhung cach rhuc
nhan rhu Ioi ich vc ninh cang nhicu cang ror. Mac uu co
nhicu kcr qua ror uar uuoc Lang nghc rhuar uan han, khi
na hai Lcn rianh cha ucu ro ia nhuong Lo uc ui ucn rhoa
rhua n chung, nhung rha r ia, khong Lcn na o hoa n roa n ha i
Iong voi kcr qua uar uuoc. Vay rai sao khong rin ia uicn
chung nhar ru nhung khac Licr ncu ricn- Vay rai sao Iai
khong a uung nguycn rac ho rac sang rao uc rin ia cac
gia i ha ro r hon ca uu rinh Lan ua u cu a ca hai Lcn-
B T C CU A BA N THAN
Ban char cua con nguoi uuoc rhc hicn o Lon ycu ro: rhc
xa c (Louy), rii ruc (ninu), ran ho n (hcair) va rinh rha n
(siiir). Ia y so sa nh nhu ng kha c Lic r va kc r qua rhco hai
cach ric can khac nhau uuoi uay:
uu Iu gIuI pIup?
Tiuo c khi chu ng ra La r ray va o nghicn cu u 7 1hc i Qucn
c 1hanh at. roi nuon goi y hai su Licn uoi mc thu c co rhc
Ian gia rang hicu qua khi Lan su uung cuon sach nay.
Tiuoc hcr, roi uc nghi cac Lan khong ncn xcn ra rai
Iicu nay nhu nor cuon sach ch vicc uoc xong ioi car Icn kc
sach, vi no co rhc rio rhanh nor nguoi uong hanh voi Lan
riong qua riinh rhay uoi va har riicn. oi uung riong
cuon sach nay uuoc sa xc rhco riinh ru rang uan nuc uo
sau sac, va o cuoi noi han ucu co nhung goi y a uung uc
Lan co rhc nghicn cuu va ra riung vao rung rhoi qucn cu
rhc cua iicng ninh.
23
I|t ta t
Ir| |ct
Im |ea
I|a| ||a
Xu h ng chung
9c |r| |e | :e a. Nt c || |t a| |||
1| ||a m a t|c a |t a|.
lem ||-| 1t |a | |r|.
'c ic a ta t me | caa |t e |
ace | ||a t a|a m |rc t |e | ta a|a.
K|c | j|c t t|c a||a ||t |c t a
t|c a||a |ea | a|| 1aa aa
ta a j|a | |r|t a.
Nguyn t c
||e a ac a |t a| | | a ta t a 1t
:c t ||e e |a a ta t| 1|t c t||a| |e |
:e a j|c |e j e | ta t c |a t |a e
t :c t ||e e 1a 1ce t ||c a a| a.
Ba e :c ||t a ||c t, ||ea ac a
|et |e|.
|a a a|e, |ea |re a a |c j 1e
ace | ||a t :e 1em |a | :c |a | |e a
a ta m |a t |a a| j|c t.
N| a ra ra a ace a e t tc a a|c
t c ||m ||t c t a||a a a|c a
1|tc |e| 1ej |rea tcet :ea aam
aa |rea ta t acta |a t.
Khi ua hicu sau va van uung ror, Lan co rhc quay rio Iai
cac nguycn rac riong rung rhoi qucn uc nghicn cuu sau
hon vc kicn rhu c, ky nang va khar vong cua Lan rhan.
Thu hai, roi nuon goi y iang Lan ncn rhay uoi no rhuc
cua vicc rhan gia vao ra rai Iicu nay, ngha Ia chuycn ru vai
rio cua nguoi hoc sang vai rio cua nguoi uay. Ban cung ncn
a uung quan uicn Lar uau ru Lcn riong rhay uoi nhan
rhu c cu a chinh ninh va cung chia sc hay rha o Iua n vo i
nor nguoi nao uo nhung uicu Lan hoc uuoc riong vong !8
gio sau uo.
Vi uu, ncu Lan Licr riuoc iang sc uay cho ai uo vc
nguycn ra c can La ng P,PC (sa n ha n,nang Iu c sa n xua r)
riong vong !8 gio, rhi uicu nay co Ian cho vicc uoc cua Lan
khac ui khong- Iay co gang Ian uicu nay ngay khi Lan uoc
han cuoi cua cuon sach. Iay uoc no voi suy ngh Lan can
co uu rhong rin va hicu Licr rhau uao uc giang giai cho vo,
chong hay con cai, uong su, nhan vicn cua ninh rhong suor
nor van uc nao uo ngay hon nay hoac ngay nai.
Toi Lao uan iang ncu ric can rai Iicu nay rhco cach
ricn, Lan sc khong ch nho Iau hon nhung gi ua uoc na
ran nhin cua Lan cung sc uuoc no iong, su hicu Licr cua
Lan sc sau sac hon va hicu qua a uung nhung uicu ua hoc
sc rang Icn io icr.
goai ia, khi chia sc nor cach coi no va chan rhuc uicu
ua hoc uuoc voi nguoi khac, Lan sc ngac nhicn nhan ia
iang nhung rhanh kicn hoac nhan rhuc ricu cuc na nguoi
khac co rhc co vc Lan hau nhu Licn nar. hung nguoi
uuoc Lan chia sc sc nhin rhay o Lan nor con nguoi uang
rhay uoi, riuong rhanh hon va ho sc ho rio Lan hcr Iong uc
uua 7 1hci qucn ho a nha va o cuo c so ng cu a La n.
CIung Lu co LI ky vong
dIu gi?
cu Lan quycr uinh no canh cua cua su rhay uoi uc
rhuc su hicu va song rhco cac nguycn rac uuoc riinh Lay
riong 7 1hci qucn rhi roi co rhc ycn ran Lao uan voi Lan
iang nhicu uicu rich cuc sc ucn voi Lan.
Tiuoc ricn, su riuong rhanh cua Lan sc uicn ia, ruy
chan iai rhco chu riinh cua no nhung rac uung rhay uoi Iai
rio ncn iar nanh nc va roan uicn. Ic qua cuoi cung cua
vicc no canh cua cua su rhay uoi uoi voi 3 thc i qucn ua u
ricn - cac rhoi qucn cua rhanh rich ca nhan - sc Ian rang su
ru rin nor cach uang kc. Ban sc hicu Lan rhan hon voi
nhung y ngha sau xa vc Lan char, gia rii va nang Iuc cong
hicn cua ninh. Khi song rhco cac mc thu c rhi y rhuc vc ca
rinh, rinh ru chu va su ru uinh huong riong Lan sc ngan
sau vao Lcn riong, giu cho rinh rhan Lan uuoc Linh ycn,
Linh ycn riong su han chan. Ban sc nhan uicn Lan rhan
ninh ru Lcn riong rhay vi rhong qua y kicn cua nguoi khac
hay La ng ca ch so sa nh vo i nhu ng nguo i kha c. Sai hay
ung sc khong anh huong gi Ion ucn nhung gi Lan ua
rin rha y.
Mor khi khong con quan ran nhicu vc nhung uicu
nguoi khac ngh vc ninh, Lan sc quan ran nhicu hon vc
nhung uicu nguoi khac ngh vc Lan rhan ho va vc rhc gioi
cua ho, kc ca noi quan hc cua ho voi Lan. Ban sc khong con
xay uung cuoc song rinh can cua ninh uua ricn su ycu
kcn cua nguoi khac. Ban sc can rhay uc uang hon va san
sang hon uoi voi su rhay uoi, Loi vi co cai gi uo - nan sau
25
Lcn riong Lan - vc co Lan khong hc uoi rhay.
Khi ru ninh uo n nha n 3 thc i qucn ric rhco - ca c rho i
qucn vc rha nh rich ra rhc , La n sc kha n ha va gia i ho ng
ca y nuo n Ia n nguo n Iu c uc ha n ga n va xay uu ng Ia i ca c no i
quan hc quan rio ng ua Li xo i no n, hay sa Li ha vo . Co n
ca c no i quan hc ro r uc cha c cha n sc uuo c ca i rhic n, rio ncn
sau sa c, vu ng cha c hon, sa ng ra o va Iy rhu hon.
Thoi qucn rhu Lay, ncu ric rhu nor cach sau sac, sc
ucn Iai suc song noi cho 6 thc i qucn uau ricn, sc Ian cho
Lan rhuc su rio rhanh nor nguoi uoc Ia va co uuoc hicu
qua ror uc riong cac noi quan hc ho ruong. Qua uo, Lan
cung co rhc ru hoan rhicn Lan rhan ninh.
Du hoan canh hicn rai cua Lan rhc nao ui nua, roi van
rin ia ng La n khong ha i Ia no r nguo i rhu cu u vo i ca c rho i
qucn cu ky cu a ninh. Ba n co rhc rhay uo i chu ng La ng nhu ng
khuon na u no i, nhu ng rho i qucn no i cu a su rha nh ua r,
ha nh hu c va ca c no i quan hc uu a ricn su rin ca y Ia n nhau.
Voi su quan ran rha r su, roi nong iang sau khi nghicn
cuu cac rhoi qucn nay, Lan sc no uuoc canh cua cua su
rhay uoi uc riuong rhanh hon. Ro iang, noi su rhay uoi ucu
kho co rhc rhuc hicn uuoc ngay, nhung roi Lao uan voi cac
Lan iang Lan sc can rhay co Ioi va uuoc nhan vc nhung
han rhuong xung uang. Iay kicn nhan voi chinh ninh vi
khong co su uau ru nao Ion hon rhc.
Chung ta thucng khcng qu; nhung gi cc ducc mct cach dc
dang. Ch cc u cac qu; mci /am chc mci thu trc ncn cc gia tri.
(1hcma Painc)
m01BL CVA
XtLYX1 C
Khonq co su xur soc rhr su noo ro n rot rren
Jot mo roch lter tot coch sonq Junq Jon.
- David Starr Jordan
BuL duu Lu bn Lrong
T
iong hon 25 nan Ia n vic c, roi ua ga va ric xu c vo i
nhic u nguo i ia r rha nh ua r. Io Ia uoanh nhan,
gia ng vicn ua i ho c, La n Lc va ca nguo i rhan riong gia uinh
roi. Tuy rha nh ua r nhu va y nhung Lcn riong ho va n Iuon
Lu ng cha y khao kha r uuo c na n nguyc n va Linh ycn noi
ran ho n cu ng nhu co uuo c no i quan hc ro r uc vo i nhu ng
nguo i xung quanh.
Co Ic van uc ho chia sc voi roi cung giong nhu nhung
rian rio cua cac Lan:
1ci da da t duc c ca c mu c ticu va ga t ha i nhu ng tha nh ccng
vuc t ba c trcng nghc nghic p cu a minh. nhung /a i cha ng cc n
chu t thc i gian na c da nh chc vc ccn. cu ng nhu dc hic u duc c ba n
than va nha n ra dau /a dicu quan trc ng nha t dc i vc i cuc c dc i
minh. Nhicu /an tci tu hc i: mc i thu cc da ng dc tci da nh dc i
nhu va ; khcng-
1ci /a i ba t dau mct chc dc an kicng mc i - /a n thu nam trcng
nam na;. 1ci bic t minh thu a can. va tci muc n tha; dc i. 1ci dc c
tat ca cac thcng tin mci vc an kicng. 1ci dat ra cac muc ticu. tu
khch /c chnh minh bang mct thai dc cng tch cuc va tu nhu c
thuc hicn thanh ccng. Nhung rci tci cung khcng /am ducc tci
nci tci chcn: au vai tuan thuc hicn. tci da bc cucc. Ducng nhu
tci cung khcng thc giu nci mct /ci hua vci chnh minh.
1ci tham du hc t khc a da c ta c na ; dc n khc a hua n /u;c n kha c
vc qua n tri hic u qua . 1ci cc dc i xu tc t va ta c mc i quan hc than
tinh vc i nhan vicn cu a minh. k; vc ng va c nang /u c cu a hc nhung
tci khcng tha ; ai trung tha nh vc i minh ca . 1ci nghi nc u tci bi c m
na m nha mc t nga ;. hc c tha hc ma ta n ga u vc i nhau uc t buc i.
1a i ac tci khcng thc rc n /u;c n hc bic t /a m vic c mc t ca ch tu gia c
va cc tinh tha n tra ch nhic m - ha; tim duc c nguc i cc nhu ng du c
tnh dc -
Cau qu; tu nha tci vua qua; pha /ai vua nghicn ngap. Du tci
da cc hct cach nhung van khcng cai tac ducc nc. 1ci phai /am gi
ba; gic -
Cc qua nhicu vicc phai /am nhung thci gian khcng bac gic
du ca. 1ci cam tha; ap /uc dc nang va buc bci uct nga;. uct
tuan. 1ci du cac hci thac vc quan tri thci gian hicu qua va da thu
ap dung nua ta phucng phap hcach dinh thci gian khac nhau.
nhung van khcng cam tha; minh dang cng mct cucc cng hanh
phuc. huu ch va ;cn binh nhu mcng mucn.
1ci mucn da; cac ccn tci gia tri cua /ac dcng. nhung mci khi
nhc chung /am vicc gi. tci dcu phai thcc dci va chiu dung nhung
/ci kcu ca phan nan chc tci khi chung /am xcng vicc. Ncu tci tu
/am chac han c dc dang hcn nhicu. 1ai ac bcn trc khcng thc
vui vc va tu giac /am vicc-
1ci ba n. ra t ba n. nhung thnh thca ng tci /a i tu hc i /ic u
nhung gi minh dang /am vc /au dai cc tac ra u khac bict nac
khcng. 1ci rat mucn nghi rang cucc dci minh cc mct ; nghia
nac dc. rang du thc nac di chang nua. mci thu c khac di vi u cc
ma t cu a tci.
Ihi tha; ban bc va nguci than dat ducc mct c thanh ccng
trcng cucc cng hcac ducc thua nhan trcng xa hci. tci mm cuci
va chuc mung hc vci ca tam /cng. Nhung trcng tham tam. tci /ai
ganh ti vci hc. 1ai ac tci /ai cc nhung phuc cam nhu va;-
31
1ci /a nguc i cc ca tnh manh. 1ci bic t ra ng tci cc thc kicm
cat ducc kct qua trcng hau hct cac tinh hucng giac ticp. 1ci cc
thc tac dcng nguci khac thuan thcc ; minh. 1ci u; ngam tung
tinh hucng va thuc u tha; rang nhung ; kicn minh ncu /cn
thucng /a nhung ; kicn ha; nhat dc mci nguci nghc thcc.
Nhung tci va n khcng ca m tha ; thca i mai va /ucn tu hci khcng
bict mci nguci nghi gi vc minh va cac ; tucng cua minh.
Cucc hcn nhan cua tci trc ncn nhat nhcc. Chung tci khcng
mau thuan ha; /uc duc gi vci nhau ca. nhung khcng ccn ;cu
nhau nua. Du da nhc dcn 1rung tam tu van hcn nhan gia dinh
va thuc hicn mct c cach. chung tci van khcng thc nhcm /cn
ngcn /ua ncng am ma ca hai tung cc.
hung van uc ncu ricn ucu huc ra va ioi ian ncn
khong rhc uung nhung Licn ha co uinh, nhanh chong
uc giai quycr.
Vai nan riuoc, vo chong roi cung ioi vao nor hoan
canh ruong ru. Cau con riai cua chung roi hoc iar kcn,
rhan chi no khong rhc hicu cau hoi riong Lai kicn ria.
Tiong giao ric hang ngay, rhang Lc qua nhur nhar va
rhuong ro ia Loi ioi riuoc ca nhung nguoi gan gui nhar voi
ninh. Tiong hoar uong rhc rhao, no iar on ycu, vung vc,
khong Licr cach hoi ho uong uoi. Vi uu, khi choi Long
chay, Long chua uuoc ncn na no ua vung gay Icn uo. Vi
rhc Lon ric rhuong cuoi nhao no.
Iai vo chong roi ia suc rin cach giu con riai vi rhco
quan uicn cua chung roi, ncu rhanh cong Ia nor ycu ro
quan riong riong cuoc song, rhi no cung vo cung quan
riong uoi voi vai rio Ian cha nc cua chung roi. Do vay,
chung roi co gang uung rhai uo va hanh vi cua ninh rac
uong ucn con va ia suc a uung cac Iicu ha ran Iy rich
cuc co vu rinh rhan rhang Lc: ao co Icn con' Bo nc Licr
con co rhc Ian uuoc na' Can gay cao hon nor chur, nar
nhin rhang vao Long. ung vur gay cho roi khi con rhay
qua Long Lay roi gan riuoc nar. Va ncu rhang Lc co nor
chur ricn Lo, chung roi uong vicn ngay: Tor Ian. Cu choi
nhu rhc nhc '.
Khi Lon ric xung quanh cuoi nhao no, chung roi Ia iay
chung: Iay uc no ycn. o noi ra choi na. Luc uo, cau
nho c nha roi ch Lic r kho c va khang khang La o ia ng no
khong rhc nao choi ror uuoc, iang no chua Lao gio rhich
choi Long chay ca.
hung gi chung roi co gang Ian cho con uuong nhu
chang co rac uung gi uang kc, va uicu nay khicn cho chung
roi rhar su Io Iang. Chung roi co rhc rhay uuoc nhung vicc
nay anh huong ucn Iong ru riong cua no. Du chung roi
Iuon uong vicn, ho rio va ro vc Iac quan nhung van Iicn ric
rhar Lai. Cuoi cung, chung roi uanh Lo cuoc va co gang
nhin nhan van uc rhco nor goc uo khac.
Vao rhoi uicn uo, roi cung uang rhan gia giang uay cac
khoa hoc vc har riicn ky nang Ianh uao cho nhicu cong ry
kha c nhau kha nuo c My . Toi rhic r kc nhu ng kho a ho c
(no i kho a ca ch nhau 2 rha ng) vc giao ric va nha n rhu c cho
cac hoc vicn riong chuong riinh Phar Tiicn Lanh ao
cu a IBM.
Tiong khi nghicn cu u va chua n Li nhu ng La i rhuyc r
riinh, roi ua c Lic r quan ran rin hic u su hinh rha nh cu a
nha n rhu c, a nh huo ng cu a nha n rhu c uc n ca ch nhin nha n
no r va n uc , ru uo , rin hic u xcn ca ch nhin nha n va n uc chi
ho i ha nh vi nhu rhc na o. ic u na y ua n ua r roi uc n vic c
nghicn cu u Iy rhuyc r ky vo ng - hay co n go i Ia Iic u u ng
33
PygnaIion(*) cu ng nhu rin ca ch Iy gia i cau ho i: Su ru
nha n rhu c cu a chu ng ra uuo c kha c sau nhu rhc na o- Cau
ria Io i ua giu roi no ia no r nha n rhu c no i nc : Chic c
Iang kinh na chu ng ra su uu ng uc nga n nhin rhc gio i
xung quanh sc uinh huo ng ca ch chu ng ra uic n uich vc rhc
gio i.
Tu cac khai nicn roi uang giang uay cho IBM, vo chong
roi Iicn hc riuc ric ucn riuong ho con riai ninh. Chung
roi Lar uau nhan ia iang cach chung roi rio giu con khong
hai hoa voi nhan rhu c rhar su cua chung roi vc rha ng Lc.
Thco nhan rhuc cua chung roi, vc co Lan, no Ia nor uua ric
rhicu nang va co han rur hau so voi nhu ng uua ric kha c.
Do uo, noi co gang cua chung roi ua khong nang Iai kcr
qua gi. Du cho nhung hanh uong va Ioi noi cua vo chong
roi ucu nang rinh khich Ic, uong vicn, nhung rhuc char,
rhong uic na chung roi riuycn cho con Iai Ia: Con khong
rhc Ian uuoc. Con can hai uuoc giu uo.
Vi vay, ncu nuon rhay uoi rinh hinh, riuoc ricn chung
ra ha i rhay uo i La n rhan, va uc rhay uo i La n rhan no r ca ch
co hicu qua, chung ra hai Lar uau ru vicc rhay uoi nhan
rhu c cu a ninh.
1. DAO DU C NHAN CA CH VA DAO DU C TINH CA CH
Bcn canh vicc nghicn cuu vc nhan rhuc, roi con Li cuon
hur vao nor cong riinh nghicn cuu chuycn sau cac rai Iicu
vc thanh ccng kc ru nan Jt
(**)
ucn nay. Toi ua uoc va ia soar
(*) Hi u u hg Pygmalioh la mo I qua Irhh Ia o ra o hguo i kha c hhu hg mohg do i,
ma Ih I ra do la k I qua cu a mo I Iri gia c I hay hhi u ro ra hg v do i Iuo hg cu a
mhh - 1heo Nhu hg kha i hi m co ba h cu a 1m ly ho c xa ho i, Huy h Ciahg dich,
NX8 Ha No i, 1998.
(**) 04/07/1776: hga y Iha hh l p Ho p chu hg quo c Hoa Ky , go m 13 bahg d u Iih.
hang rian cuon sach, hang ngan Lai Lao va ricu Iuan riong
ca c Inh vu c nhu: tu /u c. tu hca n thic n ba n than. tam /; hc c
phc thcng Toi co riong ray nor Lo suu ra ru Iicu na hau
hcr noi nguoi ucu cho iang no chua uung chicc chia khoa
uan roi rhanh cong.
Tu nhu ng ria i nghic n cu a chinh ninh va chu ng kic n ria i
nghic n cu a ia r nhic u nguo i kha c, roi rin ia uuo c nhu ng
huong ha vu a khoa ho c va rhu c ric n, vu a nang rinh chan
Iy vc qua riinh nuu ca u su rha nh cong cu a con nguo i.
Tiong J5 nan ua u ricn ru sau nga y rha nh Ia Io
chung quoc Ioa Ky, hau hcr cac sach noi vc rhanh cong
ucu ra riung khai rhac quan uicn ac duc tnh cach
(Chaiacrci Lrhic) - Lao go n su chinh riu c, uu c khicn ro n,
Iong riung rhanh, su nuc rhuoc, Iong can uan, su cong
Lang, su can cu, rinh gian ui, Iong rhar rha cung Lo Qu; ta c
vang vc ung xu xa hci (CoIucn RuIc) - uuoc xcn Ia ncn rang
cua rhanh cong. Tu riuycn cua Bcnjanin FiankIin
(*)
Ia no r
uai uicn ricu Licu cho riao Iuu nay. Vc co Lan, uo Ia cau
chuycn vc nor nguoi co gang kcr ho cac nguycn rac song
va nhung rhoi qucn co huu voi rinh cach cua ninh.
Thco quan uicn ac duc tnh cach, co nor so nguycn
ra c so ng co La n. c so ng rha r su ha nh huc va rha nh cong,
con nguoi hai Licr gan nhung nguycn rac nay vao rinh
cach iicng cua ninh.
Sau Thc chicn rhu nhar, quan uicn chu uao vc rhanh
cong chuycn ru ac duc tnh cach sang ac duc nhan cach
(PcisonaIiry Lrhic). Luc Lay gio, noi nguoi cho iang rhanh
(*) 8eh|amih Frahklih (1706 - 1790) la mo I Irohg hhu hg hha l p quo c cu a huo c
My . hg la mo I hha ba o, hha khoa ho c, hha pha I mihh, hha hoa I do hg xa ho i,
hha hgoa i giao ho i Ii hg Ih ky XVIII.
35
cong chu ycu Ia uo nhan cach, hinh anh xa hoi, rhai uo va
hanh vi, cac ky nang va Li quycr giu qua riinh giao ric
giua con nguoi voi nhau uuoc rhong suor hon. Quan uicn
nay gon hai xu huong: nor Ia cac quy rac ung xu ca nhan
va xa hoi, hai Ia rhai uo song rich cuc (PMA Posirivc
McnraI Arriruuc). Mor vai noi uung cua riicr Iy nay uuoc
uicn uich rhanh nhung cau chan ngon ruycn riuycn iar co
gia rii, chang han nhu: Thai uo quycr uinh ran nhin,
Mor nu cuoi Ia nuoi nguoi Lan, hung gi con nguoi
nhan rhuc uuoc va rin, ho sc Ian uuoc Tiong uo cung co
ca vicc huong uan su uung cac ricu xao uc Iay Iong nguoi,
hay gia vo quan ran ucn nhung rhu vui cua nguoi khac uc
uuoc han ninh, hoac su uung suc na nh anh nar uc
chinh hu c hay uo a ua n nguo i kha c.
Mor so sach rhco quan uicn ac duc nhan cach cung
rhu a nha n tnh ca ch Ia nor riong nhung ycu ro cua rhanh
cong, nhung Iai ha rha vai rio ncn rang hay rinh xuc rac
cua no uoi voi rhanh cong Do uo, riong nhung cuon sach
nay, ac duc tnh cach uuong nhu rio rhanh nhung Ioi noi
suong va cac rac gia ch nhan nanh cac ky xao gay anh
huong ca nhan, an nuu quycn Iuc, ky nang giao ric va
rhai uo rich cuc.
Sau khi suy ngh sau hon vc su kha c nhau giu a ca c quan
uic n a c du c nhan ca ch va a c du c tnh ca ch, vo cho ng roi ua
nha n ia sai Ia n khi co ga ng ra ch nhu ng Io i ich vc na r xa ho i
ia kho i ha nh vi rich cu c cu a con riai. Chu ng roi ngh ia ng
rha ng Lc khong uu kha nang uc ru Ia n La r cu no r uic u gi.
Chu ng roi ua ua r hinh a nh La n rhan va vai rio Ia n cha nc
cao hon Io i ich cu a rha ng Lc . Chu ng roi ch chu y uc n ca ch
nhin nha n va ca ch xu Iy va n uc cu a ninh na khong quan
ran uc n ha nh hu c cu a con. ic u na y khong nang Ia i su
rhay uo i rich cu c na o cho rha ng Lc na co n co ra c uo ng
nguo c uc n nhan ca ch cu a no .
Khi Sanuia va roi noi chuycn voi nhau, chung roi noi
uau kho nhan ia iang chung roi Li anh huong nanh nc Loi
rinh cach, uong co va nhan rhuc chu quan vc con ninh.
Chung roi Licr iang cac uong co so sanh nang rinh xa hoi
khong hu ho voi nhung gia rii iicng cua chung roi. icu
nay uan ucn vicc chung roi ycu rhuong con khong uung
cach va cang Ian cho rhang Lc can rhay ninh vo uung. Do
uo, chung roi quycr uinh ra riung hcr suc vao chinh ninh,
vao nhung uong co va nhan rhuc cua ninh vc rhang Lc.
Thay vi rin cach rhay uoi con riai, chung roi uung ia xa,
quan sar va can nhan uicn nao, ca rinh, nhung ncr iicng va
gia rii cua Lan rhan no.
Bang nhung nhan rhuc uo cung nhu qua vicc Iuycn ra
Iong rin, chung roi Lar uau nhin con rhco cach khac.
Chung roi nhan ia iar nhicu ricn nang co rhc uuoc khuycn
khich har riicn song hanh cung voi qua riinh riuong
rha nh cu a con. Chu ng roi quyc r uinh Lor quan ran va
khong can uuong rhang Lc nua na uc ru no Loc Io nhan
ca ch. Chu ng roi nha n ia rhicn chu c cua cac La c cha nc Ia
uc khang uinh, chia sc va uanh gia kha nang cua con ninh.
Chung roi cung xcn xcr Iai cac uong co cua ninh nor cach
co y rhuc hon, uong rhoi, nuoi uuong suc nanh rinh rhan
uc can nhan cac gia rii cua con na khong Li nhung hanh
vi khong rhc cha nha n uuo c cu a rha ng Lc chi hoi.
Khi ru Lo nhan rhuc cu, chung roi ua co nhicu rhay uoi:
khong so sanh con voi nhung uua ric cung riang Iua khac,
khong ha n xc r rhco nhu ng khuon na u, khong ua r va o
con ky vong hay nong nuon cua chung roi, va khong rin
cach rhuc c con hai Ian rhco nhung no rhuc nay no.
37
Chung roi uc rhang Lc ru quycr uinh noi hanh vi, ung xu
cua ninh. Buoc uau, chung roi nhan rhay iang con ninh vc
co Lan cung co uay uu ru char uc co rhc uuong uau voi cuoc
song. Do uo, chung roi khong con rin cach chc cho, rianh
cho rhang Lc khoi Li ricu cho c nhu riuo c kia nua. Chu ng
roi rhay iang rhnh rhoang no cung co vai Licu hicn rhu
ninh, va chu ng roi cha nha n na khong ca n ha i ha n
ung Iai. Chung roi ngan cho con Licr iang: Cha nc khong
can hai chc cho con. Con co rhc ru ninh vuor qua uuoc.
gay rhang rioi qua, rhang Lc uan uan can rhay ru rin
hon. o Lar uau co nhung hanh uong ru khang uinh ninh,
rhc hicn qua su ricn Lo vc cac nar hoc hanh, quan hc xa hoi
va hoa r uo ng rhc rhao. Vai nan sau, no uuo c La u Ia n rhu
Inh cua nhicu ro chuc hoc sinh, rio rhanh van uong vicn
ca quoc gia, ucn vc nha uu cac Ioai Lang khcn. Con riai
chung roi ua ru har riicn nhan cach, va gay uuoc can rinh
voi noi nguoi.
Vo chong roi rin iang nhung rhanh rich iar an ruong
vc nar xa hoi cua con riai chinh Ia Licu hicn cua can giac
nuon rin hicu Lan rhan ninh, hon Ia ch uc nhan uuoc
han rhuong cua xa hoi. o Ia nor kinh nghicn uang quy
va Ia nor Lai hoc co rinh giao uuc cao, khong nhung cho
chu ng roi na co n cho nhicu Lac hu huynh kha c. o giu
chung roi nhan rhuc uuoc su khac Licr quan riong giua a c
duc nhan cach va ac duc tnh cach.
Co nor cau riong rhanh ca uicn ra iar uung nhan rhuc
nay: Iay chu y Iang nghc Ioi cua riai rin ninh vi noi van
uc ricn uoi ucu nay sinh ru uo.
2. CHINH YU VA THU YU
ho kinh nghic n ru riuo ng ho con riai ninh, kc r ho
vo i ca c nghicn cu u vc kha nang nha n rhu c va uo c ca c sa ch
vic r vc rha nh cong, roi rich Iu y uuo c nhic u La i ho c rhu vi va
La r ngo vc con uuo ng ui uc n rha nh cong. Toi La r cho r nha n
ia a nh huo ng na nh nc cu a quan uic n a c du c nhan ca ch va
hic u io su kha c Lic r rinh rc giu a nhu ng gi riuo c kia roi cho
Ia uu ng nhu ng gia rii roi uuo c ua y uo ru ra n Lc va ua an
sau va o ric n rhu c vo i nhu ng riic r Iy hic n hu u ha ng nga y
riong cuo c so ng. Khi Ia n vic c vo i nhic u nguo i, roi hic u sau
hon Iy uo ra i sao quan uic n cu a roi Ia i nau rhua n vo i suy
ngh chung cu a ho . o Ia vi nhu ng quy ra c riong rhuyc r a c
du c nhan ca ch ua an sau va o ric n rhu c cu a nhic u rhc hc , a nh
huo ng uc n vic c gia o uu c cu a ca c La c hu huynh uo i vo i qua
riinh riuo ng rha nh cu a con cn ho . Thcn nu a, khi su uu ng
riic r uc nang Iu c cu a nhan Ioa i uc xay uu ng nc n ra ng cho
nhu ng rhc hc riuo c uay, cha ong chu ng ra ua qua ra riung
va o hinh rhu c ngoi nha cu a ninh na rhic u quan ran uc n
ha n no ng, chu ng ra qucn rhu hoa ch nhu ng ca i co sa n na
qucn ui su ca n rhic r cu a vic c gico ha r. Toi khong co y no i
ia ng ca c no i uung cu a a c du c nhan ca ch nhu su ha r riic n
nhan ca ch, ic n Iuyc n ky nang giao ric , gia o uu c ca c huong
ca ch gay a nh huo ng, ru uuy rich cu c Ia khong hic u qua .
Bo i vi, ricn rhu c rc uoi khi a c du c nhan ca ch cu ng ca n rhic r
cho su rha nh cong, nhung uo ch Ia yc u ro hu na rhoi.
cu chung ra co y su uung cac huong cach gay anh
huong Luoc nguoi khac Ian uicu ninh nuon, uc khuycn
khich ho Ian vicc ror hon, hay uc ho ycu rhich chung ra,
riong khi La n rhan chu ng ra con nhic u khic n khuyc r, nhar
Ia rinh gia uoi, rhi iur cuc chung ra cung khong rhc rhanh
cong. Tinh gia uoi sc uan ucn su rhicu rin cay. Do uo, noi
39
vicc chung ra Ian, rhan chi ca vicc rao uung noi quan hc
ror voi nguoi khac cung sc uuoc coi Ia gia rao. Du cho y
uinh cua chung ra co ror ucn uau ui nua nhung nor khi no
ch uuoc rhicr Ia uua ricn su Iua uoi, khong riung rhuc va
rhicu rin cay rhi sc khong rhc rao uung ncn rang rhanh
cong vung Lcn. Ban rhu ngh xcn noi chuycn sc nhu rhc
nao ncu Lan qucn gico riong vao nua xuan, iong choi suor
nu a hc va ia su c Ia n va o nu a rhu uc ki rhu hoa ch riuo c
nua uong- ong iuong, cung nhu rar ca noi quy riinh
khac, ucu co quy Iuar cua no: Ch co cong suc rhar su noi
co rhc nang Iai kcr qua nhu nong uoi. c gar hai kcr qua,
chu ng ra ha i La r uau ru vic c gico har'
guycn rac ricn uung voi ca hanh vi cua con nguoi Ian
cac noi quan hc giua con nguoi voi nhau. Chang han o
riuong hoc, noi hoc sinh ucu co rhc vuor qua cac ky rhi
ncu nghicn ruc rhuc hicn cac quy chc hoc ra va rhi cu.
Tiong hau hcr cac noi quan hc rhoang qua giua con nguoi
voi nhau, nguoi ra rhuong su uung cac quy rac cua ac duc
nhan cach uc uuoc vicc cho ninh hoac uc gay an ruong voi
uoi huong nho su uuycn uang va khco Ico. hung cach
nay khong rhc xay uung uuoc noi quan hc Iau uai. cu
khong co su riung rhu c va su c na nh rinh ca ch co La n rhi
nhung rhach rhuc riong cuoc song sc Ian Loc Io nhung
uong co an giau Lcn riong va khi uo, rhar Lai sc rhay rhc
cho nhung rhang Ioi nhar rhoi.
hicu nguoi ch uar uuoc nhung rhanh rich rhu ycu
uuoc xa hoi nhin nhan nang Iuc - nhung Iai rhicu cai chinh
ycu, ruc nhung han char rich cuc co Lan. Son nuon gi
con nguoi rhuc cua ho cung sc Loc Io qua cac noi quan hc
Iau uai, Lar kc voi uoi rac kinh uoanh, vo chong, Lan Lc, hay
voi con cai. Thco Lncison, 1nh cach cua ban /an at ca
nhung /ci ban nci. Do uo, rinh cach Ia cong cu giao ric
hic u qua nha r.
Tuy nhicn, ncu nor nguoi co Lan char ror, rinh cach
ror, rhoi qucn ror nhung rhicu ky nang giao ric rhi chac
chan sc anh huong ucn cac noi quan hc. hung nhung
anh huong nay ch Ia rhu ycu.
Ton Iai, rinh cach Lcn riong co suc rhuycr huc hon
nhicu so voi hanh uong va Ioi noi. Mor khi Licr io rinh cach
ror uc cua ai uo rhi nac nhicn chung ra hoan roan rin
ruong o ho, va Ian vicc iar rhanh cong voi ho Lar kc ho co
kha nang giao ric khco Ico hay khong.
ic u na y qua uu ng nhu Io i cu a WiIIian Ccoigc 1oiuan:
1hic n va a c cc mc t u c ma nh k; /a a n bcn trcng mc i ccn nguc i:
dc /a u ta c dc ng tha m /a ng. vc thu c va vc hinh dc i vc i cuc c dc i
hc . c chnh /a u pha n a nh ba n cha t tha t cu a mc t ccn nguc i.
chu khcng pha i /a u gia ta c cu a hc .
3. A NH HUO NG CU A MO THU C
Cuo n sa ch 7 1hci Qucn c 1hanh at chua uung nhu ng
nguycn rac co Lan, nhung rhoi qucn chu ycu go han xay
uung nor cuoc song rich cuc cho noi nguoi. c hicu io 7
thc i qucn nay, riuoc hcr, chung ra can hai hicu mc thu c cu a
La n rhan va ca ch rhay uo i mc thu c uo.
Iai khai nicn ac duc tnh cach va ac duc nhan cach
ncu ricn Ia vi uu vc no rhuc xa hoi. Thuar ngu mc thu c
(aiauign) co xuar xu ru ricng Iy La. ay Ia nor rhuar
ngu khoa hoc, ngay nay rhuong uuoc uung voi ngha Ia mc
hinh. /; thu;c t. nha n thu c. gia thu;c t hay khung tham chic u.
oi nor cach uc hicu hon, mc thu c Ia ca ch chu ng ra nhin
rhc gioi khong hai Lang riuc giac na Lang nhan rhuc, su
41
hicu Licr va rhco cach Iy giai cua iicng chung ra.
Cach uon gian nhar uc hicu uuoc khai nicn mc thu c Ia
xcn no nhu nor ran Lan uo. Chung ra ucu Licr Lan uo
khong hai Ia Ianh rho, no uon gian ch Ia su sao chu va
giai rhich nor so khia canh nhar uinh nao uo cua Ianh rho.
o cung chinh Ia y ngha cua no rhuc.
Cia su Lan nuon ui ucn nor uia uicn cu rhc rai rhanh
ho Chicago va Lan hai su uung ran Lan uo uuong ho
Chicago. Thc nhung, gia su nhu nguo i ra uua cho La n ra n
Lan uo sai. Do Ioi in an, ran Lan uo rhanh ho Chicago
rhuc ia Ia Lan uo rha nh ho Dcrioir chang han, Lan co
hinh uung ia su Luc Loi, su Lar Iuc cua ninh riong vicc co
rin ia uicn can ucn nhu rhc nao khong-
Voi ran Lan uo Dcrioir riong ray, Lan Lar uau su uung
ha nh vi cua ninh - no Iuc rin kicn uicn can ucn o rhanh
ho Chicago. hung co gang uo ch uua Lan ucn sai cho
nhanh hon na rhoi. Roi Lan su uung ucn tha i dc suy ngh
rich cuc hon - nhung van khong ucn uuoc uung noi can
ucn. Song, Lan van giu uuoc rhai uo rich cuc va can rhay
vui vc, Lar Iuan Lan uang o uau.
Tuy nhicn, va n uc o uay Ia i cha ng Iicn quan gi uc n ha nh
vi hay rha i uo cu a La n. Ba n uang Li Ia c uuo ng: nguycn uo Ia
La n su uu ng ra n La n uo sai. c u co riong ray ra n La n uo
uu ng cu a rha nh ho Chicago rhi ha nh vi no Iu c rin kic n cu a
La n Ia i rio ncn ua ng rian rio ng. Va khi ga ha i nhu ng rio
nga i ricn uuo ng ui rhi tha i dc rich cu c cu a La n sc co y ngha.
hung, chu ng ra chua vo i xc r uc n nhu ng gia uinh uo . ic u
riuo c ricn va quan rio ng nha r Ia La n ha i co riong ray no r
ra n La n uo chinh xa c, ngha Ia La n ca n ha i xay uu ng no r
mc thu c uu ng ua n riuo c khi La r ray va o ha nh uo ng.
Tiong ran rii noi chung ra ucu co vo so nhung ran
Lan uo ruong ru nhu rhc. Co rhc chia chung rha nh hai Ioa i
chu ycu: Lan uo rhuc rai va Lan uo gia rii. Chung ra rhuong
Iy giai noi vicc rhong qua hai ran Lan uo nay nhung ir khi
nhan ia su hicn uicn cung nhu ir nghi ngo vc uo chinh xac
cua chung. Iau nhu chu ng ra co rhoi qucn nhin nhan chu
quan iang rhc nao noi vicc cung ricn riicn rhco uung
nhung gi ninh nhin rhay, uo cung chinh Ia nguon goc cua
tha i dc va ha nh vi cu ng nhu ca ch rhu c chu ng ra suy ngh va
ha nh uo ng.
c Ian io hon vc van uc nay, chung ra hay rhan gia
nor rhi nghicn vc ru nhan rhuc va can giac qua hinh I
(riang !!), hinh 2 (riang !) va hinh 3 (riang 2). a u ricn,
chung ra sc uanh vai giay quan sar hinh I, sau uo nhin hinh
2 va no ra r n nhung gi ua uuoc nhin rhay o hinh 2 qua
nor so cau hoi goi y nhu: Ban rhu uoan nguoi hu nu nay
Lao nhicu ruoi- Dicn nao rhc nao- Co uco riang suc gi
khong- Va nguoi hu nu nay co vai rio gi riong xa hoi-
Co rhc Lan sc no ra nguoi hu nu o Luc rianh rhu hai
Ia vao khoang 25 ruoi, riong iar uc rhuong, co han rhoi
rhuong voi cai nui xinh xinh va nor uang vc uoan riang.
cu Lan uoc rhan, co rhc Lan iar rhich noi co ay ui choi.
cu Lan kinh uoanh riong nganh rhoi riang, co Ic Lan
nuon rhuc co ay Ian nguoi nau.
hung ncu roi noi iang Lan hoan roan sai rhi saocu
roi noi uay Ia Luc rianh vc nor nguoi hu nu t hay ruoi,
co ncr nar Luon La voi cai nui ro, va La ra uang can nguoi
ua n qua uuo ng rhi sao-
Ai uung- Iay xcn Iai hinh vc Ian nua. Ban co nhin ia
nor La Iao khong- cu chua, Lan hay co Ian nua. Ban co
43
nhin rhay cai nui ro cua La ay- Ban co rhay chicc khan
riu n ua u cu a La -
c u chu ng ra riu c ric no i chuyc n vo i nhau, chu ng ra
co rhc cu ng no ra , rha o Iua n, riao uo i vc nhu ng gi chu ng ra
nhin rha y riong Lu c rianh a y. hung chu ng ra khong rhc
Ia n uuo c uic u uo , vi va y La n ha y Ia r uc n hinh 3 (riang 2) va
quan sa r rha r ky Lu c vc na y, io i rio Ia i nhin hinh 2 no r Ia n
nu a. Ba n ua nha n ia La Ia o riong Lu c vc na y chua-
Lan uau ricn roi uuoc rhuc hicn Lai ra rhu nghicn nay
Ia ra i Khoa Kinh uoanh cu a riuo ng a i ho c Iaivaiu ca ch
uay nhicu nan. Vi giao su uay chung roi Iuc ay ua uung
huong ha nay uc chung ninh nor cach io iang va
rhuycr huc iang hai nguoi co rhc co hai cai nhin khac
nhau vc cung nor su var, va ca hai ucu uung. ay khong
hai Ia van uc Io-gic, na Ia van uc ran Iy hoc.
Cng ucn vao Io hoc nor ra cac Lan vc Ion vc co gai
ric nhu Lan nhin rhay o hinh I (riang !!) va vc La Ia o nhu
hinh 3 (riang 2). Cng chia Io ho c Ia n hai nho n, nho n J
nhan hinh vc co gai ric, nhon 2 nhan hinh vc La Iao, va ycu
cau chung roi xcn ky Luc vc nhan uuoc riong vong nuoi
giay, sau uo, u xuong Lan. oan, ong chicu Icn nan anh
hinh 2 (riang !), va ycu cau ca Io no ra nhu ng gi ho nhin
rhay ricn hinh vc uo. Va kcr qua Ia hau hcr nhung nguoi o
nhon J ucu cho iang ua nhin rhay hinh anh nor co gai
ricn hinh chicu, con nhon 2 rhi nhin rhay nor La Iao ricn
nan anh. Tic ucn, vi giao su ycu cau uai uicn hai nhon
no ra nhung gi ua nhin rhay va nor cuoc rianh Iua n kha
gay can ua uicn ia. Mor Lcn noi iang: Co ay khong qua 2
hay 22 ruoi, xinh xan va uang ycu, con nor Lcn rhi khang
khang: Ba a y ha i hon , co Ic 8 ruo i, gia nua va xau xi..
Iinh J
45
c chung ninh cho quan uicn cua nhon ninh, nor
sinh vicn rhuoc nhon J Luoc ucn riuoc nan anh va ch vao
uuong vc: ay Ia chuoi har cua co gai. Cac sinh vicn
nhon 2 nhao nhao han uoi: Khong hai, uo Ia cai nicng
cua La cu Tuy nhicn, cung co nor vai sinh vicn co gang
nhin Lu c rianh rhco no r khung rhan chic u kha c, ho nha n
ia hinh nguoi hu nu ricn nan anh Ia su Iong ghc khco
Ico cua hinh co gai va hinh La Iao. Bang su riao uoi Linh
rnh, ron rio ng Ia n nhau va han rich sau vao cac chi ric r, ho
giu cho rung nguoi riong Io nhin ia va rhua nhan quan
uicn cua nhung nguoi co cai nhin khac voi ninh.
Phc rhu vc nha n rhu c na y giu chu ng ra hic u uuo c su
qucn rhuo c co a nh huo ng na nh nc nhu rhc na o uc n nha n
rhu c va no rhu c cu a chu ng ra. c u nhu su qucn rhuo c ch
riong rho i gian J giay co n co a nh huo ng uc n ca ch chu ng ra
nhin su va r nhu va y, rhi rhu ho i su qucn rhuo c ca uo i sc co
su c a nh huo ng na nh nc uc n nhuo ng na o-
Tiong cuo c so ng, chu ng ra rhuo ng Li a nh huo ng Lo i gia
uinh, riuo ng ho c, nha rho , noi riuo ng Ia n vic c, La n Lc , co ng
su , va ca c no rhu c xa ho i hic n ha nh (vi uu : no rhu c a c du c
nhan ca ch) no r ca ch vo rhu c. Ta r ca nhu ng uic u uo hinh rha nh
riong chu ng ra no r khung rhan chic u, no r no rhu c, va no r
ra n La n uo nha n rhu c iicng. o cu ng cho rha y no rhu c Ia
nguo n go c cu a rha i uo va ha nh vi. Chu ng ra khong rhc ha nh
uo ng riung rhu c Lcn ngoa i khuon kho cu a no rhu c. Chu ng ra
khong rhc uuy rii uuo c su nha r qua n nc u nhu ng gi ra no i va
Ia n kha c vo i uic u ra nha n rha y. c u nhu La n na n riong so
nhu ng nguo i nhin ia nguo i hu nu riong Lu c rianh ghc Ia
no r co ga i ric rhi cha c ia ng La n sc khong hc ngh uc n vic c giu
uo co a y Lang qua uuo ng vi tha i dc Ia n ha nh vi cu a La n ha i hu
ho vo i ca ch nhin cu a La n uo i vo i co ga i ric na y.
Thi nghicn ricn ch io uicn sai sor co Lan cua cac quy
rac riong ac duc nhan cach. Vicc co gang rhay uoi tha i dc va
ha nh vi Lcn ngoai sc khong co nay hicu qua ncu chung ra
khong xcn xcr Iai cac mc thu c cc ba n hinh rha nh tha i dc va
ha nh vi cu a chu ng ra.
ong rhoi, no cung cho rhay cac no rhuc co anh
huong nanh nc nhu rhc nao ucn cach rhuc chung ra uoi
xu voi nguoi khac. hu nor rhoi qucn, chung ra rhuong
quan sar va suy ngh vc su var rhco quan uicn iicng cua
ninh, va chu ng ra cu ng ha i rhu a nha n ia ng nguo i kha c
cung co cai nhin rhco quan uicn iicng cua ho. hu vay,
vicc uanh gia nor su vicc, su var Ia ruy rhuoc vao goc nhin
cua noi nguoi.
Ma r kha c, ai riong chung ra cung co xu huo ng ngh
ia ng ninh nhin nha n su va r no r ca ch kha ch quan, uu ng
nhu La n cha r vo n co cu a chu ng, nhung qua rha r khong
hai vay. Chung ra nhin su var rhco nhung quy uoc uo
chinh chu ng ra ua r ia va no ra chu ng rhco suy ngh, nha n
uinh, no rhuc iicng cua ninh. Vi rhc, khi ga su han Lac,
hay khong uo ng rinh ru hia nguo i kha c, ngay Ia ruc
chu ng ra cho iang ho sai. Tuy nhicn, hc rhu vc nha n rhuc
ricn cung cho rhay nhung nguoi chan rhanh, ran rii sang
suo r Iuon nhin nha n su va r rhco nhic u ca ch kha c nhau qua
Iang kinh kinh nghicn cua iicng ninh.
icu nay khong co ngha Ia chan Iy hay su rha r khong
ron rai. Tiong hc rhu noi ricn, khi hai nguoi rhuoc hai
nhon cung nhin Luc vc rhu La, ho ucu nhan ia nor su rhar
uong nhar rhc hicn qua rung uuong ncr, cac nang nau
ucn, riang cua Luc rianh, nhung noi nguoi Iai uicn giai vc
hinh vc uua rhco ca i nhin Lan ua u cu a ho .
47
Iinh 2
Ton Iai, khi chung ra cang hicu io cac no rhuc co Lan,
cac Lan uo, hay cac gia rhuycr uo ninh uar ia, cung voi
nuc uo anh huong cua kinh nghicn, rhi chung ra cang co
riach nhicn nhicu hon uoi voi nhung no rhuc uo - xcn
xcr, kicn nghicn, uoi chicu rhuc rc, Iang nghc va ric rhu y
kicn nguoi khac. Bang cach uo, chung ra noi co ca i nhin
rong quan va khach quan hon vc cac van uc uang uicn ia.
4. THAY DO I MO THU C
Co Ic uicu quan riong nhar iur ia ru hc rhu vc nhan
rhuc ncu ricn Ia han vi rhay uoi no rhuc, co rhc ran goi
Ia kinh nghic m A ha ! (Aha' cxciicncc) - khi ai uo nhin
nhan su vicc Lang nor cai nhin khac, noi nc va sang rao
hon. o giong nhu nor Iuong sang Lar ngo Ioc Icn riong
Long roi ncn nhung ai cang Li iang Luoc suy ngh vao nhan
rhu c Lan ua u rhi kinh nghicm A ha cang co rac uung
na nh nc .
Thua r ngu u bic n dc i mc thu c (Paiauign shifr) uo
Thonas Kuhn gio i rhic u riong cuo n sa ch Ca u tru c cu a cuc c
ca ch ma ng khca hc c k; thua t (Thc Sriucruic of Scicnrific
RcvoIurions), ua nh ua u no r Luo c ngoa r Io n riong Inh vu c
khoa ho c ky rhua r. Kuhn ua ch ia ia ng, ha u hc r nhu ng uo r
ha co y ngha riong Inh vu c khoa ho c riuo c hc r Ia uo su
ha vo ca c ra ru c riuyc n rho ng Ia c ha u, Io i ru uuy sa o no n
va nhu ng no rhu c cu ky . ho su Lic n uo i uo na ha ng Ioa r
ca c ha r ninh, sa ng chc ia uo i va co gia rii cho uc n nga y nay.
Thco nha rhicn van hoc v uai cua Ai Ca, ProIcny, rhi
riai uar Ia riung ran cua vu riu. hung Cocinicus
(*)
ua gay
chan uong riong gioi khoa hoc Iuc Lay gio, va Lar cha su
han uoi cua giao hoi, khi uua ia nor no rhuc noi: nar
49
rioi noi Ia riung ran cua vu riu. Mo rhuc nay hoan roan
riai nguoc voi no rhuc riuoc kia. Va ngay Ia ruc, noi rhu
ucu co cach giai rhich khac ui.
Mo hinh var Iy cua cwron Ia ncn rang cua ncn khoa
hoc ky rhuar hic n ua i nhung no chua hoa n ha o. Sau na y,
no rhuc vc rhuycr ruong uoi cua Linsrcin noi rhuc su Ia
nor cuoc cach nang cua rhc gioi khoa hoc vi co gia rii ricn
uoa n va gia i rhich khoa ho c cao hon.
Tiuo c khi Iy rhuyc r vi riu ng ho c uuo c nghicn cu u, ry Ic ru
vong o sa n hu va ric so sinh ia r cao nhung khong ai gia i
rhich uuo c nguycn nhan. Tiong ca c cuo c uu ng uo quan su ,
so Linh s chc r uo ca c vc r rhuong nhc va Lc nh ra r nhic u hon
so chc r vi rio ng rhuong noi ric n ruyc n. hung ngay sau khi
Iy rhuyc r vi riu ng ho c ia uo i, no r no rhu c, no r nha n rhu c
hoa n roa n no i, ric n Lo hon, ua xua r hicn va giu nga nh y ga r
ha i uuo c nhu ng rha nh qua quan rio ng.
gay nay, nhicu quoc gia har riicn nho co su rhay uoi
no rhuc. Quan nicn riuycn rhong vc nha nuoc qua nhicu
rhc ky ua co nhicu rhay uoi ricn Lo, ru ncn quan chu, quycn
Iuc ruycr uoi nan riong ray vua chua, chuycn sang ncn uan
chu Ia hicn - nha nuoc cua uan, uo uan va vi uan. Buoc
ngoar nay giai hong uang kc nguon Iuc va rii ruc con
nguo i, ra o ia ca c chua n nu c kha c nhau cu a cuoc so ng, cu a
ru uo va uan chu, cua anh huong va hy vong riong Iich su
rhc gioi.
(*) Nicolaus Coperhicus (1473 - 1543) sihh Ia i 8a Lah. hg la mo I hha Ihih vah
ho c, Ioa h ho c, v I ly ho c, lu I ho c, kihh I ho c, hgoa i giao, va la mo I chi h bihh
lo i la c Iho i Phu c Huhg. Ho c Ihuy I 1ha i duohg h (ma I Iro i la Iruhg Im) cu a
ohg la mo I pha I mihh gy su hg so I gio i khoa ho c Iho i do va la m gia o ho i ho i
gi h v ho c Ihuy I ha y da la m da o lo h mo i gia o ly cu a ho v vu Iru (ra hg Ira i d I
la Iruhg Im).
Tuy nhicn, khong ha i ra r ca no i su rhay uo i no rhu c
uc u co xu huo ng rich cu c. Cha ng ha n nhu su rhay uo i ru a c
du c tnh ca ch sang a c du c nhan ca ch ua khic n chu ng ra ui
chc ch ia kho i con uuo ng ua n uc n rha nh cong va ha nh hu c.
hung uu su rhay uo i no rhu c uic n ia rhco huo ng rich cu c
hay ricu cu c, uu ng hay sai, nhanh hay cha n, chu ng va n co
nguo n go c ru rha i uo va ha nh vi, ru no i quan hc cu a chu ng
ra vo i nguo i kha c va Ia n cho chu ng ra rhay uo i nha n rhu c.
Toi nho nor cau chuycn nho vc su rhay uoi no rhuc
xay ia ricn nor chuycn xc uicn ngan vao nor Luoi sang
chu nhar. Luc uo, noi hanh khach uang ngoi in Iang
nguoi uoc Lao, nguoi rian ngan suy ngh, nor vai nguoi
kha c rhi rianh rhu cho na r - riong La u khong khi rha r ycn
rnh. Roi nor nguoi uan ong cung cac con Luoc Icn, ngay
Ia ruc, su rnh Iang Li ha vo.
guoi uan ong no ngoi xuong canh roi, nhan nar Iai
nhu khong co chuycn gi xay ia. Tiong khi uo, Lon ric ric
ruc kcu gao, ncn cac uo var vao nhau va rhan chi con giar
ro La o cu a no r ha nh kha ch. Ca nh ruo ng rha r kho chiu. Tuy
vay, nguoi uan ong ngoi canh roi van khong co han ung gi.
Toi va noi nguoi ricn xc ucu can rhay Luc Loi, khong
rhc hicu noi rai sao nguoi uan ong nay Iai khong co hanh
uong gi ngan chan su quay ha cua uan ric. Cuoi cung, khi
su kicn nhan va chiu uung ua vuor qua gioi han, roi quay
sang noi voi ong ay: Thua ong, cac con ong uang Ian
hicn iar nhicu nguoi o uay. Cng co rhc Ian on Lao chung
giu riar ru uuoc khong-.
guoi uan ong nguoc nar nhin Icn nhu rhc rian rnh
Iai va noi nhc nhang: C hai ioi, ong noi uung. Toi hai
Lao chung in Iang noi hai. Chung roi vua o Lcnh vicn ia,
51
noi nc chung vua nar cach uay vai ricng uong ho. Toi rhi
nhu nguoi nar hon, va chac Lon chung cung khong con
Licr gi nua.
Ban co rhc hinh uung Iuc uo roi can rhay rhc nao
khong- Mo rhuc cu a roi vc su vicc uo nhanh chong rhay
uoi. Toi nhin su vicc khac ui va vi vay, roi cung rhay uoi suy
ngh, can xuc va hanh vi cua ninh. Su Luc ruc Licn na r.
Mor rinh can rhuong xor va uong can ruon riao. Xin Ioi'
Toi xin rhanh rhar chia Luon' Licu roi co rhc giu gi ong
khong-, roi chan rha nh no i.
hic u nguo i cu ng ria i qua nhu ng rhay uo i no rhu c
ruong ru riong ru ruo ng khi ho ga kho khan hoa c khi ua n
nha n vai rio no i riong gia uinh hoa c riong cong vic c.
Chu ng ra co rhc Lo ia ha ng rua n, ha ng rha ng, rha n chi
hang nan uc icn Iuycn ac duc nhan cach nha n nu c uich
rhay uoi rhai uo va hanh vi cua ninh nhung chu ng ra Iai
khong rin cach ric can Lan char cua su rhay uoi, von xay
ia ru nhicn khi chung ra rhay uoi cach nhin su vicc. icu
nay chung ro ncu nuon rao ia nhung rhay uoi nho riong
cuoc song, chung ra ncn ra riung chu y ucn rhai uo, hanh
vi cua ninh. hung ncu nuon co su rhay uoi Ion, co y
ngha va nang rinh uor ha, chung ra can hai xcn xc r Ia i
nhung no rhuc co Lan uo ninh ra o ia.
Thco Io i cu a Thoicau: Mo r nga n nha r Lu a Lo va o ca nh
Ia khong Lang nor nhar vao goc ic. Chung ra ch co rhc
uar uuoc rhanh ruu Ion Iao riong cuoc song ncu chu ran
vao rhay uoi nhung no rhuc co Lan coi ic cua rhai uo va
ha nh vi.
S. NHA N THU C VA TINH CA CH
Khong ha i ra r ca ca c qua riinh rhay uo i no rhu c uc u
uic n ia ngay ru c kha c nhu su rhay uo i nha n rhu c nhanh
cho ng cu a roi ricn chuyc n xc uic n nga n na roi ua kc , nguo c
Ia i, su rhay uo i no rhu c co khi Ia no r qua riinh uic n ia cha n
cha , ua y kho khan va ca n ha i uuo c can nha c ky Iuo ng nhu
riong riuo ng ho cu a vo cho ng roi uo i vo i con ninh.
ha n rhu c Lan ua u cu a chu ng roi vc con xua r ha r ru
anh huong cua nhicu nan ric rhu va icn Iuycn ac duc
nhan cach. o Ia nor no rhuc ua an sau vao quan nicn cua
cac Lac cha nc vc rhanh cong riong vicc giao uuc con cai
cung nhu vc rhuoc uo rhanh cong cua con cai: ho nuon
Lao Lo c con ca i, khong hoa n roa n rin va o kha nang rhu c su
cua chung va cho iang chung ncn ruan rhco noi quycr
uinh cua ninh. Tuy nhicn, ch khi chung ra rhay uoi nhung
no rhuc co Lan, rhay uoi nhan rhuc rhi chung ra noi co rhc
ra o ia nhu ng rhay uo i nang rinh uo r ha cho La n rhan va
hoa n ca nh cu a ninh.
Vi vay, uc rhay uoi nhan thuc vc con, chung roi Lar uau
rhay uoi no rhuc co Lan - rhay uoi chinh tnh ca ch cu a
chung roi. Va nor no rhuc noi ia uoi riong qua riinh nay.
Mo rhu c khong ra ch io i kho i rinh ca ch. Tiong La n
rhan cua nor con nguoi, tnh ca ch va nhan thuc co noi quan
hc ho ruong: tnh ca ch quycr uinh nhan thuc va nhan thuc co
Iicn quan nar rhicr ucn tnh ca ch. Chu ng ra khong rhc rhay
uoi nhan thuc na khong rhay uo i tnh ca ch va nguoc Iai.
gay ca riuo ng ho rhay uo i no rhu c co vc ru c rho i cu a
roi va o Luo i sa ng hon uo ricn xc uic n nga n, rhi vic c rhay uo i
a y cu ng Ia hc qua va Li gio i ha n Lo i rinh ca ch co La n cu a roi.
53
Co rhc khong hai ai cung cu xu giong roi ricn chuycn
xc uicn ngan hon ay. Toi rin chac iang nor vai nguoi cuoi
cung ioi cung hicu ia uuoc hoan canh cua cha con nguoi
uan ong no, nhung cung Ian ho ch can rhay rhuong xor
chu r ir na rhoi. Lai co nhu ng nguoi nhay ca n hon, nhanh
chong nhan ia Lan char cua van uc, ucn chia sc va giu uo
nguoi uan ong no riuoc ca roi.
Qua ca c Ia Iua n ricn, chu ng ra ca ng rha y uuo c su c
na nh cu a ca c no rhu c, vi chu ng ra o ia no r Iang kinh giu
chu ng ra quan sa r rhc gio i rhco ca ch iicng cu a no i nguo i.
Su c na nh cu a su rhay uo i no rhu c chinh Ia su c na nh chu
yc u ra o ia su rhay uo i nang rinh uo r ha , uu uo Ia su rhay
uo i nhanh cho ng hay Ia no r qua riinh uic n ia ru ru va
rha n rio ng.
6. IAY NGUYN T C IA M TRUNG TAM
ac duc tnh cach hinh rhanh uua ricn khai nic n co Lan
vc nhung nguycn rac chi hoi rinh hicu qua cua con nguoi.
o Ia cac quy Iuar ru nhicn ron rai, Lar Licn va khong can
rianh cai riong Lan char con nguoi, cung giong nhu uinh
Iua r va n va r ha ua n cha ng ha n.
guoi ra rin rhay y ruong vc su ron rai va anh huong
cua cac nguycn rac nay riong nor cau chuycn vc su rhay uoi
no rhu c cu a Fiank Koch uang ricn ra chi Prccccding cu a
Ioc vicn Iai quan.
Baichiecauchienduu cdie udongde nhoiu mo cuoc
a ia nda inga yienbie niongdie ukie nhu iie xa u.
1oihu cvu ienchie ca uchhuyva duu cgiaonhie mvu
du ng ga c ien boong khi ma n dem buong xuo ng. 1a m
nhnha nche vsuungmu baohu nenvihuye niuu ng
cungulaiienboongaudeheodoimoihoadong.
Khonglausaukhiiu io i,hoaieuma nha iba oca o:Co
do msa ngbenha imu ia u.
Bo m sa ng ca ng ga n hay xa da n so vu i a u chu ng a?,
huye niuu ngho ila i.
1huahuye niuu ng,ca ngga n!,hoaieuia lu iva die u
na yco nghiaa ucu achungoico nguycuvava omo con
aunaodo.
Vihuye niuu ngiale nhchoinhie uvien:Pha inhie u
cho con a u do : ca hai a u dang cha y huu ng h ng va o
nhau,yeucauhodoihuung20do.
1inhie ungayla u cduu ciuye ndi,va chu ngoinhanh
cho ngnha nduu cinhie uia lu icu achie ca ukia:Yeu
cauaucacongdoihuung20do.
1huye n iuu ng ia le nh: 1iuye n in hie u: 1oi la huye n
iuu ng,oiyeuca ua uca canhdo ihuu ng20do .
Benkiaia lu i:1oila binhnh,oide nghica congha i
doihuung20do!.
Be n lu c na y h vi huye n iuu ng no i ca u, ong he len:
1iuye n in hie u: Chu ng oi la a u chie n. Ca c anh ha i
doihuung20dongaylauc!.
Be ninhie ubenkianha nha y:1oila ha idng.
1he la chu ngoibuo cha ido ihuu ng.
Su rhay uoi no rhuc cua vi rhuycn riuong, va ca cua
chung ra khi uoc Lai ruong rhuar nay, khicn chung ra xcn
xcr rinh huong rhco nor quan uicn hoan roan khac.
Chung ra co rhc rhay iang rhuc rai ua Li rhay rhc Loi nhan
55
rhuc han chc cua ong ay nor rhuc rai quan riong uoi voi
chung ra riong vicc hicu cuoc song hang ngay cung nhu
uoi voi vi rhuycn riuong riong nhicn vu uicu khicn con
ra u giu a suong nu .
Ca c nguycn ra c cu ng gio ng nhu ngo n ha i uang. Chu ng
Ia nhu ng quy Iua r ru nhicn ha i uuo c con nguo i ruan rhu .
Cu ng nhu CcciI B. uc MiIIc nha n xc r vc ca c nguycn ra c
riong Lo hin no i ric ng cu a ong, Muc i dic u ran cu a Chu a
(Thc Tcn Connanuncnrs), ia ng: Chu ng ra ha i ruan rhco
ca c quy Iua r ua uuo c ua r ia, nc u cho ng Ia i nhu ng quy Iua r a y,
co ngha chu ng ra uang cho ng Ia i chinh ninh.
Tiong khi noi nguoi co rhc nhin vao cuoc song cua
Lan rhan, vao cac noi quan hc qua Iai uuoi Iang kinh cua
no rhu c hay La n uo - vo n hinh rha nh ru kinh nghicn
hay su qucn rhuoc - rhi nhung ran Lan uo na y Iai khong
ha i Ia Ia nh rho na ch Ia nhu ng rhu c ra i chu quan
uicn ra Ianh rho na rhoi.
Thu c ra i kha ch quan hay Ia nh rho Lao go n ca c
nguycn rac, quy Iuar ru nhicn chi hoi su har riicn va
hanh huc cua con nguoi. icu nay co ngha cac quy Iuar
nay ua hoa quycn vao cau riuc cua noi xa hoi van ninh
riong suor chicu uai Iich su va Ia nguon goc cua noi gia
uinh va rhc chc xa hoi. o chinh xac cua ran Lan uo
nicu ra Ianh rho khong anh huong gi ucn su ron rai cua
Ia nh rho .
hu va y, su ro n ra i cu a ca c nguycn ra c, ca c quy Iua r ru
nhicn ncu ricn ua rio ncn io ia ng uo i vo i La r cu ai co suy
ngh sau sa c va Lic r xcn xc r ca c chu ky Iich su cu a xa ho i.
hu ng nguycn ra c, quy Iua r na y rhnh rhoa ng Ia i xua r hic n
riong uo i so ng. Tu y rhco nu c uo nha n rhu c va rhich nghi
cu a con nguo i, chu ng uua ho ha r riic n rhco huo ng ro n ra i
va o n uinh, hoa c ua y ho uc n cho ran ia va uic r vong.
hung nguycn rac roi uang noi ucn ruycr nhicn khong
hai Ia nhung uicu kho hicu, Li hicn, hay nang nau sac
cua nor ron giao uac Licr nao uo, na Ia nhung uicu hicn
nhicn uoi voi noi ron giao, riong cac riicr Iy xa hoi va cac
hc rhong uao uuc ua co ru Iau uoi. hung nguycn Iy hay
quy Iuar ru nhicn nay gan nhu Ia nor han riong uicu kicn
song cua con nguoi, cua y rhuc va Iuong ran con nguoi.
Chung gan nhu ron rai riong noi ca nhan, khong hu
rhuoc vao uicu kicn xa hoi va y nuon chu quan cua con
nguoi, cho uu chung co rhc Li vui ua hay Ian cho rc Iicr
Loi nhung uicu kicn Lar Ioi hay su han khang nao uo.
Vi uu , khi roi no i vc nguycn ra c ccng ba ng rhi sc na y sinh
ia kha i nic n cong La ng va cong Iy . Duo ng nhu ric con cu ng
co no r y rhu c La n sinh vc su cong La ng, cho uu uuo c ic n
Iuyc n riong uic u kic n nguo c Ia i. Tuy co no r su kha c Lic r ia r
Io n giu a uinh ngha va vic c rhu c hic n cong La ng, nhung
nha n rhu c vc su cong La ng Ia i Ia no r nha n rhu c chung.
guycn rac trung thuc va /ucng thic n rao co so cho su rin
cay - uicu cor ycu cho su ho rac, har riicn Lcn vung riong
Lan rhan cua nor con nguoi va riong cac noi quan hc cua
con nguoi voi nhau.
Mor nguycn rac nua Ia nhan qu;c n. Khai nicn co Lan
riong Tuycn ngon uoc Ia cua Ioa Ky ua ncu io gia rii cua
nguycn rac nay: Chung roi khang uinh nor chan Iy hicn
nhicn iang: noi nguoi sinh ia ucu Linh uang, iang rao hoa
ua Lan cho ho nhu ng quyc n ra r yc u va La r kha xan ha n,
riong uo co quycn song, quycn uuoc ru uo va nuu cau
ha nh hu c.
57
goai ia con co nor so nguycn rac khac nhu: phung u.
hoac y ruong nuon cong hicn, nguycn rac cha t /uc ng hay
hca n ha c.
guycn rac tic m nang cho ia ng chu ng ra Ia hoi rhai co
rhc Ion Icn, har riicn, rao ia ngay cang nhicu nguon Iuc.
Can Iicn voi nguycn rac tic m nang Ia nguycn rac pha t tric n
ruc Ia qua riinh giai hong ricn nang va har riicn rai nang.
Qua riinh nay cung can ucn cac nguycn rac nhu kicn tri. bc i
ducng va khu;c n khch.
Ngu;cn ta c khong ha i Ia thuc hanh, vi rhu c ha nh Ia no r
hoar uong uac riung, nor hanh uong cu rhc. Thuc hanh co
rhc rha nh cong riong riuong ho nay nhung chua chac ua
rhanh cong riong riuo ng ho khac, nhu vic c cha nc khong
nhar rhicr hai nuoi uua con rhu hai gio ng nhu cach nuoi
uua con uau Iong.
cu rhuc hanh Ia vicc Ian cu rhc riong rung hoan canh
rhi nguycn rac Iai Ia chan Iy co Lan, sau sac va co rinh ho
Licn, co rhc a uung cho rung ca nhan, gia uinh, ro chuc...
Khi chan Iy rhan nha va o ca c rho i qucn, chung sc giu
con nguoi rao ia kha nang rhuc hanh, xu Iy hicu qua cac van
uc khac nhau riong cuoc song.
Ngu;cn ta c khong ha i Ia gia tri. Vi uu: Mo r Lang cuo
co rhc chia nhau cac gia rii (var cuo uuoc) nhung chung ua
ha n va o ca c nguycn ra c co La n (vi ha n ha Iua r).
Ngu;cn tac /a /anh thc. ccn gia tri /a ban dc. Khi chu ng ra xcn
riong cac nguycn rac uung, ruc hicu Licr su var uung voi
Lan char von co cua no rhi chung ra sc rin ia chan Iy.
Ngu;cn ta c uinh huong cach ung xu cua con nguoi.
Chung co gia rii Iau uai, Lcn vung va Ia nhung van uc co
Lan, hicn nhicn. Chung ra co rhc nhanh chong hicu uuoc
rinh hicn nhicn cua nguycn rac ncu xcn xcr su vo Iy khi co
gang uar uuoc rhanh cong Lang cach Ian nguoc Iai cac
nguycn rac nay. Thar vo Iy ncu chung ra coi su Lar cong, Iua
uao, hcn ha, vo uung, ran rhuong, hay suy uoi Ia ncn rang
vu ng cha c cho rha nh cong va ha nh hu c Iau ua i. Ma c uu
nguoi ra co rhc rianh cai voi nhau vc cach uinh ngha, cach
rhc hicn va rhuc hicn cac nguycn rac nay, nhung chung
Iuon ron rai riong nhan rhuc cua ho.
Ca c La n uo hay no rhu c cu a chu ng ra ca ng ga n kc r cha r
chc vo i ca c nguycn ra c, quy Iua r na y Lao nhicu rhi chu ng
ca ng chinh xa c va co hic u qua La y nhicu. hu ng La n uo
chinh xa c sc co a nh huo ng Iau ua i uc n su rha nh ua r cu a ca
nhan va uuy rii ca c no i quan hc Lc n vu ng hon nhic u so vo i
no Iu c rhay uo i rha i uo va ha nh vi cu a chu ng ra.
7. NGUYN T C THAY DO I VA PHA T TRI N
So u rhuycr ac duc nhan cach co suc Ioi cuon nanh
nc Ia uo nhicu nguoi cho iang no huong uan cach uar
uuoc nhung rhanh ruu riong cuoc song nhu giau co, rhanh
uar va co noi quan hc khang khir voi nhung nguoi xung
quanh no r ca ch nhanh cho ng, uc ua ng na khong ca n ha i
ria i qua qua riinh ha n ua u hay riuo ng rha nh rhco quy Iua r
ru nhicn.
Tuy nhicn, uo Ia nor Iy rhuycr khong rhuc rc, ao ruong
va Iua uoi. Dung ky xao va nhung Licn ha voi vang uc uar
uuoc rhanh cong cung chang khac gi rin nha nguoi qucn o
rha nh ho Chicago na Ia i uu ng ra n La n uo cu a rha nh ho
Dcrioir.
Thco Liich Fionn, no r nha ha n Lic n sa c sa o vc nguycn
nhan va kcr qua cua Iy rhuycr ac duc nhan cach rhi:
59
Bomnay,chungoigmonguuicohanhvigiongnhu
mo nguu ima y,anhakhongbie va khonghie umnhla
ai.Connguu iduynha ma anhabie de nchinhla con
nguuimaanhamuonduucnguuikhacnhnnhan,dola
con nguu i vui nhung lui ba hoa sao io ng hay he cho
nhu nglu ichanha nh,nu cuu igia a ohayhe choie ng
cuu i iung hu c, va die u bo ha vo ng hay he cho no i
dau hu c su . Co he die n a con nguu i na y qua hai cau
sau: mo la , anh a co nhu ng khie m khuye khong he
su aduu cve ca inhva ba ninhu nhien.Baila ,anha
cu ngch ngkha cgha ngiie unguu ikha cquanha.
Cuoc uoi con nguoi Iuon har riicn rhco nor riinh ru
nhar uinh. Mor uua ric Licr Iar, ngoi, Lo, ui riuoc khi Licr
chay. hung noi Luoc har riicn ay ucu quan riong va
hai uicn ricn rhco riinh ru rhoi gian, khong rhc Lo qua
nor Luoc nao ca. icu nay cung uung voi noi giai uoan
cua cuoc song, noi ca nhan, gia uinh va ro chuc cung nhu
riong noi Inh vuc.
Chu ng ra uc ua ng Lic r va cha nha n chan Iy hay nguycn
ra c vc qua trinh cu a ca c su va r riong rhc gio i va r cha r, nhung
uc hic u uuo c no riong Inh vu c rinh ca n, riong no i quan hc
giu a con nguo i vo i con nguo i va rha n chi, riong rinh ca ch
ca nhan Ia uic u khong uon gia n. gay ca khi chu ng ra ua
hic u uuo c no , rhi vic c cha nha n va chung so ng vo i no Ia i
co n kho khan hon nu a. Do va y, uoi khi chu ng ra nuo n rin
no r con uuo ng ra r, vo i hy vo ng co rhc Lo qua no r so Luo c
quan rio ng nha n ric r kic n rho i gian va cong su c na va n ga r
ha i uuo c kc r qua nong nuo n.
icu gi sc xay ia khi chung ra co ui rar, Lo qua nor so
giai uoan cua qua riinh rang riuong va har riicn ru nhicn-
cu Lan ch Ia nor nguoi choi quan vor hang riung Linh
na Iai quycr uinh choi o hang cao hon nhan gay an ruong
ror hon, kcr qua sc Ia gi- Licu rinh rhan Iac quan co uu uc
La n ua nh La i nor ray vor chuycn nghic hay khong- Ban
Lc cua Lan sc ngh gi ncu Lan noi voi ho iang Lan co rhc
Licu uicn rai nha har Ion, riong khi Lan ch noi hoc choi
uuong can- Cau ria Ioi qua io iang. on gian Ia khong rhc
nao ui nguoc cac quy Iuar ru nhicn, va vicc co rinh ui uuong
rar ch uan ucn nhung kcr qua uang rhar vong va Ian Lan
rhcn nan Iong.
Ticn nor chicc rhang J Lac, roi uang o Lac 2 va nuon
chuycn Icn Lac 5, vicc uau ricn roi hai Ian Ia Luoc Icn Lac
rhang rhu La ua . ga n ngu co cau: Ia nh riinh va n ua n
La r ua u ru Luo c chan ua u ricn va chu ng ra ch co no r ca ch
an roan nhar Ia Luoc ui rung Luoc nor na rhoi.
cu Lan khong cho rhay giao Licr riinh uo cua Lan
uang o nuc nao Lang cach uar cau hoi hay rhu nhan suc
ho c ra cu a ninh La n sc khong rhc na o ho c kha hon hay
ricn Lo hon. Ban khong rhc chc giau nai ycu kcn cua
ninh, vi riuoc sau gi cung Li har hicn. Cho ncn, rhua
nhan no chinh Ia Luoc uau ricn uc hoc hoi. Thoicau rung
noi iang: Tiong qua riinh har riicn, Ian sao co rhc chc
giau nhung ycu kcn cua ninh khi chung ra Iuon hai su
uung kicn rhuc riong noi Iuc-.
Toi nho co Ian hai co gai ric, con cua nor nguoi Lan,
ucn ga roi riong nuoc nar gian giua, han nan vc su ha
kha c va rhic u rhong ca n cu a cha ninh. Iai co khong ua n
no nicng noi voi cha nc ninh riong khi hai co Iai uang iar
can rinh ycu, su rhong can va Ioi khuycn cua ho.
Toi noi chuycn voi nguoi cha va nhan rhay ong ra iar
61
hicu van uc uang xay ia. hung riong khi ong ra rhua nhan
ninh nong rinh rhi Iai choi Lo riach nhicn vc vicc nay va
khong chiu rhu a nha n Ia nuc uo har riicn can xu c cua
ong con rha. Tinh ru ai khong cho hc ong ra co Luoc ui
uau ricn uan ucn su rhay uoi.
c co uuoc noi quan hc ror uc voi vo, chong, con cai,
Lan Lc hay cac uong su, chung ra hai hoc cach Iang nghc.
c Iang nghc, chung ra can ucn cac nuc uo can xuc khac
nhau nhu: kicn rii, coi no va ro y rhong can. ay Ia nhung
han char Lac cao cua rinh cach. Sc uc uang hon nhicu khi
nguoi ra hanh uong o nuc uo can xuc rha va uua ia Ioi
khuycn o nuc uo cao.
Muc uo ricn Lo cua nor nguoi riong cac Inh vuc nhu
choi rcnnis hay uuong can Ia uicu iar uc nhan rhay, vi qua
riinh uo khong rhc co su gia rao. hung nuc uo har riicn
rinh cach va can xuc rhi khong uc nhan ia. Chung ra co rhc
uong kich voi nguoi Ia, voi uong su, hay voi ai uo riong
nor khoang rhoi gian ngan, hoac rhan chi cung co rhc ru
Iu a uo i La n rhan. hung rhco roi, riong rhan ran, chu ng
ra Licr io con nguoi rhar cua ninh va cung sc Li nhung
nguoi rhuong xuycn ric xuc, Ian vicc voi chung ra har
hicn ia.
Vicc co gang ui uuong rar riong qua riinh har riicn ru
nhicn rhuong uan ucn nor so hau qua riong rhc gioi kinh
uoanh. hic u nha qua n Iy uoanh nghic rin ca ch nua
nor rhu van hoa noi vc cai ricn nang suar Iao uong, char
Iuo ng, rinh rha n Ia n vic c va ca ch hu c vu kha ch ha ng La ng
cac Lai uicn van hung hon, Iuycn ra cach cuoi, va nhung
su can rhic Lcn ngoa i kha c, hoa c qua vic c sa nha , nua
Iai, hay rhau ron cong ry. Thc nhung, ho Iai xcn nhc Lau
khong khi rhicu rin cay har sinh ru nhung hoar uong uo.
Khi rha r La i, ho Ia i rin kic n ca c huong ha kha c riong
ac duc nhan cach na ho rin iang sc nang Iai rhanh cong.
Tuy nhicn, ho Iuon xcn nhc va vi han cac nguycn rac va
quy riinh ru nhicn, von Ia co so uc xay uung nor ncn van
hoa co uo rin cay cao.
hic u nan riuo c, La n rhan roi cu ng ru ng vi ha n
nguycn ra c na y riong Ia n sinh nha r Ia n rhu La cu a con ga i roi.
Bomdo,oivenhavanhnhayconbedangdungiong
gochongkhach,ngangnganhgiuchcacgoiquang,
khongchonhu ngdu aie kha ccu ngchui.Bie uda uien
oidey laco nhieuhuhuynhionghongdangchu ng
kie nha nhdo ngichky cu aconmnh.1oica mha yma
m vu ica chu huynhkha cva oibie ho dangmongdui
die ugu oi.
Khong khi iong ho ng ha su cng h ng. Xhu ng du a
ie kha c cha y quanh con oi, do i duu c chui ca c ng
ha m,co nconbe hcuungquye khongchiu.1oiha m
nghi:Ch cch nmnhha ida ychoconbe bie chiase .
tia iisu chiase la mo iongnhu ngdie ucuba nnha ma
mnhcoiio ng.Iodo ,da uienoihu duaiamo yeu
ca uha nhe nha ng:Conga icungcu abo ,choca cba n
chuichungdo chuica cba n ngconnhe ?.
Khong!, con be ia lu i h ng hu ng. 1ie heo, oi
chuye n sang ca ch khuyen no ke m heo mo i ly lua n:
Xa ycon,ne uconchiado chuivu ica cba n,la nsaukhi
conde nnha ba n,ca cba ncu ngse chiado chuivu icon.
molannua,conbellaicauialuicu.
1oi iu nen hui lung ung, v io iang con be khong he
ngheoi.Ca chhu ba,oiduaiamo die ukie nde ho ilo
63
no:Cona,neuconchiasedochuivuiban,bosecomo
mo nqua ha d cbie danhchocon.Bo se ngconkeo
caosu.
Conkhonghichke ocaosu!,conbe he len.
Be nnuu cna yhoino ica uha su .1oidu ngde nbie n
ha uyhie va dedo ano :Xe uconkhongchiuchoca c
ba nchuicu ng,bo se ha conmo ia n.
Conkhongsu!,conbegaoo,1acaquanglacua
con.Conkhongmuo nchiachoaica !.
Cuo icu ng,oiha idu ngde nsu cma nh.1oigia la yva i
mo ndo chuiienayconbe va duachobo nie :Bay,ca c
cha uchuidi!.
Co rhc co con gai nho cua roi can co kinh nghicn so
huu uo var riuoc khi no co rhc cho nguoi khac nuon.
(Tiong rhuc rc, ncu chung ra khong so huu nor var nao uo
rhi Iic u chu ng ra co rhar su cho nguoi kha c nuon hay
khong-). Con Lc can roi voi ru cach Ia nor nguoi cha co uo
chin chan cao hon vc can xuc uc uay cho no uicu nay.
hung Iuc uo, roi coi riong y ngh cua cac Lac hu
huynh uang uung xung quanh vc cach xu su cua roi hon su
riuong rhanh va har riicn cua con cung nhu hon noi
quan hc giua hai cha con roi. on gian Ia roi cho iang ninh
Ian nhu vay Ia uung va hanh uong cua con Lc Ia sai. Con Lc
ha i chia uo choi cho ca c La n.
Co Ic rhco rhang uo cu a iicng roi, roi uang o nu c uo
ca n xu c rha vi roi khong rhc chc ccn /c ng kicn nha n hay u
thcng ca m. Do uo , roi ua ky vo ng con ga i ninh o nu c cao
hon - uo Ia no sc cho ca c La n uo choi. c co ga ng Lu ua
nhu ng yc u kc n cu a La n rhan, roi ua muc n su c na nh ru uy
quyc n cu a no r nguo i cha uc c Luo c con Ia n rhco y ninh.
hung vay nuo n su c na nh Ia i Ia ninh chu ng cu a su
yc u kc n, Lo i no gia rang rinh hu rhuo c va o ca c yc u ro Lcn
ngoa i, Luo c nguo i kha c ha i nhuo ng Lo , Ia n ca n kic r su
ha r riic n cu a Iy rii uo c Ia , su riuo ng rha nh va rinh ky Iua r
cu a ca La n rhan va nguo i xung quanh. Va cuo i cu ng no sc
ra o ia su yc u kc n riong no i quan hc , su so ha i rhay rhc
cho su ho ra c, va ca hai Lcn sc rio ncn ru y ric n va rhu rhc
vo i nhau.
Va uicu gi sc xay ia khi suc nanh Li vay nuon suc
nanh var char, uia vi, uy quycn, su rin nhicn, Licu ruong,
hinh uang Lc ngoai, rhanh rich qua khu rhay uo i hay
khong uuoc uuy rii nua-
cu roi chin chan hon, roi ua uua vao suc nanh noi rai
cua ninh su hicu Licr cua Lan rhan vc su chia sc, vc su
riuo ng rha nh, rinh ycu rhuong va su chan so c va cho
hc uua con gai Lc nho cua ninh uuoc ru uo Iua chon co
nuo n chia sc hay khong.
Co rhc sau khi co ga ng Iy gia i vo i con Lc , roi ncn chuyc n
su chu y cu a na y uu a ric va o ca c rio choi Iy rhu kha c nha n
riu r Lo no i su c c ran Iy kho i con Lc . Mo r khi ric con co
uuo c ca n gia c so hu u rhu c su , chu ng sc ru nguyc n chia sc uo
choi cho nhau na khong no r chu r ua n uo.
Tu uo, roi nghicn ia iang co nhung Iuc ric con can
uuoc uay Lao nhung co nhung Iuc cung ncn uc chung ru
suy xcr. Khi noi quan hc cua chung ra voi Lon ric rio ncn
cang rhang riong nor Lau khong khi uay xuc can rhi vicc
co uay Lao chung rhuong Li xcn nhu Ia nor su riung rii
hay han Lac. hung ncu chung ra kco uua ric ia nor goc
kin uao, kicn nhan Iang nghc va noi chuycn voi no rhi co Ic
65
sc nang Iai kcr qua ror hon. Tiong cau chuycn kc ricn, roi
ua khong uu chin chan vc nar rinh can, rhicu su nhan nai
va kicn chc uc co rhc Ian uuoc uicu uo.
Co Ic y rhuc so huu ncn uuoc uay uo riuoc y rhuc chia
sc. Tiong quan hc hon nhan va gia uinh, nhicu nguoi ua
cho ui no r ca ch na y no c hay ru cho i chia sc vi ho chua Lao
gio riai qua kinh nghicn uuoc Ian chu Lan rhan hay hicu
uung vc gia rii Lan rhan. c giu con cn chung ra riuong
rhanh, chung ra can hai uu kicn nhan giang uay chung y
rhuc so huu va gia rii cua vicc chia sc. goai ia, Lan rhan
chu ng ra cu ng ha i Ia n guong cho chu ng.
8. NHIN NHA N VA N D
guo i ra rhuo ng Li cuo n hu r va o nhu ng chuyc n ro r uc
cu a ca c ca nhan, gia uinh va ro chu c so ng uu a ricn nhu ng
nguycn ra c vu ng cha c. Io nguo ng no nhu ng ca nhan co
su c na nh, chin cha n, nhu ng gia uinh Lic r uu n Lo c, uoa n
kc r, nhu ng ro chu c co nc n van ho a uo ng ran hic Iu c. Va
rhuo ng rhi ho nuo n Lic r ngay no rhu c co La n cu a nhu ng
ca nhan, ra rhc , ro chu c uo La ng ca c cau ho i nhu: La n rhc
na o anh rhu c hic n uuo c uic u uo - Ia y cho roi Lic r huong
ha cu a anh-, cu ng co ngha Ia : Ia y huo ng ua n roi ca ch
gia i quyc r va n uc nhanh nha r cu a anh uc roi co rhc gia i quyc r
nhu ng vuo ng na c roi uang ga ha i.
Io co gang hoc ra va a uung nhung ky nang nay.
Tiong nor rhoi gian ngan, chung uuong nhu co hicu qua.
Tuy nhicn, uicu uo chang khac nao vicc su uung rhuoc
asiiin hoac cao uan uc chua nhung con uau rhar ruc rhoi
na khong rhc nao riicr ricu uuoc can Lcnh kinh nicn uc ioi
cuoi cung cac riicu chung ca rinh noi sc xuar hicn. Vi vay,
cang ra riung vao nhung van uc va con uau ca rinh Lao
nhicu rhi chu ng ca ng go ha n Ia n cho can Lc nh kinh
nicn rhcn rian riong Lay nhicu.
icu nay co ngha Ia co van uc riong cach nhin nhan
van uc cua chung ra.
Chung ra hay xcn Iai Ian nua nor so uicn can Iuu y ua
uuoc ncu ia o chuong nay va rac uong cua ru uuy ac duc
nhan cach.
1ci tham du hct khca dac tac na; dcn khca huan /u;cn
khac vc quan tri hicu qua. 1ci cc dci xu tct va tac mci quan hc
than tinh vci nhan vicn cua minh. k; vcng vac nang /uc cua hc
nhung tci khcng tha ; ai trung thanh vc i minh ca . 1ci nghi nc u
tci bi cm nam nha mct nga;. hc c tha hc ma tan gau vc i nhau
uc t buc i. 1a i ac tci khcng thc rc n /u;c n hc bic t /a m vic c mc t
cach tu giac va cc tinh than trach nhicm - ha; tim ducc nguci cc
nhung duc tnh dc-
Thuyc r ac duc nhan cach uay iang roi co rhc a uung
nor so hanh uong quycr Iicr hon nhu chan chnh Iai cong
vicc hay sicr char ky Iuar - nhung vicc co rhc Ian cho cac
nhan vicn cua roi rio ncn nc nc hon va hai Iong voi nhung
gi ho uang co. Ioac roi co rhc rin kicn cac chuong riinh
huan Iuycn xay uung uong co Ian vicc uc giu nhan vicn co
ria ch nhic n hon, rhan chi co rhc sa rha i nhan vicn cu va
ruycn nhan vicn noi co kha nang Ian vicc ror hon.
hung, voi nhung nhan vicn rhicu riung rhanh nay rhi
Iicu ho co hicu nhung uicu roi Ian Ia vi quycn Ioi cua ho
hay khong- Io co can rhay roi uang uoi xu voi ho nhu voi
nhung co nay khong- Co hai roi uanh gia ho nhu rhc Ia
hoan roan uung- Cung co rhc chinh cach nhin nhan cua
roi uoi voi nhan vicn Iai co van uc.
67
Cc qua nhicu vicc phai /am nhung thci gian khcng bac gic
du ca. 1ci cam tha; ap /uc dc nang va buc bci uct nga;. uct
tuan. 1ci du cac hci thac vc quan tri thci gian hicu qua va da thu
ap dung nua ta phucng phap hcach dinh thci gian khac nhau.
nhung van khcng cam tha; minh dang cng mct cucc cng hanh
phuc. huu ch va ;cn binh nhu mcng mucn.
Thuyc r ac duc nhan cach nha c roi ha i chua n Li sa n
uicu gi uo ucn ru Lcn ngoai - nor rio Iy hoach uinh chicn
Iuoc kinh uoanh noi hay nor cuoc hoi rhao chang han - co
rhc giu roi giai roa cac a Iuc nay nor cach hicu qua hon.
hung Iicu nhung hic u ua t uo co hai Ia cau ria Ioi
khong- Licu Ian uuoc nhicu vicc hon riong khoang rhoi
gian ngan hon co ucn Iai nhung rhay uoi rhar su khong,
hay ch cang uay roi ucn vicc han ung Iai nhung con
nguoi, nhung rinh huong co vc nhu uang kicn soar cuoc
song cua roi-
Phai chang co uicu gi khac roi can hai xcn xcr rhau
ua o hon, can La n hon cha ng ha n nhu no r no rhuc nao
uo riong roi co anh huong ucn cach roi nhin nhan rhoi
gian, cuo c so ng va La n cha r cu a chinh ninh-
Cucc hcn nhan cua tci trc ncn nhat nhcc. Chung tci
khcng mau thuan ha; /uc duc gi vci nhau ca. nhung khcng ccn
;cu nhau nua. Du da nhc dcn 1rung tam tu van hcn nhan gia
dinh va thuc hicn mct c cach. chung tci van khcng thc nhcm
/cn ngcn /ua ncng am ma ca hai tung cc.
Thuyc r a c du c nhan ca chna ch La o roi ia ng cha c ha i co
va i cuo n sa ch hay va i cuo c rha o Iua n no i giu roi Lo c La ch
nhu ng ran su uc vo roi co rhc hic u roi hon. hung cu ng co
kha nang chu ng khong giu uuo c gi, va ch khi ycu nguo i
kha c rhi roi no i co uuo c rinh ca n ninh uang rin kic n.
hung Iicu vo roi co hai Ia nguycn nhan rhar su cua
va n uc khong- Lic u co hai roi uang chan chan vao cac
nhuoc uicn cua vo ninh va Licn cuoc song gia uinh rhanh
ia kho so nhu rhc na y-
Licu roi co uang uar ia nor no rhuc co Lan nao uo vc
vo ninh, vc cuoc hon nhan, vc nor rinh ycu rhuc su uc ioi
cuoc song gia uinh ninh Li no chi hoi qua nhicu-
Ban co nhan ia no rhuc ac duc nhan cach co a nh
huong quan riong nhu rhc nao ucn cach chung ra nhin
nhan va giai quycr van uc khong-
Du co nhan ia hay khong rhi cung co nhicu nguoi ao
ruong vc nhung hua hcn sao iong cua rhuycr ac duc nhan
cach. Toi rung ui ucn nhicu noi, Ian vicc voi nhicu ro chuc,
ga go nhicu nguoi va har hicn ia iang, cac nha quan Iy co
ran nhin chicn Iuoc Iau uai rhuong chan cac uicn gia ch
Licr rac uong ran Iy va khich Ic nguoi khac Lang nhung cau
chuycn vo vi nang rinh giai rii. icu ho can Ia gia rii rhuc
char Lcn riong nor qua trinh hon Ia Iicu rhuoc asiiin
hay cao uan. Mong nuon chu ycu cua ho Ia giai quycr cac
van uc nan giai va ra riung vao cac nguycn rac co rhc ucn
Iai hicu qua Iau uai.
9. NANG CAO TRINH DO TU DUY
Thco AILcir Linsrcin, Chung ra khong rhc giai quycr
uuoc van uc quan riong na chung ra uuong uau Lang riinh
uo ru uuy giong nhu khi chung ra gay ia nhung van uc uo.
Tha r va y, khi quan sa r su va r xung quanh va xcn xc r Ia i
chinh La n rhan ninh, chung ra sc nha n ia ia ng nhu ng va n
uc nay sinh khi song va cu xu rhco quan uicn ac duc nhan
cach Ia nhung van uc co Lan, co chicu sau va khong rhc
69
uuoc giai quycr o nuc uo ru uuy hoi hor nhu khi chung
noi har sinh. Chung ra can co nor riinh uo ru uuy noi
sau sac hon nor no rhuc uua ricn cac nguycn rac nicu ra
chinh xac han riu con nguoi va cac noi quan hc qua Iai
co hicu qua uc giai quycr chung.
Tiinh uo ru uuy noi chinh Ia van uc na cuon sach 7
1hci Qucn c 1hanh at uc ca ucn. ay Ia quan uicn Lar
uau ru Lcn riong - Iay nguycn rac Ian riung ran va Iay rinh
cach con nguoi Ian ncn rang - nhan nang Iai su rhanh uar
cua ca nhan va su rhanh cong riong noi quan hc giu a cac
ca nhan voi nhau. Quan uicn La r uau ru Lcn riong chu
riong y rhuc Lar uau ru Lan nga va quan riong hon, Lar uau
ru han cor Ioi cua Lan nga: nhung no rhu c, rinh cach va
uong co cua con nguoi.
Quan uicn nay cho iang ncu nuon co nor cuoc hon
nhan ha nh hu c, La n ha y Ia nguo i ra o ia ca c na r rich cu c va
Licr Lo qua nhung chuycn khong vui. cu nuon con
ninh ngoan ngoan hon, ua ng ycu hon, Lan ha y Ia La c cha
nc hicu va rhong can voi chung, kicn uinh hon va ycu quy
chung hon. cu nuon co uuoc quycn ru chu hon riong
cong vicc rhi Lan hay Ia nor nhan vicn co riach nhicn hon,
Licr giu uo uong nghic va cong hicn nhicu hon. cu
nuon uuoc nguoi khac rin cay, Lan hay Ia nguoi uang rin
cay. cu nuon co uuoc cai rhu ycu Ia rai nang uuoc rhua
nhan, rhi riuoc hcr, Lan hay ra riung vao cai chinh ycu -
rinh ca ch cu a La n.
Quan uicn Lar uau ru Lcn riong cho iang ncn uar
1ha nh tch ca nhan Icn ricn 1ha nh tch ta p thc, ia ng hu a va
ncn giu Ioi hua voi chinh ninh riuoc khi hua va giu Ioi hua
voi nguoi khac. Thco quan uicn nay, sc Ia vo ich ncu chung
ra nuon co nhan cach riuoc khi co rinh cach, nuon cai
rhicn cac noi quan hc riuoc khi hoan rhicn Lan rhan.
Bar uau ru Lcn riong Ia nor qua riinh uoi noi Iicn
ruc uua ricn cac quy Iuar ru nhicn chi hoi su riuong rhanh
va ricn Lo cua con nguoi. o har riicn rhco uuong xoan
oc, nang cao cach song uoc Ia, co riach nhicn va hu
rhuo c Ia n nhau co hic u qua .
Toi co co hoi Ian vicc voi nhicu nguoi khac nhau - co
nguoi iar ruycr voi, co nguoi iar rai nang, co nguoi nong
nuon su rhanh uar va hanh huc, co nguoi uang ui rin
hanh huc, co nguoi uang khicn nguoi khac uau kho -
nhung roi chua Lao gio rhay co giai ha nao, co nicn
hanh huc, su rhanh cong nao ron rai Iau uai uua ricn quan
uicn Lar uau ru Lcn ngoai.
Quan uicn Lar uau ru Lcn ngoai rhuong nang Iai
nhung kcr qua ricu cuc riong rhai uo va cach cu xu cua
nhicu nguoi. Io rhuong can rhay ninh Ia nguoi khong co
ha nh hu c, Ia na n nhan va La r Iu c, ho ch ra riung va o
nhuoc uicn cua nguoi khac va Iuon cho iang hoan canh
kho khan, rinh riang rii ric na ninh hai chiu uung rhuoc
vc riach nhicn cua ai uo. Chung ra co rhc nhin rhay io nhar
o nhung ca vo chong khong co hanh huc, uo Ia vi ca hai
khong Licr cha nhan nhau, nguoi nay nuon nguoi kia
hai rhay uoi, nguoi nay kc roi nguoi kia, nguoi kia rin
cach sua uoi rinh ncr cua nguoi nay o Ia nor noi quan
hc rhicu rin cay Ian nhau.
Ca c rha nh vicn riong gia uinh chu ng roi ua ru ng so ng o
La uia uic n no ng Lo ng nha r ricn ria i ua r - an Phi, IsiacI,
va IicIanu - va roi rin ia ng nguo n go c cu a ca c va n uc uang
uic n ia o La noi kha c nhau na y chinh Ia su rho ng rii cu a no
rhu c xa ho i La r ua u ru Lcn ngoa i. Ca c Lcn Iicn quan uc u
71
rin ia ng va n uc na n o Lcn ngoa i va nc u ho (ru c hia
Lcn kia) chiu su a uo i rhco khuon hc hay uo r nhicn Li
Ioa i kho i co ng uo ng rhi va n uc sc uuo c gia i quyc r.
Quan uicn Lar uau ru Lcn riong Ia su rhay uoi no
rhuc quan riong uoi voi hau hcr noi nguoi, han Ion Ia uo
anh huong nanh nc ru no rhuc xa hoi hicn hanh cua a c
duc nhan cach.
hung rhco kinh nghicn cua iicng roi iur ia ru
nhung chuycn ca nhan cung nhu khi Ian vicc voi hang
ngan nguoi khac va Lang su nghicn cuu sau sac vc nhung
ca nhan va hinh rhai xa hoi ua rhanh cong riong Iich su, roi
rin iang nhicu nguycn rac rhc hicn riong 7 1hci qucn na y ua
rung an sau riong noi con nguoi chung ra, riong Iuong
ran va y rhuc xa hoi cua chung ra. c nhan ia va har riicn
chung, uc a uung chung vao vicc giai quycr cac noi quan
ran sau sa c nha r cu a Ioa i nguo i, chu ng ra ca n ha i ru uuy
kha c ui, ha i chuyc n nhu ng no rhu c cu rha nh nhu ng no
rhu c no i, sau sa c hon - no rhuc La r ua u ru Lcn riong.
Chung ta khcng ducc dung cucc tham hicm. vi muc dch
cua chung ta /a di dcn nci chung ta da xuat phat dc kham pha
nc mct /an nua. (1.S. L/ict)
Iinh l
10 Xt0LAXV
71B0I0LEX
Mo t nquo t rhe hte n minh
quo nhu nq tte c rhuo nq lo m.
The nen, su xur soc cuo
mo r con nquo t lhonq pho t lo
o honh Jonq, mo lo rhot quen.
- Aristotle
V
c co La n, rinh ca ch cu a chu ng ra Ia no r Lo ha n cu a
rhoi qucn. gan ngu co cau: Cico suy ngh, gar
hanh uong, gico hanh uong, gar rhoi qucn, gico rhoi qucn,
ga r rinh ca ch, gico rinh ca ch, ga r so ha n.
Co rhc no i, rho i qucn Ia khuon na u nha r qua n, uoi khi
vo rhu c, rhc hic n rinh ca ch cu a chu ng ra no r ca ch rhuo ng
xuycn, ha ng nga y va quyc r uinh rinh hic u qua hay khong
hic u qua riong no i hoa r uo ng, ra o ncn su c na nh Lcn riong
cu a chu ng ra. Ioiacc Mann, no r nha su ha n v ua i ru ng
no i: Tho i qucn cu ng gio ng nhu uay rhu ng. Ia ng nga y
chu ng ra Lc n ru ng so i nho va Lc n ca ng nhic u rhi so i uay
rhu ng ca ng kho uu r. Ba n rhan roi khong uo ng y vo i ha n
cuo i cu a cau no i na y. Toi cho ia ng no co rhc Li uu r, cu ng
nhu rho i qucn Ia rhu co rhc ho c va cu ng co rhc ru Lo , nhung
vic c uo uo i ho i ha i co no r qua riinh va no r quyc r ran cao.
hung ai rung rhco uoi hanh riinh uo Lo cua con
nguoi ru rau AoIIo JJ Icn nar riang ioi rio vc riai uar chac
han ucu sung so riuoc su kicn Iich su nay. Io sc rhor Icn
Tha r Ia hi rhuo ng' hay Khong rhc rin uuo c'. Thc
nhung, nhung ngon ru uo van chua uu uc uicn ra nhung
giay hur uang ghi nho uo. c co uuoc rhanh cong v uai
ay, cac nha uu hanh vu riu ua hai vuor qua suc hur cuc Ion
cua riai uar. ang Iuong Lo ia riong vai hur uau ricn khi
con rau ioi khoi Lc hong va riong nhung uan uau ricn
cua cuoc hanh riinh con nhicu hon rong so nang Iuong
uuoc uung riong nhicu ngay sau uo uc rhuc hicn cuoc
hanh riinh uai nua riicu uan.
Thoi qucn cung vay, no co suc hur iar Ion - Ion hon
nhicu so voi nhung gi chung ra co rhc nhan rhay. Mor chur
y chi hay nor vai rhay uoi riong cuoc song chua uu uc xoa
Lo nhu ng rho i qucn ua an sau va o La n rhan nhu: su rhic u
quycr ran, rhicu kicn nhan, rinh kicu ngao va ich ky. Moi
su car canh ucu can nor no Iuc hi rhuong. Ch can vuor
qua uuoc suc hur cua rhoi qucn, su ru uo cua chung ra sc
uuoc uay Icn nor ran cao noi.
Cung nhu cac nguon nang Iuong ru nhicn khac, suc
hur cua riong Iuc co rhc co Ioi hoac co hai. Luc hur cua
riong Iuc co rhc can rio con nguoi ucn voi vu riu uay Li an
nhung cung chinh no Iai co kha nang Iicn kcr rhc gioi nay
rhanh nor rhc rhong nhar, va giu riai uar nan uung quy
uao, rao ia nor riar ru nhar uinh riong vu riu. Thoi qucn
cung vay. o Ia nor Iuc hur iar Ion, ncu Licr su uung nor
cach hicu qua, chung ra co rhc uung no uc rao su gan kcr va
riar ru can rhicr nhan nang Iai rhanh cong riong cuoc
so ng cu a chu ng ra.
75
1. THO I QUEN IA GI
Tiong han vi cuon sach nay, chung ra xcn rhoi qucn
Ia giao uicn cua tri thuc. k; nang va khat vcng. Tiong uo, tri
thu c Ia nor no rhuc Iy rhuycr, ruc /a m gi va ta i ac, k; nang
Ia /a m nhu thc na c, con khat vcng Ia dcng cc, Ia ; muc n hanh
dcng. Muon rao nor rhoi qucn riong cuoc song, chung ra
can hai co ca La ycu ro nay.
Quan hc cu a chu ng ra vo i ca c uo ng nghic , vo ,cho ng,
con ca i khong na y ro r uc co rhc Ia vi chu ng ra co rho i
qucn a ua r y kic n cu a ninh na khong Lao gio rhu c su
Ia ng nghc ho . hung uu bic t ca n ha i Ia ng nghc nguo i
kha c ui nu a, co k; nang Ia ng nghc ui nu a rhi roi cu ng ca n
co mcng muc n giao ric rhu c su , nc u khong, roi cu ng
khong rhc ic n Iuyc n uuo c rho i qucn na y. Vi va y, uc xay
uu ng uuo c no r rho i qucn ca n ha i co ca La yc u ro : tri thu c
- k; nang - kha t vc ng.
Su rhay uoi cua hicn ruong,Lan char Ia nor qua riinh
ui Icn. Ban char Ian rhay uoi hicn ruong, va nguoc Iai, hicn
ruong cung co rhc Ian rhay uoi Lan cha r. Chung ra har
riicn rhco nor uuong xoan oc. ho co tri thuc. k; nang va
khat vcng, chung ra co rhc ha Lo uuoc nhung no rhuc cu
- von Ia cho uua gia rao riong nhicu nan qua - uc uar uuoc
cac Luoc ricn noi cua Lan rhan va riong noi quan hc voi
nguo i kha c.
IUC TICI QUL IILU QUA
Cac nguycn rac va no hinh ung xu uuoc Inh hoi
oi khi, su rhay uoi Ia nor qua riinh uay gian riuan,
nhung no uuoc rhuc uay Loi nor nuc uich cao ca hon, Loi
nong nuon hy sinh cai hicn rai uc uar uuoc rhanh ruu Ion
riong ruong Iai va no nang Iai hanh huc - nuc ricu uc
chung ra ron rai. Ianh huc co rhc uuoc uinh ngha Ia kcr
qua cu a kha r vo ng va kha nang hy sinh hic n ra i cho nhu ng
uicu ror uc riong ruong Iai.
TvI thuc
(Ia n gi, ra i sao)
Ky nang
(Ia n nhu
rhc na o)
Khat vong
(nuo n Ia n gi)
THO I UEN
77
2. TINH IIN TU C CU A QUA TRINH TRUO NG THA NH
Ba ; thc i qucn khong ha i Ia no r ra ho ca c cong rhu c
ran Iy ioi iac, cha va na uo Ia huong ha ric can rinh
ricn, Iicn ruc va uuoc kcr ho char chc nhicu nar riong vicc
nang cao rinh hicu qua cua rung ca nhan, cua cac noi quan
hc. Kcr ho hai hoa voi nhung quy Iuar har riicn ru nhicn,
7 thc i qucn giu chung ra Iicn ruc ricn Icn riong cac Luoc
cu a qua riinh riuo ng rha nh, ru phu thuc c sang dcc /ap ioi
ucn tucng hc.
Khi Lar uau cuoc song, noi chung ra ucu Ia nor uua ric
so sinh, hoa n roa n hu rhuoc va o cha nc (hoac nguo i uo
uau). uoc uay uo, nuoi uuong va nang uo, rhco nan
rhang, chung ra rio ncn cung ca hon, uoc Ia hon - vc rhc
char, rinh rhan va ca vc rai chinh - cho ucn khi chung ra co
rhc ru chan so c La n rhan ninh va rio rha nh no r con nguo i
ru chu , ru Iuc.
Cang riuong rhanh, chung ra cang nha n rhu c uuoc
iang noi su var ricn uoi ucu rac uong qua Iai Ian nhau, iang
co nor hc sinh rhai chi hoi ca ru nhicn va xa hoi. Chung
ra har hicn ia iang vicc nang ninh Icn nor ran cao noi
hu rhuoc iar nhicu vao noi quan hc voi nhung nguoi
xung quanh - ngha Ia cuoc song cua con nguoi Iuon co su
ruong ho .
hin rong rhc, su har riicn cua con nguoi ru rhoi rho
au ucn khi riuong rhanh Ia hu ho voi quy Iuar ru nhicn.
Tuy nhicn, co nhicu chicu huong har riicn. Chang han, su
riuong rhanh vc rhc char khong nhar rhicr ui Iicn voi
riuong rhanh vc rinh can hay rii ruc. Mar khac, no r nguoi
chan har riicn vc rhc char khong han Ia kcn riuong
rha nh vc na r rii ruc hay rinh ca n.
Ticn con uuong har riicn Iicn ruc cua su riuong
rha nh, phu thuc c Ia no rhu c thucc vc nguci khac - anh chan
soc roi, anh ucn hoac khong ucn voi roi, roi riach anh vc
hau qua xay ia Con dcc /ap no i chinh Ia no rhuc cu a tci -
roi co rhc Ian vicc nay, roi chiu riach nhicn, roi Licr ru Iuc,
roi co quycn Iua chon
hung, tucng thuc c Ia no rhu c thucc vc chung ta - chu ng
ra co rhc cung Ian vicc, chung ra co rhc ho rac voi nhau,
chung ra co rhc kcr ho rai nang va nang Iuc Iai uc cung Ian
nhung vicc Ion hon.
Nguc i phu thuc c uua vao nguoi khac uc uar uicu ninh
nuo n. Nguc i dc c /a p Iuon co uuoc cai ninh nuon Lang
chinh no Iuc cua Lan rhan. Con Nguc i tucng thuc c rhi Lic r
kcr ho no Iuc cua ninh voi nhung no Iuc cua nguoi khac
uc uar rhanh cong Ion nhar.
cu Li hu rhuoc vc rhc char, chang han Li Lai Iicr hay
rar nguycn, roi sc hai can ucn su giu uo cua nguoi khac.
cu Li hu rhuoc vc rinh can, roi sc can ucn nhan xcr cua
nguoi khac uc can rhay ninh co gia rii va an ran. cu Ia
nguoi hu rhuoc vc rii ruc, roi sc hai nho nguoi khac suy
ngh ho noi van uc riong cuoc song.
guoc Iai, ncu Ia nor nguoi uoc Ia, vc nar rhc char,
roi co rhc ru ninh Ian Iay noi vicc, vc rii ruc, roi co rhc ru
suy ngh, ru uuy no r cach sang rao, co o c han rich va sa
xc cung nhu riinh Lay y kicn cua ninh nor cach uc hicu,
vc rinh can, roi sc ru Ian chu Lan rhan, can nhan uuoc
chinh ninh va sc khong Li chi hoi Loi cau hoi roi co uuoc
nguoi khac ycu ncn hay uoi xu ror khong.
Co rhc uc uang nhan rhay iang nguoi co rinh uoc Ia ro
ia chin chan hon nhicu so voi nguoi co rinh hu rhuoc.
79
Rcn Iuycn uuoc rinh uoc Ia Ia nor rhanh cong Ion nhung
uo khong hai Ia ra r ca .
Iicn nay, rinh uoc Ia uang Ia no rhuc uuoc xa hoi uc
cao. Iau hcr sach, Lao vicr vc cach song ucu sung Lai rinh
uoc Ia - nhu rhc giao ric, Ian vicc nhon, hay ho rac ucu
kcn gia rii hon. Io xcn rinh uoc Ia nhu nuc ricu roi
rhuong na noi ca nhan va xa hoi can huong roi. hung
rhu c char, vic c nha n nanh rinh uoc Ia han nhicu xua r
ha r ru ha n u ng riuo c su hu rhuo c, nhu no r ca ch cho ng
uoi vicc kicn soar, chi hoi va khong chc cua nguoi khac
uoi voi chung ra.
hicu nguoi hicu khong rhau uao vc khai nicn ruong
rhuoc, rhuong Iicn ruong, rhan chi uong nhar no voi su
hu rhuo c. Vi vay, chung ra rha y co nhu ng nguoi nhan
uanh uoc Ia, giai hong con nguoi, nhung rhuc char Ia vi
ich ky ca nhan, ru Ioi na Iy hon, Lo ioi con cai va Iang rianh
noi riach nhicn xa hoi.
Phan ung o nhung nguoi co rhan vong rhoar khoi su
go Lo - uc ru khang uinh ninh va Ian nhung vicc ninh
nuon - rhuong Loc Io nhicu su hu rhuoc co Lan. Tiong
khi co gang uar uuoc nuc ricu, ho Iai Loc Io nhicu uicn
ycu: uc nhung su kicn nan ngoai kha nang kicn soar cua
La n rhan chi ho i.
Tar nhicn, chung ra ca n hai rhay uo i hoan canh. Thc
nhung, phu thuc c Iai Ia nor van uc rhuoc vc qua riinh
riuong rhanh cua rung ca nhan na ir Iicn quan ucn hoan
ca nh. gay ca riong hoa n ca nh rhua n Io i hon rhi su hu
rhuoc van rhuong uuoc uuy rii. Tuy nhicn, no co rhc uuoc
giai hong Lang su uoc Ia rhar su riong rinh cach chung
ra, khicn cho chung ra co rhcn suc nanh uc chu uong
hanh uong hon Ia Li uong uoi ho. o Ia nor nuc ricu ror
uc nhung khong hai Ia nuc ricu roi rhuong cua nor
cuo c song rhanh uar.
Tu uuy uoc Ia uon rhuan khong rhc hu ho voi rhuc
rai co rinh ruong rhuoc. hung nguoi co rinh uoc Ia na
khong uu riuong rhanh uc suy ngh va hanh uong nor cach
ruong rhuoc rhi ho ch co rhc Ia nhung ca nhan ro r, chu
khong rhc Ia nhung nha Ianh uao hay uong uoi ror. Vi ho
khong xua r rhan ru no rhu c cu a su ruong rhuo c ca n rhic r
cho su rhanh cong riong ca c noi quan hc hon nhan, gia
uinh, ro chuc.
Vc La n cha r, cuo c so ng co rinh tucng thuc c cao ncn vic c
rin ca ch ua r uuo c hic u qua ro i ua La ng rinh uo c Ia rhi
cha ng kha c na o rin ca ch choi qua n vo r La ng chic c ga y
ua nh gon - ngha Ia huong ha khong rhich ho vo i
rhu c ric n.
Tinh tucng thuc c Ia nor khai nicn chin chan va ricn Lo
hon nhicu so voi rinh uoc Ia. cu ruong rhuoc vc rhc
char, uu Ia nguoi ru Iuc va co kha nang, chung ra cung sc
Iicn kcr suc nanh uc co uuoc kcr qua ror hon riong cong
vicc. cu ruong rhuoc vc rinh can, uu nhan ia y ngha cua
Lan rhan, chung ra cung can chia sc rinh can voi nguoi
khac. cu ruong rhuoc vc rii ruc, chung ra sc Licr kcr ho
nhung y ruong ruycr voi nhar cua nguoi khac voi nhung y
ruong cua iicng ninh.
Do uo, ncu co rinh ruong rhuoc, chung ra sc co co hoi
uc chia sc Lan rhan ninh voi nguoi khac no r cach sau sac
va co y ngha, sc ric can uuoc cac nguon Iuc va ricn nang
Ion Iao cua nhung nguoi xung quanh.
Ch co nhung nguoi song dcc /ap noi icn Iuycn uuoc
81
rinh tucng thuc c. guoi phu thuc c rhuong khong co uuoc
nhung noi quan hc ruong rhuoc vi ho khong rhc Iicn kcr
vo i nguo i kha c riong khi chua uu kha nang Ia n chu La n
rhan. o cung Ia Iy uo vi sao cac rhoi qucn J, 2, l riong cac
chuong ric rhco Ia i xoay quanh van uc Ia n chu La n rhan.
ho cac rhoi qucn nay, nguoi ra co rhc chuycn ru phu thuc c
sang dcc /ap riuoc khi co rhc co uuoc rinh tucng thuc c.
Chung Ia nhung tha nh tch ca nhan - cor Ioi cua su har riicn
rinh ca ch - va tha nh tch ca nhan sc uan ucn tha nh tch ta p
thc. Cung nhu gico har ioi noi rhu hoach uuoc, Lan khong
rhc uao nguoc qua riinh nay. o Ia nor qua riinh Lar uau
ru Lcn riong.
Khi rhar su uoc Ia, Lan sc co ncn rang vung chac cho
rinh ruong rhuoc, co nor rinh cach co Lan giu Lan uar
uuo c nhu ng rha nh rich ra rhc rhco uinh huo ng nhan
cach khi Ian vicc nhon, ho rac, giao ric xa hoi uuoc
ncu riong cac rhoi qucn !, 5, t.
hung uic u na y khong co ngha Ia La n ha i ic n Iuyc n
ca c rho i qucn J, 2, l no r ca ch hoa n ha o riuo c khi ra Iuyc n
ca c rho i qucn !, 5, t. a n uuo c su Iicn ru c cu a ca c rho i
qucn sc giu La n Ia n chu uuo c su ha r riic n cu a ninh
no r ca ch hu u hic u. Ba n co rhc Iuyc n ra cu ng no r Iu c ca
t rho i qucn.
La nor han cua rhc gioi ruong rhuoc, hang ngay,
chung ra van giao ric voi rhc gioi uo. Tuy nhicn, cac van uc
noi con o uo co rhc uc uang Ian Iu no nhung rhoi qucn
hinh rhanh ncn rinh cach. Iicu uuoc rac uong cua Lan
rhan ucn cac noi quan hc co rinh ruong rhuoc giu Lan ra
riung no Iuc rhco uung riinh ru va hu ho voi cac quy Iuar
har riicn ru nhicn.
Thoi qucn rhu Lay Ia rhoi qucn cua su uoi noi - nor su
uoi noi rhuong xuycn va co rinh can uoi Lon chicu - gon
La chicu khong gian va chicu con Iai Ia rhoi gian - cua cuoc
so ng. o xoay quanh va Lao ha n ra r ca ca c rho i qucn kha c.
o Ia rhoi qucn hoan rhicn khong ngung, rao ia nor qua
riinh har riicn rhco uuong xoan oc uc nang Lan Icn nor
riinh uo hicu Licr noi va song rhco rung rhoi qucn khi Lan
nhin nhan no o goc uo cao hon.
Bic u uo uuo i uay Ia su rhc hic n La ng hinh a nh rhco
riinh ru va rinh ruong rhuo c cu a rho i qucn. o sc uuo c su
uu ng xuycn suo r cuo n sa ch na y, khi chu ng ra kha o sa r ca hai
khia ca nh: no i quan hc co riinh ru giu a ca c rho i qucn va su
kc r ho va n uo ng cu a chu ng. Khi Iicn kc r vo i nhau, 7 thc i
qucn sc ra o ia uuo c nhu ng hinh rhu c no i cu a nhau va Ia n
rang gia rii cho nhau. Mo i kha i nic n hay no i rho i qucn sc
uuo c riinh La y io ia ng riong nhu ng ha n ric rhco.
Tuong Ihuc
Jh^Nh J|Ch
J^P JhE
Laug ughe va
lhau hieu
lau uhau
0oug lau
hiep luc
Ju duy
cuug lhaug
Luou
chu doug
Bal dau
lu uuc lieu
da duoc xac diuh
uu lieu
cho dieu
quau lroug uhal
Jh^Nh J|Ch
C^ Nh^N
c Ip
Phu Ihuc
R
e
u
g
i
u
a
b
a
u
l
h
a
u
1
2
3
4
5 6
7
MC TIUC TICI QUL
83
3. DINH NGHIA V TINH HI U QUA
Ba ; thc i qucn chung ra sc uc ca riong cuon sach nay Ia
nhung rhoi qucn cua su rhanh uar, Loi vi chung uuoc xay
uung uua ricn cac nguycn rac, nang Iai cho chung ra
nhung Ioi ich roi ua va Iau uai. Chung rio rhanh ncn rang
cua rinh cach con nguoi, rao ncn nor riung ran cung ca
nhung ran Lan uo chinh xac. ong rhoi, nhung rhoi
qucn nay Ia co so uc noi ca nhan co rhc ru giai quycr cac
van uc cua ninh nor cach hicu qua, ran uung roi ua cac co
hoi, khong ngung hoc ra cung nhu kcr ho uuoc cac
nguycn rac khac riong qua riinh har riicn cua ninh.
Ba; 1hci qucn dc thanh dat cung uuoc xay uung uua ricn
no rhu c cu a rinh hicu qua, hu ho vo i nor quy Iuar ru
nhicn, nor nguycn rac roi goi Ia u can ba ng P,PC. c uc
uang hicu uuoc nguycn rac nay, chung ra co rhc Iicn hc voi
cau chuycn ngu ngon Ngcng dc trung vang cu a Acso.
mo bac nong dan ngheo mo hom ha hien mo qua
iung bng vang la lanh iong o con ngong cua mnh.
Iu cda u,ongnghiaido muo nchuikhmong.Xhungkhi
nh la yquaiungdinhnemdi,ongda kinghilai.
0ua iung dung la bng vang ha! Xguui nong dan
khongheinnoivaovanmaylundangdenvuimnh.Cu
mo inga yioiqua,ngaysaukhihu cda y,ongla icha ybo
denongongvahuduucmoquaiungvang.Chngmay
cho c,ba cnongdaniu nengia uco .
1uynhien,ca nggia uhlo nghamcu aongca nglu n,ong
khongco ndu kiennha ndechu u ngnga yioiquanua.
0ngquye dinhgie che conngo ngde la ya ca so iu ng
iongbungno.Xhungkhiongmobungconngongiah
ben iong io ng io ng, uye nhien khong co qua iu ng
vang nao. Va, dieu oi e hun nua la u do ve sau ong
khong con lay duuc qua iung vang nao nua v da gie
che conngo ngio i.
An uang sau cau chuycn ngu ngon nay Ia nor quy Iuar
ru nhicn, nor nguycn rac - nor uinh ngha co Lan vc rinh
hicu qua. hicu nguoi nhin hicu qua ru no rhuc qua
riung vang: Cang an xuat. cang thu /ci nhuan thi hicu qua
dat ducc cang cac.
Cau chuyc n ngu ngon ricn cho rha y tnh hic u qua hu
rhuo c va o hai yc u ro : a n pha m(ca c qua riu ng va ng) va phucng
tic n,nang /u c (con ngo ng) uc sa n xua r ia sa n ha n uo .
cu Lan chon kicu song ch chu riong vao nhung qua
riung vang na Lo qua con ngong, Lan sc son nar ui
huong ricn san xuar ia cac qua riung vang Mar khac nc u
Lan ch chan soc con ngong na khong co nuc uich uar
uuoc cac qua riung vang, Lan sc son khong con gi uc nuoi
song Lan rhan hay con ngong.
Tinh hicu qua nan riong su can Lang roi goi Ia u can
ba ng P,PC. P Ia a n pha m(Piouucrion), na o uay Ia nhung
qua riung vang. Con PC Ia chu vicr rar cua nang /uc an
xua t (Piouucrion CaaLiIiry), ruc con ngong nang Iuc
ra o ia nhu ng qua riu ng va ng.
4. BA IOA I TA I SA N
Vc co Lan, co La Ioai rai san: rai san var char, rai san rai
chinh va rai san con nguoi. Chung ra cung Ian Iuor xcr rung
Ioai nor.
Cach uay vai nan, roi nua nor rai san var char - uo Ia
nor chicc nay car co. Toi su uung rhuong xuycn chicc nay
85
nay na chang hc Lao uuong gi ca. Thc ncn, sau hai vu nua,
no Lar uau hong hoc. Tiong Ian sua chua uau ricn, uong co
ch con nor nua cong suar Lan uau. hu vay, vc co Lan,
chicc nay khong con uung uuoc nua.
Toi nhan ia iang, gia nhu chiu uau ru vao PC (nang /uc
an xuat) - ruc chan soc va Lao uuong chicc nay, rhi roi co
rhc uuoc huong P (a n pha m) cua no - nor san co uc. Vi
khong son nhan ia uicu uo ncn hau qua Ia roi hai Lo ia
nhicu rhoi gian va ricn Lac hon uc nua nor chicc nay car
co noi. Ro iang uay Ia nor vicc khong hicu qua.
Vi rhco uuoi cac Ioi ich hay kcr qua riuoc nar, chung ra
rhuong huy hoai nhung rai san var char co gia rii nhu nor
chicc xc hoi, nor cai nay vi rinh, nay giar, rhan chi ca co
rhc va noi riuong song cua chung ra. Ciu can Lang giua P
va PC sc rao ia su khac Licr Ion riong vicc su uung co hicu
qua ca c ra i sa n va r cha r.
Su can Lang P va PC cung rac uong nanh nc ucn vicc
su uung co hicu qua cac rai san rai chinh. Chung ra rhuong
Ian Ion giua von goc va Iai o nuc nao- Co Lao gio Lan su
uung rhan vao von goc cua ninh uc rang nuc song- Tiong
kinh uoanh, ncu chung ra gian von goc rhi rhuong kco
rhco kha nang gia n Io i nhua n, ru c Ia gia n rhu nha , va
nguon von sc ngay cang can uan cho ucn khi khong con uu
uc cung ca cho cac nhu cau co Lan nua.
Loa i ra i sa n ra i chinh quan rio ng nhar chinh Ia kha
nang ra o ia rhu nha cu a no i chu ng ra. cu khong ua u ru
Iicn ruc vao vicc rang PC, kha nang Iua chon cua chung ra
sc Li gioi han iar nhicu. Chung ra sc Li rioi Luoc vao hoan
canh, so hai nghc y kicn cua noi nguoi ru ca ricn ucn
uong nghic va ca uuoi, so Li hu rhuoc vc kinh rc va ioi
vao rhc Li uong. Va uay cung Ia nor vicc khong hicu qua.
Tiong Inh vuc con nguoi, su can Lang P va PC con
quan riong hon nua vi con nguoi Ia chu rhc kicn soar rai
san var char va rai san rai chinh. Vi uu, ncu hai nguoi kcr
hon voi nhau ch vi nhung qua riung vang vi Ioi ich
na khong quan ran ucn vicc xay ua noi quan hc rinh can
rhi ho rhuong rio ncn rhicu nhay can va rhicu suy ngh, Lo
qua nhu ng cu ch quan ran, chan so c ruy nho nhung ia r
quan riong uoi voi noi quan hc sau sac. Io rio rhanh uoi
rhu cu a nhau, kic n soa r nhau, ch quan ran uc n nhu ca u
cua iicng ninh, uc Licn Lach cho ninh va Loi Iong rin
vcr sai Ian cua nguoi kia. Tinh ycu, su uiu uang va rhanh
rhoar ran Iui uan. Con ngong vang Li Lcnh ngay cang
na ng hon.
Con noi quan hc cha nc voi con cai rhi sao- Khi con
nho, Lon ric hoan roan hu rhuoc vao nguoi Ion va chung
iar uc Li ron rhuong. guoi Ion uc Io Ia nhicn vu PC - ruc
uay uo, riao uoi, rio chuycn va Iang nghc con cai. Cac Lac
hu huynh rhuong cho iang ho uuoc quycn Ian nhung
uicu ho nuon. Mor so nguoi rhuong xuycn quar nang, a
uar con cai, so khac Iai qua nuong chicu, san sang ua ung
noi uoi hoi, uu vo Iy, cua chung. Tiong ca hai riuong ho
uo, Lon ric sc Ion Icn na khong hc y rhuc uuoc vc cac
chuan nuc hay su ky vong, khong co quycr ran, ky Iuar va
riach nhicn voi noi nguoi, voi chinh cuoc uoi cua chung.
Du La ng ca ch na o ui nu a uo c uoa n hay uc ua i nguo i
ra ua nang riong ninh ran Iy qua riu ng va ng. Ioa c Ia
Ia n rhco y ninh nuo n hoa c Ia rhco ca ch ninh uuo c ua
rhich. hung riong khi uo ca i gi sc xa y ia cho con ngo ng-
c u uu a Lc Iang rhang ngoa i uuo ng va i nan rhi rinh rha n
ria ch nhic n, y rhu c ru gia c, nic n rin va o nang Iu c cu a ninh
87
uc co su Iu a cho n uu ng hay ua r uuo c nhu ng nu c ricu quan
rio ng sc nhu rhc na o- Va co n no i quan hc cu a ca u Lc vo i
cha nc rhi sao- Khi Luo c sang no r Luo c ngoa r no i, uo Ia
ruo i rhic u nicn, rhi sc na y sinh va n uc vc nhan ua ng. Lic u
ca u Lc co cho ia ng cha nc sc Ia ng nghc ninh na khong
ha n xc r, ia ng cha nc sc rhu c su quan ran uc n ninh nhu
no r con nguo i, ia ng cha nc Ia nguo i ua ng rin ca y riuo c La r
cu uic u gi xa y ia- Lic u no i quan hc co uu na nh uc cha nc
riao uo i, rio chuyc n va ra o a nh huo ng vo i ca u-
Cia su La n nuo n con ninh ru ray uo n uc sa ch sc can
ho ng cu a no . Khi uo , can ho ng sa ch sc Ia P (sa n ha n
hoa c qua riu ng va ng) va uu a con chinh Ia PC (nang Iu c Ia n
ia sa n ha n hoa c con ngo ng). Khi P va PC can La ng nhau,
ngha Ia con La n uo n uc can ho ng no r ca ch vui vc na
khong ca n La n ha i nha c nho rhi no Ia ra i sa n co gia rii (ru c
Ia no r con ngo ng co rhc uc ia nhu ng qua riu ng va ng).
hung nc u no rhu c cu a La n ra riung va o P (sa n ha n) -
no r can ho ng ngan na , co rhc La n sc Ia ia y va La r Luo c con
La n ha i Ia n vic c uo . ic u na y co ngha Ia uc ua r uuo c nong
nuo n cu a ninh Ia qua riu ng va ng, La n ua xcn nhc , rha n chi
Ia n hao ro n su c kho c va nang Iu c (PC) cu a con ngo ng.
Toi nuon chia sc nor kinh nghicn PC rhu vi cua roi
voi con gai ninh.
1oimuo nno ichuye niiengvu iconga imnhnenda len
ke hoa chchocuo cg .1oicu dinhninhi ngse khong
giungaig.
Iodo,khigcon,oibao:Bomnaylabuoioibodanh
chocon.Conhichdidauna o?.
0, bo, sao bo iinh iong he?, con gai oi o ve ngac
nhien.
1ha da y,bo no inghiemu cma !
Vang a Xhung, con be a ung, Bie u con muon
la mch cbo khonghichdau.
Vaysao?,oinoisosng,1oinay,bo selammo ihu
conmuo n.
Conmuo ndixemhimChi u ttauh giu a ca c vi sao,con
be ia lu i,Xhungconbie bo khonghich.Ia niuu cdi
xem, bo cu ngu suo . Bo khong hich him gia uu ng
Xhunghoi,mnhkhongdicu ngduu cbo a !.
0 ,khong,ne uconhich,bo conmnhse cu ngdi.
Bo dungbanam.Bauhailucnaoboconmnhcu ngco
hu i gian vu i nhau he na y dau, con be ngu ng mo lu c
io i no i ie , Xhung bo co bie a i sao bo khong hich
himdo khong?Vbo khonghie uduu ciie ly cu aChie n
binhledi.
Conno isao?
Bo con nhu nhung g bo huung giang day khong? Bo
chinhla nhu nggChie nbinhlediduu chua nluye n.
1ha he sao? Va y h bo con mnh ha i di xem Chi u
ttauh giu a ca c vi sao muiduuc!
1he la chu ngoide nia chie uhim.Conbe ngo ica nh
oiva iuye nchooimohu cdo .1oiiu hanhho cio cu a
no . Bie u do ha ky dieu. 1oi b da u nha n ia mo mo
hucmuimaoanboiielycuba nva suluyena cu a
Chie n binh ledi duu c he hie n iong nhu ng hoa n ca nh
kha cnhau.
Kinh nghic n na y khong ha i Ia kinh nghic n vc P
uuo c va ch sa n. o Ia kc r qua La r ngo cu a vic c ua u ru va o
89
PC. o Ia su ga n Lo va ia r ua ng ha i Io ng. hung chu ng roi
cu ng uuo c huo ng ca nhu ng qua riu ng va ng nu a, khi na
con ngo ng cha r Iuo ng cu a no i quan hc uuo c nuoi
uuo ng ro r.
S. NGUYN T C PC TRONG TO CHU C
Mor riong nhung khia canh co gia rii Ion Iao cua Lar ky
nor nguycn rac uung uan nao Ia no ho Iy va co rhc a
uung uuoc riong noi hoan canh. Tiong cuon sach nay, roi
nuon chia sc voi cac Lan nor so cach a uung cac nguycn
ra c riong no r ro chu c, gia uinh hay La n rhan La n.
Khi khong ron rio ng su can La ng P,PC riong vic c su
uu ng ca c ra i sa n va r cha r cu a no r ro chu c, nguo i ra sc Ia n
gia n ui hic u qua hoa r uo ng cu a ro chu c uo va rhuo ng uc
Ia i cho nguo i kha c ha u qua - nhu ng con ngo ng uang
gia y chc r.
Vi uu , no r nguo i hu ria ch ra i sa n va r cha r Ia no r chic c
na y sa n xua r. Do uang ha o hu c gay a n ruo ng vo i ca ricn
ncn anh ra ua cho chic c na y Ia n vic c vo i cong sua r ro i ua, ca
nga y Ia n ucn - khong cho na y ngh hay La o uuo ng. Sau no r
rho i gian nga n, sa n Iuo ng rang Icn ua ng kc , chi hi sa n xua r
gia n, va Io i nhua n rang vo r, uo ng rho i anh ra uuo c rhang
chu c. u ng Ia nhu ng qua riu ng va ng'
hung ncu Lan Ia nguoi kc nhicn cua anh ra. Ban sc
rhua huong nor con ngong on ycu, kicr suc nor cai
nay ua ucn Iuc Li g scr va Lar uau hong hoc. Ban hai uau
ru nhicu chi hi va rhoi gian cho vicc Lao rii, Lao uuong.
San Iuong khong ua ung ycu cau, chi hi rang vor, Ioi
nhuan gian xuong uor ngor. Vay ai Ia nguoi Li Icn an vi ua
gay ron rhar nhung qua riung vang nay- Chinh Ia Lan.
guoi ricn nhicn cua Lan noi rhar su Ia nguoi gay ron rhar
cho rai san, nhung hc rhong kc roan ch Lao cao uon vi san
Iuong, chi hi va Ioi nhuan na rhoi.
Su can Lang P,PC cung uac Licr quan riong khi a
uung vao rai san con nguoi riong nor ro chuc - ca nhan
vicn Ia n kha ch ha ng.
Toi Lic r co no r hic u an hu c vu no n xu riai ruyc r ha o
va Iuon cha r cu ng nguo i va o no i Luo i riua. hung vi no r Iy
uo ca nhan, nguo i chu ua La n Ia i cu a ha ng cho nguo i kha c.
guo i chu no i chu rio ng va o nhu ng qua riu ng va ng: ong
ra quyc r uinh ha rhcn nuo c va o no n xu . Tiong rha ng
ua u ricn, chi hi gia n xuo ng va uoanh rhu khong uo i ncn
Io i nhua n rang Icn. hung rha ng ric rhco, kha ch ha ng La r
ua u va ng ui. Su rin ca y khong co n va uoanh so ga n nhu La ng
khong. guo i chu no i co ga ng no r ca ch ruyc r vo ng uc khoi
hu c Ia i uy rin nhung vo huong cu u chu a. guycn uo Ia vi
ong a y ua xcn rhuo ng kha ch ha ng, ua nh na r Io ng rin va su
riung rha nh cu a ho . Cng a y khong co n con ngo ng uc sa n
sinh ia nhu ng qua riu ng va ng nu a.
Co nhicu ro chuc iar quan ran ucn khach hang nhung
Iai hoan roan xcn nhc nhung nhan vicn Ian vicc riuc ric
voi khach hang. guycn rac PC Ia /ucn /ucn cu xu vci cac
nhan vicn cua ban nhu cach ban mucn hc cu xu vci nhung
kha ch ha ng than thic t nhat.
guo i ra co rhc nua uuo c ca nh ray cua nguo i khac,
nhung khong rhc nua uuoc riai rin. Tiai rin chinh Ia noi
chua uung su nhicr rinh va Iong riung rhanh. guoi ra co
rhc nua uoi vai cu a nguo i kha c, nhung khong rhc nua
uuoc khoi oc cua ho. oi uo an chua suc sang rao, rii rhong
ninh va rai rhao var. hicn vu PC riong riuong ho nay Ia
91
cu xu voi nhan vicn nhu nhung nguoi rinh nguycn, cung
nhu La n cu xu vo i kha ch ha ng nhu nhu ng nguo i rinh
nguycn. Io sc rinh nguycn uang hicn ca con rin va khoi oc
cho Lan cung nhu cho cong vicc na ho uang uan riach.
Ianno,khichungoidanghonhomhconguuiduaia
va nde :Ca canhse la mgde iinhu ngnhanvienluu i
bie ng va ke m nng lu c?. mo nguu i da : Cho ho hnh
ha dich da ng!. Va nhie u nguu i kha c cu ng do ng nh
vu ilo iqua nly heoquandie mcha nchnho ngkhu
na y.Cuo cianhlua nb da uva iu nensoino i.
Xhungmo nguu ikha ciongnho mla id cauho i:1he
aila nguu idiuye nnhu ngcu anu do ?.
Bokhonghailacuanu!,monguuihandoi.
Buu c io i, he a i sao anh khong la m nhu va y vu i ca c
kha chha ngcu aanh?Vidu anhco he no iXghena y,ne u
ongkhongmuahmu iongdikho idaycho.
Iu saocu ngkhongduu cla mhe vu ikha chha ng!
1he a i sao anh la i la m nhu va y vu i nhan vien cu a
mnh?
Vho la nguu ila mhuechooi.
1he a ?1he nhanviencu aanhco a nu yla mvie ccho
anh khong? 1o c do hay nguu i u cong y anh nhu he
na o?
Anhdu aa ?1hu ibuo ina yla msaomduucnguu io ?
1ocdohayhenhanvienhainoilaqualun,ioivng
m va ngh khong he , oi buo c hai cho ng ca vao
bandem.1oiha yho ch ngma nggu icongvie cca .
Vicc chu riong vao nhung qua riung vang o nhung
nguoi co quan uicn chan chnh va rong khu nhu ricn
hoan roan khong uu uc khai rhac nguon nang Iuong ro Ion
riong noi riai rin va khoi oc cua nhan vicn. Loi nhuan
riuo c na r Ia quan rio ng nhung khong ha i Ia ra r ca .
Tinh hic u qua nan riong su can Lang. cu qua ra
riung vao P rhi sc Ian ron hai suc khoc, Ian hu hong nay
noc, Ian can kicr von Iicng va ha vo cac noi quan hc. cu
qua ra riung vao PC rhi cung giong nhu nor nguoi chay
La hay Lon gio noi ngay, ioi khoac Iac vc vicc kco uai rhcn
ruoi rho J nan, na qucn iang ngan ay rhoi gian cung ch
uung uc chay.
Ciu uuoc su can Lang P,PC su can Lang giua qua
riung vang (san Iuong) voi suc khoc va nang Iuc cua con
ngong (nang Iuc san xuar) rhuong Ia nor vicc kho.
hung uo rhuc char Ia uicu cor Ioi cua rinh hicu qua. o
can Lang Ioi ich riuoc nar va Ioi ich Iau uai, can Lang giua
vicc Iay uicn va uong hoc hi khi ui hoc, can Lang giua y
nuon co nor can hong sach sc va vicc xay uung noi quan
hc voi uua ric uc no Ian cong vicc uo nor cach vui vc, ru
nguycn, khong can nguoi khac ch Lao.
Co nor nguycn rac Iuon hicn uicn riong cuoc song cua
noi chung ra: ncu gang suc Ian vicc uc co uuoc nhicu qua
riung vang rhi sc chuoc Iay su on uau va kicr suc. guoc
Iai, ncu Ian vicc nor cach khoa hoc, chung ra sc co nor co
rhc khoc nanh, nor giac ngu ngon nguon nang Iuong
cho nor ngay Ian vicc noi.
Ban co rhc nhin rhay su ron rai cua nguycn rac nay khi
co a ua r suy ngh cua ninh cho nguoi khac va can rhay su
riong iong riong noi quan hc, hay khi Lan rhuc su Lo rhoi
gian uc uau ru vao noi quan hc uc ioi rin rhay y nuon va
93
kha nang Ian vicc cung nhau, hay quan hc giao ric co nor
Luoc ricn uor ha.
Su can Lang P,PC chinh Ia cor Ioi cua rinh hicu qua.
o co gia rii riong noi Inh vuc cua cuoc song. Chung ra co
rhc Ian rhco no hoac chong Iai no, nhung no van cu ron
rai. o Ia nor ngon hai uang. o Ia uinh ngha, Ia no rhuc
cu a su rha nh ua r, va Ia co so hinh rha nh 7 1hci qucn uuoc
riinh Lay riong cuon sach nay.
CHUONG HAI
THA NH TCH
CA NHN
Tuong Ihuc
Jh^Nh J|Ch
J^P JhE
Laug ughe va
lhau hieu
lau uhau
0oug lau
hiep luc
Ju duy
cuug lhaug
Luou
chu doug
Bal dau
lu uuc lieu
da duoc xac diuh
uu lieu
cho dieu
quau lroug uhal
Jh^Nh J|Ch
C^ Nh^N
c Ip
Phu Ihuc
R
e
u
g
i
u
a
b
a
u
l
h
a
u
1
2
3
4
5 6
7
TIoI quen LIu nIuL
UN CHU NG
Tuong Ihuc
Jh^Nh J|Ch
J^P JhE
Laug ughe va
lhau hieu
lau uhau
0oug lau
hiep luc
Ju duy
cuug lhaug
Bal dau
lu uuc lieu
da duoc xac diuh
uu lieu
cho dieu
quau lroug uhal
Jh^Nh J|Ch
C^ Nh^N
c Ip
Phu Ihuc
R
e
u
g
i
u
a
b
a
u
l
h
a
u
2
3
4
5 6
7
1
Luou
chu doug
Cuc nguyn Luc v
Lum nIin cu nIun
Khonq mo r su rh r no o Jo nq lhich le hon lo
lho nonq cu o con nquo t rronq tte c nnq coo
cuo c so nq cu o minh lo nq su no lu c co ; rhu c.
- Henry David Thoreau
K
hi uoc cuon sach nay, Lan hay co gang rhoar ia
khoi con nguoi cua Lan, co gang uua y rhuc vuor
Icn va soi ioi Lan rhan Lang chinh uoi nar cua ran hon
ninh, va uoc. Licu Lan co rhc nhin Lan rhan Lang anh nar
cu a no r nguo i kha c khong-
Bay gio, Lan hay suy ngh vc ran riang cua ninh. Ban
co rhc nhan uicn uuoc no khong- Ban can rhay rhc nao-
Ban co rhc no ra ran riang hicn rai cua ninh khong-
Tic rhco, Lan hay uanh nor hur uc ngh xcn rii oc
cua ninh Ian vicc nhu rhc nao- Licu no co nhanh nhay va
rnh rao khong- Ban co can rhay uang Li giang co giua vicc
Iuycn ra kha nang ru uuy va vicc uanh gia y ngha cua hoar
uong rii ruc nay khong-
Kha nang Ian uuoc uicu ncu ricn ch uac Licr co o con
nguoi, chung ra co rhc goi uo Ia su ru nhan rhuc - kha
nang ru suy ngh riong roan Lo qua riinh ru uuy cua Lan
rhan. o Ia nguycn nhan vi sao con nguoi chicn Inh uuoc
noi rhu ricn rhc gioi va co nhung Luoc ricn khong ngung
ru rhc hc nay sang rhc hc khac. Va uo cung Ia Iy uo rai sao
chung ra co rhc uanh gia va hoc ra uuoc kinh nghicn cua
nguoi khac, cung nhu rao ia hoac ru Lo nhung rhoi qucn
cu a ninh.
Chu ng ra khong ha i Ia uic u na chu ng ra ca n rha y.
Chu ng ra khong ha i Ia ran ria ng chu ng ra uang nang.
Chu ng ra cu ng khong ha i Ia ca i na chu ng ra nha n rhu c.
Chung ra co kha nang ru uuy vc can xuc, ran riang, va y
ngh, co kha nang ru nhan rhuc, va chinh uicu nay ua rach
chung ra ia khoi con nguoi ninh va ia khoi rhc gioi uong
var uc xcn xcr cach chung ra nhin nhan vc Lan rhan ninh.
o Ia no rhuc Lan nga no rhuc quan riong nhar, co Lan
nhar cua su rhanh uar. o co anh huong khong ch ucn
rhai uo va hanh vi cua chung ra na con ucn ca ch chung ra
nhin nhan nguoi khac. o Ia ran Lan uo chi hoi Lan
char co Lan cua con nguoi.
Tha r va y, ch khi quan ran uc n ca ch nhin nha n La n
rhan (va ca ch chu ng ra nhin nguo i kha c) rhi chu ng ra no i
co rhc hicu uuoc cach nhin va can nhan cua nguoi khac vc
ho va rhc gioi cua ho. cu khong, chung ra sc co rhanh
kicn uoi voi hanh vi cua ho va xcn hanh vi cua chung ra Ia
kha ch quan.
icu nay sc Ian han chc uang kc ricn Iuc cua Lan rhan
va kha nang giao ric voi nguoi khac. hung nho kha nang
uac Licr cua con nguoi Ia su ru nhan rhuc ncn chung ra co
rhc xcn xcr no rhuc cua ninh uc xac uinh xcn chung Ia
rhuc rai - uua ricn co so nhung nguycn rac - hay chung hu
rhuoc vao uicu kicn va hoan canh.
101
1. ING KINH XA HO I
c u chu ng ra nhin La n rhan rhong qua Iang kinh xa
hoi - rhco no rhuc xa hoi uuong rhoi hay rhco cac y kicn,
nha n rhu c va no rhu c cu a nhu ng nguo i xung quanh - rhi
chu ng ra cha ng kha c na o hinh a nh ha n chic u riong
hong cuoi rai cac Ic hoi.
Ban chang Lao gio uung gio ca'
Tai sao con khong Lao gio ngan na uuo c nh-
Ban hai Ia nor nghc s noi xung'
Toi khong rin Ia anh ua rha ng'
icu nay rhar uon gian. Tai sao anh,chi Iai khong
hic u-
Thc uay' hung hinh anh vc chung ra rhu uuo c ru
xung quanh rhuong ioi iac va khong can uoi. Chung
rhuong Ia nhung Ioi nhan xcr rhco kicu hong uoan vc
nhung gi uang uicn ia, xoay quanh nhung noi quan ran va
su hoi hor riong cach nhin cua nguoi uua ia rhong rin hon
Ia ha n a nh chinh xa c su rha r.
Su ha n a nh cu a no rhu c xa ho i uuong rho i cho rha y
Lan char con nguoi uuoc quycr uinh han Ion Loi uicu
kicn va hoan canh song. Thua nhan vai rio quycr uinh cua
uicu kicn song va cho iang ninh khong rhc nao kicn soar
uuoc suc anh huong cua no Ia nor quan uicn, nor ran
La n uo hoa n roa n kha c.
Thuc ia co La Ioai Lan uo xa hoi - La hoc rhuycr vc chu
nghia ta t dinh - uuoc rhua nhan iong iai, uoc Ia hoac kcr
ho, uc giai rhich Lan char con nguoi. o Ia:
1hu;c t Qu; dinh Di tru;c n cho iang Lan char con nguoi
uuoc ui riuycn ru ro ricn. o Ia Iy uo vi sao Lan co han
cha r, rinh ca ch nhu rhc na y na khong ha i rhc kha c. Iay
noi cach khac, rinh cach cua ong La Lan hicn uicn riong
nhicn sac rhc (AD) cua Lan. Thcn vao uo, Lan rhuo c
nho n uan ro c na o rhi La n cha r cu a La n rhuo c vc La n cha r
cua uan roc uo.
1hu;c t Qu; dinh 1am /; vc co Lan cho iang Lan char cua
Lan Ia uo cha nc Lan rao ia. hung gi Lan uuoc uuong uuc
ru rhoi rho au sc uar ncn nong cho nhung khuynh huong
ca nhan va ca rinh cu a La n. Cha ng ha n, La n nga i ngu ng khi
uung riuoc uan uong, uo Ia vi cach cha nc Lan ua uay uo
Lan, hay khi Ian sai uicu gi, Lan can rhay ninh co Ioi
khung khic, uo Ia vi Lan nho Iai nhung ron rhuong uo
hinh ha r na La n ua ria i qua
1hu;c t Qu; dinh Mci truc ng cho iang so u Lan rio
rhanh con nguoi nhu rhc nay Ia uo su rac uong cua ngoai
canh - sc cu a La n, vo ,cho ng La n, Lc La n, hoa c uo hoa n
ca nh kinh rc cu a ca nhan va gia uinh Lan, va ca cac chinh
sach quoc gia. Ai uo hoac uicu gi uo hai chiu riach nhicn
vc La n cha r con nguo i Lan chu khong ha i Ia La n.
Ca La ran Lan uo ncu ricn ucu uua vao Iy rhuycr
han xa co uicu kicn cua PavIov (riong rhi nghicn voi cac
con cho). Y ruong co Lan o uay Ia chung ra uuoc rao uicu
kicn uc han ung Iai nor rac nhan kich rhich nao uo Lang
nor cach uac Licr nao uo.
hung Lan uo cua cac rhuycr rar uinh nay no ra
Pha n u ng Kich rhich
103
Licn gioi Ianh rho nor cach uung uan vc nar chuc nang
va chinh xac ucn nuc nao- hung ran guong nay han
chicu Lan char con nguoi ia sao- Licu chung co rio rhanh
nhung Ioi ricn uoan ru rhuc hicn khong- Licu chung co
uua ricn cac nguycn rac na chung ra co rhc van uung vao
chinh La n rhan ninh-
2. GIU A NHAN TO KICH THICH VA PHA N U NG IA GI
c ria Ioi cac cau hoi ncu ricn, roi nuon chia sc voi cac
La n cau chuyc n co rinh char xuc ra c cua Vikroi FiankI.
FiankI, nor nha rar uinh hoc nguoi Do Thai rhco
riuong hai ran Iy hoc Ficuu, cho iang Lar cu uicu gi xay
ia voi Lan khi con ric sc uinh hinh ca rinh va nhan cach cua
Lan, sc chi hoi co Lan roan Lo cuoc uoi Lan. hung gioi
han va cac rhong so cua cuoc uoi Lan ua uuoc xac Ia va co
rhc noi, Lan khong rhc nao rhay uoi uuoc.
FiankI cung Ia nor nha ran rhan ho c. Cng rung Li
gian riong cac riai ra riung cua uc quoc xa, noi ong hai
chung kicn nhung hanh uong ghc ron cua Lon har xir.
Cha nc, cn riai va vo cua ong ucu chcr riong riai ra riung.
Ca gia uinh ch con Iai co cn gai va ong. Ban rhan ong ua
hai chiu uung nhicu cuc hinh va ong khong Licr ninh Li
sc Li uua vao Io hoa rhicu hay nay nan nan riong so
nhung nguoi uuoc song uc Ian cong vicc khicng xac
hoac xuc rio nhung nguoi xau so.
Mor ngay no, khi uang rian riuong nor ninh riong
hong gian nho, ong Lar uau nhan rhuc ia uicu na sau nay
ong goi Ia su Iua chon cuoi cung riong cac quycn ru uo cua
con nguoi - su Iua chon na Lon cai nguc quoc xa khong
Lao gio cuo ui uuoc.
FiankI cho iang, Lon chung co rhc kicn soar hoan roan
noi riuong song cua ong, co rhc Ian Lar cu uicu gi chung
nuon ricn rhan rhc ong, nhung Ia nor con nguoi Licr ru
nhan rhuc, ong co rhc nhin hoan canh cua ninh ru goc uo
cua nor nguoi quan sar Lcn ngoai. Tu ong co rhc quycr
uinh rar ca nhung chuycn uang xay ia co anh huong ucn
Lan rhan ong hay khong va ncu co rhi no anh huong o nuc
uo nao. Ciua nhung uicu ua xay ia voi ong (nhan ro kich
rhich) va han ung cua ong uoi voi chung Ia su ru uo hay
quycn Iua chon han ung.
Bang kinh nghicn song, FiankI hinh uung vc ninh
riong cac hoa n canh khac nhau. Chang ha n ong sc Icn Io
giang Lai cho sinh vicn sau khi ia khoi riai ra riung. Cng
sc giang nhung Lai hoc na ninh ua uuc kcr uuoc riong
suor quang rhoi gian Li ru uay.
Thong qua su icn Iuycn rii oc, rinh can va rinh rhan
nhu vay, chu ycu Lang rii nho va su ruong ruong, ong ua
Iuycn ra uc co uuoc su ru uo cho chinh ninh. Co rhc Lon
cai nguc uang iao Luoc qua Iai ngoai xa Iin kia co nhicu ru
uo vc rhan rhc va nhicu su Iua chon hon ong, nhung ong Iai
co uuoc su ru uo vc rinh rhan va suc nanh Lcn riong uc
rhuc hicn nhung Iua chon cho ruong Iai cua ninh. Cng rio
rha nh nguo n ca n hu ng cho nhu ng nguo i xung quanh,
rhan chi nor so cai nguc cung nguong no ong. Cng giu
nguoi khac rin ia y ngha cuoc song riong noi uau Li hanh
ha uo hoan canh ru uay.
FiankI ua su uung kha nang rhicn hu cua con nguoi vc
su ru nhan rhuc uc khan ha ia nor nguycn rac co Lan
riong Lan char con nguoi: Giu a kch thch va phan ung Ia
qu;cn tu dc /ua chcn phan ung cua ccn nguci.
105
Tiong su ru uo Iua chon Ia nhung kha nang rhicn hu
na ch con nguoi noi co. goai su tu nhan thuc, chu ng ra
con co tr tuc ng tuc ng - kha nang sang rao ngoai rhuc ricn.
Chung ra con co ; thu c - su hicu Licr sau sac vc cai uung cai
sai, vc cac nguycn rac chi hoi hanh vi, va vc nuc uo hu
ho cua suy ngh va hanh uong cua chung ra uoi voi cac
nguycn rac uo. Chung ra cung con co ; ch dcc /ap - Ia kha
nang hanh uong uua ricn co so cua su ru nhan rhuc na
khong chiu a nh huo ng cu a ca c yc u ro kha c.
gay ca nhu ng uo ng va r rhong ninh nha r cu ng khong
co uuo c nhu ng kha nang rhicn hu na y. o i rhco ngon ngu
na y rinh rhi chu ng uuo c Ia riinh La ng La n nang
va ,hoa c La ng su Iuyc n ra . Chu ng co rhc uuo c Iuyc n ra uc
co ria ch nhic n, nhung khong rhc Iuyc n ra uc chiu ria ch
nhic n vc vic c hua n Iuyc n uo . o i ca ch kha c, chu ng khong
rhc uic u khic n, khong rhc rhay uo i uuo c vic c chuong riinh
ho a va rha n chi cu ng khong Lic r uuo c uic u uo .
hung voi con nguoi rhi khac. ho co nhung kha
nang rhicn hu, chung ra co rhc vicr ia cac chuong riinh
noi cho ninh nor ca ch hoan roan kha c voi ca c Lan nang
va su Iuycn ra cua ninh. o Ia Iy uo vi sao kha nang cua
uong var ruong uoi han chc, con kha nang cua con nguoi Ia
vo ran. hung ncu song nhu cac con var, ch uua vao Lan
nang, hoan canh va cac uicu kicn song, rhi kha nang cua
chung ra cung sc Li han chc.
Mo rhu c cu a chu nghia ta t dinh xuar har ru vicc nghicn
cuu cac Ioai uong var (chuor, kh, Lo cau, cho) va nhu ng
nguoi Li chung ioi Ioan rhan kinh hay nac Lcnh ran rha n.
Tiong khi nhung nghicn cuu nay co rhc ua ung nor so
ricu chi nhar uinh cua nor vai nha nghicn cuu uo no co rhc
uo Iuong va uu uoan uuoc, rhi Iich su Ioai nguoi va su ru
nha n rhu c cu a chu ng ra giu chu ng ra nha n ia ra n La n
uo nay chang no ra nor khu vuc Ianh rho nao ca.
hung kha nang uac Licr ch co o con nguoi ay nang
chung ra vuor ia khoi rhc gioi uong var. Su Iuycn ra va har
riicn nhung kha nang rhicn hu giu chung ra co rhcn suc
nanh uc hoan rhicn cac ricn nang cua ninh. an o vi rii
giu a su kich rhich va ha n u ng Ia su c na nh Io n nha r cu a
chu ng ra: qu;cn tu dc /ua chcn.
3. DINH NGHIA TINH CHU DONG
c khan ha nguycn rac co Lan vc Lan char con nguoi,
FiankI ua no ra nor Lan uo Lan rhan chinh xac. Tu uo,
ong Lar uau har riicn rhoi qucn uau ricn va co Lan nhar
cua nor con nguoi rhanh uar riong noi hoan canh, uo Ia
rhoi qucn /ucn c thc chu dcng.
Thua r ngu tnh chu dcng rio ncn kha ho Licn riong
nganh quan rii hoc, nhung khong uc rin rhay riong noi
cuon ru uicn. Khong ch co ngha uon rhuan Ia u chu dcng,
rinh chu uong con nang y ngha vc ru cach con nguoi, vc
riach nhicn voi cuoc uoi. Ianh vi Ia kcr qua cua nhung
quycr uinh uua ia, khong chiu anh huo ng Lo i hoa n ca nh
ncn chung ra can chu uong va co riach nhicn Ian cho noi
vicc rio ncn hicu qua. guoc Iai, ncu cuoc song cua chung
ra hu rhuoc vao uicu kicn va hoan canh rhi Ioi rhuoc vc
chung ra, vi chung ra uc cho nhung su vicc khach quan uicu
khicn nor cach co y rhuc.
Khi uua ia su Iu a cho n, nguo i ra uc Li noi riuo ng va r
cha r quanh ninh ra c uo ng nguo c rio Ia i. c u rhua n Io i, ho
sc ca n rha y uc chiu, kc r qua cong vic c ro r, va nguo c Ia i.
hu ng nguo i Iuon o rhc chu uo ng co rhc ra o ia su can La ng
107
cho ninh. o i vo i ho , uu uic u kic n kha ch quan suon sc hay
rio nga i rhi ran ria ng va cong vic c cu a ho cu ng va n ric n
riic n. Vi ho uuo c rhu c ua y Lo i gia rii cu a La n rhan. c u gia
rii uo quyc r uinh cha r Iuo ng cu a cong vic c rhi La r ky hoa n
ca nh na o cu ng khong rhc gay a nh huo ng uc n uic u uo .
MC III TII CIU CC
hung nguoi rhu uong Iuon chiu su chi hoi ru Lcn
ngoai rhuong Li anh huong Loi noi riuong xa hoi, hay
con goi Ia uinh kicn xa hoi. Khi nguoi khac uoi xu ror voi
ho, ho can rhay vui, nhung khi nguoi khac uoi xu khong
ror, ho Iicn Iui vc rhc hong rhu hoac chong uo. Io xay
uung cuoc song rinh can cua ninh uua vao hanh vi cua
nguoi khac va nhan vao nhuoc uicn cua nguoi khac uc chi
ho i ho .
guoi chu uong co kha nang uar gia rii Icn ricn can
xuc. Io uuoc rhuc uay Loi cac gia rii ua uuoc suy ngh rhau
uao, chon Ioc, va ric rhu. Con nhung nguoi Li uong
rhuong Li anh huong Loi rinh can, hoan canh, uicu kicn va
Phan ung
uye n Iu do
Iu a cho n
Tu
nha n
rhu c
Y chi
uoc Ia
Tii ruong ruong Luong ran
Kich rhich
noi riuong song. Tuy nhicn, nguoi chu uong van Li rac
uong Loi nhung kich rhich Lcn ngoai, Lar kc vc nar var
char, xa hoi hay ran Iy. hung han ung cua ho, uu co y
rhu c hay vo rhu c, Iuon Iuon Ia su Iu a cho n hay ha n u ng
uua ricn co so gia rii.
Thco LIcanoi RooscvcIr, Khong ai co rhc Ian ron
rhuong Lan ncu Lan khong uong y. Con Canuhi noi: Io
khong rhc Iay ui su ru riong cua chung ra ncu chung ra
khong cho ho cai quycn uo. Chinh su ru nguycn cho hc
hay uo ng rinh cu a chu ng ra khic n chu ng ra uau kho hon
nhicu so voi Lan rhan su vicc xay ia.
Toi rhu a nha n ia ng uay Ia uic u kho cha nha n vc na r
rinh ca n, ua c Lic r nc u chu ng ra cu kc Ic vc no i La r ha nh cu a
ninh hc r nga y na y sang nga y kha c, uo Io i cho hoa n ca nh
hay ha nh vi cu a nguo i kha c. hung khong ai co rhc no i
Toi co su Iu a cho n kha c cho uc n khi ho rhu a nha n no r
ca ch sau sa c va rha nh rha r ia ng: So ha n cu a roi nga y hon
nay chinh Ia uo su Iu a cho n cu a roi nga y hon qua.
Co nor Ian rai Saciancnro, khi roi uang noi chuycn vc
uc rai rinh chu uong rhi nor nguoi hu nu riong so cu roa
uung Icn har Licu nor cach iar kich uong. Moi nguoi
quay sang nhin, co ay nhu suc rnh, Iung rung va voi ngoi
xuong. hung hinh nhu co khong rhc kicn chc uuoc can
xuc va ric ruc Lan Iuan voi nhung nguoi ngoi xung quanh.
Toi can rhay nong Iong nuon gio ngh ucn nhanh uc
rin hicu xcn uicu gi ua xay ia voi co. Cio giai Iao, roi Luoc
xuong va hoi co co nuon chia sc uicu gi khong. Va co uong
y kc cho roi nghc cau chuycn cua ninh.
Cng khong rhc hic u chuyc n gi ua xa y ia vo i roi uau'
Toi Ia no r y ra . Toi uang chan so c no r nguo i Lc nh La r ha nh
109
va vo on nha r ru riuo c uc n nay. Ba r cu uic u gi roi Ia n, anh ra
cu ng khong cho Ia uu . Anh ra khong Lao gio Lic r ca n on,
cu ng khong ca n Lic r roi uang Ia n nhic n vu cu a ninh. Anh
ra Iuon kcu ca, ha n na n va Iuon kic n chuyc n vo i roi. guo i
ua n ong na y Ia n cho cuo c so ng cu a roi ua o Io n, roi rhuo ng
nang vc nha no i Lu c uo c cu a cong vic c. Ca c y ra kha c cu ng
co ran ria ng ruong ru . Chu ng roi ga n nhu ai cu ng nuo n iu
Lo cu c no uo so n chu ng na o hay chu ng a y.
Thc na ong vua noi iang khong uicu gi co rhc xuc
han uuoc roi, Ian roi uau kho ncu khong co su uong y
cu a roi, riu hi chinh roi ua Iu a cho n cho ninh su La r ha nh
uo. Vang, nhung roi khong con cach nao khac.
Toi ua suy ngh iar nhicu vc uicu nay va Lar uau ru hoi,
Iicu ninh co quycn Iua chon han ung cho ninh hay
khong. Cuoi cung, roi cung nhan ia iang roi co quycn uo.
Ia nh hu c hay La r ha nh uc u xua r ha r ru su Iu a cho n cu a
chung ra. Toi ua rhay uoi suy ngh va ca n rha y nhu ninh
vua rhoar khoi nha ru San Qucnrin. Toi nuon kcu ro Icn
cho ca rhc gioi Licr iang: Toi ua uuoc ru uo' Toi ua rhoar
khoi nha ru' Toi sc khong con uc Lan rhan ninh Li chi hoi
Lo i ca ch cu xu cu a nguo i kha c.
Khong ha i uo La n rhan su vic c xa y ia, na Ia uo ca ch
ha n u ng cu a chu ng ra riuo c su vic c uo Ia n chu ng ra uau
kho . Ta r nhicn, co nhu ng su vic c xa y ia khong nhu ng Ia n
chu ng ra uau kho vc rhc xa c, ro n rha r vc kinh rc na co n ro n
rhuong ca vc rinh rha n, nhung rinh ca ch, La n cha r cu a
chu ng ra khong vic c gi ha i chiu uau kho . hu ng kinh
nghic n kho khan nha r na chu ng ra ria i qua Ia i rio rha nh
Io roi Iuyc n rinh ca ch, ha r riic n su c na nh Lcn riong, ucn
Ia i cho chu ng ra quyc n ru uo uc xu Iy ca c rinh huo ng kho
khan riong ruong Iai va rhu c ua y nhu ng nguo i kha c Ia n
rhco ninh. FiankI Ia no r riong so nhu ng nguo i Ia n uuo c
uic u uo .
Chung ra rung Licr nhung nguoi ga hoan canh khong
nay nhu nac Lcnh nan y, Li khicn khuycr vc rhc xac, hoac
qua nghco kho nhung van giu uuoc nor y chi uang khan
huc Va nhung han gia cao quy uo cua ho ua riuycn
cho chung ra nguon can hung nanh nc. Khong gi gay an
ruong nanh nc va rhuycr huc Lang nhung cau chuycn co
rhar vc nhung con nguoi uu hai chiu so han va hoan
ca nh La r ha nh, nhung va n vuon Icn La ng y chi cao nha r.
Sanuia va roi co nor khoang rhoi gian uang nho hon !
nan khi cung chia sc voi noi Lar hanh cua nor nguoi Lan
rhan, CaioI. Co ay na c Lcnh ung rhu ua ui can. Khi Lc nh
rinh cua CaioI chuycn sang giai uoan cuoi, Sanuia ua uanh
rhoi gian chan soc nguoi Lan rai giuong Lcnh, uong vicn va
giu co ay vicr ricu su ca nhan.
CaioI co gang gian rhicu vicc uung rhuoc gian uau uc
co rhc kco uai su ninh nan va uuy rii rinh rhan on uinh.
Co rianh rhu rhoi gian uc vicr nhung Luc rhu uac Licr uanh
cho nhu ng uu a con cu a ninh, rhi rha n va o na y ghi an
hoac noi voi Sanuia uc Sanuia ghi chc Iai. CaioI qua rhuc
Ia nor con nguoi Iuon chu uong, uung can va quan ran
ucn nguoi khac. Co Ia nguon can hung rhuc su cho chung
roi va nhicu nguoi xung quanh.
Toi khong rhc nao qucn uuoc anh nar cua CaioI nor
nga y riuo c khi co na r va ca n nha n no i uau sau rha n cua
nor con nguoi co suc nanh noi ran vo cung ro Ion. Toi co
rhc nhan ia riong uoi nar ay nor cuoc uoi uay rinh cach, su
cong hicn, hy sinh cung nhu rinh ycu, su quan ran va can
kich uanh cho nhung nguoi rhan ycu.
111
Tiong nhung cuoc noi chuycn sau uo, roi rhuong hoi
nhicu nguoi iang: Co ai ua rung chung kicn nor nguoi co
nor rhai uo song ruycr voi cho ucn giay hur cuoi cung
khong- Mor han ru so nguoi rhan uu ria Ioi iang co. Toi
hoi riong so ho co Lao nhicu nguoi can rhay co su rhay uoi
o chinh ninh, uu Ia ran rhoi, nho nguon can hung ru
hanh uong uung can cua con nguoi uo cung nhu can
nhan uuoc su riac an sau sac uc co nhung hanh uong cao
uc. Tar ca ho ucu ria Ioi co.
Vikroi FiankI cho iang riong cuoc song co La gia rii
riung ran. o Ia gia tri kinh nghic m - gia rii ucn ru Lcn
ngoai, gia tri a ng ta c - gia rii uo chung ra rao ia, va gia tri tha i
dc. ruc gia rii ru han ung cua chung ra riuoc nhung hoan
ca nh kho khan, cha ng ha n nhu o hu r cuo i uo i.
Kinh nghicn cua roi vc con nguoi cho rhay quan uicn
cua FiankI Ia uung - ruc gia rii cao nhar riong La gia rii nay
Ia gia tri tha i dc, xcr vc y ngha no rhuc hay khuon nau
nhan rhuc. oi cach khac, uicu quan riong nhar Ia cach
chu ng ra phan ung nhu rhc nao uoi voi nhung gi chung ra
riai nghicn.
hu ng hoa n ca nh kho khan rhuo ng ra o ia ca c rhay uo i
vc no rhu c, ra o ia nhu ng khung rhan chicu hoa n roan no i
nc. Dua vao uo, nguoi ra nhin rhc gioi, Lan rhan va nhung
nguoi khac, cung nhu rin hicu xcn cuoc song xung quanh
uoi hoi nhung gi o ho. Tan nhin cua ho han anh gia tri
tha i dc, Ia gia rii nang cao va rao nguon can hung cho rar ca
noi nguoi.
4. N M TH CHU DONG
Ban char co Lan cua con nguoi Ia chu uong hanh uong
chu khong hai Li uong uoi ho. Cung nhu chung ra co
quycn Iua chon han ung hu ho voi hoan canh va co
uuoc suc nanh uc rao ia cac hoan canh.
an rhc chu uong khong co ngha Ia ru uc cao chinh
ninh, xu c ha n nguo i kha c hay ro ia hung hang rho La o
na Ia nhan rhay riach nhicn cua ninh uc Ian cho su vicc
xa y ia.
Tiong nhic u nan, roi ua ru va n cho nhu ng nguo i
nuo n rin cong vic c ro r hon Ia ho ha i ro ia chu uo ng hon,
cha ng ha n nhu, Ia n ca c La i ria c nghic n vc nu c uo quan
ran va nang Iu c, nghicn cu u vc nga nh nghc , rha n chi vc
nhu ng va n uc cu rhc cu a ro chu c na ho xin vic c uang ga
ha i. Va sau uo , roi huo ng ua n ho Ia n no r La n ru gio i
rhic u rha r rhuyc r hu c riong uo ncu io nhu ng nang Iu c
cu a ho sc giu gia i quyc r ca c va n uc cu a ro chu c na y nhu
rhc na o. Ba n ru gio i rhic u uo uuo c go i Ia ric rhi ca c gia i
ha va Ia no r no rhu c rhcn cho r uc ua r uuo c rha nh
cong riong kinh uoanh.
Cach Ian ricn rhuong nang Iai hicu qua. Co rhc noi
uay Ia nor cach ric can anh huong nanh nc ucn cac co
hoi rin vicc Ian, hay su ricn rhan. hung nhicu nguoi ua
khong co nhung Luoc ui can rhicr, uo Ia chu uong rao ia
cac rinh huong. Io ga nor vai van uc nhu:
Toi khong Licr Ian cac Lai riac nghicn vc nuc uo
quan ran va nang Iu c o uau.
Lan sao roi co rhc nghicn cuu cac van uc chuycn non
cua ro chuc nay uuoc- Chang ai giu roi ca.
Toi khong Licr hai vicr uicu gi riong Lan ru gioi rhicu
uc co rhc gay an ruong ror voi nha ruycn uung.
113
Ra r nhic u nguo i ch ngo i cho vic c ru uc n, hay cho ai uo
quan ran giu uo ho . Co n nhu ng nguo i chu uo ng Iuon
kic n uuo c vic c Ia n ro r. Io uua ia ca c gia i ha uc gia i quyc r
va n uc , chu khong ha i ch ncu ia va n uc . hu ng nguo i
na n rhc chu uo ng Ia n La r cu vic c gi ca n rhic r, hu ho vo i
ca c nguycn ra c uu ng ua n uc hoa n rha nh cong vic c.
Moi khi Lon ric nha roi, uu Ia uua Lc nhar, co rhai uo
vo riach nhicn, ch ngoi cho ai uo ucn Ian giu, chung roi
Iicn Lao: Iay uung R va I cua ninh ui'
(*)
Rcn Iuycn rinh rha n riach nhic n khong ha i Ia ha rha
han gia na Ia khang uinh han gia. Tinh chu uong Ia
nor han cua Lan char con nguoi, Lang ca ch ron riong Lan
char chu uong cua nguoi khac, chung ra sc ucn Iai cho ho
ir nhar nor hinh anh han chicu io iang khong Li nhicu ru
chicc guong xa hoi.
Tar nhicn, uicu uo con ruy rhuoc nuc uo riuong rhanh
cua noi nguoi. Chung ra khong rhc ky vong su ho rac
sang rao o nuc uo cao ru nhung nguoi qua Ic rhuoc vc nar
rinh ca n. hung ir ia, chung ra van co rhc khang uinh Lan
char co Lan cua ho va rao ia nor Lau khong khi uc chiu uc
ho co rhc nan Lar cac co hoi va ru giai quycr van uc.
S. CHU DONG HA NH DONG HAY BI DONG DO I PHO
Su khac nhau giua nguoi chu uong va Li uong cung
giong nhu su khac nhau giua ngay va ucn. Toi khong noi
ucn su khac nhau o nuc uo 25 ucn 5 cua rinh hicu qua,
na Ia ru 5. rio Icn, uac Licr ncu nhung nguoi chu uong
Ia nguoi rhong ninh, hicu Licr va nhay can riong giao ric.
(*) R la chu vi I Ia I cu a Resource!ulhess - co hgha la su Iha o va I, I la chu vi I
Ia I cu a IhiIiaIive - hgha la su chu do hg.
Ca n chu uo ng uc co rhc ra o ia su can La ng P,PC cu a
su rha nh ua r riong cuo c so ng va xay uu ng 7 1hc i qucn. Khi
nghicn cu u t rho i qucn ua u ricn, La n sc rha y no i rho i
qucn uc u hu rhuo c va o su c na nh cu a rinh chu uo ng o
La n. Mo i rho i qucn uc u ua r ia ria ch nhic n uc La n ha nh
uo ng. c u ch ngo i cho , La n sc Iuon ioi va o rhc Li uo ng
uo i ho . Khi uo , su ha r riic n va co ho i sc uc n vo i nguo i
kha c, o cho kha c.
Co no r Ia n, roi rhan uu cuo c ga na r ha ng quy cu a
nhu ng nguo i Ia n vic c riong nga nh xay uu ng uan uu ng, uc n
ru 2 ro chu c kha c nhau. Vi uang riong rho i ky suy rhoa i kinh
rc ncn nga nh na y chiu ra c uo ng ia r na ng nc , va nhu ng nguo i
rhan uu uc u nang no r ran ria ng ua y cha n na n.
Tiong ngay uau, chu uc rhao Iuan cua chung roi Ia:
icu gi uang xay ia voi chung ra- ong Iuc kinh uoanh
nan o uau-. Rar nhicu chuycn xay ia uo suc c cua noi
riuong kinh rc. an rhar nghic Ian rian, nhicu nguoi
riong so nhung nguoi rhan uu cuoc ho cung uang hai sa
rhai nhan vicn, rha n chi Ia ca La n Lc , nguo i rhan cua ninh
uc uuy rii su song con cua uoanh nghic. Vao cuoi ngay
rhu nhar, noi nguoi iar Li quan.
gay rhu hai, chung roi ncu ia cau hoi: icu gi sc xay
ia riong ruong Iai-. Chung roi nghicn cuu cac xu huong
cua rinh hinh kinh rc va gia uinh iang nhung uicu nay sc
rao ncn ruong Iai cua ho. Vao cuoi ngay rhu hai, ran riang
chung con Li uar hon. Su vicc rhuong hcr suc roi rc riuoc
khi kha hon Icn, va noi nguoi ucu Licr uicu uo.
Do vay, ngay rhu La, chung roi quycr uinh chuycn sang
nhung cau hoi nang rinh chu uong: Phan u ng cua chung
ra Ia gi- Chung ra sc Ian gi- Chung ra sc chu uong hanh
115
uong riong rinh huong nay nhu rhc nao-. Buoi sang,
chung roi rhao Iuan vc cach quan Iy va car gian chi hi.
Buoi chicu, chung roi Lan ucn cach Ian rang rhi han.
Chung roi ra riung vao nhung van uc rhuc rc va uc rhuc
hicn nhar. Cuoc ho ui ucn kcr rhuc riong su han chan,
nicn hy vong va nor rhc chu uong noi.
Vao cuoi ngay rhu La, chung roi rong kcr hoi nghi Lang
cau ria Io i cho cau ho i Tinh hinh kinh uoanh ia sao-. Cau
ria Ioi nay co La han.
Pha n I: Iic n ra i, rinh hinh uo i vo i chu ng roi Ia khong
ro r, ca c xu huo ng co vc ro i rc hon riuo c khi co rhc Ia c quan.
Pha n 2: Tuy nhicn, nhung Licn ha chung roi uang
Lan rhao Ia iar ror, giu quan Iy ror hon, gian cac chi hi,
rang uuo c rhi ha n.
Pha n 3: Vi rhc, rinh hinh kinh uoanh sc ror hon.
u ng riuo c va n uc na y, no r nguo i Li uo ng sc no i gi- C ,
sao va y, ha y uo i na r vo i rhu c rc ui. hu ng suy ngh rich cu c
va ca ch ru uo ng vicn rinh rha n cu a anh cu ng ch uc n rhc
rhoi. Tiuo c sau gi cu ng ha i uo i na r vo i hic n rhu c.
o chinh Ia su kha c Lic r giu a ru uuy chu uo ng va ru uuy
Li uo ng. Chu ng roi uo i na r vo i rhu c rc ua y chu . Chu ng roi ua
uo i na r vo i rhu c rc vc rinh hinh hic n nay va va ch kc hoa ch
cho ruong Iai. Chu ng roi co su c na nh uc Iu a cho n ha n u ng
rich cu c uo i vo i nhu ng hoa n ca nh, rinh huo ng ua uuo c ricn
Iic u, chu khong ngh ia ng nhu ng gi uang xa y ia riong noi
riuo ng kinh uoanh sc quyc r uinh so ha n cu a chu ng roi.
Cac uoanh nghic, cac cong uong uan cu, ro chuc, gia
uinh va rung ca nhan ucu co rhc Iuon o rhc chu uong. Can
Licr kcr ho su sang rao va nang no cua nhung ca nhan co
rinh rhan chu uong uc rao ia nor ncn van hoa rhuc su co
rinh chu uong riong ro chuc. Khong ncn ho nac cho
hoan canh' Moi nguoi can chu uong hanh uong uc uar
uuoc nhung gia rii va nuc uich chung.
6. I NG NGHE CHINH MINH
Tha i uo va ha nh vi La r nguo n ru nhu ng no rhu c, ncn
qua qua riinh ru nha n rhu c, no i nguo i sc ru rin rha y ra n
La n uo cu a La n rhan. Vi uu , ngon ru cu a no r nguo i co rhc
Ia rhuo c uo chinh xa c vc nu c uo chu uo ng cu a nguo i uo .
gon ngu cu a nhu ng nguo i Iuon Li uo ng Ia rhoa i rha c va
rio n ria nh ria ch nhic n:Toi Ia rhc uo . Toi cha ng rhc Ia n gi
kha c hon. (Ihcng pha i tci ma /a nguc i kha c qu;c t dinh).
Anh ra Ia n roi nuo n ha r uicn' (1ci khcng chiu tra ch
nhicm. Cucc cng tinh cam cua tci bi chi phci bci nhung u vicc
na m ngca i ta m kic m ca t cu a tci).
Toi khong rhc Ian uuoc uicu uo uau. Toi khong co
rho i gian. (Cc gi dc bcn ngcai v du nhu thci gian han hcp
dang chi phc i tci).
Toi hai Ian vicc uo. (Hcan canh ha; nguci khac bucc
tci phai /am. 1ci khcng ducc tu dc /ua chcn hanh dcng).
hung ngon ru uo Lar nguon ru nor no rhuc co Lan
cu a thu;c t ta t dinh va Lao riu n no Ia su rhoa i rha c ria ch
nhicn. 1ci khcng chiu trach nhicm. tci khcng thc /ua chcn
phan ung cua minh.
117
Co Ian, nor sinh vicn hoi roi: Thay co rhc cho hc
cn ngh hoc uuoc khong- Ln hai ui ua nh quan vor.
Ln bi buc c pha i ui, hay Ia tu cm chc n-, roi hoi.
Ln rhu c su pha i ui, ca u ra gia i rhich.
icu gi sc xay ia ncu cn khong ui-
Io sc uuoi cn khoi uoi.
Ln co cha nha n ha u qua uo khong-
Khong a .
o i ca ch kha c, cn chcn ui uanh quan vor vi cn nuon
ninh van nan riong uanh sach uoi. Thc con chuycn gi sc
xay ia ncu cn vang ricr hoc nay-
Ln khong Lic r.
Ngn Iu bi d ng
- Toi khong rhc Ian uuoc gi nua.
- Toi Ia nhu rhc uo.
- Anh ra Ian roi har uicn.
- Io khong cho hc uicu uo.
- Toi hai Ian uicu uo.
- Toi khong rhc
- Toi Luoc hai
- Cia nhu
Ngn Iu chu d ng
- Iay rin cach khac xcn sao.
- Toi co rhc chon cach khac.
- Toi Lic r kic n chc ca n xu c cu a ninh.
- Toi co rhc riinh Lay van uc rhar
rhuyc r hu c.
- Toi sc Iua chon nor han ung rhich
ho .
- Toi chon
- Toi rhich
- Toi sc Ian
Iay suy ngh ky ui. Iau qua rar ycu cua vicc khong Icn
Io Ia gi-
Thay sc uuoi hoc cn, co hai vay khong-
o Ia nor hau qua co rinh xa hoi, Ia hau qua gia rao.
cu cn khong rhan gia vao uoi quan vor, cn sc khong
choi. o Ia uicu rar nhicn. hung ncu cn khong Icn Io
rhi hau qua rar ycu sc Ia gi-
Ln uoan Ia cn sc nar ui nor so kicn rhuc.
u ng rhc . Va y cn ha i can nhac hau qua na y vo i ha u
qua khac uc co u /ua chcn. Toi Licr iang, ncu Ia roi, roi cung
sc ui uanh quan vor. hung uung Lao gio noi iang cn
Luo c pha i Ian cai gi ca.
Va y /u a chcn cua cn sc Ia ui uanh quan vor, cau ra Lcn
Icn ria Ioi.
Va Lo Luoi hoc nay-, roi noi khay cau ra.
Mor van uc nghicn riong khac Iicn quan ucn ngon ru
Li uong Ia no nang rinh ricn uoan ru hoan rhanh. hung
nguoi rhu uong can rhay ninh Ia nan nhan va khong kicn
soar uuoc rinh hinh, khong rhay ninh co riach nhicn vc
cuoc song hay so han cua Lan rhan. Io uo Ioi cho cac
nguycn nhan Lcn ngoa i, cho nguoi khac, cho hoan canh,
rhan chi ca riang sao ricn rioi cung hai chiu riach nhicn
vc rinh ca nh ho ga ha i.
Tai nor cuoc hoi rhao, khi roi uang noi vc khai nicn
rinh chu uong, nor nguoi uan ong Luoc ucn va noi: ay
Srchcn, roi rhich nhung uicu anh uang noi. hung noi
nguoi noi canh, chang ai giong ai. Iay nhin vao cuoc hon
nhan cua roi. Toi rhuc su Io Iang. Vo chong roi khong con
rinh can voi nhau nhu riuoc nua. Toi ngh iang roi khong
119
con ycu co ay nua va co ay cung khong ycu roi. Vay roi hai
Ia n gi uay-.
Anh chi khong co n rinh ca n vo i nhau rha r u-, roi ho i.
u ng va y, anh ra kha ng uinh, Va chu ng roi co La uu a
con. Toi ia r Io cho chu ng. Thco anh ncn gia i quyc r sao-
Iay ycu co ay, roi ria Ioi.
Toi noi ioi, rinh ycu khong con nua.
Iay cu ycu.
Toi khong hicu anh noi gi. Tinh ycu rhar su khong
co n nu a.
Vay rhi cang hai ycu co ay. cu nhu rinh ca n khong
con rhi uo Ia Iy uo xac uang uc.ycu.
hung Ia n sao anh co rhc ycu no r nguo i khi anh
khong co n rinh ca n-
Cng Lan oi, ycu Ia nor uong ru. Con rinh ycu can
xuc Ia kcr qua cua uong ru uo. Vay hay chu uong hanh
uong ui, hay ycu rhuong co ay, chan soc, hy sinh vi co ay.
Con nua, hay Iang nghc co ay, rhong can va uong vicn co
ay. Licu anh co nuon Ian uicu uo khong-
Ycu Ia no r uo ng ru , nhung nguo i Li uo ng Iuon coi uo
Ia ca n xu c va ho Li ca n xu c chi ho i. IoIIywoou rhuo ng
co nhu ng kich La n hin Ia n chu ng ra rin ia ng chu ng ra
khong ha i chiu ria ch nhic n, ia ng chu ng ra Ia sa n ha n
cu a nhu ng ca n xu c cu a ninh. Ca c kich La n cu a
IoIIywoou khong no ra uu ng rhu c ra i. c u nhu ca n xu c
co rhc kic n soa r ha nh uo ng cu a chu ng ra, rhi uo Ia vi
chu ng ra ua ru Lo ria ch nhic n cu a ninh va cha nha n uc
no chi ho i.
hung nguoi chu uong Iuon Licr cach khicn cho ycu
rhuong rio rhanh nor uong ru. Tinh ycu Ia uicu gi uo rhoi
rhuc Lan hanh uong: hy sinh, cho ui cai roi cua ninh, giong
nhu nguoi nc cho nor uua Lc chao uoi. cu Lan nuon
nghicn cuu rinh ycu, hay nhin vao nhung ran guong hy
sinh vi nguoi khac, kc ca riuong ho nguoi uo ua xuc han
hay khong ua Iai rinh ycu cua ho. cu Ia nor Lac cha nc,
Lan hay nhin vao rinh ycu ninh uanh cho con cai. Tinh ycu
Ia nor gia rii uuoc rhc hicn rhong qua cac hanh uong ycu
rhuong. guoi chu uong Iuon uc cho can xuc huc rung
cac gia rii, Tinh ycu Ia can xuc co rhc Iay Iai uuoc
7. VO NG TRO N QUAN TAM VA VO NG TRO N A NH HUO NG
Mor cach ruyc r voi khac uc ru nhan rhuc La n rhan ro r
hon vc kha nang Iuon chu uong Ia quan sa r xcn chung ra
ra riung rhoi gian va suc Iuc cua ninh vao uau.
Mac uu han vi quan ran cua con nguoi Ia iar iong
ru suc khoc, con cai, cong vicc, ucn ca rinh hinh no nuoc
ngoai cua quoc gia, chicn rianh har nhan, - nhung chung
ra co rhc rach nhung uicu ninh quan ran ia kho i nhung
cai von khong co Iicn quan gi uac Licr ucn chung ra, ca vc
huong uicn Iy rii Ian rinh can, Lang cach rao ia nor Jcng
trc n Quan tamnhu hinh riang Lcn.
121
Khong quan ran
Khi quan sar cac su var nan riong Vong rion Quan
ran, chung ra rhay io Ia co nhung noi quan ran nan riong
va ngoai kha nang kicn soar cua chung ra. hung gi co rhc
kicn soar uuoc, chung ra sc gon vao nor vong rion nho
hon goi Ia Jcng trcn Anh hucng.
Vong rion
A nh huo ng
Vong rion Quan ran
Vong rion Quan ran
Bang cach xac uinh vong rion nao rhu hur hau hcr rhoi
gian va suc Iuc cua Lan, Lan sc Licr uuoc nuc uo chu uong
cu a ninh.
TILU IL M CIU C C
(ang Iuong rich cuc no iong Jcng trcn Anh hucng)
guoi chu uong ra riung no Iuc cua ninh vao Jcng
trcn Anh hucng. Io ra riung vao nhung su vicc, su var na
ho co rhc kicn soar. Ban char nang Iuong cua ho Ia tch cu c,
no no iong va khucch uai, Ian rang chu vi Jcng trcn Anh
hucng.
guoc Iai, nguoi Li uong ra riung no Iuc cua ninh vao
Jc ng trc n Quan tam. Io ra riung vao uicn ycu cua nguoi
khac, vao nhung van uc cua noi riuong Lcn ngoai, vao
hoa n ca nh na n ngoa i kha nang kic n soa r cu a ho . Su ra
Vong rion
Anh huong
Vong rion
Quan ran
123
riung nay uan ucn cac rhai uo uo Ioi, Icn an va rhoi qucn
uung ngon ru Li uong... Vo rinh, ho ru Licn ninh rhanh
nan nhan. Su ra riung nay Ian rang nang Iuong ticu cu c,
cong voi vicc Lo nac nhung uicu ho co rhc Ian uuoc, khicn
cho Jcng trcn Anh hucng Li rhu nho Ia i.
TILU IL M BI C C
(ang Iuong ricu cuc rhu nho Jcng trcn Anh hucng)
Chung nao chung ra con ra riung vao Jcng trcn Quan
tam, con uc su vicc, su var Lcn riong vong rion nay kicn
soar rhi chung ra khong rhc co hanh uong chu uong can
rhicr uc nang Iai su rhay uoi rich cuc.
Chuycn vc cau con riai cua roi ga hai nhicu van uc
nghicn riong o riuong nhu ua kc ricn Ia nor vi uu. Chung
roi ch chu y ucn Jc ng trc n Quan tamcu a ninh go n nhung
Vong rion
A nh huo ng
Vong rion Quan ran
uicn ycu cua rhang Lc va cach cu xu cua nguoi khac uoi voi
no. Va chung roi chang Ian uuoc gi, ngoai riu vicc Ian rang
rhcn ca n gia c hu r ha ng, La r Iu c va hu rhuo c cu a no . Ch
khi chuyc n sang Jcng trcn Anh hucng, ru c ra riung vao ca c
no rhu c cu a chinh ninh, chu ng roi no i La r ua u ra o ia
uuoc nang Iuong rich cuc Ian rhay uoi Lan rhan chung roi
va cuoi cung rac uong ucn con riai ninh. Thay vi ch Io Iang
vc nhung uicu kicn ngoai canh, chung roi ua chu uong rac
uong nguoc Iai ngoai canh.
Do uia vi, su giau co, vai rio, hay uo noi quan hc xa hoi
cua nor nguoi ncn riong nor vai rinh huong Jcng trcn Anh
hucng cua ho Ion hon Jc ng trc n Quan tam.
o Ia su han anh cua cai nhin rhicn can vc nar rinh
ca n tu than rhc hicn nor Ioi song ich ky.
Vong rion
A nh huo ng
Vong rion
Quan ran
125
Du co rhc hai co su uu ricn riong vicc su uung anh
huong cua ninh, nguoi chu uong van co Jcng trcn Quan
tam Ion ir nhar Lang Jcng trcn Anh hucng va cha nha n
riach nhicn su uung anh huong cua ninh nor cach co
hic u qua .
8. KI M SOAT TRU C TI P, KIM SOAT GIA N TI P VA
NGOA I TA M KIM SOAT
hung van uc chung ra rhuong uoi nar riong cuoc
song co rhc rhuoc nor riong La Ioai sau: kic m ca t tru c tic p
(nhung van uc Iicn quan ucn hanh vi cua chinh chung ra),
kic m ca t gia n tic p (nhung van uc Iicn quan ucn hanh vi cua
nguo i kha c) hay ngca i ta m kic m ca t (nhung van uc chung
ra khong rhc rac uong uuoc). Quan uicn chu uong xac
uinh Luoc uau ricn Ia giai quycr ca La Ioai van uc Lcn riong
Jcng trcn Anh hucng hicn rai cua chung ra.
hung van uc vc kic m ca t tru c tic p sc uuoc giai quycr
Lang cach icn Iuycn cac rhoi qucn. chung nan riong Jcng
trcn Anh hucng va Ia 1ha nh tch Ca nhan cu a Tho i qucn J, 2
va l.
hung van uc vc kic m ca t gia n tic p sc uuoc giai quycr
La ng ca ch rhay uo i ca c huong ha gay a nh huo ng va Ia
1ha nh tch 1a p thc cua Tho i qucn !, 5 va t. Ban rhan roi ua
nha n uic n hon l huong ha kha c nhau gay a nh huo ng
ucn con nguoi nhu: rhau hicu rhay vi uoi uau, Ian guong
rhay vi rhuyc r hu c. hung nguo i ch co La hoa c Lo n
huong ha riong ray rhuong Lar uau Lang Iy Ic va ncu
khong rha nh cong, ho sc hoa c Lo cha y, hoa c uuong ua u.
Thar uc chiu Licr Lao ncu cha nhan y ngh iang roi co rhc
hoc uuoc cac huong ha noi gay anh huong ucn nguoi
kha c rhay vi khong ngu ng Ia Ia i ca c huong ha cu iich,
kcn hicu qua uc sua uoi nguoi khac.
Cac van uc ngca i ta m kic m ca t co riach nhicn rhay uoi
nhung uuong ncr quan riong ricn guong nar cua chung ra
no nu cuo i, hay cha nhan nor ca ch chan rhar va nhc
nhang nhung van uc nay va hoc cach chung song voi no,
na c uu chu ng ra khong rhich chu ng. Ba ng ca ch nay, chu ng
ra khong uc cho chu ng chi ho i ninh. Chu ng ra chia sc
rinh rhan an chua riong Ioi cau nguycn sau: Chu a ha y
Lan cho con Iong can uan uc rhay uoi nhung uicu co rhc va
ca n ha i rhay uo i, Lan cho con su rhanh rha n uc cha nha n
nhung uicu khong rhc rhay uoi uuoc, va rii khon uc han
Licr uuoc su khac Licr uo.
Bar kc van uc Ia kic m ca t tru c tic p. kic m ca t gia n tic p
hay ngca i ta m kic m ca t. chung ra van co riong ray Luoc uau
ricn uc xu Iy. Thay uoi rhoi qucn, rhay uoi huong ha gay
anh huong va rhay uoi cach rhuc nhin nhan nhung van uc
ngca i ta m kic m ca t ucu nan riong Jcng trcn Anh hucng cu a
chu ng ra.
9. MO RONG VONG TRON A NH HUO NG
icu uang khich Ic Ia riong khi Iua chon han ung uoi
voi rac uong Lcn ngoai, chung ra cung gay anh huong
nanh nc ucn hoan canh cua ninh, giong nhu khi rhay uoi
nor han cong rhuc hoa hoc, kcr qua cua cuoc rhi nghicn
cung rhay uoi.
Toi rung Ian vicc riong nhicu nan cho nor cong ry uo
nor nguoi iar nang uong Ianh uao. Cng ay Ia nguoi rhong
ninh, sang rao, co nang Iuc va co ran nhin chicn Iuoc ai
cung rhay uicu uo. hung ong ay co cach quan Iy iar uoc
127
uoan. Cng ay xcn nhan vicn nhu nhung kc Ian cong,
khong co ru uuy va giao ric voi ho Lang nor giong uicu iar
kc ca.
Iau qua rar ycu Ia hau hcr can Lo quan Iy ucu xa Ianh
ong ay. Io rhuong ru ra o hanh Iang uc han nan vc sc
va riao uoi nhung cau chuycn co vc iar rhoi su va cu rhc, cu
nhu uang rin cach giai quycr rinh hinh vay. Cac cuoc rhao
Iuan Lao gio cung nhu kco uai vo ran, ruy nhicn, nhung
nguoi riong cuoc rhi Iai xcn nhu ninh khong co riach
nhicn gi, rar ca Ia uo su ycu kcn cua vi Ianh uao.
Cac Lan khong rhc hinh uung noi chuycn gi xay ia Ian
uo uau, nor nguoi noi, Bua uo, ong ay ucn hong chung
roi. Toi ua chuan Li noi rhu san sang. hung ong ay ucn va
han nor cai Icnh ru ricn rioi xuong. Moi rhu roi nar hang
rhang rioi chuan Li coi nhu cong coc. Toi khong Licr Iicu
roi con co rhc ric ruc Ian vicc cho ong ay nua khong. Con
Lao Iau nu a ong a y ngh huu nh-.
Cng ay noi 5^, nor nguoi khac ria Ioi, Licu anh co
rhc chiu uu ng rhcn sa u nan nu a khong-.
Toi khong Licr. Du sao rhi ong ay cung khong hai Ia
Ioai nguoi chiu vc huu uc uang uau'
hung riong so ho , co no r nguo i co rinh rha n chu
uo ng. Anh a y uuo c rhu c ua y Lo i ca c gia rii chu khong ha i
Lo i rinh ca n. Anh a y Ia nguo i chu uo ng uua ia ha nh uo ng
La ng ha n uoa n, ca n rhong va nghicn cu u rinh hinh. Thay
vi ch riich ca c uic n yc u cu a vi Ia nh ua o, anh a y rin ca ch Lu
ua . c u uic n yc u cu a ong ra Ia o hong ca ch, anh a y rin
ca ch Ia n cho ca c nhuo c uic n uo rio rha nh rhu yc u. Anh ra
riung va o nhu ng uic n na nh cu a ong chu rich ra n nhin,
su rhong ninh, rinh sa ng ra o. Anh a y hic u io ra n quan
rio ng cu a ong chu rich uo i vo i su ha r riic n cu a cong ry va
co ga ng rhong ca n vo i nhu ng no i quan ran cu a ong a y. Do
uo khi cung ca rhong rin, anh a y cu ng uua ia nhu ng kic n
nghi uu a ricn ca c han rich uo . Ro ia ng, nguo i ua n ong na y
ua Lic r ra riung va o Jc ng trc n A nh huc ng cu a ninh.
Vao nor ngay, khi roi ngoi cung ong chu rich voi ru
cach Ia nor co van, ong ay noi:
ay Srchcn, roi khong rhc rin uuoc nhung vicc na
nguoi nay ua Ian. Anh ay khong ch ua ung nhung gi roi
ycu cau na con cung ca rhcn rhong rin Lo sung can rhicr
va uung Iuc. Anh ay con uua cho roi Lang han rich vc
nhung uicu roi quan ran nhar, va nor Lan kicn nghi nua.
hung kicn nghi na y hu ho vo i Lang han rich, va Lang
han rich hu ho voi so Iicu. Anh ay rhar ruycr voi' Thar Ia
nhc nguoi khi co uuoc nor nguoi giu Io Iang han vicc
kinh uoanh.
Ta i cuo c ho ric rhco, ra r ca ca c nhan vicn qua n Iy kha c
va n Li Ia nh ua o uo i xu nhu cu : Anh Ia n cho roi vic c na y...,
hic n vu cu a anh Ia ha i..., ch riu no r nguo i. o i vo i
nguo i na y, ong chu rich ho i: Y anh rhc na o-. Va y Ia Jc ng
trc n A nh huc ng cu a anh a y ua rang Icn. Su kic n na y nhanh
cho ng rio rha nh ran uic n riong cong ry. Ia ng ngu
nhu ng ca n Lo qua n Iy co rinh rha n ricu cu c quay sang na
ua n ro i ra va o con nguo i rich cu c na y.
Ban char cua nguoi Li uong Ia rhoai rhac riach nhicn.
Thar uc khi noi Toi khong chiu riach nhicn. Phan ung
cua nhung nguoi nay rhuong Ia rhan gia vao nor noi
riuong ricu cuc, cau kcr, uac Licr ncu nhu nhicu nan qua
ho ua rin ca ch rhoa i rha c ria ch nhic n La ng ca ch vin vao su
ycu kcn cua nguoi khac.
129
Con nguoi nhan vicn rich cuc nay rhi Iuon co rhai uo
chu uong voi cac uong nghic khac. Tung Luoc nor, Jcng
trcn Anh hucng cua anh ay uoi voi ho ngay nor Ion. o ric
ruc uuoc no iong ucn nuc cuoi cung, Lar ky ai khi uua ia
y kicn hay uc nghi gi cung ucu nuon rhan khao anh ra, kc
ca ong chu rich. hung ong chu rich khong ca n rhay uo Ia
noi uc uoa vi nguoi nay sc Lo sung cho ong iar nhicu suc
na nh. Chinh su Iu a cho n ha n u ng riuo c hoa n canh, su
ra riung va o Jcng trcn Anh hucng na anh a y rao ia uuoc su
kha c Lic r.
Mor so nguoi giai ngha rhuar ngu Iuon chu uong Ia
choi rioi, hung hang, va vo ran, nhung uicu uo hoan roan
khong uung. guoi chu uong Ia nhung nguoi khon ngoan,
uuoc rhuc uay Loi gia rii, ho hicu hicn rhuc va Licr uicu nao
Ia can rhicr.
Ia y nhin va o Maharna Canuhi
(*)
. Tiong khi Li ch
riich o Quoc hoi vi khong chiu rhan gia vao Ioi Icn an c
quoc Anh, Canuhi Iang Ic rio vc quc nha. Tai uay, ong rung
Luoc no iong Jcng trcn Anh hucng cua ninh uoi voi nhung
nguoi nong uan. Su ung ho va rin ruong cua ho vao ong
ngay cang rang. Mac uu khong co nor uia vi chinh rii nao,
nhung La ng Io ng nhan a i, uu ng ca n va rinh rha n La r khua r
uay rhuycr huc, cuoi cung, ong ua Luoc nuoc Anh hai
iur Iui. Canuhi ua ha ran su uo ho chinh rii uc nang Icn
hon l riicu uan An Lang suc nanh roi ua ru Jcng trcn
Anh hucng cu a ninh.
(*) M. Cahdhi: Nha la hh da o ki I xu I va d u Iih cu a phohg Ira o gia hh do c l p
cho ca c huo c Ihuo c dia Irh Ih gio i ma khohg c h d h ba o lu c. hg da Ia o ra
mo I kha i hi m go i la giu vu hg hi m Iih. 8 I ch p chi h Irahh va ba o lu c Irohg
Ih ky 20, Cahdhi da da y cho loa i hguo i v gia Iri cu a lo hg Iih, phi ba o lu c va
ho a bhh.
10. CO VA IA
Co nor cach uc xac uinh xcn noi quan ran cua chung
ra nan riong vong rion nao Ia han Licr giua cai co va cai
Ia . Jc ng trc n Quan tamchua uay nhung cai co:
Toi sc iar hanh huc khi co uuoc nor ngoi nha va ria
hcr no ngan hang
Cia nhu roi co nor ong sc khong uoc rai nhu vay
Cia nhu roi co nor ong chong Licr kicn nhan hon...
Cia nhu roi co nhung uua con ngoan ngoan hon...
Cia nhu roi co uuoc nor ran Lang uai hoc...
Cia nhu roi co nhicu rho i gian hon cho La n rhan ...
Con Jcng trcn Anh hucng rhi chu a uay nhu ng ca i Ia .
Toi sc Ia nguoi kicn nhan hon, Ia nguoi khon ngoan, Ia
nguoi uang ycu. o Ia su ra riung vao rinh cach.
Voi nhung nguoi Li uong, suy ngh cua ho Iuon Iuon
huong vc nhung cai o Lcn ngoai. Chinh suy ngh uo co
van uc. Io uc cho cai nan Lcn ngoai chi hoi. Io suy
ngh rhco no rhu c ba t da u tu bcn ngca i. Thco ho , ca n ha i
rhay uoi nhung cai o ngoai riuoc khi rhay uoi Lan rhan.
Con quan uicn chu uong Ia rhay uoi ba t da u tu bcn
trcng. Bang cach rhay uoi nhu rhc, chung ra noi co rhc gay
anh huong rich cuc ucn cai Lcn ngoai.
Mo r riong nhu ng cau chuyc n roi rhich nha r Ia cau
chuycn riong kinh cuu uoc, nor han cua ncn rang Do
Thai giao. o Ia cau chuycn cua 1osch, nguoi ua Li nhung
nguoi anh cn cua ninh Lan Ian no Ic rai Ai Ca khi noi J
ruoi. Ban co rhc hinh uung ong ay sc uc uang Luong xuoi
131
ucn rhc nao. Cng sc khong ngung rhan riach cuoc uoi Ian
Iu Ian roi ro cho Porihai, hoac Luoc roi nhung kc Lac ac
ua uay ong vao Luoc uuong khon cung. hung 1osch Ia
nor nguoi Iuon chu uong. Cng ra riung vao chu /a. Va ch
riong nor rhoi gian ngan, ong rio rhanh nguoi quan gia
cho nha Porihai. Cng ay quan Iy noi rhu na Porihai co
vi ong iar uuoc rin cay.
Thc ioi ucn nor ngay, 1osch Li Lar riong nor rinh
huo ng hu c ra va ua Li ca n ru oan riong Jl nan. hung
nor Ian nua, ong Iai rhc hicn Lan Inh cua nor nguoi Iuon
chu uong. Cng ra riung vao Jcng trcn Anh hucng - vong
rion chua cai /a, rhay vi cai cc. Khong Iau sau uo, ong rio
rhanh nguoi cai quan nha ru va cuoi cung cai quan ca nuoc
Ai Ca, ch uung sau Ioang uc (Phaiaoh).
Toi hicu iang y ruong nay Ia nor su rhay uoi no rhuc
riicr uc uoi voi nhicu nguoi. Thar uc khi uo Ioi cho nguoi
khac, cho uicu kicn hay hoan canh vc rinh riang Lc rac cua
ninh. hung chung ra co riach nhicn co rhc chu uong
kicn soar cuoc song cua chung ra va rac uong rio Iai hoan
ca nh no r ca ch na nh nc La ng ca ch ra riung va o chu /a,
va o chinh La n rhan ninh.
cu cuoc song hon nhan cua roi ga riuc riac rhi sc ich
Ioi gi khi roi khong ngung kc roi vo ninh- Khi rhua nhan
iang ninh khong co riach nhicn riong chuycn nay, roi ua
ru Licn ninh rhanh nor nan nhan va uan ninh vao nor
rinh huong ricu cuc. Toi cung uanh nar ca kha nang gay
anh huong ucn co ay. Thai uo iay Ia, Icn an gay gar cua roi
ch cang khicn cho co ay can rhay ninh uung. Su ch riich
cua roi con roi rc hon nhung gi na roi nuon Ian uc uon
nan vo ninh. Kha nang gay anh huong rich cuc ucn hoan
canh cua roi uan uan Li nar ui.
cu rhuc su nuon cai rhicn rinh hinh, roi hai ra
riung vao cai roi co rhc kicn soar uuoc uo Ia Lan rhan roi.
Toi can chan uur vicc rin cach chan chnh vo ninh va ra
riung kha c hu c nhuo c uic n cu a chinh ninh. Ch La ng
cach rio rhanh nor nguoi chong ror, Licr ycu rhuong va
ung ho vo uicu kicn uoi voi vo ninh, roi noi co rhc Ian cho
co ay can rhay suc nanh cua rinh chu uong va sc ua Iai
ruong ru. hung uu kcr qua co rhc nao, cach rich cuc nhar
na roi co rhc rac uong vao hoan canh cua ninh Ia ra riung
va o La n rhan, va o no rhu c cu a ninh.
Co nhicu cach uc uicu chnh Lan rhan riong Jcng trcn
Anh hucng /a nor nguoi Licr Iang nghc nhicu hon , /a no r
nguoi Lan uoi uang ycu hon, /a nor sinh vicn ror hon, /a
nor nhan vicn ran ruy va uc ho rac hon. oi khi, uicu co
rinh chu uong nhar na chung ra co rhc Ian Ia can rhay
ha nh hu c hoa c no no r nu cuo i chan rha nh.
Ia nh hu c hay La r ha nh na n o su Iu a cho n cu a chu ng
ra. u ng uc nhu ng rhu Lcn ngoa i nhu rho i ric r, rinh
hinh chinh rii, su khu ng hoa ng ra i chinh quo c gia na n
riong Jc ng trc n A nh huc ng cu a chu ng ra. Ia y Iuon chu
uo ng' Chu ng ra co rhc nang su c na nh rich cu c uo Lcn
ninh, La r ky Iu c na o, o uau. Chu ng ra va n co rhc ha nh
hu c va cha nha n nhu ng rhu hic n rho i chu ng ra chua
kic n soa r uuo c uc ra riung no Iu c va o nhu ng rhu na
chu ng ra co rhc kic n soa r.
11. PHIA BN KIA CU A THAT BA I
Tiuoc khi chuycn nuc ricu cuoc song vao Jcng trcn
Anh hucng, chung ra can xcn xcr sau hon hai noi uung nan
riong Jc ng trc n Quan tam: sai Ia n va hc qua.
133
Chung ra co quycn ru uo Iua chon hanh uong, chu
khong uuoc ru uo Iua chon hc qua cua nhung hanh uong
uo. Ic qua Li chi hoi Loi cac quy Iuar ru nhicn, no nan
Lcn ngoai Jc ng trc n Quan tam. Chung ra co rhc quycr uinh
Luoc vao giua uuong iay, uoi nar voi nor con rau uang Iao
roi, nhung chung ra khong rhc quycr uinh uicu gi sc xay ia
sau khi con ra u uan va o ninh.
Chung ra co rhc quycr uinh Ia nguoi rhicu riung rhuc
riong giao kco Ian an va hau qua xa hoi cua quycr uinh uo
co rhc kha c nhau, ru y rhuo c ha nh vi gian uo i cu a chu ng ra
co Li har hicn hay khong. Thc nhung, hc qua ru nhicn uoi
voi Lan char cua chung ra Ia nor kcr qua co uinh.
Ianh vi cua chung ra Li chi hoi Loi cac nguycn rac.
Chung song hai hoa voi cac nguycn rac sc ucn Iai hc qua
rich cuc, vi han nguycn rac sc ucn Iai hc qua ricu cuc.
Chung ra ru uo Iua chon han ung riong noi hoan canh,
nhung khi Ia n rhc , chu ng ra cu ng Iu a cho n Iuon ha u qua
kc n rhco, nhu cau nga n ngu : Khi chu ng ra ca n Iay no r
uau gay rhi uau kia cung uuoc nang Icn.
Chac chan riong cuoc uoi noi nguoi, khong ir Ian
chung ra can nor chicc gay Icn ioi noi har hicn ia iang
uo khong hai Ia chicc gay ror. Su Iua chon cua chung ra ua
uua uc n nhu ng hau qua xau hon, so vo i khi chu ng ra khong
Iua chon. cu co co hoi Iua chon Iai nor Ian nua, chac
chan chung ra sc Ian khac ui. Chung ra goi nhung su Iua
chon uo Ia sai Ian, va uo Ia uicu uang uc chung ra suy ngan.
oi voi nhung ai uang hai song riong noi an han, rhi
Lai ra can rhicr cho rinh Iuon chu uong Ia hai nhan rhuc
uuoc iang: nhung sai Ian qua khu cung nan riong Jcng
trc n Quan tam. Chung ra khong rhc Ian Iai ru uau, cung
khong rhc xoa Lo hay kicn soar uuoc hc qua cua sai Ian ua
xay ia.
Quan uicn cua nguoi Iuon chu uong uoi voi sai Ian Ia
rhua nhan ngay sai Ian uo uc sua chua va iur ia Lai ho c.
icu na y rhuc su Lic n sai Ian rhanh rha nh cong, nhu T. 1.
Warson, nguoi sang Ia cong ry IBM, ua noi: Thang Ioi
na n o hia Lcn kia cu a rha r La i.
hung nc u khong rhu a nha n, khong su a chu a sai Ia n
cung nhu khong iur ia Lai hoc kinh nghicn rhi uo Iai Ia
nor sai Ian khac. o rhuong uua nguoi ra vao con uuong
ru Iua uoi ninh, ru iu ngu ninh, va rhuong gan voi su uuy
Iy (su Iua uoi uuy Iy) uoi voi Lan rhan va nguoi khac. Sai Ian
rhu hai na y chc ua y, Ia n rang ra c ha i va a nh huo ng cu a sai
Ia n rhu nha r, gay ro n rha r Io n hon cho La n rhan. Khong
ha i sai Ia n cu a nguo i kha c, hay rha n chi khong ha i sai
Ia n cu a La n rhan na chinh Ia ha n u ng cu a chu ng ra uo i
voi nhung sai Ian uo gay rac hai Ion cho chung ra. Ruor
uuoi rhco con ian uoc ua can ninh ch cang Ian cho char
uoc Ian roa kha co rhc. Tor hon hcr, chung ra hay rin ngay
Licn ha uc Iay char uoc ia khoi co rhc.
Phan ung cua chung ra uoi voi Lar ky sai Ian nao cung
ucu co anh huong ucn char Iuong cua nhung su vicc sau
uo. icu quan riong Ia rhua nhan va sua chua ngay cac sai
Ian uc chung khong con anh huong ucn ra va giu ra rio
ncn nanh nc hon.
12. CAM KT VA GIU IO I
gay ra i riung ran cu a Jcng trcn Anh hucng Ia kha nang
can kcr va giu Ioi cua chung ra. hung can kcr uoi voi Lan
rhan, nhu ng nguo i xung quanh va su nha r qua n rhu c hic n
135
cac can kcr uo Ia Lan char, Ia uicu cor Ioi cho su riuong
rhanh va Ia su rhc hicn io nhar cua rinh chu uong. Thong
qua kha nang rhicn hu cua con nguoi, cung voi su ru nhan
rhuc va Iuong ran, chung ra y rhuc uuoc nhung uicn ycu,
nhung nar can hoan rhicn, nhung khia canh rhuoc vc rii
ruc co rhc har riicn hon, cac rhoi qucn can uuoc rhay uoi
hay Ioai Lo. Sau uo, khi rhua nhan va su uung tr tuc ng tuc ng
va ; ch dcc /ap cua ninh uc hanh uong uua ricn nhan rhuc
uo uua ia nhung Ioi hua, uar ia cac nuc ricu, va riung
rhuc voi chung chung ra sc xay uung uuoc suc nanh cua
rinh cach uc co rhc Ian uuoc Lar ky uicu gi rich cuc riong
cuoc song.
Chinh ru nha n rhu c nay, chu ng ra sc rha y co hai
huong ha uc Ian chu cuoc song. Mor Ia, dua ra /c i hu a
va giu Ioi hua. Iai Ia, da t ra mc t mu c ticu va han uau uc uar
uuoc nuc ricu uo. Khi chung ra uua ia va giu Ioi rhuc hicn
cac can kcr, uu nho, chung ra sc xac Ia uuoc su riung rhuc
Lcn riong, cho ra y rhuc vc su ru chu va Iong can uan cung
nhu suc nanh uc nhan Iay nhicu riach nhicn hon riong
cuoc song. Bang cach uo, uan uan, uanh uu sc rio ncn quan
rio ng hon ran ria ng cu a La n rhan.
Kha nang uua ia va rhuc hicn cac can kcr uoi voi Lan
rhan Ia ycu ro cor Ioi nhar cua qua riinh xay uung cac rhoi
qucn co La n cho su rha nh ua r. Kic n rhu c, ky nang, va khar
vong ucu nan riong ran kicn soar cua chung ra. Chung ra
co rhc rac uong vao nor riong La noi uung ricn, hoac ca La,
uc Ia n rang rinh can Lang giu a chu ng. Khi su giao rhoa giua
chung ngay nor nhicu hon, chung ra sc cang Inh hoi sau
sac hon cac nguycn rac - Ia co so cho cac rhoi qucn - va rao
ia su c na nh rinh ca ch giu chu ng ra huo ng ro i su rha nh
ua r no r ca ch rha r can La ng.
13. TINH CHU DONG: CUO C TR C NGHI M 30 NGAY
Chung ra khong can hai kinh qua nhung ngay ucn roi
riong cac riai ra riung chcr choc nhu FiankI uc nhan rhuc
va har riicn rinh chu uong cua ninh. Tu cac su kicn xay ia
hang ngay, chung ra cung co rhc har riicn kha nang nay uc
xu Iy nhung suc c Lar rhuong riong cuoc song, vi uu cach
xu Iy rinh huong kcr xc, cach han ung uoi voi nor khach
hang uang cau knh hay nor uua con Luong Lnh o Ia
cach chung ra nhin nhan nor su vicc uc Licr uau Ia van uc
ninh can ra riung giai quycr.
Toi nuon Lan rhu nghicn nguycn rac chu uong nay
riong vong l ngay. Ban ch can a uung va quan sar kcr
qua. Tiong vong nor rhang, Lan hay ra riung vao Jcng
trcn Anh hucng cu a ninh. Ba n ch ca n uua ia nhu ng can
kcr nho nho va rhuc hicn chung. Iay Ia nguoi huong uan
chu khong Ia nguoi han xcr. Iay Ian guong chu uung ch
riich. Iay uua ia giai ha, chu khong Ian van uc rio ncn
nghicn riong hon.
Iay rhu nghicn cac nguycn rac ricn riong cuoc song
hon nhan, riong gia uinh va riong cong vicc cua Lan. ung
Lan cai vc nhung uicn ycu cua nguoi khac. ung Licn ho
cho Io i Ia n cu a ninh. Khi na c sai Ia n, La n ncn rhu a nha n,
sua chua va iu r ia Lai hoc kinh nghicn ngay Ia ru c. ung
uc ninh sa vao rhoi qucn Icn an va riach noc nguoi khac.
Iay ra riung vao nhung gi Lan co kha nang kicn soar.
Ia y ra riung vao chinh ninh va Iuon Ia chinh ninh.
Iay nhin vao nhuoc uicn cua nguoi khac Lang anh
nar rhong can chu khong Icn an. Van uc khong hai o cho
ho khong Ian hay khong ncn Ian nor vicc gi uo, na chinh
Ia o su Iua chon han ung cua Lan riuoc rinh huong xay ia
137
va uicu Lan ncn Ian. cu Lan Lar uau suy ngh iang van uc
nan o Lcn ngoai rhi hay uung Iai. Suy ngh uo chinh Ia
va n uc cu a La n.
c u ra rhc hic n quyc n ru uo Iu a cho n cu a ninh
rhuo ng xuycn rhi ca i quyc n a y ca ng uuo c no io ng. hu ng
ai khong Ia n nhu va y sc nha n rha y ru uo cu a ho uang ua n
Li xo i no n cho uc n khi na r ha n. Io Luo c ha i uo ng
nhu ng vai uic n rhco kich La n cu a cha nc , cu a co ng su va
cu a xa ho i.
Co ria ch nhic n ru c Ia co kha nang ha n u ng uu ng ua n
riuo c no i uic u kic n va hoa n ca nh. ay Ia uic u rhic r yc u
uo i vo i su rha nh ua r, ha nh hu c cu a La r ky ai. ic u cuo i
cu ng roi nuo n no i Ia no i chu ng ra uc u ca n ha i Ia n chu
uuo c cuo c so ng cu a iicng ninh, riong no i hoa n ca nh,
no i uic u kic n.
CA C GOI Y THU C HA NH:
1. Ba y l ng nghe lu i n ie ng no i cu a mnh va nhu ng
nguu ixungquanhiongmo nga yxemco baonhieu
la nba nho cnguuikhacsu dungnhungngonu bi
do ng nhu tia nhu ..., 1oi khong he ... hay 1oi
buo cha i....
2. 1ien lie u mo nh huo ng ba n co he se g ha i
iong uung lai ga n ma heo kinh nghie m ca nhan,
ba nco he se ha nhdongmo ca chbido ng.Baydie m
lainhhuongdoionghamvi\oug ttou Auh huoug
cu aba n.Ba nse chu do ngha nu ngnhuhe na o?
Ba y da nh hu i gian on la i ca c kinh nghie m da qua
va hnh dung ha n u ng cu a ba n iuu c mo nh
huonggiadinhnaodo.Bayghinhunhunggdaxay
iagiu aqua inhkichhichva ha nu ng.Ba yd ia
camke vu iba nhanva hu cha nhquye nu dolu a
cho nha ido ho cha nu ngcu amnh.
3. Ba y cho n ia mo i c ioi ai nui ba n la m vie c hay
iongcuocsongdanglambankhochiu.Cogngxac
dinhxemdo la va nde banco he kie msoa iu cie ,
gia n ie , hay ngoa i a m kie m soa . Ba y dinh da ng
buu cgia iquye va nde hu nha iong \oug ttou Auh
huo ug va hu chie nno .
4. Ba yhu i cnghie miong30nga yve kha nngchu
do ngcu aba n.Chu y ghinha nsu haydo iiong\o ug
tto u A uh huo ug cuaban.
TIoI quen LIu IuI
BAT U TU MUC TEU
A UOC XAC NH
Tuong Ihuc
Jh^Nh J|Ch
J^P JhE
Laug ughe va
lhau hieu
lau uhau
0oug lau
hiep luc
Ju duy
cuug lhaug
uu lieu
cho dieu
quau lroug uhal
Jh^Nh J|Ch
C^ Nh^N
c Ip
Phu Ihuc
R
e
u
g
i
u
a
b
a
u
l
h
a
u
3
4
5 6
7
1
Luou
chu doug
Bal dau
lu uuc lieu
da duoc xac diuh
2
Cu c nguyn Lu c
IunI duo bun LIun
Nhu nq qi lu t lo t phio sou,
nhu nq qi co n o phio rruo c
Jeu chonq lo qi so tot cot nom len rronq
chinh lo n rhn mo t nquo t.
- Oliver Wendell Holmes
B
ay gio, Lan hay rin nor cho ycn rnh va ra riung
vao nhung riang ric rhco uc rhuc su no ia canh
cua cua u tha; dci Lcn riong ran hon ninh.
Bang rii ruong ruong, hay hinh uung Lan uang uu uan
rang nor nguoi rhan. Iinh uung Lan Iai xc ucn nha rang Ic
hay nha rho, ioi uua xc vao Lai uo, xuong xc. Khi Lan Luoc
vao Lcn riong roa nha, Lan uc y rhay cac vong hoa, va nghc
ricng nhac cau hon rhan rian. Ban nha n ia nhung guong
nar qucn rhuoc, Lan Lc va gia uinh Ban can nhan uuoc
su chia sc, can rhong ru nhung nguoi hicn uicn xung
quanh La n.
Khi ricn Icn va nhin vao quan rai, Lan rhinh Iinh uoi
nar voi chinh ninh. ay sc Ia Ic rang cua chinh Lan sau vai
chuc nan nua. Tar ca nhung nguoi nay ucn uay uc vicng
Lan, uc Lay ro rinh can ycu rhuong va su can kich vc su
cong hicn cua Lan.
Khi ngoi vao Lang ghc cho Luoi Ic Lar uau, Lan uoc ro
chuong riinh riong ray. Sc co Lon nguoi uoc uicu van. au
ricn Ia nor nguoi riong gia uinh Lan. guoi rhu hai Ia nor
nguoi Lan anh ra hicu iar io vc Lan. guoi rhu La Ia nor
uong nghic cua Lan. Va nguoi rhu ru Ia nor vi Iinh nuc -
uai uicn cong uong noi Lan sinh song. Ban nuon nhung
nguoi uoc uicu van nay noi gi vc con nguoi va cuoc uoi Lan-
Ban nuon ho no ra Lan Ia nor nguoi chong,vo, nor
nguoi cha,nc, nor uua con, nor nguoi Lan, hay nor uong
nghic nhu rhc nao-
Ban nuon ho rhay uuoc rinh cach gi o con nguoi Lan-
Iay Lan nuon ho ghi nho su cong hicn hoac rhanh rich
nao uo cua Lan- Iay nhin nhung nguoi xung quanh Lan va
ru hoi Lan ua Ian uuoc gi uc rio rhanh nor ran guong sang
riong Iong ho-
Tiuoc khi uoc ric, hay uanh vai hur uc ghi chc can
ruong cua Lan. Vicc nay sc giu Lan hicu io hon Thoi qucn
rhu hai.
1. B T DA U TU MU C TIU DA DUO C XA C DINH
CO NGHIA IA GI
cu rhan gia nor cach nghicn ruc vao rhi nghicn
ricn, sc co nhung khoanh khac Lan chan ucn nhung gia rii
co Lan, sau xa riong ran hon ninh. Ban sc co cuoc ric xuc
ngan voi hc rhong huong uan noi ran ngay rai riung ran
Jcng trcn Anh hucng cu a La n.
Iay ngan ngh nhung Ioi sau uay cua 1osch Auuison:
Khi nhin vao Lia no cua nhung con nguoi v uai, noi
can giac ghcn ry riong roi Licn nar. Khi uoc van Lia ghi Iai
143
nhung Ioi hay y uc, noi uuc vong ran rhuong riong roi
ricu ran. Khi chung kicn noi uau Luon khon xicr cua nhung
Lac cha nc Lcn nan no, roi quan Iong rhuong ca n. Khi
uung riuoc nan no cua cha nc, roi ngh ucn hu uanh cua
nhu ng kc na chu ng ra Luo c ha i ruan Ic nh: ca c La c vua
chua. Io nan Lcn canh nhung kc ua ha Lc ho nhung kc
kinh uich Iai sar vai nhau khi Iia uoi. Tiuo c nhung anh
hung hao kicr ua han chia rhc gioi Lang cac cuoc rianh
cha uo nau, roi suy ngan riong uau Luon va ngac nhicn
riuoc roan rinh nho nhar cua Ioai nguoi. Khi uoc nhung
ngay rhang ghi ricn Lia no, riong uo co nor so nguoi vua
chc r va o nga y hon qua, va no r so ua chc r ca ch uay t
nan, roi ngh ucn cai ngay riong uai khi rar ca chung ra ucu
Ia nhung nguoi uuong rhoi, va cung nhau hicn uicn
Mac uu Thoi qucn rhu hai a uung riong nhicu hoan
canh va cung La c cuo c so ng khac nhau, nhung ung uung co
Lan nha r cua no Ia bat dau nga; tu nga; hcm na; bang nhung
muc ticu da ducc xac dinh. La y hinh ruo ng, hinh a nh hay no
rhu c cuo i uo i La n Ia n khung rhan chic u hay chua n nu c
uc xcn xcr noi rhu khac. Moi chang uuong uoi hanh vi
cu a La n nga y hon nay, riong ruong Iai, rua n sau, rha ng sau
sc uuoc xcn xcr riong Loi canh rong rhc Lao gon nhung
uicu co y ngha nhar uoi voi Lan. Bang cach ghi nho nhung
nuc ricu uo, Lan noi co rhc rin chac vao nhung gi Lan Ian,
vao nor ngay cu rhc nao uo, sc khong vi han cac chuan
nuc na ninh ua xac uinh Ia quan riong nhar. Va noi nor
ngay Lan song sc go han rich cuc cho nuc ricu na Lan
ua xac uinh riong suor cuoc uoi ninh.
Ba t da u tu mu c ticu da duc c xa c dinh co ngha Ia xua r ha r
La ng no r su hic u Lic r io ia ng vc uich uc n cu a La n. ic u uo
co ngha Ia La n Lic r noi ninh nuo n uc n, uo uo La n sc hic u
io hic n ra i ninh uang o uau uc Iuon ui uu ng huo ng.
Con nguoi rhar uc sa vao nhung chicc Lay cua uoi
rhuong, cua cuoc nuu sinh hang ngay. Io Iao vao Ian vicc
ngay nor nhicu hon nhan Ico Icn Lac cao nhar cua chicc
rhang uanh vong, uc ioi har hicn ia iang chicc rhang Lac
nhan Luc ruong. Moi nguoi ucu Lan ion, rhan chi iar Lan
ion voi cuoc song nhung su Lan ion uo nhicu khi khong
nang Iai hicu qua. Cuoi cung, ho har hicn ia iang ho ua
gianh uuoc nhung rhang Ioi iong rucch. Thanh cong uar
uuoc Lang cai gia cua nhung rhu con quy gia hon chinh su
rhanh cong. hung con nguoi rhuoc noi rang Io xa hoi -
Lac s, vicn s, uicn vicn, chinh rii, uoanh nhan, van uong
vicn, rho ong nuoc - rhuong han uau uc co uuoc rhu
nha nhicu hon, uia vi xa hoi cao hon, hay riinh uo chuycn
non ror hon. hung ioi ho Iai har hicn ia iang uong co
rhuc uay ho uar uuoc nuc ricu ua chc khuar nhung gi rhuc
su co y ngha voi ho.
Cuoc song cua chung ra sc khac ui ncu chung ra nhan
rhuc uuoc uicu gi rhuc su quan riong va giu nhung hinh
anh uo riong ran rii. Chung ra sc Ian chu uuoc Lan rhan
va Ian nhung uicu co y ngha nhar. Chung ra co rhc iar Lan
ion, Ian vicc iar ror nhung ch co hicu qua khi chung ra Lar
uau Lang nor nuc ricu io iang.
cu can nhac ky nhung uicu Lan nuon nghc nguoi
khac uanh gia vc ninh, Lan sc rin ia uinh ngha cua su
rhanh cong. inh ngha uo co rhc iar khac voi uinh ngha
Lan uang ngh riong uau, co rhc khong hai Ia ricn rai, uia
vi, uanh ricng hay Lar cu rhu gi na Lan han uau uc uar cho
Lang uuoc.
Khi Lar uau nor cach co nuc uich, Lan sc co nor vicn
145
canh khac Licr. Mor nguoi ua hoi nor nguoi khac khi
nguoi Lan chung cua ho nar ui: Anh ay co uc Iai gi nhicu
khong-. guoi kia ua: Anh ay uc Iai rar ca.
2. MO I SU VA T D U DUO C SA NG TAO HAI IA N
Thoi qucn bat dau tu muc ticu da ducc xac dinh uuoc uua
ricn nguycn Iy mci u vat dcu ducc ang tac hai /an. Sa ng ra o
Ia n rhu nha r Ia sa ng ra o rinh rha n, va sa ng ra o Ia n rhu hai Ia
sa ng ra o va r cha r.
Iay Iay vicc xay nor ngoi nha Ian vi uu. Ban ua sang
rao no Lang hinh anh riong uau ucn rung chi ricr riuoc khi
ha Lua uong chicc uinh uau ricn Icn cong riinh. Ban co
gang hinh uung nor cach io iang kicu uang ngoi nha. cu
nuon co nor ngoi nha na ca gia uinh co rhc sun ho, Lan
vach ia kc hoach xay nor can hong noi noi nguoi co rhc
quay quan vui vc Lcn nhau. Ioac nuon rao khong gian no
cho hong choi cua Lon ric, Lan sc no nor canh cua Iua
Ban uu uinh uicu uo Lang y ruong cho ucn khi co uuoc
nor Luc rianh io iang vc ngoi nha Lan nuon.
Roi Lan rhc hicn y ruong uo ricn Lan vc va Icn kc hoach
rhi cong. Tar ca uicu nay uuoc rhuc hicn riuoc khi vicc
uong rho Lar uau. cu khong Ian nhu vay rhi o Ian sang
rao rhu hai, ruc Ia su sa ng ra o var char, Lan sc hai co nhicu
rhay uoi ron kcn, co rhc khicn chi hi rang ga uoi.
Quy rac cua rho noc Ia hai Ian uo, nor Ian car, ngha
Ia Lan hai suy ngh ky noi rhu riuoc khi hanh uong. Ban
hai chac chan iang Lan rhicr kc, ruc su sang rao uau ricn,
hai rhuc su uung voi cai Lan nuon co, sau uo noi su uung
ucn gach va vua. gha Ia Lan Lar uau cong vicc Lang nor
nuc uich ua xac uinh io iang.
Iay xcn nor vi uu khac riong Inh vuc kinh uoanh.
cu nuon rhanh cong, Lan hai xac uinh io iang nuc ricu
kinh uoanh cua ninh. Ban can can nhac ky Iuong vc san
han hay uich vu na Lan nuon uua vao rhi riuong, ioi ro
chuc cac hoar uong co Iicn quan nhu rai chinh, nghicn cuu
va har riicn, san xuar, ric rhi, nhan su, co so va r char v.v.
Kc hoa ch, nu c ricu Lan ua u rhuong quyc r uinh su rha nh
cong hay rha r La i cu a no r uoanh nghic . Phan Ion cac rhar
Lai riong kinh uoanh ucu khoi har ru su sang rao uau ricn:
rhicu von, uanh gia sai rhi riuong hay khong co nor kc
hoa ch kinh uoanh kha rhi.
Lan cha Ian nc cung vay, ncu nuon nuoi uay con cai
rhanh nguoi co riach nhicn, co ky Iuar va ru giac, Lan hai
Lan sar nuc uich uo khi ric xuc hang ngay voi con cai.
Ban khong uuoc xan han rinh ru giac hay Iong ru riong
cu a chu ng.
guoi ra rhuong su uung nguycn rac sang rao hai Ian
riong nhicu Inh vuc va o nhicu nuc uo khac nhau cua
cuoc song. Tiuoc khi rhuc hicn nor cuoc hanh riinh, Lan
can xac uinh riuoc uich ucn va vach ia nor Io riinh ror
nhar. Tiuoc khi riong cay riong vuon, Lan ua co kc hoach
riuoc riong uau, co rhc ricn giay. Ban vicr Lai uicn van ia
giay riuoc khi uoc. Ban hinh uung riuoc canh Lai rii khuon
vicn ngoi nha riuoc khi riang rii no, Lan rhicr kc nau rhoi
riang cu a ninh riuo c khi ca r nay.
Do uo, ruy nuc uo hicu io nguycn rac sang rao hai Ian
va nha n ria ch nhic n cho ca hai Ia n sa ng ra o na chu ng ra
hanh uong va no iong Jcng trcn Anh hucng cu a ninh.
147
3. DU KI N HAY M C NHIN
Thco nguycn rac, rar ca noi su var ucu uuoc sang rao
hai Ian, nhung khong hai noi sang rao uau ricn ucu uua
ricn uu kicn. Tiong cuoc song ca nhan, ncu khong har
riicn su ru nhan rhuc cua ninh va co riach nhicn uoi voi
nhung sang rao uau ricn, rhi chung ra sc ho nac cho
nguo i kha c va hoa n ca nh kha ch quan na n ngoa i Jcng trcn
Anh hucng uinh hinh han Ion cuoc song cua ninh. Chung
ra song nor cach Li uong rhco cac kich Lan a uar ru Lcn
ngoai nhu gia uinh, cong su, kc hoach cua nguoi khac va
cac suc c cua hoa n ca nh.
Tar ca nhung uicu uo Ia uo nguoi khac hoac ngoai canh
chu khong hai Ia uo ca c nguycn rac nang Iai. Chung ha r
sinh ru ran Iy uc Li ron rhuong cua chung ra, ru su Ic rhuoc
qua nhicu vao nguo i kha c, ru nhu cau uuoc rhua nhan, ycu
rhuong, ru can giac vc ran quan riong va gia rii hay nor
can giac na o uo na chung ra Iuu ran.
Du chu ng ra co nha n rhu c hay kic n soa r uuo c hay
khong rhi va n co su sa ng ra o Ia n rhu nha r cho no i cuo c
uo i cu a chu ng ra. Tu chu ng ra sa ng ra o Ia n rhu hai uc rio
rha nh no r con nguo i rich cu c, hoa c Ia sa n ha n sa ng ra o
Ia n rhu hai cu a nguo i kha c, cu a hoa n ca nh hay cu a rho i
qucn qua khu .
hung kha nang uac Licr cua con nguoi cung rii ruong
ruong va Iuong ran cho hc chung ra xcn xc r nhu ng sa ng
rao uau ricn va giu chung ra chiu riach nhicn vicr ric
kich Lan cua uoi ninh. oi cach khac, rhoi qucn rhu nhar
noi iang Ban Ia nguoi sang rao, con Thoi qucn rhu hai Ia
su sang rao uau ricn.
4. IA NH DAO VA QUA N IY HAI SU SA NG TAO
Thoi qucn rhu hai uua vao cac nguycn rac vc Ianh uao
La n rhan, ru c /a nh da c Ia sa ng ra o rhu nha r. Lanh dac khong
ha i Ia quan /;. Qua n /; Ia sang rao Ian rhu hai. ay Ia noi
uung chung ra sc rhao Iuan o han Tho i qucn rhu La.
Qua n /; Ia su ra riung vao nhung van uc cu rhc: Lan
cach nao roi co rhc hoan rhanh cong vicc uo-. Lanh uao Ia
su ra riung vao cai nau chor, quan riong: icu roi nuon
uar uuoc Ia gi-. Thco Ioi Pcrci Diuckci va cua Waiicn
Bcnnis, Quan Iy Ia Ian uung cac cong vicc, con Ianh uao Ia
Ian nhung vicc uung. Quan Iy Ia hicu nang cua vicc Ico
cac nac rhang ucn rhanh cong, con Ianh uao Ia xac uinh
xcn cai rhang uo co uuoc Lac uung Luc ruong hay khong.
Ba n co rhc hic u no r ca ch nhanh cho ng su kha c nhau
giua hai khai nicn nay qua vi uu sau.
Iay ruong ruong nor nhon rho uung uao iua uc har
quang uuong iung. Io ch Ia nhung nguoi rho, nhung
nguoi giai quycr van uc. hung nguoi quan Iy rhco sau ho,
nai sac cac uao iua, vicr ia cac huong uan va rhicr Ia cac
chinh sa ch, rhu c hic n ca c chuong riinh hua n Iuyc n co La ,
uua vao a uung cac cong nghc noi, Icn rhoi gian Licu Ian
vicc va rinh roan Iuong Long cho nhung nguoi rho. Con
nguoi Ianh uao Ia nguoi Ico Icn ngon nor cai cay cao nhar,
quan sar roan Lo va rhcr Icn: han canh iung ioi'.
hung ha n u ng rhuong rha y cu a nhu ng nguo i rho
vua gioi ray nghc vua chan ch va cac nha quan Iy nan can
Ia gi- Cng in ui cho' Chung roi uang Ian uuoc iar nhicu
vicc uay nay'.
Chung ra rhuong chu ran vao cac chi ricr na qucn ui
149
cai rong rhc, vi rhc chung ra rhuong Li chcch huong. Su
rhay uoi iar nhanh chong cua noi riuong song Ian cho
/a nh da c hic u qua rio ncn quan riong hon Lao gio hcr ca
riong cuoc song uoc Ia hay ruong rhuoc.
Chu ng ra nga y ca ng ca n co no r ra n nhin va no r chic c
Ia La n chu khong ha i ch no r ra n La n uo ch uuo ng.
Chu ng ra rhuo ng khong Lic r uia hinh hia riuo c Ia gi, ca n
vuo r qua chuo ng nga i na o, ha n Io n no i vic c hu rhuo c va o
su ha n uoa n cu a chu ng ra o ru ng rho i uic n cu rhc . hung
chic c Ia La n no i ran khong ha i Iuon ch uu ng huo ng.
Su rha nh ua r rha n chi ca su sinh ro n khong ch hu
rhuoc uon rhuan vao no Iuc cua chung ra, na con o cho no
Iuc uo uung huong hay khong. Su rhay uoi nuon hinh van
riang riong hau hcr cac Inh vuc san xuar va nghc nghic
uoi hoi /a nh da c hai uuoc xcn Ia ycu ro quan riong hang
ua u va qua n /; uu ng ha ng rhu hai.
Tiong kinh uoanh, rhi riuo ng rhay uo i nhanh uc n
nu c nhic u sa n ha n va uich vu ia r rha nh cong ch va i nan
riuo c rhi nay ua rio ncn Ia c ha u. guo i Ia nh ua o chu uo ng
ha i Iuon rhco uo i su rhay uo i cu a noi riuo ng kinh
uoanh, ua c Lic r Ia rho i qucn va uo ng co cu a kha ch ha ng, uc
uua ia nhu ng nguo n Iu c ca n rhic r giu cho uoanh nghic
ui uu ng huo ng.
hu ng rhay uo i nhu no i Io ng qua n Iy cu a nha nuo c
riong nga nh ha ng khong, rang chi hi chan so c su c kho c, va
nang cao cha r Iuo ng xc o-ro nha kha u uc u co ra c uo ng ua ng
kc uc n noi riuo ng kinh uoanh. c u ca c uoanh nghic
khong rhco uo i noi riuo ng kinh uoanh, kc ca ca c nho n
nhan vicn cu a ninh, va sa ng suo r Ia nh ua o rhi khong no r ky
nang qua n rii na o co rhc cu u uoanh nghic uo kho i su uo .
Quan Iy hicu qua na khong Ianh uao uung huong rhi
cung giong nhu sicr char cac ghc ngoi ricn Loong rau
Tiranic. Khong co su rhanh cong nao riong quan Iy co rhc
Lu ua uuoc nhung sai Ian riong Ianh uao. Thc nhung,
Ianh uao khong hai Ia cong vicc uc uang, Loi chung ra
rhuong Li vuong vao no rhuc quan Iy.
Tai Luoi ho cuoi cung riong chuong riinh Pha t tric n
qua n /; kco uai nor nan rai ScarrIc, chu rich nor cong ry
uau khi ucn ga roi va noi: ay Srchcn, khi ong ncu ia su
khac nhau giua Ianh uao va quan Iy, roi ua xcn Iai vai rio
chu rich cong ry cua roi va nhan ia ia ng roi chua Lao gio
Ianh uao ca. Toi ch Iao vao Ian cong rac quan Iy, Li chon
vui riong hang uong cong vicc su vu hang ngay. Do uo, roi
ua quycr uinh giao cho nguoi khac Ian vicc uo. Toi rhar su
nuon rhuc hicn vai rio Ianh uao, uan uar cong ry cua ninh.
hung uo khong hai Ia nor vicc uc uang. Toi ua hai
riai qua can giac hur hang kho chiu cua su iur Iui nay. Toi
khong uung ucn nhung cong van khan ca uang char uay
ricn Lan, cung khong giai quycr hang ra cong vicc khong
rcn khac Tar ca ua co ca uuoi cua roi chiu riach nhicn.
Toi Lar uau var Ion voi nhung van uc vc huong huong, vc
xay uung ncn van hoa cong ry, han rich sau rhi riuong va
nan Lar cac rhoi co noi. hung nguoi khac cung can rhay
hur hang vi hong cach Ian vicc rhay uoi. Io khong con
uuoc ric can roi uc uang nhu riuoc, riong khi van nuon
ga roi Lar ky Iuc nao uc xin y kicn, nho giu giai quycr
nhung van uc hang ngay.
hung roi ua rhar su rhay uoi. Toi rin iang vicc ninh
can hai Ian Ia Ianh uao. Va roi ua Ian uuoc. cn hon nay,
roan Lo cong vicc kinh uoanh cua chung roi ua khac han.
Chung roi rhich nghi hon voi noi riuong noi cua cong ry.
151
Doanh rhu rang ga uoi va Ioi nhuan rang ga Lon Ia n. Toi
ua rhuc hicn uuoc vai rio Ianh uao.
Toi rin iang cac Lac cha nc cung rhuong Li vuong vao
no rhuc quan Iy. Io ch chu riong ucn vicc gian sar, hicu
qua va ky cuong rhay vi nuc uich va rinh can gia uinh.
Tuong ru, riong cuoc song iicng cua chung ra Iai cang
rhic u su Ia nh ua o. Chu ng ra Iao va o qua n Iy Lan rhan sao
cho co hicu qua, uar ia va han uau uc uar uuoc cac nuc
ricu riong khi chua xac uinh io nhung gia rii cua ninh.
S. TRO THA NH NGUO I SA NG TAO DA U TIN
CU A CHINH MINH
hu chu ng ra nhan rha y o ha n riuo c, rinh chu uo ng
uuoc uua ricn co so tu nhan thuc no r kha nang ua c Lic r
cua con nguo i. Iai kha nang rhicn hu nu a giu chu ng ra
no iong rinh chu uong va rhuc hicn vai rio Ianh uao ca
nhan riong cuoc song Ia tr tuc ng tuc ng va /ucng tam.
ho co rii ruong ruong, chung ra co rhc hinh uung
uuoc nhung ricn nang cua Lan rhan. ho co Iuong ran,
chung ra co rhc ric can cac quy Iuar ho Licn hay cac
nguycn rac, Lang chinh rai nang iicng cua ninh va cua
nguoi khac. Voi nhung nguycn rac ch uao Lan rhan, chung
ra co rhc khai rha c La n rhan no r ca ch hic u qua . Kc r ho vo i
su ru nhan rhuc, nhung kha nang nay sc giu chung ra uu
su c vic r Ia y kich La n cho chinh ninh.
Do chung ra ua song voi nhicu kich Lan ru Lcn ngoai,
ncn qua riinh vic r kich La n cho chinh ninh rio rha nh
nor qua riinh vicr Iai kich Lan, hay rhay uoi nor so no
rhu c co La n na chu ng ra ua co . Khi nha n ia nhu ng kich
La n khong hic u qua , nhu ng no rhu c khong uu ng hay
khong hoan hao riong con nguoi ninh, chung ra co rhc
chu uong Lar ray vao vicr Iai nhung kich Lan uo.
Thco roi, nor riong nhung cau chuycn ha uan nhar
cua qua riinh vicr Iai kich Lan nan riong cuon ru riuycn
cua Anwai Sauar - Tong rhong qua co cua Ai Ca. Sauar ua
rung uuoc nuoi uuong, uay uo va hun uuc Iong can rhu
IsiacI. Cng rung ruycn Lo ricn uai riuycn hinh quoc gia
iang: Toi sc khong Lao gio Lar ray voi nor nguoi IsiacI khi
nao ho con chicn uu ch nor rac uar cua nguoi Ai Ca.
Khong Lao gio' Khong Lao gio'. Va nhung uan uong uan
chung riong ca nuoc ua rung ho vang Khong Lao gio'
Khong Lao gio'. Cng ua ra ho uuoc suc nanh va y chi
rho ng nha r cu a ca nuo c va o kich Lan uo cu a ninh.
Kich Lan nay iar uoc Ia va nang rinh uan roc cuc
uoan, no kich uong rinh rhan uan chung nor cach sau sac.
hung no cung iar uicn io va Sauar Licr io uicu uo.
Do uo, ong ua vicr Iai kich Lan cho ninh, nicu ra Iai
qua riinh ong ua hoc uuoc khi con Ia nor rhanh nicn Li
gian can rai xa Iin 5!, nor xa Iin Licr Ia cua nha ru riung
ran Caiio, uo uinh Iiu vao nor an nuu chong Iai vua
Faiouk. Cng ua ho c uuo c ca ch Lur ia khoi ran rii cua ninh
uc nhin Iai kich Lan nor cach khon ngoan hon. Cng hoc
cach Ian cho ran rii cua ninh riong iong, Lang nor qua
riinh rhicn uinh sau sa c uc ra riung vao cac kich Lan cu a
La n rhan.
Cng kc Iai iang ong ua gan nhu khong con nuon ioi xa
Iin nha ru nua, vi rai uo ong ua nhan ia rhanh cong rhuc su
Ia rhanh cong cua Lan nga. o khong hai Ia su giau co na
Ia co uuoc su ru chu va chicn rhang chinh Lan rhan ninh.
153
Tiong rhoi ky can quycn cua assci, co rhoi gian Sauar
Li giang chuc. Moi nguoi ngh iang ong sc nar rinh rhan,
nhung khong ha i nhu va y. Io nuo n a ua r kich La n
cua ho Icn ong na khong Licr iang ong ch uang cho uoi
rhoi co.
Va khi rhoi co ucn, ruc khi rio rhanh rong rhong Ai Ca
va uoi nar voi nhung rhuc rai chinh rii, ong ua vicr Iai kich
Lan cua Lan rhan uoi voi IsiacI. Cng ua ucn rhan Quoc
hoi IsiacI (Kncsscr) rai 1ciusaIcn va no ia nor riong
nhu ng hong riao hoa Linh chua rung co riong Iich su rhc
gioi, nor sang kicn rao Lao uan ucn Iic uoc Can Daviu
giua Ai Ca va IsiacI.
Sauar ua Licr uung su tu nhan thuc. tr tucng tucng va
/ucng tamcua ninh uc Ianh uao Lan rhan, Ian rhay uoi nor
no rhuc cor Ioi va cach nhin vc hoan canh. Cng ua rac
uong vao riong ran Jcng trcn Anh hucng cu a ninh uc rhay
uoi no rhuc uo - nor rhay uoi Ian anh huong ucn hang
riicu con nguoi riong Jc ng trc n Quan tamIon hon.
Tiong qua riinh har riicn su ru nhan rhuc, nhicu
nguoi riong chung ra ha r hicn ia nhung kich Lan kc n
hicu qua, nhung rhoi qucn ua uuoc an sau va hoan roan
khong ncn co va khong hu ho voi nhung uicu chung ra
rhuc su quy riong riong cuoc song. Thoi qucn rhu hai noi
ia ng chu ng ra khong ca n ha i chung so ng voi nhu ng kich
Lan uo. Chung ra co quycn su uung rii ruong ruong va oc
sang rao cua ninh uc vicr Iai nhung kich Lan noi hicu
qua hon, hu ho hon vo i nhu ng gia rii sau sa c nha r va
nhung nguycn rac uung uan, nang Iai y ngha rhar su.
cu Ia nor nguoi co han ung qua nuc riong vicc uay
uo con cai rhi noi khi chung Lar uau Ian uicu gi uo sai riai,
roi sc khong kicn chc uuoc con gian uu. Toi khong ra
riung va o su riuo ng rha nh Iau ua i hay ca n rhong na va o
hanh vi nhar rhoi. Toi uang co gang uc chicn rhang riong
nor rian uau, chu khong hai ca cuoc chicn.
Khi uo, roi su uung uy quycn cua ninh, Ia hcr, nar no,
uc uoa va riung har cac con roi. Va roi chicn rhang. Toi
uung uo, riong vinh quang, giua noi quan hc cha con Li uo
vo khi chung Lcn ngoai ro ia khuar huc nhung riong Iong
rhi chong Iai. Chung co gang kin ncn nhung can xuc na
vc sau sc Lung har no r cach rc hai hon.
Cio uay, ncu roi Ia nguoi ngoi uu Ic rang nhu ua ruong
ruong o han uau, va nor riong nhung uua con roi chuan
Li Icn ricng. Toi nuon nghc no noi vc roi nhu vc nor nguoi
cha ua uay uo, icn Iuycn y rhuc ky Iuar cho anh cn chung
voi Iong ycu rhuong vo Lo, chu khong hai Lang nhu ng
rian uon va Ioi Ia nang. Toi nuon con rin va khoi oc cua
con roi rian uay nhung ky nicn sau sac, nhung khoang rhoi
gian uay y ngha na chung roi co voi nhau. Toi nuon con
roi nho ucn roi nhu nor nguoi cha uang kinh, nguoi chia
sc ca nicn vui Ian noi Luon cho roi Iuc no riuong rhanh.
Toi nuon con roi nho Iai nhung Iuc no ucn voi roi uc ran
su nhu ng kho khan va uu ru na no ga ha i. Toi nuo n no
hicu iang uu khong hai Ia nguoi hoan hao nhung roi ua
co gang hcr suc uc Ian Lar cu uicu gi co rhc cho cac con. Va
co Ic hon Lar cu nguoi nao khac ricn coi uoi nay, roi Ia
nguoi ycu rhuong chung nha r.
Ly uo na roi nuon co uuoc nhung uicu ricn Ia vi sau
rhan riong ran hon, roi ycu quy con roi va xcn riong vai
rio Ia n cha cu a ninh.
hung khong hai Iuc nao roi cung nhin rhay nhung
155
gia rii uo. Toi Li sa Iay riong nor uong vun var. hung gi
quy gia nhar Iai Li chon vui uuoi rang rang Io Io cua
nhung Luc Loi, rhuc c hang ngay. Toi rio ncn Iuon Li
uong, va cach cu xu voi cac con Iai nau rhuan voi rinh can
roi rha r su ua nh cho chu ng.
Vi roi Ia nor con nguoi Licr ru nhan rhuc, vi roi co rii
ruong ruong va Iuong ran, ncn roi co rhc kicn ria nhung
gia rii sau sa c nha r cua ninh. Toi co rhc nha n rha y kich
Lan roi uang song khong hu ho voi nhung gia rii uo,
ia ng cuo c uo i roi khong hai Ia san ha n cu a Lan rhicr
kc cua iicng roi. hung roi co rhc rhay uoi va song rhco rii
ruong ruong cua ninh rhay vi uua vao rii nho. Toi co rhc
ga n La n rhan va o nhu ng ric n nang vo ha n rhay vi va o qua
khu huu han. Toi co rhc rio rhanh nguoi sang rao uau ricn
cu a chinh ninh.
Bat dau tu muc ticu da ducc xac dinh co ngha Ia rhu c
hicn cac vai rio khac nhau riong cuoc uoi voi nhung gia rii
va huong huong io iang. Moi chung ra ucu hai co riach
nhicn uoi voi su sang rao uau ricn cua chinh ninh, hai
vic r Ia i kich La n cho La n rhan uc ra o no rhu c ha nh vi va
rhai uo hu ho voi nhung gia rii sau sac cung nhu nhung
nguycn rac uung uan.
icu uo co ngha Ia roi hai Lar uau cuoc song hang
ngay Lang nhung gia rii uo uc khi uoi uicn voi nhung rhang
rian, rhach rhuc cuoc uoi, roi co rhc hanh xu Lang nhan
ha n cu a ninh na khong ca n ha i ha nh uo ng rhco ca n
rinh hoac Li hoan canh rac uong. Toi co rhc rhuc su rio
rhanh nguoi Iuon chu uong va song rhco cac gia rii ror uc,
vi nhung gia rii uo iar io iang uoi voi roi.
6. TUYN NGON SU M NH CA NHAN
Cach hicu qua nhar uc bat dau tu muc ticu da ducc xac
dinh na roi rung Licr Ia rhicr Ia nor Lan ruycn ngon su
ncnh ca nhan hay nor riicr Iy, nor nicn rin. Tuycn Lo uo
rhc hicn io Lan nuon rio rhanh nguoi rhc nao (rinh cach),
sc Ian gi (cong hicn, rhanh rich), Iay gia rii va nguycn rac
nao Ian ncn rang.
Vi noi nguoi Ia nor ca rhc, ncn ruycn ngon su ncnh ca
nhan sc han anh rinh char uon nhar nay, ca vc noi uung va
hinh rhuc. Mor nguoi Lan cua roi, RoIfc Kcii, ua xac Ia su
nc nh cu a ninh nhu sau:
1iuu che ,ha iha nhcongiongcuo cso nggiadnh.
1m kiem va song xung dang vui su ho iu uye vui u
nhu ngnguu ixungquanh.
Iuonso ngluunghie n.
Iuonnhudennhungnguuicoconggiudumnh.
I ngngheca haihiaiuu ckhiha nquye .
S nlo ngnha nlu ikhuyencu anguu ikha c.
Benhvu cnhu ngnguu iv ngm .
Chanha nhnhungquye doa n.
mo inmha nhha omo vie cmu i.
Co ke hoa chcongvie cnga ymaingayu homnay.
Khongngoiyenchudui.
Iuonduyimo ha ido ichcu c.
Iuonco o cha ihuu c.
1ia u ngnn iongsinhhoa ca nhanva congvie c.
157
Bu ngsu m csaila mchsu hie uo csa nga o,hie uinh
ha nxaydu ngva su achu asaila m.
Iuona odie ukie nchoca duu iha nhcong.
Xghenhie uhunno i.
Io n he kha nng va no luc va o cong viec hien hu i,
khong ba n am ve cong vie c s u i hay su hng quan
ie nchu c.
Con uay Ia Lan ruycn ngon su ncnh cua nor hu nu
uang co gang can Lang giua cuoc song gia uinh va su
nghic:
1oise co g nga osu canb nggiu anghe nghie va gia
dnhmo ca cho nha ,vca haidie una yde uquanio ng
doivuioi.
Xgoi nha cu a oi se la nui ma oi, gia dnh, ba n be va
nhu ngaiu ihmco he mha ynie mvui,su hoa ima i,
bnhyenva ha nhhu c.m cdu va y,oiva nse co g ng
a omo moiiuu ngso ngsachse ,ngnn va ie nnghi.
1oise va ndu ngsu hie ubie cu amnhde cho nlu aca ch
hu cnuo ng,do csa ch,gia iii,la mca cvie cno iiu kha c.
1oi d c bie quan am de n vie c da y con ca i bie yeu
huung,cu ngho ca ie nbo .
1oicoiio ngca cgia ii,quye nu dova ca cnghiavu iong
xa ho icu achu nga.1oise la mo congdanco ia chnhie m,
nhie nhhamgiava oca choa do ngchinhiide ie ngno i
va la hie ucu amnhgo ha nxaydu ngco ngdo ng.
1oi se la mo nguui bie khui dong, chu dong huc hien
ca c mu c ieu cu a du i mnh. 1oi se chu do ng iuu c ca c
hoancanhvacuhoi,chukhongbidongdoiho.
1oise luongiu mnh,ia nhxaca cho inghie nnga va
huho ng.1oise ha iie nca cho iquengiu mnhhoa
khoinhungkhuonmaulachauvahanhedemuiong
kha nngcu ngnhulu acho ncu amnh.
1oise la chu nhanchu khongha ila nole cu ado ngien.
1oi se luon m ca ch do c la ve a i chinh. Xhu ng g oi
muo nu yhuo cva onhuca uva kha nnga ichinhcu a
oi. 1iu khoa n vay da i ha n mua nha va xe oo, oi se
khong vay nu de mua ba ky hu g kha c. 1oi se la m
nhie u,ieuxa iiva huu ngxuyendu ngso ie ndude ie
kie mho cda uu.
Xgoa iia,oise du ngie nva a inngmnhla mchocuo c
so ng cu a nguu i kha c vui ve hun, bng su hu c vu va
do nggo u hie ncu amnh.
Ban co rhc xcn Lan ruycn ngon su ncnh ca nhan Ia
no r La n hic n ha cu a ca nhan La n. Va , nhu no i La n
hicn ha ricn rhc gioi, vc co Lan, hicn ha cua Lan Ia
khong rhay uoi. hu Iicn ha Ioa Ky chang han, riong
hon 2 nan qua, no ch co 2t Lo sung, sua uoi, riong uo
Lan goc ch sua uoi uung J uicn.
Iic n ha Ioa Ky Ia ricu chua n uc ua nh gia La r ky Lo
Iua r na o cu a nuo c My . ay Ia van La n na ro ng rho ng My
nha n ria ch nhic n La o vc va u ng ho khi ruycn rhc nha n
chu c, uay Ia co so ha Iy cho vic c nha quo c rich Ioa Ky
cu a nguo i uan. ay Ia nc n ra ng va riung ran giu uan chu ng
vuo r qua nhu ng Lic n uo ng Io n nhu cuo c no i chic n My ,
chic n rianh Vic r an, vu Lc Lo i Warcigarc. ay Ia ca c
chua n nu c rhc hic n La ng van La n nhu ng chua n nu c rhcn
cho r uu ng uc ua nh gia va uic u ha nh no i rhu kha c. hu ng
nguycn ra c na y ucn Ia i cho La n Iic n ha no r su c na nh
159
vo ra n, ngay ca riong riuo ng ho co nhu ng su no ho va rhay
uo i riong xa ho i, nhu Thonas 1cffcison ua no i: c n an
ninh ua c Lic r cu a chu ng ra na n o La n Iic n ha na y.
Tuong ru nhu vay, Lan ruycn ngon su ncnh ca nhan
uua ricn nhung nguycn rac uung uan, rio rhanh nor chuan
nuc cho noi nguoi. o rio rhanh Lan hicn ha cua ca
nhan, Ian co so cho vicc uua ia nhung quycr uinh Ion, Ia
huong huong cho ca cuoc uoi Lan, Ia co so cho nhung
quyc r uinh ha ng nga y La n uua ia, na khong hu rhuo c va o
hoan canh song hay nhung xuc can. o cung ucn Iai cho
noi ca nhan nguon suc nanh Ion Iao giua nhung Licn co
cua cuoc uoi.
Con nguoi khong rhc chung song voi su rhay uoi ncu
riong ho khong co nor har nhan vung chac va La r Licn
rhco rhoi gian. Chia khoa uan roi kha nang rao ia rhay uoi
Ia no r nhan rhuc riuoc sau nhu no r ia ng ba n /a ai. ba n
mucn /am gi. va ban cci trcng dicu gi.
Co Lan ruycn ngon su ncnh, chung ra co rhc cung Lay
Long voi nhung rhay uoi. Chung ra khong con quan ran
ucn uinh kicn hay rhanh kicn. Chung ra khong can hai
rin hicu, ia khuon, han Ioai noi rhu va noi nguoi uc
ho a ho vo i rhu c ra i.
Moi riuong song cua chung ra cung uang rhay uoi voi
nor nhi uicu khong ngung gia rang. Su rhay uoi chong
nar uo Ian kicr suc nhicu nguoi, khicn ho khong uu suc
uuong uau voi cuoc song. Io rio ncn Li uong va rhuong
uau hang, voi hy vong rhco rhoi gian, ioi nhung uicu ror
uc cung sc ucn
hung khong hai ai cung vay. Tiong ca c riai ra riung
cua Lon uc quoc xa, Vikroi FiankI ua hoc uuoc nguycn
rac Iuon chu uong va ran quan riong cua vicc xac uinh nuc
uich, y ngha cuoc song. Cng ua har riicn khai nicn Licu
ha Licu ruong rhanh nor riicr Iy va uua ia giang uay.
icu cor Ioi cua riicr Iy nay Ia: nhicu chung Lcnh vc rinh
rhan va can xuc rhar ia Ia uo ran riang Li uc ncn, riong
iong, can rhay cuoc uoi vo ngha cua con nguoi. Licu
ha Licu ruong xoa Lo can giac ricu cuc uo Lang cach
giu cho rung ca nhan rin rhay y ngha uon nhar va su
ncnh cua Lan rhan riong cuoc song.
Mo r khi nha n rhu c uuo c su nc nh cu a ninh, La n sc co
uuo c nc n ra ng cu a rinh chu uo ng. Ba n sc co uuo c ra n nhin
vc nhu ng gia rii ua n ua r cuo c uo i La n. Ba n sc co huong
huo ng co La n uc ru uo ua r ia ca c nu c ricu nga n ha n va ua i
ha n. Ba n sc co uuo c su c na nh cu a La n hic n ha ca nhan
uuo c vic r ia uu a ricn ca c nguycn ra c uu ng ua n, uu ng Ia n
can cu uc ua nh gia no r ca ch hu u hic u no i quyc r uinh vc
vic c su uu ng ro r nha r rho i gian, su c Iu c va ra i nang cu a La n.
7. TRUNG TAM CU A VONG TRO N A NH HUO NG
c co rhc vicr uuoc nor Lan ruycn ngon su ncnh,
chu ng ra ha i La r ua u ngay ra i riung ran Jcng trcn Anh
hucng cu a ninh. Tiung ran na y Lao go n nhu ng no rhu c
co Lan nhar - nhung Iang kinh - na qua uo chung ra co rhc
nhin ia rhc gioi.
Chinh rai riung ran nay, chung ra xu Iy ran nhin va
nhung gia rii cua ninh, su uung kha nang ru nhan rhuc uc
xcn xcr cac Lan uo ch uan. Va ncu co uuoc cac nguycn
rac uung uan, chung ra sc Licr chac cac Lan uo ch uung
uuong, Licr chac cac no rhuc cua ninh uuoc uua ricn cac
nguycn rac va co so hicn rhuc. Chinh rai uay, chung ra su
161
uung Iuong ran Ian Ia Lan uc ch ia rai nang iicng Licr va
han vi co rhc cong hicn cua ninh, su uung rii ruong
ruong uc hinh uung uich ucn. Tar ca nhung uicu uo nhan
nang Ia i cho chung ra nhung co so cu a no r Lan hicn ha
ca nhan. Cung chinh rai uay, nhung no Iuc ra riung cua
chung ra sc uar uuoc kcr qua Ion nhar. Khi ra riung vao
riung ran cu a Jcng trcn Anh hucng, chung ra sc no iong
no. ay Ia vicc rao ia PC (nang Iuc san xuar) co suc nanh va
anh huong ro Ion ucn su rhanh uar o noi nar riong cuoc
so ng chu ng ra.
Bar cu cai gi nan rai riung ran cua cuoc song sc Ia
nguon goc cho u an tcan. dinh hucng. khcn ngcan va nang
/u c cu a chu ng ra.
An tca n Licu hicn y rhuc cua Lan vc gia rii, ca rinh, ncn
rang rinh can, Iong ru riong va cac rhc nanh cua Lan.
inh hucng Ia nguon goc cac huong huong riong cuoc
song cua Lan. Ban uo uan uuong, ruc khung rhan chicu
noi ran cua Lan Ia cai ch cho Lan uicu gi uang xay ia
Lao gon cac nguycn rac, cac ricu chuan ngan chi hoi
nhung quycr uinh va hanh uong cua Lan.
Ihcn ngcan Ia ran nhin ruong Iai va nhan rhuc vc su can
Lang, su an hicu cua Lan uoi voi cach a uung cac nguycn
rac khac nhau riong cuoc song va su Iicn hc giua chung. o
Lao gon kha nang han uoan, suy xcr va hicu Licr. o Ia
nor chnh rhc rong ho cua suy ngh hay kinh nghicn -
nor rong rhc uoc nhar va rion vcn.
Nang /u c Ia kha nang hanh uong, Ia ricn Iuc uc hoan
rhanh nor cong vicc nao uo. ay Ia kha nang co Lan uc
rhuc hicn vicc Iua chon va uua ia cac quycr uinh. o cung
Lao gon kha nang vuor qua nhung rhoi qucn co huu uc
hinh rhanh nhung rhoi qucn o nuc cao hon, co hicu qua
hon.
Bon ycu ro nay an roan, uinh huong, khon ngoan va
nang Iuc hu rhuoc Ian nhau. Ro iang, an tca n va dinh
hucng sc ucn Iai khcn ngcan rhar su, Ia char xuc rac uc giai
ho ng nang /uc. Khi ca Lon nhan ro nay cung co nar, kcr
ho ha i ho a va Lo sung cho nhau, chu ng sc ra o ncn su c
nanh ro Ion co rhc san sinh ia nor nhan cach cao quy, nor
rinh cach can Lang va nor con nguoi roan vcn.
Cac ycu ro ho rio nay cung gan kcr voi noi khia canh
khac cua cuoc song va khong ch xuar hicn nor Ian. Mu c
uo har riicn rung ycu ro uuoc rhc hicn ricn nor chuoi Iicn
ruc, giong nhu cac Luoc Iicn ruc cua su riuong rhanh uuoc
no ra o han ricn. C uau uuoi cua chuoi, Lon nhan ro nay
ucu ycu, ngha Ia vc co Lan, Lan hu rhuoc vao hoan canh,
Tiung ran
An roan
ang Iu c
Khon ngoan inh huo ng
163
vao nguo i kha c, va o nhu ng rhu Lan khong kicn soa r nor
cach riuc ric. C uau ricn cua chuoi, Lan kicn soar uuoc
rinh hinh, khi uo, Lan co suc nanh uoc Ia va ncn rang cho
cac noi quan hc ua uang, ruong rhuoc Ian nhau.
An tca n cua Lan nan uau uo ricn chuoi Iicn ruc giua
cuc khong an roan nan o nor uau, noi cuoc song cua Lan
chiu su chi hoi Loi cac xung Iuc hay rhay uoi, va uau kia,
noi Lan y rhuc uuoc gia rii Lan char va su an roan ca nhan.
inh hucng cua Lan uao uong ricn chuoi Iicn ruc, ru nhung
nguon Iuc uao uong Lcn ngoai cho ucn su uicu khicn noi
rai vung vang. Ihcn ngcan cua Lan nan uau uo giua nor
ran Lan uo hoan roan sai Icch, noi noi rhu Li Lo nco va
khong an kho nhau hoa c co rhc giu a no r ra n La n uo
chinh xac, hoan hao vc cuoc song, noi noi rhanh ha n va
nguycn rac Iicn hc voi nhau nor cach ho Iy. Nang /u c cu a
Lan nan giua nor cuc Ia su Lar uong nor con ioi cho
nguoi khac giar uay va cuc kia Ia su chu uong, ngha Ia suc
nanh hanh uong rhco nhung gia rii cua chinh Lan.
Vi rii cua nhung ycu ro nay ricn nor chuoi Iicn ruc Licu
hicn su ho a nha, ha i ho a, can Lang. A nh huo ng rich cuc
cua chung uoi voi noi nar cuoc song cua chung ra Ia vo
cung can rhicr Ia chuc nang riong ran, Ia no rhuc rhicr
ycu, cor Ioi o noi nguoi.
8. CA C TRONG TAM TRONG CUO C SO NG
Moi nguoi ucu co nor riong ran riong cuoc song uu
iang chung ra rhuong khong nhan ia uicu uo. Iay khao sar
ro n ra r ca c rio ng ran kha c nhau hay ca c no rhu c co r Io i
riong chung ra uc hicu io anh huong cua chung ucn Lon
nhan ro co Lan an roan, uinh huong, khon ngoan va nang
Iuc ncu ricn.
Tro ng tam pho i nga u. Quan hc hon nhan co rhc Ia no i
quan hc rhan na r, na n nguyc n, Iau ua i va co a nh huo ng
nha r uo i vo i con nguo i. o giu ca c no i quan hc kha c ha r
riic n. Do va y, vic c no r nguo i na o uo ra riung chu y va o vo
hay cho ng ninh Ia uic u ia r ru nhicn va uu ng ua n.
Tuy nhicn, kinh nghicn va quan sar rhuc rc cuoc song
Ia i cho chu ng ra no r Lu c rianh hoa n roa n kha c. Sau nhic u
nan rhan gia xu Iy nor so cuoc hon nhan ga iac ioi, roi
nhan ia nhung soi ch xuycn suor ucr ncn hau hcr cac noi
quan hc hon nhan uo Ia su Ic rhuoc nanh nc vc nar rinh
can. Chung ra sc uc Li ron rhuong Loi ran riang, rinh can,
hanh vi va cach cu xu cua nguoi Lan uoi, Loi cac uicu kicn
Lcn ngoai rac uong ucn quan hc vo chong, vi uu nor uua
con noi chao uoi, rac uong cua gia uinh Lcn vo,chong,
nhu ng kho khan ra i chinh, su rha nh cong vc na r xa ho i cu a
nor riong hai nguoi v.v.
Khi ria ch nhic n rang Icn va su cang rha ng xua r hic n
riong quan hc hon nhan, chu ng ra co xu huo ng quay rio
Ia i ca c kich La n ua uuo c riang Li riong giai uoa n riuo ng
rha nh. Va nguo i La n uo i cu a chu ng ra cu ng rhc . Thong
rhuo ng, kich La n cu a hai Lcn khong gio ng nhau, vi va y
xua r hic n ca ch xu Iy kha c nhau vc ca c va n uc nhu ra i chinh,
nuoi ua y con ca i, rinh ca n vo cho ng Khi nhu ng va n uc
na y kc r ho vo i su Ic rhuo c rinh ca n riong hon nhan rhi
no i quan hc Ia y ho i nga u Ia n rio ng ran sc Lo c Io no i
uic n yc u cu a no .
Khi chu ng ra Ic rhuo c va o nguo i chu ng ra uang co xung
uo r rhi nhu ca u va xung uo r Iuon ho a Ia n va o nhau. Kc r qua
rhuo ng rha y Ia ha nh uo ng ycu ghc r rha i qua , uo i ua u hay
rio n cha y, iu r Iui hay gay ha n, cay ua ng, uo ky , hoa c nga n
nga n uua rianh. Khi nhu ng ria ng rha i ricu cu c na y xa y ia,
165
chu ng ra ca ng Iu n sau va o ca c rho i qucn cu nha n Lic n ninh
cho ha nh vi cu a ninh va ria uu a nguo i vo hoa c cho ng.
Ro iang, khi Li ron rhuong nang nc, chung ra can rhay
can hai hong rhu uc rianh uau uon Ian nua. Vi vay,
chu ng ra rhuo ng uu ng nhu ng ngon ru na nai, chan cho c
va ch riich uc chc uay su ycu uuoi Lcn riong con nguoi
ninh. Ca vo va chong ucu co y cho Lcn kia nhan nhuong
rinh can riuoc, uc ioi nhan Iay su rhar vong va cang can
rha y oa n ria ch uo i huong.
Moi quan hc nhu vay ch chua uung an tca n ha o huyc n.
inh hucng Iuc nay ch uua vao can xuc nhar rhoi. Con
khcn ngcan va nang /uc Li chin Ia riong noi quan hc ruong
rac ricu cuc va uoi nghich.
Tro ng tam gia dinh. Mor riong ran ru nhicn, uung uan
va uang chu y khac rhuong rhay Ia gia uinh. ay Ia Inh vuc
uuoc ra riung va uau ru nhicu, rao ia nhung co hoi Ion
cho ca c no i quan hc sau sa c, cho su ycu rhuong, chia sc , va
nhicu nhan ro khac uc Ian cuoc song co y ngha. hung vi
Ia nor riong ran, ncn Lan rhan no cung Iai co kha nang
ha hoa i chinh ca c yc u ro ca n rhic r La o ua n cho su rha nh
cong riong cuoc song gia uinh.
hung nguoi Iay gia uinh Ian riong ran cua cuoc song
co nha n rhu c vc su an roan hay gia rii cu a La n rhan xua r
har ru riuycn rhong, ncn rang giao uuc hay uanh uu cua
gia uinh. Do vay, ho uc Li ron rhuong riuoc noi su rhay uoi
vc riuycn rhong hay van hoa, hoac Lar ky rac uong nao Ian
huong hai ucn gia uinh ho.
hung Lac cha nc Iay gia uinh Ian riong ran rhuong
khong co uuoc su ru uo vc rinh can uc chan soc con cai o
nuc cao nhar. cu ho quan nicn su an roan cua ho xuar
har ru gia uinh rhi nhu cau song hoa ho voi con cai co
rhc Ian Iu no ran quan riong cua vicc uau ru Iau uai vao su
riuong rhanh va har riicn cua chung. Io ch co rhc ra
riung vao uon nan cac hanh vi nhar rhoi. Bar cu hanh vi nao
ho cho Ia khong rhich ho ucu Li coi Ia noi uc uoa cho su
an roan cua gia uinh ho. Do vay, ho rio ncn rhar vong, uc
uang chiu su chi hoi Loi nhung can xuc nhar rhoi hoac
nhung van uc riuoc nar, hon Ia chu y ucn su riuong rhanh
va har riicn Iau uai cua con cai. Io co rhc han ung rhai
qua va riung har con cai uo nong nay hoac ycu rhuong
chung nor cach co uicu kicn, khicn cho chung Li Ic rhuoc
vc rinh can, rio ncn ngang nganh va quay ha.
Tro ng tam tie n ba c. Mor riong ran kha c, ho Iy va iar
ho Licn riong cuoc song cua nhicu nguoi, Ia vicc kicn
ricn. Tiong Lang rhu ru uu ricn hay chuoi Iicn ruc cac nhu
cau, rhi su an roan vc var char va rai chinh Iuon uu ng hang
uau. Cac nhu cau khac rhan chi con khong uuoc kc ucn
cho ucn khi nhu cau co Lan uuoc rhoa nan, chi ir Ia o nuc
roi rhicu.
Iau hcr noi nguoi ucu hai uoi nar voi su au Io vc nar
rai chinh. hicu rac uong cua xa hoi co rhc gay anh huong
va uc uoa ucn rinh hinh rai chinh, ruy khong hai Iuc nao
chung ra cung rhc hicn su Io Iang nay ia Lcn ngoai.
Co iar nhicu Iy uo chinh uang uc kicn ricn, chang han
nhu nhu ca u rich Iu y, chan so c gia uinh. Tuy ia r quan
riong, nhung ncu ch ra riung vao vicc kicn ricn, coi uo Ia
riong ran cua cuoc song rhi Lan rhan no sc ucn Iai rac hai.
Iay xcn Iai Ian nua Lon nhan ro can rhicr cho cuoc
song: an tcan. dinh hucng. khcn ngcan va nang /uc. Cia su roi
rin rha y an tca n cua ninh chu ycu ru cong vicc Ian an, hay
167
ru rhu nha hoac Ioi nhuan. Do co nhicu nhan ro anh
huong ucn cac ncn rang kinh rc nay, ncn roi sc Lan ran va
Io Iang, uc hong va Lao vc Lar cu uicu gi co rhc gay ron hai
cho chu ng. Khi nha n rhuc vc gia rii ca nhan cu a roi xua r
har ru ricn Lac, roi sc uc Li ron rhuong Loi nhung rac uong
Lcn ngoai. hung cong vicc va ricn Lac ru rhan no khong
ucn Iai khcn ngcan. dinh hucng na ch ucn Iai nang /uc va an
tca n o nuc uo han chc. Ian chc cua trc ng tam tic n ba c
chinh Ia no rhuong ucn Iai su khung hoang riong cuoc
so ng cu a chinh La n hay nguo i rhan cu a La n.
hung nguoi Iay ricn Lac Ian riong ran cuoc song
rhuong gar gia uinh hay cac uu ricn khac sang nor Lcn. Io
cho iang noi nguoi sc rhong can vi nhu cau kinh rc hai Ia
riuoc hcr. Toi con nho nor cau chuycn na roi co ui
chung kicn nhu sau. Mor ong Lo sa sua uan cac con ui
xcn xicc nhu ua hua rhi nhan uuoc uicn rhoai ru cong ry.
o Ia cuoc goi cua ca ricn Lao ong ucn ngay cong ry giai
quycr cong vicc, nhung ong ua ru choi. Khi La vo noi iang
ong ncn ui Ian rhi hon, ong ria Ioi: Cong vicc ioi sc Iai
ucn, nhung ruoi rho cua cac con rhi khong. Tu uo, riong
ran rii, cac con ong khong Lao gio qucn uuoc nhung cu ch
quan ran, ruy nho , nhung Ia La ng chu ng xa c rhu c cu a rinh
ycu na Lo Iuon uanh cho chung.
Tro ng tam cong vie c. hung nguoi Iay cong vicc Ian
riong ran riong cuoc song co rhc rio rhanh nhung kc
rhan cong ricc vicc. Io hy sinh ca suc khoc, cac noi
quan hc va nhicu nar quan riong khac cua cuoc song. ac
rinh co Lan cua ho uuoc quycr uinh Loi rinh char cong vicc:
Toi Ia Lac s, Toi Ia nha van, Toi Ia nghc s
Vi nha n rhu c vc gia rii cu a ho ch go i go n riong cong vic c,
ncn ca n gia c an tca n riong ho uc Li ro n rhuong Lo i nhu ng gi
ngan ca n ho ric ru c cong vic c. inh huc ng cuo c so ng cu a ho
Iuon hu rhuo c va o nhu ca u cong vic c. Ihcn ngcan va nang
/u c cu ng sc Li gio i ha n riong ha n vi cong vic c. Do uo , ho
Iuon ro ia kc n nha y Lc n riong ca c Inh vu c kha c cu a cuo c
so ng nhu no i quan hc gia uinh, u ng xu xa ho i
Tro ng tam ta i sa n. ong Iuc song cua nhicu nguoi khac
Iai Ia quycn so huu cua cai var char - khong ch uoi voi rai
sa n hu u hinh nhu nha Ia u, xc hoi, rhuycn Luo n va uo riang
suc, na con ca nhung rai san vo hinh nhu uanh ricng, su
vinh quang va uia vi xa hoi. a so chung ra ucu nhan rhuc
uuoc qua kinh nghicn song cua ninh vc su khicn khuycr
cua riong ran nay, uon gian Loi vi chung chiu anh huong
cua iar nhicu ycu ro va co rhc nar ui nhanh chong.
cu can giac vc su an roan cua roi uua vao uanh ricng
hay so cua cai var char co uuoc rhi cuoc song cua roi Iuon
riong rinh riang Li uc uoa va Io au. Toi rhuong xuycn Io so
rai san cua ninh Li rion hoac nar gia. cu ga ai co uia vi
cao hon, giau co hay noi ricng hon, roi sc can rhay ru ri.
Con ncu ga ai hcn non hon, rha kcn hon vc ricn rai, uia
vi, roi sc can rhay kicu hanh. han rhuc cua roi vc gia rii
Lan rhan Iuon Iuon Licn uong. Toi khong co uuoc can giac
ycn on hay nor Lan nga on uinh. Toi sc khong ngung rin
cach giu gin, Lao vc rai san, co hicu, uia vi va ricng ran cua
ninh. Chung ra rung nghc kc hoac chung kicn nhicu
nguoi ru kcr Iicu cuoc uoi vi Li sar nghic hay uanh ricng
chinh rii Li hocn o.
Tro ng tam huo ng la c thu . Mo r rio ng ran kha c rhuo ng
rhay, co quan hc char chc voi riong ran rai san Ia riong ran
huong Iac rhu. Chung ra uang song riong nor rhc gioi na
su khoai Iac Iuon Iuon ron rai va uuoc khuycn khich.
Tiuycn hinh va hin anh Iuon ua ung nhu ca u cua con
169
nguoi o khia canh nay, Iuon khac hoa nor cach sinh uong
nhung rhu vui na nguoi khac co hoac co rhc ran huong
riong cuoc song nor cach uc uang va uay rhu vi. hung
riong khi hao quang Ia Ianh cua Ioi song huong rhu uuoc
khac hoa nor cach qua nuc rhi kcr qua ru nhicn cua no
ruc rac uong cua no ucn noi ran con nguoi, ucn rinh hicu
qua, ucn cac noi quan hc Iai ir khi uuoc nhan uicn nor
ca ch chinh xa c.
Su giai rii vo hai o nuc vua hai co rhc Ian rhu gian rhc
char va ran hon, giu nuoi uuong noi quan hc gia uinh va
ca c no i quan hc kha c. hung La n rhan rhu vui khong ucn
Iai su rho a na n sau sa c va Iau uai hay no r can giac roa i
nguycn. guoi Iay rhu vui Ian riong ran cuoc song sc iar
chong chan sau khi uuoc rhoa nan, va ho khong ngung uoi
hoi nhicu hon, cao hon. Roi vao riang rhai nay, nguoi ra
gan nhu rio rhanh nor nguoi ich ky, vo uo, ho giai rhich
noi rhu riong cuoc uoi qua nhung vui rhu ninh uuoc ran
huo ng.
hung ky ngh uai Ic rhc, ncn ricn vao song Lac, nhay
nhor rhau ucn rai cac vu riuong, hay uon gian nhu xcn
qua nhicu hin anh ngha Ia uung qua nhicu rhoi gian
cho nhung rhu vui vo Lo sc Ian hoang hi cuoc uoi
chung ra, khicn cho nang Iuc Li rc Iicr, rii ruc ngung har
riicn, uau oc va rinh rhan Li nc nuoi va ran hon chai san.
An tcan. dinh hucng. khcn ngcan va nang /uc Iuc Lay gio sc
nan ran uay cua chuoi har riicn.
MaIcoIn Muggciiugc
(*)
vicr riong cuon Lci chung cua
thc k; 20 nhu sau:
(*) Malcolm Muggeridge (1903 - 1990): Nha vah chm bi m, hha ba o ho i Ii hg
cu a huo c Ahh.
Xga ynay,mo ikhinhnla icuo cdu imnh,oigia mnh
nha niai ngnhu ngdie uiuu cdayoichola co y nghia
nha ,co su cha da nnha hnayla iiu nenhu hie m
va vonghiao do !Bo la hamvo ngha nhcongb ngmo i
gia ,la su ha nhdie nvduu cmo inguu ibie de nva cangu i,
la nhu ngvuihu va cha u vie ckie mnhie uie n,chinh
hu c duu c nhie u co ga i de , co nhu ng chuye n chu du
kh he giu inhuquy Saan.1a ca gia ihichva giu oi
hie uduu che na ola su hu dugia a ocu ahe giu ina y.
Bo iuu ngla i,a ca nhu ngio u ma nna yxemiachla
mo su huye nho c,ca ima Pascalgo ila luu ienco iu c.
Tro ng tam ba nfthu. hung nguoi ric ruoi rhuong co
xu huong Iay Lan Lc Ian riong ran cuoc song cua ninh.
oi voi ho, vicc gia nha vao nor nhon Lan uong riang Iua
Ia nor vicc vo cung quan riong. Tan guong xa hoi Li nco
no va Iuon rhay uoi rio rhanh nguon Iuc cho Lon nhan ro
chi hoi cuoc song, uan ucn su hu rhuoc nhicu hon vao
su Licn uoi cua ran riang, rinh can, rhai uo va hanh vi cua
nguo i kha c.
Vicc Iay Lan Lc Ian riong ran cuoc song cung co rhc
ch ra riung vao nor vai nguoi, no co nor so uac uicn
giong riuong ho riong ran hoi ngau. Xu huong Iay Lan
Lc Ian riong ran co rhc Ia nguycn nhan gay ia su Ic rhuoc
rinh ca n va o no r ca nhan, su ha r riic n cu a nhu ca u,xung
uor rhco uuong xoan oc va noi quan hc ruong rac ricu cuc.
guo c Ia i, cu ng co so ir nguo i Ia y uo i rhu Ia n rio ng ran
cuo c so ng, ua c Lic r khi ho co su ruong ra c rhuo ng xuycn vo i
uo i rhu . Tuy ir ai Ia n uic u na y no r ca ch co y rhu c, nhung
khong ha i Ia khong ho Lic n. Khi ai uo ca n rha y ninh Li
uo i xu La r cong Lo i nguo i co a nh huo ng Io n vc rinh ca n hay
171
vc na r xa ho i, rhi anh ra sc ia r uc ua ng chu ran va o su La r
cong va coi nguo i kia Ia rio ng ran cuo c so ng cu a ninh.
Thay vi so ng no r ca ch Iuon chu uo ng cho cuo c uo i ninh,
nguo i Ia y uo i rhu Ia n rio ng ran ha n u ng Ia i no r ca ch rhu
uo ng ru y va o ha nh vi va rha i uo cu a uo i rhu .
Toi co nor anh Lan giang uay rai nor riuong uai hoc.
Anh ra ua rio ncn quan rii vi su ycu kcn cua nor nguoi
quan Iy - nguoi co noi quan hc iar xau voi anh ra. Anh ra ua
uc suy ngh cua ninh vc nguoi nay chi hoi ucn nuc rio
rhanh noi an anh. icu nay anh huong ucn ca quan hc cua
anh voi gia uinh, voi nha riuong va cac uong nghic. Cuoi
cung, anh ui ucn quycr uinh sc ioi Lo riuong uai hoc uo uc
rin cong vicc khac.
Licu anh co rhuc su nuon ric ruc o Iai riuong, ncu
khong co nguoi uo khong-, roi hoi.
Vang, uung vay, anh ra ria Ioi, Vi chung nao con co
nar han ra o uay, cuoc uoi roi con Li gian uoan, Li Ian cho
uao Ion. Toi hai ui rhoi.
Tai sao anh Iai Iay nguoi nay Ian riong ran cua cuoc
uoi anh-, roi hoi Iai.
Anh ra gia r ninh vi cau hoi nay. hung ioi anh hu
nhan no. Va roi ch cho anh ra rhay iang anh uang uc cho
nor ca nhan cung voi su ycu kcn cua ho Ian nco no roan
Lo ran Lan uo cuoc uoi ninh, ha hoai nicn rin, va ca
noi quan hc voi nguoi rhan.
Cuo i cu ng, anh ra rhu a nha n ia ng con nguo i uo ua co a nh
huo ng uc n anh, nhung hu nha n vic c ru anh uua ia su Iu a
cho n na y. Anh ra uo ria ch nhic n cho nguo i qua n Iy no va
ruycn Lo La n rhan anh khong co ria ch nhic n gi riong vic c na y.
Chung roi ric ruc riao uoi. Dan uan, anh ra cung nhan
rha y ia ng qua rha r anh cu ng co no r han riach nhicn,
nhung vi anh ua xu Iy riach nhicn nay khong ror, ncn rio
rha nh nguo i vo ria ch nhicn.
hicu nguoi Iy hon cung Li ioi vao rinh riang ruong ru.
Io khong rhoar ia uuoc ran riang oan gian, cay uang va
riach noc nguoi vo,chong ua Iy ui. Tiong nhan rhuc ricu
cuc, vc nar ran Iy, ho van con Ia vo chong, rhc ncn nguoi
nay noi can ucn nhung nhuoc uicn cua nguoi kia uc Licn
ho , La o chu a cho ninh.
hicu uua ric vi rhanh nicn song rian Iang hay hong
rung voi su can ghcr cha nc chung. Chung Icn an cha nc
vc nhung hanh uong Ian uung, Lo ioi hay rhicn vi riong
qua khu, va chung chon rhai uo can ghc r Ia n riong ran
cuoc song cua ninh khi Ion Icn. Chung song nor cach Li
uong rhco kich Lan uuoc hinh rhanh ru rhai uo uo.
guo i Ia y La n hoa c rhu Ia n rio ng ran cuo c so ng sc
khong co uuo c an tca n va rhanh rha n riong ran ho n.
Ca n gia c vc gia rii La n rhan uc rhay uo i. Io rhuo ng Li
chi ho i Lo i ran ria ng, xu c ca n hay ha nh vi cu a nguo i
kha c. inh huc ng o nhu ng nguo i na y hu rhuo c va o nha n
rhu c va ha n u ng cu a nguo i kha c, co n khcn ngcan Li ha n
chc Lo i Iang kinh xa ho i, Lo i no i a n a nh vc uo i rhu .
hu ng nguo i na y khong co nang /u c va ha n Io n Li nguo i
kha c uic u khic n.
Tro ng tam ton gia o. Toi rin ia ng ha u hc r nhu ng ai rhu c
su ga n Lo vo i La r cu no r ron gia o na o uo cu ng sc nha n ia
vic c ui Ic ra i nha rho ,chu a chic n khong uo ng ngha vo i uu c
rin cu a ca nhan. Mo r so nguo i qua La n io n vo i ca c hoa r
uo ng rho cu ng va cong vic c cu a gia o ho i uc n no i rio ncn vo
173
ca n uo i vo i nhu ng nhu ca u Lu c rhic r cu a nhu ng nguo i xung
quanh ho , ui nguo c Ia i chinh nhu ng Io i gia o hua n na ho ua
ruycn xung no r ca ch sau sa c. Tiong khi Ia i co nhu ng nguo i
khong rhuo ng xuycn ui Ic , rha n chi chua Lao gio ui, nhung
rha i uo va ha nh vi cu a ho Ia i rhc hic n su ra riung no r ca ch
chan rhu c va o ca c nguycn ra c ua o uu c co La n cu a ron gia o.
ho rhan gia ru iar son vao cac hoar uong giao hoi va
cac nhon huc vu cong uong co ro chuc, roi khan ha ia
iang vicc ui Ic khong nhar rhicr co ngha Ia song rhco cac
nguycn rac uuoc ncu ia riong cac Luoi giang uao. guoi ra
nor nar iar nang uong riong hoar uong ron giao, nhung
na r kha c Ia i co rhc khong Ia n rhco giao Iy hay kinh rhanh.
Tiong cuoc song, vicc Iay ron giao Ian riong ran, rao
an ruong hay giu rhc uicn co rhc rio rhanh noi quan ran
Lao riun, uan ucn rhoi uao uuc gia, Ian Lang hoai han
gia ca nhan va ca c gia rii chan rhu c kha c.
inh hucng xuar har ru Iuong rii xa hoi, va nguoi Iay
ron giao Ian riong ran rhuong ruy ricn gan cho nguoi khac
cac nhan hicu gia rao nhu Ia rich cu c ricu cuc, ru uo,
chinh rho ng hay La o rhu .
Vi ron gia o Ia ro chu c chinh rhu c Lao go n ca c chinh
sa ch, chuong riinh va co ng uo ng rin uo ncn ru no khong rhc
ucn Ia i cho nguo i ra su an roa n sau sa c va vnh vic n hay no r
y rhu c vc gia rii no i ra i. So ng rhco ca c nguycn ra c uuo c gia o
hua n, nguo i ra co rhc Ia n uuo c uic u uo , nhung ch La n rhan
ron gia o rhoi rhi khong rhc . ha rho cu ng khong rhc cho
nguo i ra no r ca n gia c rhuo ng xuycn uuo c dinh huc ng.
hu ng nguo i Ia y ron gia o Ia n rio ng ran rhuo ng co xu
huo ng so ng Lic r Ia , suy ngh va ha nh uo ng cu a ho cu ng co
nc r kha c Lic r so vo i nguo i khong rhco ron gia o. Thic u va ng
rinh ro ng rhc , rinh rho ng nha r hay hoa n rhic n Ia no r no i uc
uo a uo i vo i u an tca n, ra o ia nhu ca u gia ra o va su ru na n.
Vic c coi ron gia o Ia nu c uich chu khong ha i Ia
huong ricn Ian xoi non u khcn ngcan va ca n gia c can
Lang cua con nguoi. Mac uu ron giao uay con nguoi vc
nguon goc cua nang /uc, nhung La n rhan ron gia o khong
ha i Ia nang /uc. Ton giao ch Ia nor huong ricn uua suc
nanh rinh rhan ucn voi con nguoi.
Tro ng tam huo ng ve ba n than. Co Ic riong ran ho
Licn nhar ngay nay Ia riong ran huong vc Lan rhan na
hinh rhuc uc rhay nhar Ia su ich ky. guoi Iay Lan rhan Ian
riong khong hc quan ran ucn nhung nguoi xung quanh.
oi voi riong ran huong vc Lan rhan rhi an tca n. dinh
hucng. khcn ngcan va nang /uc iar ir khi hicn uicn. Cung nhu
Licn Chcr o IsiacI, no ch nhan vao na khong Lao gio cho
ui. Vi rhc, no rio ncn can kicr.
Ma r kha c, nc u quan ran uc n su ha r riic n cu a La n nga
rhco quan uic n cao ca hon, uo Ia hoa n rhic n nang Iu c ca
nhan uc hu c vu , xay uu ng va uo ng go no r ca ch co y ngha
rhi sc Ia n rang ua ng kc Lo n nhan ro chi ho i cuo c so ng.
Ticn uay Ia nor so riong ran ho Licn na con nguoi
rhuong su uung uc ric can cuoc song. Ban co rhc uc uang
nhin rhay riong ran cuoc song cua nguoi khac nhung kho
nhan ia riong ran cua ninh. Ban co rhc Licr ai uo xcn vicc
kicn ricn Ia quan riong hon noi rhu khac ricn uoi hoac
uung hcr suc uc Licn ninh cho ninh riong nor noi quan
hc uang rio ncn roi rc. hung ncu chiu kho quan sar, uoi
khi Lan sc nhin xa hon uc nhan ia riong ran nao ua rao ia
hanh vi uo .
175
9. NHA N DI N TRONG TAM CU A BA N
Vay Lan uang uung o uau- Tiong ran cuoc song cua
Lan Ia gioi khi, uicu nay khong uc nhin rhay.
Co rhc cach ror nhar uc nhan uicn riong ran cua Lan Ia
xcn xcr ky cac nhan ro chi hoi cuoc song cua Lan. cu co
rhc nhan uicn ia nor hay nhicu riuong ho no ra uuoi
uay, Lan co rhc Ian rhco uau vcr uc rin ia riong ran har
sinh ia no, Ioai riong ran co rhc uang Ian han chc kha
nang rha nh ua r cu a La n.
Thong rhuong, riong ran cuoc song cua nor nguoi Ia
su kcr ho cung nor Iuc cac riong ran Iai voi nhau. Iau
hcr cuoc song cua noi nguoi chiu su chi hoi cua nhicu su
rac uong. Tuy rhuoc vao uicu kicn Lcn ngoai hay ru Lcn
riong, nor riong ran cu rhc nao uo co rhc uuoc kich hoar
cho ucn khi cac nhu cau co Lan uuoc rhoa nan. Sau uo,
nor riong ran khac rio rhanh Iuc Iuong chi hoi.
cu chuycn uoi ru riong ran nay sang riong ran khac,
kcr qua ruong uoi na Lan rhu uuoc cung giong nhu khi
choi rio rau Iuon, co Iuc Lan Icn ucn unh cao nhung cung
co Iuc Iai xuong rha. Ban co rin cach Lu ua uicn ycu nay
La ng ca ch vay nuo n nang /uc ru noi khac. C uay khong co
no r dinh hucng nhar quan nao, khong co nor u khcn
ngcan Lcn vung, nor nang /uc on uinh hay nor y rhuc nao
vc an tca n va gia rii noi rai ca nhan. icu Iy ruong Ia rao ia
nor riong ran io iang uc Lan co rhc uar uuoc an tca n. dinh
hucng. khcn ngcan va nang /uc o nuc uo cao nhan giu Iuon
chu uong cung nhu kcr ho hai hoa noi nar cuoc song.
T
r
n
n
g

t
a
m
N
o
u

b
a
n
I
a
y
h
n
n
h
n

l
a
m
t
r
o
n
g

t
m
N
o
u

b
a
n
I
a
y
g
i
a
n
h

l
a
m
t
r
o
n
g

t
m
A
n

t
n
a
n

C
a
m

g
i
a
c

a
n

l
o
a
n

c
u
a

b
a
n
p
l
u

l
l
u
o
c

v
a
o

c
a
c
l

c
u

x
u
c
u
a

v
o
/
c
l
o
n
g

b
a
n
.

B
a
n

d
o

b
i

l
o
n

l
l
u
o
n
g

b
o
i
l
a
m

l
r
a
n
g

v
a

l
n
l

c
a
m

c
u
a
v
o
/
c
l
o
n
g

b
a
n
.

T
l
a
l

v
o
n
g

s
a
u

s
a
c

d
a
n

d
o
n

l
u

b
o

l
a
y

x
u
n
g

d
o
l

k
l
i
v
o
/
c
l
o
n
g

b
a
n

k
l
o
n
g

l
a
n
l
l
a
n
l

l
a
y

k
l
o
n
g

d
a
p

u
n
g
m
o
n
g

d
o
i

c
u
a

b
a
n
.

B
a
l

c
u

d
i
o
u

g

c
o

l
l
o

d
u
n
g
c
l
a
m

d
o
n

m
o
i

q
u
a
n

l
o

d
o
u
d
u
o
c

c
o
i

n
l
u

m
o
i

d
o

d
o
a
.

A
n

l
o
a
n

c
u
a

b
a
n

d
u
a

l
r
o
n
c
o

s
o

s
u

c
l
a
p

n
l
a
n

c
u
a

g
i
a
d
n
l

v
a

v
i
o
c

d
a
p

u
n
g

k
y
v
o
n
g

c
u
a

g
i
a

d
n
l
.
J
n
h

h
u
o
n
g

H
u
o
n
g

d
i

c
u
a

b
a
n
x
u
a
l

p
l
a
l

l
u

n
l
u

c
a
u
v
a

y

m
u
o
n

c
u
a

v
o

l
a
y
c
l
o
n
g

b
a
n
.
K
i
c
l

b
a
n

v
o

g
i
a
d
n
l

I
a

c
o

s
o

d
o

d
i
o
u
c
l
i
n
l

l
l
a
i

d
o

v
a

l
a
n
l
v
i

c
u
a

b
a
n
.
K
h
n

n
g
n
a
n

G
o
c

n
l
n

c
u
o
c

s
o
n
g
c
u
a

b
a
n

b
a
o

q
u
a
n
l
n
l
u
n
g

d
i
o
u

c
o

a
n
l
l
u
o
n
g

l
i
c
l

c
u
c

l
o
a
c
l
i
o
u

c
u
c

d
o
n

v
o
/
c
l
o
n
g
l
o
a
c

m
o
i

q
u
a
n

l
o

c
u
a
b
a
n
.

B
a
n

I
y

g
i
a
i

l
a
l

c
a

m
o
i
m
a
l

c
u
a

c
u
o
c

s
o
n
g
d
u
o
i

g
o
c

d
o

g
i
a

d
n
l
b
a
n
,

l
a
o

r
a

s
u

l
i
o
u

b
i
o
l
p
l
i
o
n

d
i
o
n

v
a

c
a
m

x
u
c
c
u
c

d
o
a
n
.

N
a
n
g

I
u
c

N
a
n
g

I
u
c

l
a
n
l

d
o
n
g
c
u
a

b
a
n

b
i

l
a
n

c
l
o

b
o
i
n
l
u
o
c

d
i
o
m

c
u
a
v
o
/
c
l
o
n
g

v
a

c
u
a

b
a
n
.

H
a
n
l

d
o
n
g

c
u
a

b
a
n
b
i

l
a
n

c
l
o

b
o
i

c
a
c
k
l
u
o
n

m
a
u

v
a

l
r
u
y
o
n
l
l
o
n
g

g
i
a

d
n
l
.
177
N
o
u

b
a
n
I
a
y
t
i
n
b
a
c

l
a
m
t
r
o
n
g

t
m
N
o
u

b
a
n
I
a
y
c
n
g
v
i
c

l
a
m
t
r
o
n
g

t

C
a
m

g
i
a
c

a
n

l
o
a
n

c
a

n
l
a
n
k
l
o
n
g

o
n

d
i
n
l
.

C
a
m

g
i
a
c

c
u
a

b
a
n

v
o

g
i
a
l
r
i

b
a
n

n
g
a

d
u
a

v
a
o

l
l
a
n
l
d
a
n
l

c
u
a

g
i
a

d
n
l
.

G
i
a

l
r
i

b
a
n

l
l
a
n

b
a
n

d
u
o
c
q
u
y
o
l

d
i
n
l

b
o
i

g
i
a

l
r
i

l
a
i
s
a
n

b
a
n

c
o
.

B
a
n

d
o

b
i

l
o
n

l
l
u
o
n
g
l
r
u
o
c

b
a
l

c
u

d
i
o
u

g

d
o

d
o
a
a
n

l
o
a
n

k
i
n
l

l
o

c
u
a

b
a
n
.

B
a
n

l
l
u
o
n
g

n
l
a
n

d
i
o
n
b
a
n

l
l
a
n

q
u
a

v
a
i

l
r
o

n
g
l
o
n
g
l
i
o
p

c
u
a

m
n
l
.

B
a
n

c
l
i

c
o

c
a
m

g
i
a
c

l
l
o
a
i
m
a
i

k
l
i

I
a
m

v
i
o
c
.

T
i
o
u

c
l
u
a
n

d
o

r
a
q
u
y
o
l

d
i
n
l

c
u
a

b
a
n
p
l
a
i

p
l
u

l
o
p

v
o
i

g
i
a
d
n
l
,

l
a
y

l
l
o
o

y
m
u
o
n

c
u
a

g
i
a

d
n
l
.

I
o
i

n
l
u
a
n

I
a

l
i
o
u
c
l
u
a
n

c
l
o

q
u
y
o
l
d
i
n
l

c
u
a

b
a
n
.

C
a
c

q
u
y
o
l

d
i
n
l

c
u
a
b
a
n

d
u
a

v
a
o

n
l
u

c
a
u
v
a

c
a
c

k
y

v
o
n
g

c
o
n
g
v
i
o
c

c
u
a

b
a
n
.

K
i
o
m

l
i
o
n

I
a

I
a
n
g
k
i
n
l

d
o

n
l
n

v
a

l
i
o
u
c
u
o
c

s
o
n
g
,

d
a
n

d
o
n

s
u
x
o
l

d
o
a
n

I
o
c
l

I
a
c
.

B
a
n

l
l
u
o
n
g

b
i

g
i
o
i
l
a
n

b
o
i

v
a
i

l
r
o

c
u
a

b
a
n
l
r
o
n
g

c
o
n
g

v
i
o
c
.

B
a
n

c
o
i

c
o
n
g

v
i
o
c

I
a
l
a
l

c
a

c
u
o
c

s
o
n
g

c
u
a
b
a
n
.

B
a
n

b
i

g
i
o
i

l
a
n

l
r
o
n
g
p
l
a
m

v
i

n
l
u
n
g

g

c
o
l
l
o

m
u
a

d
u
o
c

b
a
n
g
l
i
o
n

v
a

l
a
m

n
l
n

l
a
n
c
l
o

c
u
a

b
a
n
.

H
a
n
l

d
o
n
g

c
u
a

b
a
n
b
i

g
i
o
i

l
a
n

b
o
i

l
n
l
m
a
u

c
o
n
g

v
i
o
c
,

c
a
c

c
o
l
o
i

n
g
l
o

n
g
l
i
o
p
,

c
a
c
g
i
o
i

l
a
n

c
u
a

l
o

c
l
u
c
,
n
l
a
n

l
l
u
c

c
u
a

c
a
p

l
r
o
n
v
a

s
u

l
a
n

c
l
o

v
o

n
a
n
g
I
u
c

c
u
a

b
a
n

d
o

I
a
m

m
o
l
v
i
o
c

c
u

l
l
o
.
N
o
u

b
a
n
I
a
y
t
a
i

s
a
n
l
a
m

t
r
o
n
g
t
m
N
o
u

b
a
n
I
a
y
t
h
u

v
u
i
l
a
m

t
r
o
n
g
t
m
N
o
u

b
a
n
I
a
y
b
a
n

b
e
l
a
m

t
r
o
n
g
t
m
N
o
u

b
a
n
I
a
y
i

t
h
u
l
a
m

t
r
o
n
g
t

S
u

a
n

l
o
a
n

c
u
a

b
a
n

d
u
a

v
a
o
d
a
n
l

v
o
n
g
,

d
i
a

v
i

x
a

l
o
i

l
a
y
v
i
o
c

s
o

l
u
u

l
a
i

s
a
n

l
u
u

l
n
l
.

B
a
n

l
l
u
o
n
g

s
o

s
a
n
l

c
a
i
m
n
l

c
o

v
o
i

n
g
u
o
i

k
l
a
c
.

B
a
n

c
l
i

c
a
m

l
l
a
y

a
n

l
a
m
k
l
i

l
l
o
a

m
a
n

m
o
i

l
l
u

v
u
i
.

S
u

a
n

l
o
a
n

c
u
a

b
a
n

n
g
a
n
n
g
u
i
,

n
l
u

d
u
o
c

g
a
y

m
o

v
a
p
l
u

l
l
u
o
c

v
a
o

m
o
i

l
r
u
o
n
g
s
o
n
g
.

S
u

a
n

l
o
a
n

c
u
a

b
a
n

p
l
u
l
l
u
o
c

v
a
o

l
a
m

g
u
o
n
g

x
a

l
o
i
.

B
a
n

I
a

n
g
u
o
i

r
a
l

l
a
y

b
i

I
o
l
l
u
o
c

v
a
o

y

k
i
o
n

c
u
a

n
g
u
o
i
k
l
a
c
.

S
u

a
n

l
o
a
n

c
u
a

b
a
n

d
o

b
i
I
u
n
g

I
a
y

l
u
y

l
l
u
o
c

v
a
o

d
o
n
g
l
l
a
i

c
u
a

d
o
i

l
l
u

c
u
a

b
a
n
.

C
a
c

q
u
y
o
l

d
i
n
l

c
u
a
b
a
n

d
u
a

v
a
o

n
l
u
n
g

g
c
o

l
l
o

b
a
o

v
o
,

I
a
m

g
i
a
l
a
n
g

c
u
a

c
a
i

c
u
a

b
a
n
.

Q
u
y
o
l

d
i
n
l

c
u
a

b
a
n
I
a

d
u
a

v
a
o

n
l
u
n
g

g
g
a
y

l
l
i
c
l

l
l
u

n
l
a
l

c
l
o
b
a
n
.

T
i
o
u

c
l
u
a
n

c
l
o

q
u
y
o
l
d
i
n
l

c
u
a

b
a
n

I
a

H
o

s
o
n
g
l

B
a
n

d
o

b
i

I
u
n
g

l
u
n
g
.

H
a
n
l

d
o
n
g

c
u
a

b
a
n
p
l
u

l
l
u
o
c

v
a
o

l
a
n
l
d
o
n
g

c
u
a

d
o
i

l
l
u

n
l
a
m

B
a
n

n
l
n

l
l
o

g
i
o
i

q
u
a
v
i
o
c

s
o

s
a
n
l

c
a
c

m
o
i
l
u
o
n
g

q
u
a
n

k
i
n
l

l
o

v
a
x
a

l
o
i
.

B
a
n

n
l
n

l
l
o

g
i
o
i
l
l
o
n
g

q
u
a

n
l
u
n
g

g
m
a

b
a
n

q
u
a
n

l
a
m
.

B
a
n

n
l
n

l
l
o

g
i
o
i

q
u
a
I
a
n
g

k
i
n
l

x
a

l
o
i
.

S
u

p
l
a
n

x
o
l

c
u
a

b
a
n
b
i

l
a
n

l
o
p

v
a

m
o
o

m
o
.

N
a
n
g

I
u
c

c
u
a

b
a
n
n
a
m

l
r
o
n
g

g
i
o
i

l
a
n

m
a
b
a
n

c
o

l
l
o

m
u
a

b
a
n
l
a
y

v
i

l
l
o

x
a

l
o
i

m
a
b
a
n

c
o

l
l
o

d
a
l

d
u
o
c
.

S
u
c

m
a
n
l

c
u
a

b
a
n
l
a
u

n
l
u

b
i

b
o

q
u
a
.

N
a
n
g

I
u
c

b
i

g
i
o
i

l
a
n
l
r
o
n
g

p
l
a
m

v
i

q
u
a
n

l
o
x
a

l
o
i
.

H
a
n
l

d
o
n
g

c
u
a

b
a
n
d
o

l
l
a
y

d
o
i

n
l
u

y

k
i
o
n
c
u
a

b
a
n
.

C
o

l
l
o

l
i
c
l

l
u

m
o
l

i
l
n
a
n
g

I
u
o
n
g

l
u

c
o
n

g
i
a
n
d
u
,

g
l
o
n

g
l
o
l
,

l
u
c

l
o
i
179
N
o
u

b
a
n
I
a
y
t
n
g
i
a
o

l
a
m
t
r
o
n
g

t
m
N
o
u

b
a
n
I
a
y
b
a
n
t
h
n

l
a
m
t
r
o
n
g

t

B
a
n

I
u
o
n

b
a
n

k
l
o
a
n

d
o
i
l
l
u

d
a
n
g

c
o

a
m

m
u
u

g

B
a
n

l
u

l
l
a
n
l

m
i
n
l

v
a

c
l
a
p
n
l
a
n

b
a
l

k
y

y

k
i
o
n

n
a
o

d
i
n
g
u
o
c

I
a
i

v
o
i

I
o
i

i
c
l

c
u
a

d
o
i
l
l
u
.

S
u

a
n

l
o
a
n

c
u
a

b
a
n

d
u
a

v
a
o
l
o
a
l

d
o
n
g

g
i
a
o

l
o
i

v
a

n
i
o
m
l
i
n

l
o
n

g
i
a
o
.

B
a
n

l
m

l
l
a
y

s
u

a
n

l
o
a
n
l
l
o
n
g

q
u
a

v
i
o
c

l
l
o

c
u
n
g
,

l
i
o
p
l
l
u

g
i
a
o

I
y

v
a

c
a
c

l
o
a
l

d
o
n
g
l
o
n

g
i
a
o

k
l
a
c
.

S
u

a
n

l
o
a
n

c
u
a

b
a
n

I
u
o
n
l
l
a
y

d
o
i

v
a

b
i
o
n

d
o
n
g
.
l
a
o

l
l
o

p
l
o
n
g

l
l
u

c
l
o
m
n
l
.

Q
u
y
o
l

d
i
n
l

c
u
a

b
a
n
d
u
a

v
a
o

n
l
u
n
g

g
c
l
o
n
g

I
a
i

d
o
i

l
l
u
.

B
a
n

c
l
i
u

s
u

c
l
i

p
l
o
i
b
o
i

c
a
c
l

d
a
n
l

g
i
a

c
u
a
n
g
u
o
i

k
l
a
c

d
o
i

v
o
i
l
a
n
l

d
o
n
g

c
u
a

b
a
n
l
l
o
o

I
o
i

g
i
a
o

l
u
a
n
.

T
i
o
u

c
l
u
a
n

p
l
a
n

x
o
l
c
u
a

b
a
n

I
u
o
n

g
a
n

I
i
o
n
v
o
i

n
l
u

c
a
u

c
u
a
m
n
l
:

N
o
u

l
o
i

c
a
m
l
l
a
y

l
o
l
.
.
.
i
o
u

l
o
i
m
u
o
n

I
a
.
.
.
i
o
u

l
o
i
c
a
n

I
a
.
.
.
T
o
i

d
u
o
c
g

l
r
o
n
g

d
o
`

B
a
n

I
u
o
n

I
u
o
n
p
l
o
n
g

l
l
u
,

q
u
a

b
i
d
o
n
g

v
a

I
u
o
n

b
i

a
m
a
n
l

b
o
i

n
l
u
n
g

k
o

d
o
i
n
g
l
i
c
l

v
o
i

m
n
l
.

B
a
n

n
l
n

l
l
o

g
i
o
i
l
l
o
n
g

q
u
a

c
o
n

m
a
l
c
u
a

c
a
c

l
i
n

d
o
.

B
a
n

n
l
n

l
l
o

g
i
o
i
l
l
o
n
g

q
u
a

m
u
c

d
o
a
n
l

l
u
o
n
g

c
u
a

c
a
c
q
u
y
o
l

d
i
n
l
,

s
u

k
i
o
n
,
l
a
y

l
o
a
n

c
a
n
l
.
.
.

d
o
i
v
o
i

b
a
n

l
l
a
n

m
n
l
.
v
a

l
a
n

l
l
u
.

a
y

I
a
n
g
u
o
n

n
a
n
g

I
u
o
n
g

l
i
o
u
c
u
c

d
u
n
g

d
o

p
l
a

l
o
a
i
c
l
u

k
l
o
n
g

c
o

i
c
l

c
l
o
v
i
o
c

l
a
o

d
u
n
g
.

N
a
n
g

I
u
c

c
u
a

b
a
n

b
i
p
l
u

l
l
u
o
c

v
a
o

v
i

l
r
i
l
a
y

v
a
i

l
r
o

c
u
a

b
a
n
l
r
o
n
g

g
i
a
o

l
o
i
.

N
a
n
g

I
u
c

l
a
n
l

d
o
n
g
c
u
a

b
a
n

b
i

g
i
o
i

l
a
n

b
o
i
n
g
u
o
n

I
u
c

c
u
a

b
a
n
,
k
l
o
n
g

c
o

s
u

l
o

l
r
o

l
u
b
o
n

n
g
o
a
i
.
10. TRONG TAM HUO NG V NGUYN T C
Ba ng ca ch hucng cucc cng vac cac ngu;cn tac dung dan,
chung ra sc rao ia nor ncn rang vung chac cho su har riicn
Lon ycu ro ho rio cuoc song cua ninh.
Su an tcan cua chung ra xuar har ru vicc hicu ia ng
nhung nguycn rac uung uan sc khong Lao gio rhay uoi. Cac
nguycn rac khong han ung voi Lar ky rac uong nao Lcn
ngoai. Chung khong Lao gio rio ncn Lar rhuong va kho
kicn soar. Chung khong Lao gio iinh ia uc Ian hai chung
ra. Chu ng khong hu rhuo c va o ha nh vi cu a nguo i kha c,
vao noi riuong hay cac riao Iuu rho i rhuo ng. hung
chung cung khong ch cho chung ra nhung con uuong ra r
hay cac giai ha ran Lo. Iay nho iang cac nguycn rac
uung uan khong Lao gio chcr. Chung khong xuar hicn
hon nay ioi Licn nar vao ngay nai. Chung khong rhc Li
ha huy Loi La r cu no r rha n ho a hay Licn co na o.
Co rhc rhay cac nguycn rac Ia nhung chan Iy co Lan va
sau xa, nhung su rhar hicn nhicn ron rai Lao uoi, nhung
nau so chung cua noi rhu. Chung Ia nhung soi ch Lcn
cha r va o nhau La ng su chinh xa c, su nhar qua n, vc uc va
suc nanh xuycn suor cuoc song.
Tiong nor so hoan canh va o nor so nguoi, cac nguycn
rac uoi khi Li Lo qua. Mac uu vay, chung ra van co rhc rin
iang chung co suc nanh hon ca con nguoi hay hoan canh.
Iang ngan nan Iich su Ioai nguoi ua rung chung kicn uicu
uo. Quan riong hon nua Ia chung ra co rhc Ian cho no har
huy rac uung riong cuoc song.
Tar nhicn, chung ra khong rhc Licr hcr noi vicc. Kicn
rhuc va su hicu Licr cua chung ra vc nhung nguycn rac
uung uan Li gioi han Loi chinh su rhicu hicu Licr vc Lan
181
char rhar su cua con nguoi va rhc gioi xung quanh, Loi hang
uong nhung riicr Iy va Iy rhuycr riai voi cac nguycn rac
uung uan. hung y ruong sai riai nay co rhc uuoc cha
nhan rhco rung rhoi uicn, nhung chung sc khong ron rai
Iau uai vi uuoc xay uung ru cac ncn rang sai Ian.
Chung ra Li gioi han, nhung chung ra co rhc uay Iui cac
gioi han uo. Su hicu Licr va riuong rhanh giu chung ra rin
ia cac nguycn rac uung uan voi nicn rin iang cang hoc
nhicu, cang uar ricu cu cua Iang kinh chinh xac rhi qua uo,
chung ra cang nhin nhan rhc gioi nor cach io iang hon.
Cac nguycn rac khong rhay uoi, ch co su hicu Licr cua
chung ra vc chung Ia rhay uoi.
Ihcn ngcan va dinh hucng Ia y ngu;cn ta c /a m trc ng tam
xua r har ru nhung Lan uo uung ua n, ru La n cha r cu a su
var riong hicn ra i, qua khu va ,hoac ruong Iai. Cac Lan uo
chinh xac sc giu chung ra nhin rhay io uich ucn cua ninh
va Licr Ian rhc nao uc ucn uo. Chung ra co rhc uua ricn cac
so Iicu chinh xac uc ia quycr uinh nhan giu cho vicc rhuc
hicn uuoc uc uang va co y ngha.
Nang /u c ca nhan uuo c ra o ia khi cng thcc ngu;cn tac Ia
suc nanh cua nor nguoi Licr ru nhan rhuc, co rii rhuc va
Iuon chu uong, khong Li han chc Loi rhai uo, hanh vi cua
nguoi khac hay Loi rac uong cua hoan canh va noi riuong.
Ian chc uuy nhar co rinh rhuc rc uoi voi nang /uc Ia hc
qua ru nhicn cua Lan rhan cac nguycn rac. Chung ra ru uo
Iua chon hanh uong uua ricn su hicu Licr vc cac nguycn rac
uung uan, nhung chung ra khong uuoc ru uo Iua chon hc
qua cua cac hanh uong uo. Iay nho iang, khi Lan nhac
nor uau cua chicc gay Icn rhi Lan cung nhac Iuon ca uau
Lcn kia.
Cac nguycn rac ucu gan Iicn voi hc qua ru nhicn. Khi
song hu ho voi chung, chung ra sc rhu uuoc nhung hc
qua rich cuc, ncu xcn rhuong chung, chung ra sc nhan Iay
hau qua. hung vi cac nguycn rac nay a uung cho noi
nguoi, uu ho co nhan rhay hay khong, ncn su han chc nay
nang rinh ho quar. Va, cang Licr nhicu cac nguycn rac
uung uan, chung ra cang co nhicu Iua chon uc hanh uong
no r ca ch khon ngoan.
Ba ng ca ch ra riung va o ca c nguycn ra c vnh cu u va La r
Lic n, chu ng ra sc ra o ia no rhu c co La n cho no r cuo c so ng rich
cu c. ay Ia rio ng ran no ia riic n vo ng cho no i rio ng ran kha c.
Iay nho iang no rhuc cua Lan Ia nguon goc hinh
rha nh rha i uo va ha nh vi cu a La n. Mo rhu c cu ng giong nhu
nor ca kinh, no anh huong ucn cach Lan nhin nhan noi
rhu riong cuoc song cua ninh. hung uicu riong cuoc
song, khi nhin Lang no rhuc cac nguycn rac uung uan, sc
ia r khac Lic r vo i khi nhin Lang ca c no rhuc rio ng ran kha c.
c nhanh chong hicu uuoc su khac Licr uo riong ran
rao ncn, chung ra hay xcn xcr nor van uc cu rhc Lang cac
rio ng ran kha c nhau. Ba n ha y Ia n Iuo r nhin qua rung Iang
kinh nor uc can nhan han ung ru noi riong ran khac
nhau ia sao o vi uu sau:
Cia su roi nay Lan iu vo ui xcn hoa nhac. Ban ua nua
vc va co ay iar hao huc. Luc nay Ia ! gio chicu.
or nhicn, sc goi Lan vao hong va noi ong ay nuon
Lan chuan Li ngay rai Iicu cho nor cuoc ho quan riong sc
uicn ia vao ^ gio sang hon sau.
Nc u ba n xcm trc ng gia dinh, riong ran cua Lan sc Ia vo
ninh. Ban co rhc noi voi sc iang Lan khong rhc o Iai Ian
183
vicc va Lan cung vo ui xcn hoa nhac vi ua Icn kc hoach. Ban
cung co rhc can rhay can o Iai Ian vicc uc rianh cac iac ioi
vc sau riong quan hc voi sc, nhung Lan sc Ian nhu rhc
nor cach nicn cuong. cu o Iai Ian vicc, Lan can rhay iar
Io Iang vc han ung cua vo va rin cach Licn ho cho quycr
uinh cua ninh uc rianh Ian vo rhar vong va gian uoi.
Nc u ba n xcm trcng ticn bac. suy ngh chinh cua La n sc Ia
rhu nha Ian rhcn gio hay hc qua cua vicc Ian rhcn gio
uoi voi kha nang rang Iuong, rhang chuc sau nay. Ban sc goi
uicn rhoai cho vo Lao iang Lan hai o Iai Ian vicc ngoai gio
va ngh iang co ay sc rhong can vi van uc rai chanh hai uar
Icn hang uau.
Ncu xcm trcng ccng vicc. Lan co rhc suy ngh vc co hoi.
Ban co rhc hoc uuoc nhicu hon qua cong vicc. Ban co rhc
Iay uicn voi sc va qua uo cung co su nghic cua ninh.
Ban co rhc ru khcn ninh ua sang suor Ian rhcn ngoai gio,
nor Lang chung cho rhay Lan Ia nhan vicn iar nhicr rinh va
vo Lan sc ru hao vc Lan.
Nc u xcm trc ng ta i a n, Lan co rhc ngh ucn nhung rhu
co rhc nua uuoc nho rhu nha Ian vicc rhcn gio. Ioac
Lan co rhc cho iang uy rin cua Lan rai cong ry cung Ia nor
rhu rai san sc rang Icn ncu Lan o Iai Ian rhcn gio. gay
nai, noi nguoi sc uuoc Licr Lan Ia nor nhan vicn uang
quy, uan hy sinh va ran ruy riong cong vicc nhu rhc nao.
Nc u /a ; thu vui /a m trc ng. Lan co rhc ru choi uc nghi cua
sc va ui xcn hoa nhac, nac uu vo Lan co rhc nuon Lan o
Iai cong so uc Ian rhcn ngoai gio. Ban ngh iang ninh
xung uang uuoc huong nor Luoi roi rhoai nai.
Nc u xcm ba n bc /a trc ng, Lan sc can nhac co ncn noi Lan
Lc cung ui xcn hoa nhac voi vo chong Lan hay khong.
Ioac Lan quan sar xcn Lan Lc, uong nghic cua Lan co
cung Lan o Iai Ian ngoai gio hay khong.
Nc u /a ; dc i thu /a m trc ng. Lan co rhc uong y o Iai Ian
vicc nuon vi Lan Licr uicu nay sc Ian rang Ioi rhc cho Lan,
giu La n qua na r uo i rhu . Tiong khi ha n ui choi, rhi
ninh co gang Ian vicc car Iuc, ca cong vicc cua ninh
Ian cua han. Ban quycr hy sinh rhu vui iicng vi co hoi
uuoc chung ro nang Iuc cua ninh riuoc sc, uong rhoi ha
Lc uoi rhu.
Nc u xcm tcn gia c /a trc ng. quyc r uinh cu a La n co rhc
Li a nh huo ng Lo i y ngh ia ng Ia n no r rin uo guong
na u rhi La n ca n ha i xu Iy sao cho uu ng nu c riong rinh
huo ng na y.
Nc u ba n xcm ba n than minh /a trc ng. La n sc ra riung va o
vicc gi co Ioi nhar cho Lan: ghi uicn voi sc hay uanh cho
vo nor Luoi roi Iang nan- Moi quan ran chinh cua Lan Ia
cac huong an khac nhau sc co anh huong nhu rhc nao ucn
Ioi ich ca nhan.
Khi su uung nhicu cach khac nhau uc xcn xcr nor van
uc, riong su ruong rac hang ngay voi nhung nguoi xung
quanh, Lan co ngac nhicn khi ga hai van uc vc cach nhin
co ga i,La Ia o hay khong- Ba n co nhin rha y ca c rio ng ran
nay anh huong nhu rhc nao ucn cac uong co, quycr uinh
hang ngay, ucn hanh uong (hay han ung), ucn Iy giai cua
Lan vc cac su kicn uo hay khong- o Ia Iy uo vi sao su hicu
Licr vc riong ran rio ncn iar quan riong. Va ncu riong ran
uo khong Ian cho Lan rio rhanh nor nguoi Iuon chu
uong, Lan can hai rhay uoi no rhuc uc chuycn sang riong
ran khac co rhc giu Lan rhuc hicn uuoc uicu nay.
La nguoi Iay nguycn rac Ian riong ran, Lan Iuon co
185
ga ng rach ninh ia khoi nhung can xu c uo hoa n canh va
cac nhan ro kha c nang Iai uc uanh gia cac huong an kha c
nhau riong cuoc song. Iay nhin nhan noi vicc riong rong
rhc nhu cau Ian vicc, nhu cau rinh can gia uinh, cac nhu
cau khac cung nhu cac hc qua ucn ru nhung quycr uinh
kha c nhau uc uua ia gia i ha ro r nha r.
Vicc Lan chon ui xcn hoa nhac hay o Iai Ian rhcn
ngoai gio ch Ia nor han iar nho cua nor quycr uinh co
hicu qua. Co rhc Lan co Iua chon giong nhau voi cac riong
ran kha c nhau, nhung sc co nhicu khac Lic r uang kc khi
La n xua r har ru no rhu c Iay nguycn rac Ia n riong ran.
Nguyen Iac
Cia dhh 1ih bac
Cohg vic
1ai sah
1hu vui
8ah be
oi Ihu
1oh giao
8ah Ihh
Vo chohg
T
r
n
n
g

t
a
m
N
o
u

b
a
n
I
a
y
n
g
u
y
n
t
c

l
a
m
t
r
o
n
g

t
m
A
n

t
n
a
n

S
u

a
n

l
o
a
n

c
u
a

b
a
n

d
u
a
v
a
o

c
a
c

n
g
u
y
o
n

l
a
c

d
u
n
g
d
a
n
,

k
l
o
n
g

l
l
a
y

d
o
i
,

b
a
l
k
o

d
i
o
u

k
i
o
n

l
a
y

l
o
a
n
c
a
n
l

b
o
n

n
g
o
a
i
.

B
a
n

b
i
o
l

r
a
n
g

c
a
c
n
g
u
y
o
n

l
a
c

d
u
n
g

d
a
n

c
o
l
l
o

d
u
o
c

l
r
a
i

n
g
l
i
o
m
n
l
i
o
u

I
a
n

l
r
o
n
g

c
u
o
c
s
o
n
g

c
u
a

b
a
n
.

I
a

l
l
u
o
c

d
o

v
o

s
u

l
o
a
n
l
l
i
o
n

b
a
n

l
l
a
n
,

c
a
c
n
g
u
y
o
n

l
a
c

d
u
n
g

d
a
n
l
o
a
l

d
o
n
g

v
o
i

s
u

c
l
i
n
l
x
a
c
,

n
l
a
l

q
u
a
n
,

v
o

d
o
p

v
a
s
u
c

m
a
n
l
.

C
a
c

n
g
u
y
o
n

l
a
c

d
u
n
g
d
a
n

g
i
u
p

b
a
n

l
i
o
u

d
u
o
c
s
u

p
l
a
l

l
r
i
o
n

c
u
a

b
a
n
J
n
h

h
u
o
n
g

C
a
c

n
g
u
y
o
n

l
a
c

g
i
u
p
b
a
n

d
i
n
l

l
u
o
n
g

d
a
u
I
a

d
i
c
l

d
o
n

v
a

c
a
c
l
l
l
u
c

d
o

d
i

d
o
n

d
o
.

B
a
n

s
u

d
u
n
g

s
o

I
i
o
u
c
l
i
n
l

x
a
c

d
o

d
u
a

r
a
q
u
y
o
l

d
i
n
l

k
l
a

l
l
i

v
a
c
o

y

n
g
l
a
.

B
a
n

d
u
n
g

l
a
c
l

r
i
o
n
g
k
l
o
i

l
l
u
c

l
r
a
n
g

c
u
o
c
s
o
n
g
,

l
n
l

c
a
m

v
a
l
o
a
n

c
a
n
l
,

n
l
n

v
a
o
l
o
n
g

l
l
o

c
a
n

b
a
n
g
.
Q
u
y
o
l

d
i
n
l

v
a

l
a
n
l
d
o
n
g

c
u
a

b
a
n

p
l
a
n
a
n
l

s
u

c
a
n

n
l
a
c

v
a
l
a
u

q
u
a

c
a

n
g
a
n

I
a
n
d
a
i

l
a
n
.
K
h
n

n
g
n
a
n

S
u

s
u
y

x
o
l

c
u
a

b
a
n
b
a
o

g
o
m

n
l
u
n
g

k
o
l
q
u
a

I
a
u

d
a
i
,

p
l
a
n

a
n
l
s
u

c
a
n

b
a
n
g
,

k
l
o
n
n
g
o
a
n

v
a

c
l
a
c

c
l
a
n
.

B
a
n

n
l
n

s
u

v
a
l
k
l
a
c

d
i
,

s
u
y

n
g
l

v
a
l
a
n
l

d
o
n
g

k
l
a
c

v
o
i
p
l
a
n

I
o
n
n
l
u
n
g
n
g
u
o
i

b
i

d
o
n
g
.

B
a
n

n
l
n

l
l
o

g
i
o
i
l
l
o
n
g

q
u
a

m
o

l
l
u
c

c
o
b
a
n

m
o

l
l
u
c

n
a
y
I
a
m

c
l
o

c
u
o
c

s
o
n
g

c
o
l
i
o
u

q
u
a

l
r
o
n
g

l
u
o
n
g
I
a
i
.

B
a
n

n
l
n

l
l
o

g
i
o
i
q
u
a

n
l
u
n
g

d
o
n
g

g
o
p
c
u
a

m
n
l

c
l
o

c
u
o
c
N
a
n
g

I
u
c

N
a
n
g

I
u
c

c
u
a

b
a
n
c
l
i

b
i

l
a
n

c
l
o

b
o
i

s
u
l
i
o
u

b
i
o
l

v
a

l
u
a
n

l
l
o
o
q
u
y

I
u
a
l

l
u

n
l
i
o
n
,

c
a
c
n
g
u
y
o
n

l
a
c

d
u
n
g

d
a
n
c
u
n
g

n
l
u

c
a
c

l
a
u
q
u
a

l
u

n
l
i
o
n

c
u
a
c
l
i
n
l

c
a
c

n
g
u
y
o
n

l
a
c
.

B
a
n

l
r
o

l
l
a
n
l

m
o
l
c
a

n
l
a
n

b
i
o
l

l
u

n
l
a
n
l
l
u
c
,

c
o

k
i
o
n

l
l
u
c
,
I
u
o
n

c
l
u

d
o
n
g
,

l
a
u
n
l
u

k
l
o
n
g

b
i

l
a
n

c
l
o
b
o
i

l
l
a
i

d
o
,

l
a
n
l

v
i
,
l
a
n
l

d
o
n
g

c
u
a

n
g
u
o
i
k
l
a
c
.

K
l
a

n
a
n
g

l
a
n
l
d
o
n
g

v
u
o
l

x
a

c
a
c
n
g
u
o
n

I
u
c

c
u
a

b
a
n

v
a

187
l
l
a
n
,

c
l
o

b
a
n

n
i
o
m

l
i
n

d
o
l
o
c

n
l
i
o
u

l
o
n
,

n
l
o

d
o

c
o
l
l
o
m

k
i
o
n

l
l
u
c

v
a

l
i
o
u

b
i
o
l
.

N
g
u
o
n

I
u
c

a
n

l
o
a
n

s
o

I
a
m
o
l

n
o
n

l
a
n
g

c
o

d
i
n
l
,

b
a
l
b
i
o
n

d
o

b
a
n

x
o
m

l
l
a
y

d
o
i
n
l
u

I
a

m
o
l

c
u
o
c

p
l
i
o
u

I
u
u
v
a

c
o

l
o
i

I
y

l
l
u

d
o

d
u
o
c
c
o
n
g

l
i
o
n
.

T
r
o
n
g

m
o
i

l
o
a
n

c
a
n
l
,
b
a
n

c
l
u

d
o
n
g

c
l
o
n

g
i
a
i
p
l
a
p

l
o
l

n
l
a
l
,

d
a
l

c
a
c
q
u
y
o
l

d
i
n
l

d
u
a

l
r
o
n
I
u
o
n
g

l
a
m

d
u
o
c

c
a
c
n
g
u
y
o
n

l
a
c

d
i
n
l
l
u
o
n
g
.
s
o
n
g

v
a

c
l
o

n
l
u
n
g
n
g
u
o
i

x
u
n
g

q
u
a
n
l
.

B
a
n

c
o

I
o
i

s
o
n
g

I
u
o
n
c
l
u

d
o
n
g
,

l
l
o
o

d
u
o
i
v
i
o
c

p
l
u
c

v
u

v
a

g
i
u
p
d
o

n
g
u
o
i

k
l
a
c
.

B
a
n

I
y

g
i
a
i

m
o
i

k
i
n
l
n
g
l
i
o
m

l
r
o
n
g

c
u
o
c
s
o
n
g

d
u
o
i

g
o
c

d
o

c
a
c
c
o

l
o
i

d
o

l
o
c

l
a
p

v
a
d
o
n
g

g
o
p
.
k
l
u
y
o
n

k
l
i
c
l

c
a
c
l
s
o
n
g

p
l
u

l
l
u
o
c

I
a
n
n
l
a
u

o

m
u
c

c
a
o
.

Q
u
y
o
l

d
i
n
l

v
a

l
a
n
l
d
o
n
g

c
u
a

b
a
n

k
l
o
n
g

b
i
l
l
u
c

d
a
y

b
o
i

s
u

l
a
n
c
l
o

l
i
o
n

l
l
o
i

v
o

l
a
i
c
l
i
n
l

l
a
y

l
o
a
n

c
a
n
l
.
B
a
n

d
u
o
c

l
u

d
o

l
r
o
n
g
m
o
i

q
u
a
n

l
o

l
u
o
n
g
l
l
u
o
c
.
Tiuoc hcr, Lan hanh uong khong hai uo rac uong cua
nguoi khac hay uo hoan canh. Ban chu uong riong vicc Iua
chon giai ha Lan cho Ia ror nhar. Ban uua ia quycr uinh
cua ninh nor cach co y rhuc va co hicu Licr.
Thu hai, Lan Licr quycr uinh cua ninh uua ia Ia hicu
qua nhar vi no uuoc uua ricn cac nguycn rac voi nhung kcr
qua Iau uai co rhc uu uoan uuoc.
Thu La, uicu Lan Iua chon sc uong go cho nhung gia
rii roi uu riong cuoc uoi Lan. Quycr uinh o Iai Ian rhcn
gio uc co Ioi rhc hon nguoi khac rai cong ry nang nor y
ngha hoan roan khac so voi nuc uich nuon uong go cho
su vung nanh cua cong ry hay Licu hicn su ron riong sc
cua Lan. Kinh nghicn Lan co uuoc khi rhuc hicn cac quycr
uinh cua ninh sc ucn Iai char Iuong va y ngha cho ca cuoc
so ng cu a La n.
Thu ru, Lan co rhc giao ric voi vo va sc cua Lan riong
nang Iuoi vung chac cac noi quan hc ruong rhuoc na Lan
ua rao ia. Vi Ia nguoi uoc Ia, ncn Lan co rhc co uuoc cac
quan hc nay nor cach hicu qua. cu nan chuc vu cao
riong cong ry, Lan co rhc giao vicc chuan Li rai Iicu cho ca
uuoi uang rin cay cua ninh, riong khi van co rhc ui xcn
hoa nhac cung vo. Phan vicc quan riong con Iai, Lan co rhc
ucn cong ry rhar son vao sang hon sau uc giai quycr nor.
Cuo i cu ng, La n ca n rha y uc chiu vc quyc r uinh cu a
ninh. Ba r cu vic c gi La n quyc r uinh rhu c hic n, La n uc u
ra riung hc r su c uc hoa n rha nh no r ca ch vui vc , rhoa i
na i nha r.
La nguoi Iay nguycn rac Ian riong ran, Lan sc co nor
cai nhin khac vc noi vicc. Va vi rhc, Lan sc hanh uong khac.
Khi uar uuoc su an tcan. dinh hucng. khcn ngcan va nang /uc
189
o nuc uo Lcn vung va on uinh, Lan sc co uuoc ncn rang
cho nor cuoc song Iuon chu uong va rhanh uar.
11. THI T IA P VA VA N DU NG
BA N TUYN NGON SU M NH CA NHAN
Khi ui sau vao Lcn riong con nguoi ninh, hicu va uicu
chnh ca c no rhu c co La n cho hu ho voi cac nguycn ra c,
chung ra sc rao ia uuoc nor riong ran hicu qua, nanh nc
va nor rhau kinh uc nhin rhc gioi xung quanh. Sau uo, ra
noi uicu chnh ricu cu cua no uc Iicn hc voi rhc gioi nor
ca ch hu u hic u nha r.
FiankI noi iang chung ra pha t hic n chu khong ha i pha t
minh ia su ncnh cuoc uoi cua ninh. Toi iar rhich cach
uung ru cua ong. Toi ngh noi chung ra ucu co nor chicc
nay rhco uoi uar Lcn riong, hoac rii giac, hoac nhan rhuc -
nhu ng rhu giu chu ng ra nha n Lic r rinh uon nhar va kha
nang uong go cua rung ca nhan. Thco Ioi FiankI: Moi ca
nhan ucu co nor su nghic hay su ncnh iicng Licr riong
uoi va khong rhc rhay uoi vi ho ch song uuoc nor Ian. Vi
vay, noi nguoi co nor nhicn vu iicng va nhung co hoi
iicng uc rhuc hicn no.
Chung ra can Iuu y ran quan riong uac Licr cua rinh
Iuon chu uong va vicc ra riung vao Jcng trcn Anh hucng
cua chung ra. i rin vai y ngha riuu ruong uoi voi cuoc
song Lcn riong Jc ng trc n Quan tam chinh Ia ha nh vi ru Lo
riach nhicn Iuon chu uong, ho nac vicc ang tac /an thu
nha t cu a ninh cho hoa n ca nh hay nguo i kha c.
Y ngha cuoc song xuar har ru noi ran, rhco Ioi
FiankI: Xcr cho cung, nguoi ra khong ncn hoi y ngha
cuoc song cua ninh Ia gi na ncn hicu chinh Lan rhan ninh
hai Ia nguoi ria Ioi cau hoi uo. oi cach khac, noi nguoi
ucu Li cuoc song char van, va anh ra ch co rhc ria Ioi Lang
cuoc song cua ninh, Lang vicc co riach nhicn voi no.
Tiach nhicn ca nhan hay rinh Iuon chu uong uong vai
rio quan riong riong u ang tac /an thu nhat. Tio Iai hc an
uu vc nay vi rinh, rhoi qucn rhu nhar cho iang Ban Ia
nguoi Ia riinh, con rhco rhoi qucn rhu hai, Ban hay vicr
ia chuong riinh. Ban sc khong rhuc su uau ru vao vicc
vic r chuong riinh nc u La n chua nha n rha y ria ch nhic n
cu a ninh Ia nguo i Ia riinh.
La nguoi chu uong, chung ra co rhc quycr uinh rio
rhanh Ioai nguoi nao va Ian gi riong cuoc song cua ninh.
Chung ra co rhc vicr ia nor Lan ruycn ngon su ncnh ca
nhan, no r La n hic n ha ca nhan.
Ban ruycn ngon su ncnh khong hai Ia rhu Lan co rhc
vicr uuoc ngay. o uoi hoi su suy ngan, han rich, can
nhac ky Iuong va rhuong uuoc vicr ui vicr Iai nhicu Ian uc
co uuoc su hoan chnh. Co rhc Lan hai nar nhicu ruan Ic
hay rhan chi nhicu rhang uc co rhc co uuoc Lan ruycn
ngon vua y. Du nhu vay, Lan van nuon rhuong xuycn xcn
Iai va Lo sung, sua uoi hang nan, uo nay sinh nhung y
ruong noi hoac uo hoan canh rhay uoi.
hung vc co Lan, ruycn ngon su ncnh cua Lan uuoc vi
nhu no r La n hic n ha rhc hic n nha r qua n ra n nhin va
cac gia rii cua Lan. o sc rio rhanh ricu chuan uc Lan uoi
chicu, uanh gia noi khia canh cuoc song.
Toi rhuong xcn ui xcn Iai Lan ruycn ngon cua ninh va
ch noi hoan rar no riong rhoi gian gan uay. Moi khi ngoi
nor ninh ricn Lai Licn hay riong nhung Iuc uung chan sau
nor chang uuong uai, roi Iai Iay ia cuon so ray va ghi chu
191
nhung uicu ua Ian uuoc hay chua Ian uuoc. Co khi hai
nar vai ricng uong ho noi xong vicc uo, nhung no nang Iai
cho roi can giac sang ro, co ro chuc va co riach nhicn, nor
ca n gia c han hoan va ru uo.
Toi nhan ia qua riinh Ian cong vicc nay cung quan
rio ng nhu kc r qua cu a no . La ia hay su a chu a, Lo sung La n
ruycn ngon su ncnh sc Ian Lan rhay uoi Loi vi no Luoc Lan
hai suy ngh vc cac uu ricn cua ninh no r ca ch rha u ua o,
rhan riong va gan Iicn hanh uong voi nicn rin cua Lan. Khi
Lan Ian uuoc uicu uo, nguoi khac sc nhan rhay Lan khong
con Li uong riuoc Lar cu uicu gi xay ucn. Ban sc y rhuc
uuoc su ncnh can rhuc hicn va sc iar ru hao vc uicu uo.
12. VA N DU NG TU DUY O TA M CAO MO I
Kha nang ru nha n rhu c giu chu ng ra ua nh gia ru uuy
cua chinh ninh. icu nay uac Licr co ich riong vicc xay
uung ruycn ngon su ncnh ca nhan, cho hc chung ra
rhuc hicn Thoi qucn rhu hai rii ruong ruong va nhan
rhuc, hai chuc nang chu ycu cua Lan ca u nao hai. Iic u
uuo c ca ch khai rhac kha nang nao ha i sc Ia n rang uang kc
kha nang ang tac /an thu nhat cu a chu ng ra.
Ra r nhic u cong riinh nghicn cu u Io n ua uuo c ric n
ha nh riong nhic u rha ky qua vc rinh uu rhc cu a na o Lo .
Kc r qua nghicn cu u cho rha y no i La n ca u na o co xu
huo ng chuycn non ho a va co uu rhc vc no r so chu c nang
kha c nhau, xu Iy ca c Ioa i rhong rin kha c nhau, gia i quyc r
ca c Ioa i va n uc kha c nhau.
Vc co La n, La n ca u na o ria i co uu rhc vc Io-gic,ngon ru ,
co n La n ca u na o ha i co uu rhc vc riu c gia c va sa ng ra o. Ba n
ca u ria i xu Iy Io i no i, La n ca u ha i xu Iy hinh a nh, La n ca u ria i
xu Iy Lo ha n va chi ric r, La n ca u ha i xu Iy ro ng rhc va ca c
no i quan hc giu a ca c chi ric r. Ba n ca u ria i xu Iy han rich,
ngha Ia chia nho rhong rin, La n ca u ha i xu Iy ro ng ho ,
ngha Ia ra ho uu Iic u Ia i vo i nhau. Ba n ca u ria i xu Iy ru uuy
rhco rua n ru , La n ca u ha i xu Iy ru uuy uo ng rho i va kc r ho .
Ba n ca u ria i ga n vo i rho i gian, La n ca u ha i ru uo vc rho i gian.
Mac uu con nguoi su uung ca hai Lcn nao Lo, nhung o
rung nguoi Lan cau nao Lcn nay rhuong co xu huong
chicn uu rhc hon Lcn kia. Thar Iy ruong ncu chung ra co
rhc khai rha c va ha r riic n kha nang kc r ho ca hai La n ca u
nao cung nor Iuc uc co rhc can nhan uuoc rinh huong xay
ia va cho n huong ha rhich ho uc xu Iy. Thc nhung,
nguoi ra Iai co xu huong iur vao vung an roan cua Lan cau
nao chicn uu rhc cua ninh va xu Iy noi rinh huong rhco
Lan cau nao nay.
Thco Io i ALiahan MasIow
(*)
: Ai hay uu ng Lua rhuo ng
ngh noi rhu ucu Ia uinh. Lai rhcn nor ycu ro khac nua
co anh huo ng uc n ca c nha n rhu c kha c nhau vc hinh a nh
co gai,La Iao. o Ia su ruy rhuoc vao vicc Lan cau nao
nao chicn uu rhc hon o rung nguoi.
Chu ng ra so ng riong no r rhc gio i na La n ca u na o
ria i chic n ha n Io n uu rhc . Lo i no i, su can uo va Iogic
chic n vi rii rho ng Inh, co n khia ca nh sa ng ra o, nghc
rhua r, riu c gia c, ca n rinh o ha ng rhu yc u. hic u nguo i
ca n rha y kho khan hon khi nuo n khai rha c ric n nang
na o ha i cu a ninh.
(*) Abraham Maslow (1908 - 1970): Nha Im ly ho c hguo i My , Ia c gia v ly Ihuy I
cu a coh hguo i, bao go m 5 c p do duo c x p Iu Ih p d h cao. Ly Ihuy I ha y duo c
v h du hg Irh hguyh Ia c: mo I hhu c u da Iuohg do i duo c Iho a ma h Ih ho
khohg co h la xuhg do hg ma hh d Ihoi Ihu c hu a, khi do , coh hguo i se bi chi pho i
bo i hhu c u kha c cao hoh.
193
Phai rhua nhan iang cach Iy giai ricn uay Ia qua uon
gian, va chac chan cac cong riinh nghicn cuu riong rhoi
gian roi sc cho chung ra nhicu hicu Licr hon vc hoar uong
cua nao. hung van uc chinh o uay Ia chung ra co kha nang
rhu c hic n nhic u qua riinh ru uuy kha c nhau, nhung ch
chua khai rha c hc r ric n nang cu a ninh na rhoi. Khi kha n
ha uuo c nhu ng kha nang kha c nhau cu a na o Lo , chu ng ra
co rhc su uung rii ruc cua ninh nor cach co y rhuc uc ua
ung cac nhu cau cu rhc hicu qua hon.
13. HAI PHUONG PHA P KHAI THA C TI M NNG
CU A BA N CA U NA O PHA I
cu chung ra su uung Iy rhuycr uu rhc cua nao Lo Ian
can cu, rhi uicu io iang Ia char Iuong cua u ang tac /an thu
nha t cua chung ra sc chiu anh huong iar Ion Loi kha nang
khai rhac nao hai. Cang su uung uuoc nhicu kha nang cua
no, chung ra cang co rhc ruong ruong, rong ho, chuycn
ho a rho i gian va hoa n ca nh cu ng nhu ha c rha o no r Lu c
rianh roan canh vc nhung uicu chung ra nong nuon riong
cuoc song cua ninh.
Mo rong vien canh cuoc song
oi khi, chu ng ra Li Lu r ia kho i noi riuo ng, ca u riu c ru
uuy cu a La n ca u na o ria i va chuyc n sang ha i Lo i no r ria i
nghic n La r ngo . Ca i chc r cu a nguo i rhan, can Lc nh hic n
nghc o, kha nh kic r ra i chinh, hoa c rai uong nghich ca nh co
rhc Ia n chu ng ra Lu ng rnh, nhin va o cuo c uo i cu a ninh, va
ru ho i La n rhan nhu ng cau ho i ho c Lu a: ic u gi no i rhu c su
quan rio ng nha r- Ta i sao roi ha i Ia n uic u roi uang Ia n-.
hung ncu Ia nguoi Iuon chu uong, Lan sc khong can
hai riong cho vao hoan canh hay su giu uo cua nguoi
khac noi co rhc no iong cac vicn canh cuoc song. Ban co
rhc ru Ian uicu nay nor cach co y rhuc.
Co nor so huong ha rhuc hicn no. Chang han, uua
vao suc nanh cua rii ruong ruong, Lan co rhc ruong ruong
ia ua n rang cu a chinh La n, nhu chu ng ra ua Ia n o ha n
uau cua chuong nay, hay vicr ia Lai uicu van cho chinh
ninh. Iay vicr rhar Iong va rhar chi ricr.
Ban co rhc ruong ruong Ic ky nicn Ian rhu 25 va 5 ngay
cuoi cua Lan. Iay uc vo hoac chong Lan cung ruong ruong
voi Lan. Co gang iur ia Lan char cua noi quan hc gia uinh
na Lan ua xay uung riong suor 25 hay 5 nan uo.
Ban co rhc ruong ruong vicn canh Lan ngh huu. Ban
nuon co rhanh rich gi, cong hicn gi riong su nghic cua
ninh- Ba n co kc hoa ch gi sau khi ngh huu-
Ban nuon Lar uau nor nghc rhu hai- Iay no iong
ran rii ninh. Iay ruong ruong ia nhung chi ricr hong
hu nhar. Iay su uung cang nhicu giac quan cang ror.
Toi ua rung rhu nghicn nhung Lai ra ruong ruong
ruong ru voi cac Io hoc cua roi rai riuong uai hoc. Cia uu
iang cac cn ch con song hcr hoc ky nay rhoi, roi noi voi
sinh vicn, va riong hoc ky nay noi cn hai rio rhanh nor
sinh vicn ror cua riuong. Iay ruong ruong xcn cac cn ncn
Ian nhung gi, ncn song nhu rhc nao.
La ruc noi rhu uuoc uar vao nor vicn canh khac han.
hung gia rii riuoc uay khong nhan rhay nay Long xuar
hicn io ncr.
Toi cung ycu cau rung sinh vicn song voi vicn canh cua
ninh riong vong nor ruan va ghi nhar ky nhung riai
nghicn cua ninh. Kcr qua iar uang khich Ic. Cac cn Lar
195
uau vicr rhu cho cha nc uc Lay ro rinh can, iang chung ycu
quy ho nhu rhc nao. hung sinh vicn uang Lar hoa voi anh
chi cn, hay Lan Lc rhi co gang han gan Iai.
Mor uc rai riung ran, xuycn suor noi hoar uong cua
gioi ric va uuoc uu ricn hang uau uo Ia rinh ycu. Voi nhan
rhuc iang ch con song nor rhoi gian ngan nua, nhung
hanh uong va Ioi noi rhicu suy ngh, nhung Icn an, uo Ioi
hay xuc han nguoi khac uoi voi cac cn nay rio rhanh vo
ngha. hung nguycn rac va gia rii cua cuoc song gio rio
ncn io iang hon Lao gio hcr.
Co nor so huong ha su uung rii ruong ruong uc
ric can voi nhung gia rii. Va noi huong ha roi rung su
uung ucu co hicu qua nhu nhau. Khi nguoi ra rhuc hicn
quycr ran rin ia uicu gi Ia quan riong nhar uoi voi cuoc
song, rio rhanh con nguoi nhu rhc nao va nuon Ian gi, rhi
ho sc rio ncn iar cung kinh. Io Lar uau co ru uuy o ran cao
hon hicn rai va ca ruong Iai.
Hinh dung va quye t tam thu c hie n
Lanh uao Lan rhan khong hai Ia nor riai nghicn uon
Ic, cung khong hai Ia su Lar uau va kcr rhuc Lang vicc vicr
ia ruycn ngon su ncnh ca nhan. ung hon, uo Ia nor qua
riinh Iicn ruc nhan uuy rii ran nhin va nhung gia rii uc
uicu chnh nhi song sao cho hu ho voi nhung gi Lan
cho Ia quan riong nhar. Va riong no Iuc uo, suc nanh cua
Lan cau nao hai co rhc sc co ich cho Lan, khi Lan nuon
gan kcr ruycn ngon su ncnh ca nhan cua ninh vao cuoc
song. o Ia nor ung uung khac cua rhoi qucn ba t da u tu
muc ticu da ducc xac dinh.
Chung ra hay quay rio Iai vi uu ua uc ca riuoc uay. Cia
su roi Ia nguoi cha Licr ycu rhuong con cai va roi cho uo Ia
nor riong nhung gia rii co Lan riong Lan ruycn ngon su
ncnh cua ninh. Va, gia su riong cuoc song hang ngay, roi
rhuong co nhung hanh uong rhai qua.
Toi co rhc su uung kha nang hinh uung cua Lan cau
nao hai uc vicr ia nor Lan quycr ran giu Lan rhan rio
ncn hu ho voi nhung gia rii sau sac hon cua ninh riong
cuoc song hang ngay.
Mo r La n quyc r ran uu ng go n nan rhuo c rinh co La n:
ca nhan. tch cu c. c thi hic n ta i. cc thc hinh dung duc c va
thuc c vc tinh ca m. hu va y, roi co rhc vic r ua i Ioa i nhu sau:
ic u ua ng ha i Io ng (tinh ca m) Ia roi (ca nhan) uang ha n
u ng (thi hic n ta i) La ng su khon ngoan, rinh ycu rhuong,
rinh kicn uinh va ru chu (tch cu c) no i khi con ca i co ha nh
vi sai Ic ch.
Sau uo roi co rhc hinh uung ia no . Toi co rhc ua nh va i
hu r no i nga y uc hoa n roa n rhu gia n ca ran ho n Ia n rhc xa c
cu a ninh, suy ngh vc ca c rinh huo ng khi con ca i roi co ha nh
vi khong uu ng, nuo ng ruo ng ia chu ng no r ca ch cu rhc . Toi
co rhc ca n nha n na r ghc roi ngo i, sa n nha uuo i chan ninh,
chic c a o roi uang na c. Toi co rhc hinh uung chic c a o con ga i
roi na c, nc r na r cu a no . Ca c chi ric r roi hinh uung ca ng io
ia ng, sinh uo ng Lao nhicu, roi sc ca ng ca n nha n su ria i
nghic n cu a ninh sau sa c hon La y nhicu, va ca ng ir co ca n
gia c Ia nguo i uu ng ngoa i quan sa r La y nhicu.
Toi co rhc hinh uung vicn canh con gai roi co nor hanh
uong cu rhc nao uo na rhong rhuong, uicu nay Ian rin roi
ua rhinh rhich va no i con rhinh no . hung rhay vi ha n
ung nhu rhuong Ic, roi Iai co uuoc su ru chu nhu ua ncu
riong Lan quycr ran ricn. Toi co rhc vicr rhanh chuong
riinh, rha nh kich La n hu ho vo i nhu ng gia rii va ruycn
197
ngon su ncnh cua ninh.
cu roi rhuc hicn nhu vay ngay nay qua ngay khac,
ha nh vi cua roi sc rhay uoi. Thay vi song rhco cac kich La n
uo cha nc vicr ia, hoac uo xa hoi hay noi riuong ucn Iai,
roi sc song rhco kich Lan uo chinh roi vicr ia, xuar ha r
ru hc rhong cac gia rii na ninh Iua chon.
Toi ua giu uo va uong vicn con riai ninh, Scan, su
uung qua riinh xay uung Lan quycr ran nay riong suor su
nghic choi Long Lau uuc cua no. Chung roi huong uan no
rhuc hicn uicu nay khi no con choi o vi rii riung vc rai
riuong riung hoc, cho ucn khi ru no xay uung Lan quycr
ran ua u ricn cu a ninh.
Chung roi co gang Ian cho cu cau co riang rhai ran Iy
rhoa i na i nha r La ng ky rhua r rho sau va rhu gia n ca c co La .
Roi roi giu cu cau hinh uung vicn canh Lan rhan uang
riong nor rinh huong iar gay go nhu co nor cu Iao Long
cho nhoang vao rhang ninh. o sc hai han uoa n rinh
huong va han ung Iai cu ran cong uo. o sc hai hinh
uung vicc ia hicu cho uong uoi sau khi han uoan huong
hong ngu. o hai hinh uung cu uon Long, ioi cu nhan
Lo ng rhu hai, rhu La. o sc ha i hinh uung ia ca c huong
an na rhong rhuong no khong rhuc hicn.
Co Ian, no ran su voi roi iang no Iuon can rhay Li qua
cang rhang. Khi chung roi noi chuycn voi nhau, roi noi
nhan ia nguycn nhan sau xa Ia uo no uang ru ky an rhi qua
nuc vc rinh riang cang rhang uo. Do vay, roi huong uan no
ra riung vao cac Licn ha rhu gian nhung Iuc Li suc c.
Chung roi ha r hicn ia Lan char cua su hinh uung Ia iar
quan riong. cu hinh uung chcch uoi ruong, Lan sc hanh
uong sai.
Ticn s ChaiIcs CaificIu ua rhuc hicn cuoc nghicn cuu
sau iong vc nhung nguoi uar rhanh rich unh cao, ca riong
rhc rhao va kinh uoanh. Tiong cong riinh nghicn cuu
Chuong riinh cua ASA, ChaiIcs CaificIu ua Li Ioi cuon
Lo i nhu ng rha nh rich unh cao cu a ca c nha uu hanh vu riu .
Io Iuycn ra noi rhu ricn nar uar, Ia ui Ia Iai khong Licr
Lao nhicu Ian cac uong rac no hong riong noi riuong gia
uinh, riuoc khi Lay Icn khong gian vu riu.
Mor riong nhung kcr qua nghicn cuu chinh cua ong Ia
vicc har hicn ia iang hau hcr cac van uong vicn uang ca
rhc gioi va cac nha hoar uong chuycn nghic hang uau
khac ucu Ia nhung nguoi co oc hinh uung iar ror. Io nhin
rha y, ho ca n rha y, ho ria i nghic n riuo c khi rhu c su ha nh
uong. Io rhuong Lar uau Lang cach uar ia uich ucn riong
ran rii.
Vc han ninh, Lan cung co rhc rhuc hicn uicu nay
riong noi Inh vuc cua cuoc song. Tiuoc nor cuoc Licu
uicn, nor Luoi rhuycr riinh Lan hang, nor cuoc uoi uau
kho khan, Lan hay hinh uung vicn canh cua no nor cach io
iang, sinh uong, rhuong xuycn va Ia ui Ia Iai. ong rhoi,
cung ncn co gang rao ia nor vung Linh ycn riong ran
hon uc khi Luoc vao rinh huong rha r, Lan sc khong rhay Lo
ngo va so hai.
Ban cau nao hai, von chi hoi rinh sang ra o va oc hinh
uung, Ia rai san quan riong nhar cua Lan, khong ch uoi voi
vicc Ia ruycn ngon su ncnh ca nhan na con uoi voi vicc a
uung no vao rhuc rc cuoc song.
Mor so cong riinh gan uay riong Inh vuc nay co rhc kc
ucn nhu Lap trinh hca ticm thuc. Lap trinh hca ngcn ngu nac
bc. Cac hinh thuc thu gian mci va Cac phucng phap dcc thcai.
199
Tar ca cac van uc nay ucu co Iicn quan ucn vicc giai rhich,
chi ric r ho a va ra ho ca c nguycn ra c kha c nhau cu a qua
trinh ang tac /an thu nhat.
Tiong qua riinh Ianh uao Lan rhan nor cach co hicu
qua , ca c huong ha hinh dung va qu;c t tam thu c hic n xua r
hicn nor cach ru nhicn ru ncn rang tu du; cc muc dch va
ca c ngu;cn ta c ua rio rhanh riong ran riong cuoc song cua
noi ca nhan. hung ky rhuar nay iar co rac uung riong vicc
vicr Iai kich Lan va rai Ia riinh, riong vicc Ia ia cac Lan
quycr ran uo. Toi rin iang nhung nguycn rac chinh cua
noi xa hoi, noi rhoi uai, noi ncn van ninh, noi ron giao
cung nhu huong rhuc ung uung vao rhuc rc cuoc song
ucu giong nhau, uu uuoc chc uay uuoi nhicu Io vo ngon
ru khac nhau uao uuc, kinh rhanh, rhicn uinh, hic uoc
va nhicu hinh rhuc khac nhau khi va n uung rii ruong
ruo ng va nha n rhu c.
hung nc u ca c huong ha na y rio rha nh no r ha n
cu a a o uu c han ca ch, ra ch kho i co so cu a rinh ca ch va
cac nguycn rac, rhi chung co rhc uuoc su uung khong uung
hoac Li Ian uung uc huc vu cho cac riong ran khac, uac
Licr Ia trcng tam ban nga - Ioi ich ca nhan.
Hinh dung va qu;c t tam thu c hic n Ia ca c hinh rhu c cu a
Ia riinh hoa. Chung ra can rianh khong uc ninh ioi vao
vicc Ia riinh khong hu ho voi riong ran, hay Ia riinh
uua vao cac riong ran ricn Lac, riong ran Lan nga hoac cac
riong ran khong uua ricn nhung nguycn rac uung uan.
Tii ruong ruong co rhc uuoc su uung uc uar uuoc Ioi
ich rhoang qua. hung roi rin iang, nuon su uung kha
nang nay o ca uo cao hon, chung ra can hai hoa ho no
voi Iuong ran uc Lur ia khoi cai roi cua ninh va xay uung
nor cuoc song nhan cong hicn cho xa hoi. Cuoc song nay
uua ricn nuc uich uuy nhar va cac nguycn rac chi hoi rhuc
ra i nang rinh ruong rhuo c.
14. NHA N DI N VAI TRO VA MU C TIU
Tiong khi Lan co gang nuong ruong ia cac hinh anh,
can xuc, hinh ruong ru Lan cau nao hai qua nhung Ioi Ic
riong ruycn ngon su ncnh ca nhan rhi Lan cau nao riai
cung go han quan riong riong vicc chi hoi rinh Io-
gic,ngon ru. Cung giong nhu vicc ra rho sau giu kcr ho
hai hoa rhc xac va ran hon, vicr Iach Ia nor Ioai hoar uong
kcr ho co La, rhan kinh, ran Iy giu noi Iicn y rhuc voi
ricn rhuc, gan uuc khoi riong ru uuy va rach rong rhc ia
rha nh ca c Lo ha n.
Mo i nguo i co nhic n vu , vai rio kha c nhau riong cuo c
so ng, ru y rhco nang Iu c va Inh vu c hoa r uo ng kha c nhau
riong ru ng ha n vi ria ch nhic n. Cha ng ha n, nhu ng vai rio
kha c nhau cu a roi Ia no r ca nhan, no r nguo i cho ng, nguo i
cha, nguo i rha y, no r rin uo cong gia o, no r uoanh nhan. Va
no i vai rio na y uc u co ra n quan rio ng nhu nhau uo i vo i roi.
Mor riong nhung van uc can rio qua riinh ui Icn cua
chung ra riong cuoc song Ia chung ra khong co uuoc ran
nhin khai quar, rong rhc. Chung ra nar y rhuc vc su can
Lang, vc nor hc sinh rhai ru nhicn can rhicr uc song co hicu
qua. Chung ra co rhc Li cong vicc cuon ui na khong quan
ran ucn suc khoc cua ninh. Vicn co ra riung cho su
nghic, chung ra con co rhc Lo ioi cac noi quan hc quy gia.
Ban co rhc co uuoc Lan ruycn ngon su ncnh can Lang
hon, uc rhuc hicn hon ncu chia nho no rhanh cac Inh vuc,
riong uo, Lan ncu cu rhc vai rio va cac nuc ricu nuon uar
201
uuoc riong rung Inh vuc. Iay nhin vao vai rio nghc nghic
cua Lan - nor nhan vicn Lan hang, nor riuong hong hay
nor chuycn gia har riicn chicn Iuoc kinh uoanh. hung
gia rii nao sc Ia huong huong chu uao cua Lan- Tic rhco,
hay suy ngh vc vai rio riong cuoc song iicng cua Lan
nguoi chong,vo, nguoi cha,nc, nguoi Iang gicng hay Lan
Lc. Ban co vai rio rhc nao riong cac noi quan hc uo- au Ia
uicu quan riong uoi voi Lan- Cuoi cung, hay ngh vc vai rio
cua Lan riong cong uong cac Inh vuc chinh rii, uich vu
cong cong, cac ro chuc rinh nguycn
Mo r nha qua n Iy ua su uu ng y ruo ng vc vic c xa c uinh
vai rio va nu c ricu uc xay uu ng La n ruycn ngon su nc nh
nhu sau:
Su menh cua toi la song trung thuc va dem lai nhung
dieu tot dep cho cuoc song cua nhieu nguoi khac.
Be hoa nha nhduu csu me nhna y,oise :
- Tham gia cac hoat dong tu thien: Bi m va yeu
huungmo ho cnhie unguu iba ke hoa nca nhho nhu
he na o.
- Hy sinh: Ia nhhu igian,a inngva nguo nlu cde hu c
hie nsu me nhcu amnh.
- Truyen cam hung: tia ng gia i b ng ca ch dua da n
chu ng i ng a ca chu ng a de u la nhu ng du a con cu a
Ba nghienglieng,de uco he chie nh ngduu cmo iiu
nga i.
- Anh huong tot den nguoi khac: Banhdongcuaoise
demla idie uo de chocuo cso ngcu anhie unguu ikha c.
Be hu chie nduu csu me nhien,nhu ngvaiio sauday
se duu coiuuien:
- Nguoi chong: Vu oi la nguui quan iong nha iong
cuoc dui cua oi. Chung oi se cung nhau dong go cho
ke qua cu asu ho ahu ,congvie c,u hie nva ie kie m.
- Nguo i cha: 1oisegiuduconcaingaycangsongvui
ve hun.
- Con trai /Anh em trai: 1oiluonsnsangdegiuduva
yeuhuung.
- Tn do cong giao: Chu aco he inu oii ngoisegiu
lu ihe cu amnhva se hu ngsu nhu ngnguu iconkha c
cu aChu a.
- Hat nhan cua su thay doi: 1oise la cha xu ca ccho
su ha iie n,nangcaohie uqua cu ao chu c.
- Hoc gia: mo inga y,oise ho chemnhu ngdie umu i.
Vicr Lan ruycn ngon su ncnh cua ninh rhong qua cac
vai rio quan riong riong cuoc song sc ucn ucn cho Lan su
can Lang va hai hoa. o giu Lan nan giu rung vai rio nor
cach io iang. Ban con co rhc rhuong xuycn kicn uicn Iai
cac vai rio cua ninh uc Lao uan iang khong Li rhu hur qua
nuc vao nor vai rio nao na qucn ui nhung vai rio quan
rio ng kha c.
Sau khi nhan uicn cac vai rio khac nhau riong cuoc
song, Lan co rhc ngh vc cac nuc ricu uai han na Lan nuon
hoa n rha nh cho ru ng vai rio cu a ninh. Lu c na y, chu ng ra
Iai can ucn Lan cau nao hai uc co uuoc rii ruong ruong, su
sang rao, nhan rhuc va nguon can hung. cu nhung nuc
ricu nay no iong ruycn ngon su ncnh ca nhan uua ricn cac
nguycn rac uung uan, chung sc iar khac voi cac nuc ricu
na nhicu nguoi rhuong uar ia. Chung sc hu ho voi cac
no rhuc, cac quy Iuar ru nhicn, cho Lan suc nanh Ion hon
203
uc rhuc hicn chung. o khong hai Ia nhung nuc ricu cua
nguo i kha c na chinh Ia cu a La n. Chu ng ha n a nh nhu ng
gia rii sau sac nhar, rii ruc iicng va nhan rhuc vc su ncnh
cua Lan. Chung xuar har ru cac vai rio riong cuoc song na
Lan ua Iua chon.
Mor nuc ricu huu hicu chu ycu ra riung vao kcr qua
hon Ia hoar uong. o sc ch cho Lan uau Ia uich ucn, va
riong qua riinh uo, giu Lan xac uinh ninh uang uung o
uau. o cho Lan rhong rin quan riong vc cach ui ucn uich
cung nhu rhoi gian Lao Iau. o rhong nhar nhung no Iuc
va nguon Iuc cua Lan, ucn Iai y ngha va nuc uich cho
hanh uong cua Lan. Va cuoi cung, no co rhc Licn rhanh
rhoi qucn hang ngay uc Lan rio rhanh nguoi Iuon chu
uong, Licr chiu riach nhicn vc cuoc uoi ninh, Licr no Iuc
uc hoan rhanh ruycn ngon su ncnh ca nhan cua ninh.
Cac vai rio va nuc ricu sc cho Lan cau riuc va huong
huong uc Lar uau xay uung ruycn ngon su ncnh ca nhan.
Ch can nhan uicn uuoc cac Inh vuc khac nhau riong cuoc
so ng cu a La n va hai hoa c La kc r qua quan rio ng ca n ha i
uar uuoc riong noi Inh vuc uc ricn Icn Ia Lan co rhc co
nor vicn canh rong rhc cho cuoc song va nor nhan rhuc vc
huong huo ng cu a La n rhan.
Khi chuyc n sang Tho i qucn rhu La, chu ng ra sc ui sau
hon vao cac nuc ricu ngan han. Vicc quan riong Iuc nay Ia
nhan uicn cac vai rio va nuc ricu uai han vi no co Iicn quan
nar rhicr ucn ruycn ngon su ncnh ca nhan cua Lan.
1S. TUYN NGON SU M NH GIA DINH
Vi Thoi qucn rhu hai uuoc xay uung rhco cac nguycn
rac ncn han vi ung uung cua no iar iong. goai uoi ruong
Ia ca nhan rhi gia uinh, cac nhon, cac ro chuc xa hoi cung
sc hoar uong hicu qua hon ncu ho Licr Lar uau Lang nor
nuc ricu io iang.
hicu gia uinh rhuc hicn nc song uua ricn co so cac
giai uoa n kho khan, ca c gia i ha ra n rho i va su rho a na n
riuoc nar na khong hai ricn cac nguycn rac uung uan.
Cac uau hicu Lar on xuar hicn noi khi su cang rhang va suc
c rang Icn, khicn nguoi ra rio ncn hoai nghi, ch riich, Lar
uau Ia hcr va co nhung hanh uong rhai qua, hoac ioi vao
riang rhai rian uar. Tic con uuoc nuoi uuong riong nor
noi riuong nhu rhc, vc sau rhuong ngh cach uuy nhar uc
gia i quyc r nau rhua n Ia ha n kha ng hoa c rhoa i Iui.
cn rang cua noi gia uinh Ia nhung gi Lar Licn va Iuon
ron rai, uo Ia ran nhin va nhung gia rii uuoc chia sc. Bang
cach vicr ia ruycn ngon su ncnh gia uinh, Lan sc rhc hicn
uuoc nhung ncn rang vung chac uo.
Tuycn ngon su ncnh nay sc rio rhanh Lan hicn ha
cua gia uinh Lan. o Ia chuan nuc, ricu chi, rhuoc uo uc
uanh gia va quycr uinh noi van uc riong gia uinh. o rao
ia rinh Iicn ruc va rhong nhar cung nhu uinh huong ruong
Iai cho gia uinh. Khi cac gia rii ca nhan hai hoa voi cac gia
rii gia uinh rhi noi rhanh vicn riong gia uinh sc cung nhau
hanh uong vi nhung nuc uich chung na ho ua nhan rhuc
sau sa c.
Vic r va hoa n chnh ruycn ngon su nc nh Ia ca ch chu yc u
uc ca i rhic n cuo c so ng gia uinh. Cu ng nhau ra o ncn no r
ruycn ngon su nc nh gia uinh chinh Ia xay uu ng nang Iu c
205
PC uc rhu c hic n no . Ba ng ca ch ric nha n y kic n ru ca c rha nh
vicn riong gia uinh, soa n rha o, ric rhu rhong rin ha n ho i,
su a uo i, Lo sung La n ruycn ngon, gia uinh La n sc co ui
riao uo i, La n La c vc nhu ng va n uc rhu c su quan rio ng.
Mo r ruycn ngon su nc nh uu ng ua n nha r Ia kc r qua ru su
uo ng go cu a no i rha nh vicn riong gia uinh ricn rinh rha n
ron rio ng Ia n nhau, co chinh kic n iicng, cu ng nhau ho ra c
uc ra o ia no r ca i chung Io n nha r - na no r rha nh vicn khi
uu ng iicng Ic khong rhc Ia n uuo c. Thnh rhoa ng, La n ncn
xcn xc r Ia i La n ruycn ngon su nc nh gia uinh uc no io ng
vic n ca nh, uic u chnh rio ng ran hay huong huo ng, su a
uo i, Lo sung hoa c uua va o nhu ng nu c ricu no i. hu ng vic c
Ia n na y sc giu ca c rha nh vicn riong gia uinh Iuon rho ng
nha r vo i nhau vc nhu ng gia rii va nu c uich chung.
Tuycn ngon su ncnh sc rio rhanh khuon kho cho ru
uuy, cho vicc cai quan gia uinh. Vao nhung rhoi uicn kho
khan, no sc nhac nho cac rhanh vicn vc nhung uicu quan
riong nhar, cho ho huong huong uc giai quycr van uc va
uua ia quycr uinh uua ricn cac nguycn rac uung uan.
Ban ncn rico Lan ruycn ngon su ncnh gia uinh Icn
ruong, riong hong chung cua gia uinh uc noi nguoi co
rhc nhin rhay va ru gian sar ninh hang ngay.
Khi noi rhanh vicn uoc nhung Ioi noi vc rinh ycu
rhuong, vc su uoc Ia co riach nhicn, ho rac, giu uo, ua
u ng nhu ca u, ha r riic n ra i nang, quan ran va hu ng su
nguoi khac, rhi ho sc rin rhay nor so chuan nuc uc hanh
uong nor cach co y ngha nhar. Khi uar ia kc hoach va nuc
ricu hoar uong cua gia uinh, y ngh uau ricn cua chung ra
rhuong Ia: Duoi anh sang cua cac nguycn rac nay, chung
roi sc han uau cho nhung nuc uich gi- Chuong riinh
hanh uong cua chung roi ia sao uc rhuc hicn nuc ricu va
rhc hicn cac gia rii nay-.
Chu ng ra sc rhuo ng xuycn nhin Ia i La n ruycn ngon va
xa c uinh Ia i nu c ricu cu ng nhu ng vic c ca n Ia n ir nha r hai
Ia n riong nan, uc ha n a nh rhu c ria ng, ca i rhic n rinh hinh
va cu ng co no . ic u uo sc Ia n uo i no i chu ng ra, giu ra can
kc r Ia i uic u ua hu a va vu ng rin va o nu c ricu uang ha n ua u.
16. TUYN NGON SU M NH TO CHU C
Cac ruycn ngon vc su ncnh cung iar quan riong uoi voi
cac ro chuc. Mor riong nhung cong vicc chinh cua roi voi
cac ro chuc Ia giu ho xay uung cac ruycn ngon su ncnh
nor cach hicu qua. c Ian uuoc uicu uo, khong ch iicng
cac nha hoach uinh chicn Iuoc na noi nguoi riong ro chuc
ha i rhan gia rha r su . Mo r Ia n nu a, huong ha xay uu ng
Lan ruycn ngon cung quan riong nhu chinh noi uung cua
no, Ia chia khoa uc ung uung no vao rhuc ricn.
Moi Ian ucn cong ry IBM uc quan sar quy riinh huan
Iuyc n, roi Iuon ca n rha y ia r ha n khich. Thnh rhoa ng, roi
rhay Ianh uao cong ry xuong ga nhan vicn va riuycn uar La
uicu riong ycu cua IBM: han cach cua noi nhan vicn, su
xuar sac riong cong vicc va su hoan hao riong huc vu
kha ch ha ng.
Ba uicu nay uai uicn cho Nic m tin IBM. Mo i rhu kha c
co rhc rhay uoi, nhung La nhan ro nay rhi khong. Ciong
nhu su rhan rhau, hc rhong nicn rin nay Ian roa vao noi
ngoc ngach riong ro chuc cua ho, rao ncn ncn rang vung
chac cho cac gia rii chung cung nhu su an roan cho noi
nhan vicn.
La n no , roi rhan gia hua n Iuyc n no r nho n khoa ng 2
207
nguoi cho cong ry IBM rai cw Yoik. Co nor nguoi riong
nho n Li Lc nh. Anh a y go i uic n La o cho vo ninh o
CaIifoinia. Co ay iar Io ngai vi Lcnh cua anh ay can uuoc
uicu rii uac Licr. hung nguoi hu riach Io hoc cua IBM
uu rinh uua anh ay ucn nor Lcnh vicn ror co cac Lac s
chuycn khoa gioi. hung qua uicn rhoai, ho rhay vo anh ay
khong ycn ran: co ay rhuc su nuon uua chong ninh vc
nha uc Lac s iicng chua rii.
Thc Ia ho quycr uinh uua anh ay vc nha. Vi so ron nhicu
rhoi gian ncu cho chuycn Lay rhco Iich, ho quycr uinh
uung na y Lay riuc rhang cho anh ay ucn san Lay va rhuc
han nor chicc nay Lay ch uc uua anh ay vc CaIifoinia.
Toi khong io roan Lo chi hi cho su vicc ricn Ia Lao
nhicu, co Ic hai ucn vai ngan uo-Ia. o Ia Lang chung
rhuycr huc nhar vc su quy riong nhan vicn cua IBM. oi
voi nhung nguoi co nar riong khoa hoc rhi uay Ia chinh
sach Linh rhuong Licu rhi nicn rin cua IBM uoi voi nhan
vicn va ho khong ngac nhicn vc vicc uo. hung iicng roi
can rhay iar an ruo ng.
La n kha c, roi hu ria ch no r Io hua n Iuyc n cho J5
nha qua n rii cu a ca c riung ran rhuong na i ra i no r kha ch
san cao ca . Toi rhuc su La r ngo voi cha r Iuo ng hu c vu cu a
khach sa n nay. Cha r Iuong cua ho khong nan o vc hao
nhoang rhuong rhay, na ru Lcn riong, o noi ca Lac,
khong can ucn Lar ky hinh rhuc kicn ria, gian sar nao.
Toi nhan hong hoi nuon. Toi hoi nhan vicn ric ran
iang nha hang con no cua khong va ho co rhc huc vu
rhu c an ra i ho ng khong. Anh a y ria Io i: Khong, rhua ong
Covcy, nhung nc u ong nuo n, roi sc ui Ia y La nh ni
sanuwich va iau rion hay Lar cu non gi ong can na riong
Lc chung roi con. Thai uo cua anh ay rhc hicn su quan
ran rhar su ucn vicc an o va su rhoai nai cua roi.
Cng co nuo n ui xcn ho ng ho ngay Lay gio
khong-, anh ay ric ruc hoi, Cng co uu noi rhu ong can
chua- Cng co can roi giu gi nua khong- Toi Iuon co nar va
sa n sa ng hu c vu ong'.
Toi khong rhay co ai uc nar gian sar anh ay ca. guoi
nhan vicn na y rhu c su chan rha nh.
ga y hon sau, va o giu a Luo i rhuyc r riinh, roi ha r
hicn ia Ia roi ua khong chuan Li san Lur ua quang. cn gio
giai Iao, roi ia hanh Iang va ga nor nhan vicn uang huc
vu nor hong ho khac. Toi co chur iac ioi, roi noi, Toi
uang giang riong hong ho kia va ch co vai hur ngh giai
Iao. Toi iar can nor vai cay Lur ua quang, anh co rhc giu
roi khong-.
Anh ay quay Iai, Iuor nhanh Lang rcn ricn nguc ao roi
va noi: Thua ong Covcy, roi sc Io vicc nay cho ong ngay.
Anh ay khong noi Xin Ioi, roi khong rhc giu ong
uuoc vi uang Lan vicc cua ninh hay uoc ioi, ong rhu
hoi rai Lan ric ran xcn sao na iar san Iong giu uo. Ro
iang, anh ay iar vui khi Ian vicc uo.
Mor Iar sau, roi uung riong nor goc ricn sanh ngan
nhin no r va i ra c ha n nghc rhua r. Mo r nhan vicn kha ch
san Luoc ucn va noi: Thua ong Covcy, ong co nuon xcn
cuon sach gioi rhicu cac rac han nghc rhua r riung Lay
riong khach san nay khong-. Sao na uoan riung y roi rhc.
u ng Ia ra r ca vi kha ch ha ng.
Sau uo, roi quan sar rhay nor nhan vicn uung ricn nor
chicc rhang uang Iau cua so hong ricn sanh. Tu ricn cao,
209
anh ay riong rhay nor nguoi hu nu uang Luoc ui iar kho
khan ngoai san voi cay gay riong ray. Ba ay chua ucn noi rc
nga va xung quanh con co vai nguoi khac. hung anh a y
van Ico xuong, chay ia san va giu La ay ui vao ricn sanh ioi
noi rio Iai Ian nor cong vicc cua ninh.
Toi nuon rin hicu Lang cach nao na khach san nay co
rhc xay uung rhanh cong ncr van hoa riong uo cac nhan
vicn nha n rhu c sau sa c vc gia rii hu c vu kha ch ha ng nhu
vay. Toi ua hong va n cac nhan vicn huc vu ho ng, ha u
Lan, van chuycn hanh Iy va har hicn ia iang rhai uo huc
vu nay ua uuoc rhan nhuan vao khoi oc, con rin va rio
rhanh nor rhoi qucn cua noi nhan vicn Ian vicc rai uay.
Toi Luo c qua cu a sau kha ch sa n uc va o nha Lc . Ta i uay
roi nhin rhay khau hicu noi vc gia rii riong ran Phuc vu
rung khach hang vo uicu kicn. Cuoi cung, roi ucn ga
nguoi quan Iy khach san va noi: Cong vicc cua roi Ia giu
cac ro chuc xay uung rinh rhan uong uoi va van hoa huc
vu. hung roi rhuc su Lar ngo voi nhung gi cac Lan Ian
uuoc rai uay.
Cng co nuo n Lic r chia kho a rhu c su Ia gi khong-,
nguoi quan Iy hoi Iai va uua ia nor ruycn ngon su ncnh
cu a hc rho ng kha ch sa n na y.
Sau khi uoc xong, roi rhua nhan: ay qua Ia nor ruycn
ngon uay an ruong. hung roi Licr co nhicu cong ry cung
co nhung ruycn ngon su ncnh iar an ruong.
Thc ong co nuon xcn Lan ruycn ngon su ncnh iicng
cu a chu ng roi khong-, anh a y Ia i ho i.
Mo r Lan ruycn ngon cho iicng kha ch san nay rhoi a -
u ng va y'
gha Ia kha c vo i ruycn ngon cu a hc rho ng khach san
na y-
ung rhc. o hu ho voi ruycn ngon uo, nhung
ruycn ngon nay gan Iicn voi rhuc rc , noi riuong va rhoi
gian cua chung roi, anh ay uua cho roi nor ro giay khac.
Thc ai Ia ia Lan ruycn ngon su ncnh nay-, roi hoi.
Tar ca noi nguoi
Tar ca noi nguoi- Co uung Ia rar ca noi nguoi-
u ng rhc '
Kc ca nhan vicn hu c vu ho ng-
u ng va y'
han vicn ha u La n-
Vang'
han vicn van ho ng-
ung. Cng co nuon xcn ruycn ngon su ncnh cua
nho n nhan vicn ric ran hu c vu ong ro i qua khong-. Va
anh ay iur ia nor Lan ruycn ngon su ncnh na ho ua vicr,
gan kcr voi nhung Lan ruycn ngon su ncnh khac. Tar ca
noi nguoi, o noi ca Lac, ucu rhan gia vao vicc nay.
Tuycn ngon su ncnh cua khach san uo co rhc vi nhu
cai riuc cua Lanh xc Ion. Tu uo sinh ia cac ruycn ngon iicng
cua rung nhon nhan vicn cu rhc. o uuoc uung Ian ricu
chuan uc ia quycr uinh. o ch io ho uai uicn cho nhung
gi, ho Iicn hc voi khach hang nhu rhc nao, Iicn hc voi nhau
ia sao. o co anh huong ucn hong cach cua cac nha quan
Iy va Ianh uao, ucn cac chinh sach cua cong ry: Iuong Long,
ruycn uung nguoi noi, uao rao va har riicn nhan vicn
211
Tar ca noi nar cua ro chuc uo, vc co Lan uuoc ra riung vao
cai riuc goi Ia tu;cn ngcn u mcnh cua tc chuc.
Sau nay, roi co ui ucn khach san khac riong cung hc
rhong khach san nay. Ycu cau uau ricn cua roi Ia uuoc xcn
Lan ruycn ngon su ncnh. Toi uuoc hicu rhcn vc cau khau
hicu Phuc vu tung khach hang vc dicu kicn.
Tiong rhoi gian La ngay, roi quan sar noi rinh huong
can ucn su huc vu va nhan rhay char Iuong huc vu o uay
iar an ruong va hoan hao. Vicc huc vu Iuon uuoc ca nhan
hoa, ngha Ia huc vu ucn rung nguoi. Chang han, rai khu
vuc Lc Loi, roi hoi nhan vicn ho Loi cho nao co voi nuoc
uong, anh ay uan roi ucn ran noi.
hung uicu gay an ruong nhar uoi voi roi Ia nhin rhay
nor nhan vicn uan ru ninh nhan Ioi voi ca ricn. Chung
roi goi non an huc vu rai hong va uuoc cho Licr rhoi
uicn non an sc uuoc chuycn ucn. Ticn uuong ui, nguoi
huc vu Ian uo nuoc so-co-Ia nong, va hai nar vai hur uc
rhay uo uong, khan Ior. Do uo, ho chuycn non an Icn
ho ng cha n na r J5 hu r so vo i rho i gian ua rhong La o.
Chung roi khong co y gi han nan. hung sang hon sau,
nguoi quan Iy ua goi uicn rhoai ucn xin Ioi chung roi va noi
chung roi Lua an sang ru chon hoac uuoc huc vu nicn hi
rai hong nhu nor cach uc Lu ua su chan ric ua gay ia.
guoi ra sc noi rhc nao vc van hoa cua nor ro chuc khi
nor nhan vicn ru nhan Ioi cua ninh, cai Ioi ch ninh anh
ay Licr, voi ca ricn uc khach hang, ruc nguoi rhuc hong,
uuo c chan so c ro r hon-
hu ua noi, roi Licr nhicu cong ry co Lan ruycn ngon
su ncnh iar an ruong, nhung co nor su khac Licr rhuc su
giua rinh hicu qua cua nor Lan ruycn ngon uo noi nguoi
riong ro chuc cung rhan gia vicr va Lan ruycn Lo ch uo vai
Ianh uao cho Lu vicr.
Mor riong nhung van uc co Lan riong cac ro chuc, kc ca
riong gia uinh, Ia nguoi ra khong Lan ran uoi voi nhung
quycr uinh uo nguoi khac uua ia. on gian Ia ho khong rin
nhung quycr uinh uo.
Ra r nhic u Ia n khi Ia n vic c vo i ca c ro chu c, roi ga
nhu ng nguo i co nu c ricu hoa n roa n kha c vo i nu c ricu cu a
ro chu c. Toi cu ng rhuo ng rha y ca c chinh sa ch khcn
rhuo ng hoa n roa n khong an kho vo i ca c hc rho ng gia rii
uuo c ncu ia.
Moi khi Lar uau Ian vicc voi nor cong ry, roi ucu hoi
ho: Co Lao nhicu nguoi o uay Licr Ia cac ong co Lan ruycn
ngon su ncnh nay- Co Lao nhicu nguoi riong so cac ong
Licr noi uung cua no noi gi- Co Lao nhicu nguoi riong so
cac ong rhan gia xay uung Lan ruycn ngon nay- Bao nhicu
nguo i rhu c su cha nha n va su uu ng no Ia n khung rhan
chicu cho ninh uc uua ia cac quycr uinh- .
Khong rhan gia, sc khong co can kc r. Ia y ua nh uau va
gach uuoi nhung chu nay: Ihcng tham gia. nghia /a c khcng
cc cam kct thuc hicn.
Co n uo i vo i giai uoa n Lan ua u, khi no r nguo i no i va o
ro chu c, hay khi uu a con riong gia uinh co n nho , La n co rhc
va ch ia cho ho rha y nu c ricu, va ho sc uc ua ng cha nha n,
ua c Lic r nc u co no i quan hc , uinh huo ng va hua n Iuyc n ro r.
hung khi nguoi ra riuong rhanh hon va cuoc song co
y ngha iicng ru nhicu hon, ho sc nuon uuoc rhar su rhan
gia. c u khong uuo c rhan gia, ho sc khong cha nha n
nuc ricu uo nguoi khac a uar. Khi uo, Lan sc ga van uc
213
Ion vc uong co na Lan khong rhc giai quycr o riinh uo ru
uuy nhu khi xay uung nuc ricu.
o Ia Iy uo vi sao vicc xay uung Lan ruycn ngon su
ncnh cua ro chuc uoi hoi hai co rhoi gian, su kicn rii, ky
nang, su uong can va su rhan gia cua nhicu nguoi. Mor Ian
nua, uay khong hai Ia vicc co rhc hoan rhanh ngay. o uoi
hoi rhoi gian, cac nguycn rac uung uan, su chan rhanh,
uung can va riung rhuc uc Iicn kcr cac hc rhong, cau riuc,
hong cach quan Iy voi ran nhin va cac gia rii uuoc noi
nguoi riong ro chuc chia sc. Tuy nhicn, uo uua ricn cac
nguycn rac uung uan, vicc xay uung Lan ruycn ngon nay sc
rha nh cong.
Ba n ruycn ngon su nc nh cu a ro chu c no r La n ruycn
ngon rhu c su ha n a nh ra n nhin cu ng nhu ca c gia rii uuo c
no i nguo i riong ro chu c rhu a nha n va chia sc sc ra o ia su
rho ng nha r va can kc r rhu c hic n ia r na nh nc , sc ra o ia
riong ran rii no i nguo i no r khung rhan chic u, no r Lo
ricu chi hay uinh huo ng nha n ru kic n soa r La n rhan. Io
khong ca n nguo i kha c ch ua o, kic n ria, hc Linh vi ua
Lic n nhu ng gi Ia rio ng yc u cu a ro chu c rha nh rho i qucn
cu a ninh.
GO I Y A P DU NG:
1. Ia nh chu hu i gian de ghi la i ca m uu ng cu a ba n
iong mo le ang uung uung nhu u han dau
chuungna y.Ba nco hedu avaoba ngduu idayde s
xe y uu ngcu amnh.
LInh vu c hna t d ng Tnh ca ch C ng hic n Tha nh tch
Gia dnl
Ban bo
Cong vio c
Iluc vu cong dong, v.v.
2. Ia nhva ihu va vie iavaiio cu amnhheoca ch
nhnmu icu aba n.Ba nco ha ilo ngvu ihnha nhcuo c
so ngcu amnhkhong?
3. S xe hu igiande ie nha nhvie ba nuyenngon
su me nhca nhan.
4. B da usuua mca cghiche va ca cy uu ngba nco
he du ngde la mulie uchoba nuyenngonsu me nh
ca nhancu amnh.
5. Xha n die n mo vie n ca nh ba n se g ha i iong
uung lai gan va a dung ugu,u t c sa ug ta o tiuh
th u.Vie iake quabanmongmuonvanhu ngbuu c
dandencackequado.
. Chiase 1ho iquenhu haivu igiadnhhayco ngsu va
gu iy ba nse cu ngho b da uqua inhxaydu ngba n
uyenngonsu me nhcu agiadnhho ccu anho m.
TIoI quen LIu bu
UU TEN CHO EU
QUAN TRONG NHT
Tuong Ihuc
Jh^Nh J|Ch
J^P JhE
Laug ughe va
lhau hieu
lau uhau
0oug lau
hiep luc
Ju duy
cuug lhaug
uu lieu
cho dieu
quau lroug uhal
Jh^Nh J|Ch
C^ Nh^N
c Ip
Phu Ihuc
R
e
u
g
i
u
a
b
a
u
l
h
a
u
3
4
5 6
7
1
Luou
chu doug
Bal dau
lu uuc lieu
da duoc xac diuh
2
Cuc nguyn Luc quun Iy
bun LIun
unq loo qto Je cot quon rronq nhr lt cot
r m rhuo nq nh r cht pho t.
- Goethe
B
an hay uanh chur rhoi gian uc ria Ioi hai cau hoi sau
uay. Cac cau ria Ioi sc iar can rhicr uc Lan Lar uau
xay uung Thoi qucn rhu La.
Cau ho i 1:
icu gi Lan co rhc Ian nor cach rhuong xuycn (hicn
nay Lan chua rhuc hicn) uc ucn Iai y ngha rich cuc cho
cuoc song iicng cua Lan-
Cau ho i 2:
icu gi riong cuoc uoi hoar uong kinh uoanh hay nghc
nghic cua Lan co rhc ucn Iai nhung kcr qua rich cuc
ruong ru -
Chung ra sc quay rio Iai cac cau ria Ioi o han sau.
Tiuoc hcr, hay xcn xcr Thoi qucn rhu La.
Thoi qucn rhu La Ia kcr qua ca nhan, Ia vicc rhar su
hoa n rha nh ca c Tho i qucn J va 2.
Thoi qucn rhu nhar cho iang Ban Ia nguoi sang rao
noi rhu va chiu riach nhicn uoi voi noi hanh vi cua
ninh. o uua vao Lon kha nang rhicn hu cua con nguoi
Ia rii ruong ruong, Iuong ran, y chi uoc Ia, va uac Licr Ia
kha nang ru nhan rhuc. o cho Lan suc nanh uc co rhc
noi: Toi khong rhich cai kich Lan kcn hicu qua hicn
rhoi cua ninh. Toi nuon rhay uoi'.
Tho i qucn rhu hai Ia u ang tac /an thu nhat vc nar rinh
rhan. o uua vao tr tuc ng tuc ng kha nang nhin xa riong
iong, kha nang nhin rhay nhung uicu na nar rhuong
khong rhc nhin rhay uuoc riong hicn rai - va /ucng tam, ru c
kha nang har hicn ia rinh uon nhar cua con nguoi vc nar
rinh rhan, Iuan Iy va cac chuan nuc uao uuc na chung ra co
rhc hoan rhicn nor cach ror nhar. o Ia su ric xuc sau sac
voi cac no rhuc, gia rii co Lan va ran nhin vc ruong Iai cua
chu ng ra.
Con Thoi qucn rhu La Ia u ang tac /an thu hai. nhung
Ian nay Ia su sang rao vc nar var char. o Ia su hoan chnh,
hicn rhuc hoa va Loc Io ru nhicn cac Thoi qucn J va 2. o Ia
La i ra vc ; ch dcc /a p, uuoc rhuc hanh hang ngay, hang gio
uc rio rhanh nor nguoi song co riong ran.
Cac Thoi qucn J va 2 vo cung rhicr ycu va Ia ricn uc cho
Thoi qucn rhu La. Ban khong rhc rio rhanh nguoi song co
riong ran ncu ngay ru uau khong Licr ucn, khong har
riicn uuoc Lan rinh Iuon chu uong cua Lan rhan, cung nhu
khong nhan uicn ia cac no rhuc cua ninh va khong Lic r
cach rhay uoi chung cho hu ho voi cac nguycn rac. Ban
khong rhc rio rhanh nguoi song co riong ran ncu khong
co ran nhin va khong ra riung vao su cong hicn na cuoc
song uoi hoi o iicng Lan.
219
hung ncu co ncn rang uo, Lan co rhc rio rhanh nguoi
song co riong ran rhco Thoi qucn rhu La ngha Ia Lan
Licr ru quan Iy Lan rhan nor cach hicu qua.
Ban uung qucn iang quan Iy khac voi Ianh uao. Lanh
uao vc co Lan Ia hoar uong co cong suar cao cua Lan cau
nao hai. o rhicn vc nghc rhuar va Iay riicr Iy Ian co so.
Ban can hai ru ncu ia nhung cau hoi xoay vao ran cung
noi ngoc ngach cua cuoc song khi giai quycr cac van uc vc
Ia nh ua o La n rhan.
hung noi khi uc ca hay giai quycr cac van uc uo, Lan
sc hai quan Iy Lan rhan nor cach hicu qua uc rao ia nor
cuoc song hu ho vo i cac cau ria Ioi cua ninh. Kha nang
quan Iy ror sc chang co y ngha gi ncu ngay ru uau Lan
khong cho n uu ng ca nh iu ng uc khai kha n. Kha nang
quan Iy ror sc quycr uinh char Iuong va ca su ron rai cua u
a ng ta c /a n thu hai. Quan Iy Ia su ru quan co hicu qua uua
va o La n ca u na o ria i, co rinh cha r chia nho , han rich, han
uoan, a uung cu rhc va Li gioi han vc rhoi gian. Phuong
chan cua roi vc rinh hicu qua ca nhan Ia : Qua n /; ba ng ba n
cau nac trai: /anh dac bang ban cau nac phai.
1. SU C MA NH CU A Y CHI DO C IA P
Bcn canh kha nang ru nhan rhuc, rii ruo ng ruong va
Iuong ran rhi kha nang rhicn hu rhu ru cu a con nguo i Ia
y chi uoc Ia. ay Ia ycu ro rhuc su uan ucn vicc quan Iy co
hicu qua, Ia kha nang uua ia cac quycr uinh hay Iua chon,
va hanh uong rhco cac quycr uinh uo. Y chi uoc Ia giu
con nguoi chu uong hanh uong hon Ia Li uong uoi ho,
rhuc hicn nor cach co kc hoach nhung gi ua hoach uinh
uu a va o La kha nang co n Ia i.
Y chi con nguoi rhar uang kinh ngac. hung rcn ruoi
nhu IcIcn KcIIci
(*)
, Lancc Ainsriong
(**)
ua cho chu ng ra
Lang chung song uong vc gia rii va suc nanh cua y chi.
Khi xcn xcr kha nang rhicn hu nay riong Loi canh ru
quan Iy hicu qua, chung ra nhan ia iang no rhuong khong
hai Ia su no Iuc ky uicu, huu hinh, ch xuar hicn nor Ian
riong uoi, hoac uo su co gang cua Lan rhan uc ucn Iai
rhanh cong vnh vicn. Suc nanh y chi ch co rhc ucn khi
con nguoi Licr cach su uung kha nang rhicn hu ro Ion nay
riong cac quycr uinh hang ngay cua ho.
Muc uo har riicn y chi uoc Ia riong cuoc song hang
ngay uuoc uo Lang rinh riung rhuc cua chung ra. Tiung
rhuc Ia nor gia rii quan riong uoi voi Lan rhan noi nguoi.
o Ia kha nang uua ia va gin giu cac can kcr uoi voi chinh
ninh, uc Ioi noi ui uoi voi vicc Ian. o Ia su ru riong,
nor ncn rang cua ao uuc rinh cach, va Ia cor Ioi cua vicc
har riicn rinh chu uong.
Qua n Iy hic u qua ru c Ia uu ticn chc dic u quan trc ng nha t.
Tiong khi /a nh da c quyc r uinh dic u gi /a quan trc ng nha t. rhi
qua n /; sc uua nhu ng uic u quan rio ng nha r na y Icn ha ng uu
ticn c mc t uc rhu c hic n ha ng nga y ha ng gio . Qua n Iy ui Iic n
vo i k; /ua t riong qua riinh ric n ha nh cong vic c.
Thua r ngu I; /ua t (uisciIinc) co nguon goc ru mcn dc
(*) 1h d y du cu a ba la Heleh Adams Keller (1880 - 1968): Mo I hu Ia c gia hguo i
My ho i Ii hg Ih gio i va la mo I gia hg vih da c bi I - ba bi m I hoa h Ioa h Ihi
lu c va Ihhh lu c Iu lu c 2 Iuo i. Nam 1964, ba duo c 1o hg Iho hg Lyhdoh 1ohhsoh
Irao Ia hg Huh chuohg 1u do - I m huh chuohg cao quy hh I cu a hha huo c
Hoa Ky da hh cho cohg dh co hhu hg co hg hi h xu I sa c cho Io quo c.
(**) 1ay dua xe da p cu pha ch hguo i My , Iu hg ma c b hh va sau do chi h Iha hg
b hh uhg Ihu, hguo i l p ky lu c Ih gio i 7 l h lih Ii p vo dich 1our de Frahce Iu
1999 - 2005.
221
(uisciIc) chang han nhu non uc cua nor riicr Iy, non uc
cua ra ho nor so nguycn rac, gia rii, nor nuc uich quan
riong nhar, nor nuc ricu cao ca hay non uc cua nor nguoi
uai uicn cho nuc ricu uo.
o i ca ch kha c, nc u La n Ia nguo i qua n Iy La n rhan hic u
qua rhi rinh ky Iua r cu a La n xua r ha r ru Lcn riong con nguo i
La n, no Ia sa n ha n cu a y chi uo c Ia va La n Ia non uc riung
rha nh vo i ca c gia rii sau sa c cu a chinh ninh. Ba n sc co uuo c
y chi cu ng nhu rinh riung rhu c uc ua r nhu ng gia rii uo Icn
ricn ca n xu c, uo ng Iu c va ria ng rha i rinh rha n cu a ninh.
Mor riong nhung ricu Iuan uuoc roi ua rhich nhar Ia
Ma u so chung cu a su rha nh ua r cu a ra c gia L. M. Ciay.
Cng ua uanh ca cuoc uoi cua ninh nghicn cuu qua riinh
han uau cua nhung nguo i rhanh uar va har hicn ia iang
nau so chung uo khong hai Ia su Ian vicc chan ch, su
nay nan hay cac noi quan hc khon khco, nac uu ra r ca
nhung ycu ro uo ucu quan riong. Vuor rioi hon rar ca cac
ycu ro khac chinh Ia cor Ioi cua Thoi qucn rhu La: uu ticn
chc dicu quan trcng nhat.
L. M. Ciay nhan xcr: guoi rhanh cong co rhoi qucn
Ian nhung uicu nguoi rhar Lai khong rhich Ian. Co rhc ho
cu ng khong rhich, nhung su khong rhich uo ha i hu c
ru ng su c na nh nu c uich cu a ho .
Su huc rung uo uoi hoi hai co nor nuc uich, nor su
ncnh, nor rhoi qucn nhu Thoi qucn rhu hai. Mor Ioi
khang uinh co nanh nc ru Lcn riong sc rao ia suc nanh
uc noi khong uoi voi nhung rhu khac. o cung uoi hoi
hai co y chi uoc Ia, kha nang uc Ian nor uicu gi uo khi
La n khong nuo n Ia n, kha nang na y hu rhuo c va o ca c gia
rii cua Lan, hon Ia Li rac uong ru Lcn ngoai vao nor rhoi
uicn nao uo. o noi chinh Ia suc nanh uc hanh uong
Lang rinh riung rhuc uoi voi su sang rao co rinh chu uong
Ia n rhu nha r cu a La n.
2. BO N TH H QUA N TRI THO I GIAN
Tiong Thoi qucn rhu La, chung ra sc uc ca ucn nhicu
van uc uuoc ncu ia riong Inh vuc quan rii cuoc song va
rhoi gian. La nor nguoi nhicu nan nghicn cuu Inh vuc Iy
rhu nay, roi rin iang cor Ioi cua ru uuy uung uan nhar riong
quan rii rhoi gian co rhc ron gon Lang nor cun ru: 1c chuc
va thuc hicn nhicm vu thcc cac thu tu uu ticn. Cun ru nay rhc
hicn su ricn hoa cua La rhc hc Iy rhuycr quan rii rhoi gian.
Lan cach nao uc su uung hicu qua nhar cac Iy rhuycr uo Ia
ricu uicn cua iar nhicu rai Iicu va cong riinh nghicn cuu ru
riuoc roi nay.
Tiong Inh vu c qua n rii rho i gian, no i rhc hc Iy rhuyc r
uuo c xay uu ng ricn co so ca i ro n ra i riuo c no uua chu ng ra Icn
no r nu c cao hon riong vic c kic n soa r cuo c so ng cu a ninh.
ac riung cua rhc hc quan rii rhoi gian rhu nhar Ia cac
nanh giay ghi chu hay cac Lang Iicr kc cong vicc. o Ia su
co gang ghi nhan cac nhu cau uar ia uoi voi vicc su uung
rhoi gian va suc Iuc hicn co.
a c riung cu a rhc hc rhu hai Ia ca c Ioa i Iich cong ra c va
so ghi chc ca c cuo c hc n, rhc hic n su co ga ng uc nhin xa hon,
uc Ia kc hoa ch cho ca c su kic n va hoa r uo ng riong ruong Iai.
Thc hc rhu La ha n a nh Inh vu c qua n rii rhoi gian nhu
hicn nay. o uua rhcn vao cac rhc hc riuoc ran quan
riong cua vicc xac uinh cac rhu ru uu ricn, Ian sang ro cac
gia rii, va so sanh gia rii ruong uoi cua noi hoar uong uua
ricn noi quan hc giua chung uoi voi cac gia rii uo. goai
223
ia, no con ra riung vao vicc xac uinh cac nuc ricu cu rhc
ngan, riung va uai han uc su uung va han Lo hai hoa rhoi
gian voi suc Iuc sao cho hu ho voi cac gia rii uar ia. o
cung Lao gon ca khai nicn Ia kc hoach hang ngay, Ia kc
hoach chi ricr uc hoan rhanh cac nuc ricu, cac hoar uong
uuoc xac uinh Ia co gia rii nhar.
Tiong khi rhc hc rhu La vc quan rii rhoi gian co nhung
uong go quan riong rhi nguoi ra Iai Lar uau nhan ia iang
vicc Ia kc hoach nor cach co hicu qua va vicc kicn soar
rhoi gian Iai rhuong han rac uung. Su ra riung vao rinh
hicu qua ua rao ia nhung ky vong nau rhuan voi cac co hoi
nhan har riicn cac noi quan hc ua uang, ua ung nhu cau
con nguoi va ran huong nhung giay hur rhoai nai.
Tu rhuc rc uo, nhicu nguoi khong con nan na voi cac
huong ha qua n rii rho i gian va ca c La n kc hoa ch vi
chung khicn ho rio ncn go Lo, Li han chc. Do uo, ho har
ca con ca cung voi nuoc Lan riong chau ia san uc quay rio
Ia i ca c huong ha qua n rii rhoi gian cu a rhc hc rhu nha r
va rhu hai nhan nuc uich uuy rii cac noi quan hc, su rhoai
nai va char Iuong cuoc song.
hung nor rhc hc noi, rhc hc rhu ru, iar khac Licr,
uang xuar hicn. o rhua nhan iang quan rii rhoi gian Ia
nor rcn goi sai rhach rhuc o uay khong hai Ia quan rii
rhoi gian, na Ia quan Iy Lan rhan. Co uuoc ha i /c ng Ia uo k;
vcng va thu c hic n. Va ky vong (cung nhu hai Iong) nan riong
Jcng trcn Anh hucng cu a chu ng ra.
Thay vi ra riung vao su vicc va rhoi gian, cac ky vong
cua rhc hc rhu ru ra riung vao vicc Lao ron, nang cao cac
noi quan hc va vao rhanh rich - noi ngan gon Ia ra riung
vao nuc ricu uuy rii su can Lang P,PC.
3. GO C PHA N TU THU HAI
Vc co Lan, chung ra su uung rhoi gian rhco nor riong
Lon cach, uuoc riinh Lay riong rung pha n tu uuoi uay.
Mor hanh uong co rhc uuoc xac uinh Lang nor riong
hai ycu ro: khan cap va quan trcng. Iha n cap co ngha Ia uoi
hoi su chu y ngay Ia ruc. hung vicc khan ca Iuon Ian
chung ra Li uong. Mor ricng chuong uicn rhoai ico Ia vicc
khan ca. Phan Ion chung ra ucu khong rhc chiu uuoc y
ngh iang cu uc chuong uicn rhoai ico Iicn ruc na khong
nha c na y.
Ban co rhc Lo ia hang gio uc chuan Li rai Iicu, uong Lo
va ui ucn van hong cua nor nguoi nao uo uc rhao Iuan
nor van uc iar quan riong, nhung ncu chuong uicn rhoai
ico riong khi Lan uang o uo, rhuong rhi no sc uuoc uu ricn
hon so voi cuoc rhao Iuan voi Lan.
cu Lan hai goi uicn rhoai cho ai uo, rhi hicn co ai Iai
ria Ioi iang: Lan on giu nay cho roi J5 hur, roi sc quay Iai
ngay. hung chinh nguoi uo iar co rhc sc uc Lan ngoi cho
rai hong khach riong rhoi gian ir ia Ia Iau nhu rhc, riong
khi ho noi chuycn uicn rhoai voi nor nguoi khac.
hung van uc khan ca rhuong uc nhan rhay. Chung
rhuc c chung ra, uoi ra hai co han ung ngay. Va chung
rhuong Ia nhung van uc qucn rhuoc, uc uang, rhu vi va
cung co khi chang quan riong gi ca'
225
MA TRA N QUA N TRI THO I GIAN
hung van uc quan riong rhar ia Iai co Iicn quan ucn
kcr qua cong vicc. cu uicu gi uo Ia quan riong, no sc co
ich cho su ncnh, cac gia rii va nuc ricu hang uau cua Lan.
Chung ra rhuong han ung nhanh uoi voi cac van uc
khan ca, con cac van uc quan riong nhung khong khan
ca rhuong hai co Luoc khoi uong va uoi hoi su chu uong
nhicu hon. Chung ra hai hanh uong uc nan Lar co hoi, uc
Ian cho cac su vicc xuar hicn. cu khong rhuc hanh Thoi
qucn rhu hai, khong co y ruong io iang uicu gi Ia quan
Kha n ca p
1
CAC ICAT CC:
Khu ng hoa ng
Cac va n uc ca Lach
Cac uu an ucn rhoi han
111
CAC ICAT CC:
hung vicc uor xuar, cac
cuoc uicn rhoai
Mo r so rhu ru , La o ca o
Mor so cuo c ho
hung van uc ruong uoi
Lu c xu c
Ca c hoa r uo ng qua n
chu ng
Khng kha n ca p
11
CAC ICAT CC:
Du ho ng ca c hoa r uo ng PC
Xay uung quan hc
han uicn cac co hoi noi
La kc hoach, giai rii
1V
CAC ICAT CC:
Ca c vic c va r nhung La n
ion
Mo r so rhu ru
Mor so cuoc uicn rhoai
hung vicc Iang hi rhoi
gian
hung hoar uong vui choi
giai rii
Q
u
a
n

t
v
o
n
g
K
h
n
g

q
u
a
n

t
v
o
n
g
riong va uau Ia kcr qua nong nuon, chung ra sc uc uang Li
Icch huong sang giai quycr cac van uc khan ca.
Iay nhin nor Iuc vao Lon pha n tu riong na ria n qua n
rii rho i gian. Pha n ru rhu nha r (I) vu a kha n ca vu a quan
riong. o uc ca ucn nhung vicc quan riong can hai xu Iy
ngay. Chung ra rhuong goi cac hoar uong riong Phan ru
rhu nhar Ia cac van uc khung hoang. Ta r ca chung ra uc u
co cac hoar uong rhuoc Phan ru rhu nhar riong cuoc song.
hung Phan ru nay Iai Iicn quan ucn nhicu nguoi. o Ia
nhung nha quan Iy chuycn xu Iy khung hoang, nhung
nguoi chuycn xu Iy cac van uc har sinh, hay nhung nhan
vicn chuycn giai quycr cac van uc ga iur hai hoan rhanh
uung rhoi han.
Ba n ra riung va o Pha n ru rhu nha r ca ng Iau Lao nhicu
rhi no cang Ion Icn Lay nhicu cho ucn khi chicn Inh ca
con nguoi Lan. hu con song khi Iuor van, khung hoang
Lar ngo a ucn, quar nga va vui Ia Lan. Ban co chong uo
nhung ioi nor con song khac Iai xo roi va nhan Lan chin
xuong.
Mor so nguoi rhuc su Li cac van uc iac ioi hang ngay
quar nga. Loi rhoar uuy nhar ho co uuoc Ia Ian rianh vao cac
hoar uo ng khong quan rio ng va cung khong kha n ca nan
o Pha n ru rhu ru (IV). Do va y, khi La n nhin va o na ria n
rong rhc cua ho, rhi ^ rhoi gian Ia o riong Phan ru rhu
nhar va gan J rhoi gian con Iai cho cac hoar uong o Phan
ru rhu ru, ch con vai su chu y khong uang kc uanh cho
Phan ru rhu hai va rhu La. o Ia Ioi song cua nhung nguoi
quan rii cuoc uoi ninh Lang cach ra riung vao khung
hoa ng.
227
1. KE T QUA :
Sricss
Kicr suc
Quan rii khung hoang
Luon ha i chu a cha y
111
Mor so nguoi khac uanh han Ion rhoi gian o khu vuc
kha n ca , nhung khong quan rio ng, ru c Pha n ru rhu La
(III) nhung Iai Iuon ngh iang ninh uang o Pha n ru rhu
nhar. Io uanh hau hcr rhoi gian uc giai quycr cac su vicc
kha n ca vi cho ia ng chu ng Ia quan rio ng. hung su rha r,
rinh char khan ca cua cac van uc nay rhuong uua ricn cac
uu ricn va su ky vong cua nguoi khac.
1
111 KE T QUA :
* Ch ra riung vao nuc ricu ngan han
* Xu Iy khung hoang
* Tinh ca ch ha o uanh
* Xcn nhc nuc ricu va kc hoach Iau uai
* Tu cho ninh Ia nan nhan, nar kicn soar
* Cac noi quan hc nong can hoac ran vo
11
1V
11
1V
hung ai su uung hau hcr rhoi gian o Phan ru rhu La va
rhu ru vc co Lan Ia nhung nguoi song vo riach nhicn.
1 11
111 1V
KE T QUA :
Ioan roan vo riach nhicn
Bi uuoi vicc
Phu rhuo c va o nguo i kha c hoa c hu rhuo c
vao ro chuc vc nhung uicu co Lan
guoi rhanh uar sc uung ngoai Phan ru rhu La va rhu
ru vi uu kha n ca hay khong, chung uc u khong quan riong.
Io cung sc rhu hc roi ua han vi Phan ru rhu nhar La ng
ca ch ua nh nhic u rho i gian hon cho Pha n ru rhu hai.
Phan ru rhu hai Ia riung ran cua vicc quan Iy hicu qua
Lan rhan. o uc ca ucn nhung vicc khong khan ca,
nhung quan riong. o uc ca ucn cac cong vicc nhu xay
uung cac noi quan hc, vicr Lan ruycn ngon su ncnh ca
nhan, Ia kc hoach uai han, cac Licn ha ngan ngua, cong
rac chuan Li rar ca nhung vicc chung ra Licr Ia can rhicr,
nhung ha u nhu ir khi rhu c hic n vi chu ng khong ca La ch.
229
1 11
KE T QUA :
Tan nhin, ricn uo
Su can La ng
Ky Iua r
Chu uong
Ir khu ng hoa ng
Pcrci Diuckci giai rhich iang nhung nguoi rhanh uar
khong ha i Ia nhu ng nguo i chu ran va o va n uc kho khan
riuoc nar na chu ran vao co hoi. Io nuoi co hoi nhung
Lo uoi cac van uc. Io ru uuy ru xa. Io cung co nhung
khu ng hoa ng rhu c su o Pha n ru rhu nha r va nhung vic c
khan ca uoi hoi giai quycr ngay, nhung ruong uoi ir. Io
giu cho P va PC can La ng La ng ca ch ra riung va o cac hoa r
uong quan riong nhung khong khan ca, nhung hoar uong
xay uung nang Iuc o nuc uo cao nan o Phan ru rhu hai.
Voi cac na rian quan rii rhoi gian nhu ricn, Lay gio,
Lan hay uanh chur rhoi gian uc ria Ioi cac cau hoi o han
uau chuong nay, xcn Pha n ru nao rhich ho vo i chung-
Chung co rhuc su quan riong khong- Chung co rhuc su
kha n ca khong-
Toi uoan Ia chung co rhc hu ho voi Phan ru rhu hai.
Chung io iang Ia quan riong, rhuc su quan riong, nhung
khong ha i Ia kha n ca . Va vi khong kha n ca , ncn La n co
rhc khong Ia n chu ng ngay Ia ru c.
icu gi Lan co rhc Ian na hicn rhoi chua Ian riong
cuoc song iicng va riong hoar uong nghc nghic cua Lan-
cu Lan Ian uicu uo rhuong xuycn, Iicu no co ucn Iai su
rhay uoi Ion riong cuoc song cua Lan- Ro iang, cac hoar
uong riong Phan ru rhu hai ua ung uuoc ycu cau cua ca
hai cau ho i. Su rha nh ua r cu a chu ng ra sc rhang hoa khi
chung ra ricn hanh cac hoar uong uo.
Toi cung ua uar cau hoi ruong ru cho nor nhon nha
qua n Iy cua ca c riung ran rhuong nai: cu cac La n ha i
Ian nor uicu riong cong vicc chuycn non cua ninh na
cac Lan Licr iang no nang Iai hicu qua ro Ion, rhi uo Ia gi-.
Cau ria Ioi uong nhar cua ho Ia xay uung cac noi quan hc
ror uc voi nhung nguoi rhuc nar Lang, nhung nguoi chu
cu a ca c gian ha ng na n riong riung ran rhuong na i, ngha
Ia no r hoa r uo ng rhuo c Pha n ru rhu hai.
Chung roi ricn hanh han rich rhoi gian ho uanh cho
cac hoar uong uo va nhan rhay iang no ch chicn khong
ucn 5. Io co nhung Iy uo chinh uang cac van uc can giai
quycr ngay, hcr van uc nay Iai ucn van uc khac, nao Ia Ian
Lao cao, nao Ia uu ho, ria Ioi rhu ru, Iicn Iac uicn rhoai,
nhung vicc uor xuar khac. Bay nhicu cung uu rhay Phan ru
rhu nhar ua iur can kicr rhoi gian va suc Iuc cua ho.
Io uanh iar ir rhoi gian cho nhung nguoi quan Iy cua
hang, va ncu co rhi rhoi gian uo uanh cho nhung vicc
hung hi suc Iuc cua ho. Ly uo uuy nhar ho uc n rhan
khach hang Ia uc cung co ho uong, rhu ricn, rhao Iuan vc
quang cao, chnh uon cac vi han quy chc riung ran
Tiong khi uo , nhu ng kha ch ha ng cu a ho - ca c chu cu a
hang - uang hai var Ion rung ngay uc ron rai. Io ga hai
cac van uc vc nhan cong, chi hi hoar uong, ricn Iuu kho, va
231
hang Ioar van uc khac. Phan Ion ho chua uuoc uao rao vc
quan rii. Mor so nguoi iar kha vc Luon Lan, nhung van can
uuoc giu uo rhcn. hung nguoi rhuc nar Lang rhan chi
co n khong nuo n ga ca c chu so hu u riung ran rhuong
nai: nhung nguoi nay ch Ian van uc hai giai quycr rian
riong rhcn.
Do vay, nhung nguoi quan Iy riung ran rhuong nai
quycr uinh hai chu uong. Io xac uinh nuc uich, gia rii va
nhung uu ricn cua ninh. c hu ho voi cac uu ricn uo, ho
quycr uinh uanh J,l rhoi gian cho vicc xay uung cac noi
quan hc voi nhung nguoi rhuc nar Lang.
Tiong rhoi gian khoang nor nan iuoi Ian vicc voi ro
chuc uo, roi nhan rhay nuc rang riuong cua ho Icn ucn
2, ngha Ia rang ga Lon Ian so voi riuoc uo. Ion nua, ho
ua rhay uoi vai rio cua ninh. Io rio rhanh nhung nguoi
Licr Iang nghc, nhung nha huan Iuycn, ru van cho nhung
nguoi rhuc nar Lang. Moi quan hc giua hai Lcn uay nang
Iuong rich cuc.
Kcr qua uar uuoc rhar Lar ngo. Bang vicc ra riung vao
cac noi quan hc va kcr qua rhay vi vao rhoi gian va huong
ha, so Iuong nguoi rhuc nar Lang ngay nor rang. Cac
nha quan Iy cang rhay hai Iong hon voi ricn nang va uoanh
rhu nang Iai ru cac ho uong. Io khong con uong vai rio
nhung nguoi gian sar na rio rhanh nhung nguoi Licr giu
uo va uay rinh rhan riach nhicn.
Bar kc Ia sinh vicn uai hoc, cong nhan, rho xay, nha
rhicr kc rhoi riang hay gian uoc cong ry, ch can Lan Licr
khai rhac rinh Iuon chu uong uc rhuc hicn cac cong vicc
nan o Phan ru rhu hai rhi Lan cung sc rhu uuoc nhung kcr
qua ror uc ruong ru. Khung hoang va cac van uc khac sc
uuoc rhu nho Iai ucn nuc co rhc xu Iy uuoc vi Lan Iuon ricn
Iicu uuoc rinh hinh, ra riung vao goc ic cua van uc, uu
hong ca c kc hoa ch nha n kic n soar rinh hinh. Tiong
rhuar ngu chuycn non cua quan rii rhoi gian, uicu nay
uuoc goi Ia Ngu;cn /; Parctc (rhuo ng go i Ia nguycn Iy 8,2)
8 kcr qua rhu uuoc ru 2 hoar uong quan riong.
4. DI U KI N CA N CO D NO I KHONG
Thoar uau, uuong nhu Lan ch co rhc Iay rhoi gian ru
Pha n ru rhu La va rhu ru uc uo n va o Pha n ru rhu hai. Ba n
khong rhc Ian ngo voi cac hoar uong khan ca va quan
riong o Phan ru rhu nhar, nac uu chung sc Li han chc khi
Lan uanh nhicu rhoi gian cho cac cong vicc uu hong va
chua n Li o Pha n ru rhu hai.
Ban hai Ia nguoi Iuon chu uong rhi noi co rhc ricn
ha nh cong vic c o Pha n ru rhu hai vi Pha n ru rhu nha r va
rhu La Iuon Ian Lan Li uong. c co rhc noi co cho nhung
uu ricn quan riong riong Phan ru rhu hai, Lan hai noi
khong voi cac hoar uong khac, na uoi khi Ia nhung vicc
kha n ca .
Mor rhoi gian riuoc uay, vo roi uuoc noi Ian chu rich
nor uy Lan huc vu cong uong. Co ay uang uon hcr suc Iuc
cho nor so vicc rhuc su quan riong khac ncn khong nuon
nhan rhcn riach nhicn nay. hung vi can rhay Li suc c
ncn cuoi cung co ay hai nhan.
Sau uo, co ay noi nor nguoi Lan rhan cung rhan gia
vao uy Lan nay. Co Lan Iang nghc nor Iuc Iau ioi noi:
Sanuia a, co vc nhu uay Ia nor cong vicc ruycr voi, nor
vicc iar uang Ian. Minh can rhay vinh uu khi uuoc Lan rin
nhicn. hung vi nhicu Iy uo, ninh khong rhc rhan gia
233
uuoc. hung ninh nuon Lan Licr Ia ninh iar can on vc
Ioi noi cua Lan.
Sanuia ua san sang cho noi rhu riu nor Ioi ru choi
khco. Co ay noi voi roi: Uoc gi cn cung ua noi nhu vay.
Toi khong co y noi iang Lan khong ncn rhan gia vao
cac uu an huc vu cong uong. o Ia nhung vicc quan riong.
hung La n ha i ra riung riuo c hc r cho nhu ng uu ricn cao
nhar cua ninh va hai uung can nor cach khco Ico, nhc
nhang, khong hoi ricc uc noi khong uoi voi nhung rhu
khac. c co rhc Ian uuoc uicu uo, riong Iong Lan hai co
nor quycr ran co nanh nc hon. Iay nho iang kc rhu
cu a ro r nha r rhuo ng Ia ro r.
Iay ran nicn iang Lan hai Iuon san sang ru choi nor
cai gi uo. cu uo khong hai Ia vicc ca Lach riong cuoc
song cua Lan rhi cung Ia vicc co Lan, quan riong. gay ca
khi vicc ca Lach Ia ror ui nua rhi no cung co rhc Ian cho
Lan ioi xa vicc ror nhar, khicn Lan khong rhuc hicn uuoc
su cong hicn ror nhar cua ninh.
Khi con Ia gian uoc Quan hc cong chung rai nor
riuong uai hoc Ion, roi co rhuc nor nguoi rhu ky co rai,
Iuon chu uong va sang rao. Mor hon, sau khi anh ay uc n
nhan vicc uuoc nor vai rhang, roi vao van hong cua anh va
ycu cau anh Ian nor so vicc khan ca.
Anh noi: Srchcn, roi sc Ian Lar cu uicu gi ong nuon
nhung nong ong rhong ca n cho hoa n ca nh cu a roi.
Thc ioi anh ay uan roi ucn chicc Lang gan ricn ruong,
ricn uo, anh ay ua Iicr kc hon hai chuc uu an uang rhuc
hicn cung voi cac ch ricu va rhoi han hoan rhanh. Anh ay
iar co ky Iuar, va uo chinh Ia Iy uo vi sao roi ucn ga anh ay
riuoc ricn. Co nor cau ngan ngu noi iang: cu Lan nuon
uuoc vicc, hay giao no cho nguoi nhicu vicc.
Sau uo, anh noi: Srchcn, uc hoan rhanh vicc ong
nuon, roi hai nar nor vai ngay. Vay riong so cac uu an
nay, ong nuon cho hoan Iai hay huy Lo cai nao uc roi co
rhc ua ung uuoc ycu cau cua ong-.
Toi chang nuon ninh hai co riach nhicn vc vicc uo.
Toi khong nuon rhoc gay vao Lanh xc nor nguoi xuar sac
nhar riong uoi ngu nhan vicn ch vi roi ga hai rinh huong
khan ca nhung khong quan riong. Thc Ia roi ui rin nor
nhan vicn kha c.
Iang ngay, chung ra noi co hay khong voi nhicu
rhu cong vicc, rhuong Ia nhicu Ian riong ngay. cu riong
ran cua chung ra huong vao cac nguycn rac uung uan, ra
riung vao ruycn ngon su ncnh ca nhan cua ninh, chung ra
sc co uu khon ngoan uc uua ia han xcr uung uan.
Khi Ian vicc voi nhicu nhon khac nhau, roi rhuo ng
noi voi ho iang rhuc char cua vicc quan rii rhoi gian va quan
Iy cuoc song hicu qua Ia ro chuc va rhuc hicn cac uu ricn ua
uuoc can uoi. Roi roi uar cau hoi: cu cac Lan Luoc hai
nac Ioi vc nor riong La nar sau rhi Lan sc chon cai nao-
Thu nha r, khong co kha nang uc uu ticn cho ca i gi, rhu hai,
khong co kha nang hay nong nuon uc tc chuc cong vicc
xoay quanh ca c uu ricn, rhu La, rhic u k; /ua t uc rhuc hicn
cac uu ricn cho cong vicc cua ninh va ro chuc.
Iau hcr noi nguoi ria Ioi iang Ioi chu ycu cua ho Ia
rhic u k; /ua t. Suy ngh sau hon, roi cho ia ng khong ha i
nhu vay. Van uc chinh Ia nhung uu ricn uo chua an sau va o
ran rii cua ho. Io chua rhuc su Inh hoi uuoc Thoi qucn
rhu hai.
235
hicu nguoi cong nhan gia rii cua cac hoar uong riong
Phan ru rhu hai uoi voi cuoc song cua ho, Lar Iuan ho co
nhan ia chung hay khong. Io co gang uanh uu ricn cho
nhung hoar uong uo va gan kcr chung vao cuoc song cua
ninh ch La ng ky Iua r ru giac cua Lan rhan. hung ncu
khong song co riong ran va nor Lan ruycn ngon su ncnh
ca nhan, ho sc khong co ncn rang can rhicr uc uuy rii uuoc
no Iuc cua ninh. Io noi ch chan ucn canh Ia - rhai uo va
hanh vi xuar har ru ky Iuar, na chua ngh ucn goc ic
nhu ng no rhu c co La n uc hinh rha nh ca c rha i uo va ha nh
vi ru nhicn cua ho.
Ticu uicn cua Phan ru rhu hai Ia nor no rhuc Iay
nguycn rac Ian riong ran. cu riong ran cua Lan huong
vc vo chong, ricn Lac, Lan Lc, rhu vui hay Lar ky ycu ro Lcn
ngoai nao khac, Lan sc Li ncn rio Iai vao Phan ru rhu nhar
va rhu La uc ioi han ung voi cac Iuc Lcn ngoai rac uong
vao cuoc song cua Lan. Than chi, ncu Iay riong ran Ia Lan
rhan rhi cuoi cung, Lan cung sc ioi vao Phan ru rhu nhar va
rhu La. Ch iicng y chi uoc Ia rhoi rhi khong uu uc Lan uuy
rii ky Iuar nhan rhuc hicn riong ran cuoc song cua Lan.
Co nor cau chan ngon cua nganh kicn riuc: hinh dang
thcc au chuc nang. Tuong ru nhu va y, qua n Iy rhco sau Ia nh
uao. Cach Lan su uung rhoi gian Ia kcr qua cua cach Lan
nhin nhan rhoi gian va cac uu ricn cua ninh. cu cac uu
ricn uo xuar har ru riong ran huong vc nguycn rac va su
ncnh ca nhan cua Lan, ncu chung ua an sau vao con rin va
khoi oc Lan, rhi Lan sc coi Phan ru rhu hai Ia noi rar ycu uc
uau ru roan Lo rhoi gian.
Can nhu khong rhc noi khong voi cac hoar uong
riong Pha n ru rhu La hay rhu ru, nc u nhu La n khong co
uuoc nor quycr ran co Ion hon uang Lung chay riong
Iong. Ch khi nao co uuoc su ru nhan rhuc uc ia soar Iai
chuong riinh cua La n rhan, cung nhu rii ruo ng ruong va
nhan rhuc uc rao ia nor chuong riinh noi, uon nhar, Iay
nguycn rac Ian riong ran, rhi khi uo, Lan noi co uuoc suc
nanh cua y chi uoc Ia uc noi khong voi nhung uicu
khong quan rio ng.
S. TO CHU C VA THU C HI N PHA N TU THU HAI
cu cac hoar uong riong Phan ru rhu hai Ia riong ran
cua vicc quan Iy Lan rhan cua nguoi rhanh uar nhung
cong vicc can uu ricn rhuc hicn nhar rhi chung ra ncn ro
chu c va rhu c hic n chu ng nhu rhc na o-
Thc hc qua n rii rho i gian rhu nha r rhan chi khong
nhan ia khai nicn uu ricn. Cac ghi chu va Lang Iicr kc cong
vicc ch giu kicn ria, uoi chicu cong vicc ua Ian na khong
ncu ia rhu ru uu ricn cua chung. Ion nua, chung cung
khong ncu ia noi Iicn hc giua cong vicc ghi riong uanh
nuc voi cac gia rii va nuc ricu roi rhuong riong cuoc song
cu a chu ng ra. Chu ng ra ch uon rhua n ha n u ng Ia i La r cu
uicu gi rhan nha vao nhan rhuc va co vc Luoc chung ra
ha i ha nh uo ng.
Rar nhicu nguoi quan Iy Lan rhan rhong qua no rhuc
cua rhc hc rhu nhar nay. o Ia nor qua riinh ir Li han
kha ng nha r. Khong rian rio , khong cang rhang, ho Ia y vicc
nuoc chay, Lco rioi Ian nor uicu uc chiu. hung ky Iuar
va kc hoach uo Lcn ngoai a uar Ian cho ho co can giac ho
khong hc chiu riach nhicn gi vc cac kcr qua.
hung rhco uinh ngha o uay, nhung nha quan Iy o rhc
hc rhu nhar khong hai Ia nhung nguoi rhanh ua r. Io Ian
ia iar ir san han, rac hong Ian vicc cua ho khong uong
237
go gi uang kc cho vicc xay uung nang Iuc san xuar. Bi suc
c ru cac nguon Iuc Lcn ngoai, ho rhuong Li coi Ia khong
uang rin cay va rhicu riach nhicn. Io cung ir y rhuc vc rinh
ru chu va ru riong.
Cac nha quan Iy rhuoc rhc hc rhu hai co vai rio kicn
soar nhicu hon nor chur. Io Ia kc hoach, Iich riinh ru
riuoc va nhin chung uuoc xcn Ia co rinh rhan riach nhicn
hon vi Iuon co na r khi ca n.
Tuy nhicn, cac hoar uong uo rhc hc nay Ia kc hoach
van khong co su uu ricn hay noi Iicn hc voi cac gia rii va
nuc ricu sau xa hon. Io ch co nor ir rhanh rich uang kc va
rhicn vc vicc Ia Iich riinh cong rac hon.
Cac nha quan Iy rhuoc rhc hc rhu La co nor Luoc ricn
quan riong. Io Ian io cac gia rii va uar ia cac nuc ricu, Ia
kc hoach hang ngay cung nhu chon rhu ru uu ricn cho cac
hoar uong cu a ninh.
hu ua noi, cach quan rii rhoi gian rhuoc rhc hc rhu La
chicn uu rhc hon ca so voi hau hcr cac Iy rhuycr vc quan rii
rhoi gian con Iai. Tuy nhicn, rhc hc quan rii rhoi gian rhu
La cung co nor so han chc Ion. Thu nhar, no han chc ran
nhin. Vicc Ia kc hoach hang ngay rhuong Lo sor nhicu rhu
quan riong ch co rhc nhin rhay riong Loi canh Ion hon.
gay ca cun ru Ia kc hoach hang ngay cung noi Icn su
ra riung va o nhu ng vic c kha n ca , ha i Ia n ngay. Khi
rhc hc rhu La uar ia van uc uu ticn rhi cung co ngha Ia no
ch giu xa c /a p thu tu chu khong ha i Ia tam quan trcng cu a
cac hoar uong. gha Ia no khong uar hoar uong riong
khuon kho cac nguycn rac, su ncnh ca nhan, vai rio va nuc
ricu. Quan uicn Ia kc hoach hang ngay uua ricn gia rii cua
rhc hc quan rii rhu La vc co Lan uu ricn cho cac van uc va
khu ng hoa ng hic n ra i rhuo c Pha n ru rhu nha r va rhu La.
Ion nua, rhc hc quan Iy rhu La khong noi gi vc vicc
quan Iy cac vai rio nor cach can uoi. o rhicu rinh hicn
rhuc, rao ia xu huong qua rai riong cong vicc hang ngay,
gay ran Iy kho chiu va uoi Iuc Luong xuoi, nuon vur Lo
Iuon ca kc hoach uc rion vc Phan ru rhu ru. Va nor khi ricu
uicn cua rhc hc nay Ia rinh hicu qua rhi no co xu huong gay
cang rhang cho cac noi quan hc hon Ia xay uung chung.
Tiong khi ca La rhc hc Iy rhuycr quan rii rhoi gian ucu
cong nhan gia rii cua nor so Ioai cong cu quan Iy, rhi khong
co Iy rhuycr nao rao ia cong cu giu cho con nguoi song co
rio ng ran, ngha Ia so ng rhco Pha n ru rhu hai. Ca c ghi chu
va Lang uanh sach nhung vicc can Ian ngay cua rhc hc
rhu nhar khong nang Iai uicu gi khac ngoai vicc giu Iuu
giu nhung vicc can rhuc hicn uc chung ra khong qucn. Cac
cuon so ghi cac cuoc hcn, Iich Ian vicc cung ch Ia noi ghi
Iai nhung can kcr ruong Iai, uc chung ra Licr sc co nar o
uau va vao Iuc nao nhu ua uinh riuoc.
gay ca rhc hc quan rii rhu La, voi nor uoi ngu hung
ha u ca c nha Ia kc hoa ch va vo so ra i Iic u rhan kha o, cu ng
chu ycu ra riung vao vicc chon uu ricn va Ia kc hoach cho
ca c hoa r uo ng rhuo c ca c Pha n ru rhu nha r va rhu La na
rhoi. Ma c uu nhicu chuycn gia ua o rao va ru van rhua nhan
gia rii cu a ca c hoar uong rhuoc Phan ru rhu hai, nhung
cong cu Ia kc hoach hicn co cua rhc hc rhu La cung khong
giu uuoc gi cho vicc ro chuc va rhuc hicn nhung hoar
uong nay.
Do noi rhc hc quan rii rhoi gian ucu uuoc xay uung
ricn co so cac rhc hc riuoc uo, ncn cac uicn nanh va nor
so cong cu cua La rhc hc riuoc co rhc uuoc uung Ian
239
nguycn Iicu co Lan cho rhc hc rhu ru. hung can hai co
rhcn nor khia canh, no rhuc va cach rhuc hicn noi uc
giu chung ra ui vao Phan ru rhu hai Iay nguycn rac Ian
riong ran va quan Iy Lan rhan nhan rhuc hicn nhung
cong vicc quan riong nhar.
6. CONG CU DU NG CHO PHA N TU THU HAI
Muc ricu qua n Iy Pha n ru rhu hai Ia quan /; cucc cng
mct cach hicu qua xuar har ru cac nguycn rac uung uan,
ru hicu Licr vc su ncnh ca nhan, ra riung vao nhung hoar
uo ng vu a quan rio ng vu a kha n ca , va riong khuon kho
uuy rii su can Lang giua vicc rang san Iuong va rang nang
Iu c sa n xua r cu a chu ng ra.
Phai rhua nhan iang, uay Ia nor nuc ricu no ho uoi
voi nhung ai Li sa Iay vao hang uong nhung cong vicc vun
van cua cac Phan ru rhu La va rhu ru, nhung vicc no Iuc uc
rhuc hicn uuoc nuc ricu nay sc anh huong nanh nc ucn
su rha nh ua r cu a ca nhan.
guoi ro chuc cac hoar uong rhuoc Phan ru rhu hai can
ha i ua u ng sa u ricu chi quan riong sau:
Tnh cha t che : Ca n ha i co su ha i ho a, rho ng nha r va
gan kcr giua ran nhin va su ncnh, giua vai rio va nuc ricu,
giua cac uu ricn va kc hoach, giua y nuon va ky Iuar.
Tiong kc hoach cua La n, ca n hai uanh cho cho ruycn
ngon su ncnh ca nhan uc Lan co rhc rhuong xuycn rhan
khao. Cung can hai co cho cho cac vai rio, nuc ricu - ca
ngan va uai han - cua Lan.
Tnh can ba ng: Cong cu hai giu Lan can Lang cuoc
song cua ninh, nhan uicn uuoc cac vai rio khac nhau va uar
chung riuoc nar uc Lan khong Lo qua nor ycu ro quan
riong nao: suc khoc, gia uinh, chuan Li cho nghc nghic
hay ha r riic n La n rhan.
hicu nguoi ngh iang rhanh cong o Inh vuc nay co
rhc Lu ua cho rhar Lai o Inh vuc khac cua cuoc song. Co
rhar nhu vay khong- Co rhc uicu nay uung riong nor
khoang rhoi gian hay riong nor Inh vuc nhar uinh. hung
Iicu rhanh cong riong nghc nghic cua Lan co rhc Lu ua
cho no r cuo c hon nhan ran vo , cho su c kho c Li suy su ,
hay cho su khic n khuyc r vc rinh ca ch ca nhan- Su rha nh
uar chan chinh uoi hoi hai co su can Lang, va cong cu cua
Lan can hai giu Lan rao ia va uuy rii su can Lang nay.
Ta p trung va o Pha n tu thu hai: Ban can co nor cong
cu uc khuycn khich, uong vicn va rhuc su giu Lan su uung
rhoi gian can rhicr cho cac hoar uong riong Phan ru rhu
hai, uc Lan ngan ngua hon Ia uu ricn giai quycr cac van uc
khung hoang. Thco roi, cach ror nhar uc Ian uicu nay Ia ro
chuc cuoc song cua Lan ricn co so /ich tua n. Cung co rhc
uicu chnh va chon uu ricn ricn co so hang ngay, nhung ro
chuc cong vicc ricn co so hang ruan nang Iai su can Lang
va ran nhin xa hon. Duong nhu co su cong nhan nac
nhicn iang tua n Ia nor uon vi rhoi gian uon Ic va hoan
chnh. Ioar uong kinh uoanh, giao uuc, ron giao va nhicu
Inh vuc khac riong xa hoi ucu Iay tua n Ia n khuon kho rho i
gian uc xoay vong cong vicc, riong uo, an uinh nor so ngay
nhar uinh cho cong vicc va cac ngay khac cho ngh ngoi.
Tiong suy ngh cu a ha u hc r chu ng ra, chu ky nga n cu a
rho i gian Ia mc t tua n. Thc nhung, ca c cong cu Ia kc hoa ch
cu a rhc hc rhu La Ia i ra riung va o tu ng nga ;. Ca ch rhu c hic n
na y co rhc giu La n cho n uu ricn cho ca c hoa r uo ng cu a
ninh, nhung vc co La n, no ch giu La n gia i quyc r ca c khu ng
241
hoa ng va vic c Ia r va r. ic u quan rio ng khong ha i Ia uu ricn
cho nhu ng gi co riong Iich cong ra c, na Ia sa xc Iich rhco
ca c uu ricn cu a La n. Va uic u na y ch co rhc Ia n uuo c no r
ca ch ro r nha r riong khuon kho rho i gian no r rua n.
Kha ca nh con nguoi: Ban cung can co cong cu khi
Ian vicc voi con nguoi chu khong ch voi Iich cong rac.
Tiong khi co rhc uua vao rinh hicu qua cua vicc su uung
rhoi gian, nguoi Iay nguycn rac Ian riong ran suy ngh
uuoi goc uo rinh hicu qua riong vicc xu Iy noi quan hc voi
con nguoi. Cuoc song Iay nguycn rac Ian riong ran voi cac
hoar uong o Phan ru rhu hai uoi khi uoi hoi chung ra hai
xcn noi quan hc voi con nguoi quan riong hon Iich cong
rac. Cong cu cua Lan can hai han anh gia rii nay - rao
uicu kicn cho vicc rhuc hicn chu khong hai uc hoi ricc khi
khong ruan rhu rhco Iich cong ra c.
Tnh linh hoa t: Cong cu Ia kc hoach hai Ia nor uay
ro, chu khong hai ong chu, vi no co nhicn vu huc vu
La n. o ha i uuo c ra o ia rhco hong ca ch, nhu ca u va ca ch
rhuc iicng cua Lan.
Tnh gon nhe: Cong cu cua Lan can hai gon nhc uc co
rhc Iuon nang rhco Lcn ninh. Ban co rhc can xcn Iai Lan
ruycn ngon su ncnh ca nhan riong khi uang ngoi ricn xc
Luyr. Ban co rhc can so sanh gia rii cua nor co hoi noi voi
cong vicc na Lan ua co kc hoach san. cu cong cu Ia kc
hoach cua Lan gon nhc, Lan sc nang no rhco nguoi uc
Iuon Iuon co ngay cac so Iicu quan riong khi can ucn.
Vi ca c hoa r uo ng riong Pha n ru rhu hai Ia ran uic n cu a
vic c qua n Iy La n rhan hic u qua , ncn La n ca n co no r cong cu
uc rhan nha va o uo . ghicn cu u cu a roi vc kha i nic n thc
hc qua n rii rho i gian thu tu ua cho ia uo i no r cong cu uuo c
rhic r kc chi ric r rhco ca c ricu chua n ncu ricn. hung chu ng
ra va n khong qucn ia ng, nhic u cong cu ro r cu a rhc hc rhu La
va n co rhc uc ua ng uuo c uic u chnh Ia i cho rhich ho . Bo i
nang Iu c cu a ca c nguycn ra c uu ng ua n Ia hc r su c na nh nc
va Iinh hoa r ncn vic c rhu c ha nh hay a uu ng thc hc qua n tri
thc i gian thu tu co rhc co chu r rhay uo i ru y rhco ru ng nguo i.
7. TRO THA NH NGUO I TU QUA N PHA N TU THU HAI
Mac uu nuc uich chinh cua roi riong quycn sach nay Ia
giang giai cac nguycn rac, chu khong hai huong uan rhuc
hanh vc su rhanh uar nhung roi rin iang Lan co rhc hicu io
hon cac nguycn rac va su c nanh cua thc hc qua n tri thc i gian
thu tu. ncu Lan rhuc su riai nghicn vicc ro chuc cong vicc
hang ruan ricn co so Phan ru rhu hai, Iay nguycn rac Ian
rio ng ran.
Vicc ro chuc cong vicc rhuoc Phan ru rhu hai gon Lon
hoar uong chu ycu:
Nha n die n ca c vai tro : Tiuoc ricn, Lan hay vicr ia cac vai
rio chu ycu cua ninh. cu chua rhuc su suy ngh nghicn
ruc vc cac vai rio cua ninh riong cuoc song, Lan co rhc vicr
nhung gi vua noi nay ia riong uau Lan. Ban co vai rio Ia
nor ca nhan. Ban co rhc Iicr kc ia nor hay nhicu vai rio
riong gia uinh nguoi chong,vo, cha,nc, con riai,con
gai, nor rhanh vicn riong nor gia uinh Ion hon co ong La,
co, chu, Lac va anh cn ho. Ban cung co rhc Iicr kc nor vai
vai rio riong cong vicc, ch ia cac Inh vuc khac nhau na
Lan nuon uau ru rhoi gian va suc Iuc nor cach ucu uan.
Ban khong can Lan khoan vc vicc xac uinh vai rio suor
uoi Lan ch can xcn xcr va vicr ia nhung vicc Lan sc Ian
riong vong Lay ngay roi.
243
Duoi uay Ia hai vi uu vc cach rhuc ricn hanh Iicr kc uc
nhan uicn cac vai rio cua ninh:
Lu a cho n mu c tieu: Buoc ric rhco Ia suy ngh ucn nor
hoac hai kcr qua quan riong cua rung vai rio na La n nhan
rhay co rhc hoan rhanh riong vong nor ruan. hung uicu
nay sc uuoc ghi nhan nhu cac nuc ricu.
Ir nhar nor so nuc ricu nay sc han anh cac hoar uong
na n o Pha n ru rhu hai. Ioa n ha o nha r Ia khi nhu ng nu c
ricu riuoc nar cua Lan co rhc gan voi cac nuc ricu uai han
va kcr ho voi ruycn ngon su ncnh ca nhan. hung uu
chua vicr ruycn ngon su ncnh, Lan van y rhuc uuoc nhung
uicu quan riong khi xcn xcr rung vai rio va nor hoac hai
nuc ricu cho rung vai rio uo.
Sau uay Ia ninh hoa vc cach Iua chon nuc ricu cu a nor
nguoi co cac vai rio nhu o vi uu J Lcn ricn:
V du 1:
J. Ca nhan
2. Vo cho ng,cha nc
l. Tiuong hong har riicn
sa n ha n
!. Tiuo ng ho ng nghicn cu u
5. Tiuo ng ho ng nhan su
t. Tiuo ng ho ng ha nh chinh
. Chu rich Unircu Way
V du 2:
J. Phar riic n ca nhan
2. Vo ,cho ng
l. Cha,nc
!. han vicn giao uich La r
uong san
5. Phuc vu cong uong
t. Tha nh vicn IQT
Synhony
Phar riicn ca nhan
- Du rhao ruycn Lo su ncnh
- ang ky hoi rha o
- Than Fiank ra i Lcnh vic n
Tiuo ng ho ng ha r
riicn nhan su
- Kicn uicn Iai riach nhicn
cung voi 1anic
- i rhan SanucIs
Tiuong hong
ha nh chinh
- Bao cao cuoi rhang
- Bao cao rong kcr Iuong
Lo ng
Chu rich
Unircu Way
- Chua n Li chuong riinh
nghi su
- PR - ui rhan ConkIin
- Ba r ua u kc hoa ch cu a nan
sau
Vo cho ng,Cha nc
- Mua vc xcn ho a nha c
- Du a n khoa ho c cu a Tin
- Xc ua cu a Saiah
Tiuong hong
nghicn cuu
- ghicn cuu kcr qua rhu
nghicn cuoi cung
- Xu Iy van uc Iicn kcr
- Ciao Iuu voi Kcn va Pcrci
Tiuo ng ho ng ha r
riicn san han
- Tiac nghicn rhong so rhi
riuong
- Phong van ruycn nhan vicn
- ghicn cuu uicu ria khach
ha ng
La p lich cong ta c ha ng tua n: Bay gio , La n co rhc nhin va o
kc hoa ch rua n ro i vo i nhu ng nu c ricu riong ua u va rho i gian
uc rhu c hic n chu ng. Cha ng ha n, nc u nu c ricu cu a La n Ia vic r
La n rha o ua u ricn cho ruycn ngon su nc nh ca nhan, La n co
rhc ua nh ia hai gio cu a nga y chu nha r uc Ia n uic u na y. Cuo i
rua n rhuo ng Ia rho i gian Iy ruo ng uc Ia kc hoa ch cho ca c
hoa r uo ng nang cao rinh rha n, Lao go n ca vic c Ia rho i gian
Lic u cho rua n kc ric . o Ia rho i gian rhich ho uc rnh
uuo ng, uc rin nguo n ca n hu ng, uc nhin va o cuo c so ng cu a
ninh uuo i a nh sa ng cu a ca c nguycn ra c va gia rii.
c u ua r nu c ricu co su c kho c ro r La ng ca ch ra rhc
uu c, La n ca n ua nh no i nga y no r gio , l ! nga y,rua n hay
no i nga y riong rua n, uc rhu c hic n. Co no r so nu c ricu na
La n ch co rhc rhu c hic n va o nhu ng gio Ia n vic c riong
nga y, hoa c va o rhu La y, khi La n o nha . Va y, La n ua nha n
rha y uu uic n cu a vic c ro chu c cong vic c ha ng rua n so vo i
ha ng nga y chua-
Sau khi nhan uicn cac vai rio va uar ia cac nuc ricu, Lan
co rhc chuycn noi nuc ricu rhanh cong vicc cua rung ngay
cu rhc riong ruan, uuoi uang uu ricn, hoac ror hon Ia nor
cuoc hcn cu rhc. Ban cung co rhc ia soar Iai cac cuoc hcn
riong Iich nan hoac Iich rhang na Lan co rhc ua ghi ru
riuoc va uanh gia ran quan riong cua chung Lang cach uoi
chicu voi nuc ricu cua Lan. Sau uo, Lan sa xc cac cuoc
hcn na ninh quycr uinh uua vao Iich riinh, hoac uicu
chnh Iai rhoi gian, hoac huy Lo.
goai vicc giu Lan uanh uu ricn cho cong vicc quan
riong nhar, vicc ro chuc cong vicc hang ruan cho cac hoar
uong rhuoc Phan ru rhu hai con ucn Iai cho Lan su ru uo
va Iinh hoar uc xu Iy cac su kicn ngoai uu kicn va co rhoi
gian rhu gian na van ycn ran iang Lan ua chu uong ro chuc
245
ror ruan Ic Ian vicc cua ninh nhan rhuc hicn cac nuc ricu
chu ycu riong noi nar cua cuoc song.
ie u chinh he hoa ch ha ng nga y: Kc hoa ch ha ng nga y
giu Lan uicu chnh nor cach rhich ho vicc Iua chon cac
hoar uong uu ricn cung nhu rhc hicn han ung cua Lan
riuoc cac su kicn, cac noi quan hc, cac van uc khung hoang
La r ngo .
Vicc uanh ia vai hur noi sang uc xcn Iai Iich riinh Ian
vicc sc giu Lan hicn rhuc hoa cac quycr uinh ua uua ia
cung nhu cac ycu ro ngoai uu kicn co rhc xuar hicn. C goc
nhin Lao quar, Lan sc rhay uuoc cac vai rio va nuc ricu cua
ninh co uuoc uu ricn nor cach ru nhicn, xuar har ru y
rhu c can La ng Lcn riong La n hay khong.
Ban co rhc van cho iang cach xc hang A, B, C hay J, 2,
l cua rhc hc rhu La cung can rhicr cho cac hoar uo ng ha ng
ngay. hung sc Ia su han chia gia rao khi noi iang hoar
uong nay, hoar uong kia Ia quan riong hay khong quan
riong. Ro iang chung Ia nor chuoi Iicn ruc, va riong so cac
hoar uong quan riong, Iai co cai quan riong hon. Tiong
khuon kho ro chu c kc hoa ch ha ng rua n rhi ca ch sa xc
rhu ru uu ricn cua rhc hc quan rii rhoi gian rhu La sc ucn
Iai riar ru cho riong ran cong vicc hang ngay.
hung co gang xac uinh uu ricn cho cac hoar uong
riuoc khi Lan Licr chung co quan hc nhu rhc nao voi ruycn
ngon su ncnh ca nhan cua ninh va co an kho voi su can
Lang riong cuoc song cua Lan rhan hay khong Ia nor vicc
khong hicu qua Ian. Ban cung co rhc Iua chon va hoan
rhanh cac hoar uong uu ricn na uoi khi Lan khong nuon
hoa c khong ca n Ia n.
247
Ba n co nha n rha y su kha c nhau giu a vic c Ia kc hoa ch
ha ng tua nvo i vai rio nguo i qua n Iy ca c hoa r uo ng riong Pha n
ru rhu hai, Ia y nguycn ra c Ia n rio ng ran, va vic c Ia kc
hoa ch ha ng nga ; vo i vai rio cu a no r ca nhan khong Ia y
nguycn ra c Ia n riung ran khong- Ba n co ca n rha y vic c ra
riung va o ca c hoa r uo ng riong Pha n ru rhu hai ra o ia su kha c
Lic r Io n cho nu c uo rha nh cong hic n nay cu a La n khong -
Bang nhung riai nghicn cuoc song vc suc nanh cua
vicc ro chuc cac hoar uong riong Phan ru rhu hai, Iay
nguycn rac Ian riung ran, va chung kicn rac uong sau sac
cua no riong vicc chuycn Licn cuoc uoi hang rian nguoi,
roi rin iang no sc rao ia su khac Licr nor su khac Licr rich
cuc Ion Iao cho Lan. Mor khi cac nuc ricu hang ruan
uuoc gan voi khuon kho iong Ion cua cac nguycn rac uung
uan, voi ruycn ngon su ncnh ca nhan, rhi no sc cang Ian
rang su rha nh ua r.
Tuycn ngon
su nc nh
Vai rio Mu c ricu
TO CHU C CONG VI C DA I HA N
TO CHU C CONG VI C HA NG TUA N
Vai rio Mu c ricu Kc hoa ch
Lich riinh
Phan cong
cong ra c
Phaiien
canhan
Iuhaouyenbosumenh
Bngkyhoihao
1hmFiankaibenhvien
Vuchong/
Chame
muavexemhoanhac
Iuankhoahoccua1im
XedacuaSaiah
1iuunghong
nghiencuu
Xghiencuukequa
hunghiemcuoicung
Xulyvandelienke
tiaoluuvuiKenvaPeei
1iuunghong
hanhchinh
Baocaocuoihang
Baocaoongke
luungbong
Chuich
LniedWay
Chuanbichuunginh
nghisu
PRdihmConklin
Bdaukehoach
cuanmsau
1iuunghong
haiien
nhansu
Kiemdiemlaiiachnhiem
cungvuilanie
BihmSamuels
1iuunghong
sanhammui
1icnghiemhongso
hiiuung
Phongvanuyennhanvien
Xghiencuudieuia
khachhang
IICBIAmVIC1LAX Tuan Ic
Xhunguu
ieniongua n
Xhunguuieniongngay
Chu nhat Thu hai
Vaiio mucieu
1hecha
1iiue
1inhhan
Xahoi/1nhcam
REXtILABAX1BAX
Caccuochen/Caccamke
Baocaoong
keluungbong
1
1huigian
iiengu
1uyenbosumenh
1
1
2
3
4
5
7
8
9
10
11
12
13
14
15
1
17
18
19
Phongvan
uyeniuly
8
1hmFiank
aibenhvien
3
Xeda
cuaSaiah
Buoioi Buoioi
8
9
10
11
12
1
2
3
4
5

7
8
8
9
10
11
12
1
2
3
4
5

7
8
Xhunguuieniongngay
Caccuochen/Caccamke
1hunghiem
hongso
hiiuung
7
Xulyvande
lienke
11
Xghiencuu
kequahu
nghiem
cuoicung
10
Bihm
Conklin
18
Kiemdie m
laiiachnhie m
cungvu ilanie
13
Baocao
cuoihang
15
Chuunginh
nghisucua
LniedWay
17
Bdauke
hoachnmsau
9
Iuankhoa
hoccua1im
5
Xghiencuu
dieuiaKB
9
Iuhoc
quanly
nhacuaKaila
4
tiaoluuvui
KenvaPeei
12
BihmSamuels
14
Bngkyhoihao
2
Buoioi Buoioi Buoioi Buoioi Buoioi
8
9
10
11
12
1
2
3
4
5

7
8
8
9
10
11
12
1
2
3
4
5

7
8
8
9
10
11
12
1
2
3
4
5

7
8
8
9
10
11
12
1
2
3
4
5

7
8
8
9
10
11
12
1
2
3
4
5

7
8
Thu ba Thu tu Thu nam Thu sau Thu bay
8. THU C HI N IICH CONG TA C CU A BA N
Quay rio Ia i hc a n uu vc na y vi rinh, rhco Tho i qucn
rhu nha r, Ba n Ia nguo i Ia riinh va Tho i qucn rhu hai,
Ia y vic r chuong riinh' rhi Tho i qucn rhu La sc khuycn
La n Thu c hic n chuong riinh. Ia y rhu c hic n Iich cong
ra c na La n ua Ia ia, riuo c hc r La ng y chi uo c Ia , rinh ru
gia c, Io ng riung rhu c va su can kc r cu a ninh, khong ha i
uo i vo i ca c nu c ricu, kc hoa ch nga n ha n hay su rhoi rhu c
nha r rho i na Ia uo i vo i ca c nguycn ra c uu ng ua n, nhu ng
gia rii sau sa c - vo n ucn Ia i y ngha cho ca c nu c ricu, kc
hoa ch cu a chu ng ra.
Khi Lan rhuc hicn Iich cong rac hang ruan, nhar uinh sc
co Iu c su kicn uinh cu a La n ga ha i rhu rhach. Su ha n
ung ruc rhi uoi voi cac uu ricn khan ca nhung khong quan
riong riong Phan ru rhu La hay vicc uc uang rion rianh vao
Phan ru rhu ru sc uc uoa kha nang rhuc hicn cac hoar uong
quan riong riong Phan ru rhu hai. Luc nay, vicc Iay nguycn
ra c Ia n rio ng ran, su ru nhan rhu c va Iuong ran cua La n sc
nang ucn cho Lan su an roan, uinh huong va khon ngoan
uc su uung y chi uoc Ia va uuy rii Ia riuong kicn uinh uoi
voi cong vicc rhuc su quan riong.
Khong hai Iuc nao Lan cung Licr riuoc uicu gi Ia rhuc
su quan riong, uu ua ro chuc r n ruan Ian vicc cua ninh.
Vi Ia nguoi Iay nguycn rac Ian riong ran, sc co Iuc Lan
nhan rhay iang can hai xc nhung gia rii cao hon Icn ricn
Iich cong rac hang ruan. Va vi Ia nguoi Iay nguycn rac Ian
riong ran ncn Lan co rhc Ian uicu uo voi su rhanh rhan
riong Iong.
Con riai roi iar quan ran ucn vicc Ia kc hoach cong
vicc va rinh roan hicu qua. o co nor Iich riinh cong vicc
251
iar khir khao, han Lo rhoi gian cho cac hoar uong ucn
rung hur, riong uo Lao gon: nua vai cuon sach, iua xc, ca
vicc car uur voi co Lan gai CaioI, cung nhicu rhu khac.
Moi rhu ucu uicn ia rhco kc hoach cho roi han vc
CaioI. Iai uua ua hcn ho rhuong xuycn voi nhau nor rhoi
gian kha Iau, va cuoi cung, con riai roi ui ucn kcr Iuan Ia
khong ncn ric ruc noi quan hc nua. Do riung rhanh voi
rinh hicu qua cua Iich riinh, no Icn kc hoach uanh ia J5
hur uc goi uicn rhoai noi chuycn voi CaioI. hung vicc
nay Ian cho con Lc iar uau Luon. Vi vay, hon nor ricng
iuoi, cu cau van khong rhc nao uur ia uuoc cuoc noi
chuycn cang rhang voi con Lc. gay ca nor cuoc ga nhau
va n chua uu . Tinh hinh rio ncn cang rha ng cho ca hai uua.
Qua uo, co rhc rhay iang chung ra khong rhc a uung
nor cach uon gian, nay noc rinh hicu qua riong vicc giai
quycr cac noi quan hc giua con nguoi voi nhau. Toi ua co
gang uc rio ncn co hicu qua riong quan hc voi nhung
nguoi uoi Ia voi ninh, nhung rhar Lai. Toi ua co gang
ua nh ia J hu r riong quy rho i gian quy La u cu a ninh
giai quycr nau rhuan voi nor nhan vicn, uc ioi har hicn ia
iang uicu nay ch cang Ian van uc ioi rhcn na rhoi.
hung nc u kha c sau Tho i qucn rhu hai va o ran rii, La n
sc co uuoc nhung gia rii cao quy hon Ian uong Iuc rhuc
uay. Ban co rhc uar cac gia rii Icn ricn kc hoach cua ninh.
Ban co rhc uicu chnh kc hoach cho hu ho hoac Iinh
uo ng hon. Ba n sc khong ca n rha y rha r La i khi khong rhu c
hicn uuoc kc hoach hay khi Luoc hai rhay uoi no.
9. UU DI M VUO T TROI CU A TH H QUA N TRI
THO I GIAN THU TU
Mor riong nhung Iy uo nguoi ra chong Iai vicc su uung
cac cong cu quan Iy cua rhc hc rhu La Ia vi chung Ian nar
ui su ru uo, rhoai nai, khicn ho rio ncn cung nhac va rhicu
Iinh hoar. o Ia n ho hu rhuoc va o ca c kc hoa ch Loi vi no
rhu c rinh hic u qua cu a rhc hc qua n rii rhu La khong hu
ho voi nguycn rac ccn nguci quan trcng hcn ccng vicc.
Cong cu cua rhc hc rhu ru rhua nhan nguycn rac nay.
o cung rhua nhan iang uicu uau ricn Lan can xcn xcr
uuoi goc uo cua rinh hicu qua chinh Ia Lan rhan Lan. o
khuycn khich Lan uanh rhoi gian cho cac hoar uo ng nan
riong Phan ru rhu hai, uc hicu va Iay nguycn rac Ian riong
ran riong cuoc song cua ninh, uc Licu rhi io iang cac nuc
uich va gia rii na Lan can riong vicc uinh huong cho cac
quycr uinh hang ngay cua Lan. o giu Lan rao ia su can
Lang riong cuoc song, vuor Icn cac gioi han cua kc hoach
hang ngay uc ro chuc va Ia Iich cong rac hang ruan. o
giu Lan uung su ru nhan rhuc va Iuong ran cua ninh uc
uuy rii su kicn uinh uoi voi cac nguycn rac cung nhu nuc
uich na Lan xac uinh Ia quan riong nhar. Thay vi su uung
nor Lan uo uan uuong, Lan su uung nor chicc Ia Lan.
Thc hc ru quan rii Lan rhan rhu ru ricn Lo hon rhc hc
rhu La o nan khia ca nh quan rio ng.
1hu nhat. no Iay nguycn rac Ian riong ran. o khong
ch uc cao Pha n ru rhu hai na co n ra o ia no rhu c riung ran
cho Lan suc nanh uc xcn xcr rhoi gian cua ninh riong
khuon kho nhu ng uicu rhuc su quan rio ng va huu ich.
1hu hai. no uuoc uan uar Loi Iuong ran. o cho Lan co
253
hoi uc ro chuc cuoc song nor cach ror nhar rhco kha nang,
hu ho voi cac gia rii sau sac nhar cua ninh. ong rhoi,
no cung cho Lan su ru uo uc ycn ran uar cac gia rii quan
riong hon Icn ricn kc hoach cua ninh.
1hu ba. no xac uinh io su ncnh uuy nhar cua Lan, Lao
gon cac gia rii va nuc ricu Iau uai. icu uo sc cho Lan
huong huong va nuc uich hanh uong hang ngay.
1hu tu. no giu Lan can Lang cuoc song Lang cach
nhan uicn cac vai rio, uar ia cac nuc ricu va Ia kc hoach
cho cac hoar uong cua rung vai rio noi ruan.
1hu nam. no cho Lan nor han vi hoar uong Ion hon
rhong qua vicc ro chuc cong vicc hang ruan, cung voi su
uicu chnh hang ngay ncu can, o ran cao hon. o giu Lan
gan Lo voi cac gia rii sau sac nhar rhong qua vicc xcn xcr
cac vai rio rhcn cho r cua La n.
Soi ch xuycn suor ca nan uu uicn nay Ia: tap trung chu
;cu vac cac mci quan hc va kct qua. au dc mci tap trung vac van
dc thc i gian.
10. GIAO PHO CONG VI C: GIA TNG P VA PC
Chu ng ra hoan rha nh noi cong vicc rhong qua su giao
ho cho rhoi gian hoac cho nguoi khac. cu giao ho
cho rhoi gian, chung ra ngh ucn hicu suar. cu giao ho
cho nguoi khac, chung ra ngh ucn hicu qua.
hicu nguoi ru choi giao ho cong vicc cho nguoi
kha c Lo i vi ho ca n rha y khong ycn ran. hung giao ho
cong vicc nor cach hicu qua cho nguoi khac Ia nor hanh
uong co rinh char uon Lay nanh nc nhar.
Vic c chuyc n giao ria ch nhic n cho nhu ng nguo i co ky
nang va uuo c ua o ra o khic n La n co uic u kic n ua nh rho i gian,
su c Iu c cho ca c hoa r uo ng kha c hu u ich hon. Ciao ho giu
ca nhan Ia n ro chu c ha r riic n. 1.C. Pcnncy nguo i sa ng Ia
ra uoa n La n Ic no i ric ng 1.C. Pcnnc; - sinh rho i ru ng no i
ia ng quyc r uinh sa ng suo r nha r cu a ong Ia u y quyc n sau
khi nha n ia ia ng ninh khong co n co rhc ru Ia n uic u uo
uuo c nu a. Quyc r uinh uo ua ucn Ia i su ha r riic n va rang
riuo ng cu a ha ng rian cu a ha ng va ha ng nga n con nguo i.
Vi su giao ho can hai co nguoi khac, ncn uo Ia nor
chicn rhang chung cua ra rhc sc uuoc riinh Lay riong
Thoi qucn rhu ru. C uay, chung ra ra riung vao cac nguycn
rac quan Iy La n rhan, va kha nang giao ho cong vic c cho
nguoi khac uicn khac nhau chu ycu giua vai rio cua
nguoi quan Iy va nguoi san xuar uoc Ia ncn roi ric can
van uc giao ho ru goc uo ky nang quan Iy ca nhan cua Lan.
Mo r nha sa n xua r Ia n La r cu uic u gi ca n rhic r uc ua r
uuo c ca c kc r qua nong nuo n, ru c uc co uuo c nhu ng qua
riu ng va ng. Mo r nguo i no i rio , no r kic n riu c su hay no r
rhu ky ua nh na y uc u co rhc uuo c go i chung Ia nha sa n xua r.
hung khi nor nguoi uung ia Ian vicc voi nhicu
nguoi, voi cac hc rhong san xuar rhi nguoi uo rio rhanh
nor nguoi quan Iy riong noi quan hc ruong rhuoc. Mor
kicn riuc su uung uau nor nhon cac kicn riuc su khac Ia
nor nguoi quan Iy. Mor rhu ky gian sar cac nhan vicn van
hong Ia nguoi quan Iy van hong. guoi noi rio giao ho
vicc iua chcn Lar cho uua con cung Ia nor nguoi quan Iy.
Mor nha san xuar co rhc uau ru nor gio cong suc cua
ninh va san xuar ia nor uon vi san han, voi gia rhicr
khong co su hao hur vc hicu nang.
255
au vao au ia
IA SA XUAT
_
guoc Iai, nor nguoi quan Iy co rhc uau ru nor gio
cong su c cu a ninh va Ia n ia uuo c J, 5 hoa c J uon vi sa n
han, rhong qua vicc giao ho cong vicc nor cach ho Iy.
au vao au ia
CUC I QUA LY
Quan Iy co rhc Ian uich chuycn uang kc uicn rua, va
chia khoa uc quan Iy hicu qua Ia su giao ho. Chung ra
cung nghicn cuu hai Ioai giao ho co Lan - giao ho ncnh
Icnh va giao ho uy quycn - riong han uuoi uay.
11. GIAO PHO M NH I NH
Ciao ho ncnh Icnh co ngha Ia Lay cai nay cho roi',
La n ca i kia cho roi ', hoa c Cho roi Lic r khi na o anh
xong vicc nay-. Iau hcr cac nha san xuar ucu su uung no
rhuc giao ho ncnh Icnh. Ban con nho cau chuycn vc
nhung cong nhan can uao iua har quang riong iung
khong- Io Ia nhung nguoi san xuar. Io xan ray ao Icn va
rhuc hicn cong vicc cua ninh. Du co uuoc giao nhicn vu
gian sar hay quan Iy ui nua, ho van suy ngh nhu nor nha
san xuar. Io khong Licr cach giao ho uc nguoi khac can
kc r ua r uuo c kc r qua . hung vi ra riung vao huong ha
ncn ho chiu riach nhicn vc kcr qua.
Toi ua rhuc hicn vicc giao ho ncnh Icnh riong nor
Ian cung gia uinh ui choi Iuor van. Con riai roi, Ia nor ray
Iuor van xuar sac, uang Iuor ricn nar nuoc nho chicc xuong
nay roi Iai kco ui. Toi uua chicc nay anh cho Sanuia va Lao
co ay chu vai kicu anh.
Luc uau, roi noi voi co ay can hai Iua chon uc chu vi
so hin con Iai khong nhicu. Roi roi nhan ia iang co ay
khong rha o chu a nh. Toi La o ca n ha i cho cho uc n khi
nar rioi Icn chinh giua nui rhuycn va khi rhang Lc nhay
Icn Ian nuoc hay Iuon vong.
hung cang Iuc, roi cang rhay khong an ran. Toi c iang
ncu ninh khong ch uan cho co ay rung uong rac riong
rung giay rhi sc hong hcr vicc. Cuoi cung roi noi: ay,
Sanuia, khi na o anh ho Ba n' rhi cn nha n nu r nhc '. Va i
hu r sau roi ho Ba n ui' Ba n ui' nhung ngay Ia ru c Ia i
kcu Icn u ng La n' u ng La n
o uung Ia kicu giao ho ncnh Icnh, Ia huong ha
kicn soar rung uong rac nor. Rar nhicu nguoi Iuon Iuon co
kicu giao ho cong vicc nhu vay. hung cach Ian uo co
rhuc su khicn nguoi khac hoan rhanh ror cong vicc hay
khong- Ban co rhc gian sar hay quan Iy uuoc Lao nhicu
nguoi khi La n Iuon chan chan can rhic va o ru ng uo ng
ra c cu a ho -
Co nor huong ha ror hon, hicu qua hon uua ricn
no rhuc uc cao su ru nhan rhuc, rii ruong ruong, Iuong ran
va y chi cua nguoi khac. o Ia Ciao ho uy quycn.
257
12. GIAO PHO U Y QUY N
Ciao ho uy quycn uua ricn kct qua ccng vicc rhay vi
huong ha Ian vicc. o cho nguoi khac quycn Iua chon
huong ha va uc ho ru chiu riach nhicn vc kcr qua.
Phuong ha nay co rhc nar nhicu rhoi gian Iuc Lan uau,
nhung uo Ia su uau ru rhoi gian can rhicr. Ban co rhc uich
chuycn uicn rua nhicu hon, va co rhc rang uon Lay rhong
qua vicc giao ho uy quycn.
Ciao ho uy quycn can co su hicu Licr Ian nhau nor
cach io iang va can kcr rhuc hicn rhco ycu cau cua nan
ycu ro sau uay:
Ket qua mong muon. Tao ia su hicu Licr io iang vc
nhu ng vicc ca n hoan rhanh, ra riung va o vic c gi chu khong
ha i bang cach nac, ra riung va o kct qua chu khong ha i
phucng pha p. Ban hai ron nhicu rhoi gian va co Iong kicn
rii. Ban hay hinh uung ia cac kcr qua nong nuon. Ban hay
cho nguoi uuoc giao ho hinh uung va hicu io cac ch uan
vc char Iuong kcr qua cong vicc, rhoi gian can hai hoan
rhanh cong vicc.
inh huo ng. Xac uinh cac rhong so na nguoi uuoc giao
ho can rhuc hicn. Cac rhong so nay cang ir cang ror, uc
rianh Licn rhanh kicu giao ho ncnh Icnh, nhung can
hai co ca cac han chc can rhicr. Ban khong ncn uc nguoi
uuoc giao ho ruy ricn quycr uinh rhoi gian hoan rhanh
nuc ricu, vi uicu uo sc gicr chcr kha nang chu uong va uua
nguoi ra rio Iai ran Iy cua nguoi Li sai var, giong nhu: Iay
cho roi Licr anh can roi Ian gi, roi sc Ian cai uo. Ban can
chan rhanh va coi no noi cho nguoi uuoc giao ho Licr
nhung van uc co rhc uan ucn rhar Lai nhung khong ncn noi
voi ho ca n pha i /a m gi. Iay uc ho hoc hoi ru nhung sai Ian
cua ninh va cua nguoi khac. Iay uc ho co riach nhicn vc
kcr qua cong vicc va uuoc Ian Lar cu uicu gi can rhicr riong
han vi uuoc uy quycn.
Cac nguon luc. han uicn cac nguon Iuc, Lao gon
nhan Iuc, rai chinh, riinh uo ky rhuar hay ro chuc uc nguoi
uuoc giao ho co rhc su uung nhan uar uuoc cac kcr qua
nong nuon.
Xa c dinh tra ch nhie m. ar ia cac chuan nuc uc uanh
gia kcr qua hoar uong va xac uinh rhoi gian ricn hanh vicc
Lao cao, uanh gia.
Ca c he qua . Ch io uicu gi sc xay ia, ca ror Ian xau rhco
kcr qua uanh gia. icu nay Lao gon ca cac han rhuong var
cha r, rinh rha n, ca c cong vic c kha c nhau va ca c hc qua ru
nhicn gan Iicn voi su ncnh chung cua ro chuc.
Vai nan riuoc roi co nor kinh nghicn rhu vi riong vicc
giao ho cong vicc cho nor cau con riai cua roi. Chung roi
uang ricn hanh cuoc ho gia uinh, va ricn ruong co rico
Lan ruycn ngon su ncnh gia uinh uc Lao uan iang kc
hoa ch uua ia ha i hu ho voi nhung gia rii cu a chu ng roi.
Tar ca rhanh vicn riong gia uinh ucu co nar.
Toi uung nor chicc Lang ucn Ion va chung roi vicr ia
cac nuc ricu nhung uicu rhcn chor chung roi sc rhuc hicn
va nhung cong vicc xuar har ru cac nuc ricu uo. Thc ioi
roi ycu cau noi nguoi ru nguycn rhuc hicn cong vicc.
Ai nuon uong ricn rhc cha-. Toi hoi va nhan rhay
ch co ninh roi gio ray.
Ai nuon ria ricn Lao hicn- Ticn an- Xc oro-, va hinh
nhu ch co roi Ia nguoi uoc nhar riong cac vicc nay.
Ai nuon nhan vicc chan soc cn Lc noi sinh-. hicu
259
nguoi ro ia quan ran, nhung ch co vo roi Ia nguoi ua ung
ricu chuan nhar uc Ian vicc nay.
Khi chung roi Ian rhco rung nuc ricn Lang Iicr kc cong
vicc, rhi chang nay choc rhay rhoi gian Ian vicc riong ruan
cua cha va nc Ia ricn t gio. Voi no rhuc uo, nor so cong
vicc khac uuoc uar riong nor vicn canh rhich ho hon.
Ca u con riai ruo i cu a roi, Srchcn xung hong chan
soc san co. Tiuoc khi roi rhuc su giao cong vicc cho no, roi
Lar uau qua riinh huan Iuycn r n. Toi nuon no hinh
uung io riong uau nor cai san uuoc chan soc can rhan
hai nhu rhc nao, ncn roi uan cu cau sang nha Lcn canh.
hin ui con, roi noi. Con co rhay san co nha canh
ninh xanh va sa ch khong- o Ia uic u chu ng ra nuo n: xanh
va sach. Cio rhi quay Iai nhin vao san nha ninh. Con co
rha y ca c na u ha rio n khong- o khong ha i Ia na u xanh.
Chung ra can co san co xanh va sach. Bay gio Ian rhc nao
cho no xanh rhi ruy con. Con uuoc ru uo Ian cach nao Ia
ruy con, riu vicc son no rhoi. hung Lo cho con Licr Lo sc
Ian rhc nao ncu Lo ru Ian.
Vay Lo sc Ian rhc nao-
Bo sc rhuong xuycn ruoi nuoc cho no Lang voi hun
nuoc. hung con co rhc uung xo uc ruoi, cai nao cung
uuoc. Ch cor sao cho co noc xanh ror Ia uuoc. Ro khong-
Ro a '
Bay gio no i vc sa ch, con nhc . Sa ch co ngha Ia khong
uinh ca c rhu La n khong co gia y Io n, uay nho , xuong xa u,
quc cu i, hay La r cu ca i gi Ia n La n san. Bo sc no i cho con Lic r
chu ng ra ncn Ia n gi. Chu ng ra ha y Ia n sa ch no r nu a ca i san
ngay Lay gio va xcn chu ng kha c nhau nhu rhc na o. Thc Ia
chu ng roi ui Ia y hai ru i uu ng gia y Io n va nha r ia c hc r no r
nu a san. Bay gio con nhin nu a san na y va nu a san kia. Con
co rha y kha c nhau khong - ay go i Ia sa ch, con Lic r io i chu .
Khoan ua Lo , cu cau kcu Icn. Con nhin rhay nor so
giay Ion o uang sau Lui cay kia kia'
Tor. Bo khong uc y. Mar con rinh uay.
Bay gio riuoc khi con quycr uinh co nhan cong vicc
nay hay khong, Lo nuon noi cho con rhcn vai uicu nua.
Boi vi khi con nhan Ian ioi, Lo sc khong Ian cho con nua.
o Ia cong vicc cua con. ay goi Ia su uy quycn. Su uy
quycn co ngha Ia giao vicc voi su rin cay. Bo rin con hoan
rhanh uuoc cong vicc nay. Bay gio ai sc Ia ch huy cua con-
Bo chu co n ai-
Khong, khong ha i Lo . Con Ia ch huy. Con ch huy
Lan rhan con. Con co nuon Iuc nao Lo nc cung can rhic
vao cong vicc cua con khong-
Khong a .
Bo nc cu ng khong nuo n nhu va y. oi khi uic u uo Ia n
chu ng ra kho chiu, ha i khong con- Va y rhi con Ia ch huy
cu a chinh ninh. Bay gio , con uoa n ai Ia nguo i giu uo con.
Ai a -
Bo . Con ch huy Lo .
Con a y a -
ung vay. hung rhoi gian cua Lo iar co han. oi khi
Lo Iai ui vang. hung Iuc nao Lo co nar, con can Lo giu
gi rhi cu noi. Bo sc Ian nhung gi con nuon.
ong y.
261
Cio rhi con uoan ai sc uanh gia con-
Ai ho Lo -
Con ru uanh gia Iay.
Con a y a -
ung vay. Moi ruan 2 Ian, hai Lo con ninh sc ui vong
quanh san, va con sc ch cho Lo xcn con ua Ian nhu rhc
nao. Va con ru uanh gia ia sao-
Xanh va sa ch'
u ng'
Toi huan Iuycn cu cau Lang nhung Ioi noi uo riong hai
ruan riuoc khi roi can rhay no san sang voi cong vicc. Cuoi
cung rhi ngay riong uai ua ucn.
ay co hai Ia giao kc o khong con-
ung Ia giao kco.
Cong vicc Ia gi-
Xanh va sa ch.
Xanh Ia rhc na o-
Cu ca u nhin va o san nha cu a chu ng roi, nay La r ua u
riong kha hon. Ro i ch sang san nha Lcn ca nh o Ia na u
xanh cu a co .
Thc co n sa ch Ia gi-
Khong co iac iuoi.
Ai Ia ch huy-
Con.
Ai Ia nguoi hu giu-
Bo, khi nao Lo ioi
Ai Ia nguoi uanh gia-
Con. Iai Ian nor ruan hai Lo con sc ui vong quanh va
con sc ch cho Lo rhay rinh hinh rhc nao.
Va chung ra nuon co uicu gi-
Xanh va sa ch.
Vao Iuc uo, roi khong noi gi ucn vicc rhuong cong.
hung roi sc khong ngan ngai co han rhuong cho nor
vicc uy quycn nhu vay.
Ma r hai rua n Ic vo i nu c ricu xanh va sa ch, roi ngh cu
cau ua san sang
Ion uo Ia ngay rhu Lay. Cu cau khong Ian gi ca. Chu
nha r cu ng khong Ia n gi. Thu hai va n khong Ia n gi. Khi
roi Iai xc ia khoi nha uc ui Ian vao ngay rhu La, roi nhin
rhay san co vang o va rio riui riong anh nang rhang Lay
uang Icn cao. Chac no sc Ian vao ngay hon nay'. Toi ru
nhu ioi ru Iy giai: Chung roi noi rhoa rhuan vao ngay rhu
Lay, ngay chu nhar no con uanh rhoi gian cho nhicu vicc
kha c. hung co n nga y rhu hai- Va hon nay Ia nga y rhu
La Cha c cha n cu ca u ha i Ia n hon nay. ay Ia rho i gian
ngh hc. o con Ian gi khac nua chu-
Ca ngay hon uo, roi nong Iong rio vc nha uc xcn uicu
gi ua xay ia. Khi vc ucn riuoc san, roi nhin rhay canh ruong
y nhu Iuc sang. Con cau con riai cua roi rhi uang choi o
cong vicn hia Lcn kia con uuong.
ay Ia uicu khong rhc cha nhan uuoc. Toi can rhay
rhar vong va vo nong vc hanh uong cua con riai sau hai
ruan uuoc roi huan Iuycn, va roi cung ua nghc nhung Ioi
263
hua hcn cua no. Chung roi ua Lo nhicu cong suc, ricn Lac
va iar ru hao voi cai san co, vay na gio no uang rio ncn kho
hco riong khi co riong san nha Iang gicng ua uuoc car ra
riong iar uc
Toi ua san sang quay rio Iai kicu giao ho ncnh Icnh.
Na ;. ha ; /a i da; va di nha t ra c nga; ba; gic . nc u khcng thi /ic u
hc n! Toi ngh roi co rhc co uuoc qua riung vang rhco cach
uo. hung con con ngong rhi sao- icu gi ua xay ia uoi
voi su can kcr riong Iong cua con riai roi-
Toi co no nu cuoi gia rao va goi voi sang Lcn kia uuong,
ay, con riai, cong vicc rhc nao-.
Tor, Lo a, cu cau ria Ioi.
San cc thc na c rci-. Khi no i ia cau na y, roi Lic r ninh
ua ha vo rho a rhua n. ay khong ha i Ia ca ch chu ng roi
rho a rhua n vc ria ch nhic n. o khong ha i Ia uic u ua rho a
rhua n.
Toi can noi va cho sau Lua con roi. Roi roi noi, Con
a , chu ng ra ha y Ia n nhu ua rho a rhua n. Chu ng ra ha y cu ng
nhau ui vong quanh san va con ch cho Lo cong vicc uuoc
uy quycn cua con nhu rhc nao-.
Khi chung roi Lar ua u ia kho i cua, can cu ca u iun Icn,
nuoc nar ruon riao. cn khi chung roi ucn giua san rhi con
riai roi ua kho c rhu r rhir.
o kho qua , Lo a '
Ca i gi khc - Toi ngh rha n. Ccn cc /am cai gi dau' hung
roi Licr uung Ia kho rhar ru quan Iy Lan rhan, ru gian sar.
Do uo roi noi: Con can Lo giu gi nao-.
Lic u Lo co giu khong-. Cu ca u khu r khir.
Tho a rhua n cu a chu ng ra rhc na o-
Bo noi sc giu con khi nao Lo ianh.
Bo ia nh na .
Thc Ia cu cau chay vao nha va rio ia voi hai chicc rui,
uua roi nor chicc. Bo giu con nhar cai uong uo uuoc
khong-, no ch vao uong iac ru Lua an ngoai rioi hon rhu
Lay. o Ian con nuon non'.
Va roi ua Ian. Toi Ian uung cai uicu con riai roi ycu
cau. Va uo cung chinh Ia Iuc no ky vao rhoa rhuan riong
Iong ninh. Cong vicc uon san Lay gio noi chinh Ia cua no,
ua uuoc uy quycn.
Cu cau ch nho roi giu rhcn 2 hoac l Ian nua riong
suor nua hc. o ru chan soc san nha, giu cho san ngay
ca ng xanh va sa ch, rha n chi hon ca khi roi Ia n. Cu ca u co n
nhac nho cac anh chi cua ninh uung vur vung vai cac giay
goi kco cao su ia san co.
Su rin cay Ia hinh rhuc cao nhar cua uong co rhuc uay
con nguoi. o Ian xuar hicn nhung kha nang ror nhar
riong noi nguoi, nhung cung uoi hoi hai co rhoi gian,
Iong kicn rii va can hai huan Iuycn, har riicn con nguoi
uc ruong xung voi nuc uo rin cay.
Toi rin ia ng nc u vic c giao ho u y quyc n uuo c rhu c hic n
uu ng ua n rhi ca hai Lcn sc co Io i, sc Ia n uuo c nhic u vic c hon
vo i rho i gian ir hon. ic u na y uo i ho i no r nang Iu c qua n Iy
ro r chu khong ch Ia sa n xua r hic u qua . Va n uc chinh o uay
na n o rinh hic u qua chu khong ha i o ca c kc r qua .
Cha c cha n La n co rhc uo n ho ng sa ch hon, nhanh hon
so voi con Lan, nhung nuc uich Ia Lan nuon con Lan ru
Ian Iay vicc uo. icu uo uoi hoi rhoi gian huan Iuycn va
265
har riicn kha nang cua con Lan, nhung Iai ricr kicn cho
Lan nhicu rhoi gian vc sau. Vicc nay uar ia nor no rhuc
hoan roan noi vc su uy quycn va rhuc su Ian rhay uoi Lan
char cua noi quan hc. guoi quan Iy rio rhanh nguoi chu
cu a chinh ninh, chiu su chi ho i cu a Iuong ran Lao go n
cac can kcr uc uar uuoc nhung kcr qua nong nuon.
hung uong rhoi, no cung giai hong nang Iuc sang rao uc
Lan co rhc Ian Lar ky uicu gi can rhicr, hu ho voi cac
nguycn rac uung uan, uc uar uuoc kcr qua uo.
Cac nguycn rac Iicn quan ucn vicc giao ho uy quycn Ia
uung uan va co rhc uuoc a uung cho Lar cu ai, riong Lar cu
hoan canh nao. oi voi nguoi chua riuong rhanh, Lan sc
ncu ia ir ky vong nhung Iai hai co nhicu ch uan hon. Can
ricn hanh kicn ria riach nhicn rhuong xuycn va cong
nhan ngay kcr qua uar uuoc. oi voi nguoi ua riuong
rhanh, La n uar ia nhung ky vo ng co nhicu rha ch rhu c hon,
ir hai uinh huong va ir kicn ria riach nhicn hon.
Su uy quycn uung uan co rhc Ia uau hicu ror nhar cua
quan Iy hicu qua, uon gian Ia vi no Ia uicu iar co Lan cho ca
su ha r riic n cua ca nhan va ro chu c.
13. MO THU C V PHA N TU THU HAI
Chia khoa uc quan Iy hicu qua Lan rhan, hay quan Iy
nguo i kha c rhong qua u y quycn, khong ha i Ia ky rhua r
hoac cong cu nao khac, cung khong hai ucn ru Lcn ngoai.
o Ia nhan ro noi rai nan riong no rhuc Phan ru rhu hai.
o sc giu Lan co kha nang nhin qua Iang kinh quan riong
chu khong ha i Ia kha n ca .
Khi Lan co uuoc no rhuc Phan ru rhu hai, no sc Ian
rang kha nang ro chuc va rhuc hicn cong vicc hang ruan
xoay quanh nhu ng uu ricn quan riong nha r, cung nhu Ia n
rang kha nang ung Licn cua Lan. Ban sc khong con Li hu
rhuoc vao ai hay vicc gi khac riong vicc quan Iy hicu qua
cuoc song cua ninh.
ang chu y Ia nhung nguoi co Thoi qucn ucu Ia
nhung nguoi rhuoc vc Phan ru rhu hai. Quan ran ucn
nhung uicu quan riong co Lan va rhuc hicn no nor cach
ucu uan sc Ian cho cuoc song cua Lan co nhicu Licn
chuycn Ion Iao rhco chicu huong rich cuc.
267
GO I Y A P DU NG:
1. Xha ndie nmo va ihoa do nghuo cPha nuhu hai
ma ban da bo qua iong cuoc song cua mnh. Bay
vie iava camke hu chie n.
2. Vemomaianquaniihuigianvacogngduinh
ha n im hu i gian ba n da nh cho u ng Pha n u.
1iong ba nga y da u hu c hie n, ba n ha y ghi la i hu i
giancu he va io ichobie du inhcu aba nchinhxa c
de ndau?Ba nco ho ama nvu ica chsu du nghu igian
cu amnhkhong?Ba nca nhaydo inhu ngdie mna o?
3. Ia mo danh mu c ca c ia ch nhie m ba n co he u y
quye nva nhu ngnguu iba nco he giaovie c,hayhua n
luye nde co he u yquye n.Xa cdinhxemca nha ico
die ukie ngde b da uqua inhu yquye nhayhua n
luye n.
4. 1o chu c cong vie c cho ua n u i. B da u b ng ca ch
vie iavaiio va mu cieuha ngua ncu aba n,saudo
bie n ha nh ke hoa ch ha nh do ng cu he . Va o cuo i
ua n,da nhgia laike hoachdaduu choa nha nh.Xo
co a cdo ngnhuhe na oiongvie chamnha nhu ng
gia ii sau s c va o cuo c so ng ha ng nga y cu a ba n?
Ba nhgia mu cdo iungha nhcu aba ndoivu icacgia
iiva mu cdich.
5. 1u camke o chu ccongvie ciencusu ha ngua nva
bo iihu igiande hu chie n.
. L ngdu ngcongcu la ke hoa chcua1he he hu u.
CHUONG BA
THA NH TCH
TP TH
Tuong Ihuc
Laug ughe va
lhau hieu
lau uhau
0oug lau
hiep luc
Ju duy
cuug lhaug
Luou
chu doug
Bal dau
lu uuc lieu
da duoc xac diuh
uu lieu
cho dieu
quau lroug uhal
Jh^Nh J|Ch
C^ Nh^N
c Ip
Phu Ihuc
R
e
u
g
i
u
a
b
a
u
l
h
a
u
1
2
3
4
5 6
7
Jh^Nh J|Ch
J^P JhE
NIung m LIuc cuu su
Luong LIu c
Khonq co rinh lo n ne u lhonq co lo nq rtn,
lhonq co lo nq rtn ne u lhonq co su rrunq rhu c.
- Samuel Johnson
T
iuoc khi chuycn sang han noi vc 1ha nh tch ta p
thc . chung ra can nho Iai iang su ruong rhuoc hicu
qua ch co rhc uuoc xay uung ricn co so uoc Ia rhuc su,
1ha nh tch ca nhan Iuon ui riuoc 1ha nh tch ta p thc .
Khi nhin Iai va khao sar uia hinh uc xac uinh xcn uang
o uau riong noi Iicn hc voi noi sc roi, chung ra rhay io iang:
khong rhc ucn uuoc noi uang uung na khong ui rhco con
uuong ua ui. Khong co con uuong rar nao cung nhu khong
con cach nao khac. Khong co cach nao uc nhay uu vao uia
hinh chung ra uang co nar vi no ua Li chc hu Loi rhar Lai
cua nor so nguoi. Io ua co gang nhay vao xay uung cac
noi quan hc huu hicu na khong co su chin chan, suc
nanh cua rinh cach uc uuy rii cac noi quan hc uo.
hung Lan khong ncn Ian nhu vay. Ba n can hai co
nor con uuong han hoi. Ban khong rhc rhanh cong voi
nguoi khac ncu chua ria gia cho su rhanh cong uoi voi Lan
rhan ninh.
Vai nan riuoc, roi uu nor cuoc hoi rhao o vung uuycn
hai Lang Cicgon. Mor nguoi uan ong ucn Lcn roi va noi:
Cng co Lic r khong, Srchcn, roi rhu c su khong rha y rhich
rhu Ian voi cuoc hoi rhao nay.
Cng hay nhin noi nguoi o uay, ong ay ric ruc, Va
hay ngan Lo Licn xinh uc cung rar ca nhung gi uang uicn
ia na xcn. Qua rhu vi ha i khong- Va y na rar ca nhu ng gi
roi co rhc Ian Ia ngoi uay va Io Iang khong Licr hai ria Ioi
ia sao riuoc nhung Ioi ria hoi qua uicn rhoai cua vo roi.
Tiong khi roi con uang Lan khoan khong hicu chuycn
gi ua xay ia voi nguoi uan ong nay rhi ong ra ric ruc: Moi
khi roi ui xa Ia co ay goi uicn nhu rhc canh sar hoi cung vay.
ao Ia Anh an sang o uau- An voi ai- Anh co uu ho ca
Luo i sa ng khong- Khi na o rhi ngh riua- Anh ua ngh riua
o uau- Buoi roi anh ui uau- Choi gi- Ln nghc co ricng hu
nu, anh uang ui cung ai vay-... Va uicu co ay rhuc su nuon
Licr, nhung khong Lao gio nuon noi ia, Ia co ay co rhc hoi
ai uc xac ninh nhung gi roi ua noi voi co ay. Co ay Ian rinh
Ian roi roi uu noi rhu noi khi roi ui xa. Toi rhuc su khong
con hung rhu gi nua.
Cng ra co vc iar kho so. Chung roi noi chuycn nor Iuc
va ong ay uua ia nor cau Linh Iuan iar uang chu y: Toi
uoan Ia co ay Licr io ncn hoi cai gi-. Cng ay nga ngung,
hoi Iung rung: Cung chinh ru nor cuoc hoi rhao nhu rhc
nay, roi ua ga co ay. Luc uo, roi ua co vo.
Toi suy ngh vc y ru cua cau noi uo ioi hoi: Iinh nhu
anh Ia nguo i rhich su uu ng ca c gia i ha nhanh-.
Y ong nuon noi gi-, ong ay hoi.
A , ua i Ioa i Ia anh nuo n co rhc uu ng ca i ruo c-no-vir uc
273
no ho so vo anh ia io i Icn uay rha n kinh uic u chnh Ia i rha i
uo cu a co a y no r ca ch nhanh cho ng, co ha i va y khong-
Tar nhicn ioi, roi nuon co ay rhay uoi, ong ra giai
rhich, Toi khong cho iang co ay uung khi cu ria hoi roi
nhu va y.
Cng Lan a, roi noi, Ch noi suong rhi ong khong rhc
nao rhoar ia khoi van uc na ong ru uan rhan vao.
C uay, chung ra uang hai uoi nar voi van uc rhay uoi
no rhuc iar riicr uc, iar co Lan. Ban co rhc Ian rion riu cac
noi giao ric xa hoi Lang nhung ky rhuar va ky nang iicng,
nhung riong qua riinh uo, Lan co rhc Lo nar ncn rang rinh
ca ch quan rio ng. Ba n khong rhc co rha nh rich ha o. ay Ia
nor nguycn rac rhco riinh ru: 1hanh tch ca nhan di trucc
1ha nh tch ta p thc. Su ru chu va y rhuc ru giac Ia ncn rang
cua cac noi quan hc ror uc voi nguoi khac.
Mor so nguoi noi iang Lan hai ycu quy Lan rhan ninh
riuoc khi Lan co rhc ycu quy nguoi khac. Toi ngh iang y
ruong uo co Iy, nhung ncu Lan khong Licr io Lan rhan, ncu
Lan khong Ian chu uuoc Lan rhan rhi sc iar kho ycu quy
chinh ninh, riu nor so riuong ho, nhung ch nang rinh
nha r rho i, ho i ho r.
Long ru riong ch co khi Lan kicn soar uuoc Lan rhan,
khi Lan uoc Ia rhuc su. o chinh Ia ricu uicn cua cac Thoi
qucn J, 2 va l. o c Ia Ia no r rha nh qua . Tuong rhuo c Ia
nor Iua chon na ch nhung nguoi co rinh uoc Ia noi co.
cu khong rhuc su icn Iuycn rinh uoc Ia rhi noi co gang
har riicn ky nang xay uung noi quan hc voi con nguoi cua
chung ra cung ch Ia vo ich. Chung ra co rhc co Ian uicu uo,
rhan chi con uar uuoc chur ir rhanh cong riong uicu kicn
rhuan Ioi, nhung khi ga kho khan chac chan sc co
chung ra sc khong co co so uc ric ruc uuy rii noi quan hc.
Ycu ro quan riong nhar chung ra uua vao cac noi quan
hc khong hai Ia Ioi noi hay hanh uong na chinh Ia con
nguoi chung ra. cu nhung Ioi noi va hanh uong xuar har
ru cac ky nang giao ric (ao uuc nhan cach) chu khong
ha i ru La n cha r chu ng ra (a o uu c rinh ca ch) rhi nhu ng
nguoi khac sc nhan rhay ngay su gia rao uo. Chung ra sc
khong rhc rao ia va uuy rii uuoc ncn rang can rhicr uc co
noi quan hc ruong rhuoc hicu qua.
hu ng ky rhua r va ky nang rhu c su ra o ia su kha c Lic r
riong giao ric xuar har gan nhu iar ru nhicn ru nor rinh
cach uoc Ia. Do uo, noi Lar uau xay uung noi noi quan hc
Ia o Lcn riong con nguoi chung ra, Lcn riong Jcng trcn Anh
hucng va rinh cach chung ra. Khi chung ra rio ncn uoc Ia,
ruc Iuon chu uong, Iay cac nguycn rac uung uan Ian riong
ran, Iay gia rii Ian uong Iuc rhuc uay, co kha nang ro chuc,
rhuc hicn cac uu ricn riong cuoc song nor cach riung rhuc,
rhi chung ra co rhc Iua chon uc song ruong rhuoc. gha Ia
chung ra co kha nang xay uung cac noi quan hc hong
hu, Iau Lc n va hu u ich voi nhu ng nguo i xung quanh.
hin vc hia riuo c, chung ra rhay ninh uang Luo c va o
nor khong gian hoan roan noi nc. Su ruong rhuoc no ia
nor rhc gioi cua nhung kha nang ho rac sau sac, ua uang
va uay y ngha, nor rhc gioi riong uo nang suar Iao uong
khong ngung rang Icn, nor rhc gioi cho su cong hicn, uong
go , ho c ra va riuo ng rha nh cu a chu ng ra. hung cu ng
chinh noi uo , chu ng ra ca n rha y uau kho nhic u nha r, rha r
vong c chc nhar va rio ngai khac nghicr nhar ricn con
uuo ng nuu ca u ha nh hu c va rha nh cong. Va chu ng ra Lic r
io nhung Lar Ioi uo vi chung co rinh char ca rinh.
275
guoc Iai, voi nhung Lar Ioi co rinh kinh nicn, chung ra
rio ncn qucn rhuoc voi no va Licr cach chung song cung
no. Chung ra rhuong song hcr nan nay sang nan khac voi
su Lar Ioi uo rhicu ran nhin, rhicu su Ianh uao hay quan Iy
riong cuoc song ca nhan. Chung ra can rhay Luc Loi va
kho chiu no r ca ch no ho, va rhnh rhoang Ia i rin ca ch uc
gian rhicu, chi ir Ia riong giay Iar.
hung khi ga iac ioi riong quan hc giao ric voi
nguoi khac, chung ra rio ncn iar canh giac voi nhung Lar Ioi
ca rinh chung rhuong iar cang rhang va ra nuon ro ng
khu chung ngay Ia ruc. o chinh Ia Iuc ra rin cach uicu rii
cac riicu chung uo Lang giai ha ca roc, Lang cac ky
rhua r cu a ac duc nhan cach. Chung ra khong hicu ia ng
riic u chung ca rinh Ia su Lu ng har cua can Lcnh nan
rinh von con rian riong hon. Va ncu khong chan uur vicc
uicu rii riicu chung uc ricn hanh chua rii ran goc can Lcnh
rhi nhung no Iuc cua chung ra ch rhcn han ra c uung.
Tio Iai van uc uang Lan Iuan su giao ric hicu qua voi
nguoi khac chung ra hay quay rio Iai uinh ngha riuoc uay
vc rhanh uar. Chung ra noi rhanh uar Ia su can Lang P,PC,
uo Ia nor khai nicn co Lan iur ia ru cau chuycn vc con
ngong va nhung qua riung vang.
Tiong nor rinh huong co su ruong rhuoc, nhung qua
riung vang Ia kcr qua cua nor su ho Iuc ruycr voi, uuoc
rao ia uo giao ric coi no va ruong rac rich cuc voi nhung
nguoi xung quanh. c co uuoc nhung qua riung vang uo
nor cach ucu uan, chung ra hai chan soc con ngong.
Chung ra can hai rao ia va quan ran ucn cac noi quan hc
Licn nhung kcr qua nong nuon rio rhanh hicn rhuc.
Do uo, riuoc khi ui vao cac Thoi qucn !, 5 va t, roi
nuon gioi rhicu nor hc an uu - na roi ngh Ia iar rhuc rc
riong vicc no ra cac noi quan hc va uinh ngha su can Lang
P,PC - riong nor rhuc rai ruong rhuoc.
1. TA I KHOAN TINH CA M
Chung ra ucu Licr rai khoan ngan hang Ia gi. Chung ra
gui ricn vao rai khoan uo va Ia nor khoan uu riu na
chung ra co rhc iur ia khi can. Tai khoan rinh can Ia nor
hc an uu no ra nuc uo rin cay uuoc xay uung riong nor
noi quan hc. o Ia can giac an roan cua Lan uoi voi nguoi
khac. cu roi ky gui vao rai khoan rinh can cua Lan Lang
su nha nha n, ro r Lu ng, chan rhanh va giu cac can kcr vo i
Lan, rhi roi ua rhicr Ia uuoc nor khoan uu riu. Su rin cay
cua Lan uanh cho roi sc cao hon, va khi can, roi co rhc nho
ucn su rin cay uo.
Chang han, roi gay ia nor sai Ian nao uo voi Lan, khicn
Lan Li ron rhuong, rhi khoan uu riu rinh can co uuoc ru su
rin cay sc Lu ua cho sai Ian uo. Co rhc rhai uo va cach cu
xu cua roi khong uuoc khco Ico nhung Lan van hicu uuoc
rhong uic roi nuon chuycn rai. Ban sc khong Lar Lc hay
vach Ia rin sau. Tai khoan Iong rin uuoc rich Iuy cang
nhicu rhi su giao ric uicn ia cang uc uang, nhanh chong va
hic u qua .
hung ncu roi rhuong xuycn cu xu khong hai voi
Lan, rhicu ron riong hay co hanh uong xcn rhuong Lan,
rhan chi han Loi Iong rin, uc uoa, hay rio rhanh ganh
nang cho Lan, rhi cuoi cung, rai khoan rinh can cua roi sc
Li rhau chi (chi qua so uu ricn rai khoan). Long rin sc gian
nghicn riong. Khi uo, Iicu roi con co chur hy vong nao vao
Io ng khoan uung cu a La n nu a khong-
277
Chac chan Ia khong. Luc uo, roi sc nhu uang ui ricn
nor Lai nin. Toi hai iar rhan riong noi khi uinh noi Lar
cu uicu gi. Toi hai can nhac rung cau chu. Toi nhu song
riong nor noi riuong cang rhang, uay canh giac. Toi hai
Licr cach ru Lao vc Lang nhung rhu uoan. hung uicu nay
xuar hicn uay iay riong cac ro chuc, riong nhon Ian vicc,
va ca riong cuoc song hon nhan.
cu rai khoan Iong rin khong uuoc Lo sung rhuong
xuycn rhi noi quan hc Lan uau uu ror uc ucn uau cung sc
Li xoi non. Tiong hon nhan, noi quan hc vo chong hanh
huc, uong can, hong hu va ru nguycn sc nhanh chong
Licn rhanh nor su rhoa hic. Iai nguoi ruy song chung
nha nhung noi nguoi nor coi, ho can iang chiu uung
nhau va khong can rhic vao cuoc song cua nguoi kia. Mo i
quan hc co rhc rio ncn roi rc ucn nuc uan ucn cac cuoc uau
khau cang rhang. Quan hc uo co rhc kcr rhuc Lang nor
cuoc chicn rianh Ianh rai nha, va cung co rhc Lang nor
cuoc chicn cong khai rai roa, noi nguoi ra khong ngor kc ia
vo so roi Ioi cua nguoi rung uau a ray goi voi ninh.
ang Luon Ia uicu nay Iai xay ia uoi voi noi quan hc
rhan na r, hong hu , ha nh hu c va co rinh xay uu ng nha r
co rhc co giua hai con nguoi ricn riai uar: quan hc hon
nhan. gon hai uang P,PC van con uo, vicc Iao uau vao no
hay Iay no Ian anh sang ch uuong Ia ruy rhuoc su Iua chon
cu a no i chu ng ra.
hu ng no i quan hc Iau ua i nhu quan hc hon nhan
uo i ho i su ky gu i ra i khoa n rinh ca n khong ngu ng. Tiong
ca c no i quan hc rhuo ng xuycn vo i nguo i kha c cu ng va y.
Do nhu ng ky vo ng khong ngu ng rang Icn ncn nhu ng
khoa n rinh ca n ua ky gu i va o ra i khoa n ru riuo c sc ua n ua n
nai no r.
Thnh rhoang, riong quan hc giao ric hang ngay cua
Lan, nhung khoan rinh can Iai ru uong uuoc iur ia khoi rai
khoan na Lan khong Licr. icu nay uac Licr uung uoi voi
cac ric vi rhanh nicn riong gia uinh. Cia su Lan rhuong
xuycn giao ric voi con ninh rhco kicu nhu: Don hong
cho sa ch ui', Cai khuy ao vao', Tar uai ui', ung qucn
uo ia c nhc ' rhi khong Lao Iau, ca c khoa n rinh can iu r ia
sc vuor qua cac khoan rinh can gui vao.
Cia su ca u con riai cu a La n ua uc n Iu c ca n co nhu ng
quyc r uinh quan rio ng a nh huo ng uc n ca cuo c uo i. hung
uo nu c uo rin ca y Ia n nhau ia r rha va qua riinh giao ric Li
khc kin, rhic u rhan na r, ca u ra khong nuo n hoa c khong
ua n nho uc n Io i khuycn cu a La n. Tiong riuo ng ho ra i
khoa n rinh ca n cu a La n ua Li rha u chi, co Ic con riai La n sc
ru ninh uua ia ca c quyc r uinh no r ca ch nong ca n, riong khi
La n co uu khon ngoan va hic u Lic r uc giu uo con ninh.
ic u na y co rhc ua n uc n nhic u ha u qua ricu cu c Iau ua i.
Ban can co nor su can Lang rich cuc uc xu Iy nhung van
uc rc nhi nay. hung Lan hai Ian gi-
icu gi sc xay ia ncu Lan Lar uau co rhcn khoan gui
va o ta i khca n tinh ca mcua noi quan hc nay- Khi co nhung
co hoi uc Licu rhi rinh ycu va su quan ran voi con Lan - hay
ran uung chung' Khoan rinh can gui vao quan riong nhar
na Lan co rhc rao ia Ia Iang nghc na khong han xcr hay
rhuycr giao. Ban ch Iang nghc va co gang rhau hicu. Iay
Ia n cho con riai La n ca n rha y uuo c La n quan ran, uuo c
Lan nhin nhan nhu nor nguoi Ion.
Lu c ua u, co rhc rha ng Lc chua ha n u ng ngay, rha n chi
con nghi ngo: Khong Licr Lo nuon gi uay- Lan nay, nc Iai
uinh ian uc ninh cai gi nua-. Khi nhung khoan rinh can
279
uuoc ior Iicn ruc vao rai khoan nor cach chan rhanh, no sc
Ian cho so uu ra i khoan rang Icn. Va khoa n rhau chi, nc u
co, sc uuoc iur nho Iai.
Ca n nho iang gia i ha chu a cha y ca roc riong
riuong ho nay ch Ia ao ruong. Xay uung va khoi huc Iai
cac noi quan hc uoi hoi hai co rhoi gian. cu Lan rio ncn
rhicu kicn nhan riuoc rhai uo nhu Lar can, hoac Lar hicu
cua con riai, Lan co rhc sc Li iur ui nor khoan Ion riong rai
khoan rinh can, va noi no Iuc cua Lan coi nhu hong. Bo
nc ua Ian rar ca vi con, hy sinh cho con, rhc na con Iai ro
ia Lar hicu nhu vay sao - Bo nc ua co gang uoi xu ror voi
con, rhc na con cu xu nhu vay a. Thar khong rin noi.
Kho na giu uuoc kicn nhan. Vi vay, chung ra can hai
co Lan Inh uc Iuon chu uong, ra riung vao Jcng trcn Anh
hucng. nuoi uuong nhung uicu uang har riicn na khong
ha i nho hoa xcn ic . hung qua rha r o uay khong co
cho cho giai ha ca roc hay uor chay giai uoan. Vicc xay
uung va khoi huc cac noi quan hc uoi hoi hai uau ru Iau
uai vc rhoi gian va cong suc.
2. SA U KHOAN KY GU I CHU YU
Toi xin nan hc uua ia sau khoan ky gui uc xay uung
no r ra i khoa n rinh ca n, cu rhc nhu sau.
Hie u ro tu ng ca nhan
Thuc su hicu io nguoi khac co Ic Ia khoan ky gui quan
riong nhar riong rai khoan rinh can cua La n, no Ia chia
kho a quyc r uinh cac khoan gui khac. Ba n sc khong rhc
hicu uuoc uicu gi rao ia khoan ky gui cho nor nguoi ucn
khi Lan hicu io nguoi uo. Mor cuoc uao choi uc han huycn,
ui an kcn cung nhau, cung nhau Ian nor cong vicc co
rhc Ia khoa n ky gui va o rai khoan rinh ca n cua Lan, nhung
nguoi kha c rhi khong ngh nhu va y. Tha n chi, nhung uicu
uo con Li coi Ia nor khoan chi ricn ta i khca n tinh ca mcu a
nor so nguoi, ncu no khong co quan hc gi ucn Ioi ich hay
nhu ca u cu a ho .
Su ncnh cua nguoi nay co rhc ch Ia chuycn var uoi voi
nguoi khac. c ky gui rai khoan rinh can vao nguoi khac,
uicu Lan rhuc hicn hai quan riong voi ca hai Lcn. Chung
ra rhu cung xcn xcr vi uu sau. Khi Lan uang Ian vicc, uua
con riai sau ruoi cua Lan chay roi hoi nor cau, na voi no Ia
van uc quan riong, riong khi voi Lan rhi iar vun var. Tiong
riuong ho nay, vicc ky gui va nhan rai khoan rinh can
khong uuoc rhuc hicn voi ca hai Lcn. Ban can hai co Thoi
qucn rhu hai uc cong nhan gia rii cua nguoi khac va Thoi
qucn rhu La uc Ia kc hoach uu ricn cho van uc cua nguoi
uo. Bang cach cha nhan gia rii na con Lan uar ia, Lan rhc
hicn uuoc su chia sc cua ninh va uicu uo sc rao ia nor
khoan rinh can Ion ky gui vao rai khoan.
Mor nguoi Lan cua roi co cau con riai iar nc Long
chay, nhung anh ay Iai chang quan ran gi ucn non rhc
rhao uo ca. hung ioi, nor nua hc no, anh ay ua uan con
riai ui xcn rar ca cac rian uau Long chay cua cac uoi noi
ricng. Chuycn ui kco uai hon sau ruan Ic va ricu ron kha
nhicu ricn, nhung no ua rio rhanh nor riai nghicn gan Lo
sau sa c no i quan hc cha con cu a ho .
Khi rio vc, co nguoi hoi anh Lan roi: Anh rhich Long
chay ucn rhc sao-.
Khong, anh a y ria Io i, nhung roi ia r ycu quy con
riai roi.
Mor nguoi Lan khac cua roi Iai co noi quan hc cha con
281
khong nay ror uc voi cau con riai vi rhanh nicn cua ninh.
Toan Lo cuoc song cua vi giao su nay gan Iicn voi su nghic
nghicn cuu, va ong ay can rhay cau con riai cua ninh uang
hoang hi cuoc uoi khi ch Licr Iao uong chan ray rhay vi
Iao uong rii oc. Do vay, ong ay hau nhu Iuc nao cung gay
can rio cho con ninh. cn nor ngay, ong ra nhan ia sai
Ian cua ninh va iar hoi han. Cng co gang rao ia nhicu
khoa n ky gu i vao ra i khoan rinh can cua con ninh nhung
khong co kcr qua. Voi cau con riai, rar ca nhung Licu hicn
uo cua cha ucu Ia hinh rhuc noi cua su Lac Lo , so sanh va
ha n xc r. Ca hai nhanh cho ng Li ca n ra i khoa n rinh ca n.
Moi quan hc cha con rio ncn roi rc hon, va no ua Ian ran
vo riai rin nguoi cha.
Mor hon, roi chia sc voi ong vc nguycn rac Ian rhc nao
uc nhung uicu quan riong cua nguoi khac cung rio ncn
quan riong uoi voi ninh va nguoc Iai. Cng ay ric rhu sau
sac y kicn cua roi. Sau uo, ong uc nghi cau con riai cung Ian
no r no hinh Va n Ly Tiuo ng Tha nh riong khu vuo n nha
ho, hon nor nan iuoi uu an cua ho noi hoan rhanh.
Va riong nor nan iuoi uo, qua riinh Ian vicc cung cha
ua giu cau con riai uan uan nuoi uuong y chi har huy suc
sang rao, kha nang rinh roan ruc har riicn rii ruc. hung
Ioi ich rhar su na cha con ho co uuoc chinh Ia nguon suc
nanh va nicn hanh huc ucn ru su rin cay Ian nhau.
Chu ng ra rhuo ng co xu huo ng xcn nhu ng gi ninh co
cu ng Ia nhu ng rhu na nguo i kha c nuo n co va ca n co . Chu ng
ra hay a ua r nguo i kha c ha i ha nh uo ng rhco y nuo n cu a
ninh. Chu ng ra Iy gia i ia ng ra i khoa n rinh ca n co uuo c Ia uo
nhu ca u va y nuo n cu a chu ng ra. c u no i no Iu c cu a La n
rhan khong uuo c uo n nha n rhi chu ng ra rhuo ng coi uo Ia su
ru cho i va sa n sa ng Lo Lc nhu ng gi ua co ga ng xay uu ng.
guycn rac vang cho iang: Iay cu xu voi nguoi khac
rhco cach Lan nuon ho cu xu voi ninh ngha Ia hay Ia n
cho nguoi khac nhung uicu na Lan nuon ho Ian cho
ninh. Tuy nhicn, nguycn rac ricn con co nor y ngha khac,
sau sac hon: ha y hicu io nguoi khac nhu Lan nuon ho hic u
io Lan, va uoi xu voi ho rhong qua su hicu Licr uo.
Quan tam de n nhu ng die u nho nha t
Tiong noi quan hc giua con nguoi voi nhau, nhung
uicu co vc nhu nho nhar Iai Ia nhung cai Ion. hung cu ch,
cach rhc hicn, ung xu uu iar nho uoi voi nguoi nay Iai anh
huong iar Ion ucn rai khoan rinh can cua ho riong Iong
nguoi khac. Ch can nor anh nhin rhicu rhicn can, nor su
quan ran khong uung nuc, nor Ioi noi vo rinh cung iur
ui nor khoan chi iar Ion riong rai khoan ay.
Toi nho Iai nor ky ngh voi hai uua con riai nhicu nan
riuoc uay. Sau khi cung nhau riai qua nor ngay vui choi ua
ngoai, ui xcn rhc uuc uung cu, cac rian uau var, an hor-uog,
chung roi iu nhau ui xcn hin. Ciua Luoi chicu hin,
Scan, Iuc uo noi Lon ruoi, Ian ia ngu ricn ghc. Anh riai cua
no, Srchcn, sau ruoi, con rhuc va cung roi xcn hcr Lo
hin. Khi xcn xong, roi an Scan ia xc o-ro va uar no vao
ghc sau. Buoi roi hon uo rioi iar Ianh ncn roi coi ao khoac
ia choang Icn nguoi rhang Lc.
Khi vc ucn nha, roi voi vang Lc Scan vao hong ngu.
Sau khi Srchcn rhay uo ngu va uanh iang, roi nan canh no
uc noi chuycn vc chuycn ui choi.
Chuycn ui choi rhc nao Srchcn-
Da, ror, rhang Lc ria Ioi.
Con co rhich khong-
283
Da , co .
Con rhich gi nha r-
Con khong Lic r. Cha c Ia ua u va r.
Co vc nhu rhang Lc khong nuon noi gi rhcn. Toi Lan
khoan khong hicu rai sao Srchcn Iai khong coi no hon.
Binh rhuong, no iar soi noi noi khi ui choi vc. hung Ian
nay, no in Iang suor quang uuong vc. Toi hoi rhar vong, va
can rhay co gi uo khong on.
Srchcn na n quay na r vo ruo ng. Toi nga c nhicn
khong io vi sao. hon nguoi Icn, roi rhay nuoc nar uang
riao ia o khoc nar rhang Lc.
Co vicc gi khong on vay con-
o quay nar Iai, nuoc nar chay ian iua, ncu nao: Bo,
ncu con Li Ianh, Lo co coi ao khoac cho con khong-.
Tiong roan Lo su kicn uicn ia vao Luoi roi uac Licr uo,
uicu quan riong nhar uoi voi Srchcn Iai Ia cu ch chan soc
nho nhar nor Licu rhi ycu rhuong nhar rhoi cua roi
uanh cho Scan, cn riai no.
Su kicn uo Ia nor Lai hoc sau sac uoi voi Lan rhan roi
cho ucn ran Lay gio. Con nguoi ra von iar ncn ycu va uc
rui rhan, uu co uuoc chc uay Lang vc Lc ngoai cung ian va
nhan ran nhar. Co rhc ruoi rac va kinh nghicn song rao ia
nhic u su kha c Lic r, nhung ru u riung, riong sau rha n ran
hon noi nguoi van an chua nhung rinh can ncn ycu.
Giu cam he t
Ciu Ioi hua hay Ian uung can kcr Ia ky gui nor khoan
Ion vao rai khoan rinh can cua Lan, nguoc Iai sc Li nar ui
nor khoan Ion. Tai khoan rinh can cua Lan voi hay uay
ucu uo cach cu xu cua chinh Lan. Va riong rhuc rc, khong
co khoa n chi na o Io n hon khoa n chi khong rhu c hic n
Ioi hua quan riong uoi voi nor nguoi. Mor Ian Lan rhar
hua, nguoi ra sc kho rin Lan o nhung Ian ric rhco. guoi
ra rhuong xay uung nicn hy vong ru nhung Ioi hua, uac
Licr Ia khi chung co Iicn quan ucn sinh kc cua ho.
La Lac Ian cha Ian nc, roi Iuon co ga ng khong Lao gio
uua ia Io i hu a khong co rinh kha rhi. Voi nhu ng can nha c
iar rhan riong, roi co gang rinh roan hcr noi kha nang Lar
ngo co rhc khicn roi khong giu uuoc Ioi hua cua ninh.
Tar nhicn, nhung uicu Lar ngo van cu xay ia va roi van
co rhuc hicn, hoac giai rhich rinh hinh nor cach can kc voi
nhung nguoi co Iicn quan va nong uuoc ho rhong can.
oi voi con cai, ncu icn Iuycn uuoc rhoi qucn Iuon giu
uung Ioi hua, Lan sc Lac uuoc chicc cau Iong rin noi Iicn su
rhong hicu giua Lan va Lon ric. Khi con Lan nuon Ian nor
uicu gi uo riai y Lan, Lan co rhc noi cho chung Licr hau qua
cua vicc Ian uo rhong qua kinh nghicn Lan co, chang han
nhu : Con a, ncu con Ian uicu uo, Lo rin iang hau qua sc
Ia.... Mor khi con Lan ua co Iong rin noi Lan, vao Ioi hua
cua Lan, no sc nghc rhco Ioi Lan khuycn uay.
Lam ro cac hy vong
Iay rhu ruong ruong nhung kho khan Lan co rhc ga
hai ncu Lan va sc co nhung nhan uinh khac nhau vc vicc
ai Ia nguoi co riach nhicn xay uung Lan no ra chi ricr cong
vicc cua Lan.
Khi nao roi co uuoc Lan no ra chi ricr cong vicc cua
roi -, Lan co rhc hoi.
Toi uang cho anh uua cho roi Lan uc xuar uc chung ra
rhao Iuan. Sc cua Lan ria Ioi.
285
Toi ngh iang vicc xac uinh cong vicc cu rhc roi hai
Ia n Ia uo anh ua r ia.
o khong hai Ia vicc cua roi. Anh khong nho sao -
gay ru uau, roi ua noi iang Ian vicc rhc nao han Ion Ia uo
anh quyc r uinh.
Toi cu ngh iang y anh noi char Iuong cong vicc Ia uo
roi. hung roi rhuc su khong Licr cong vicc cua roi Ia gi.
Su khong io iang cua ky vong uoi voi cac nuc ricu can
rhuc hicn sc co hai ucn quan hc giao ric va su rin cay.
Toi ua Ian uung nhung gi anh ycu cau va uay Ia Lan
La o ca o.
Toi khong can Lan Lao cao. Muc ricu Ia giai quycr
uuoc van uc khong hai Ia uc han rich va Lao cao Iai
nhung uicu uo.
Toi ruong iang nuc ricu Ia ncu ia cach giai quycr van
uc uc chung ra co rhc giao cho nguoi khac rhuc hicn.
Co Licr Lao nhicu Ian chung ra ua nghc rhay nhung
cuoc uoi rhoai nhu rhc nay-
Anh ua noi
Khong, anh sai ioi. Toi ua noi rhc nay
Anh khong noi nhu vay, anh chua Lao gio noi iang roi
ha i
C, khong hai vay, roi ua noi io iang
Anh chua Lao gio nha c uc n
hung uo Ia rho a rhua n cu a chu ng ra
Iau hcr vuong nac har sinh riong cac noi quan hc
ucu uo xung uor hay nhung ky vong no ho xung quanh vai
rio va nuc ricu. Du nguycn nhan co xuar har ru rhai uo va
cach cu xu cua Lcn nao rhi chung ra van co rhc rin chac
iang ky vong no ho sc uan ucn hicu Ian, rhar vong va nar
Iong rin.
hicu ky vong co rinh char ricn an. Du khong uuoc
ncu ia hay ruycn Lo nor cach io iang uur khoar nhung
nguoi ra van cu uua chung vao nhung hoan ca nh cu rhc.
Chang han, riong hon nhan, ca chong Ian vo ucu co nhung
ky vong ricn an vc vai rio cua ninh. Mac uu nhung ky vong
na y chua Lao gio uuoc rha o Iuan, hay rhan chi uoi khi co n
khong uuoc Lan rhan ho cong nhan, nhung ncu rhuc hicn,
ho van co rhc rao ia nor khoan ky gui Ion vao rai khoan
rinh can cua noi quan hc, nguoc Iai, ho sc Li nar ui nor
khoa n Io n.
o Ia Iy uo vi sao vicc uar ngay Icn Lan rar ca cac ky vong
noi khi Lan ioi vao nor rinh huong noi rio ncn iar quan
riong, vi noi nguoi sc Lar uau han xcr Ian nhau rhong qua
nhung ky vong uo. cu ho can rhay nhung ky vong co Lan
cua ho Li vi han, rhi khoan uu riu Iong rin sc khong con.
Chung ra van rhuong rao ia nhicu hoan ca nh ricu cuc
nhung Iai cu ngh uon gian iang nhung ky vong cua ninh
Ia hicn nhicn, iang chung sc uuoc nguoi khac hicu io va
chia sc .
Vicc Ian io cac ky vong ngay ru uau chinh Ia rao ia nor
khoan ky gui Ion. icu nay uoi hoi su uau ru riuoc hcr vc
rhoi gian va suc Iuc nhung sc ricr kicn uuoc vc sau. Khi cac
ky vong khong io iang va khong uuoc chia sc, nguoi ra sc
rio ncn kho xu vc nar rinh can. hung hicu Ian uon gian
co nguy co rio ncn huc ra, co rhc uan ucn nhung xung
uor ca nhan, khicn noi quan hc uc Li ha vo.
287
Lan io cac ky vong uoi hoi hai co su rhanh rhar. Moi
su sc rhuan ricn hon ncu nguoi ra hanh uong nhu rhc
nhung khac Licr khong hc ron rai va cung no Iuc giai quycr,
nhan ui ucn nhung ky vong chung na cac Lcn ucu hai
Iong.
The hie n su chnh tru c cu a ba n than
Su chinh riuc rao ia Iong rin va Ia co so rao ia cac khoan
ky gui vao rai khoan rinh can. cu rhicu riung rhuc, nguoi
ra co rhc Ian hai hau nhu noi no Iuc rao ia cac rai khoan
rin cay cao. guoi ra co rhc co gang uc hicu, nho nhung
vicc nho nhar, giu Ioi hua cua ninh, Ian io va rhuc hicn cac
ky vong, nhung van khong xay uung uuoc nguon uu riu
cho Iong rin Lang su gia uoi.
Su chinh riu c khong ch Lao ha n rinh riung rhu c na
con hon rhc nua. 1rung thuc Ia noi su rhar, Ia giu cho Ioi noi
cu a ninh hu ho vo i su rhar. Co n chnh tru c Ia Ia n cho su
rhar hu ho voi Ioi noi cua ninh - ui uoi voi hanh uong.
oi cach khac, uo Ia vicc giu Ioi hua va rhuc hicn cac ky
vong. icu nay uoi hoi nor rinh cach kcr ho, nhar quan,
riuoc hcr uoi voi Lan nga, va cung Ia uoi voi cuoc song cua
nor nguoi.
Mor riong nhung cach quan riong nhar uc rhuc hicn
su chinh riu c Ia trung thanh vci nhung nguci khcng cc mat.
Bang cach uo, chung ra sc xay uung uuoc Iong rin cua
nguoi co nar.
Cia su Lan va roi noi chuycn iicng voi nhau, va uc rai
cau chuycn Ia ch riich ca ricn cua ca hai, nor uicu na
khong ai uan Ian ncu sc co nar. hung uicu gi sc xay ia
ncu Lan va roi khong con choi voi nhau nua- Ban sc ngh
iang roi sc ricr Io nhung uicn ycu cua Lan voi nguoi khac,
giong nhu roi va Lan ua Ian sau Iung sc cua ninh. Ban ua
Licr io Lan char cua roi. Toi sc noi ror riuoc nar Lan nhung
sc noi xau sau Iung Lan. Ban ua rhay roi Ian uicu uo ioi.
o Ia Lan char cua su gia uoi. Licu cai uo co rao ia
khoan uu riu Iong rin riong rai khoan quan hc giua Lan va
roi khong- Ma r kha c, gia su La n La r ua u ch riich ca ricn
cua chung ra, roi noi voi Lan Ia roi uong y co Lan vc nor so
nhuoc uicn cua sc, va sau uo uc nghi ca hai riuc ric ga
sc uc riinh Lay van uc nor cach rhang rhan, nhan rin
ca ch kha c hu c. hu va y, uu cho sau na y roi va La n khong
con rhan rhicr voi nhau, Lan cung van giu uuoc Iong rin uoi
voi roi.
Vi uu khac, gia su uc co noi quan hc ror voi Lan, roi co
gang Iay Iong Lan Lang cach noi cho Lan Licr nhung Li nar
cua nguoi khac. Toi rhuc su khong nuon noi ia uicu nay,
roi co rhc noi nhu vay, nhung vi anh Ia Lan cua roi, Ia
nguoi roi rin cay. Thc nhung, Iicu su han Loi cua roi uoi
voi nguoi khac co Ian rang uuoc rai khoan Iong rin giua roi
va Lan khong- Iay Lan sc cang c ngai iang roi co rhc ricr Io
voi nguoi khac nhung Li nar na Lan ua chia sc voi roi-
Su gia uoi nhu vay co vc sc khicn gia rang rinh can ricn
ra i khoa n giu a La n va nguo i kha c, nhung rhu c ia, ra i khoa n
cua Lan sc Li gian uang kc vi su rhicu riung rhuc cua Lan
rhan. Ban co rhc Iay uuoc qua riung vang ru su hai Iong
nha r rho i La ng ca ch ha rha nguo i kha c hoa c chia sc rhong
rin Li nar, nhung ky rhuc Ia Lan uang Lo chcr con
ngong, Lan uang Ian suy ycu noi quan hc von ucn Iai su
hai Iong Iau uai giua ho va Lan.
oi nor cach uon gian, su chinh riuc riong nor rhuc
rai ruong rhuoc Ia Lan ncn cu xu voi noi nguoi Lang nor
289
quy rac ung xu nhu nhau. cu Ian uuoc uicu uo, Lan sc
uuoc rin cay. oi uau uoi hoi nor su can uan cao uo ncn
nhicu nguoi nuon chon con uuong ir uoi choi nhar, Lang
ca ch xcn rhuo ng va ch riich, ha n Lo i Io ng rin, hay rhan
gia vao chuycn ngoi Ic nach Ico sau Iung nguoi khac.
Thuc char, nguoi ra ch rin cay va ron riong Lan ncu Lan
riung rhuc. Co rhc Iuc uau ho khong hoan nghcnh su uoi
ua u rha ng rha n cu a La n, nhung khong vi rhc na La n khong
rhang rhan. guoi ra noi iang uuoc rin cay Iau uai kho hon
uuoc ycu quy. Ricng roi, roi rin iang uuoc rin cay cung
uong rhoi Ia uuoc ycu quy.
1oshua, con riai roi, khi con Lc rhuong hoi roi cau hoi
vc ru van Iuong ran. Moi khi roi co hanh uong qua uang
hay ir ia Ia Luc Loi, hoac khong ru rc voi ai uo, rhang Lc ru
rha y Li ro n rhuong. Va vi quan hc cha con giua hai chu ng
roi iar rhan nar ncn no nhin rhang vao nar roi va hoi :
Bo, Lo co ycu con khong-. Co Ic no ngh iang ncu roi
uang ha vo nguycn rac co Lan cua cuoc song uoi voi ai uo,
rhi quan hc rinh ca n cu a hai cha con cu ng Li ha vo .
Voi ru cach Ia nor nha giao, cung Ia nor nguoi cha, roi
ua ha r hic n ia ia ng chia kho a cho ^^ (ua so ) chinh Ia rhic u
so J con Iai uac Licr khi so J uai uicn cho Iong kicn nhan
va ran riang vui vc cua ua so. Cach Lan cu xu uoi voi nor
nguoi nhu rhc nao sc rhc hicn cach Lan uoi xu voi ^^ nguoi
con Iai, Loi vi noi nguoi xcr cho cung cung Ia nor nguoi.
Su chinh riuc con co ngha Ia rianh noi giao ric co
rinh cha r Li Lo n, xa o ria, hay su uu ng nhu ng huong
sach uc hcn. oi uoi Ia su giao ric voi y uo Iua uoi - uu
giao ric Lang Ioi noi hay hanh uong, ncu Ia nguoi riung
rhuc, chung ra sc khong Lao gio co y uinh Iua uoi ai.
Tha nh tha t nha n lo i hhi pha m sai la m
Khi iur khoi rai khoan rinh can nor khoan na o uo,
chung ra can xin Ioi xin Ioi nor cach chan rhanh. hung
Ioi chan rhanh sc Ia nhung khoan rinh can Ion gui vao rai
khoa n cu a La n.
Toi ua sai.
Qua rha r roi ua khong ru rc vo i anh,chi.
Toi ua rhicu ron riong anh.
Toi ua khong xcn anh ia gi, roi rhuc su xin Ioi.
Toi ua Ian anh Lc nar riuoc nguoi khac va roi khong
co Iy uo gi uc Ian uicu uo. Mac uu ch nuon noi ia y kicn
cua ninh, nhung Ic ia roi khong ncn Ian nhu vay. Toi
rha nh rha r xin Io i.
Phai co Lan Inh nanh nc, Lan noi co rhc nhanh
chong uua ia Ioi xin Ioi xuar har ru ran Iong hon Ia ru su
an ha n. Mo r ca nhan ca n ha i Ia n chu La n rhan, ca n co
nor y rhuc an roan sau sac vc nhung nguycn rac co Lan va
gia rii uc co uuoc su nhan Ioi chan rhanh.
hung nguoi co ir su an roan noi ran rhi khong rhc
Ian uuoc uicu uo. o Ian cho ho iar uc Li ron rhuong. Io
can rhay nhan Ioi sc khicn ho rio ncn ncn ycu va kcn coi,
ho so iang nguoi khac sc Ioi uung su ycu kcn uo. Su an
roan cua ho xuar har ru y kicn cua nguoi khac, va ho Io
ngai nguoi khac co rhc ngh khong hay vc ho. goai ia, ho
rhuong can rhay ninh co Iy khi hanh uong. Io Iy giai sai
Ia n cu a La n rhan, nhan uanh sai Ia n cu a nguo i kha c, va
ncu ho co xin Ioi ui nua rhi cung ch Ia hinh rhuc na rhoi.
Tuc ngu huong ong co cau: cu hai cui uau, hay
291
cui rhar rha. Con giao Iy Cong giao uay iang: Thicu no
nor xu cung hai ria. c co uuoc nor khoan ky gui vao rai
khoa n rinh ca n, su nha n Io i ha i chan rha nh, va no ha i
uuoc nguoi nhan Ioi xin Ioi rin Ia chan rhanh.
Mor Luoi chicu riong hong Ian vicc rai nha, roi ngoi
vicr, khong hai vc uc rai nao khac na vc su kicn nhan. Toi
nghc rhay ricng on ao cua Lon ric chay Icn chay xuong
ngoai hong Ion. Tinh hinh uo cu kco uai nai, va roi can
rha y khong rhc kicn nha n hon nu a.
Bar rhinh Iinh, Daviu, con riai roi, ua cua hong ra n
rhinh rhich va ga o ro:
Cho cn va o' Cho cn va o'
Toi Iao ia khoi hong va quar Icn:
Daviu, con co Licr Ia con uang Ian hicn Lo ucn nuc
nao khong- Con co Licr Lo can ycn rnh uc Ian vicc khong-
Cio rhi ui vao hong con va o uo cho ucn khi con Licr Ioi
cu a ninh'
Thc Ia no ui ia, Luon La khc cua Iai.
Khi quay vc cho ngoi, roi noi nhan ia van uc. May uua
ric ua choi rio rianh Long o hanh Iang va nor uua Li khuyu
ray va vao can. o uang nan uuoi san nha va can uang
chay nau. Vay Ia Daviu nuon vao hong ran uc Iay khan
Iau cho cn nhung Maiia, chi ga i no uang ran ncn khong
chiu no cu a.
Khi nhan ia iang ninh ua hanh uong qua uang, roi Ia
ruc ucn xin Ioi Daviu. Khi roi no cua ia, cau uau ricn no noi
vo i roi Ia : Con sc khong rha rhu cho Lo uau.
Tai sao-, roi hoi, Thuc Iong, Lo khong Licr con uang
giu cn. Ta i sao con Ia i khong rha rhu cho Lo -.
Boi vi Lo cung Ian giong nhu vay ruan riuoc, no ria
Ioi. oi cach khac, no nuon noi: Bo a, Lo ua rhau chi ioi,
va Lo khong rhc uung Ioi noi uc rhao go noi chuycn.
Su nhan Ioi chan rhanh rao ia nor khoan ky gui vao rai
khoan rinh can, con su nhan Ioi Ia ui Ia Iai sc uuoc hicu
Ia rhic u chan rha nh va rio rha nh khoa n chi. Va cha r
Iuong cua noi quan hc sc han anh uicu uo.
Cay ia Ioi Ia n Ia no r chuycn, nhung khong chiu rhu a
nhan Ioi Ian uo Iai Ia nor chuycn hoan roan khac. guoi
ra uc rha rhu nhung Ioi Ian uo rii nang gay ia - nhung Ioi
Ian uo suy xcr sai. hung nguoi ra khong uc rha rhu cho
Ioi Ian rhuoc vc ran hon - nhung y uinh xau, nhung uong
co ro i, su rhanh ninh uo ru hu nha n La o chu a cho Io i Ia n
ua gay ia.
3. NHU NG QUY IUA T CU A TINH YU VA CUO C SO NG
Khi rao ia nhung khoan ky gui Lang rinh ycu vo uicu
kicn, song rhco cac quy Iuar cua rinh ycu, chung ra sc
khuyc n khich nguo i khac so ng rhco ca c quy Iua r co Lan cu a
cuoc song. oi cach khac, khi rhuc su ycu nguoi khac nor
cach vo uicu kicn, khong co su kicn soar, chung ra sc giu
ho can rhay uuoc Lao vc va an roan, nhung gia rii co Lan,
han gia cua ho uuoc cong nhan va khang uinh. icu uo
cung co ngha Ia qua riinh har riicn ru nhicn cua ho uuoc
khuycn khich. Chung ra giu ho uc uang hon riong vicc
song rhco cac quy Iuar cua cuoc song nhu su ho rac, cong
hicn, ru giac, chinh riuc. Chung ra cung rao uicu kicn cho
ho kha n ha va so ng no r ca ch ro r nha r, cao quy nha r rhco
cac quy Iuar uo. Chung ra sc uc ho uuoc ru uo hanh uong
293
rhco su ru nha n rhu c vc rinh ca La ch, chu khong ha i rhco
cac uicu kicn va gioi han cua chung ra. icu nay khong co
ngha Ia chung ra sc rio ncn uc uai hay ncn ycu. cu rio
ncn nhu rhc rhi uo Ia nor khoan chi cuc Ion. Chung ra
can khuycn La o, Lcnh vu c, uua ia cac gio i ha n va ca ca c ha u
qua nhung van rhc hicn rinh ycu rhuong voi ho.
Khi vi han cac quy Iuar co Lan cua rinh ycu ru c gan
su kicn soar va uicu kicn vao rinh ycu, chung ra ua gian ric
rhuc uay nguoi khac cung vi han nhu vay. Chung ra sc uar
ho vao vi rii Li uong uoi ho, Luoc ho can rhay hai chung
ro cho uuoc Toi cung Ia con nguoi, roi uoc Ia, roi khong
hu rhuo c va o ai ca . hung riong rhu c rc , ho khong ha i
Ia nguoi co rinh uoc Ia, na Ia nguoi chong Iai rinh uoc Ia,
no r hinh rhu c hu rhuo c kha c, na n o vi rii rha nha r
riong chuoi Iicn ruc cua su riuong rhanh. Io sc rio ncn Li
uong uoi ho, gan nhu Iay uoi rhu Ian riong ran cuoc
song. Io quan ran nhicu hon ucn vicc Lao vc cac quycn
Ioi cua ninh, rao ia cac co so cho ca nhan ninh hon Ia
Iang nghc nor cach chu uong va chan rhar uoi voi nhung
ncnh Icnh Lcn riong Lan rhan.
Su no i Ioa n cu ng Ia no r na r xich cu a con rin, chu
khong ha i cu a rii ruc , va chia kho a gia i quyc r va n uc na y
Ia ra o ia ca c khoa n gu i va o Iicn ru c La ng rinh ycu vo
uic u kic n.
Toi co nor nguoi Lan uang Ia riuong khoa cua nor
riuong uai hoc co uy rin. Anh ay ua co kc hoach uanh uun
riong nhicu nan uc cho con riai ninh co co hoi rhco hoc
rai uo, nhung khi rhoi uicn ucn rhi cau con riai Iai ru choi
khong chiu ghi uanh.
icu nay Ian ong vo cung Io ngai. Cng co chuycn rio
rhuycr huc, co Iang nghc uc hicu con ninh, voi hy vong
cau ra sc rhay uoi y kicn. hung rhong uic ngan uuoc uua
ia o uay Ia nor rhu rinh ycu co uicu kicn. Cau con riai can
rhay nguoi cha coi riong uoc nuon cua chinh ong ay hon
Ia gia rii cua cau - nhu nor ca nhan va nor nguoi con. Do
va y, ca u ra cho ng Ia i La ng su ru kha ng uinh La n rhan va
cuong quycr Lao vc Ia riuong cua ninh.
Sau nor cuoc ru van Iuong ran cang rhang, ong hicu
iang con riai ninh sc khong Lao gio chiu ui rhco con
uuong na ong ua uon Ioi. hung ong van sc ycu quy con
ninh, cho uu uo Ia nor vicc cuc ky kho khan, Loi ran Lang
uai hoc ua in sau vao ran rii ong nhu nor chuan nuc gia
rii, Loi Lao nhicu cong suc chuan Li cua ong coi nhu rioi
song rioi Licn.
guoi Lan cua roi ua hai riai qua nor qua riinh vicr
Ia i kich La n cho uu a con no r ca ch va r va . Cng hai ua u
rianh ru ruong uc rhuc su hicu uuoc uau noi Ia Lan char
cua rinh ycu vo uicu kicn na nor nguoi cha can uanh cho
con ninh. Tinh ycu uo khong hai uc Ioi kco uua con, hay
co rhuc rnh no ui rhco ong, na uo Ia kcr qua cua suy
ngh chin chan cung nhu cach cu xu uung uan cua ong uoi
voi con riai ninh.
Mor rhoi gian ngan sau uo, nor uicu rhu vi xay ia. Cau
con riai rhay uoi y uinh, cau ru nhan rhay Lan rhan can hai
co rhcn von Iicng vc hoc rhuc. Thc ioi cau ra no uon nha
hoc rai riuong uai hoc, sau uo noi noi cho cha Licr. Cng
Lan roi cha nhan quycr uinh cua con riai ninh. Ban roi
can rhay hanh hu c, nhung cung rhay uicu uo Ia Linh
rhuong sau khi ong ra ua rhuc su y rhuc uuoc rinh ycu
rhuong con vo uicu kicn cua ninh.
295
Dag IannaiskjoIu, cuu Tong Thu ky Licn hic quoc,
rung uua ia nor ruycn Lo iar sau sac va roan uicn: Iy sinh
ca Lan rhan cho nor nguoi can ninh con cao quy hon Iao
uong car Iuc uc cuu nor uan uong nhan ioi.
Tha r va y' Qua Ia vo ich khi chu ng ra ua nh J hay J2 gio
noi ngay riong nhicu ruan Ic uc huc vu cho cac uu an o
uau uo, riong khi khong co uuoc noi quan hc sau sac, uay
y ngha voi vo,chong va cac con cua ninh, voi nhung uong
nghic gan gui nhar cua ninh. Mor khi noi quan hc voi
nguoi rhan Li uo vo, chung ra hai nar iar nhicu cong suc
va rhoi gian uc xay uung Iai, nhicu hon ca nhung gi hai Lo
ia uc hoan rhanh nor uu an nghicn cuu hay cong riinh
khoa hoc huc vu cong uong.
Tiong suor 25 nan Ian co van cho cac ro chuc, roi iar
ran uac cau noi ricn cua Dag IannaiskjoIu. hicu van
uc xay ia riong cac ro chuc xuar har ru nhung kho khan
riong noi quan hc o ca iar cao giua hai uoi rac riong
nor cong ry chuycn nganh, giua chu so huu va rong gian
uoc cong ry, giua rong gian uoc va ho rong gian uoc. c
uuong uau va giai quycr cac van uc nay, nhung nguoi riong
cuo c ha i co nhic u ha n cha r cao rhuo ng, hai hic u uuo c
iang riuoc hcr, can hai giu vung uuoc su uong ran hic
Iuc riong noi Lo, sau uo noi co rhc Ian ror cong vicc Lcn
ngoai, nang Iai Ioi ich cho xa hoi.
Su nar uoan kcr riong ro chuc chu ycu xuar har ru su
khac Licr riong hong cach quan Iy cua nhung nguoi chu
cho r. Chu ng ra ha i gia i quycr uuoc ca c nau rhua n ca nhan
riuoc khi co rhc uoi nar voi nhicu van uc sau hon. Iay uar
rar ca van uc Icn Lan uc giai quycr rung cai nor, voi rinh
rhan ron riong Ian nhau. Sc khong nay kho khan uc xay
uung uuoc nor nhon Ian vicc ho rio Ian nhau, co rinh
can gan Lo va uicu nay sc gia rang nang Iuc cua noi nguoi
khi Ia n vic c chung vo i nhau.
Xay uung rinh rhan uoan kcr iar can rhicr cho su rhanh
cong riong hoar uong kinh uoanh hay riong hon nhan.
icu nay uoi hoi Lan Inh ca nhan va Iong uung can cua
cac Lcn rhan gia noi quan hc. Khong nor ky nang quan rii
nao co rhc Lu ua uuoc su rhicu hur cua rinh cao quy riong
rinh cach ca nhan khi xay uung cac noi quan hc.
4. VA N D CU A P IA CO HO I CU A PC
hung quy Iuar ricn cua rinh ycu va cuoc song cung ua
uay cho roi Lai hoc vc nor no rhuc nanh nc khac uoi voi
rinh ruong rhuoc. o uc ca ucn cach chung ra nhin nhan
van uc. Toi ua nar nhicu rhang rin cach Iang rianh nor
uong nghic cua ninh, coi anh ra Ia nguon goc cua noi
Luc Loi, chuong ngai. hung khi no Iuc cu xu iong Iuong
hon, roi ua co co hoi uc rhicr Ia Iai noi quan hc rhan rinh
voi anh ay. Chung roi Iai co uuoc suc nanh uc cung nhau
Ia n rha nh no r nho n vu ng na nh, Lo sung cho nhau
nhung rhicu sor.
Toi cho iang riong nor rinh huong co rinh ruong
rhuoc, noi van uc cua P (san han) Iai Ia co hoi cho PC
(nang Iuc san xuar) nor co hoi uc xay uung cac rai khoan
rinh can, co anh huong iar Ion ucn san han ruong rhuoc.
Khi cac Lac cha nc nhin nhan Ioi Ia n cua con cai nhu
nhung co hoi uc xay uung noi quan hc, rhay vi coi uo Ia
nguycn co uc riung har, rhi vicc nay sc Ian rhay uoi hoan
roan Lan char quan hc cha nc con cai. Khi uo cha nc sc
nong nuon hicu io va giu uo con cai ninh hon. Thay vi
qua r Icn: Thoi, uu ng gay rhcn chuyc n nu a', ca c Lac hu
297
huynh sc ru nhu: ay Ia co hoi uc ninh co rhc gan gui voi
con hon, can hai rin cach giu no. Do vay, noi quan hc
qua Iai nay sc rhay uoi ru hinh rhuc ucn Lan char va uuoc
gan kcr vung chac Lang rinh ycu va Iong rin. Con cai Lan sc
coi no hon khi can nhan uuoc nhung gia rii na cha nc
uanh cho chung - xcn chung nhu nor ca nhan uo c Ia.
Mo rhu c na y cu ng co ra c uo ng na nh riong Inh vu c
kinh uoanh. Mo r hc rho ng ca c riung ran rhuong na i hoa r
uo ng rhco no rhu c na y ua ra o uuo c su riung rha nh ia r Io n
ru hia kha ch ha ng uo i vo i uich vu cu a ninh. Ba r cu Iu c na o
kha ch ha ng ga kho khan, uu ia r nho , rhi no i nhan vicn
ngay Ia ru c xcn ua y Ia co ho i uc xay uu ng no i quan hc vo i
kha ch ha ng. Io ua u ng ycu ca u cu a kha ch ha ng vo i rha i uo
nic n no , vo i Io ng nhic r rinh gia i quyc r io r ia o va n uc . Io
uo i xu vo i kha ch ha ng La ng su kinh rio ng va ru rc , ua nh cho
kha ch ha ng su hu c vu hc r su c chu ua o, khic n kha ch ha ng
khong ngh uc n vic c sc chuyc n sang uich vu kha c.
Bang cach xcn su can Lang P,PC Ia nor ycu ro can
rhicr cho nor rhuc rai hicu qua co rinh ruong rhuoc, chung
ra co rhc Licn van nan rhanh co hoi, ruc uung P uc gia rang
PC.
Co uuoc no rhuc vc ta i khca n tinh ca m riong ran rii,
chung ra ua san sang Luoc vao Thoi qucn xay uung 1ha nh
tch ta p thc. Khi rhuc hicn uicu nay, chung ra sc hicu io can
kcr ho cac rhoi qucn voi nhau nhu rhc nao uc rao ia uuoc
noi quan hc ruong rhuoc hicu qua. Chung ra cung sc rhay
uuoc ninh ua Li chi hoi nanh nc nhu rhc nao Loi nor
kich La n kha c vc khuon na u suy ngh va ha nh vi cu a
chu ng ra.
goai ia, chung ra con nhan rhay, o nuc uo sau sac
hon, iang quan hc ruong rhuoc hicu qua ch co rhc uar
uuoc khi nhung nguoi rhan gia rhuc su uoc Ia. 1ha nh tch
ta p thc khong rhc co uuo c La ng cac ky rhua r ua n ha n
rho a hic hay ru uuy ch La ng Ia ng nghc. Tha n chi gia i
quycr van uc nor cach sang rao cung khong nang Iai kcr
qua . 1ha nh tch ta p thc khong rhc co uuoc khi ch ra riung
va o nhan ca ch na Lo qua nc n ra ng rinh ca ch can La n.
TIoI quen LIu Lu
TU DUY CUNG THANG
Tuong Ihuc
Jh^Nh J|Ch
J^P JhE
Laug ughe va
lhau hieu
lau uhau
0oug lau
hiep luc
Ju duy
cuug lhaug
uu lieu
cho dieu
quau lroug uhal
Jh^Nh J|Ch
C^ Nh^N
c Ip
Phu Ihuc
R
e
u
g
i
u
a
b
a
u
l
h
a
u
3
4
5 6
7
1
Luou
chu doug
Bal dau
lu uuc lieu
da duoc xac diuh
2
Cuc nguyn Luc IunI duo
Chu nq ro Jo rhuo c no m lo nq nqu;en ro c
tonq, qto Jo Jen luc Juo no too cuoc sonq.
-
Edwin Markham
M
or Ian, roi uuoc noi Ian vicc voi nor cong ry no,
vi chu rich o uay uang hcr suc Io Iang vc vicc Lar
ho rac giua cac nhan vicn riong cong ry.
Van uc chinh cua chung roi, Srchcn a, uo Ia ho iar ich
ky, ong ay noi. Io khong chiu ho rac voi nhau. cu ho
ho rac voi nhau rhi chung roi co rhc san xuar nhicu hon.
Licu anh co rhc giu chung roi xay uung chuong riinh uay
na nh su ho ra c riong nhan vicn khong-.
Thc van uc cua cac ong Ia uo con nguoi hay Ia uo no
rhu c-, roi ho i.
Toi ngh iang ror nhar Ia anh hay ru rin hicu Iay, ong
ay ria Ioi.
Va roi ua rin hicu. Toi har hicn ia iang uung Ia o uay
co rinh riang rhicu rhicn chi ho rac, ru ruong chong uoi
Ianh uao, va rhu rhc riong giao ric giua cac nhan vicn. Toi
cung nha n rha y cac ta i khca n tinh ca m Li rha u chi, ra o ia
nor ncn van hoa rhicu rin cay Ian nhau.
Vai ngay sau, roi ga Iai vi chu rich.
Chu ng ra ha y nhin sau hon, roi go i y , Ta i sao nhan
vicn cua ong khong chiu ho rac voi nhau- Io uuoc gi ru
vic c La r ho ra c na y-.
Io chang uuoc gi ca, ong ay khang uinh, Io sc
uuoc Ioi hon iar nhicu ncu ho rac voi nhau.
Tha r va y u-, roi ho i. Phia sau ra n ic n cu a ong chu
rich Ia Lang so uo rico ricn ruong. Ticn Lang so uo vc hinh
nhicu con ngua uua uang ricn uuong chay. Can vao uau
noi con ngua Ia guong nar cua rung quan uoc cua ong ay.
Cuo i uuo ng uua Ia no r Lu c rianh a hich uu Iich
Bcinuua, nor Luc rianh Iy ruong voi Lau rioi xanh ion,
nhung uan nay Io Iung va nor ca rinh nhan riong iar
Iang nan uang uar ray nhau ui ricn Lai car riang nin.
Cu noi ruan nor Ian, ong chu rich goi rar ca nhan vicn
quan Iy ucn hong Ian vicc cua ninh va noi vc van uc ho
ra c. Chu ng ra ha y Ia n vic c cu ng nhau. Ta r ca chung ra sc
rhu uuoc nhicu hon ncu ho rac voi nhau. oi ioi ong
kco ran icn uc ho nhin vao Lang so uo. ao, gio roi hoi
vi nao nuon Ia nguoi rhang cuoc uc ui uu Iich Bcinuua-.
o Ia cach cua ong ay. Lan nhu vay chang khac nao noi
iang cuoc sa rhai sc ric ruc cho ucn khi rinh rhan Ian vicc
uuoc cai rhicn. Cng ay can su ho rac riong cong ry. Cng
ay nuon nhan vicn cua ninh chung suc Ian vicc, chia sc y
ruong va cung nhau huong Ioi ru no Iuc ho rac uo. hung
ong Ia i ua r ho va o rhc ca nh rianh vo i nhau. Tha nh cong cu a
nguoi nay uong ngha voi rhar Lai cua nguoi khac.
Cung nhu nhicu van uc khac giua con nguoi voi nhau
riong kinh uoanh, riong gia uinh va cac noi quan hc khac,
van uc cua cong ry nay Ia kcr qua cua nor no rhuc sai Ian.
Cng chu rich uang co Iay uuoc kcr qua cua su ho rac ru no
rhu c ca nh rianh. Va khi khong rhu uuo c kc r qua , ong a y
303
nuon co ngay nor Licn ha, nor chuong riinh, nor Iicu
rhuoc uac rii ca roc uc khicn cac nhan vicn chiu ho rac
vo i nhau.
Chung ra khong rhc rhay uoi uuoc char Iuong cua riai
ricn canh ncu khong rhay uoi ngay ru uuoi goc ic. Tiong
riuong ho cua vi chu rich cong ry no, ong ra can chuycn
sang ra riung vao vicc hoan rhicn ca nhan va ro chuc rhco
no r ca ch hoa n roa n kha c La ng ca ch har riicn hc rho ng
rhong rin va rhuong har ricn co so rang cuong cac gia rii
cu a su ho ra c.
Thoi uicn Luoc ru vi rii uoc Ia sang ruong rhuoc, uu
voi cuong vi gi ui nua, rhi Lan ua nhan vai rio Ianh uao
nor vi rii co anh huong ucn nguoi khac. Va rhoi qucn cua
su rhanh cong riong Ianh uao giua con nguoi voi con nguoi
Ia tu du; cung thang.
1. SA U MO THU C CU A MO I QUAN H TUONG TA C
GIU A CON NGUO I
1u du; cung thang khong ha i Ia huong ha na Ia
nor riicr Iy vc noi quan hc ruong rac giua con nguoi voi
con nguoi. Thuc ia, uay Ia nor riong sau no rhuc cua noi
quan hc ruong ra c. Sa u no rhu c Lao go n:
- Cung rhang,
- Tha ng,rhua,
- Thua,rha ng,
- Thua,rhua,
- Ch co rhang,
- Tha ng, rha ng hoa c khong giao kc o.
Cu ng tha ng
1u du; cung thang Ia no r khuon kho cu a suy ngh, kho i
oc va con rin nhan rin kicn Ioi ich chung riong noi su
ruong rac giua con nguoi voi nhau. Cung thang co ngha Ia
noi rhoa rhuan hay giai ha ucu co Ioi, cung rhoa nan
cho uoi Lcn. Voi giai ha cung thang, rar ca cac Lcn ucu
can rhay hai Iong vc quycr uinh va can kcr cung rhuc hicn
kc hoa ch. 1u du; cung thang xcn cuoc song Ia nor uicn uan
cu a su ho ra c, chu khong ha i ca nh rianh. a so nguo i ra
rhuong ru uuy rhco kicu Iuong han uoi Ia : nanh hoac
ycu, cung ian hoac ncn uco, rhang hoac rhua. Loi ru uuy
nay co khicn khuycr iar co Lan - no uuoc uua ricn suc
nanh va uu rhc hon Ia nguycn rac. Con tu du; cung thang
uuoc uua ricn no rhuc cho iang co hoi cho rar ca noi
nguoi Ia ngang nhau, iang su rhanh cong cua nguoi nay
khong ha i uo su ria gia hay rha r La i cu a nguo i kha c.
1u du; cung thang Ia nicn rin vao nor gia i pha p thu ba.
o khong ha i Ia ca ch cu a anh hay ca ch cu a roi, na uo Ia
nor ca ch kha c ro r hon, co Ioi hon cho ca hai.
Tha ngfthua
Mo r no rhu c kha c riong quan hc ruong ra c cu a con
nguo i Ia no rhu c rha ng,rhua. o Ia no rhu c na vi chu rich
kc ricn ua su uung. Mo rhuc nay noi iang: cu roi rhang,
ngha Ia anh ua rhua.
Tiong hong ca ch Ia nh ua o, ru uuy rha ng,rhua Ia no r
quan uicn uoc uoan chuycn quycn. Lan rhco y cua roi,
chu khong ha i y anh. hu ng nguo i co ru uuy
rha ng,rhua co khuynh huong su uu ng chu c vu , quycn Iu c,
su rin nhicn, quycn so huu cua ninh uc uar uuoc nong
nuo n.
305
a so chung ra ua uuoc roi icn ru uuy rhang,rhua ngay
ru khi ia uoi, Loi Iuc uay nanh nhar, riuoc nhar va quan
riong nhar: gia uinh. Khi so sanh con ninh voi nor uua ric
kha c, chu ng ra ua vo rinh ua r no va o Io i ru uuy rha ng,rhua,
khicn cho con cai can nhan su rhong can hay rinh ycu
rhuong cua cha nc chung rang Icn hay gia n xuo ng Ia uua
ricn co so so sanh uo. cu rinh ycu rhuong uuoc xac Ia
kcn rhco cac uicu kicn hay su riao uoi rhi sc uan ucn nor
cai nhin sai Ian iang ricn uoi nay chang gi ru rhan no co gia
rii hay uang ycu. Mor khi gia rii cua con nguoi nan o Lcn
ngoai Lan rhan ho va ch uc so sanh voi nguoi khac hay voi
su ky vong nao uo rhi hau qua rc hai sc xay ia, nhar Ia uoi voi
con ric chung iar uc Li ron rhuong.
Va uicu gi sc xay ia uoi voi nor khoi oc, riai rin con
non uai, iar uc Li ron rhuong, hu rhuoc chu ycu vao su
giu uo va khang uinh rinh can cua cac Lac cha nc, riuoc
nor rinh ycu rhuong co uicu kicn- Tan hon uua ric sc Li
uu c sa n, uinh hinh va Ia riinh rhco ru uuy rha ng,rhua.
cu ngoan ngoan hon anh cua cn, rhi cha nc sc ycu
cn hon.
Cha nc khong ycu cn La ng chi cn.
goai anh huong cua rinh rhuong riong gia uinh, cac
Lan cung riang Iua cung rac uong khong ir ucn vicc uinh
hinh ran Iy cu a ric . Chu ng rhuo ng cha nha n hay ha r hu i
Lan ninh ricn co so nhung ky vong va chuan nuc cua
chu ng, uic u na y Ia n rang rhcn su uinh hinh ran Iy
rha ng,rhua o no r uu a ric .
Mor Iy rhuycr khac con khang uinh iang vicc chung ra
co A Ia Loi vi ai uo ua co C. o Iy giai gia rii cua nor ca
nhan La ng ca ch so sa nh ca nhan uo vo i nguo i kha c, khong
co su cong nhan nao uanh cho gia rii noi rai, noi nguoi ucu
uuoc xac uinh rhco nhung gia rii Lcn ngoai.
C, roi iar nung uuoc ga anh rai cuoc ho hu
huynh. Anh ncn ru hao vc con gai ninh, CaioIinc. Con Lc
nan riong ro J hoc sinh gioi nhar Io.
Vang, roi ia r vui.
hung con riai anh, 1ohnny Iai uang co van uc. Cau ra
na n riong so 25 ho c sinh kc n nha r.
Tha r rhc u- Tc qua ' Chu ng roi ha i Ia n sao Lay gio -
Thong rin so sanh kicu nay khong noi Icn uuoc no Iuc
ngang Lang cua hai uoi ruong Ia 1ohnny va CaioIinc, vicc
uanh gia xc hang con nguoi hau nhu khong uua ricn co so
uoi chicu voi ricn nang hay nuc uo khai rhac kha nang
hicn co cua ho, na ch uua vao vicc so sanh Lan rhan ho voi
nguoi khac. Cac rhang Lac xc hang Ia nhung con uau
chung rhuc gia rii xa hoi Lcn ngoai giu nguoi ra co rhc no
canh cua ucn voi cac co hoi. Su canh rianh, chu khong hai
ho rac, uang nan riong cor Ioi cua qua riinh giao uuc uao
rao, con su ho rac Iai Li xcn Ia Iicn quan ucn Iua uoi.
Tiong rhc rhao, cac van uong vicn cung ua vo rinh rao
ia nor no rhuc khong nay ror uc. Io rin iang rhc rhao
rhar su Ia nor rio choi Ion, nor rio choi rhang,rhua, uuoc
va nar. Va riong rhi uau rhc rhao, chicn rhang uong
ngha voi vicc uanh Lai kc khac.
Mor rac nhan khac Ia Iuar Ic. Chung ra uang song riong
nor xa hoi uay iay kicn rung, rianh cha. icu uau ricn na
nhicu nguoi ngh ucn khi ga iac ioi Ia ui kicn ai uo, uua ho
ia roa. o Ia uicn hinh cua kicu ru uuy Iuon hong rhu,
khong co cho cho su ho ra c.
307
Bar cu xa hoi nao cung can hai co Iuar Ic uc uuy rii su
ron rai va har riicn, nhung Iuar Ic khong rao ia uuoc su
ho rac, na rhuong co xu huong uan ucn rhoa hic. Luar Ic
uuoc hinh rhanh uua ricn nor khai nicn co rinh uoi
khang. Thoi gian gan uay, cac Iuar su va cac riuong Iuar
uuo c khuyc n khich ra riung va o ua n ha n ho a Linh, ca c
ky rhuar cung rhang va a uung roa an Iuong ran. o co
rhc chua hai Ia giai ha cuoi cung, nhung no cu ng han
anh noi quan ran ngay cang rang uoi voi van uc nay.
Thu c rc va n co cho cho ru uuy rha ng,rhua riong cac
rinh huong rhuc su co rinh canh rianh va nuc uo rin cay
rha , nhung ha n Io n cuo c so ng khong ha i Ia cuo c ca nh
rianh. Chu ng ra so ng khong hai uc hang nga y ca nh rianh
voi vo,chong ninh, voi con cai, voi uong nghic, voi
nhung nguoi Iang gicng, voi Lan Lc. Ai Ia nguoi chicn
rha ng riong hon nhan-. Qua rha r Ia no r cau hoi ngo nga n'
Cuoc song cua chung ra Ia nor rhuc rai co rinh ruong
rhuoc, cac kcr qua nong nuon ucu co uuoc ru su ho rac
giu a La n va nguo i kha c, va ran Iy rha ng,rhua io ia ng
khong hu ho voi qua riinh nay.
Thuaftha ng
Mor so nguoi uuoc Ia riinh uc ru uuy rhco cach khac
rhua,rha ng.
Toi chiu rhua, anh rha ng.
Tic ruc ui. Iay Ian rhco cach cua anh.
Cu Ian nhuc roi ui. Moi nguoi van Ian rhc na.
Toi Ia kc rhua cuoc. Toi Iuon Iuon Ia kc rhua cuo c'
Toi Ia nor nguoi ucn Iai hoa Linh. Toi sc Ian noi vicc
uc giu hoa khi.
Tu uuy rhua,rha ng co n rc hon ru uuy rha ng,rhua vi
khong co chuan nuc nao ca - khong uoi hoi, khong ky
vo ng, khong ra n nhin. hu ng nguo i co ru uuy rhua,rha ng
rhuong Ia nguoi nuon nhanh chong Ian hai Io ng hoac xoa
uiu nguoi khac. Io rin kicn suc nanh Lang su uc uai hoac
cha nhan. Io ir co can uan uc Loc Io rinh can cung nhu
han xcr cua chinh ninh va uc uang so hai riuoc cai roi
na nh nc cu a nguo i kha c.
Tiong ua n ha n, ru uuy rhua,rha ng uuo c coi Ia su uau
ha ng, chiu rhua hay ru Lo . Tiong hong ca ch Ia nh ua o, uo
Ia rinh uc uai, hay nuong chicu. Tu uuy rhua,rhang co xuy
cho Ioi song La hai, uu nhung nguoi La hai Ia kc ucn
uich sau cu ng.
hu ng nguo i co ru uuy rha ng,rhua ia r rhich nhu ng
nguoi co ru uuy rhua,rhang vi uo Ia uar song cua ho. Io
rhich su nhu nhuoc cua nhung nguoi nay vi ho co rhc Ioi
uung uc huc vu Ioi ich cho ninh. Su nhu nhuoc cua
nhung kc uo Ia han rhuong cho suc nanh cua ho.
hung va n uc Ia o cho nhu ng nguo i co ru uuy
rhua,rha ng ha i chon vu i ia r nhic u ca n xu c. hu ng rinh
ca n uuo c kin nc n uo khong Lao gio chc r, chu ng ch ra n
rho i Li chon so ng va sc so ng Ia i no r ca ch rc ha i hon vc sau.
hu ng can Lc nh cang rha ng rha n kinh, ua c Lic r Ia nhu ng
Lc nh vc uuo ng ho ha , rha n kinh va rin na ch rhuo ng Ia uo
ha n ua r, rha r vo ng, vo no ng, Li u c chc Lo i ran Iy
rhua,rha ng. Su ha n no hay ru c gia n rha i qua , nhu ng ha n
u ng qua nu c riuo c su khicu khich nho nha r va Iuon hoa i
nghi Ia nhu ng Lic u hic n kha c cu a su u c chc rinh ca n, a nh
huo ng xa u uc n Io ng ru rio ng va no i quan hc vo i nguo i kha c.
Ca hai ru uuy rha ng,rhua va rhua,rha ng uc u Ia nhu ng
309
riang rhai ycu kcn, uua ricn can giac Lar an cua Lan rhan.
Tan rhoi, ru uuy rhang,rhua ucn Iai nhicu kcr qua vi no
huy uong uuoc suc nanh va rai nang uang kc cua nhung
nguoi o ca cao. Con ru uuy rhua,rhang Ia nor no hon
Ioan va ycu kcn ngay khi noi hinh rhanh. hicu nha Ianh
uao, can Lo quan Iy va cac Lac cha nc uao uong nhu qua Iac
uo ng ho ru ru uuy rha ng,rhua sang ru uuy rhua,rha ng. Khi
khong rhc chiu uuoc su ioi Ioan, nar huong huong,
khong con ky vong va rinh ky Iuar nua rhi ho quay sang ru
uuy rhang,rhua. cn khi nac can roi Ioi Ian nar ui quycr
ran, ho Iai quay rio Iai ru uuy rhua,rhang. Va ioi, nor Ian
nu a, su ru c gia n va rha r vo ng ua y ho rio Ia i ru uuy
rhang,rhua. Luc nay, ho ch cho co hoi va uicu kicn uc
hu c rhu .
Thuafthua
Khi hai nguo i co ru uuy rha ng,rhua ga nhau, ru c Ia
khi hai ca nhan co rinh cach kicn quycr, Luo ng Lnh va ich
ky giao ric vo i nhau rhi kcr cuc sc Ia ru uuy rhua,rhua. Ca
hai sc ucu Ia kc rhua cuoc. Ca hai sc rio ncn han rhu va
nuo n gia i quycr vo i nhau no r cach nu quang, La r cha
rhuc rc iang ria rhu Ia con uao hai Iuoi.
Toi ua uuoc chung kicn nor cuoc Iy ui na roa an han
quyc r nguoi chong hai chia cho vo han nu a rai sa n. Tuan
rhu quycr uinh cua roa an, anh ay Lan chicc xc o-ro rii gia
hon J. uo-Ia vo i gia 5 uo-Ia va chia 25 uo-Ia cho nguo i
vo (Iuc nay ua Iy ui). cn nuoc nay rhi nguoi vo han uoi.
Sau uo, rhu ky roa ua ricn hanh kicn ria su vicc va har hicn
ia iang nguoi chong ua Lan noi rai san khac rhco cung nor
ca ch nhu va y.
Mor so nguoi ra riung vao vicc Iay uoi rhu Ian riong
ran cuoc song, ucn nuc hoan roan Li an anh Loi hanh vi
cua nguoi uo. Io nu quang riuoc noi rhu, riu nong
nuon Ian cho uoi rhu Li ron rhuong, nar nar, uu iang
uicu uo uong ngha voi su nar nar cua chinh ninh. Tu uuy
rhua,rhua Ia riicr Iy cua su xung uor va uoi khang, nor rhu
riicr Iy cua chicn rianh.
Tu uuy rhua,rhua cung Ia riic r Iy cua nguoi Li hu
rhuoc hoan roan vao nguoi khac na khong rin uuoc Ioi
rhoar cho iicng ninh. o Ia nhung nguoi Lar hanh. cu
rhua cuo c, ho sc rhu c ha nh rhco huong chan khong an
uuoc rhi ha cho hoi, Luoc uoi rhu cung hai ncn riai
uau kho , cay ua ng nhu ninh.
Chi co tha ng
Mo r Iu a cho n kha c rhuo ng ga Ia ch co rha ng.
hung nguoi ru uuy ch co rhang khong nhar rhicr
nuo n nguo i kha c ha i rhua. Tha ng rhua uo i vo i ho khong
hai Ia van uc. icu quan riong Ia ho co uuoc cai ho nuon.
Khi vicc rhi uua hay canh rianh khong co y ngha, rhi chicn
rhang co rhc Ia cach ho Licn nhar riong cuoc song hang
ngay. Mor nguoi nang ran Iy ch co rhang suy ngh rhco
huong Lang noi cach Lao uan uuoc nuc uich cua ninh.
Io khong quan ran nguo i kha c rha ng, rhua ia sao, cu ng
khong rin ca ch ria uu a nguo i kha c.
Phuong an nao co hieu qua nhat!
Tiong nan huong a n ua ncu cu ng rha ng,
rha ng,rhua, rhua,rha ng, rhua,rhua, va ch co rha ng
huong an nao hicu qua nhar- Cau ria Ioi Ia: Con ruy.
cu uoi Lan rhang riong nor rian ua Long, co ngha Ia uoi
kha c rhua. c u Ia no r uoanh nhan, co rhc La n nuo n ca nh
rianh voi uoi rhu riong nor rinh huong rhang,rhua uc
311
rhuc uay Ioi nhuan. Tuy nhicn, uo khong hai Ia nor cuoc
uua nhan Ioai riu nhau. cu Ia Ianh uao cua nor ro chuc,
Lan cung khong ncn chon kicu ru uuy rhang,rhua uc can
rio su ho rac giua cac ca nhan hoac giua cac nhon nguoi
nhan uar uuoc rhanh cong roi ua.
cu uanh gia cao noi quan hc va cho iang van uc
rha ng,rhua khong rhu c su quan rio ng, La n co rhc cho n
kic u ru uuy rhua,rha ng, riong no r so rinh huo ng nha r
uinh, uc khang uinh vi rii cua nguoi khac nor cach chan
rhanh. icu roi nuon khong quan riong Lang noi quan
hc cua roi voi anh. Do uo, chung ra hay Ian rhco cach cua
anh. Ba n cu ng co rhc cho n ru uuy rhua,rha ng nc u ca n
rhay ron qua nhicu rhoi gian va suc Iuc uc gianh chicn
rhang, riong khi chicn rhang ay Ian ron hai nhung gia rii
kha c cao quy hon.
Co nhung rinh huong na Lan ch nuon nor uicu uuy
nhar Ia chicn rhang, Lan khong quan ran gi ucn noi quan
hc voi nguoi khac nua. Chang han, riong riuong ho rinh
nang con Lan uang ga nguy hicn, co rhc Lan chang quan
ran ucn ai ca, vi vicc cuu song con Lan Ia uicu quan riong
ricn hcr.
Do uo, su Iua chon ror nhar ruy rhuoc vao rhuc ricn.
Van uc Ia Ian rhc nao uc nhan ia rhuc ricn nor cach chinh
xac va uinh hinh ru uuy hu ho voi rung hoan canh, rung
rinh huo ng.
1u; nhicn. trcng thuc tc cucc cng. da c cac tinh hucng
dcu cc mci quan hc tucng thucc. dc dc. tu du; cung thang. tuc
cac bcn cung cc /ci. /a phucng an phu hcp nhat trcng c nam
phucng an trcn.
Tu uuy rha ng,rhua khong ha i Ia no r huong a n Iau
uai, Loi vi uu roi co rhang riong cuoc uoi uau voi Lan, rhi
noi quan hc cua chung ra ir nhicu cung Li anh huong. Vi
uu, ncu roi Ia nha cung ca san han cho cong ry cua Lan,
va roi rhang Lan vc nor so uicu khoan riong ho uong, rhi
riong rhoi uicn uo, roi co rhc gianh uuoc cai roi nuon.
hung Iicu Lan co nuon ric ruc ho rac voi roi nua
khong- Chicn rhang nhar rhoi cua roi rhuc su sc Licn rhanh
rhar Lai Iau uai ncu nhu Lan khong ric ruc Ian an voi roi
nua. Xcr vc Iau ua i, huong a n rhang,rhua riong noi quan
hc ruong rhuo c sc rio rha nh huong a n rhua,rhua.
Xcr cho cung, ncu khong cung rhang, rhi ca hai sc cung
rhua. o Ia Iy uo vi sao tu du; cung thang Ia kicu ru uuy uuy
nhar co y ngha rich cuc riong rhuc rai ruong rhuoc.
Co Ian, roi Ian vicc voi nor khach hang Ia chu rich nor
hc rhong cua hang Lan Ic Ion. Cng noi voi roi: Srchcn
nay, kicu tu du; cung thang nay nghc rhi hay, nhung co vc Iy
ruong qua. Thuong riuong rhuc rc iar khac nghicr, chu
khong uon gia n uau. au uau cu ng rha y ru uuy
rha ng,rhua, va nc u chu ng ra khong rhco Iua r choi uo ,
chung ra chang Ian uuoc gi ca.
uo c io i, roi no i, Cng cu rhu a uu ng Iua r
rha ng,rhua vo i kha ch ha ng cu a ong ui. Xcn rhu c rc sc nhu
rhc na o-.
C, khong, ong ay ria Ioi.
Ta i sao khong-
Toi sc na r kha ch ha ng.
Thc rhi cho n huong a n rhua,rha ng va y La n ic ha ng
ho a.
Khong. Khong co Ia i rhi Ia n sao uuy rii uuo c cu a ha ng'
313
Sau khi can nhac uu noi huong an, cuoi cung, chung
roi nhan rhay ch co huong an cung thang Ia giai ha roi
uu nha r. Tuy nhicn, ong a y han La y:
Toi uong y Ia no uung voi khach hang, nhung Iai
khong uung uoi voi cac nha cung ca.
hung La n rhan ong cu ng Ia kha ch ha ng cu a nha
cung ca, rai sao ong Iai khong uong rinh voi nguycn rac
na y-
C, gan uay chung roi co rhuong Iuong Iai ho uong
rhuc voi cac nha quan Iy sicu rhi, ong ay noi, Chung roi
ui vao rhuong Iuong rhco chu riuong cung rhang. Chung
roi coi no, co rinh co Iy, on hoa. hung ho Iai coi uo Ia
Licu hicn cua su nhuong Lo va ro ia Ian Iuor chung roi.
Va y ra i sao anh khong a uu ng huong a n
rhua,rha ng-, roi ho i.
Chu ng roi khong Ia n nhu rhc . Chu ng roi rhco
huong a n cung thang.
Anh noi iang ho ua Ian Iuor anh-
u ng va y.
o i ca ch kha c Ia anh rhua.
u ng va y.
Va ho rha ng.
u ng rhc '
Vay anh goi uo Ia gi-
Khi nhan ia iang cai na ong van ngh Ia cung thang rhu c
ia Ia thua,tha ng, ong ua Li soc.
cu nguoi uan ong nay co tu du; cung thang rhu c su rhi
ong ay ua kicn nhan hon, Licr Iang nghc y kicn cua Lan
quan Iy sicu rhi hon va riinh Lay quan uicn nor cach
nanh uan hon. Cng ay ncn ric ruc rinh rhan cung thang
cho ucn khi uar uuoc giai ha Ian hai Iong ca hai Lcn. o
noi Ia huong an uong ran hic Iuc uicu na co rhc ca hai
Lcn khong ai ngh roi.
Cung thang hoac hhong giao heo
cu ca hai Lcn ucu khong uar uuoc rhoa rhuan cung
co Ioi rhi ho van co rhc ui ucn giai ha cung thang hoa c
khcng giac kcc.
Khong giao kco co ngha Ia ncu khong rin uuoc giai
ha rho a ua ng cho ca hai Lcn, chu ng ra sc rhu a nha n ca c
uicn Lar uong cua nhau. Khong co giao kco gi ca. Khong
co su ky vong nao uuoc uar ia, khong co rhoa rhuan nao
uuoc rhicr Ia. Toi khong ho rac voi Lan hoac chung ra
khong Ian vicc cung nhau nua Loi nhung gia rii va nuc
ricu cua chung ra io iang Ia uoi Ia nhau. Vi vay, chung ra
ncn nhan uicn su uoi Ia ngay ru uau uc rianh Li rhar vong.
Khi cho n gia i ha khong giao kco, La n sc ca n rhay ru
uo hon, coi no hon vi khong hai rin cach uicu khicn, uoi
ho voi nguoi khac, hay rhuc uay kc hoach uc co uuoc cai
ninh nuon. Ban sc co rhoi gian rin hicu sau hon nhung
van uc cor Ioi cua rinh hinh va rin ia huong huong giai
quycr. Voi chu riuong nay, Lan co rhc giai rhich: Toi ch
nuon giai ha ca hai cung rhang, vi ncu anh khong uong
y voi nhung can kcr rhi co ngha Ia anh uang hai chiu
rhicr, nhu vay, noi quan hc giua chung ra sc chang uuoc
Iau uai. cu khong rhc uar uuoc giai ha uo, chung ra
khong ncn co Lar cu giao kco nao.
315
Sau nor rhoi gian hoc uuoc khai nicn cung thang hoa c
khcng giac kcc. chu rich cua nor cong ry nho vc han ncn
nay rinh ucn chia sc voi roi kinh nghicn sau.
Chung roi ua xay uung uuoc han ncn noi va ua Lan
cho nor ngan ha ng rhco ho uo ng 5 nan. Vi chu rich cu a
ngan hang iar han khoi, nhung cac nhan vicn ca uuoi rhi
khong ung ho quycr uinh cua ong.
Khoa ng no r rha ng sau, ngan ha ng uo rhay uo i chu
rich. Cng chu rich noi ucn ga roi va noi: Toi hai Iong vc
han ncn uo, nhung roi uang co nor uong vicc uang cho
giai quycr, con nhung nguoi khac rhi khong ran rhanh vicc
nay. Toi rhuc su ca n rhay roi chua rhc rhuc c ho cu ng nhu
co Lar cu quycr uinh nao vao Iuc nay uuoc.
Cong ry roi uang ga nhicu kho khan vc rai chinh. Toi
Licr roi co quycn su uung ha Iy uc ho uong nay uuoc
rhuc hicn. hung roi Li rhuycr huc Loi gia rii cua nguycn
ra c cung thang. Do uo, roi noi voi ong ay: Chung ra ua co
ho uong. gan hang cua ong ua xcn xcr va cha nhan san
han va uich vu cua chung roi. hung chu ng roi hicu ia ng
cac ong khong hai Iong vc no. Vi rhc, chung roi sc chan uur
ho uong, ria Iai ricn uar coc, va ncu sau nay, cac ong rhuc
su can nor han ncn rhi hay ucn voi chung roi.
Toi ua Lo ui nor ho uong rii gia 8!. USD. o gan
nhu no r rha r rhoa r ra i chinh qua na ng nc . hung roi ca n
rhay, xcr vc Iau uai, nhung ho uong khac sc quay Iai cung
voi Ioi ruc cao hon.
Ba rhang sau, ong chu rich ngan hang uo goi uicn cho
roi: Chung roi uang rhay uoi hc rhong xu Iy uu Iicu, chung
roi nuon ho rac voi cong ry ong. Va ong ay ua ky nor
ho uong noi rii gia 2!. USD voi chung roi.
Tiong nor rhuc rai ruong rhuoc, Lar ky giai ha nao
kcn hon giai ha cung rhang ch Ia ha sach va sc co rac
uong ucn noi quan hc Iau uai. Cai gia hai ria cho rac uong
uo can hai uuoc xcn xcr ky Iuong. cu khong rhc uar
uuoc giai ha cung rhang rhuc su, rhi Lan ncn chon giai
ha khong giao kc o. Cung thang hoa c khcng giac kcc
khong nhung ucn Iai su ru uo Ion riong kinh uoanh na
con ca riong quan hc rinh can gia uinh. cu cac rhanh
vicn riong gia uinh khong nuon xcn viuco, rhi uon gian Ia
ho ncn quycr uinh Ian chuycn khac, ngha Ia chon
huong a n khong giao kc o.
Toi co nor co Lan Ia ca s, vao noi cuoi ruan, gia uinh
co ay rhuong ui har chung voi nhau. Tiuoc uay, khi cac con
con nho, co ay Iuon Ia nguoi chuan Li han nhac, riang
huc Licu uicn, ucn uan iano va ch uao Licu uicn. Khi
nhung uua con Ion Icn, rhi hicu an nhac cua chung rhay
uoi va chung nuon co ricng noi iicng vc cach Licu uicn
cu ng nhu riang hu c. Chung khong nuo n nghc rhco su
ch uao cua nc nua.
Vi co nhicu kinh nghicn Licu uicn va nan Lar ki rhoi
nhu cau khan gia ncn co ay khong uong rinh voi uc xuar
cua cac con. hung co ay cung nhan rhay su can rhicr hai
xcn Lon ric nhu nhung rhanh vicn riuong rhanh va co
quycn uua ia quycr uinh.
Do uo , co a y cho n gia i ha cu ng tha ng hoa c khcng giac
kc c. Co a y no i vo i chu ng ia ng ca n co no r rho a rhua n na
no i nguo i uc u ha i Io ng. Ioa c nc u khong chu ng sc cho n
ca ch kha c uc rhc hic n ra i nang. Kc r qua Ia no i nguo i ca n
rha y rhoa i na i uua ia y kic n nha n xa c Ia rho a rhua n cu ng
tha ng. vo i nha n rhu c ia ng uu ho co ua r uuo c rho a rhua n hay
khong rhi uic u uo cu ng khong co gi ia ng Luo c vc rinh ca n.
317
Cach ric can cung thang hoa c khcng giac kcc Ia huong
ha rhic r rhu c nha r o giai dcan dau cua cac noi quan hc
kinh uoanh. Mo r khi quan hc ua ha r riic n rhi giai ha
khong giao kco khong con Ia giai ha kha rhi, vi no co rhc
gay ia nhicu iac ioi nghicn riong, uac Licr uoi voi cac
uoanh nghic gia uinh hay cac uoanh nghic co su khoi
uau uua ricn co so rinh Lan.
oi khi, vi ca nc nhau, nhicu nguoi hai ui ru rhoa hic
nay ucn rhoa hic khac, ruy ngoai nar Iuon ro ia ron riong
nguycn rac cung thang nhung riong uau ch ngh ucn vicc
rha ng,rhua hay rhua,rha ng. ic u na y sc Ia n cho uoanh
nghic ran Iui uan va ui ucn rhar Lai, hoac hai sang
nhuong cho nha quan Iy chuycn nghic hon. Va van uc sc
rio ncn nghicn riong khi uoi rhu canh rianh cua ho hoar
uong rhco nguycn rac cung thang va uong ran hic Iuc.
Kinh nghicn cho rhay sc ror hon cho uoanh nghic gia
uinh hay uoanh nghic Lan Lc ncu ho a uung huong
ha khong giao kco uc giai quycr vuong nac, cung nhu
ncn xac Ia riuoc nor quy rac nua,Lan uc uoanh nghic
co rhc har riicn rhinh vuong na khong Ian ron hai ucn
ho a khi giu a ca c rha nh vicn.
Tuy nhicn, cung co nor so noi quan hc khong rhc su
uung giai ha khong giao kco. Toi sc khong rhc nao ru Lo
con roi hay vo roi uc chon giai ha khong giao kco. Toi co
rhc ui vao uan han voi cac con hoac voi vo ninh vc nor
gia i ha cung thang. cu van khong rhanh cong, sc ror
hon khi roi chon giai ha rhoa hic Iuc can rhicr nor
hinh rhu c rha cu a tu du; cung thang.
2. NM PHUONG DI N CU A TU DUY CU NG TH NG
1u du; cung thang Ia rhoi qucn Ianh uao giua nguoi va
nguoi, Lao han su van uung nor riong cac kha nang rhicn
hu uac Licr cua con nguoi riong noi quan hc nhu tu nhan
thuc. tr tucng tucng. /ucng tam va ; ch dcc /ap. o con Lao
han ca su ho c hoi Ia n nhau, anh huong qua Iai va nguycn
rac cac Lcn cung co Ioi. Va can hai iar can uan cung nhu
can nhac ky Iuong uc rao ia nhung Ioi ich chung, uac Licr
khi chu ng ra ruong ra c vo i nhu ng nguo i co ru uuy
rha ng,rhua co hu u.
o Ia Iy uo vi sao rhoi qucn rhu ru gon co cac nguycn
rac Ianh uao giua nguoi va nguoi. Su Ianh uao nay uoi hoi
ran nhin, Luoc khoi uau chu uong, an roan, uinh huong,
khon ngoan va nang Iuc nhung ycu ro Lar nguon ru no
rhuc Ianh uao ca nhan Iay nguycn rac Ian riong ran.
guycn rac cung thang Ia nguycn rac co Lan uua ucn
rhanh cong riong noi ruong rac cua con nguoi. o Lao
gon nan nar ruong rhuoc riong cuoc song, Lar uau Ia tnh
cach. sau uo Ia cac mci quan hc uc hinh rha nh cac thca thuan.
o uuoc nuoi uuong riong nor noi riuong na cau truc va
qu; ta c uuoc xay uung ricn co so tu du; cung thang. Va no
Iicn quan ucn qu; trinh: chu ng ra khong rhc ua r nuc uich
cung thang La ng Io i ru uuy rha ng,rhua hay rhua,rha ng.
So uo uuoi uay cho rhay noi quan hc cua 5 huong
uicn nay voi nhau.
319
Bay gio chung ra Lar uau xcn xcr rung huong uicn.
Tnh ca ch
Tinh cach Ia ncn rang cua tu du; cung thang. Mo i rhu
khac ucu uuoc xay uung ricn ncn rang nay. Co La uac riung
rinh cach quan riong uoi voi no rhuc cung thang.
TInh chInh tvu c. Tinh chinh riuc Ia gia rii chung ra
ua r va o La n rhan ninh. Ca c Tho i qucn J, 2 va l giu chu ng
ra har riic n va uuy rii rinh chinh riu c. Khi chung ra nha n
uicn io cac gia rii cua ninh, chu uong ro chuc va rhuc hicn
rhco nhung gia rii nay hang ngay, chung ra sc xay uung
uuoc su ru nhan rhuc, y chi uoc Ia Lang cach giu Ioi hua va
rhuc hicn uung can kcr.
Tiong cuoc song, khong rhc uar uuoc rhanh cong ncu
chung ra khong hicu sau vc nhung ycu ro rao ncn rhanh
cong. Mar khac, ncu chung ra khong rhc giu vung can kc r
cua ninh voi nguoi khac, cung nhu uoi voi Lan rhan rhi su
rhoa hic cung ch Ia gia uoi. Mor khi khong co ncn rang
cho su rin cay, giai ha cung thang sc rio rhanh nor ky xao
ic ricn. Vi rhc, chinh riuc Ia vicn ua uar ncn rang uau ricn
cho tu du; cung thang.
Cu ng
rha ng
TInh ca ch
Cu ng
rha ng
Ca c n I
quan hc
Cu ng
rha ng
Ca c tho a
thua n
Cac quy tac h tvo (!) va Ca c quy tvInh (5)
1 2 3
Su chIn cha n. Chin chan Ia su can Lang giua Iong
uung can va su can nhac. Thco giao su Iianu Saxcnian,
nguoi uay non Kicn soar rai Khoa Kinh uoanh ai hoc
Iaivaiu, rhi su chn chan vc nar rinh can Ia kha nang thc
hicn tinh cam va phan xct ban than can bang vci u quan tam
dcn ; nghi va cam giac cua nguci khac. inh ngha uo uuoc
ncu riong Iuan an ricn s, uuoc chinh ong har riicn riong
Inh vuc nghicn cuu Iich su va nghicn cuu uicn ua. Sau uo
ong ua vicr nor Lai Lao vc cong riinh nghicn cuu goc uuoi
uang hoan rhicn voi nhung Ia Iuan ho rio va goi y a uung
uang ricn ra chi Harvard Buinc Rcvicw(so rha ng J-2 nan
J^58). Ca ch su uu ng rhua r ngu chn chan cua Iianu co
hoi khac so voi cach su uung cua no riong cuon sach nay. C
uay, khai nicn chn chan chu ycu ra riung vao qua riinh
riuong rhanh va ha r riicn, ru giai uoan hu rhuo c sang
uoc Ia ioi ucn ruong rhuoc.
cu xcn xcr cac Lai riac nghicn ran Iy nhan ruycn
uung, rhang chuc va uao rao nhan vicn, Lan sc rhay iang
chung uuoc rhicr kc uc uanh gia nuc uo chin chan cua ho.
Du co uuoc goi Ia su can Lang giua suc nanh Lan nga va
can rhong, giua ru rin va ru riong, giua su quan ran uoi voi
con nguoi hay uoi voi cong vicc rhi uicu uuoc rin kicn o
uay Ia u can bang giua can dam va can nhac.
Su can La ng nay ua an sau vao hoc rhuyc r ruong rac
giua nguoi va nguoi riong quan Iy va Ianh uao. o cung Ia
noi uung cua su can Lang P,PC. Tiong khi can dam nha n
vao vicc Iay uuoc qua riung vang rhi can nhac quan ran
ucn huc Ioi Iau uai san sinh ru con ngong. Do uo,
nhicn vu co Lan cua Ianh uao Ia nang cao nuc song va char
Iuong song cho noi rhanh vicn riong ro chuc.
hicu nguoi rhuong suy ngh rhco kicu: uoc cai nay
321
rhi na r ca i kia. hung tu du; cung thang rhi co Ioi cho ca
uoi Lcn. c co rhoi qucn tu du; cung thang, La n ha i Ia no r
nguoi vua ncn no ng vua can uan, vua ca n rhong vua ru
rin, va khong ch Ia nor nguoi chu uao, nhay can na con
hai gan ua. oi ron Iai, uc rin kicn uuoc su can Lang
giua can uan va can nhac, Lan hai Ia nor nguoi chin chan
rhar su. Chin chan chinh Ia cor Ioi cua tu du; cung thang.
cu co rhua can uan nhung Iai rhicu can nhac, roi sc
nhu rhc nao- Cau ria Ioi: roi sc ioi vao ru uuy rhang,rhua.
gha Ia, roi Ia nor nguoi co ca rinh nanh nc, uan uua ia
han xcr cua ninh nhung Iai khong uc y gi ucn y kicn cua
nguoi khac. c Lu vao su rhicu chin chan uo, nguoi ra
rhuong uung ucn uia vi, quycn Iuc va cac uu rhc khac.
Thua,rha ng
Cao
Cao
Tha
Tha
Can
nha c
Can da n
Cu ng rha ng
Thua,rhua Tha ng,rhua
cu co y rhuc can nhac cao nhung Iai rhicu nor chur
can ua n, roi sc nang ru uuy rhua,rha ng. Toi xcn su ha n
xcr va y nuon cua Lan Ion ucn nuc khong uan Lay ro va
rhuc hicn y nuon cua ninh.
oi voi tu du; cung thang, su can dam va can nhac ucu
quan rio ng nhu nhau. Chinh su can La ng cu a hai nhan ro
nay Ia uau hicu chin chan rhuc su. cu co uuoc no, chung
ra co rhc Iang nghc, rhau hicu, va co rhua can uan uc uoi
ua u vo i no i rha ch rhu c.
Su vng Iuong. Tinh ca ch rhu La ia r quan rio ng cho tu
du; cung thang Ia su iong Iuong. ay Ia no rhuc cho iang ai
cung co han cua nguoi nay.
Tiong cuoc song, nguoi iong Iuong khong nhicu. a
so chung ra rhuong ngh ucn cai roi hc hoi cua Lan rhan.
Chung ra cho iang cuoc song ch Ia nor chicc Lanh uuy
nhar, ncu ai uo Iay uuoc han nhicu rhi ninh ch con han
ir. Su hc hoi chinh Ia uo ran nhin han chc.
hung nguoi hc hoi sc ga nhicu kho khan riong vicc
chia sc su rhanh cong va uy rin, quycn Iuc hay Ioi ich ngay
ca voi nhung nguoi ua giu ho rao ia nhung rhanh qua uo.
Io khong vui khi rha y nguo i kha c rha nh cong rha n chi
ngay ca nhung rhanh vicn riong gia uinh hay Lan Lc, uong
su rhan rhic r. Io ca n rha y Li na r ha n khi nguo i kha c ua r
uuoc rhang Ioi nao uo. goai nar ho rhc hicn nicn vui
riuo c rha nh cong cu a nguo i kha c nhung riong rhan ran,
ho can rhay ghcn ruc. Y rhuc vc gia rii cua ho xuar har ru
su hon rhua. Voi nhung con nguoi uo, rhanh cong cua
nguoi khac uong ngha voi rhar Lai cua Lan rhan ho .
guoi hc hoi rhuong ngan ngan nong nguoi khac
ga uicu khong nay. Io Iuon Iuon so sanh, ganh uua. Io
323
Lo cong suc uc so huu nhicu cua cai hay nan nhicu quycn
Iuc nhan gia rang gia rii cua ninh. Io nuon nguoi khac
hai Ian rhco cach cua ho. Io nuon uicu khicn nguoi
khac, nuon nguoi khac rio ncn ycu kcn hon ho.
guoi co uau oc hc hoi iar kho rio rhanh rhanh vicn
cua nor ra rhc ruong rhuoc. Io xcn su khac Licr Ia uau
hic u khong hu c ru ng va rhic u riung rha nh.
guoc Iai, su iong Iuong xuar har ru nor y rhuc sau
sac vc gia rii va uanh uu ca nhan. o Ia no rhuc cho iang
noi rhu riong cuoc song ucu co uu cho noi nguoi. o uan
ucn vicc chia sc uy rin, Ioi nhuan, ia quycr uinh, va cong
nhan. o no ia nhicu kha nang, Iua chon, giai ha va
sa ng ra o.
guoi iong Iuong Iuon vui vc, hai Iong va nan nguycn.
Io song rhco cac nguycn rac cua rhoi qucn J, 2 va l. Io rhc
hicn kha nang Ianh uao sac Lcn, rinh chu uong cung nhu
Licr ran uung nang Iuc cua nguoi khac. Su iong Iuong rhua
nhan nhung kha nang khong gioi han vc riuo ng rhanh va
har riicn riong cac noi quan hc ruong rac rich cuc, rao ia
gia i ha cung thang.
1ha nh tch ta p thc Ia su rha nh cong cu a quan hc ruong
rac rich cuc, ucn Iai Ioi ich chung cho rar ca noi nguoi.
Thanh rich ra rhc uar uuoc khi noi nguoi riong ro chuc
cung nhau Ian vicc, giao ric voi nhau nhan uar kcr qua
cao nha r. Tha nh rich ra rhc Ia kc r qua ru nhicn cua no
rhuc vc su iong Iuong.
Mor rinh cach giau Iong chinh riuc, chin chan va iong
Iuong sc rao ia quan hc ruong rac uich rhuc giua nguoi va
nguoi na khong ky xao nao co rhc rhay rhc uuoc.
hung nguoi co ru uuy rhang,rhua nuon xay uung tu
du; cung thang ncn ric can va rao noi quan hc nar rhicr
voi nhung nguoi co tu du; cung thang, Loi ho rhuong ir co
co hoi nhin rhay va riai nghicn tu du; cung thang. Do uo,
roi khuycn cac Lan ncn uoc sach, nhu cuon ru riuycn ha
uan Tin kicn nhan uang cua Anwai Sauar, va xcn hin,
nhu Chic n xa La o Iu a, hay xcn kich, nhu hu ng nguo i
khon kho. o sc giu Lan ric can voi nhung ran guong
song rhco tu du; cung thang.
cn nho iang, ch khi nao rin rhay uuoc gia rii noi rai
ngay riong con nguoi ninh nhung gia rii vuor ia khoi cac
kich Lan uinh san rhi chung ra noi co rhc uar ucn gia rii
uich rhu c cu a tu du; cung thang cung nhu cac nguycn rac
uung uan khac riong cuoc song.
Ca c mo i quan he
Tu ncn rang cua rinh cach, chung ra sc xay uung va uuy
rii uuoc cac noi quan hc rhco tu du; cung thang. Su rin cay
Ian nhau va rai khoan rinh can Ia cor Ioi cua tu du; cung
thang. Khong co su rin cay rhi uicu chung ra co rhc Ian
uuoc suy cho cung ch Ia rhoa hic, khong co su rin cay,
chung ra sc khong coi no, hoc hoi va giao ric Ian nhau,
chu ng ra khong sa ng ra o rhu c su . hung nc u ta i khca n tinh
ca mcua chung ra co so uu o nuc cao, rhi uo rin cay khong
con Ia van uc. Cac khoan gui riong rai khoan uu Ian cho
Lan va roi ron riong Ian nhau. Chung ra ra riung vao giai
quyc r va n uc , chu khong La n ran vc nhan cach hay Ia
riuo ng cu a nhau nu a.
Vi rin cay Ian nhau, ncn chung ra sc coi no hon va uan
uar cac con Lai cua ninh Icn Lan. Mac uu co nhung uicn
khac nhau, nhung roi hicu iang Lan sc Iang nghc roi ricn co
325
so ron riong Ian nhau, va nguoc Iai. Ca hai cung quycr ran
rin hicu, can kcr giu vung Ioi ich cua nhau riong qua riinh
ho ra c.
Mo i quan hc rhco huong rhu c cung thang. voi nuc uo
rin cay cao Ia Lan ua Iy ruong cho dc ng tam hicp /u c (Tho i
qucn rhu sau). Moi quan hc uo khong hc Ian cho cac van
uc kcn ui rinh hicn rhuc hay kcn han quan riong, hoac
Ioai Lo su khac Licr vc cach nhin. guoc Iai, no giu riicr
ricu nang Iuong ricu cuc von rhuong ra riung vao nhung
khac Licr vc nhan cach va uia vi. ong rhoi, no rao ia nguon
nang Iuong rich cuc co riong ran Ia hoi ho nang Iuc cua
ca hai Lcn uc rao ncn suc nanh sang rao va Iicn kcr, giu
hicu Licr rhau uao cac van uc va giai quycr chung sao cho ca
hai cung co Ioi.
hung uicu gi sc xay ia ncu Lan Luoc hai rhoa rhuan
voi nor nguoi, na nguoi nay chua Lao gio Licr ucn tu du;
cung thang va ch ngh ucn riicr Iy rhang,rhua hay nor riicr
Iy na o kha c-
uong ua u vo i ru uuy rha ng,rhua Ia no r rha ch rhu c
rha r su cu a tu du; cung thang. Thu c rc cho rha y khong ha i
Iuc nao tu du; cung thang cung uung riong noi rinh huong,
ruy vao van uc va su khac Licr co Lan can hai uuoc giai
quycr. hung sc uc uang hon ncu ca hai Lcn ucu hicu uuoc
uicu uo va quycr ran rhuc hicn.
Khi La n ga ha i uo i ra c co no rhu c rha ng,rhua, no i
quan hc voi nguoi uo van Ia chia khoa chinh ycu. Ban can
ra riung va o Jcng trcn Anh hucng cu a ninh, uua khoa n
gu i va o ta i khca n tinh ca m rhong qua su Iich rhic chan
rhanh, ron riong va uanh gia cao uoi rac. Ban hai uanh
rhoi gian Iau hon cho giao ric, Licr Iang nghc nhicu hon,
ky hon. Ban hai rhc hicn ninh Lang su nhicr rinh uc uoi
rac hicu iang Lan rhuc su nong nuon xay uung noi quan
hc voi ho ricn ncn rang cung thang. Qua riinh uo chinh Ia
nor khoan Ion gui vao ta i khca n tinh ca m riong noi quan
hc giua Lan va uoi rac.
Tinh cach cua Lan cang chan rhar, nuc uo chu uong
cang cao, nhicr rinh huong ucn giai ha cung thang ca ng
nhicu rhi anh huong cua Lan ucn nguoi khac cang nanh.
ay Ia nor rhach rhuc rhuc su uoi voi no rhuc Ianh uao
giua nguoi va nguoi. o chuycn ru no rhuc Lanh uao uua
ricn cac noi quan hc sang no rhuc Lanh uao Ian rhay uoi
cac noi quan hc.
Vi nguycn rac cung thang ro ia hicu qua riong noi rinh
huong ncn Lan co rhc uc nghi uoi rac Iay uo Ian ricu chuan
cho vicc ho rac giua hai Lcn. Tuy nhicn, ch nor so ir
nguoi co ru uuy rhang,rhua co rhc ric can va chuycn sang
tu du; cung thang. Do vay, Lan can nho iang huong an
khong giao kco Iuon Iuon Ia giai ha hong Li. Ioa c
uoi khi, Lan cung hai chon giai ha thc a hic p.
ic u quan rio ng ca n Iuu y Ia khong ha i Iu c na o La n
cu ng cho n huong ha cu ng tha ng. ngay ca khi so uu ta i
khca n tinh ca m cu a La n uang o nu c cao. Cha ng ha n, nc u
La n va roi cu ng Ia n vic c vo i nhau, La n uc n ga roi va no i:
Srchcn, roi Lic r anh khong rhich quyc r uinh na y. Va roi
khong co rho i gian uc gia i rhich vo i anh. Co rhc anh sc
ngh uay Ia quyc r uinh sai Ia n, nhung Iic u anh co rhc u ng
ho roi khong-.
cu nhu Lan co ta i khca n tinh ca mrich cuc uoi voi roi,
rar nhicn roi sc ung ho Lan. Rar co rhc riong vicc nay, Lan
ua hoan roan uung. hung ncu ta i khca n tinh ca mcan kicr,
327
va ncu roi Ia nguoi Li uong uoi ho, roi sc khong rhuc su
ung ho. Tiuoc nar Lan, roi co rhc uong rinh, nhung sau
Iung Lan, roi Iai khong rhuc su nhicr rinh. Toi sc khong uau
ru suc Iuc can rhicr uc giu Lan rhanh cong.
cu roi Ia nguoi Lao rhu, uoc uoan, roi sc chong Iai
quycr uinh cua Lan, va Ian noi cach uc Ioi kco nguoi khac
cung chong Iai Lan. Ioac ncu co ac y, roi co rhc ch Ian
chinh xa c nhu ng gi La n ycu ca u, na khong chiu riach
nhicn gi vc kcr qua cong vicc.
Mor rhoa rhuan Lang van Lan sc cha ng co y ngha gi
ncu no khong uuoc uua ricn co so rinh cach va noi quan
hc uc uuy rii rhco uung rinh rhan cua rhoa rhuan uo. Do
uo, chung ra can ric can nguycn rac cung thang ru nong
nuon uau ru vao cac noi quan hc uc Ian cho chung rio
ncn kha rhi.
Tho a thua n
Sau khi rhicr Ia noi quan hc, nguoi ra sc uua ia cac
rhoa rhuan uua ricn nguycn rac cung thang. oi khi, nhung
rhoa rhuan nay uuoc goi Ia cac rhoa rhuan vc hicu qua Ian
vicc hay ho rac. o chuycn uoi no rhuc ruong rac ru
chicu uoc sang chicu ngang, ru vicc gian sar Ian nhau sang
ru gian sar, ru uoi rhu sang uoi rac nhan nang ucn rhanh
cong cho rar ca cac Lcn.
hu ng rho a rhua n cung thang Lao riu n no r ha n vi
iong cua u tucng tac cc tnh tucng thucc. Chu ng ra ua rha o
Iuan nor ung uung quan riong khi noi vc su uy quycn
riong cau chuycn Sach va xanh o Thoi qucn l. an ycu
ro na chung ra Iicr kc o uo Ia co so cua cac rhoa rhuan giua
nguoi su uung Iao uong va nguoi Iao uong, giua nhung
nguoi Ian vicc uoc Ia va nor nhon nguoi ho rac voi
nhau nha n ua r uuo c nu c uich chung. hu ng rho a rhua n
nay sc rao ia nor huong rhuc hicu qua uc xac uinh va ua
ung nhung ky vong cua cac Lcn rhan gia riong nor no Iuc
chung co rinh ruong rhuo c Ia n nhau.
Tiong rho a rhua n cung thang, nan nhan ro sau uay ca n
uuoc rhc hicn nor cach io iang:
Ict qua mcng mucn: Xac uinh nhung vicc can Ian va
rho i ha n hoa n rha nh.
Ch dan: Ch io cac rhong so (vc nguycn rac, chinh sach,
v.v.) uc uar uuoc kcr qua rhco nhung rhong so uo.
Ngucn /uc: Xac uinh nhan Iuc, var Iuc, rai Iuc va su ho
rio ky rhuar hoac ro chuc uc uar uuoc kcr qua.
Ic hcach: a r ia ca c ricu chua n va rho i gian nha n ua nh
gia kcr qua cong vicc.
1cng kct. danh gia: Xac uinh rinh char cong vicc - ror hay
xau, ru nhicn va Iogic hay khong. Xac uinh rinh hinh riong
va sau noi cong uoan.
an nhan ro noi ricn sc giu cac rhoa rhuan cung
tha ng ron rai. Su hicu Licr Ian nhau va rhoa rhuan io iang
ngay ru uau vc cac Inh vuc ricn sc rao ia nor chuan nuc uc
uo Iuong nuc uo rhanh cong cua noi nguoi.
Su gian sar chuycn quycn rhco Ioi cu chinh Ia no rhuc
tha ng,thua. o cung Ia hau qua cua ta i khca n tinh ca mua Li
rhau chi. cu khong co su rin cay hay nor ran nhin chung
vc cac kcr qua nong nuon, chung ra sc co xu huong gian
sar, kicn ria Ian nhau. Vi rhicu Iong rin ncn chung ra Iuon
co can giac can hai kicn soar nguoi khac.
hung nc u su rin ca y qua cao rhi huong ha cu a
329
La n Ia gi- Cu uc cho uo i ra c ru chu . Khi La n ua ua r uuo c
rho a rhua n cu ng rha ng ngay ru ua u, uo i ra c cu a La n sc Lic r
uuo c kc r qua nong nuo n. Vai rio cu a La n Iu c uo ch Ia
giu uo va ric nha n ca c La o ca o vc vic c rhu c hic n ria ch
nhic n cu a ho .
Khi con nguoi uuoc ru ninh han xcr Lan rhan rhi
Iong kicu hanh cua ho sc uuoc nang cao hon, va riach
nhicn cua ho rhco uo cung rang Icn. Tiong noi quan hc co
uo rin cay cao, ru han xcr sc chinh xac hon nhicu vi chung
ra rhuong ru nhan Licr rhuc hu cua su vicc uang uicn ricn
io hon so voi cac quan sar hay uo Iuong ru Lcn ngoai.
Re n luye n phuong pha p qua n tri tu duy cu ng tha ng
hicu nan riuoc uay, roi rhan gia riuc ric vao nor uu
an ru van cho nor ngan hang Ion co hang chuc chi nha nh.
Io ycu cau chung roi uanh gia va cai ricn chuong riinh uao
ra o qua n Iy cu a ho vo i ngan sa ch ha ng nan Ia 5. uo-Ia.
Chuong riinh nay Lao gon vicc Iua chon cac sinh vicn noi
ror nghic va Lo rii ho rhuc hanh J2 Ioai cong vicc, noi Ioai
hai rua n ra i ca c ho ng Lan cu a ngan ha ng riong rhoi gian
sa u rha ng. Sau khi kc r rhu c uo r rhuc ra , nhu ng sinh vicn
xuar sac sc uuoc Lo rii Ian rio Iy cho cac riuong chi nhanh
ngan ha ng.
hicn vu cua chung roi Ia uanh gia kcr qua uao rao qua
sa u rha ng rhu c ra . Khi La r ray va o Ia n, chu ng roi ha r hic n
ia iang han kho khan nhar cua nhicn vu nay Ia co uuoc
kcr qua io iang. Chung roi hoi cac can Lo quan Iy ca cao
cua ngan hang: hung rhuc ra sinh uo hai co uuoc
nhung ky nang gi sau khi kc r rhuc chuong riinh nay-. Va
cau ria Ioi chung roi nhan uuoc iar no ho, Iai co vc nau
rhuan. Chuong riinh uao rao uc ca ucn ca c huong ha,
chu khong hai kcr qua, uo vay chung roi uc nghi ho rhicr
Ia nor chuong riinh uao rao rhi uicn uua ricn co so cung
thang. Lao gon vicc nhan uicn cac nuc ricu cu rhc va cac
ricu chi chu ng ninh cho su hoa n rha nh nhic n vu cu a ho .
Chung roi cung ycu cau hia ngan hang xac uinh cac ch
uan, cac nguon Iuc, riach nhicn va hau qua co rhc xay ia.
Tiong riuong ho nay, kcr qua Lan uau sc Ia co so uc nhung
sinh vicn uar ycu cau co rhc uuoc Lo nhicn Ian rio Iy cho
riuong chi nhanh, nor vi rii na ho co rhc vua Ian vua hoc
va uuoc rang Iuong.
Chung roi ua ycu cau Lan quan Iy ngan hang hai xac
uinh io cac nuc ricu: Io hai nan uuoc nhung ky nang
gi vc kc roan, ric rhi, cho vay Lar uong san-. Io uua ia
hon J nuc ricu, uua vao uo chung roi ua uon gian hoa va
hoan chnh cho ucn khi gian xuong con l^ nuc ricu, voi
cac ricu chi cu rhc gan voi rung nuc ricu uo.
Cac rhuc ra sinh iar hang hai riuoc co ho i uuoc Ian
vicc va rang Iuong ncn ho co gang ua ung cac ricu chi
riong rhoi gian son nhar. Mor chicn rhang Ion uang cho
ho, va cung co nor chicn rhang Ion hon uanh cho ngan
hang vi ho sc co uuoc riong ray nor uoi ngu rio Iy uuoc uao
ra o La i La n cho ruong Iai.
Do uo, chung roi ua giai rhich cho cac rhuc ra sinh vc
su kha c nhau giu a kic n rhuc uo La n rhan nguo i hoc chu
uong riang Li cho ninh va kicn rhuc uo hc rhong a uar.
Chung roi ch noi uicu co Lan: ay Ia cac nuc ricu va ricu
chi. ay Ia cac nguon Iuc, Lao gon vicc hoc ra Ian nhau.
Cac Lan hay Ian ui. Khi nao ua ung uuoc cac ricu chi uo,
ca c La n sc uuo c Lo nhic n Ia n rio Iy cu a riuo ng chi
nha nh.
331
Io ua hoan rhanh cong vicc riong La ruan iuoi. Su
rhay uoi no rhuc uao rao ua uan ucn uong co Ian vicc va su
sa ng ra o vuo r La c.
hu no i rhay uo i no rhu c kha c, huong ha ricn
cua chung roi cung ga hai su chong uoi. Iau hcr can Lo
quan Iy ca cao cua ngan hang ucu khong rin vao kcr qua
nay. Io cho iang: hung rhuc ra sinh nay chua co kinh
nghicn. Io chua qua rhu rhach can rhicr uc co uuoc su
han uoan can cho cong vicc rio Iy cua cac riuong chi
nha nh.
Chung roi ua ua Iai nhu sau: uoc ioi. Chung ra hay
uar rhcn cac nuc ricu va gan cac ricu chi kcn rhco. hung
chung ra cu giu no rhuc nguoi hoc chu uong ru riang Li
kicn rhuc. Chung roi uua ia rhcn ran nuc ricu khac, voi
cac ricu chi iar khar khc uc cac nha Ianh uao ngan hang ycn
ran iang nhung nhan vicn nay ua uuoc chuan Li chu uao
uc uan nhan vai rio rio Iy va ric ruc vua Ian vua hoc. Sau
khi rhan gia vao nor so cuoc ho xay uung ricu chi, nhicu
can Lo quan Iy nhan xcr iang ncu cac rhuc ra sinh nay co
rhc ua ung uuoc cac ricu chi khar khc nhu vay rhi co rhc sc
ua ung uuoc ycu cau.
Thc Ia cac rhuc ra sinh Iai Iao vao cong vicc nor cach
hang hai ucn nuc kho rin. Io ucn ga can Lo quan Iy rai
ca c ho ng Lan va no i: Thua ong, roi Ia rhanh vicn cu a
chuong riinh rhi uicn noi goi Ia kicn rhuc uo nguoi hoc ru
riang Li, va roi hicu iang ong ua rhan gia vao vicc xay uung
cac nuc ricu va ricu chi uo, Toi hai ua ung sau ricu chi
Ian vicc rai hong nay. Toi ua uar uuoc l nho cac ky nang
co uuoc khi hoc uai hoc, roi ua uar uuoc ricu chi rhu ru nho
nghicn cuu rai Iicu, roi hoc uuoc ricu chi rhu nan ru Ton.
Toi ch con rhicu nor ricu chi can vuor qua, roi nong ong
hoac ai uo riong hong nay co rhc uanh vai gio uc huong
uan roi.... Va nhu vay, ho ch nar nua ngay rhuc ra rai nor
ho ng Lan, rhay vi hai rua n.
hu ng rhu c ra sinh na y ho ra c cha r chc vo i nhau, va
ho ua hoan rhanh cac nuc ricu Lo sung ch riong vong nor
ruan iuoi. Chuong riinh uao rao sau rhang uuoc iur xuong
con nan ruan, va kcr qua rhu uuoc cao hon riuoc nor ca ch
uang kc.
Toi Iuon Iuon ngac nhicn riuoc cac kcr qua rhu uuoc.
Cach ru uuy nay cung ucn Iai hicu qua ruong ru riong noi
Inh vuc ro chuc cuoc song, ncu chung ra co can uan rhu
nghicn cac no rhuc cua ninh va ra riung vao nuc ricu
cung thang.
Ca c tho a thua n cong vie c theo nguyen ta c cu ng tha ng
Tao ia cac rhoa rhuan vc kcr qua cong vicc rhco nguycn
ra c cung thang uoi hoi su rhay uoi cac no rhuc co Lan. Ticu
uic n Ia kc r qua , khong ha i Ia huong ha . a so chu ng
ra rhuo ng co xu huo ng kic n soa r ca c huong ha . Chu ng
ra su uung phucng pha p giac phc mc nh /c nh nhu ua rha o
Iua n o Tho i qucn rhu La, huong ha na roi su uu ng khi
ycu cau Sanuia chu anh con riai chung roi Iuor van ricn
na r nuo c. hung ca c rho a rhua n rhco nguycn ra c cung
tha ng co ricu uicn Ia kct qua. giu giai hong ricn nang ro
Ion cua ca nhan va rao ia su hic Iuc Ion hon, uong rhoi
riong qua riinh uo xay uung PC (nang Iuc san xuar) rhay vi
ch ra riung va o P (sa n ha n).
Thco tu du; cung thang. vicc xac uinh riach nhicn Ia uo
noi nguoi ru uanh gia Lan rhan ninh Lang cach uoi chicu
voi cac ricu chi ua uuoc xay uung ngay ru uau. cu Lan va
uoi rac ua cung nhau xac Ia cac ricu chi rhi noi Lcn sc hai
333
co ngha vu rhuc hicn chung. Voi rhoa rhuan uy quycn rhco
tu du; cung thang. nor uua ric Lay ruoi cung co rhc ru Licr
ninh hai Ian gi uc uuoc rhuong.
hung kinh nghicn quy Lau nhar riong qua riinh
giang uay uai hoc cua roi Ia chia sc hicu Licr vc nuc ricu
rhco tu du; cung thang ngay ru uau voi sinh vicn. ay Ia
nu c ricu na chu ng ra sc cu ng nhau hoa n rha nh sau khi kc r
rhuc non hoc nay va Ia nhung ycu cau co Lan uc uanh gia
xc hang A, B, C. Muc ricu cua roi Ia giu rar ca cac cn uar
uuoc hang A. Bay gio, cac cn hay suy ngh vc nhung uicu
chu ng ra ua rha o Iua n va han rich uc ru ninh uua ia nu c
ricu iicng. Sau uo, chung ra sc ho Iai va rhoa rhuan xcn ai
nuon uar hang nao va kc hoach cua rung nguoi nhan uar
uuoc nuc ricu uo, roi rhuong noi voi sinh vicn cua ninh
nhu va y.
ha riicr gia va ru van vc quan rii Pcrci Diuckci
khuycn chung ra su uung rhu gui nha quan Iy uc nan
uuoc noi uung co Lan cua rhoa rhuan vc kcr qua cong vicc
can hoan rhanh giua nguoi quan Iy va cac nhan vicn cua
ninh. Sau khi rhao Iuan ky Iuong vc ky vong, ch uan va
nguon Iuc uc Lao uan nhung uicu nay hu ho voi cac
nuc ricu cua ro chuc, cac nhan vicn sc vicr rhu gui nguoi
quan Iy, riong uo ron rar noi uung ua rhao Iuan va ncu ia
rhoi gian khi nao ho Iai uc kicn uicn vicc rhuc hicn va
La n kc hoa ch ric rhco.
Vic c xay uu ng rho a rhua n vc kc r qua cong vic c ca n
hoa n rha nh rhco tu du; cu ng tha ng Ia hoa r uo ng riung ran
cu a qua n Iy . Khi ua co rho a rhua n, ca c nhan vicn co rhc
qua n Iy La n rhan ninh riong khuon kho rho a rhua n uo ,
nguo i qua n Iy ch uo ng vai rio nhu no r chic c xc ua n
uuo ng riong cuo c uua, co nhic n vu sa xc cho cuo c uua
sa n sa ng io i iu r kho i uuo ng uua va cuo i cu ng Ia Ia n sa ch
nhu ng vc r ua u Ioang.
Khi rio rhanh nguoi ho rio so nor cho ca uuoi, nguoi
quan Iy co rhc rang cuong uang kc han vi kicn soar cua
ninh, nhung cach Licr hanh chinh va uia vi ucu Li Ioai Lo.
Thay vi ch gian sar uuoc vai nguoi, nguoi quan Iy co rhc
gian sar uuoc vai chuc nguoi hoac nhicu hon rhc nua.
Tiong cac rhoa rhuan vc kcr qua cong vicc rhco tu du;
cung thang. cac hc qua Ia ru nhicn va Io-gic, chu khong hai
Ia han rhuong hay hinh har uo nguoi qua n Iy a uar.
Vc co Lan, co Lon Ioai hc qua (khcn rhuong va riung
har) na nguoi quan Iy hay cac Lac cha nc co rhc kicn soar
hc qua vc ta i chnh. tinh tha n. cc hc i va trach nhicm. Cac hc
qua vc ta i chnh Lao go n ca c khoa n rhu nha , quyc n Iu a
cho n nua co hic u, ca c khoa n rio ca , hoa c ca c hinh rhu c
chc rai. Ca c hc qua vc tinh tha n (ha; tam /; ) Lao go n uuo c
cong nhan, cha rhuan, ron riong, khcn ngoi, hoac nguoc
Iai. cu nguoi uuoc khcn rhuong khong qua Ic rhuoc vao
ra i chinh rhi ha n rhuo ng rinh rha n rhuong rao ia uong Iu c
ro r hon. Cc hc i Lao gon vicc uao rao, har riicn nghc
nghic, Long Ioc va cac Ioi ich khac. 1ra ch nhic mIicn quan
ucn han vi riach nhicn va quycn han, nor riong hai uicu
nay ucu co rhc rang hoac gian. Cac rhoa rhuan rhco
nguycn rac cung thang ch io hc qua rhuoc nor hay nhicu
Inh vuc ricn va nhung nguoi Iicn quan ucu Licr io uicu nay
ngay ru uau.
Bcn canh uo, nor uicu quan riong khac can nhan uicn
Ia cac hc qua rar ycu uoi voi ro chuc. Chang han, uicu gi sc
xay ia ncu roi ui Ian ric, ncu roi khong chiu ho rac voi
nguoi khac, ncu roi khong xay uung uuoc nor rhoa rhuan
335
cung thang voi cac rhuoc ca cua ninh, ncu roi khong Ian
cho ho chiu riach nhicn vc nhung kcr qua nong nuon,
hoac ncu roi khong rao uicu kicn cho ho vung vang hon vc
chuycn non va har riicn nghc nghic-
Khi con gai roi Luoc sang ruoi J8, chu ng roi xac Ia nor
rho a rhua n cung thang vc vicc su uung chicc xc o-ro cua gia
uinh. Chung roi rhoa rhuan voi nhau iang con gai roi sc
ha i cha ha nh Iua r giao rhong, ha i Iuon La o uuo ng va
rhuong xuycn iua xc sach sc. Rang no ch uuoc uung xc cho
nhung vicc rhuc su can rhicr, va Iai xc cho Lo nc khi co ycu
cau. Chung roi cung rhoa rhuan voi nhau iang con Lc sc
hai co hcr suc uan nhan cong vicc nor cach vui vc na
khong can hai nhac nho. o Ia nhung nuc ricu cung thang
cu a chu ng roi.
Chung roi cu ng rhoa rhuan riach nhic n var cha r roi
nua xc, uo xang va uong ricn Lao hicn. Con gai roi sc ga
roi hang ruan, rhuong vao chicu chu nhar uc kicn uicn
xcn no ua hoan rhanh cong vicc ia sao. cu no rhuc hicn
uung riach nhicn rhi sc uuoc ric ruc su uung xc. Bang
khong, no sc khong uuoc Iai xc cho ucn khi rhuc hicn uung
cac can kcr ua uinh.
Tho a rhua n cung thang nay xac Ia nhung ky vong io
iang ngay ru uau cho ca hai Lcn. o Ia rhang Ioi uoi voi con
Lc uuoc su uung xc va cung Ia rhang Ioi uoi voi Sanuia
va roi khong hai Io Lao uuong hay vc sinh xc. Va chung
roi ua xay uung uuoc rinh rhan ru chiu riach nhicn, ngha
Ia roi khong can hai rhuong xuycn gian sar hay quan Iy
con ga i. Thay va o uo , rinh riung rhu c, Iuong ran, kha nang
ru han xcr cua con Lc va ta i khca n tinh ca mgiua chung roi
sc quan Iy no hicu qua. Chung roi khong hc ro ia cang
rhang hay co gang gian sar con gai rung Luoc uc rhuong
har rhco kcr qua cong vicc cua no. ho ua co nor rhoa
rhua n rhco kic u cung thang, ncn rar ca chung roi ucu can
rha y rhoa i na i.
Tuy nhicn, ca c rho a rhua n cung thang cung iar Iinh
hoar. c co rhc har huy rac uung, can hai co su chinh
riuc cua ca nhan va noi quan hc rin cay Ian nhau. Thoa
rhua n cung thang Ia sa n ha n cu a no rhu c, rinh ca ch va ca c
noi quan hc ruong rhuoc, no uinh ngha va uinh huong
cho su ruong rac uo.
3. CA C H THONG HO TRO
Tho a rhua n cung thang ch co rhc ron rai riong nor ro
chuc khi roan Lo hc rhong ucu ruan rhco no. cu Lan noi
iang ninh ung ho giai ha cung thang nhung Ia i khcn
rhuo ng cho gia i ha rha ng,rhua, La n sc co riong ray no r
chuong riinh rhar Lai ngay ru riong riung nuoc.
hin chung, khi rhuong cho ai cai gi, Lan sc nhan uuoc
uicu ruong ru. cu nuon co uuoc cac nuc ricu va han
anh cac gia rii cua ninh vao tu;cn ngcn u mcnh ca nhan,
Lan can hai gan hc rhong khcn rhuong vao cac nuc ricu
va gia rii nay. cu khong, Lan sc khong Ian uuoc nhu Lan
noi. Ban sc ioi vao rinh huong cua nguoi quan Iy na roi ua
uc ca o han uau, ong ra kcu goi su ho rac nhung Iai har
uong canh rianh Lang nor cuoc rhi uua giua cac nhan vicn.
Toi ua rung Ian vicc riong nhicu nan cho nor cong ry
ny han Ion rai nicn Tay. Tiai nghicn uau ricn cua roi voi
ro chuc nay Ia nor hoi nghi riao giai rhuong hang nan cho
hon 8 uai Iy Lan hang. ay Ia cuoc ho nhan uong vicn
rinh rhan cac uai Iy.
337
Tiong so 8 nguoi rhan uu, co khoang ! uai Iy uuoc
nha n ca c gia i rhuo ng uo uar uuo c rha nh rich nhu Doanh
so cao nha r, Kho i Iuo ng sa n ha n La n ia nhic u nha r,
ha n uuo c hoa ho ng nhic u nha r va Tiung La y sa n
ha n rhu hu r nha r. Buoi riao giai uic n ia riong Lau
khong khi cuong nhicr voi ricng hoan ho, vo ray uay rioi.
Khong con nghi ngo gi vc vicc ! uai Iy nay Ia nhung nguoi
chicn rhang, nhung nguoi ra cung nhan ia iang t uai Iy
con Iai Ia nhung kc rhua cuoc.
gay Ia ru c chu ng roi La r ray va o cong vic c ga n hc
rho ng rhuo ng ha r va co ca u cu a ro chu c vo i no rhu c
cu ng tha ng. Chu ng roi quan ran cho n Iu a hc rho ng sao
cho co rhc ha ua n no i rha nh vicn. Chu ng roi khuyc n
khich ho ho ra c va chung su c cu ng nhau ua r uuo c kc r
qua nong nuo n.
Ta i cuo c ho ro ng kc r khcn rhuo ng nan sau, hon J.
uai Iy Lan hang rhan uu, va khoang 8 uai Iy riong so uo
uuo c khcn rhuo ng. c u so sanh rhanh rich rhi ch nor va i
ca nhan Ia nhu ng nguo i chic n rha ng rhu c su , nhung
chuong riinh nay ra riung riuoc hcr vao nhung nguoi,
nhon nguoi uar uuoc rhanh rich so voi nuc ricu ru ho Ia
ia. Cio uay, su quan ran va Iong nhicr rinh ua xuar hicn vi
noi nguoi cung chia sc nicn vui cua nhau, cac nhon uai Iy
Lan hang co rhc cung nhau chia sc giai rhuong, Ia nor
chuyc n ngh na r cho ca van ho ng ho .
Mor uicu uang Iuu y Ia hau hcr 8 uai Iy uuoc rhuong
nan uo ucu uar uuoc rhanh rich ca nhan ngang Lang voi
rha nh rich cu a ! ua i Iy uuo c rhuo ng nan riuoc. Tinh rhan
cung thang ua Ian rang uang kc so Iuong qua riung vang,
va uong rhoi chan soc chu uao con ngong, giai hong
nang Iuong va ricn nang Ion Iao cua noi uai Iy. Thanh
cong cua su uong ran hic Iuc ua Ian noi nguoi rhan gia
ngac nhicn.
Su canh rianh rhuong Icn Ioi vao rung ca nhan, ra rhc
va ricn kha rhuong riuong, nhar Ia nhung noi rhicu vang
noi quan hc ruong rhuoc, rhicu ho ra c. Tinh rhan cung
tha ng khong rhc ron rai riong noi riuong canh rianh va
ganh uua.
c giai ha cung thang ucn Iai kcr qua rich cuc, rar ca
cac hc rhong cua cong ry ucu hai ho rio no. Cac hc rhong
nhu: uao rao, Ia kc hoach, giao ric, Lao cao, ngan sa ch, hc
rhong rhong rin, Iuong Long ucu hai uua ricn co so
nguycn rac cung thang.
Toi cung ua ru van cho nor cong ry khac nuon huan
Iuycn nhan vicn cua ninh riong Inh vuc giao ric ky
nang Lan hang. Chu rich cong ry noi voi roi : Anh hay vao
Lar ky cua hang nao anh nuon va xcn cach ho uoi xu voi
anh. Cac nhan vicn cua roi uuong nhu ch Licr ngoi cho
khach ucn nua hang. Io khong Licr cach giao ric, rao su
rhan rhicn, gan gui voi khach hang, khong Licr gi vc san
han, Iai khong co kicn rhuc, ky nang Lan hang can rhicr
uc rao su Iicn kcr giua san han va nhu cau.
Va roi ua ucn nhicu cua hang, rinh hinh uung nhu ong
ay noi. hung roi nuon Licr nor van uc khac: guycn
nhan cua rhai uo nay Ia uo uau-
Vai ngay sau, roi ga Iai vi chu rich.
Chung ra rhu xcn xcr Iai ru uau, ong ra noi, Chung
roi cung co nhung Lo han quan Iy cong vicc. Chung roi
Lao cac nhan vicn iang ho ncn uanh 2,l nang Iuc vao vicc
Lan hang va ch J,l cho quan Iy. Tar ca uc u khong Ian uuo c
339
nhu vay. Thc ncn, roi nuon anh huan Iuycn rhcn cho cac
nhan vicn La n ha ng.
hu vay, rhuc rc Ia ong ay ua Licr van uc o uay Ia gi.
Sau hai ngay rin hicu, chung roi ua har hicn ia rhuc
char cua van uc: uo chinh Ia uo hc rhong khcn rhuong.
hung nguoi quan Iy cua hang ua gianh Iay vicc Lan
hang. Io uung sau Lan rhu ricn va uon rar ca nhung cong
vicc var va nhu kicn kho hang, xc hang vao kho, uon
uc cho cac nhan vicn Lan hang. o Ia Iy uo rai sao cac
riuong cua hang Iuon co uoanh so Lan cao nhar.
Vi vay, roi uc nghi rhay uoi hc rhong Iuong Long va van
uc uuoc giai quycr nhanh chong. Chung roi Ia ia nor hc
rhong, rhco uo nhung nguoi quan Iy cua hang ch co rhu
nha khi ca c nhan vicn cu a ho co rhu nha . Chung roi ua
cho nhu cau va nuc ricu cua nhung nguoi quan Iy riung
kho vo i nhu ca u va nu c ricu cu a ca c nhan vicn La n hang.
Va khi uo, nhu cau huan Iuycn vc ky nang giao ric khach
hang uoi voi cac nhan vicn Lan hang rio ncn khong can
rhicr nua. Chia khoa o uay Ia xay uung nor hc rhong khcn
rhuong rhco nguycn rac cung thang.
Thong rhuong, van uc nan o su sai Icch hc rhong, chu
khong hai o con nguoi. cu Lan uua nhung nguoi ror vao
nor hc rhong roi, Lan sc rhu uuoc kcr qua roi. Khi rhuc su
nuo n cung thang. ho co rhc rhicr Ia cac hc rhong uc rao ia
va cung co uicu uo. Io co rhc chuycn cac rinh huong canh
rianh khong Ia nh na nh sang rinh huo ng ho ra c va ra c
uong ucn rinh hicu qua cua no Lang cach xay uung P va PC.
Tiong kinh uoanh, can Lo quan Iy co rhc Iicn kcr cac hc
rhong uc rao ia cac nhon Ian vicc co nang suar cao, canh
rianh voi cac ricu chuan Lcn ngoai. Tiong giao uuc, giao
vicn co rhc xac Ia hc rhong rhang uicn uua ricn rhanh
rich cu a no r ca nhan, rhco ricu chua n ua uuo c rho a rhua n,
va khuyc n khich ho c sinh ho ra c uc giu nhau hoc ra ro r.
Tiong cuoc song gia uinh, cha nc ncn chuycn ran uicn ru
ca nh rianh sang ho ra c vo i nhau. Cha nc co rhc ua r ia cac
rho a rhua n cung thang vc riach nhicn uoi voi gia uinh uc
khong con xay ia su ry nanh Ian nhau giua con cai.
Co Ian, nor anh Lan noi voi roi rhang Lc nha anh
khong chiu nhan Ioi uay nuon vi cho iang Tai nc khong
uanh rhuc con uay son. hung Ioi noi nay cua rhang Lc
Ian anh chu y hon vc nhung van uc har sinh riong gia
uinh, khi riach nhicn khong uuoc xay uung ricn nguycn
ra c cung thang.
guycn rac cung thang uar riach nhicn Icn rung ca
nhan riong vicc hoan rhanh cac kcr qua cu rhc voi su uinh
huong io iang va nhung nguon Iuc san co. o Ian cho noi
ca nhan co riach nhicn rhuc hicn cong vicc cua ninh va ru
giac uanh gia kcr qua uar uuoc. Ic rhong cung thang sc rao
ia noi riuong ho rio Ian nhau, cung co cac rhoa rhuan
riong cong vicc uoi voi nhon nguoi, ra rhc hay gia uinh.
4. CA C QUA TRINH
Khong co cach gi uar uuoc nuc uich cung thang ncu
uu ng ca c Lic n ha rha ng,rhua hay rhua,rha ng. Ba n
khong rhc noi Anh hai ru uuy cung thang uu anh co rhich
no hay khong. Vay, van uc Ia Lan Ian rhc nao uc ui ucn giai
ha cung thang.
Rogci Fishci va WiIIian Uiy, hai giao su Iuar o ai hoc
Iaivaiu, ua co nor cong riinh noi ricng, riong uo uua ia
hai cach ric can uoi choi nhau riong rhuong Iuong: nor Ia
341
ric can rhco nguycn rac va hai Ia ric can rhco Ia
riuong. Mac uu riong cong riinh nghicn cuu nay, khai
nicn cung thang chua uuoc uung roi, nhung rinh rhan va
riicr Iy xuycn suor cuon sach iar hu ho voi quan uicn
cung thang.
Iai ong cho ia ng rhu c cha r cu a ua n ha n rhco
nguycn rac Ia rach con nguoi ia khoi van uc, ra riung vao
cac Ioi ich chu khong vao cac Ia riuong, sang rao ia cac
huong an ucn Iai Ioi ich chung, va kicn rii voi cac ricu chi
kha ch quan.
Khi Ian vicc voi nhicu nguoi va ro chuc uc rin ia cac
gia i ha cung thang. roi ycu ca u ho rhan gia va o no r qua
riinh go n Lo n Luo c sau:
- hin van uc ru cach nhin cua nguoi khac. Co gang uc
hicu io nhu cau va cac noi quan ran cua uoi rac.
- han uicn nhung van uc rhcn chor va cac noi quan
ran (khong ha i Ia riuo ng) cu a ca c Lcn Iicn quan.
- Xac uinh nhung kcr qua co rhc uar uuoc sau khi hoan
rha nh uu a n.
- han uicn nhung huong an noi co rhc ua ung
uuoc kcr qua nong nuon.
Cac Thoi qucn 5 va t sc uc ca riuc ric ucn hai nhan ro
cua qua riinh nay, va chung ra sc ui sau vao van uc uo o hai
chuong ric rhco.
Ba n cha r cu a qua riinh cung thang Iicn hc qua Iai iar
char chc voi tu du; cung thang. Ban ch co rhc uar uuoc giai
ha cung thang La ng ca c qua riinh cung thang nuc uich
va huong ricn o uay Ia nhu nhau.
Qua riinh cung thang khong ha i Ia nor Iicu ha vc
nhan cach. o hoan roan Ia nor no rhuc vc su ruong ra c
giua con nguoi voi nhau. o uuoc sinh ia ru rinh chinh
riuc, su chin chan va iong Iuong. o uuoc har riicn ru cac
noi quan hc co uo rin cay cao. o rhc hicn cac rhoa rhuan
io iang va uac Licr hicu qua riong cac hc rhong ho rio.
343
GO I Y A P DU NG:
1. Bayuunguungbandangcogngaolamocuoc
damhanode,iongdo,longcandamvasucan
nh cduu ccanb ng.
2. Iie kedanhsa chca ciu nga ingnca nba nco duu c
mohu ccu ug th ug.Xa cdinhxemco he la mduu c
gbeniong\oug ttou Auh huoug cuabandeloaibo
nhungiungaido.
3. Iu acho nmo mo iquanhe cu he maba nmuonxay
du ngheoho ahua ncu ug th ug,cogngdmnh
va oviiicu anguu ikha c.1u go cdo ca nhan,ba nha y
liekeianhungkequanaolachienh ngdoivui
ban.1iecandoiacvaiaodoivuihochodenkhi
ba nda de nho ahua nva giaiha cu ug th ug.
4. Xha ndie nbamo iquanhe hencho iongcuo cso ng
cu aba n.Xeuiamo so da uhie uma ba nca mha ydo
lasoduiongta i lhoa u tiuh ca m cuamoimoiquan
he , vie ia mo so bien ha cu he nhm a o duu c
khoanguivaochomoiaikhoando.
5. Xemxe kichba ncu achinhba n.Xo co huo cloa i
h ng/huahaykhong?Xo a nhhuu nghe na ode nsu
uung a c giu a ba n vu i nguu i kha c? Ba n co he xa c
dinhduu cdaula nguo ngo cchinhcu akichba ndo ?
Xacdinhxemkichbandococonhuhuvuihuc
a icuo cso ngcu aba nhaykhong?
. 1m hie u mo nguu i da a du ng ha nh cong u duy
cu ug th ug ionghoa ncanhkhokhn.Ba yho ca
kinhnghie mu a mguungna y.
TIoI quen LIu num
ANG NGHE VA
THU HEU
Tuong Ihuc
Jh^Nh J|Ch
J^P JhE
Laug ughe va
lhau hieu
lau uhau
0oug lau
hiep luc
Ju duy
cuug lhaug
uu lieu
cho dieu
quau lroug uhal
Jh^Nh J|Ch
C^ Nh^N
c Ip
Phu Ihuc
R
e
u
g
i
u
a
b
a
u
l
h
a
u
3
4
5 6
7
1
Luou
chu doug
Bal dau
lu uuc lieu
da duoc xac diuh
2
Cu c nguyn Lu c gIuo LI p
Lrn co so LIu u II u Iu n nIuu
Con rtm co nhu nq l; le rtenq
mo l; rri lhonq hte u Juo c.
- Pascal
C
ia su Lan rhay kho chiu o nar va quycr uinh ucn
ga La c s nha n khoa uc kha n.
Sau khi nghc Lan kc cac riicu chung, ong ay Iay chicc
kinh ninh uang uco uua cho Lan.
Anh hay uco vao ui, ong ay noi, Toi ua uco no J
nan nay ioi, no rhuc su giu roi iar nhicu. Toi con nor
chicc nua o nha, anh cu can Iay chicc nay na uung.
Ban uco kinh vao, nhung no ch Ian cho rinh hinh roi
rc rhcn.
Ci, kinh khu ng qua ', La n kcu Icn, Toi cha ng rha y gi
ca .
Thc a, sao vay-, ong ay hoi, Toi uco iar ror na. Thu
Iai Ian nua xcn nao.
Thi roi uang co uay, Lan noi, nhung cai gi cung ch
rha y no no rhoi.
Iay co suy ngh rich cuc xcn nao'
hung roi chang rhay gi ca, Lan kcu Icn uay vc sor
iuo r.
ay ong Lan, anh rhar khong Licr uic u', ong Lac s
quo riach, Toi ua co gang giu anh, anh chang can on rhi
rhoi.
Licu sau nay, Lan co quay Iai ga vicn Lac s nhan khoa
uo khi ca n kha n na r nu a khong- Cha c cha n Ia khong, roi
rin han Ia nhu vay. Ban khong rhc rin vao nor Lac s chang
ca n kha n Lc nh na cu kc roa vung vir nhu rhc .
hung rhu hoi chung ra co rhuong cha n uoan Lc nh
riuoc khi kc uon riong quan hc giao ric hay khong-
Con oi, hon nay con Ia n sao rhc -
C, con khong Licr. Mc co rhc cho con Ia uua ngoc.
Tar nhicn nc khong ngh nhu vay. Con cu noi cho nc
nghc. Khong ai rhuong con Lang nc ca. Chuycn gi Ian cho
con Luo n na o-
Khong, cha ng co gi ca .
oi ui, noi nc nghc xcn nao'
hung Thoi uuoc, con noi rhar voi nc nhc, con
chang rhich ucn riuong nua uau.
Cai gi-, Lan kcu Icn nhu khong rhc rin vao rai ninh,
Con khong rhich ucn riuong ngha Ia sao- Ioc hanh Ia
ncn rang cho ruong Iai, con can hai Licr uicu uo chu. cu
sicng nang nhu chi con, con sc hoc gioi hon nua uay, va ioi
con sc rhich ucn riuong rhoi. Mc Licr Ia con co kha nang,
ch co uicu con khong chiu icn Iuycn. Iay co Icn. Can hai
co rhai uo rich cuc con a.
jIm /a ng
349
ao, Lay gio rio Iai van uc cua con. oi cho nc Licr rai
sao con Luo n-
Chung ra rhuong co xu huong nong voi riong nhung
rinh huong nhu vay, nuon uua ia Ioi khuycn ngay Ia ruc
uc giai quycr van uc. Khi khong uanh rhoi gian uc chan
uoan, Lan khong rhc hicu uuoc van uc rhuc su Ia gi.
Ton Iai, nor nguycn rac quan riong riong Inh vuc
quan hc giao ric giua nguoi voi nguoi Ia: trucc hc t. ha; /ang
nghc va thau hicu. guycn rac nay Ia chia khoa uc co uuoc
cuoc giao ric hicu qua.
1. TINH CA CH VA GIAO TI P
Ciao ric Ia ky nang quan riong nhar riong cuoc song,
Lao gon Lon hinh rhuc co Lan: nghc noi uoc vicr.
Iau hcr rhoi gian cua chung ra uuoc su uung uc giao ric,
riu Iuc ngu. hung Lan hay uc y uicu nay: Ban Lo ia nhicu
nan uc hoc noi, va nhicu rhoi gian hon nua uc hoc uoc va
vicr. Thc con Iang nghc rhi sao- Ban ua hoc hay uuoc uao
rao nhung gi uc Licr Iang nghc, uc Lan co rhc rhuc su rhau
hicu nguoi khac ru khung rhan chicu cua iicng nguoi uo-
Rar ir nguoi uuoc icn Iuycn uc Licr Iang nghc. Va ncu
co rhi han Ion vicc huan Iuycn nay nang vc huong ha
cu a ac duc Nhan cach. khong uua ricn co so rinh cach va
noi quan hc - nhung ycu ro co y ngha vo cung quan riong
riong vicc rhau hicu nguoi khac.
c u nuo n giao ric no r ca ch hic u qua , nuo n gay
a nh huo ng uo i vo i no r nguo i rhi uic u ua u ricn Ia La n ca n
ha i hic u nguo i uo . Ba n khong rhc rha nh cong nc u ch
uu a va o ky rhua r giao ric , vi khi ha r hic n ia uic u na y,
nguo i ra sc ngh La n gia uo i hoa c uo ng kich va sc rha c na c
ra i sao La n Ia i Ia n nhu va y, uo ng co cu a La n Ia gi Cuo i
cu ng, ho sc ca n rha y ia ng La n khong ua ng rin ca y uc co
rhc co i no vo i La n.
Chia khoa rhuc su uc gay anh huong vo i nguoi khac
chinh Ia con nguo i rhar cua Lan, Ia hanh uong rhu c su cu a
Lan. Tinh cach Loc Io ru nhicn con nguoi rhar cua Lan
chu khong hai uua vao Ioi nguoi khac noi vc Lan, hay hu
rhuoc vao y nuon cua Lan. o Ia can cu uc noi nguoi nhin
nha n La n.
Tinh cach cua Lan khong ngung Loc Io, khong ngung
giao Iuu voi Lcn ngoai. Dua vao uo, noi nguoi sc co hoac
khong co Iong rin uoi voi Lan cung nhu uoi voi nhung no
Iuc cua Lan riong noi quan hc giao ric.
cu Lan co rinh cach rhar rhuong, khi ru rc, Iuc cay uoc
va ricn hcr, ncu Licu hicn cua Lan riong cuoc song iicng
khac han voi khi Lan o riuoc nar noi nguoi, rhi Lan sc iar
kho Ian cho nguoi khac no Iong ia voi Lan. Io khong can
rhay uu rin ruong uc Lay ro y kicn, kinh nghicn hay rinh
ca n chan rha r cu a ninh.
Chang han voi roi, ncu Lan khong hicu hoan canh va
rinh can iicng cua roi, rhi Ian rhc nao Lan co rhc khuycn
Lao hay giu uo roi- Du roi Licr Ia roi uang can Ioi khuycn
cua Lan, va uicu Lan noi ia co rhc Ia ror uc, nhung no sc
chang co rac uung gi voi roi ca. Ban co rhc noi iang Lan
quan ran ucn roi va uanh gia cao roi - roi iar nuon rin uicu
uo. hung Ian sao Lan co rhc uanh gia cao roi khi Lan
rhan chi con chua hicu roi- Tar ca nhung gi roi co ch Ia Ioi
noi cua Lan, na ch noi suong rhoi rhi Ian sao rin uuoc-
Vi vay, nuon co uuoc rhoi qucn giao ric hicu qua, Lan
khong rhc ch uon rhuan uua vao ky rhuar giao ric, hay xay
351
uung cho ninh ky nang /ang nghc va thau hicu uua ricn co
so tnh ca ch, uan ucn su coi no va rin cay. Ban cung can no
ca c ta i khca n tinh ca muc rao su rhong hicu giua nhung ran
ho n.
2. I NG NGHE VA THA U HI U
a so chung ra Iang nghc khong hai uc rha u hic u
nguoi khac, na uc uoi ua. guoi ra rhuong rhong qua no
rhuc cua ninh uc gan Ioc nhung uicu ho nghc va co rhoi
qucn suy Lung ra ia Lung nguoi uc han xcr cuoc song
cu a nguo i kha c.
C , roi ia r hic u rinh ca n cu a anh'
Toi ua rung riai qua nhung uicu giong hcr nhu rhc. c
roi no i kinh nghic n La n rhan cho anh,chi nghc nhc.
Io khong ngung uung riai nghicn cua ninh chicu Icn
hanh vi cua nguoi khac. Io uung ca kinh cua ninh uco
vao nar nguoi uang giao ric voi ho.
Mo r ong Lo no co Ia n ran su vo i roi: Toi khong rhc hic u
uuo c rha ng nho c nha roi. o cha ng chiu nghc roi gi ca .
Ia y uc roi nha c Ia i uic u anh vu a no i nhc , roi ria Io i,
Anh khong hic u uuo c con riai anh vi no khong chiu
nghc anh-.
ung vay, anh ay ria Ioi.
Toi xin nhac Iai, anh khong hicu uuoc con riai anh vi
no khong chiu nghc anh-
ung, roi noi rhc, anh ay ria Ioi co vc Luc Loi.
Toi ngh iang nuon hicu ai, riuoc hcr anh can hai
Iang nghc nguoi uo, roi go y.
A, anh ay uuong nhu Lar uau nhan ia van uc. Dung
Iai ngan ngh nor Iuc, anh noi: A, uung vay' hung roi
hicu no chu. Toi hicu no uang hai riai qua nhung gi. Ban
rhan roi cung rung nhu vay. icu roi khong hicu Ia rai sao
no khong chiu nghc Ioi roi.
Thc uay' Ro iang nguoi uan ong nay chang hicu chur gi
vc nhung uicu uang rhuc su uicn ia riong uau con ninh.
Anh ay ch nhin vao Lan rhan ninh va ngh iang ninh co
rhc nhin rhay ca rhc gioi. Tiuong ho nay cung uung voi
nhicu nguoi riong chung ra. Tiong ran rii noi nguoi ucu
uay a nhung uicu ru cho Ia uung. Khi cac cuoc uoi rhoai
ucu Licn rhanh uoc rhoai, chung ra sc khong Lao gio rhuc
su hicu uuoc uicu gi uang uicn ia riong uau nguoi khac.
Chung ra rhuong Iang nghc nguoi khac noi voi nor
riong Lon rhai uo sau:
- Lam ngc - rhai uo nay kho co rhc goi Ia Iang nghc.
- Gia vc /ang nghc - chung ra co rhc Luong nhung Ioi can
rha n nhu: Vang, A ha , Iay ua y' xcn va o cau chuyc n
cua nguoi khac nhung rhuc ia Ia khong hc chu ran ucn no.
- Lang nghc cc chcn /cc - ruc ch nghc nor ha n cu a cuo c
uoi rhoai.
- Cham chu /ang nghc - ruc ra riung roan Lo vao nhung
Ioi nguoi khac uang noi.
Tuy nhicn, iar ir nguoi riong chung ra Licr cach Iang
nghc voi rhai uo rhu nan - nuc uo cao nhar cua su Iang
nghc - uo Ia /ang nghc va thau hicu.
Lang nghc va thau hicu khong ha i Ia no r xa o rhua r uc
Iay Iong nguoi khac, cung khong hai Ia kicu Iang nghc co
suy ngh . Lang nghc co suy ngh ngha Ia Lan Iang nghc
353
voi y uinh uc uoi ua, uc kicn soar, uc uicu khicn nguoi
kha c. Co n /ang nghc va thau hicu Ia no r no rhuc hoa n roa n
khac, uo Ia Iang nghc voi nuc uich riuoc hcr uc rhuc su
hicu uuoc nguoi khac.
Lang nghc va thau hicu Ia ui va o Lcn riong khung rhan
chicu cua nguoi khac. Ban nhin su vicc rhong qua ho, nhin
rhc gioi rhco cach cua ho, hicu no rhuc cua ho, can ngh
cu a ho .
1ha u hic u kha c vo i thcng ca m. Thong ca n Ia no r hinh
rhuc ran rhanh, xcr uoan, co rhc hicn rinh can va han
ung. guoi ra rhuong Ian uung su rhong can va rao ia can
gia c Li hu rhuo c. Ba n cha r cu a /a ng nghc tha u hic u khong
hai o cho Lan uong y voi nguoi khac, na Ia hicu uay uu,
sau sac vc nguoi uo, ca rinh can cung nhu suy ngh cua ho.
La ng nghc tha u hic u khong ch uu ng Ia i o su ghi nha n,
suy ru hay hic u io nhu ng gi uuo c nghc. Thco rinh roa n
cu a ca c chuycn gia vc giao ric , riong rhu c rc , ch co J
giao ric cu a chu ng ra uuo c rhc hic n rhong qua Io i no i,
l uuo c rhc hic n qua an rhanh va t qua ngon ngu cu
ch, uic u Lo . Khi /a ng nghc tha u hic u. La n khong ch nghc
La ng rai, na quan rio ng hon, La n co n nghc La ng na r va
ca con rin. Ba n Ia ng nghc uc ca n nha n, uc gia i ngha, uc
hic u uuo c ha nh vi cu a nguo i kha c. Ba n huy uo ng ca La n
ca u na o ha i va ria i Ia n vic c. Ba n nha n rhu c, riu c ca n va
ca n nha n.
Lang nghc thau hicu co suc nanh Ion Iao vi no ucn Iai
nhung uu Iicu chinh xac uc Lan su uung. Thay vi uua vao
kinh nghicn chu quan cua ninh uc nhin nhan, Iy giai
nhung suy ngh, rinh can, uong co va hanh vi cua nguoi
kha c, La n sc uu a va o rhu c rc kha ch quan. Va quan rio ng
hon nua Ia hanh uong /a ng nghc tha u hic u cu a La n ha i
uuoc uoi rac rhua nhan. cu khong, uu Lan co co gang ucn
uau uc rao ia khoan gui, no cung sc Licn rhanh nhung
khoan chi. oi rac con co rhc xcn nhung co gang cua
Lan ch Ia rhu uoan Ioi kco, nhan huc vu cho nuc uich
iicng, hoac uc gay suc c, vi Lan khong hicu uuoc uicu
quan riong uoi voi ho Ia gi.
Lang nghc thau hicu ru rhan no Ia nor khoan gu i iar
Ion vao ta i khca n tinh ca m. o co rac uung Licn chuycn rinh
rhan rhco huong rich cuc vi nang ucn cho con nguoi nor
La u khong khi ran Iy .
Cia su Iuc nay Lan uang ngoi riong hong rhi khong
khi uor nhicn Li hur hcr, Iuc uo Lan co con quan ran uoc
cuo n sach nay khong- Chac cha n Ia khong, kc ca noi rhu
khac, riu khong khi uc rho. Su song con sc Ia uong co uuy
nha r cu a La n.
hung vi Iuc nay Lan co khong khi, no khong con Ia
uong co rhuc uay Lan nua. Mor riong nhung nhan rhuc sau
sac nhar vc uong co rhuc uay con nguoi Ia: hu ng nhu ca u
ua uuoc rhoa nan rhi khong con Ia uong co rhuc uay nua.
Ch co nhu cau chua uuoc rhoa nan noi Ia uong co rhuc
uay na rhoi. Sau nhu cau song con vc rhc xac, rhi nhu cau
Ion nhar cua con nguoi Ia su song con vc ran Iy nhu cau
uuoc hicu, khang uinh, cong nhan va uanh gia cao.
Khi /ang nghc dc thau hicu nguci khac. Lan sc cho nguoi
uo nor Lau khong khi ran Iy riong Ianh. Roi sau uo, Lan
noi co rhc ra riung vao vicc gay anh huong hoac giai
quycr van uc ron rai. Bau khong khi giao ric rhan nar va
chan rhanh co rac uong iar Ion ucn su rhanh cong riong
noi Inh vuc cua cuoc song.
355
Mor Ian, roi giang giai khai nicn nay rai cuoc hoi rhao
o Chicago, va ycu ca u ca c hoc vicn rhuc ha nh ngay ca ch
/ang nghc thau hicu.
Vai hon sau, nor hoc vicn uung ruoi ucn ga roi. Anh
a y La r ua u cau chuyc n cu a ninh:
Be oike ongnghechuye ngda xa yiahomqua.1oidang
co de ky ke mo hu do nglu nve ba do ngsa nu Chicago.
1oida g gu nhu ngnguu ichiuia chnhie mchinhcu ng
ca clua suva vnho ngmoigiu iba do ngsa n.
1nhhnhcovenhuoisedeuomahudongnay,hu
dongmaoidamahunhangdedeoduoi.Xoidungia
la co baonhieuiu nghoida bo he va oca iio na y.1a
ca.Iodooidahoangsu.1oicolammoihucohecuu
va nnhhnh,do che su clu c,du nga ca kinhnghie m
la mncu amnh.Ca chcuo icu ngla no iIie uchu nga
co he lu i la i quye dinh na y hem mo hu i gian ng n
nuakhong?.Xhungsuccanlaialunvahooiangan
ngamvviecnaydakeodaiqualau,ioianglahomuon
ke hu c.
1heioioiunhu,aisaokhongvandungdieudaduuc
ho c u ho i ha o na y de xoay chuye n nh he nh? 1tuo c
h t, ha , l ug ughc va th u hi u.
1he la oino ivu ido ia c:Be xemoico hu csu hie udu ng
la iuu ngva mo iquanamcu aca congdo ivu ide nghi
cu aoikhong.Khica congca mha yoihie udu ng,chu ng
ase hu coide xua cu aoico hichhu haykhong?.
1oida hucsu d mnhvaoviiicu aho .1oico no ilen
nhuca uva su quanamcu aho do ivu ica cva nde xung
quanhbanhudong.Vahobdaucuimuhun.
1oi ca ng ca m nha n va he hie n die u ho quan am bao
nhieuhho ca ngiu nencu imu ba ynhieu.
Cuo i cu ng, nguu i du ng da u nho m da m ha n hia do i a c
duaiaquye dinh:Chu ngoido ngy ky hu do ngvu ianh.
1ha nhcongba ngu ngoa isu cuu nguunga yda khie n
oi vo cu ng nga c nhien, cho de n sa ng nay oi va n chua
he nga cnhien.
Ro iang, nguoi hoc vicn nay ua uua uuoc nor khoan
gui khong Io vao ta i khca n tinh ca mnho ra o ia La u khong
khi giao ric rhan na r, chan rha nh vo i hia uo i ra c.
Co gang rhau hicu nguoi khac riuoc, ruc chan uoan
riuoc khi kc roa Ia nor vicc kho khan, nhung sc co uuoc
kcr qua ror uc hon Ia uua ngay cho nguoi ay ca kinh ch
hu ho vo i La n rhan ninh riong nhic u nan qua.
Lang nghc nhung khong rhau hicu sc Ian kicr quc ca P
(sa n ha n) Ia n PC (nang Iu c sa n xua r). Ban khong rhc ua r
uuoc nuc san Iuong roi ua ncu khong hicu chinh xac vc
nang Iuc san xuar ruc ricn nang va quy riinh rao ia rhanh
han. Va Lan khong rhc co uuoc PC ruong rhuoc ncu uoi
ra c khong ca n rha y La n rhu c su hic u io nhu ca u cu a ho .
Lang nghc thau hicu cung co iui io ncn nhung nguoi
riong noi quan hc hai can rhay an roan rhi noi co rhc
Iang nghc rhau hicu sau sac. Vi hai coi no ran Iong uc
chiu anh huong cua nguoi khac ncn Lan iar uc Li ron
rhuong. ay Ia nor nghich Iy, xcr rhco ngha nao uo, vi uc
gay uuoc anh huong uoi voi nguoi khac Lan hai chiu anh
huong cua ho riuoc.
o Ia Iy uo rai sao cac Thoi qucn J, 2 va l rio ncn iar co
La n. Mo r khi ua xac uinh Lar uau noi rhu ru Lcn riong,
357
Lan sc co kha nang xu Iy nhung rinh huong uc gay ron
rhuong La ng su c na nh no i ran va su rhanh rha n.
3. CHA N B NH TRUO C KHI K TOA
Mac uu co rhc ga iui io va kho khan, nhung tha u hic u
nguci khac trucc cha n Lcnh riuo c khi kc roa Ia no r
nguycn rac uung uan uuoc rhc hicn o noi Inh vuc cuoc
song. o Ia uicu cor ycu uoi voi chung ra vi nor Iy uo uon
gian: Ban khong rhc rin ruong vao uon rhuoc cua Lac s,
ncu khong rin ruong vao su chan uoan cua ong ay.
Vao hon uicn ia rian uau Long gay can rai san Long uia
huong, co con gai 1cnny cua chung roi Icn con sor. Con
Lc Iicn ruc oi va ricu chay. Bac s riuc rian y rc hon uo ua
ui xcn rian uau.
Sanuia goi cho Lac s ong ay uang o rai san van uong
uung vao rhoi uicn cao riao cua rian uau. Co rhc uc uang
nhan rhay vc kho chiu cua ong. Vang, roi uay. Co gi
khong-, ong ay hcr roang vao uicn rhoai.
Thua Lac s, roi Ia La Covcy, chung roi uang iar Io cho
1cnny con gai roi. o uang sor cao.
Tinh riang rhc nao-, ong ay hoi.
Sau khi Sanuia no ra ca c riic u chu ng, ong a y no i:
uo c io i. Toi sc cho uuo c s cu a ninh nang rhuo c ro i
cho La .
Sau khi cu nay, Sanuia can rhay uo voi qua ncn co ay
ua khong rhuc su noi hcr rinh riang cua con Lc cho ong Lac
s Licr. Tuy nhicn, nhung uicu ua noi rhi cung ran uu.
Ln co ngh Ia Lac s Licr 1cnny Ia ric so sinh khong-,
roi hoi vo.
Ln ngh Ia ong ay Licr, Sanuia ria Ioi.
hung ong ay khong hai Ia Lac s iicng cua ninh. Va
chua Lao gio chu a Lc nh cho con Lc ca .
Sanuia in Iang.
Chung ra Ian gi Lay gio-, cuoi cung vo roi Icn ricng.
Ln goi Iai ui, roi ria Ioi.
hung... Iay Ia... anh goi ui', Sanuia iur ic uc nghi.
Thc Ia roi goi.
Thua Lac s, roi noi, Khi ong kc uon rhuoc vua ioi,
ong co Licr Ia Lc 1cnny cua chung roi ch noi Lay rhang
ruo i khong-.
Khong', ong a y kcu Icn, Toi khong Lic r. May na
anh goi Iai. Toi sc goi uicn uoi uon rhuoc ngay Lay gio.
cu khong rin vao chan uoan, Lan sc khong rin vao
uon rhuo c.
guycn rac nay cung uung riong Lan hang. Mor nguoi
Lan hang gioi riuoc hcr hai hicu io uuoc nhu cau, su quan
ran, hoa n ca nh cu a kha ch ha ng. guo i La n ha ng nghic
uu ch Lan cac san han, con nguoi Lan hang chuycn
nghic sc Lan cac giai ha ua ung nhu cau. o Ia hai
ca ch ric ca n hoa n roa n kha c nhau. guo i La n ha ng
chuycn nghic Licr cach chan uoan, Licr cach Ian rhc
nao uc hicu uuoc khach hang, uc gan cac nhu cau cua
kha ch ha ng vo i sa n ha n va uich vu cu a ninh. Va anh ra co
uu riung rhuc uc noi iang Rar ricc, rhua ngai, san han,
uich vu cu a chung roi khong hu ho vo i nhu cau cu a quy
ngai ncu su rhar uung nhu vay.
Chan uoan riuoc khi kc roa cung iar quan riong
359
riong Inh vu c Iuar ha. Mor Iua r su chuycn nghic riuo c
hcr sc ui rhu rha cac su kicn rhuc rc uc hicu uung rinh
hinh, nan io su rhar riuoc khi chuan Li cho nor vu kicn.
Mor Iuar su gioi rhan chi con vicr ia Ioi Lao chua uu kicn
cua Iuar su uoi huong uc ioi co huong an Lao chua cho
rhan chu cu a ninh.
Tiong Inh vuc san xuar, Lan co rhc ruong ruong noi
nor nha san xuar nao uo noi iang ghicn cuu khao sar
nhu ca u kha ch ha ng Ia khong quan rio ng. Chu ng ra cu vic c
sa n xua r sa n ha n- hu rhc co ngha Ia nha sa n xua r na y
chang can ucn xa ucn vicc hai rin hicu rhoi qucn hay
uong co nua san cua khach hang. ic u nay chac chan sc
khicn uoanh nghic Ian vao rinh riang rhua Io.
Mor ky su gioi sc hicu io cac Ioai Iuc rac uung, ung suar
chiu Iuc riuoc khi rhicr kc chicc cau. Mor giao vicn gioi sc
uanh gia Io hoc riuoc khi uay. Mor sinh vicn gioi sc hicu
io Iy rhuycr riuoc khi ung uung. Cha nc nau nuc hai
hicu con cai riuoc khi uanh gia hay ian uay chung. Chia
khoa uc han xcr chinh Ia su an hicu ruong ran. cu cu
uua ia han xcr riuoc rhi khong Lao gio chung ra co rhc
hicu uuoc uay uu su vicc.
Cc gang thau hicu nguci khac trucc Ia nor nguycn rac
uu ng ua n ua uuo c ninh chu ng riong no i Inh vu c cu a
cuo c so ng. o Ia no r nguycn ra c ho Lic n, Ia na u so
chung, va co su c na nh Io n nha r riong no i quan hc giu a
nguo i vo i nguo i.
4. BO N KI U PHA N U NG PHA N XA
Do rhuo ng Ia ng nghc nguoi khac nor cach chu quan
ncn chung ra sc co xu huong han ung Iai nhu nor han
xa , rhco Lo n kic u sau:
- anh gia uong y hoac khong uong y.
- 1ham dc ua r cau ho i xua r ha r ru khung rhan chic u
cu a chinh chu ng ra.
- Ihu;cn ba c uua ia Ioi khuycn uua vao kinh nghicn
cu a ninh.
- L; gia i rin cach Iy giai uong co va hanh vi cua nguoi
kha c rhco kic u suy Lu ng ra ia Lu ng nguo i.
hung han ung ricn ucn voi chung ra nor cach ru
nhicn. Chu ng ra ua Li uinh hinh Lo i nhu ng no hinh ricn.
Thc nhung, Iic u chu ng ra co Lic r chu ng ra c uo ng ia sao uc n
kha nang rha u hic u nguo i kha c cu a chu ng ra khong-
Toi uang co gang uc gan gui hon voi con riai cua ninh.
Song, Iicu no co can rhay rhoai nai uc co rhc Lay ro nor
cach coi no voi roi, ncu roi cu han xcr Lar cu uicu gi no
noi ia na khong can nghc Ioi giai rhich- Licu roi co ucn Iai
cho no no r La u khong khi rhan na r, chan rha nh- Va no sc
ngh nhu rhc na o khi roi cu chan chan rhan uo no - Than
uo rha r ia Ia nor hinh rhu c kic n soa r, xan han uo i ru cu a
nguoi khac. o cung nang rinh char Io-gic, nhung khac voi
Io-gic cua can xuc va rinh can. Khong ngung rhan uo Ia
nor riong nhung nguycn nhan chu ycu Ian cho cha nc
khong gan gui uuoc voi con cai.
Tinh hinh ia sao con riai-
Da , Linh rhuo ng.
Can uay co chuycn gi xay ia voi con khong-
Khong a .
C riuong co gi vui khong-
361
Khong co gi nhicu, Lo.
Con uinh Ian gi vao cuoi ruan nay-
Con cu ng chua Lic r nu a.
Ban khong rhc nao kco con Lan uur ia khoi cuoc noi
chuycn uicn rhoai voi Lan Lc no, nhung rar ca nhung Ioi no
uanh cho Lan ch Ia nhung cau ria Ioi nhar gung nhu va y'
Co Lao gio Lan rhu rin hicu xcn rai sao con Lan Iai
nhu va y- Moi khi no Lar ua u Lay ro vuo ng na c rhi La n Ia
ruc su uung nhung ru ngu uao ro Lua Ionuc khuycn uay:
Thc uay' Bo ua Lao con ioi na con uau co nghc'. o
Ia Iy uo uc con Lan ngay nor xa cach voi Lan.
Toi ua riuycn uar kinh nghicn trucc hct. ha; cc gang
/ang nghc va thau hicu cho iar nhicu nguoi. Io ua Lar uau
chiu nhin Iai han ung rhuong ga cua ninh riong giao
ric voi nguoi khac va hoc cach /ang nghc tha u hicu. oi voi
nor so nguoi, trucc hct. ha; cc gang /ang nghc va thau hicu ua
rio rhanh nor rhoi qucn rhu vi, co rhc a uung nhanh nhar
riong so 7 1hci qucn riong quycn sach nay.
Chung ra hay xcn xcr nor cuoc giao ric uicn hinh
giua nor nguoi cha va uua con riai vi rhanh nicn, chu y xcn
xcr nhung Ioi noi cua nguoi cha uuoi goc uo bcn phan ung
na chung ra ua uc ca o ricn.
Bo oi, con rhay rhc Ia uu ioi. Ioc hanh chang co gi Ia
quan rio ng ca '
Sao va y con- /1ham dc]
o chang rhicr rhuc chur nao. Con chang hoc uuoc
cai gi co ich ca.
U nhung con chua nhan rhay Ioi ich cua no uau. Ioi
Lang ruoi con, Lo cung ngh nhu vay. Bo ua rung ngh hoc
ha nh rha r hi rho i gian. hung sau na y, Lo nha n ia chinh
vicc hoc Ia ncn rang cho ca cuoc uoi Lo. Iay co Icn con.
Iay uanh rhoi gian cho no. /Ihu;cn ba c]
Con ua nar J nan cho vicc hoc ioi' Con hoi Lo x
y rhi co ich gi cho con khi con Ian rho su a chua o-ro-
Tho su a o-ro- Con khong uu a ua y chu - /anh gia]
Khong, con noi rhar uay. Bo cu nhin 1oc na xcn. Anh
ay Lo hoc va Lay gio uang Ian nghc sua chua o-ro. Va anh ay
kicn uuoc iar nhicu ricn. o noi Ia rhuc rc.
Tan rhoi rhi co vc nhu vay. hung vai nan sau, 1oc sc
rhay ricc ic: Cia na ninh uuoc ric ruc ui hoc. Con
khong ca n ha i Ia n no r anh rho su a chu a o-ro. Con ca n co
hoc rhuc uc chuan Li cho nor nghc nghic ruong Iai ror
uc hon. /Ihu;cn ba c]
Con cha ng Lic r. Co n rha y 1oc co no r kho i ua u ia r ro r.
ay con riai, con ua rhuc su co gang hcr suc chua-
/1ham dc. danh gia]
Con ua hoc riung hoc uuoc 2 nan ioi. ung Ia con ua
co gang, nhung con ch rhay Iang hi rhoi gian rhoi.
Tiuong con hoc Ia nor riuong iar uy rin, con co Licr
khong. Iay xung uang voi no. /Ihu;cn bac. da nh gia]
Ca c Lan con cung ngh nhu con.
Con co Licr Lo nc ua hy sinh ucn rhc nao uc con uuoc
nhu hon nay khong- Con khong rhc Lo ho c nu a chu ng
nhu va y uuo c. /anh gia]
Con Licr Lo nc ua hy sinh vi con. hung con ch rhay
no khong uang.
363
ay, gia nhu con uanh nhicu rhoi gian hon uc Ian Lai
ra va Lo r xcn ri-vi /Ihu;cn bac. danh gia]
Bo a, con rhay vo ich. hung rhoi' Con khong nuo n
noi vc chuycn nay nua.
Ro iang, nguoi cha iar co rhicn y, io iang Ia ong ay
nuon giu uo con ninh. hung Iicu ong ay ua rhuc su
hicu uuoc cau Lc-
Chung ra hay xcn xcr ky hon nguoi con khong ch Ioi
noi, na ca suy ngh va rinh can, uuoc Licu rhi riong ngoac
noc uuoi uay, va rac uong co rhc co cua cac han ung ru
kinh nghicn cu a nguoi cha.
Bo oi, con rhay nhu vay Ia uu ioi' Tiuong hoc chang co
gi Ia quan riong ca' /Minh mucn nci chu;cn vci bc. mucn
ducc bc quan tam]
Sao va y con- /Bc cc quan tam. rat tct!]
o chang rhicr rhuc chur nao, con chang hoc uuoc cai
gi co ich ca. /Minh cc van dc c trucng. va cam tha; rat tci tc]
U, con chua nhan rhay Ioi ich cua no uau. Ioi Lo Lang
ruoi con, Lo cung ngh nhu vay. /O khcng! Bc /ai bat dau kc
/c. minh chang mucn nghc chut nac. Minh chang ban tam vicc
bc da phai /c bucc hang ca; c qua /cp tu;ct da; dc dcn trucng
ra ac. Minh mucn di thang vac van dc]
Bo ua rung ngh hoc hanh rhar Ia hi rho i gian.
hung sau nay Lo nhan ia chinh vicc hoc Ia ncn rang cho
ca cuoc uoi Lo. Iay co Icn con. Iay uanh rhoi gian cho
no. /1hci gian chang thc giai qu;ct ducc van dc cua minh. Ucc
gi minh cc thc nci chc bc hicu. Ucc gi minh cc thc nci tcac ra]
Con ua nar J nan cho vicc hoc ioi' Con hoi Lo x
y rhi co ich gi khi con Ia n rho sua chu a o-ro-
Tho su a chu a o-ro- Con khong uu a ua y chu - /Bc c
khcng ccn thucng minh ncu minh /am thc ua chua c-tc. Bc c
khcng thucng minh ncu minh khcng hcc xcng. Minh phai nci
rc ra mci ducc]
Khong, con noi rhar uay. Bo cu nhin 1oc na xcn. Anh
ay Lo hoc va Lay gio uang Ian nghc sua o-ro va kicn uuoc
iar nhicu ricn. o noi Ia rhuc rc.
Ta n rho i rhi riong co vc nhu va y. hung va i nan sau,
1oc sc rhay ricc ic: Cia na ninh uuoc ric ruc ui hoc
j1rci ci. da; /a bai hcc /an thu I6 vc gia tri cua giac duc] Con
khong ca n ha i Ia n no r anh rho su a chu a o-ro. /1a i ac bc
bict- Bc cc thuc u hicu ccn mucn gi khcng-] Con can co hoc
rhuc uc chuan Li cho nor nghc nghic ruong Iai ror uc
hon.
Con chang Licr. 1oc ua co nor su khoi uau iar ror.
/Anh a; khcng that bai. Anh a; khcng can hcc nhicu nhung anh
a ; cc tha t ba i gi dau-]
a y con riai, con ua rhu c su co ga ng hc r su c
chua-/Chung ta dang nci quanh cc bc a. Ncu bc chiu khc /ang
nghc. ccn c nci chc bc bict mct dicu quan trcng]
Con ua hoc riung hoc uuoc hai nan ioi. ung Ia con
ua co gang, nhung con ch rhay Iang hi rhoi gian rhoi.
Tiuong con hoc Ia nor riuong iar co uy rin, con co
Licr khong. Iay xung uang voi no. /O . buc n cuc i nh! Ba;
gic thi bc /ai nci vc u tn nhicm. Ucc gi minh cc thc nci vc dicu
minh muc n nc i]
Cac La n cua con cung ngh nhu con. /Minh cung cc
/ap trucng cua minh chu. Minh cc phai /a dua ccn nt dau]
365
Con co Licr Lo nc ua hy sinh nhu rhc nao uc con
uuo c nhu hon nay khong- /A . bc /a i ba t da u kc tc i minh
da;. Cc thc minh /a ccn nt that. 1rucng hcc mci /a vi dai. va
minh va n /a mc t tha ng ccn nt an chua nc /c chua tc i] Con
khong rhc Lo hoc nua chung khi ua hoc ucn uay.
Con Licr Ia Lo nc ua hy sinh vi con. hung con ch
rhay no khong uang. /Bc chang hicu gi ccn ca]
ay, gia nhu con uanh nhicu rhoi gian hon uc Ian Lai
ra va Lo r xcn ri-vi... /c khcng phai /a van dc. bc a! c
khcng phai /a van dc that ma! Minh c khcng thc nac nci chc bc
bict ducc. Minh da qua ngu ngcc khi nci chu;cn na; vci bc]
Bo a , con rha y vo ich rhoi. hung rhoi, con khong
nuon noi vc chuycn nay nua.
Ban co nhan rhay chung ra Li han chc ucn rhc nao khi
co gang hicu nguoi khac ch Lang Ioi noi, uac Licr khi
chung ra nhin van uc cua nguoi uo qua Iang kinh cua
ninh- Ba n co rha y ca i ca ch suy Lu ng ra ia Lu ng nguo i
cua Lan han chc ia sao uoi voi nguoi uang rhuc su can
chung ra hicu van uc cua ho.
Ban sc khong Lao gio co rhc rhuc su Luoc vao noi ran
nguoi khac uc nhin rhay rhc gioi cua ho, cho ucn khi Lan
co uuo c nong nuo n chan rha nh, su c na nh rinh ca ch ca
nhan, ta i khca n tinh ca m rich cuc cung nhu ky nang /a ng
nghc tha u hic u.
Cac ky nang, han noi cua su /ang nghc tha u hicu. co
Lon giai uoan har riicn nhu sau.
Giai doa n da u tien va he m hie u qua nha t: nha c la i
nguyen van. Ky nang nay uuoc icn Iuycn khi Lan /ang nghc
cc u; nghi. Vi khong uua ricn co so rinh cach va noi quan
hc ncn ky nang nay uc uan ucn vicc Ian cho uoi huong
nar hung. Tuy nhicn, uay Ia giai uoan uau cua ky nang Iang
nghc va ir ia, no cung Ian cho Lan hicu nguoi khac noi gi.
Nha c /a i ngu;cn van khong co gi kho. Ban ch can Iang
nghc nguoi khac va nhac Iai, rhan chi, chang can uung ucn
Iy rii.
Bo, con rhay rhc Ia uu ioi. Ioc hanh chang co gi Ia
quan rio ng ca '
Con cho Ia uu ioi sao. Con ngh riuong hoc chang co
gi quan rio ng u-
Vc co Lan, Lan ch nhac Iai noi uung ua uuoc nguoi
kha c no i ia. Ba n chua ua nh gia, rhan uo , khuycn La o hay Iy
giai. hung chi ir, Lan cung ua rhc hicn su quan ran uoi
voi Ioi nguoi khac noi ia. hung uc hicu io, Lan khong
hai ch uung o uo.
Giai doa n thu hai: la p la i no i dung theo hie u suy
die n. Iicu qua co rang Icn nhung van Li han chc riong
han vi giao ric Lang Ioi.
quan rio ng ca '
Con khong nuo n ho c nu a a -
Lan nay, Lan ua noi Iai y cua con Lan Lang Ioi cua Lan,
ngha Ia Lan co suy ngh vc uicu con noi, chu ycu Lang Lan
cau nao riai - rhicn vc Iy Iuan, Io-gic.
Giai doa n thu ba: ba y to ca m xu c.
quan rio ng ca '
Con ca n rha y cha n a -
367
Cio rhi Lan chu y ucn uicu con Lan noi ricn co so can
xuc cua cau Lc.
Giai doa n thu tu, bao go m ca giai doa n thu hai va thu
ba: co ga ng tim hie u ba n cha t va n de .
quan rio ng ca '
Con rhu c su rha y cha n ho c a -
Chan rhuoc vc can xuc, hoc rhuoc vc noi uung.
Ban uang su uung ca hai Lan cau nao uc hicu hai nar cua
van uc con Lan uua ia.
Bay gio, hay xcn xcr ucn nhung gi xay ia khi Lan uung
ky nang rhu ru. Khi La n co ga ng rha u hic u, khi La n Ia Ia i
noi uung va Lay ro can xuc, Lan ua rao ncn nor Lau khong
khi giao ric rhuan Ioi. Ban giu con Lan riai nghicn suy
ngh va rinh can cua chinh no. Khi no ua rhuc su rin cay
vao nong nuon /ang nghc va thau hicu cu a La n rhi ha ng ia o
ngan cach giua nhung gi uang uicn ia riong noi ran no va
nhung uicu no giai Lay Licn nar. o sc no Iong uc ran su
uuoc ruon riao. Khi uo, con Lan sc khong con suy ngh va
can nhan nor uang nhung noi ia nor nco. o Lar uau uar
nicn rin vao Lan Lang rar ca nhung rinh can va suy ngh
rha n kin nha r.
quan rio ng ca ' /Minh mucn nci chu;cn vci bc. mucn ducc bc
quan tam]
Con rhu c su rha y cha n ho c a - /ung rci. dung /a ccn
nghi nhu va; da;]
Con rin Ia rhc. o chang rhicr rhuc chur nao. Con
chang hoc uuoc uicu gi co ich ca.
Con cho iang hoc hanh chang co ich gi cho con- /c
minh nghi /ai da minh cc dinh nci nhu va; khcng nh-]
Vang, uung vay. Con chang hoc uuoc gi co ich cho con
ca. Y con nuon noi Ia, Lo nhin anh 1oc na xcn. Anh ay Lo
hoc va uang Ian nghc sua chua o-ro. Anh ay kicn uuoc
nhicu ricn. ay noi Ia rhicr rhuc.
Con cho iang 1oc ua rhuc su ngh uung- ung Ia vc
nar nao uo, cau ra co rhc uung. Cio rhi cau ay kicn uuoc
iar nhicu ricn. hung ch vai nan nua, Lo uan cuoc iang
ca u ra sc ru ria ch ninh.
Bo cho ia ng anh 1oc sc ngh Ia anh a y ua quyc r uinh sai-
Cau ra sc hai nhu vay. Cu nhin vao vic c cau ra Lo hoc.
Y Lo nuon noi Ia ncu con khong co hoc rhuc rhi con sc
chang Ian ncn cong riang gi ricn uoi nay uuoc.
Io c ha nh rhu c su quan rio ng va y sao-
C , uu ng va y' Y Lo Ia , nc u con khong rhc ro r nghic
riung ho c, con sc khong rin uuo c vic c Ia n va cu ng khong
rhc va o ua i ho c. Va y con sc Ia n gi- Con ha i ho c xong riung
ho c riuo c ua . o ia r quan rio ng cho ruong Iai cu a con.
Ian nhicn ioi. hung... Lo Licr gi khong- Con Io qua.
Bo nay, Lo uung noi vu nay voi nc nhc-
Con khong nuo n cho nc Lic r sao-.
Khong han rhc' Thoi rhi Lo cu cho nc Licr cung uuoc.
ang nao ioi nc cung har hicn ia. Con vua Ian kicn ria
non uoc sang nay, va Lo Licr khong, cac rhay co noi riinh
uo uoc cua con ch ngang voi hoc sinh Io !. Lo !' Tiong
khi con uang hoc riung hoc co uay'
Ban rhay su rhau hicu ua rao ia khac Licr rhc nao ioi
369
uay' Tar ca nhung Ioi khuycn uu co rhicn chi ucn uau
chang nua cung sc chang co nay gia rii, ncu chung khong
nhan uung van uc uang rhuc su can uuoc giai quycr. Va
chung ra sc chang Lao gio Licr uuoc rhuc char van uc cua
nguoi khac, ncu cu Lan char vao kinh nghicn, vao no
rhuc cua Lan rhan. Chung ra sc khong rhay uoi uuoc gi ncu
khong rhc ru Lo cai kinh uang uco uc nhin rhc gioi uuoi
goc nhin cua nguoi khac.
Con sc Li ua nh riuo r, Lo a . Con ngh Ia nc u con rhi
riuo r, rhi rha Lo ho c co n hon. hung con khong nuo n
Lo ho c.
Con uang o rhc giang co kha cang uay. ung Ia ricn
rhoa i Iuo ng nan rha r'
Bo ngh con ncn Ian gi-
Ban hay co gang hicu io con Lan riuoc khi chuycn Lai
rhanh rhang. Thay vi ch giao ric Lc ngoai, nhan nuc uich
uuy nhar Ia giai quycr vu vicc, nguoi cha ua rao ia rinh
huong uc chuycn Licn rinh hinh, khong ch uoi voi cau Lc
na con uoi voi noi quan hc giua ho. ho gar Lo kinh
nghicn cua ninh sang nor Lcn, va rhuc su co gang uc rhau
hicu, ong ay co nor khoan gui vao ta i khca n tinh ca m.
icu uo rao rhcn suc nanh cho cau con riai uc cau co rhc
giai Lay ran su, no ia canh cua ran hon hcr Io nay ucn
Io khac, cho ucn khi hc Io nhung uicu rhan kin nhar -
rhu c cha r cu a va n uc .
Cio rhi hai cha con uang o cung nor hia, cung ricn
nor chicn ruycn uc nhin rhang vao su rhar, rhay vi o hai
hia uoi nar nhau. Cau con riai uang ric rhu kinh nghicn
cu a cha va xin Io i khuycn La o.
Du nguoi cha co rhc ricn hanh khuycn Lao ngay,
nhung ong ay van can hai rc nhi uoi voi han ung cua con
ninh. Chung nao han ung cua cau Lc Loc Io rinh Io-gic rhi
chung uo, nguoi cha noi uar cau hoi va cho Ioi khuycn.
hung khi rha y han ung cua con nang vc can xuc rhi
nguoi cha can Ia ruc quay Iai Iang nghc rhau hicu.
uoc ioi, Lo rhay co vai uicu co rhc con quan ran.
Cu rhc Ia gi, Lo-
Chang han, nho nor su rio giu uac Licr nao uo uc
con cai rhicn riinh uo uoc. Con co rhc rhan uu nor
chuong riinh Iuycn uoc ngan han o nor Io hoc Lan ucn
cha ng ha n.
Con co hoi ioi. C uo co chuong riinh uay noi ruan
hai Luo i ro i va ca nga y rhu La y. hung nhu rhc rhi na r
nhicu rhoi gio qua'
Can rhay riong cau ria Ioi cua con van con Ian chur
can xuc, nguoi cha quay Iai uc /ang nghc thau hic u.
U, cung hoi ron rhoi gian uay'
goai ia, Lo a, con ua noi voi nay cn hoc Io 5 Ia con
sc hu ua o cho chu ng.
Con uung Ian chung rhar vong nhc'
hung con nuon noi voi Lo uicu nay. cu con rhay
Io Iuycn uoc uo co rhc giu uuoc con, con sc rhan uu
ngay. Con sc nho Lan khac hu uao cho nay cn Io 5.
Va y con ia r ca n uuo c giu uo , nhung con uang Lan
khoan khong Lic r Io ho c uo co ucn Ia i kc r qua khong
chu gi-
Bo co ngh Ia co khong Lo-
371
Cau con riai Ian nua rio ncn coi no va Io-gic hon. Cau
uang no Iai cuon can nang kinh nghicn cua nguoi cha.
Luc nay, nguoi cha co rhcn co hoi uc gay anh huong va Ian
chuycn Licn rinh hinh.
Tiong nor vai riuong ho, su chuycn Licn khong uoi
hoi hai co rac uong ru nhan ro Lcn ngoai. Thuong rhi khi
nguoi ra rhuc su co uuoc co hoi uc giai Lay, ru ho sc rhao go
uan nhung ioi ian cua ninh va riong qua riinh uo sc rin
ia gia i ha hu ho .
Co Iuc, ho cung can co rhcn su go y va giu uo. icu
rhcn chor Ia nguoi uo can uuoc /ang nghc va thau hicu no r
cach chan rhanh, uc ioi ho sc ru ric can voi van uc va giai
ha rhco rung Luoc, rung rhoi uicn rhich ho.
Khi no r nguo i uang Li ro n rhuong rinh ca n, nc u La n
rhu c su Ia ng nghc va nuo n rha u hic u, La n sc nga c nhicn nha n
ia ia ng nguo i a y ia r nhanh cho ng Lo c Io no i Io ng. Io nuo n
uuo c uo c La u ran su . Tic con cu ng va y, chu ng ia r nuo n uuo c
ran su vo i cha nc , hon ca vo i La n cu ng Iu a, nc u chu ng ca n
nha n uuo c rinh ycu rhuong vo uic u kic n ru cha nc .
cu rhuc su co gang uc hicu nguoi khac, khong gia uoi
va khong rhu uoan, Lan sc iar ngac nhicn riuoc nhung uicu
noi nc na su rhong can chan rhanh ucn Iai. Thau hicu
chinh Ia huong ha giao ric ro i uu, vuor rioi nhar.
Toi ua rung icn Iuycn cac ky nang /a ng nghc tha u hic u,
Loi ky nang Ia nor han quan riong cua Lar cu rhoi qucn
nao. hung cho hc roi nhac Iai iang, cac ky nang sc
khong hic u qua ncu chung khong xuar har ru y nuon
chan rhanh Ia uc rhau hicu. Tiong rhuc rc, khi giao ric voi
nor nguoi co quan hc gan gui voi Lan, Lan ncn noi rhar voi
nguoi uo nhung uicu Lan ngh.
Con ncu rhicu chan rhanh rhi ror hon Ia Lan uung Ian
gi ca. icu uo ch co hai cho Lan vc sau, khi uoi huong
ha r hic n ia su rha r ia ng La n khong hc quan ran, khong
nuon chia sc, ho sc co can giac Li Iua uoi, Li Ian rio cuoi
va Li ron rhuong. Ky rhuar giao ric ch Ia han noi cua
hinh rhu c, no ca n hai xua r har ru ncn rang vu ng chac cu a
rinh cach Lcn riong con nguoi Lan.
Cung co nguoi han uoi, cho iang huong ha /a ng
nghc tha u hic u nar iar nhicu rhoi gian. Vang, co rhc Iuc uau
Lan hai Lo ia ir nhicu rhoi gian, nhung sc ricr kicn uuoc
iar nhicu vc sau. cu Ia nor Lac s va nuon kc uon rhuoc
uc rii uung Lcnh, uicu can rhicr riuoc ricn Ia Lan ncn chan
uoan chinh xac can Lcnh. Ban khong rhc noi iang: Toi
uang iar voi. Toi khong co rhoi gian uc chan uoan. Cu uong
rhuoc uo ui.
Lan no, roi uang ngoi vicr riong can hong o Lai Licn
hia Lac Cahu, Iawaii rhi nor con gio Iua roi. Tiuoc uo,
roi ua no ca hai cua so uc giu cho can hong rhoang nar.
Ticn chicc Lan Ion, roi uc iar nhicu Lan rhao, hcr chuong
nay ucn chuong khac.
Vi rhc, con gio ua rhoi Lay ru rung cac ra giay cua roi.
Toi cuong cuong chay ui gon nhar giay ro, so iang cac
riang vicr khong con rhco rhu ru nua. Cuoi cung, roi nhan
ia noi chuycn sc ror hon nhicu khi ch can uanh ia vai giay
uc uong Iai cua so.
La ng nghc tha u hic u uo i ho i ha i co rho i gian, nhung
khong na r nhic u La ng rho i gian Lo ia uc kha c hu c va su a
chu a nhu ng sai Ia n. Tha r kho uc chung so ng vo i nhu ng va n uc
chua uuo c no i ia va gia i quyc r, cu ng nhu vo i nhu ng ha u qua rai
ha i na La u khong khi giao ric cang rha ng, ru ru ng gay ia.
373
Mor nguoi sang suor Licr /a ng nghc tha u hic u sc uoc
uuoc y ngh cua nguo i kha c nor cach nhanh chong. Khi
Licu Io su cha nhan, rhong can cua ninh, anh ra sc khic n
nguoi khac can rhay ycn ran uc no cac canh cua ran hon.
Bar cu ai cung nuon uuoc nguoi khac rhau hicu. Va ch
khi hicu uuoc nguoi khac, chung ra noi co rhc khicn ho
uong y va cha nhan y kicn, quan uicn cua ninh.
S. HI U VA NHA N THU C
Khi Lic r Ia ng nghc nguo i kha c, La n sc rha y co su kha c
Lic r Io n riong nha n rhu c cu a La n. Ba n cu ng sc nha n rha y ra c
uo ng cu a nhu ng kha c Lic r na y khi nguo i ra no Iu c Ia n vic c
vo i nhau riong nhu ng rinh huo ng co rinh ruong rhuo c.
Tiuo ng ho su kha c nhau vc ca ch nhin uo i vo i co ga i va
La Ia o na roi ncu ia o ha n ua u cuo n sa ch na y Ia no r uic n
hinh, La n nhin rha y hinh a nh no r co ga i ric , co n roi Ia i nhin
rha y hinh a nh no r La Ia o. Va co rhc ca hai uc u uu ng.
Ban co rhc nhin rhc gioi qua Iang kinh Iay gia uinh Ian
ran uicn, con roi Iai Iay kinh rc Ian ran uicn. Ban co rhc
ua uuoc uinh hinh voi ran Iy iong Iuong, con roi voi ran Iy
hc hoi. Ban co rhc ric can van uc ru no rhuc cua Lan cau
nao hai, rhicn vc hinh anh, riuc giac va riuu ruong, con roi
ru no rhuc cua Lan cau nao riai, rhicn vc riinh ru, han rich
va uicn uar.
hu ng nha n rhu c cu a chu ng ra co rhc ia r kha c nhau.
Tuy nhicn, ca hai van Iuon giu nhung no rhuc iicng cua
ninh va xcn uo Ia chan Iy. Chung ra co rhc nac suc char
van rinh cach, nang Iuc rii ruc cua Lar cu ai khong nhin ia
uuo c chan Iy nhu chu ng ra.
Cio uay, voi rar ca su khac Licr uo, chung ra uang co
gang uc cung song hoac Ian vicc voi nhau riong hon
nhan, riong cong vicc, riong nor uu an huc vu cong uong
uc su uung va quan Iy cac nguon Iuc cung nhu uc uar
uuoc kcr qua cao. Vay chung ra hai Ian rhc nao va Ian gi
uc vuor qua gioi han cua nhan rhuc ca nhan nhan giao ric
co chicu sau, uc ho rac xu Iy cac van uc va uua ia giai ha
cung thang-
Cau ria Ioi Ia Thoi qucn rhu nan. ay Ia Luoc uau ricn
riong qua riinh ui ucn giai ha cung thang. gay ca khi uoi
huong khong ha i Ia nguoi co no rhu c cung thang, chu ng
ra cu ng ha i cc gang dc hicu hc trucc. Mor Ianh uao cong ry
rung a uung rhanh cong nguycn rac nay chia sc kinh
nghicn voi roi nhu sau.
Xm ngoai, cong y chung oi co mo hu dong vui mo
nganhangquocgialun.Xganhangnaycumodoangom
a mnguu ide nda mha nvuichu ngoi.Congyoiquye
dinhcho ngia iha cu ug th ug ho ckhonggiaoke o.
Chung oi da gan nhu bi a dao bui nhung doi hoi cua
nganha nglu nna y.
0ngchu ichcongychu ngoino i:Chu ngoimuo nca c
ong hao iuuc ban hu dong de chung oi nm io yeu
ca uva mo iquanamcu aca cong.1iencusu do ,chu ng
oise da la ib ngyeuca uva mo iquanamcu achu ng
oi.Saudo ,chu ngacu ngiaodo ivu inhauve lu iich.
Ca c ha nh vien cu a doa n da m ha n ben kia bi ba ngu .
Bosungsovkhongnguchungoichohoquyensoan
haoiuucbanhudong.Bomuoncobangaydechuan
bihudong.
Khiho duaba nhu do ngia,chu ichcongychu ngoi
no i:Baygiu hu xemchu ngoico hie uio die uca cong
375
muon hay khong?. 1he ioi ong ay doc ban hu dong,
iaodo iy kie nchode nkhibenkiahayio onga ydahie u
nhungglaquaniongdoivuiho.
Sau do , ong a y mu i chuye n sang gia i hich nhu ng mo i
quanamcu acongymnh,va ho da l ngnghemo ca ch
chmchu .1u khongkhibanda uda ykhoa ngca ch,hie u
inca y,ha mchico ndo inghich,nayda chuye nsangba u
khongkhihanhie n,hua nlu ichomu cieucu ug th ug.
Va o cuo i buo i da m ha n, ca c ha nh vien cu a doa n da m
ha nbenkiano i:Chu ngoimuo nla mnvu ica cong.
Chungoimuonkyhudongnay.Baychochungoibie
gia ca baonhieu,chu ngoise ky .
1rucc ticn. ha; cc gang /ang nghc va thau hicu nguci khac.
rci au dc nguci ta c hicu minh. Bicr cach Ian nguoi khac
hicu ninh Ia nor nua cua Thoi qucn rhu nan, iar quan
riong uc uar uuoc giai ha cung thang. nha r Ia riong ca c
rinh huong co noi quan hc ruong rhuoc.
Thoi Iy La co uai, co nor riicr Iy hung hon uuoc rhc
hicn Lang La ru ngu uar rhco rhu ru: Lthc (uao uuc), Pathc
(rinh ca n) va Lcgc (Iy Ic). Toi cho iang La ru nay Lao han
noi uung co Lan cua vicc Ian rhc nao uc hicu uuoc nguoi
khac va riinh Lay noi van uc nor cach hicu qua.
Lthc (uao uuc) Ia su rin nhicn na Lan co, Ia nicn rin
cu a nguoi khac vc han char va nang Iu c cua La n. o Ia su
rin cay na Lan Ian riuycn ia xung quanh, Ia ta i khca n tinh
ca mcu a La n.
Pathc (rinh can) rhuoc vc can xuc, riong giao ric, Lan
can rao su hai hoa voi nguoi khac vc nar rinh can.
Lcgc (Iy Ic ) Ia Io-gic, Ia khia ca nh Iy rii cu a quan hc giao ric .
Ban hay chu y vc rhu ru xuar hicn cua cac ru ngu nay. Ba
khai nicn nay ruong uuong voi rinh cach, cac noi quan hc,
va Io-gic riinh Lay van uc cua Lan. icu nay rhc hicn nor su
Licn uoi Ion vc no rhuc. Iau hcr noi nguoi khi riinh Lay
van uc rhuong ui rhang vao Io-gic ruc vao Lan cau nao riai,
noi uicu khicn ru uuy. Io co gang rhuycr huc nguoi khac
vc rinh uung uan cua /; /c na khong xcr ucn dac duc va tinh
ca mngay ru uau.
Mor nguoi qucn cua roi iar Lar nan voi sc vi hong
cach Ianh uao kcn hicu qua cua ong ra.
Cong ry uang Ian an rhua Io, vay na ong ra chang hc
co nor uong rhai nao ca, anh ay noi, Toi ua noi chuycn
voi ong ay vc uicu nay, ong ay cung rhua nhan, nhung Iai
khong Ia n gi ca .
Ta i sao anh khong rhuyc r hu c cho co hic u qua
hon-, roi ho i.
Toi ua Ian ioi, anh ay ria Ioi.
Thc anh uinh ngha hicu qua Ia gi- Khi nguoi Lan
hang khong Lan uuoc san han, co hai Ioi Ia o nguoi nua
hang- Iicu qua co ngha Ia ucn Iai kcr qua, Ia su can Lang
P,PC. Va y anh ua rhu c su rao ia uuoc rhay uoi chua- Anh
ua xay uung uuoc noi quan hc chua- Kcr qua anh rhu uuoc
Ia gi-
Toi noi cho anh Licr, ong ay sc chang Ian gi hcr. Cng
a y khong chiu nghc uau.
Thc rhi anh ha i co ca ch rhuyc r hu c hic u qua . Anh
hai hicu uuoc ong ay ngh gi. Anh can hai riinh Lay y
kicn cua ninh nor cach uon gian va io iang, hai uua ia
huong an ror hon so voi huong a n cua chinh ong ay.
377
hung uicu uo uoi hoi anh hai co su chuan Li ky cang,
anh co sa n sa ng Ia n khong-
Thoi, co gi roi hai nhoc cong ucn rhc'
o i ca ch kha c, anh nuo n sc anh rhay uo i hong
cach Ianh uao, con anh Iai khong nuon rhay uoi huong
ha rhuyc r hu c cu a ninh-
hung roi ch nuo n rho a hic no r ca ch rha ng rha n.
uoc ioi, ncu rhc rhi anh hay chuan Li cach riinh Lay
van uc nor cach co hicu qua ui. icu uo nan riong Jcng
trcn Anh hucng cu a anh ua y.
Cuoi cung, anh ay van khong nuon Ian vi uau ru vao
vicc uo xcn ia nar qua nhicu cong suc.
Tuy nhicn, no r nguo i qucn kha c cu a roi, no r gia o su
ua i ho c, Ia i sa n sa ng ria gia cho ha nh uo ng cu a ninh. Mo r
hon, ong a y uc n ga roi va La o: Srchcn na y, roi khong rhc
na o xin uuo c kinh hi cho uc ra i nghicn cu u cu a ninh vi no
khong na n riong no i quan ran cu a ho i uo ng xc r uuyc r.
Sau khi rhao Iuan so Lo van uc, roi goi y ong ay ncn ric
ruc rhuycr huc, a uung cac nguycn rac uao uuc, rinh can
va Iy Ic.
Ia y cho ho rha y ong hic u ia r io y nuo n cu a ho . Sau uo ,
ong gia i rhich r n Iy Ic ua ng sau ycu ca u cu a ong, roi no i.
uoc ioi, roi sc rhu, ong ay ua.
Vao hon ho hoi uong xcr uuycr, ong ay uung Icn noi:
Tiuoc ricn, roi xin uuoc riinh Lay uc xcn roi co hicu io
cac nuc ricu va noi quan ran cua cac ong uoi voi kicn nghi
cu a roi hay khong
Roi ong ay riinh Lay chan iai rung Luoc. Khi ong kcr
rhuc Lai rhuycr riinh, nhu nhan ia su an hicu va rian rio ng
cua ong uoi voi quan uicn cua ho, vi chu rich hoi uong kcr
Iuan: Chung roi uong y ca kinh hi cho ong.
Khi Lan co rhc riinh Lay y kicn cua ninh nor cach io
iang, cu rhc, uc hicu, va uicu quan riong nhar Ia hu ho
vo i Loi canh ruc hu ho vo i no rhuc va su quan ran cua
uoi huong Lan sc gia rang uang kc nuc uo rin cay cua ho
uoi voi cac y ruong cua ninh.
Ban uung nai nc uua ia nhung Ioi uicn rhuycr khoa
riuong sao iong. Ban hai rhar su an hicu van uc. icu Lan
rhuycr riinh rhan chi con khac voi uicu Iuc uau Lan ngh,
Loi vi Lan cung hoc hoi rhcn nhicu uicu riong qua riinh co
gang hicu uuoc nguoi khac.
Thoi qucn rhu nan giu Lan nang cao uo chinh xac, su
riung rhuc riong qua riinh rhuycr huc, riinh Lay y ruong
cua Lan. ong rhoi, giu Lan rinh roan va can nhac noi
chon Iua uc xac uinh uau Ia giai ha co Ioi cho ca uoi Lcn.
6. TI P CA N TU NG BUO C MOT
Thoi qucn rhu nan co anh huong iar nanh nc ucn
noi chung ra vi no nan ngay riung ran cua Jcng trcn Anh
hucng, khac voi cac nhan ro khac nan riong Vong rion
Quan ran nhu su Lar uong y kicn, cac hoa n canh va hanh
vi cua nguoi khac Vi rhc, khi ra riung vao Jcng trcn Anh
hucng. Lan sc rhuc su hicu uuoc nguoi khac. Ban sc co
rhong rin chinh xac uc hicu uuoc cor Ioi cua van uc, xay
uung uuoc cac ta i khca n tinh ca m vung nanh, ucn Iai cho
nguo i kha c no r La u khong khi chan rha nh, rich cu c uc co
rhc cung Ian vicc voi ho nor cach rhuan Ioi. o Ia cach ric
can Lar uau ru Lcn riong.
379
Iay quan sar nhung gi uang uicn ia riong Jcng trcn
Anh hucng cua Lan. Vi Lan ua rhuc su Iang nghc, ncn Lan co
rhc gay uuoc anh huong ucn nguoi khac, chicc chia khoa
uc giao ric rhanh cong uang nan riong ray Lan. Jcng trcn
Anh hucng sc Lar uau no iong va kha nang gay anh huong
ucn cac su var, su vicc riong Jc ng trc n Quan tamsc rang Icn.
Cang hicu io nguoi khac Lao nhicu, Lan cang uanh gia
cao ho Lay nhicu va can rhay ron riong ho nhicu hon.
Chan uuoc vao ran hon nguoi khac Ia nor Luoc ricn quan
riong uc Lan co rhc xay uung uuoc noi quan hc Iau uai.
Tho i qucn rhu nan Ia rho i qucn La n co rhc rhu c ha nh
ngay ru Iu c na y. Mo i khi giao ric vo i nguo i kha c, La n ncn
Io r Lo Iang kinh chu quan cu a ninh va rhu c su co ga ng hic u
ho . gay ca khi nguo i uo khong nuo n chia sc nhu ng va n uc
iicng ru, La n cu ng ncn rha u hic u. Ba n co rhc ca n nha n ra n
Io ng cu a ho , no i uau cu a ho va cho n ca ch ha n u ng hu
ho , cha ng ha n nhu no i vo i ho : Ion nay riong cn co vc
khong vui. Io co rhc in Ia ng, nhung khong sao, vi La n ua
La y ro su quan ran va ron rio ng uo i vo i ho , rha u hic u ha nh
vi cu a ho . Ba n ca n sa ng suo r, nha y ca n va rnh ra o, Lic r rhoa r
ia kho i Iang kinh chu quan cu a ninh khi ca n rhic r.
c u Ia nguo i Iuon chu uo ng, La n co rhc ra o ia ca c co ho i
uc rhu c hic n cong vic c uu ho ng, uu ng cho khi nuo c uc n
chan no i chiu rin ca ch Ia ng nghc, rha u hic u nguo i kha c.
Iay uanh rhoi gian cho con cai cua Lan ngay ru Lay gio.
Iay Iang nghc chung va co hicu chung. Iay nhin cuoc
song cua chung o nha, rai riuong hoc, nhung rhach rhuc va
nhung van uc chung uang ga hai rhco cach nhin cua
chung. Iay xay uung nor ta i khca n tinh ca m. Ia y cho
chu ng La u khong khi riong Ia nh.
Iay rhuong xuycn cung vo hoac chong Lan ia ngoai
choi. i an roi hoac Ian gi uo na ca hai cung rhich. Iay
Ia ng nghc Ia n nhau va hic u nhau. hin cuo c song qua ca ch
nhin cua noi nguoi.
Thoi gian hang ngay roi uanh cho Sanuia Ia uicu roi
khong uanh uoi voi Lar cu uicu gi. Cung voi vicc Iang nghc,
rha u hic u nhau, chu ng roi rhuo ng ua nh rho i gian rhu c
hanh ky nang Iang nghc, rhau hicu uc giu chung roi riong
giao ric voi con cai.
Chu ng roi rhuo ng chia sc nhu ng nha n rhu c kha c nhau
vc nor rinh huong cu rhc, va chung roi uong vai uc xu Iy cac
van uc riong gia uinh sao cho co hicu qua.
Toi co rhc uong vai uua con uang uoi cha nc nuong
chicu, con Sanuia rhi uong vai cua ninh. Chung roi uoi vai
va co gang hinh uung ia cac rinh huong rhuc rc uc Iuycn
ra uua ia y kicn rhong nhar khi ncu guong va uay uo cac
nguycn rac uung uan cho con ninh. Mor so Lai ra uong
vai Lo ich Ia Ia Ia i nhu ng chuyc n kho khan hay rinh huo ng
cang rhang ua qua, riong uo nor riong hai chung roi Ia
nguoi co Ioi.
Thoi gian uau ru vao vicc rhau hicu nhung nguoi khac
sc ucn Iai Ioi ich Ion Iao riong giao ric. Su giao ric coi no
co rhc giu ricu uicr nhung nan nong iac ioi. goai ia, co
nor nguon uu riu Ion riong ta i khca n tinh ca msc giu Lan
xu Iy ror cac van uc nay sinh.
Tiong cong vicc, Lan ncn uanh rhoi gian uc /ang nghc va
tha u hic u cac nhan vicn cua ninh. Ban cung ncn rhicr Ia
nor hc rhong Iuu riu rhong rin uc co rhc nhan uuoc nhung
ha n ho i riung rhu c, chinh xa c o no i ca La c: ru kha ch
hang ucn nha cung ca, ru nguoi quan Iy ucn cac nhan
381
vicn. Can coi ycu ro con nguoi Ia quan riong Lac nhar. Ban
sc ricr kicn uuoc iar nhicu rhoi gian, suc Iuc va ricn Lac khi
Lic r ca ch khai rha c nguo n nhan Iu c cu a cong ry. Khi La n
Iang nghc, Lan sc hoc uuoc nhicu uicu hay. Va Lan cung sc
ucn Ia i La u khong khi chan rha nh, rich cu c cho nhan vicn
ca uuoi va cho ca chinh Lan. Khi uo, Lan sc rhay nhan vicn
cua ninh Ian vicc voi hicu suar vuor xa ran ricng noi ngay.
1rucc ticn. ha; cc gang /ang nghc va thau hicu. ngay ca khi
co va n uc ca La ch xa y ia. Tiuo c khi uua ia y kic n cu a ninh,
La n ha y co ga ng rha u hic u nguo i kha c riuo c. ay Ia no r
rho i qucn khic n cho giao ric ruong rhuo c ua r hic u qua cao.
Mo r khi ua rhu c su hic u nhau no r ca ch sau sa c, chu ng
ra sc no ia canh cua ucn voi cac giai ha sang rao va cac
huong a n rhco ca ch rhu La cung thang. hu ng kha c Lic r
giua chung ra sc khong con Ia iao can cua su giao ric va
ricn Lo nua. Thay vao uo, chung rio rhanh Lan ua uc
chu ng ra dcng tam hicp /uc vci nhau.
GO I Y THU C HA NH:
1. Bay chon mo moi quan he ma ba n cam hay ta i
lhoa u tiuh ca m dang bi ham hu . Co g ng hie u va
vie ianhhnhduu igo cnhncu anguu ido .1iong
la ngiaoie sau,ba nha yl ngnghehode hie uio ,so
sa nh vu i nhu ng die u da vie ia. tia dinh cu a ba n
du ngde nmu cdo na o?Ba nco hu csu hie uca chnhn
cuanguuidokhong?
2. Chiase kha inie mve su ha uhie uvu inhu ngnguu i
hanhie .
3. Khico cuho iquansa nhu ngnguu ikha cno ichuye n
vu inhau,ba nha yhu biaila iiongva ihu .Ba n
nha nianhu ngnguu ina ydanggiaoluuvu inhau
khonghongquangonngunhuhe na o?
4. Xe u ba n ha hie n ia mnh da su du ng khong hu
huhanungcoinhhanxahmdo,danhgia,
khuyen ba o hay ly gia i ha y co g ng chuye n nh
he na y ha nh mo khoa n gu i va o ta i lhoa u tiuh
ca m b ngsu hu anha nva xinlo i.
5. Xe udangha ichua nbihuye hu caido ,ba nha y
ha cha oba ihuye inhcu amnhdu aiencusu
su ha uhie u.Co g ngla mchonguu ikha chie ui ng
quan die m cu a ba n xua ha u khung ham chie u
cu aho .
TIoI quen LIu suu
NG TM HEP UC
Tuong Ihuc
Jh^Nh J|Ch
J^P JhE
Laug ughe va
lhau hieu
lau uhau
0oug lau
hiep luc
Ju duy
cuug lhaug
uu lieu
cho dieu
quau lroug uhal
Jh^Nh J|Ch
C^ Nh^N
c Ip
Phu Ihuc
R
e
u
g
i
u
a
b
a
u
l
h
a
u
3
4
5 6
7
1
Luou
chu doug
Bal dau
lu uuc lieu
da duoc xac diuh
2
Cu c nguyn Lu c
Iop Luc sung Luo
Tot l ; nte m rtn cu o rho nh rh n J n Juo nq cho rot.
rronq nhunq tn Je cor ;eu lo su Joon ler,
rronq nhu nq mo r quon rro nq cu o cuo c so nq lo su Jo Jo nq,
to rronq r r co mo t rhu lo su ro nq luo nq.
- Trch di n vn nh m ch c
cu a T ng th ng George Bush
K
hi Winsron ChuichiII uuoc Lo nhicn Ian Tong ru
Icnh quan uoi Anh uc chuan Li cho cuoc chicn
rianh chong har-xir, ong noi iang ong ua uanh ca cuoc uoi
ninh cho giay hu r na y. Thco nor ngha ruong ru , su
chua n Li Ia qua riinh rhu c ha nh ra r ca ca c rho i qucn kha c
uc co uuoc rhoi qucn dcng tam hicp /uc.
c ng tam hic p /u c Ia hoa r uo ng cao nha r riong cuo c
so ng, Ia su ra ho va va n uu ng cu ng Iu c ra r ca ca c rho i qucn
ru J uc n 5, Ia su huy uo ng Lo n kha nang rhicn hu cu a con
nguo i. o ra riung va o uo ng Iu c cu a tu du; cu ng tha ng va
ca c ky nang giao ric rha u hic u gay go nha r na chu ng ra ga
ha i riong cuo c so ng. Qua uo , chu ng ra co rhc va n uu ng ra r
ca no i rho i qucn co uuo c uc ra o ncn rha nh qua ro r nha r.
c ng tam hic p /u c Ia uicu cor ycu cua no rhuc Ianh uao
Iay nguycn rac Ian riong ran. o Ia char xuc rac, Iicn kcr va
giai hong nhung suc nanh ro Ion Lcn riong noi con
nguoi. Tar ca cac rhoi qucn chung ra ua co Ia su chuan Li uc
rao ia uicu ky uicu cua dcng tam hicp /uc.
Va y, dc ng tam hic p /u c Ia gioi nor cach uon gian, uo
Ia tcng thc thcng nhat bac gic cung manh hcn tung phan ccng
/a i. o khong ch Ia no r Lo ha n ca u rha nh na con Ia cha r
xu c ra c na nh nha r, Ia su ra riung cao nha r va Ia no r rhc
rhong nhar char chc ruycr uoi.
o cung iar rhu vi, Ia vi khong ai Licr riuoc kcr qua sc
rhc nao. Ban khong rhc Licr riuoc nhung nguy hicn hay
rhach rhuc noi nao uang uon cho hia riuoc. Vi vay, uc co
uuo c rinh rhan dcng tam hicp /uc. noi ca nhan hai co su an
roan noi ran nanh nc, hai uung can ioi Lo vo oc cua
ninh uc uuong uau voi nhung rhach rhuc. Moi nguoi sc ru
no ia nhu ng kha nang no i cua chinh ho .
c ng tam hic p /u c co nar kha noi riong ru nhicn. cu
Lan riong hai cay xanh gan nhau rhi ic cua chung sc quycn
vao nhau. Ca hai sc cung har riicn ror hon so voi khi riong
rach ia. cu Lan ghc hai nicng go vao nhau, no sc chiu
uuoc riong Iuc Ion hon so voi rung nicng go. 1cng thc
thcng nhat bac gic cung manh hcn tung phan ccng /ai. Mo r
cong nor khi uo sc Lang La hoac Ion hon.
Van uc rhach rhuc o uay Ia Ian rhc nao uc a uung cac
nguycn rac ho rac sang rao na chung ra hoc uuoc ru rhicn
nhicn vao riong cac ruong rac cua con nguoi-
Cuoc song gia uinh chinh Ia nor co hoi uc van uung
nguycn rac dcng tam hicp /uc. Vicc nguoi uan ong va nguoi
hu nu song voi nhau, sinh ia nhung uua con Ia Licu hicn
387
uon gian nhar cua dcng tam hicp /uc. Ba n cha r cu a su dcng
tam hic p /u c Ia uc cao su khac Licr ron riong su khac Licr,
ha r huy ca c rhc na nh va Lu ua nhuo c uic n cu a nhau.
Chung ra nhin rhay iar io su khac Licr vc rhc char giua
nan va nu, giua vo va chong. hung con su khac Licr vc xa
hoi, ran Iy va rinh can rhi sao- Licu nhung khac Licr nay co
rhc rio rhanh nguon Iuc rao ia nhung Ioi song noi, ha uan
hon- Licu chung co rao ia nor noi riuong noi Ian hoan
rhicn Lan rhan, nuoi uuong su ru khang uinh cho noi ca
nhan, rao ia cac co hoi uoc Ia va sau uo uan uan chuycn
sang ruong rhuo c- c ng tam hic p /u c ra o ia no r kich La n
noi cho rhc hc sau nor rhc hc huong nhicu ucn huc vu
va cong hicn, Lor ui uua uan, kinh uich, ich ky, nor rhc hc
coi no hon, uang rin cay hon, iong Iuong hon, nor rhc hc
Licr coi riong rinh ycu, Licr quan ran ucn nguoi khac cung
nhu Lo r ch riich nguo i kha c.
1. SU GIAO TI P DONG TAM HI P IU C
Khi giao ric voi rinh rhan dcng tam hicp /uc. Lan sc no
cu a con rin, kho i o c va ha nh vi cu a ninh cho nhu ng kha
nang va Iua chon noi. icu uo co vc nhu Ia Lan gar sang
nor Lcn Thoi qucn rhu hai bat dau tu muc ticu da ducc xac
dinh. Tuy nhicn, ricn rhuc rc, Lan uang hoan rhicn rhoi
qucn uo. Ban khong Licr chac khi giao ric dc ng tam hic p
/uc. noi vicc sc uicn ia nhu rhc nao, hay kcr cuc sc ia sao,
nhung Lan nhar uinh sc can nhan uuoc su hung rhu, an
roan voi nor chur hicu Iuu, va quan riong hon, uo Ia nor
kcr cuc ror uc.
Ban Lar uau Lang nicn rin iang cac Lcn giao ric sc
sang suor hon, rao ua uc ric ruc hoc hoi Ian nhau nhicu
hon va riuo ng rha nh hon.
Rar nhicu nguoi chua rhuc su riai nghicn dc ng tam hic p
/u c uu o nuc uo khicn ron nhar. Io uuoc uao rao va uinh
hinh giao ric rhco Ioi chcng dc hay phc ng thu, hoac uuoc
uay uo iang con nguoi khong rhc song ch Lang Iong rin.
Do vay, ho khong Lao gio rhuc su no Iong ric nhan Thoi
qucn rhu sau va cac nguycn rac Iicn quan.
o Ia nor Li kich, nor su Iang hi, Loi con nguoi co
qua nhicu ricn nang khong uuoc khai rhac, su uung ucn.
Tc hon, nor so nguoi ch Licr song non Lcn canh nhung
ricn nang uang Li ho Lo hi. Io riai nghicn iar ir vc dcng
tam hic p /u c riong cuoc song.
hung nguoi nhu rhc ch Iuu giu nor so kinh nghicn
Lar ngo, uor xuar, chang han khi ho rhan gia vao nor uoi
rhc rhao nao uo. Tinh rhan uong uoi riong cac rian uau
khong hc uuoc ho van uung vao cac noi quan hc riong
cuoc song rhuong nhar. Mor so nguoi khac ch co rhc ho
ra c hic u qua khi ioi va o rinh huo ng kha n ca , khi ho ra n
gar Lo cai roi va ru ai ca nhan nhan cuu nang cua nor ai
uo, hoac uc rin ia giai ha cho nor cuoc khung hoang.
oi voi nhicu nguoi, nhung su kicn nhu vay hicn khi
xa y ia. hung su rha r khong ha i nhu va y, chu ng co rhc
uicn ia rhuong xuycn riong cuoc song hang ngay. c co
rhc uoi uau voi chung, noi ca nhan can co su an roan noi
ran, coi no va nor rinh rhan uan nao hicn. Iau hcr
nhung no Iuc sang rao ucu nang rinh char khong uu uoan
uuoc. cu chung ra khong kicn rii hoac khong Iay nguycn
rac va gia rii noi ran Ian cho uua rinh rhan rhi sc nhanh
chong nan Iong. Ch riu nhung nguoi ua co qua nhicu kinh
nghicn song, con ua so hai vuor qua rhu rhach noi co
uuo c rha nh cong.
389
2. DONG TAM HI P IU C TRONG NHO M
La nor nguoi co nhicu nan uung ricn Luc giang, roi
rin iang gioi ric ngay nay uang chiu nhicu suc c va nar
huong huong khi gia nha vao cong uong.
oi Iuc, ca rhay giao Ian sinh vicn ucu khong Licr chac
vc nhung gi sa sua xay ia. au ricn, chung roi con co uuoc
no r La u khong khi chan ho a cho hc sinh vicn rhu c su
coi no, hoc hoi va Iang nghc y kicn cua nhau. hung ioi,
hc co nor hicn ruong Lar rhuong nao xay ucn Ia y nhu iang
Lau khong khi riong Io rio ncn uay kich uong.
Thco rhoi qucn c ng tam hic p /u c. roi va ra rhc sinh
vicn ca n hai ru Lo kich La n cu va vicr ia kich Lan no i.
Toi khong Lao gio qucn ky nicn sau sac o nor Io uai
hoc, noi roi uay vc 1rict /; va Phcng cach Lanh dac. Chu ng
roi ua Lar uau hoc ky uuoc l ruan. Khi rhuycr riinh, nor
sinh vicn ua Iicn hc voi nhung riai nghicn iar xuc uong va
sau sa c cu a La n rhan. Mo r khong khi rhong ca n va ron
riong Lao riun Io hoc ron riong va uanh gia cao riuoc
su uung can cua nor ca nhan.
Tinh rha n uo rio rha nh uo ng Iu c na nh nc cho no Iu c
dc ng tam hic p /u c va sa ng ra o. Ca c sinh vicn La r ua u chia sc
nhu ng ria i nghic n va suy ngh cu a ninh, kc ca nhu ng uic u
ho co n Lan khoan, chu ng roi ua rha nh cong riong vic c cu ng
nhau uu ng ncn no r kich La n ho c ra hoa n roa n no i.
Chung roi quycr uinh uc qua nor Lcn chuong riinh
hoc cu, ca sach giao khoa va rhoi gian Licu uc xac uinh cac
nuc ricu noi cung nhu cac uu an va nhicn vu noi. Chung
roi iar hao huc cho nong nhung gio hoc roi giua Lau
khong khi hoan roan noi nc, hicu qua va uay sang rao. Ai
cung nuon chia sc y ruong voi nguoi khac. hicu nhicn
vu uuoc rhay uoi, nhicu uu an noi uuoc rhuc hicn, nhicu
nhon Ian vicc uuoc rhanh Ia. Cac sinh vicn hoc ra rich
cuc hon nhicu so voi Ioi hoc cu, uong co rhuc uay cung
hoa n roa n kha c riuo c.
Tu riai nghicn nay, nor ncn van hoa dc ng tam hic p /u c
uoc uao xuar hicn va khong ngung Ian roa. Thc ioi, khi gan
kcr rhuc khoa hoc, chung roi quycr uinh vicr nor ra san
ghi Iai nhung kinh nghicn iur ia ru no rhuc hoc ra noi.
Cho uc n hon nay, khi ga Ia i nhau riong nhu ng cuo c
ho na r cu u sinh vicn, rha y rio chu ng roi va n nho nhu in
chuyc n cu va cu ng nhau on Ia i nhu ng uic u ruyc r vo i ua
xa y ia.
Mor uicu iar Iy rhu na roi iur ia uuoc Ia: ch voi nicn
rin cay Ian nhau, riong nor rhoi gian ngan, nguoi ra cung
co rhc rao uung uuoc su dcng tam hicp /uc. Co uuoc uicu uo
Ia nho vao su riuo ng rha nh cu a ru ng ca nhan, ru kinh
nghicn rich Iuy, nhung sang rao noi Ia va ha uan, ru
nhung riai nghicn rhar su co y ngha.
hung nor uicu uang Luon Ia iar nhicu nguoi uc uang
Li ron rhuong Loi nhung rhar Lai Lan uau. Io ru Licn
ninh uc chong Iai va cach Iy Lan rhan khoi su uong ran
hic Iuc. icu uo cung giong nhu vicc nha quan rii Ia ia
cac quy rac va Iuar Ic uua ricn hanh vi cua nor vai han ru
xau riong nor ro chuc. Bang cach uo, ho ua han chc quycn
ru uo, rinh rhan uong ran hic Iuc va kha nang sang rao cua
nhicu nguoi khac - va uoi khi ca uoi rac kinh uoanh cua ho.
ho Iai nhung riai nghicn khi con Ian cong vicc ru
van va uao rao quan Iy, roi co rhc noi iang nhung rhanh rich
noi Lar nhar hau nhu Iuon Ia kcr qua cua uong ran hic
391
Iuc, xuar har ru Iong uung can. Tu uo, noi nguoi sc rin
ca y nhau hon, co i no va chan rha nh hon, qua riinh giao
ric uong ran hic Iuc cung rio ncn sang rao hon, Ian nay
sinh nhung y ruong sau sac na riong kc hoach Lan ua u
khong ai ngh roi.
Ba n ca ng ua ng rin ca y va chan rha nh Lao nhicu rhi ca ng
co nhicu nguoi rin ucn voi Lan. icu uo cang khicn nhicu
nguoi khac nua rin ruong Lan hon, va su rhau hicu sang
rao, ran suy ngh noi, su hoc hoi Ian nhau cu rhc khong
ngung uuoc nhan Icn.
Ch khi uo, noi nguoi noi Lar uau ruong rac voi nhau
no r ca ch uc ua ng, nhanh cho ng rha u hic u nhau. hu ng
vicn canh noi, no rhuc noi uuoc no iong uc uua ia cac
huong an, Iua chon roi uu. oi khi, cung co nhung y
ruong noi Lan uau con chua rhuc rc Ian, nhung cuoi cung
chung rhuong uua ucn kcr qua rhicr rhuc va huu ich.
3. DONG TAM HI P IU C TRONG KINH DOANH
Toi co nor kinh nghicn iar rhu vi khi cung cac uong su
xay uung nor ruycn ngon su ncnh cho cong ry. Luc uau,
vicc rhao Iuan uicn ia riong Lau khong khi nghicn riang,
uc uar. hung khi chung roi Lar uau Lan vc cac huong an,
cac kha nang va co hoi hia riuoc rhi nhicu nguoi ro ia coi
no hon, nanh uan hon, rhang rhan Lay ro nhung suy ngh
cua ninh. Cuoc ho Lan vc ruycn ngon su ncnh uan Licn
rhanh nor hoi rhao ru uo voi nhung y ruong ru har, riong
su ron riong va hicu Licr Ian nhau.
Kcr rhuc cuoc ho, chung roi co uuoc ruycn ngon su
ncnh cu a cong ry nhu sau: Su ncnh cua chu ng roi Ia rao
suc nanh cho noi nguoi va noi ro chuc, uc nang cao uang
kc kha nang rhuc hicn nhicn vu, nhan uar uuoc nhung
nuc uich xung uang, rhong qua su hicu Licr va rhuc hanh
no rhu c /a nh da c /a ; ngu;cn ta c /a m trc ng tam.
Khi uuoc noi rhan gia nor hoi nghi hoach uinh kc
hoach nan cho nor cong ry Lao hicn Ion, roi Iai nor Ian
nua uuoc riai nghicn su uong ran hic Iuc. hung hoi
nghi nhu rhc riuoc uay rhuong ch Ia nhung cuoc riao uoi
chung chung, nang rinh chicu Ic, rhnh rhoang Iai Licn
rha nh nhu ng cuo c chic n rha ng,rhua giu a ca c ca nhan vo
cu ng nha n cha n.
Khi roi noi voi Lan ro chuc hoi nghi vc suc nanh cua
dcng tam hicp /uc. ho iar ran uac va uong y rhay uoi cach
rhuc ro chuc cuoc ho. Io ycu cau cac rhanh vicn vicr ia
nhung van uc ho Luc xuc, rhco quan uicn iicng cua ho, vao
nhung ro giay riang va khong can uc rcn uc no cho Lan ro
chuc riuoc cuoc ho. an nay, noi nguoi sc ucn hoi nghi
uc Iang nghc chu khong hai uc har Licu, uc sang rao va
uong ran hic Iuc voi nhau chu khong hai uc cong kich
hay Licn ho.
Chung roi uanh nua ngay uau ricn cua hoi nghi uc noi
vc cac nguycn rac va rhuc hanh ky nang cua cac Thoi qucn
!, 5 va t. Thoi gian con Iai uanh cho noi nguoi rhc hicn su
dc ng tam hic p /u c sa ng ra o.
Thar khong rhc rin noi nang Iuc sang rao uuoc giai
ho ng nhu rhc na o' Su hu ng rhu ua rhay rhc cho su nha n
chan. Moi nguoi rio ncn hcr suc coi no voi nhau, ho uua ia
nhicu y ruong noi, giai ha noi o nuc uo nhan rhuc cao
hon. Ioi nghi kcr rhuc riong Lau khong khi rhar su hicu
Licr Ian nhau va vc cac rhach rhuc rio ng ran cua cong ry.
Cac kicn nghi ghi ia giay riuoc cuoc ho Long rio ncn Iac
393
hau. hung quan uicn khac Licr ua uuoc coi riong va ro ia
vuor rioi. Mor ran nhin noi Lar uau hinh rhanh riong ra r
ca noi nguoi.
4. DONG TAM HI P IU C VA VA N D GIAO TI P
c ng tam hic p /u c iar rhu vi. Sang rao cung iar ha uan.
Kcr qua rich cuc na su coi no, chan rhanh riong giao ric
co rhc ucn Iai rhar hi rhuong. hung Ioi ich va ricn Lo
rhu uuo c Ia chuyc n ua ng uc chu ng ra cha nha n rhu rha ch,
iui io.
Sau Chic n rianh Thc gio i rhu hai, chinh hu Ioa Ky
Lo nhicn Daviu LiIicnrhaI uung uau Uy Lan ang Iuong
guycn ru no i. Bcn ca nh nhu ng rha nh vicn no i,
LiIicnrhaI kcu goi nhon chuycn gia riuoc uay cua ninh
cung rhan gia ro chuc nay.
LiIicnrhaI ua uanh nhicu ruan Ic uc xay uung nor ta i
khca n tinh ca mgiua noi rhanh vicn riong ro chuc. Cng uc
nhung nguoi nay ga go, Ian qucn voi nhau, cung riao uoi
nhung nuc ricu, nhung kho khan hia riuoc. Cng rao uicu
kicn uc ho co uuoc su ruong rac, gan Lo riong cong vicc.
Kc r qua Ia nho n nguo i na y rio ncn ga n Lo nhau cha r chc ,
ron rio ng Ia n nhau, ha r huy sa ng ra o va Iuon rhc hic n su
uo ng ran hic Iu c. Khi co La r uo ng, rhay vi uo i ua u va cho ng
uo , ho co ga ng uc hic u nhau. Tha i uo u ng xu cu a ho Ia : c u
no r nguo i rhong ninh, co nang Iu c va co ria ch nhic n nhu
anh khong uo ng y vo i roi, rhi cha c cha n ha i co Iy uo, nhung
roi chua hic u, va y roi ha i rin hic u cho io ngo n nga nh. Toi
ca n ha i nhin su vic c La ng ca i nhin cu a anh uc xcn xc r Ia i va n
uc . Thc Ia no r Io i van ho a u ng xu no i ua xua r hic n, uo no i
nguo i khong ca n ha i cho ng uo khi ruong ra c.
So uo uuoi uay ninh hoa su rin cay co quan hc char chc
nhu rhc nao ucn cac ca uo giao ric khac nhau.
CAC CAP O G1AO T1EP
SU HOP TAC
Mu c uo giao ric rha nha r xua r ha r ru ca c rinh huo ng
rin cay rha na uac riung Ia su chong uo hay hong ngu.
Chung ra co rhc ga uicu nay riong cac uicu Iuar - nhung
can cu ha Iy, cac uicu kicn va uicu khoan, cac huong an
rhoai Iui riong riuong ho xay ia Lar on. Vi ch uan ucn
quan hc rha ng,rhua hay rhua,rhua va khong co su can
Lang P,PC, su giao ric khong co hicu qua va rao ia rhcn
cac Iy uo uc ric ruc hong ngu, chong uo.
Ca uo giao ric o giua Ia su giao ric ron riong Ian
nhau giua nhung con nguoi kha chin chan. Io ron riong
nhau, va vi nuon rianh kha nang uoi uau ncn ho giao ric
no r ca ch Iich su . Tuy nhicn, kho na rin rhay su rha u hic u
Ian nhau o nuc uo giao ric nay. Io co rhc hicu nhau ricn
huong uicn Iy rii, nhung khong rhuc su hicu vc cac no
ong ran hic Iuc (Cung rhang)
Ton rio ng Ia n nhau (Tho a hic )
Cho ng uo (Tha ng,rhua hay Thua,rha ng)
Tha
Tha
Cao
Cao
T1N
CA Y
395
rhuc cua nhau va khong coi no uoi voi nhung co hoi noi.
Ciao ric ron riong Ian nhau co rac uung riong cac rinh
huong uoc Ia va rhan chi riong cac rinh huong co rinh
ruong rhuoc, nhung cac co hoi sang rao sc khong uuoc no
ia. Tiong cac rinh huong uoc Ia, su rhoa hic Ia Ia riuong
rhuong rhay, co ngha Ia J J J ruc ca hai Lcn ucu hai
nhuong Lo. Su giao ric o uay khong co rinh char chong uo
hay hong rhu, ruc gian hay khong chc, uo Ia su giao ric
riung rhu c, chan rha nh va ron rio ng Ia n nhau. hung uo
khong hai Ia giao ric sang rao hay uong ran hic Iuc na
ch Ia no r hinh rhu c rha cu a quan hc cung thang.
ong ran hic Iuc co ngha Ia J cong J co rhc Lang 8, Jt
hay rhan chi hon nua. C nuc uo rin cay cao, no ucn Iai
nhung giai ha ror uc hon noi giai ha uuoc uua ia
Lan uau, va cac Lcn ucu Licr io uicu uo. Ion rhc nua, ho sc
co uuoc rinh rhan uan ngh uan Ian nor ca ch chan chinh.
Tiong nor so riuong ho, uong ran hic Iuc khong kha rhi
va gia i ha khong giao kco cu ng khong rhc rhuc hicn.
Tuy nhicn, rinh rha n Iuon co ga ng no r ca ch chan rha nh
cung co rhc uan ucn nor rhoa hic huu hicu.
S. TIM KIM MOT PHUONG A N THU BA
c hicu io hon anh huong cua cac ca uo giao ric ucn
rinh hicu qua cua noi quan hc ruong rhuoc, hay hinh uung
no r kich La n sau uay.
Vao ui ngh hc, nguoi chong nuon uua ca gia uinh ui
ngh rai nor vung quc vcn ho uc can riai va cau ca. Voi anh
ay, uay Ia su kicn quan riong uuoc chuan Li ca nan rioi.
Bon ric cung uang iar hao huc voi chuycn ui nay.
Tuy nhicn, nguoi vo Iai nuon rianh rhu ky ngh nay uc
J
2
ui rhan nc. Ba ngoai cua Lon ric uang on va o cach ho
khoang ! kn. Co ay ir co ui ui rhan nc ncn chuycn ui
nay iar quan riong voi co.
Iai su Iua chon khac Licr nay co rhc Ia nan nong cho
nhu ng La r ho a ric rhco.
Kc hoach ua uau vao uay ca. Cac con ucu iar riong
nong ucn ky ngh nay. Chung ra ui can riai rhoi, nguoi
chong noi.
hung cn nuon uuoc o canh nc Iuc nay. Mc uang
on va chung ra khong Licr nc con song uuoc Lao Iau nua,
vo anh ria Ioi, ay Ia co hoi uuy nhar riong nan uc ca nha
ui rhan nc .
hung con Lon ric, chung sc u iu suor ca ruan Ic o
nha ngoai va sc Ian noi nguoi hicn roai. Va Iai, nc uau co
Lcnh nang ucn nuc nhu vay. Va La con co chi gai cn, chi
ay o cach uo chua ucn nor uan na'
Ln cung Ia con. Ln nuon o Lcn nc.
Ln co rhc goi uicn rhoai hang ngay vao Luoi roi. Va
chung ra cung co kc hoach ui rhan La vao Ciang sinh nay.
Ln nho chu -
Vicc uo con hon nan rhang nua. Chua Licr La co con
song ucn Iuc uo hay khong. goai ia, nc uang nuon co
cn, nc can co cn Lcn canh.
Ba uang uuoc chan soc ror. Bon ric va anh cung can
co cn nua.
Mc cn quan riong hon Ia ui can riai.
Chong va cac con cua cn cung quan riong khong kcn
nc cn.
397
Cuoc rianh cai ruong nhu khong co hoi kcr. hung
cuoi cung, ho cung rin ia nor giai ha: nguoi chong uan
cac con ui can riai va cau ca, con nguoi vo vc rhan nc, nac
uu ir nhicu ca hai ucu can rhay co Ioi va nar vui.
Voi Iua chon khac, nguoi chong co rhc chicu y vo,
nhung sc iar nicn cuong. Va uu huu y hay vo rinh, anh
cung co rhc vin vao uo uc ninh chung cho Ioi ricn uoan
cua ninh Ia ky ngh nay ior cuoc chang vui vc gi ca.
guoi vo cung co rhc chicu rhco y chong, nhung co ay
cung can rhay Li c Luoc. cu nhu nc co ay Li Lcnh nang
rhuc su hoac qua uoi riong Iuc ho ui can riai rhi nguoi
cho ng sc ha i an ha n va co sc khong Lao gio rha rhu cho
anh a y.
Van uc o uay Ia cai nhin cua hai vo chong iar khac nhau.
Su khac Licr uo co rhc Ia nguycn nhan Ian ian nur noi
quan hc vo chong. hung ncu ca hai Licr khai rhac cac rho i
qucn cua su ruong rhuoc nor cach co hicu qua, ho sc co
cach xu Iy van uc rhco nor no rhuc hoan roan khac. Tiong
riuong ho nay, su gan Lo giua ho sc o nuc cao hon.
Vi co nor ta i khca n tinh ca m o nuc cao ncn hai vo
chong sc co uuoc su rin cay va su giao ric coi no riong
quan hc hon nhan. Vi co tu du; cung thang ncn ho sc rin vao
giai ha rhu La - giai ha cac Lcn cung co Ioi - uu vicr hon
han noi giai ha na noi Lcn uua ia Lan uau. Vi Licr /a ng
nghc tha u hic u ncn ho sc rao ia uuoc Lcn riong Lan rhan
nor Luc rianh roan uicn vc nhung gia rii va noi quan ran
chung can hai uuoc rinh ucn khi uua ia quycr uinh.
Su kc r ho ca c rha nh ha n na y ta i khca n tinh ca m o
nu c uo cao, tu du; cu ng tha ng va rinh rha n /a ng nghc tha u hic u
sc ra o ia noi riuo ng Iy ruo ng cho su uo ng ran hic Iu c.
Phar giao goi uay Ia giai ha riung uung. hung o
uay, no co y ngha nang ran cao hon su rhoa hic. c rin
kicn giai ha riung uung, nguoi chong va nguoi vo
riong cau chuycn ricn can nhan rhuc iang rinh ycu, noi
quan hc cua ho Ia nor han cua su uong ran hic Iuc.
Khi noi chuycn voi nhau, nguoi chong sc rhar su can
nhan va chia sc nguycn vong cua vo. Anh ay sc hicu iang vo
ninh nuon san sc ganh nang voi nguoi chi riong vicc
chan soc nc. Anh ay sc hicu uung Ia uicu uo quan riong
hon vicc ui can riai.
Va nguoi vo cung sc hicu io hon nong nuon cua
cho ng: anh a y nuo n gia uinh sun ho va ra o khong khi
rhoai nai cho Lon ric vui choi. Co ay sc nhan ia su chuan
Li cong hu cua chong cho ky ngh va ca n nha n uuoc ran
quan riong cua vicc rao ia nhung ky nicn ror uc giua ho.
Do va y, ho sc khong co n nau rhua n nhau riong ca ch
giai quycr van uc nua. Io sc cung nhau rin ia giai ha rhu
La, ua ung cac nguycn vong cua ca hai Lcn.
Co rhc chung ra rhu xc ui khac riong rhang nay uc
cn vc rhan nc, nguoi chong goi y, Anh sc Io vicc nha vao
ngay ngh cuoi ruan va rhu xc uc cn co rhc ui. Anh hicu,
cn can co rhoi gian cho chuycn ui nay.
Ioac:
Chung ra co rhc rin uia uicn can riai va cau ca gan
cho nc cn. ia uicn uo co rhc khong uuoc uc Ian,
nhung Lon ric van co rhc vui choi ngoai rioi. Chung ra co
rhc noi cac anh cn ho, cac ui cac cau cua chung rhan gia.
hu rhc Ia i ca ng vui.
Io uong ran hic Iuc voi nhau, riao uoi va rhau hicu
399
nhau cho ucn khi rin ia nor giai ha chung. o Ia giai
ha giu xay uung P va PC. Thay vi giao ric giai quycr vu
vicc, no Licn rhanh giao ric rao su chuycn Licn, riong uo
ca hai ucu nhan uuoc cai ninh nuon, uong rhoi vun ua
uuoc noi quan hc hon nhan.
6. DONG TAM HI P IU C TIU CU C
Tin kicn giai ha rhu La co rhc rao ncn Licn chuycn
Ion vc no rhuc ran Iy Iuong han. Iay nhin vao su khac
Licr o kcr qua'
ang Iuo ng ricu cu c uuo c su uu ng nhu rhc na o khi
nguo i ra rin ca ch gia i quyc r va n uc hay uua ia quyc r uinh
riong no r rhu c rc co rinh ruong rhuo c- Bao nhicu rho i
gian Li ricu ro n cho vic c kc ro i nguo i kha c, cho rha i uo
kinh uich, cho ca c xung uo r giu a ca c ca nhan- ic u na y
cha ng kha c gi ray Icn ga, chan Ia i ua rha ng riong khi Ia i xc
ricn uuo ng.
Tiong nhicu riuong ho can rhang Iai, nhicu nguoi Iai
nha n ga hc r co rhay vi nha ga. Io rin ca ch rang rhcn su c
c, rang rhcn rinh rhuycr huc uc cung co Ia riuong cua
ninh. Tuy nhicn, van uc Ia o cho nhung nguoi phu thucc Ia i
Iuon co gianh han rhang riong cac rhuc rc ruong rhuoc.
Ioac ho uua vao suc nanh quycn Iuc uc ui ucn giai ha
rhang,rhua, hoac ro ia u hoa vi quy uc ui ucn giai ha
rhua,rhang. Io co rhc noi vc ky nang cung thang, nhung
khong rhuc su nuon Iang nghc ai ca, ho ch nuon khong
chc nguoi khac. Cho ncn, riong noi riuong nhu vay, dcng
tam hic p /u c khong rhc sinh soi nay no.
hu ng nguo i co ran ria ng La r an rhuo ng suy ngh ia ng
rhu c ric n ca n ha i uuo c su a uo i uc hu ho vo i no rhu c cu a
ho . Io ia r nuo n nguo i kha c Ia n rhco ho , suy ngh nhu ho .
hung ho khong nha n rhu c uuo c ia ng su c na nh cu a no i
quan hc chinh Ia o cho co uuo c quan uic n cu a nguo i kha c.
Gic ng nhau khong co ngha Ia nhat thc: dcng dang khong
co ngha Ia thc ng nha t. 1hcng nhat hay nha t thc Lo sung Ian
nhau, nhung khong gicng nhau. Gicng nhau rhi khong co su
sang rao va iar nhan chan. icu cor Ioi cua dc ng tam hic p
/u c Ia Iuon quy riong su khac Licr.
Chia kho a cho su chung su c Ia dc ng tam hic p /u c vo i ran
uicn Ia cac nguycn rac cua La rhoi qucn uau ricn. Cac
nguycn rac nay rao ia su an roan noi ran uu uc chung ra
uan coi no Iong ninh va san sang cha nhan ron rhuong.
ho Inh hoi nhung nguycn rac nay, chung ra sc co uuoc
ran Iy iong Iuong cua tu du; cung thang va nha n rhu c io
rho i qucn rhu nan.
Mor riong nhung kcr qua rhuc ricn cua ru uuy /a ;
ngu;cn ta c /a m trc ng tam Ia no Ia n cho chu ng ra ho i nha
hoan roan. hung nguoi ua uuoc uinh hinh sau sac Lang
ru uuy Io-gic, Lang Ioi noi, nhung ai co Lan cau nao riai
hoar uong nanh hon sc nhan rhay ru uuy uo khong rhich
ho uc giai quycr nhung van uc uoi hoi hai hcr suc sang
ra o. Khi nha n ia, ho La r ua u xay uung nor kich La n no i
o La n ca u na o ha i.
Khi khai rha c ca La n ca u na o ha i vo n rhicn vc riu c
giac, sang rao va riuu ruong cung Lan cau nao riai rhicn vc
han rich, Io-gic va ngon ngu, roan Lo nao Lo chung ra sc
ha r huy ro i ua su c na nh. o i ca ch kha c, dc ng tam hic p /u c
vc ran Iy sc xuar hicn riong ran rii chung ra. Va ycu ro nay
ro ia rhich ho nhar voi rhuc rc cuoc song, Loi vi cuoc song
khong ch co Io-gic na con co rinh can.
401
Ion no, roi co Luoi rhuycr riinh rai hoi rhao cua nor
cong ry o CiIanuo, FIoiiua voi uc rai Quan Iy ru Lcn riai,
Ianh uao ru Lcn hai. Cuoi Luoi, vi chu rich cong ry ucn
ga roi va noi: Srchcn nay, uicu anh noi iar hay, nhung
roi rhay noi uung uo co rhc a uung vao cuoc hon nhan cua
roi hon Ia vao cong vicc kinh uoanh. Vo chong roi uang ga
hai vuong nac riong cach uoi xu voi nhau. Licu ong co
rhc cung ui an con riua voi chung roi ch uc quan sar
chung roi noi chuycn voi nhau, sau uo cho roi nor Ioi
khuycn hay khong-.
Toi iar san Iong, roi ria Ioi.
Sau khi ngoi vao Lan, chung roi riao uoi voi nhau vai
cau xa giao. Sau uo, vi chu rich quay sang vo ninh va noi:
Ln nay, anh noi Srchcn cung an riua voi vo chong
ninh uc anh ay xcn co rhc giu cai rhicn noi quan hc cua
vo chong ninh hay khong. Anh Licr cn nuon anh ha i Ia
nguoi chong nhay can hon, chu uao hon. Licu cn co rhc
cho Lic r cu rhc anh ca n ha i Ia n gi- /Ban cau nac trai cua
cng a; can cc cac u kicn. ccn c. chi tict. va tung bc phan cu thc]
hu cn ua noi voi anh riuoc uay, chang co gi uac Licr
uau. o ch Ia ca n gia c chung chung cu a cn na rhoi.
/Ban cau nac phai cua ba a; dang nghi vc cam giac. vc cac dang
thuc. vc cai tcan thc va vc mci quan hc giua cac bc phan]
icu uo co ngha Ia gi- Ln nuon anh hai Ian gi- Ln
cu noi cu rhc anh noi Licr hai Ian rhc nao chu.
Ch Ia ca n gia c cu a cn rhoi. /Ban cau nac phai cua ba
a; dang /icn hc dcn nhung hinh anh va cam xuc] Ln ch ca n
rhay cuoc hon nhan cua chung ra khong quan riong uoi voi
anh nhu anh rung noi voi cn.
uoc ioi, rhc anh hai Ian gi uc no rio ncn quan
riong hon- Iay cho anh cai gi uo chi ricr, cu rhc hon uc
anh rhu c hic n.
icu uo kho noi Lang Ioi uuoc.
cn Iuc uo, anh ay uao nar nhin sang roi nhu nuon
noi Srchcn nay, anh co chiu noi cai kicu nu no cua co ay
khong-.
Ln nay, ong ay noi voi vo, o Ia van uc cua cn. Va
uo cung Ia van uc cua nc cn. Thuc ia, uo Ia van uc cua rar
ca hu nu na anh Lic r.
Ro i ong La r ua u char va n La a y nhu uang Ia y khau cung.
Co hai cn uang song riong can nha na cn no uoc-
Khong ha i chuyc n uo , La a y rho ua i, Khong ha i
chuycn uo uau'.
Anh Licr. hung vi cn khong chiu noi ia cu rhc Ia cai
gi, anh cho iang cach ror nhar Ia uung hc Ioai suy. Ln co
uuoc song o noi cn hang ao uoc khong-
Ln cho ia ng nhu va y.
Ln a, Srchcn uang ngoi uay ch vai hur uc giu
chu ng ra. Ln ch ca n ria Io i nhanh co hoa c khong. Ln
co uuoc song noi cn nuon khong-
Co .
uoc ioi. Coi nhu xong cau hoi uo. Ln co uuoc uay
uu cac rhu ricn nghi cn nuon khong-
Co .
Tor. Ln co uuoc Ian nhung gi cn nuon khong-
ic khuc uo ric ruc uicn ia nor Iuc nua, va roi can
403
rhay ninh chang giu uuoc gi. Vi rhc, roi noi xcn vao: Co
hai uay Ia chuycn rhuong uicn ia riong quan hc cua hai
nguo i khong-.
gay nao cung vay. Cuoc song hon nhan cua chung
roi uuong nhu ch co Lay nhicu, La vo rho uai noi.
Toi nhin ca hai vo cho ng, va no r y ngh rhoa ng qua
ia ng uay Ia hai nguo i Li chi ho i Lo i hai La n ca u na o
kha c nhau.
Cng La co con khong-, roi hoi.
Chu ng roi co hai uu a.
Thc u-, roi hoi Iai, vo nhu khong rin noi, Lan sao
ong La co rhc co con uuoc voi nhau-.
Anh noi rhc ngha Ia gi-
Iai nguo i ha i ho a ho Ia n no i Ia n ncn uic u ky
uic u uo ', roi no i. Mo r co ng no r rhuo ng La ng hai.
hung ong La ua Ia y no r co ng no r rha nh ia Lo n. o
chinh Ia su uo ng ran hic Iu c. To ng rhc rho ng nha r Io n
hon ro ng cu a ru ng ha n.
gung nor Iar, roi rhor Icn: Van uc o uay Ia can hai
coi riong su khac Licr cua nhau, ong La a .
7. COI TRONG SU KHAC BI T
Coi riong su khac Licr Ia Lan char cua dcng tam hic p /u c
uo Ia su khac Licr vc nar rii ruc, rinh can, ran Iy giua
nhung con nguoi khac nhau. Va chia khoa uc coi riong su
khac Licr Ia hai nhan rhuc uuoc iang, ai cung ucu co cai
nhin iicng vc rhc gioi, rhuc rai khach quan, rhco quan uicn
iicng cua ho, khong hai nhu no von co.
cu roi ruong iang rhc gioi riong nar ninh Ia nhu no
von san co rhi roi can coi riong su khac Licr uc Ian gi- Tai
sao roi Iai hai Lan ran voi nhung nguoi co quan uicn
khac roi ruc Ian Ian- Mo rhuc cua roi Iuc uo sc Ia:
nhung nguoi khac ucu Li vuong vao cai vun var, ch co roi
noi nhin rhay Luc rianh roan canh vi roi co ran nhin cao
hon. hung rhar ia, roi ua Li gioi han riong no rhuc co
uinh cu a ninh.
Va ncu uo Ia no rhuc cua roi, roi sc khong Lao gio Li rac
uong Loi ru uuy tucng thucc.
guoi rhanh uar can co su khicn nhuong va Licr ron
riong nguoi khac uc nhan ia nhung gioi han nhan rhuc cua
ninh, va uc uanh gia cao nhung nguon Iuc hong hu
rhong qua su ruong rac voi ra rhc. guoi uo coi riong su
khac Licr Loi vi no Ian rang rhcn kicn rhuc, hicu Licr cua
ho uoi voi rhuc rc. cu ch uua vao riai nghicn cua Lan
rhan, chung ra sc Iuon Iuon Li rhicu rhong rin.
Licu co Io-gic khong khi hai nguoi Lar uong y kicn
nhung ca hai ucu uung- icu uo Ia khong Io-gic, nhung
uung vc nar ran Iy, va co rhuc. Ban nhin rhay hinh anh
nor co gai ric, con roi nhin rhay hinh anh nor La Iao.
Chung ra cung nhin vao nor hinh vc, va ca hai ucu uung.
Chung ra cung nhin vao nhung uuong ncr nau ucn, nhung
nang khoi nau riang nhung Iai giai rhich chung rhco cac
cach kha c nhau, Loi chung ra ua Li uinh hinh uc gia i rhich
no r ca ch kha c nhau.
cu khong coi riong su khac Licr vc nhan rhuc, ncu
khong coi riong Ian nhau va rhua nhan ia ng ca hai ucu
uung, iang cac nar cuoc song khong hai Iuc nao cung
nang rinh quy Iuar, iang Iuon Iuon co rhc co giai ha rhu
405
La, chung ra sc khong Lao gio vuor ia khoi uuoc gioi han
cua su uinh hinh uo.
Do uo, khi roi Licr uuoc su khac nhau riong nhan rhuc
cua chung ra, roi sc noi: uoc ioi' Ban nhin no khac voi
roi' Ba n ha y giu roi rha y ca i na La n rha y.
cu hai nguoi co cung y kicn rhi vicc Lan Iuan Ia khong
can rhicr. Sc khong co ich gi cho roi khi giao ric voi nor
nguoi cung nhin rhay hinh anh nor La Iao nhu roi. Toi
chang nuon noi chuycn, riao uoi voi ai uo Iuon uong y voi
roi, roi nuon riao uoi voi Lan vi Lan nhin su vicc khac voi
roi. Toi coi riong su khac Licr uo.
Bang cach uo, roi khong ch rang cuong uuoc nhan
rhuc cua ninh, roi con khang uinh uuoc cho Lan. Toi ucn
ucn cho Lan nor Lau khong khi ran Iy on hoa. Toi rao ia
noi riuong uong ran hic Iuc.
Tan quan riong cua vicc coi riong su khac Licr co rhc
uuoc iur ia ru cau chuycn ngu ngon hicn uai co rcn 1rucng
hcc danh chc dcng vat cua nha giao uuc hoc, Ticn s R. I.
Rccvcs.
mo hom, ca c con va quye dinh hanh la mo iuung
hoc.Chungadunggiaoinhgiangdaychungbaogom
ca cmoncha y,leo,buiva bay.Conva na ocu ngha iho c
a ca ca cmon.
Vibuio (ienhu ce no co ngio ihunca gia ovienday
bui)va baycu ngkha ,nhungla iia ke mu moncha y.V
he ,ca uaha ibo monbuide a iungluye ncha y.Vie c
na yke oda ichode nkhima ngchanvibimo nve ,va ca u
achda die miungbnhmonbuilo i.
1ho ngayu da udu ngha ngnha ve moncha y,nhung
la ibima inhha nvda ha ico g ngqua nhie uu mon
builo i.
So chxua s cve leoie ochode nkhiha ba iu ky hi
bay.1ha ygia ob ca uaha inha yu da lenngo ncay,
hayvnha yu ngo ncayxuo ng.Ca uabichuo iu do
cogngquasucvanhanduucdiemiungbnhmonleo
ieovadiemkemumonchay.
Ba iba ngla mo du ahuho ng,ha ichiuky lua nghiem
ng .1iongvie clende nduu cngo ncayheoyeuca ucu a
ha y gia o, ca u a o ia vuu io i h n ca c con va kha c,
nhung la i khng khng a du ng heo ca ch iieng cu a
mnhnenva nbiha ygia oha va chodie mke m.
Cuo i nm, mo con io ng hnh hu qua i di, bui kha
nhanh,baykha gio i,bie cha yva bie ca leoie oda da
die m cao nha . Xo duu c cho n de Ban gia m hie u uyen
duungoa niuu ng.
Rieng cho khong chiu de n iuu ng v bie i ng nha
iuu ngkhongduamonda ohangva ochuunginhho c.
Chu nggu ilu cho conde nho cnghe nuica cconcho nva
chuo chu i.
8. PHAN TICH TRUO NG IU C
Tiong nor rinh huong co rinh tucng thucc. su uong ran
hic Iuc co suc nanh uac Licr riong vicc xu Iy cac Iuc ricu
cuc chong Iai su rang riuong va rhay uoi.
ha xa hoi hoc Kuir Lcwin ua har riicn no hinh
Phan rich riuong Iuc, riong uo, ong no ra rinh riang
rhang Lang giua uong Iuc rhuc uay rhco huong ru uuoi Icn
va a Iuc kin han rhco huong ru ricn xuong.
407
A p Iu c kIn ha n
ng Iuc thuc day
cng /uc thuc da; nang rinh rich cuc, ho Iy. Tiai Iai, a p
/u c kim ha m rhuong Ia ricu cu c, Lar ho Iy . Ca hai ra ho
Iuc nay ucu co rhuc va can hai uuoc rinh ucn khi xu Iy su
rhay uoi.
Cha ng ha n, gia uinh La n ga ha i chuyc n La r ho a. Ba n
nuon cai rhicn sao cho cac noi quan hc rio ncn ror uc
hon. Co rhc La n nuo n rao ia nor La u khong khi rich cu c
hon, ron riong, coi no va rin ruong nhau hon giua cac
rhanh vicn riong gia uinh. cng /uc thuc da; sc giu Lan
rhuc hicn uicu uo.
hung uong Iuc cua Lan Li ngan can Loi cac a p /u c kim
ha m nhu ng khuon na u kha c nhau uo cha nc a ua r,
nhung rhoi qucn ua uuoc uinh hinh cua nor vai rhanh vicn
riong gia uinh, cong vicc hoac nhung uoi hoi khac vc rhoi
gian va su c Iu c cua La n.
Tang dcng /uc thuc da; co rhc ucn Iai nor so kcr qua
ra n rho i. hung khi ca c a p /u c kim ha m van con rhi vicc
rang Iuc uay sc iar kho khan. Cung giong nhu vicc uay vao
nor chicc Io xo, Lan uay cang nanh rhi cang kho uay hon,
cho ucn nor Iuc nao uo, Iuc cua chicc Io xo sc har rung Lan
rio Iai.
hung khi Lan uong ran hic Iuc, Lan sc su uung
uong co cua Thoi qucn rhu ru, ky nang cua Thoi qucn rhu
nan va su ruong rac cua Thoi qucn rhu sau uc xu Iy riuc
ric cac a p /u c kim ha m. Ban ia chung, noi Iong chung, va
rao ia nhung har kicn noi Licn chung rhanh Iuc uay. Ban
sc kco rhco nhicu nguoi khac rhan gia xu Iy van uc, Ian
cho ho can rhay uo cung chinh Ia van uc cua ho.
ho uo, nhung nuc ricu noi, nhung nuc ricu uuoc
noi nguoi chia sc sc uuoc xac Ia va cong vicc cua Lan, cua
ca ra rhc sc uuoc nang Icn rhco nhung cach khong ai co
rhc hinh uung riuoc uuoc. Can hung nay sinh riong qua
riinh chuycn uong uo sc rao ia nor ncn van hoa noi.
hung nguoi rhan gia sc uuoc ric rhcn suc nanh Loi ru
uuy noi nc nho vao cac huong an va co hoi noi.
Toi ua nhic u Ia n rhan gia va o ca c cuo c ua n ha n
giu a nhu ng nguo i uang La r ho a vo i nhau va rhuc ca c Iua r
su uc La o vc Ia riuo ng cu a ninh. Ta r ca ha nh uo ng uo
ch Ia n cho ca c va n uc ria n rio ng rhcn, Lo i vi no i quan
hc giao ric giu a ho sc rio ncn xa u ui khi rhong qua con
uuo ng ha Iy . Mu c uo rin ca y xuo ng rha uc n no i ca c
Lcn ca n rha y ho khong co n gia i ha na o kha c ngoa i
uua va n uc ia ro a.
Cac ong co con quan ran rin giai ha cung rhang
khong-, roi ho i.
Cau ria Ioi rhuong Ia co, nhung han Ion nguoi ra
khong ngh iang uicu nay co rhc xay ia.
409
cu roi co rhc Ian cho Lcn kia cung uong y, Iicu ong
co nuon Lar uau qua riinh giao ric rhuc su voi nhau
khong-
Kc r qua cu a ha u hc r ca c riuong ho rha r ua ng kinh
ngac. hung van uc rianh cai vc ha Iy va ran Iy riong
nhicu rhang Long choc uuoc giai quycr ch riong vai gio
hoac vai ngay. Iau hcr giai ha uar uuoc khong ha i Ia
giai ha rhoa hic cua roa, uo Ia giai ha chung suc, ror
hon gia i ha na noi Lcn uua ia Iu c Lan uau. Va riong ha u
hcr cac riuong ho, cac noi quan hc uuoc uuy rii, uu Iuc
uau co vc nhu nuc uo rin cay xuong iar rha va su ian nur
riong noi quan hc Ion ucn nuc kho co rhc han gan uuoc.
Lan no, nguoi quan Iy cua nor nha san xuar ucn ga
roi. Cng ra uang Li no r kha ch hang Iau nan kicn vi san
han nua vc khong uar ycu cau char Iuong. Ca hai Lcn ucu
can rhay co Iy khi Lao vc Ia riuong uung uan cua ninh va
cho iang Lcn kia hoan roan sai riai, khong uang rin cay.
Khi ho La r ua u rhu c ha nh Tho i qucn rhu nan Lang
nghc va thau hicu. rhi co hai uicu rio ncn io iang. Thu nhar,
nhung van uc giao ric Lan uau ua uan ucn su hicu Ian va
sau uo cang rian riong rhcn uo ca hai Lcn cung Icn an Ian
nhau. Thu hai, Iuc uau ca hai ucu co rhicn chi va ucu khong
nuon nar rhcn chi hi ia roa, nhung ioi ho ua khong rin
ia no r gia i ha chung na o kha c.
Mor khi hai gur nac ricn uuoc xac uinh io iang va rinh
rha n cu a ca c Tho i qucn rhu !, 5 va t uuo c a uu ng rhi rianh
cha nhanh chong uuoc giai quycr, noi quan hc cua hai
Lcn ric ruc har riicn.
Lan khac, roi nhan uuoc nor cu uicn rhoai cau cuu Iuc
sang son cua nor nha uau ru uia oc.
gan ha ng nuo n rich rhu ra i sa n vi ong a y khong ruan
rhu Iich hoan ria von va Iai. Cng ay nuon co von Lo sung
uc uay nhanh uu an Lan uar, sau uo, sc ria no ngan hang.
hung ngan hang ua ru choi ca rhcn von Lo sung cho
ucn khi ho rhu hoi uuoc no. ay Ia nor Lai roan nan giai
rhco kicu con ga va qua riung, rhu nao co riuoc.
Du an cua nha uau ru uia oc rio ncn song uo chcr uo.
uong sa Lar uau Li co uai ran cong, cac khach hang ua uar
ricn coc Ian Ic han uoi khi nhin rhay gia rii rai san cua ho
Li sur gia. Chinh quycn rhanh ho cung iar rhar vong riuoc
nor uu an chan ricn uo. Ca ngan hang va nha uau ru ua
ricu ron hang chuc ngan uo-Ia cho chi hi kicn cao, nhung
vu kicn van chua uuoc roa rhu Iy qua nhicu rhang.
Tiong ruycr vong, nha uau ru nicn cuong uong y rhu
Ian rhco cac nguycn rac cua Thoi qucn rhu !, 5 va t. Cng ay
sa xc nor cuoc ho voi cac vicn chuc ngan hang, nhung
nguoi con nicn cuong hon ca ong.
Cuoc ho Lar uau Iuc 8 gio sang. Su cang rhang va rhicu
rin cay Ian nhau Io io. Cac vicn chuc ngan hang khong noi
gi ca, ho ch Iang nghc.
Tiong rhoi gian nor ricng iuoi uau ricn, roi rhuycr
riinh vc cac Thoi qucn !, 5 va t. cn ^ gio l hur, roi Luoc
ucn chicc Lang ucn va vicr ia cac noi quan ran cua ngan
hang uua ricn co so su hicu Licr riuoc uo cua chung roi.
Cac vicn chuc ngan hang van khong noi gi, nhung khi
chung roi xoay vao tu du; cung thang va co gang uc rhau
hicu ho rhi ho Lar uau coi no hon.
Khi cac vicn chuc ngan hang ro ia ua hicu van uc hon,
khong khi cuoc ho rhay uoi, va can giac nhicr rinh uoi voi
riicn vong giai quycr rianh cha riong on hoa rio ncn io
411
iang. Io cang Iuc cang ncu ia nhicu cau hoi, kc ca cac cau
ho i nang rinh ca nhan.
cn JJ gio, cac vicn chuc ngan hang van rin Ia ninh
uung nhung ho ua can rhay hicu van uc, khong con chong
uoi va hach uich nua. Vao Iuc uo, ho uu coi no uc Iang
nghc noi quan ran cua nha uau ru. icu nay uan ucn su
hicu Licr Ian nhau sau sac hon. Va vicc giao ric ricn rinh
rha n cung thang nhu rhc cuoi cung ua ngan chan uuoc
nhung rianh cha Ion hon co rhc xay ia.
cn J2 gio, nha uau ru va cac vicn chuc cua ngan hang
ioi cuoc ho nang rhco Lan kc hoach uc cung nhau riinh
cho Iic hoi cac chu so huu Lar uong sa n rha nh ho. Ma c
uu van con nor so uicn Licn huc ra kco rhco, nhung
cuoc uau rai roa ua khong uicn ia va uu an ric ruc uuoc
rhuc hicn cho ucn ngay nghicn rhu rhanh cong.
Toi khong co y noi iang nguoi ra khong ncn uung ucn
Licn ha ha Iy uc giai quycr nau rhuan. Tiong nor so
riuo ng ho nha r uinh, va n ha i a uu ng Iua r ha , nhung
hay xcn uo Ia Licn ha cuoi cung, khong hai uau ricn.
cu nguoi ra uung no qua son, ngay ca voi y ngha ngan
ngua rhi uoi khi, noi Io so va no rhuc ha Iy sc rao ia qua
riinh suy ngh va hanh uong khong rhc uong ran hic Iuc
voi nhau uuoc.
9. BA N CHA T CU A TU NHIN IA DONG TAM HI P IU C
Sinh rhai Ia ru no ra nor cach co Lan vc chu nghia dcng
tam hic p /u c riong ru nhicn rar ca noi su var, hicn ruong
ucu co noi Iicn hc voi nhau. o Ia noi quan hc riong uo
suc nanh sang rao uuo c har huy roi ua, cung nhu suc
na nh rhu c su riong 7 1hci qucn nan riong noi quan hc Ian
nhau, khong hai Ia rhoi qucn cua iicng rung nguoi.
Moi quan hc nar rhicr giua cac Lo han cung Ia nor
suc nanh cua van hoa uong ran hic Iuc. cu noi nguoi
rhan gia no r ca ch rich cu c, chan rha nh va kicn uinh riong
vicc han rich va giai quycr van uc rhi su sang rao va can kcr
cua ho uoi voi nhung gi ho rao ia cang uuoc har huy nhicu
hon. Toi rin iang uay chinh Ia Lan char cua suc nanh riong
riicr Iy kinh uoanh cua nguoi har, nor riicr Iy ua Ian rhay
uoi ca rhi riuong rhc gioi.
c ng tam hic p /u c Iuon ucn Iai kcr qua ror hon, uo Ia
nor nguycn rac uung uan. o Ia kcr qua rion vcn cua rar ca
cac rhoi qucn ua noi o cac chuong riuoc. o ucn Iai su
rhanh uar riong nor rhuc rai ruong rhuoc Ian vicc ra
rhc, xay uung ra rhc, har riicn su uoan kcr va sang rao voi
nhu ng nguo i kha c.
Mac uu khong rhc kicn soar uuoc cac no rhuc cua
nguoi khac riong ruong rac co rinh ruong rhuoc, cung nhu
Lan rhan qua riinh uong ran hic Iuc, nhung ngay riong
Jcng trcn Anh hucng cua Lan cung co iar nhicu suc nanh
dcng tam hicp /uc. Ban co rhc Iicn kcr ca hai chicu cua nang
Iuc ru nhicn, nor chicu Ia han rich va nor chicu Ia sang
rao. Ban co rhc coi riong su khac Licr giua chung va van
uung su khac Licr nay Ian har nhan cho su sang ra o.
Ba n co rhc dc ng tam hic p /u c ngay riong chinh ninh o
noi riuo ng co su uo i ua u. Ba n khong ncn xu c ha n nguo i
kha c va co ga ng ria nh ca c nang Iuo ng ricu cu c, La n co rhc
ra riung nhin nha n na r ro r cu a nguo i kha c va su uu ng uic u
uo uc ca i rhic n quan nic n, no io ng ra n nhin cu a ninh.
Ban co rhc icn Iuycn su uung can riong cac rinh huong
co rinh tucng thuc c Lang su coi no, Loc Io y ngh, rinh can
413
va kinh nghic n cu a ninh rhco ca ch co rhc khuyc n khich
nguoi khac noi rhco.
Ban co rhc coi riong su khac Licr o nguoi khac. Khi co
ai uo Lar uong y kicn voi Lan, Lan co rhc noi uoc ioi'
Anh nhin van uc khac voi roi. Khong nhar rhicr hai uong
y voi ho na riuoc hcr, Lan ch can khang uinh uicu ho
nuon, ioi rin hicu van uc cua ho sau.
Tiong riuo ng ho La n ch nhin rha y co hai gia i ha ,
no r cu a La n va no r cu a nguo i kha c kc n hic u qua hon,
La n co rhc nhin va o gia i ha rhu La. Ia u nhu Iuon Iuon
co gia i ha rhu La riong no i riuo ng ho va nc u Lic r va n
uu ng riic r Iy cu ng tha ng cu ng nhu rhu c su co ga ng uc rha u
hic u nguo i kha c, La n sc rin ia gia i ha ro r hon cho ca c
Lcn Iicn quan.
GO I Y A P DU NG:
1. Ba y nghi ve mo hoa n ca nh ma ai do co cach nhn
nha n su va kha c vu i ba n. Xem xe de va n du ng su
kha cbie dolambandaduadengia ihahu ba.
Cohehoiykiennguuidovevandebandangg
ha i.Ca ncoiio ngnhu ngy kie nkha cbie ma ba n
se nghe.
2. Iadanhsachnhungnguuilambankhochiu.Boco
he da idie nchonhu ngy kie nkha cbie de da nde n
sudongamhielucneunhubancoduucsuanoan
no ia ilu nhunva bie coiio ngsu kha cbie .
3. Xha n die n mo va i nh huo ng ma ba n muo n hu c
hie ndo ngamhie lu ccu ngvuinhomla mvie ccu a
mnh.Cancodieukiengdehoiuchosudongam
hieluc?Banselamgdeaoianhu ngdie ukiendo?
4. Khibanbadongykienhaydoidauvuiaido,hayco
g nghie uca cmo iquanamd ngsaula iuungcu a
ho.Bayxulynhungmoiquanamdomocachsang
a oieninhha nca cbencu ngco lu i.
CHUONG BO N
I M I
TIoI quen LIu buy
REN GUA BAN THN
Tuong Ihuc
Laug ughe va
lhau hieu
lau uhau
0oug lau
hiep luc
Ju duy
cuug lhaug
Luou
chu doug
Bal dau
lu uuc lieu
da duoc xac diuh
uu lieu
cho dieu
quau lroug uhal
Jh^Nh J|Ch
C^ Nh^N
c Ip
Phu Ihuc
R
e
u
g
i
u
a
b
a
u
l
h
a
u
1
2
3
4
5 6
7
Jh^Nh J|Ch
J^P JhE
Cu c nguyn Lu c
Lu d I mo I Io p Iy
ot lht nqht te nhu nq he quo lo n ru nhu nq
chu;e n nho , rot cho r nh n ro ro nq,
chonq co qi lo nho co.
- Bruce Barton
I
a y hinh uung riong ran rii rinh huong sau.
Ban ga ai uo uang nicr nai cua nor cai cay riong
iung, Lan hoi:
Anh uang Ian gi uo-
Anh khong nhin rhay a-, nguoi no co vc Luc ninh,
Toi uang uon cay.
Anh riong ncr Ian ioi uay' Anh cua uuoc Lao Iau
ioi-
Ion nan ricng ioi, anh ra ua, Toi kicr suc nar
rhoi. ay qua Ia nor cong vicc nang nhoc.
Vay rai sao anh khong ngh nor Ia r va nai sac Iai Iuoi
cua, La n ho i, Toi rin ia ng anh sc cua nhanh hon ia r
nhic u.
Toi khong co rhoi gian uc nai cua, nguoi uan ong ria
Ioi, Toi qua Lan cua cay ioi'.
Thoi qucn rhu Lay Ia uanh rhoi gian uc nai giua Lan
rhan. o na n xung quanh ca c rhoi qucn khac riong no
rhu c 7 1hci qucn. giu cho cac rhoi qucn khac uuoc van
uung vao rhuc rc cuoc song.
1. BO N KHIA CA NH CU A TU DO I MO I
Thoi qucn rhu Lay Ia PC (nang Iuc san xuar) cua ca
nhan. o Lao ron va rang cuong rai san Ion nhar cua Lan
con nguoi Lan. o uoi noi Lon nar cua con nguoi Lan
thc cha t. tinh tha n. tr tuc va quan hc xa hc i,tinh ca m.
THE CHAT
Luycn ra, uinh uuong,
kicn soar sricss
QUAN HE XA HO1,
T1NH CA M
Phu c vu , rha u hic u,
uong ran hic Iuc, an
roan noi rai
T1NH THA N
Lan io gia rii va
can kcr, nghicn
cuu, rhicn uinh
TR1 TUE
oc, hinh uung,
Ia kc hoach, vicr
421
Ma c uu ca ch uu ng ru kha c nhau, nhung ha u hc r ca c
riic r Iy cu a cuo c so ng uc u uc ca cong khai hoa c a n uu Lo n
na r ricn. ha riic r ho c IciL Shchciu no ra no r cuo c
so ng can La ng Ia nh na nh go n Lo n gia rii: vic n ca nh (rinh
rha n), ru chu (rii ruc ), Iicn kc r (xa ho i) va Lc n vu ng (rhc cha r).
Mo r Iy rhuyc r kha c vc uo ng co cho ia ng no r ro chu c uu ng
ua n Lao go n Lo n na r (hay Lo n uo ng co): kinh rc (rhc cha r),
ca ch cu xu vo i con nguo i (xa ho i), ca ch ha r riic n, su uu ng
con nguo i (rii ruc ) va su uo ng go cu a ro chu c (rinh rha n).
Rcn giua ban than vc co Lan hai rhc hicn uuoc ca Lon
uong co nay, co ngha Ia icn Iuycn ca Lon nar cua con
nguoi nor cach rhuong xuycn, nhar quan va ho Iy.
c Ian uuoc uicu nay, chung ra hai Ia nguoi Iuon chu
uong. Danh rhoi gian uc rc n giu a ban than Ia hoar uong
rhuoc Phan ru rhu hai, nang rinh chu uong, riai nguoc voi
hoa r uo ng rhuo c Pha n ru rhu nha r, uo rinh cha r kha n ca
cua no ncn chung ra Li uong va Iuon hai chiu suc c ru no.
Can hai rhuc uay PC ca nhan cho ucn khi no rio
rha nh La n cha r rhu hai, no r rho i qucn Ia nh na nh. Vi no
nan o giua Jcng trcn Anh hucng cua chung ra, ncn ch co
chung ra, chu khong hai ai khac, noi co rhc uicu khicn
uuoc.
ay Ia uau ru Ion nhar chung ra co rhc rhuc hicn riong
uoi uau ru vao chinh ninh, uau ru vao cong cu uuy nhar
chung ra co uuoc uc uuong uau voi cuoc song va cong hicn
cho cuoc song. Chung ra Ia cong cu uc rhuc hicn nuc uich
cua ninh, va uc rhanh uar, chung ra can nhan rhuc uuoc
ran quan riong cua vicc rhuong xuycn rcn giua ba n than o
ca Lo n na r sau uay.
The cha t
Rcn Iuycn rhc char ngha Ia Iuon quan ran chan soc co
rhc ninh an uong uay uu uinh uuong, ngh ngoi, rhu gian
va Iuycn ra suc khoc rhuong xuycn.
Luycn ra Ia nor riong cac hoar uong rhuoc Phan ru
rhu hai, Ia nhung hoar uong co suc Lar Ion na ua so chung
ra khong Ian rhuong xuycn Loi vi no khong hai Ia vicc ca
Lach. Va vi chung ra khong Ian, ncn son nuon gi, chung
ra cung sc ioi vao Phan ru rhu nhar - uoi ho voi van uc suc
kho c va khu ng hoa ng xa y ia - nhu no r ha u qua ra r yc u cu a
su rhic u chan so c La n rhan.
a so chung ra ngh iang ninh khong co uu rhoi gian
uc icn Iuycn suc khoc. Thar Ia nor no rhuc nco no'
Chu ng ra co rho i gian, nhung chung ra khong nuo n Ia n'
Sau gio nor ruan hay roi rhicu l hur nor ngay, Iuong
rhoi gian uo khong rhc noi Ia qua nhicu, ncu xcr ucn Ioi ich
no nang Iai cho Jt gio con Iai riong ruan.
Rcn Iuycn rhc char cung khong uoi hoi Lan hai co
uung cu ra Iuycn uac Licr nao. Con ncu co uicu kicn, Lan
cung co rhc ucn cau Iac Lo hay cac hong rhc uuc rhan ny
uc uung cac rhicr Li o uo, hoac choi cac non rhc rhao uoi
hoi ky nang nhu quan vor, Long io. hung uc rcn giua ban
than rhi uicu uo khong can rhicr Ian.
Mor chuong riinh icn Iuycn suc khoc ror Ia chuong
riinh Lan co rhc rhuc hicn o nha, va icn Iuycn cho co rhc
La n La ha n cha r: su c chiu uu ng, su uc o uai va su c nanh.
Suc chiu dung co uuoc ru cac Lai ra rhc uuc ray chan,
Ian rang hicu qua hoar uong cua hc rin nach. Mac uu rin
uuoc cau rao Loi cac co, nhung chung ra khong rhc Iuycn
423
ra no nor cach riuc ric, na ch co rhc Iuycn ra rhong
qua cac nhon co La Ion khac, uac Licr Ia co La chan. o
Ia Iy uo vi sao cac non Iuycn ra nhu ui Lo nhanh, chay,
ua xc, Loi Ioi, riuor ruycr uuong uai, chay rai cho Ia iar
Lo ich.
Ban uuoc coi Ia co suc khoc ncu co rhc Ian rang nhi
rin Icn ir nhar J Ian,nor hur va giu o nuc uo riong
vo ng l hu r.
Su dcc dai co uuoc nho Iuycn ra co gian. Iau hcr
chung ra ucu uuoc khuycn ncn khoi uong riuoc va rhu gian
sau khi ra rhc uuc. Khoi uong riuoc khi ra giu rha Iong
co La va Ian nong co rhc uc chuan Li cho cac Lai ra nang
hon. Thu gia n sau khi ra giu Ian ran axir Iacric, nho uo
La n khong ca n rha y uau va cu ng nguo i.
Suc manh co uuoc nho Iuycn ra suc Lcn cua co La,
nhu cac non rhc uuc uung cu, hir uar, xa uon xa kc, cac
Lai ra uung Icn ngoi xuong va ra ra. Tuy rhco hoan canh
na Lan ra riung vao vicc Iuycn ra ucn uau. cu Lan Iao
uong chan ray rhi vicc rang suc nanh sc giu cai rhicn
nhung ky nang riong cong vicc cua Lan. cu cong vicc cua
Lan vc co Lan Ia ngoi Lan giay rhi ch can rang rhcn chur ir
su ian chac cua co rhc qua rhc uuc uung cu hay cac Lai ra
co gian Ia uu.
Ba n cha r cu a su rang cuong rhc cha r Ia rcn giua ban than.
icn Iuycn rhan rhc rhuong xuycn uc co rhc uuy rii va nang
cao hic u sua r Ia n vic c, rhich nghi va huong rhu.
Cung can hai co su hicu Licr riong vicc xay uung
chuong riinh Iuycn ra. Moi nguoi rhuong co xu huong
ra Iuycn qua suc, uac Licr Ia nhung nguoi khong icn Iuycn
rhuong xuycn. icu uo co rhc gay ia uau uon, rhuong rich
khong can rhicr va rha n chi rhuong ra r vnh vicn. Tor hon
ca Ia ncn Lar uau chan iai. Moi chuong riinh Iuycn ra ucu
can hai ruan rhco cac kcr qua nghicn cuu noi nhar, cac
ch uan cua huan Iuycn vicn va rhco su ru nhan rhuc cua
La n rhan.
cu Lan chua Lao gio Iuycn ra, co rhc cua Lan sc
chicu rhco rhoi qucn uuoc ngh ngoi rhoai nai. Tuy nhicn,
Lan hay Iuon chu uong va co gang Iuycn ra, uu Iuc uau co
rhc hai nicn cuong. Du rioi co nua vao uung Luoi sang
La n co kc hoa ch ra cha y Lo rhi Lan va n cu ra . Tio i nua u,
cang ror' Ban sc icn Iuycn ca rhc char Ian y chi.
Ban uang rhuc hicn nhung hoar uong rhuoc Phan ru
rhu hai, von ucn Iai nhung kcr qua hi rhuong vc Iau uai.
Dan uan rung Luoc, Lan nang cao kha nang cua co rhc uc
Ian nhung vicc kho hon. Khi uo, Lan sc can rhay nhung
hoar uong Linh rhuong rio ncn uc uang va uc chiu hon.
Ban sc co nhicu nang Iuong hon vao Luoi chicu va can giac
qua ncr noi riuoc uay sc uuoc rhay rhc Lang suc nanh
riang kicn uc Ian nhung vicc Lan nuon.
Co rhc Ioi ich Ion nhar Lan co uuoc ru vicc icn Iuycn
rhan rhc Ia rang cuong rhoi qucn Iuon chu uong. Vicc hanh
uong uua vao suc nanh rhc char rhay vi han ung Iai noi
a p /u c kim ha msc co rac uong sau sac ucn no rhuc, Iong ru
rio ng, su ru rin va ha n cha r cu a La n rhan La n.
Tinh tha n
Rcn giua rinh rhan nang Iai su uinh huong cho cuoc
song cua Lan. icu nay co quan hc char chc voi Thoi qucn
rhu hai.
Tinh rhan Ia cor Ioi, Ia riung ran, Ia su can kcr cua Lan
425
uoi voi hc rhong gia rii cua ninh. ay Ia Inh vuc iar iicng
ru nhung cuc ky quan riong cua cuoc song. o sc huy uong
cac nguon Iuc uc rao nguon can hung, nang cao ran hon
va gan Lan voi nhung chan Iy nuon rhuo cua nhan Ioai.
Moi nguoi rhuc hicn uicu nay iar khac nhau.
Toi icn giua rinh rhan hang ngay qua su suy ngan
kinh rhanh, vi no uai uicn cho hc rhong gia rii cua roi. Khi
roi uoc va suy ngan, roi can rhay ninh uuoc uoi noi, uuoc
ric rhcn suc nanh, ra riung va cung co quycr ran uc
cong hicn.
a n chin va o ra c ha n van ho c hay an nha c cu ng co
rhc Ia n uo i no i rinh rha n cho no r so nguo i. Co nguo i Ia i
rin rha y su uo i no i rinh rha n cu a ninh rhong qua su giao
ric vo i rhicn nhicn, rhicn nhicn Lan on cho nhu ng ai ua n
ninh va o no . Khi La n io i kho i rha nh ho o n a o va nho n
nha o uc ua n ninh va o khung ca nh ha i ho a va cn a i cu a no r
vu ng quc, La n sc rha y ran ho n ninh nhu uuo c rhanh Io c.
Airhui Coiuon rung chia sc voi chung ra cau chuycn
rhu vi vc su uoi noi rinh rhan cua chinh ong. Tiong cau
chuycn nho co nhan uc uoc riicu uang, ong kc vc nor
rhoi ky nhan chan va uon uicu riong cuoc uoi ninh,
khong co su nhicr rinh, khong con no Iuc sang rac. Cng
can rhay cuoc uoi vo ngha. Cuoi cung, ong quycr uinh
nho nor Lac s y khoa giu uo.
Bac s Lao ong uanh ca ngay hon sau ucn nor noi na
ong co nhicu ky nicn nhar khi con nho. Cng co rhc nang
rhco uo an nhung uung noi chuycn voi ai, cung khong
uuoc uoc, vicr hay nghc uai. Tic rhco, Lac s vicr cho ong
Lon uon rhuoc va Lao ong no rung cai ia xcn Iuc ^ gio
sang, J2 gio riua, l gio chicu va t gio roi.
Thc Ia sang hon sau, Coiuon ui ia Lai Licn. Khi no
uon rhuoc rhu nhar ia uoc, ricn uo ghi Iay Iang nghc can
rhan, ong ngh Ia Lac s nar rii. hung vi ua uong y Ian
rhco ch uan cua Lac s ncn ong co kicn nhan ngoi Iang
nghc. Cng nghc rhay ricng song Licn vo ian ii, ricng chin
choc goi nhau iiu iir Cng Lar uau suy ngh vc nhung Lai
hoc na Licn ua uay khi ong con nho su kicn rii, ron riong
va su nhan rhuc vc rinh ruong rhuoc giua cac sinh var. Cng
ric ruc Iang nghc riong su in Iang, va can rhay su rhanh
rhan riong ran hon rang Icn. cn riua, ong no ro giay rhu
hai ia va uoc rhay uong chu Co gang quay rio Iai. Quay
rio Iai cai gi noi uuoc chu-, ong rhac nac. Co rhc Ia rhoi
rho au, co rhc Ia nhung ky nicn, co rhc Ia quang rhoi gian
ha nh hu c ua qua. Cng ngh vc qua khu cu a ninh, vc
nhung khoanh khac cua nicn vui. Cng co gang hoi ruong
Va riong khi nho Iai nhu vay, ong can rhay Iong ninh an
a ha n Icn.
cn La gio chicu, ong no ro giay rhu La ia uoc. on
rhuoc nay uuong nhu co chur gi uo kho rhuc hicn hon
nhung cai riuoc: Iay kicn ria Iai cac uong co. Cng Lar
uau ngh vc nhung uicu ong nuon rhanh cong, cong
nhan, an roan va Licn ninh cho rar ca uicu uo. Thc ioi,
ong chor har hicn ia iang nhung uong co uo khong uuoc
rich cuc cho Ian va co rhc uo Ia cau ria Ioi cho rinh riang Lc
rac hicn nay cua ong. Cng xcn xcr cac uong co cua ninh
sau hon. Cng suy ngh vc nicn hanh huc ua qua. Va cuoi
cung, ong ua rin ia cau ria Ioi.
Cng vicr: Toi uor nhicn nhan ia nor su rhar iang,
uong co Icch Iac sc ch kco rhco nhung uicu sai riai. Khong
co gi khac nhau, uu La n Ia nguoi uua rhu, rho ca r roc, nhan
vicn Lan Lao hicn, nguoi noi rio, hay Lar cu nganh nghc gi.
427
Ban sc Ia nguoi Ian ror cong vicc cua ninh, nicn Lan can
rhay uang huc vu cong uong. hung ncu Lan ch quan
ran chan Io cho Lan rhan rhi Lan sc Ian vicc kcn ui. o Ia
nor quy Iuar khong rhc Iay chuycn uuoc.
cn sau gio roi, voi uon rhuoc cuoi cung, ong khong
nar nhicu rhoi gian uc hoan rhanh. Ticn nanh giay co
uong chu Iay vicr nhung uu hicn Icn car. Tha nanh
giay Lay ui, ong cui xuong nhar nor nanh vo so va vicr rar
ca nhung noi uu hicn cua ninh Icn nar car. Sau uo ong
quay Luoc ui na khong nhin Iai, Licr iang sau Iung ninh,
rhuy riicu ua sa Icn
ha cai cach v uai Mairin Lurhci King rung noi: Toi
co nhicu vicc hai Ian hon nay, nhung roi van can hai co
nor gio uc quy goi cau nguycn. oi voi ong, cau nguycn
khong hai Ia nor ngha vu nay noc na Ia suc nanh uc
giai hong va nhan Icn nguon nang Iuong riong co rhc.
Co nguoi hoi nor su hu Thicn rong: Lan rhc nao na
nga i Iuon giu uuo c su rhanh rha n va Linh an nhu va y-.
Cng ria Ioi: Toi khong Lao gio ioi khoi noi rhicn uinh cua
ninh. Cng ay rhuc hanh rhicn uinh noi noi, noi Iuc,
Iuon nang rhco ninh nhung gio hur Linh an ca riong
ran rii va con rin.
Khi uanh rhoi gian uc suy ru vc nhung riong ran cua
cuoc song, vc y ngha cuoc song, chung ra sc can rhay rinh
rhan ninh ruoi ric hon. o Ia Iy uo vi sao roi rin iang tu;cn
ngcn u mcnh ca nhan Iai rhar su quan riong. cu hicu uuoc
sau sac riong ran va nuc uich cuoc song cua ninh, chu ng
ra co rhc rhuong xuycn ia soar Iai va ran ran voi nhung gia
rii uo.
ha Ianh uao ron giao Daviu C. McKay noi iang:
Cuoc chicn Ion nhar cua cuoc song Ia cuoc uau rianh
hang ngay uicn ia Lcn riong cac khoang Iang ran hon
chung ra. cu chicn rhang riong cac cuoc uau rianh uo,
ncu giai quycr uuoc cuoc xung uor noi ran, Lan sc rin rhay
can giac Linh an. Va Lan sc nhan rhay qua riinh huong ucn
su ho rac, rhuc uay cho Ioi ich va su ror uc cua nguoi
kha c, vui nu ng vi rha nh cong cu a nguo i kha c nhung
tha nh tch ta p thc sc uicn ia nor cach ru nhicn.
Tr tue
Tii ruc cua chung ra har riicn ucn nuc nao ua han
hu rhuo c va o vic c ho c ra . hung ngay sau khi ia riuong,
iar nhicu nguoi riong chung ra uc kicn rhuc cua ninh rco
ro Iai. Chung ra khong con giu uuoc rhoi qucn uoc sach,
khong con rin hicu, ric rhu rii rhuc noi ngoai Inh vuc
hoar uong cua ninh. Thay vao uo, chung ra uanh rhoi gian
uc ran huong cac rhu vui, chang han nhu xcn TV.
Kc r qua kha o sa r cho rha y ra i ha u hc r ca c gia uinh, rho i
gian no TV Ia ru l5 ucn !5 gio nor ruan. Thoi gian uo Lang
rhoi gian Ian vicc hang ruan cua nhicu nguoi, nhicu hon
rhoi gian uanh cho vicc hoc. icu uo cho rhay anh huong
xa hoi iar Ion cua TV. Chung ra cung Li chi hoi Loi noi gia
rii uuoc riuycn uar rhong qua riuycn hinh. icu uo co rhc
co anh huong ucn chung ra nor cach rinh rc va kho nhan
rhay. Xcn riuycn hinh nor cach khon ngoan uoi hoi hai
Licr ru quan Iy Lan rhan hicu qua rhco Tho i qucn rhu La,
giu Lan han Lic r va Iua chon cac chuong riinh rhong rin,
riuycn can hung va giai rii co Ioi nhar va hu ho voi nuc
uich va gia rii cua Lan.
Tiong gia uinh roi, chung roi han chc rhoi gian xcn TV
khoang gio nor ruan, riung Linh noi ngay khoang nor
429
gio. Chung roi ho gia uinh, rhao Iuan va xcn xcr cac so
Iicu vc rac uong cua TV ucn cuoc song gia uinh. Qua rhao
Iuan, chung roi nhan ia iang nhicu nguoi rio ncn ghicn cac
chuong riinh hin riuycn hinh nhicu ra uy ni hay nor
Ioai chuong riinh uac Licr nao uo.
Toi hai can on cac har ninh noi riong Inh vuc giai
rii ua Ian hong hu uoi song rinh rhan, uong go vao
nuc uich va y ngha cua cuoc song chung ra. hung nhicu
chuong riinh giai rii ch Ian nar rhoi gian, anh huong xau
ucn suc khoc, nhan rhuc rhan ny cua chung ra ncu chung
ra qua hu rhuoc vao no. Chung ra can icn Iuycn Thoi
qucn rhu La va quan Iy Lan rhan hicu qua uc su uung uuoc
roi ua noi nguon Iuc nhan nang cao char Iuong cuoc song
cu a ninh.
Ioc ra, hoc ra khong ngung, khong ngung icn
giua va no iong rii rhuc, chinh Ia huong ha ru uoi noi
rinh rhan hicu nghicn. oi khi, vicc nay uoi hoi nor
chuong riinh hoc ra co hc rhong, nhung rhuo ng Ia khong
can. hung ai Iuon chu uong co rhc rin ia iar nhicu cach
kha c nhau uc ru ho c.
Rcn Iuycn huong ha rach ioi chuong riinh hoc cua
chinh ninh va xcn xcr no Ia nor uicu cuc ky co gia rii.
Thco roi, uo chinh Ia noi uung cor ycu cua huong ha
hoc ra ru uo, ruc kha nang xcn xcr cac cau hoi, nuc uich
va cac no rhuc riong qua riinh uoi chicu voi rhuc rc khach
quan. a o ra o no r ca ch ia khuon, nay no c sc rhu hc va
uong kin ru uuy, Ian cho nhung gia rhicr uuoc uua ia riong
qua riinh hoc khong Lao gio uuoc xcn xcr, no xc rhau uao.
Khong co cach nao rang cuong va no iong su hicu Licr
cua ninh ror hon vicc rao rhoi qucn rhuong xuycn uoc
sa ch. ay Ia no r hoa r uo ng kha c na n riong Pha n ru rhu
hai. Qua uo, Lan co rhc ric can voi nhung ru ruong Ion
ricn rhc gioi qua cac rhoi uai. Toi khuycn cac Lan ncn Lar
uau Lang nuc ricu uoc nor cuon sach nor rhang, sau uo
nor cuon hai ruan, ioi nor cuon nor ruan.
hu ng cuo n sa ch co gia rii sc giu chu ng ra no io ng
nha n rhu c vc van ho a, uo i no i rinh rha n cu ng nhu rhanh
Io c ran ho n. a c Lic r, nc u rhu c ha nh Tho i qucn rhu nan,
ngha Ia khong uu ng ca i nhin chu quan cu a ninh uc ha n
xc r vo i va ng, chu ng ra co rhc hic u no r ca ch rha u ua o no i
uung, y ngha na ra c gia nuo n chuyc n ra i uuo i Io ngon ru .
Vicr cung Ia nor huong ha hicu qua uc icn giua
rii ruc. Duy rii vicc ghi chc hang ngay nhung suy ngh,
nhung riai nghicn, nhung y ruong va nhung uicu ua hoc sc
giu cho ran rii ninh nan, chinh xac va nhay Lcn. Vicc
vicr nhar ky hay vicr rhu cung co anh huong ucn kha nang
ru uuy io iang va su hicu Licr rhau uao.
To chuc va Ia kc hoach cong vicc Ia nor hinh rhuc
khac cua icn giua rii ruc, co Iicn quan ucn cac Thoi qucn
2 va l. o Lar uau voi nuc ricu ua uuoc xac uinh va no Iuc
ro chuc rhuc hicn uc uar uuoc nuc ricu uo. o Iuycn ra
kha nang hinh uung va ruong ruong cua Lan, giu La n nhin
rhay nuc uich cuoi cung ngay ru uau uc nuong ruong roan
Lo cuoc hanh riinh, chi ir vc nguycn rac, chu khong hai
ch Ia nhung Luoc ui.
Rcn giua ban than o ca La nar rhc cha r, rinh rha n va rii
ruc Ia su icn Iuycn rhuoc vc tha nh tch ca nhan ha ng nga y.
icu uo sc cai rhicn uuoc iar nhicu char Iuong, rinh hicu
qua cua cac hoar uong, kc ca giac ngu sau va ycn Linh cua
Lan. o sc rao ia nor suc nanh Iau uai vc rhc char, rinh
431
rha n va rii ruc giu La n vuo r qua no i kho khan, rha ch rhu c
riong cuoc song.
mo ngay nao do iong uung lai, ban se hai va lon
cuu ng la i suc cam do manh me, hay iun iay iuuc no i
daughegu mcu acuo cdu i.Xhungcuo cda uianhhu csu
la u day,ngaylu cna yBaygiu chinhla lu cba nquye
dinh,khisudaukhoocunghaycamdododen,banse
la ke ha ba i nhu c nha hay la ke chie n h ng vinh
quang.1inhca chchco duu cb ngqua inhie nluye n
lienu clauda iva o ndinh.
Phillips Brooks
Quan he xa ho iftinh ca m
Tiong khi cac nar rhc char, rinh rhan va rii ruc co Iicn
hc char chc voi cac Thoi qucn J, 2 va l ra riung vao cac
nguycn rac vc ran nhin, su Ianh uao va quan rii Lan rhan
rhi khia ca nh quan hc xa ho i,rinh ca n Ia i ra riung va o cac
Thoi qucn !, 5 va t, ruc cac nguycn rac Ianh uao Lan rhan,
giao ric rhau hicu va ho rac sa ng ra o.
Khia canh xa hoi va rinh can riong cuo c song cua
chung ra hoa quycn nhau vi cuoc song rinh ca n uuoc har
riicn va rhc hicn chu ycu riong cac noi quan hc cua chung
ra uoi voi nguoi khac.
Tu uoi noi quan hc xa hoi,rinh can khong uoi hoi
nhicu rhoi gian nhu uoi noi cac nar khac. Chung ra co rhc
rhuc hicn no riong su ruong rac hang ngay voi nguoi khac,
nhung van can hai icn Iuycn. Chung ra co rhc hai nicn
cuong vi chua uar uuoc cac ky nang can rhicr cho cac Thoi
qucn !, 5, t uc co uuoc su ruong rac nor cach ru nhicn.
Cia su Lan Ia nor nguoi iar quan riong riong cuoc song
cua roi co rhc Ia sc roi, ca uuoi, uong su, Lan Lc, Iang
gicng, vo,chong, con cai hay nor rhanh vicn riong gia uinh
roi nhung giu a chu ng ra Ia i co ca ch nhin kha c nhau,
chu ng ra nhin su va r qua ca c Iang kinh kha c nhau.
Do uo, roi rha y can hai rhu c hanh Tho i qucn rhu ru.
Toi ucn ga Lan va noi: Toi rhay iang chung ra uang ric
ca n va n uc no r ca ch kha c nhau. Ta i sao chu ng ra khong
riao uoi cho ucn khi rin ia nor ua an chung na ca hai
ucu hai Iong. Ban co uong y nhu vay khong-. Iau hcr noi
nguoi sc ria Ioi Co.
Sau uo, roi chuycn sang Thoi qucn rhu nan: c roi
Iang nghc Lan riuoc. Thay vi nghc uc uoi ho, roi Iang
nghc uc rhau hicu nor cach sau sac, uc nhan ia uau Ia no
rhuc cua Lan. Cho ucn khi co rhc giai rhich uuoc quan
uicn cua Lan nhu chinh Lan, roi noi ra riung vao riinh
Lay quan uicn cua roi uc Lan hicu io hon.
Dua vao can kcr rin ia giai ha na ca hai Lcn ucu hai
Iong va su hicu Licr sau sac quan uicn cua nhau, Lan va roi
sc chuycn sang Thoi qucn rhu sau. Chung ra cung nhau rin
ia gia i pha p thu ba - na ca hai ucu cong nhan Ia ror hon giai
ha cua noi Lcn Iuc uau - nhan giai quycr su khac Licr
giu a chu ng ra.
Su rha nh cong cu a Tho i qucn !, 5 va t khong hu rhuo c
vao rii ruc, na Ia rinh can. icu nay nan o nhan rhuc vc su
an roa n cu a chu ng ra.
cu can giac an roan xuar har ru cac nguon Iuc Lcn
riong, chung ra sc co suc nanh uc rhuc hanh cac rhoi qucn
rhuo c ha n riu tha nh tch ca nhan. Su an roan noi rai co
uuoc ru uau- o khong nay sinh ru vicc nguoi khac ngh vc
433
La n nhu rhc na o, hay cu xu vo i La n ia sao. o khong xua r
ha r ru kich La n na ai uo riao cho La n. o cu ng khong
ha r sinh ru hoa n ca nh hay Ia riuo ng cu a La n. o La r
nguon ru Lcn riong, ru nhung no rhuc chinh xac va cac
nguycn rac uung uan nan sau riong khoi oc va con rin cua
chung ra. o nay sinh ru Ioi song riung rhuc, riong uo
nhung rhoi qucn hang ngay han anh nhung gia rii sau sac
nha r cu a chu ng ra.
Toi rin iang song voi chinh Lan rhan ninh Ia nguon
goc co Lan nhar cua gia rii ca nhan. Toi khong uong y voi
nhung ai cho iang Lan co rhc no Iuc uc co uuoc su Linh an
riong ran hon. Su Linh an riong ran hon ch co uuoc khi
cuoc song cua Lan hu ho voi cac nguycn rac va gia rii
uich rhuc. Khong co con uuong nao khac uc uar uuoc su
Linh an uo.
Su an roan noi rai cung hinh rhanh ru kcr qua cua nor
cuoc song ruong rhuoc hicu qua. Su an roan nay co uuoc
nho nhan rhuc io iang vc giai ha cung rhang. Cuoc song
khong ha i Iu c na o cu ng Ia co hoa c khong, ha u nhu
Iuon co cac giai ha rhu La cho noi van uc. Ban cung co
rhc an roan khi hicu iang Lan co rhc Luoc ia khoi khung
rhan chic u cu a ninh na khong ua nh na r chinh ninh,
iang Lan co rhc hicu uuoc nguoi khac nor cach rhar su va
sau sa c. Su an roa n cu ng ha r sinh khi La n ruong ra c no r
cach uung uan, sang rao, Licr ho rac voi nguoi khac va riai
nghicn nhung rhoi qucn co rinh ruong rhuoc.
Cung co su an roan noi rai har sinh ru vicc huc vu,
giu uo nguoi khac nor cach co y ngha. Va uicu uang quan
ran Ia Lan ucn Iai uicu ror uc cho cuoc song cua nguoi
khac. ong co Ia nhung hanh uong co ich chu khong hai
Ia uc uuoc nguoi khac cong nhan.
Vikroi FiankI nhan nanh nhu cau song co y ngha va
nuc uich. o Ia nhung uicu vuor ia ngoai Lan rhan cuoc
song va kich rhich nhung nguon nang Iuong ror nhar riong
con nguoi cua chung ra. Co ricn s Ians ScIyc ua vicr riong
cong riinh nghicn cuu uo so cua ninh vc sricss iang: nor
cuo c song Ia nh nanh, hanh huc va riuong rho Ia kcr qua
cua su cong hicn, su uong go vao vicc rao nguon can
hung cho ca nhan, ucn Iai nhung uicu ror uc cho cuoc
song cua nhung nguoi khac.
Con rhco Ccoigc Bcinaiu Shaw,
Xie m vui dich hu c iong cuo c so ng la khi so ng v mo
mu c dich cao ca , khi iu ha nh mo ha n cu a u nhien,
chu khongha ila mo cuhe be nha be nho ichky ,luon
hanva ni ngca ihe giu ina ykhongda ngde choaso ng
ha nh hu c. 1oi y hu c i ng cuo c so ng cu a oi huo c ve
oanhecongdong,vachungnaooiconsonghoiia
vinhha nhduu cco nghie nhe mnh.Vnhu ngnguu ikho
hun, oi s n sa ng la m vie c nhie u hun. Chinh ba n han
cuoc song lam cho oi vui suung. Boi vui oi cuoc song
khong hai la cay nen chong an ma la mo ngon duoc
uye die uoidanggiucaova oimuonchonobungsang
cho ilo inha iuu ckhiiaola ichoca che he uunglai.
. LIuon Tannci rung noi: Phung su Ia cai gia chung
ra hai ria cho uicn huc uuoc song ricn uoi nay. Co iar
nhicu cach uc chung ra huc vu. Du Lan co uang Ian vicc
cho nor ro chuc cong uong nao hay khong rhi cung uung
uc rhoi gian rioi qua nor cach uong hi. Iay khong ngung
huc vu nguo i kha c, chi ir cung Lang cach gu i vao ra i khoan
rinh can nor rinh ycu rhuong vo uicu kicn.
435
2. A NH HUO NG CU A BA N DO I VO I NGUO I KHA C
Ia u hc r chu ng ra Ia uo i ruo ng cu a ra n guong xa ho i,
uuo c uinh hinh Lo i nhu ng y kic n, nha n rhu c, no rhu c cu a
nhu ng nguo i xung quanh. La nhu ng nguo i nha n rhu c
uuo c rinh ruong rhuo c, La n va roi xua r ha r ru no r no
rhu c rhu a nha n ia ng: no i chu ng ra Ia no r ha n cu a ra n
guong xa ho i uo .
Chung ra co rhc han chicu Iai nguoi khac Lang nor
ran nhin io iang, khong Li nco no. Chung ra co rhc
khang uinh Lan char Iuon chu uong cua ho va cu xu voi ho
nhu nhung nguoi co riach nhicn. Chung ra co rhc giu
uinh hinh ho rhanh nhu ng ca nhan Ia y nguycn rac Ian
riong ran, Licr Iay gia rii Ian uicn rua. Va voi su iong
Iuo ng, chu ng ra nha n rha y ia ng ha n chic u hinh a nh rich
cuc cua nguoi khac khong hc Ian nar ui gia rii Lan rhan.
guoc Iai, no con Ian rang gia rii cua chung ra, Loi vi no
Ian rang cac co hoi ruong rac co hicu qua voi nhung nguoi
co rinh Iuon chu uong khac.
Co rhc Lan Licr vo nhac kich Man ct La Mancha
(*)
. o Ia
nor cau chuycn uc vc nor hic s rhoi riung co voi nor co
gai co gai uicn ong ga ricn uuong ho. Co ay Li uay
vao Ioi song nay Loi rar ca nhung nguoi na co ua ga riong
cuoc uoi.
Thc nhung chang hic s Iang ru nay Iai nhin rhay cai
na nguoi khac khong rhay o co, nor cai gi uo rhar uc uc
va uang ycu. Chang ua uar rcn noi cho co Ia DuIcinca, nor
cai rcn noi gan voi no rhuc noi.
(*) Vo kich Iruy h hhh ho i Ii hg hhu hg ham 1964 - 1965 cu a da o di h Dale
Wassermah, Irch Iu Ii u Ihuy I Don Quixote cu a hha vah Miguel de CervahIes.
Luc uau, co gai cuc Iuc Lac Lo noi y ngh va rinh can
cua chang hic s vi nhung kich Lan cu riong co con qua
na nh. Co ga r Lo cha ng nhu no r kc hoang ruong. hung
chang van kicn uinh. Chang khong ngung rao ia khoan gui
va o ta i khca n tinh ca m Lang nor rinh ycu vo uicu kicn, va
ua n ua n, cha ng ua rhan nha uuo c va o kich La n cu cu a
co gai. Chang ui sau vao Lan char rhar su cua con nguoi co
va co Lar uau ua Iai. Dan uan rung Luoc, co gai Lar uau
rhay uoi Ioi song.
Vc sau, khi co gai nuon quay rio Iai no rhuc cu cua
ninh, chang hic s uang Iuc Ian chung ua goi co gai ucn
Lcn giuong Lcnh va har cho co nghc Lai Ciac no khong
co rhu c. hin va o na r co, cha ng rhi rha n: u ng Lao gio
qucn uicu nay, cn Ia DuIcinca'.
Mo r riong nhu ng cau chuyc n kha c ninh chu ng cho
vicc no rhuc Licn uoi xuar har ru cai nhin cua nguoi khac
Ia cau chuycn noi vc nor chicc nay vi rinh o Anh. o ua vo
rinh Li Ia riinh sai. Dua rhco cac ricu chuan uanh gia, no
nac uinh cho nhung cn hoc sinh gioi Ia kcn va nguoc
Iai. Ticu chuan uo nghicn nhicn Licn rhanh no rhuc cua
cac rhay giao vc hoc sinh cua ninh vao uau nan hoc.
Sau nan rha ng iuo i, Lan gia n hic u har hic n ia sai so r.
Io quycr uinh an rhan kicn ria Iai riinh uo cua cac cn
hoc sinh Ian nua. Va kcr qua rhar kinh ngac. hung uua ric
gioi rhi co uicn so kha rha. Chung Li xcn Ia Luong
Lnh va kho Lao. hung no rhuc cua giao vicn ua rio
rhanh nor Ioi ricn rii.
Co n uic n so cu a nhu ng cn ho c sinh kc n Ia i co ric n
Lo vuo r La c. Ca c gia o vicn ua cu xu vo i chu ng nhu Ia
nhu ng ho c sinh rhong ninh, nic n hy vo ng, Ia c quan, su ky
437
vo ng va hu ng rhu cu a ho ua ra c uo ng rich cu c uc n nhu ng
cn na y.
Cocrhc
(*)
rung noi iang: Chung ra uoi xu voi nor
nguoi nhu rhc nao rhi anh ra sc rio rhanh con nguoi nhu
rhc ay. Chung ra sc han anh cho nguoi khac uicu gi vc
La n rhan ho - Va su ha n anh uo co anh huo ng nhu rhc na o
ucn cuoc song cua ho- Chung ra co nhicu rhu uc co rhc uau
ru va o ta i khca n tinh ca m cua nguo i khac. Ca ng nhin rhay
ricn nang riong nguoi khac Lao nhicu, chung ra cang co
rhc har huy rii ruong ruong va suc sang rao riong ninh
Lay nhicu. Chung ra co rhc giu uo ho rio rhanh nhung
con nguoi uoc Ia, co kha nang xay uung noi quan hc
ruong rhuoc vo i nguoi khac.
3. CAN B NG TRONG DO I MO I
Qua riinh ru uoi noi hai Lao gon uoi noi can Lang
ca Lon nar cua con nguoi chung ra: thc cha t. tinh tha n. tr
tuc va quan hc xa hc i,tinh cam. Mar nao cung quan riong
ngang nhau, nhung chu ng ch co hicu qua ro i uu khi chung
ra xu Iy ca Lon nar nay nor cach rhong ninh va can uoi,
xcn nhc nar nao cung ucu co rac uong ricu cuc ucn cac
nar con Iai.
Toi nhan rhay iang uicu nay uung riong cac ro chuc
cung nhu riong uoi song ca nhan. Tiong nor ro chuc, khia
canh rhc char uuoc rhc hicn uuoi uang cac rhong so kinh
rc. Khia canh rii ruc hay ran Iy uuoc rhc hicn uuoi uang
cong nhan, har riicn va su uung nhan rai. Cac khia canh
quan hc xa hoi,rinh can rhc hicn o cac noi quan hc giua
con nguoi, o cach cu xu uoi voi nhan vicn. Con khia canh
(*) 1ohahh Wol!gahg voh CoeIhe (1749 - 1832): da i Ihi ha o hguo i u c.
rinh rhan rhc hicn qua vicc rin kicn y ngha, nuc uich, hay
su uong go va uy rin cua ro chuc riong xa hoi.
Khi no r ro chuc xcn nhc nor hay nhic u khia ca nh
ricn rhi no sc chiu rac uong ricu cuc. hung nang Iuong
sang rao co rhc rao ia uong ran hic Iuc rich cuc va ro Ion
Iai uuoc su uung vao vicc chong Iai no va rio rhanh cac Iuc
kin han su har riicn va nang suar Iao uong.
Toi ua rhay nhung ro chuc na nuc ricu uuy nhar Ia
kinh rc kicn ricn. Io rhuong khong cong Lo io nuc uich
nay, co noi con nguy rao Lang nor nuc uich nhan van
khac. Khi har hicn ia uicu nay, roi uong rhoi cung nhan
rhay o uo co iar nhicu su uong ran hic Iuc ricu cuc, rao ia
nor noi riuong van hoa Lar Ioi, gay ia nhung hicn ruong
xau nhu chong uoi Ian nhau giua cac Lo han. Moi quan hc
giao ric o uo ucu nang rinh rhu uoan va hong rhu. To
chuc khong rhc har riicn ncu khong rhu uuoc Ioi nhuan.
Thc nhung, Ioi nhuan Iai khong hai Ia Iy uo uuy nhar cho
su ron rai cua nor ro chuc.
C rhai cuc kha c, roi Iai rha y co nhung ro chuc hau nhu
ch ra riung va o khia ca nh xa ho i,rinh ca n. Thco no r
ngha nao uo rhi nhung ro chuc nay uuong nhu khong can
ucn cac ricu chuan kinh rc cho hc rhong gia rii cua ninh.
Io khong co rhuoc uo hay cong cu uo Iuong su rhanh uar,
va uo uo, ho uanh nar rinh hicu qua, sau uo Ia rinh canh
rianh ricn rhi riuong.
Toi cu ng ga nhic u ro chu c xay uu ng uuo c cu ng Iu c La
na r sau: ricu chua n cung ca uich vu ro r, ricu chua n kinh rc
ro r, quan hc vo i nhan vicn va kha ch ha ng ro r, nhung Ia i khong
rhu c su quyc r ran nha n uic n, ha r riic n, su uu ng va cong nha n
nhu ng nguo i ra i nang. c u khong co no r Iu c Iuo ng nhan vicn
439
xua r sa c rhi ro chu c uo sc nhanh cho ng ui uc n su chuycn
quyc n, ra o ia rhu van ho a cho ng uo i co rinh ra rhc va ha i
Iuon uo i ua u vo i ro c uo rhay rhc nhan vicn qua nhanh
oi ron Iai, su rhanh uar cua ro chuc cung nhu cua ca
nhan uoi hoi hai har riicn va ru uoi noi ca Lon nar nor
cach uung uan va can Lang. Bo qua nar nao cung sc rao ia
a p /u c kim ha mchong Iai su rhanh cong va har riicn.
4. DONG TAM HI P IU C TRONG DO I MO I
oi noi nor cach can Lang Ia su uong ran hic Iuc roi
uu. Qua riinh icn giua rung nar cua tu dc i mc i sc rac
uong rich cuc ucn cac nar con Iai, Loi chung Iicn hc nar
rhicr Ian nhau. Suc khoc rhc char co anh huong ucn kha
nang rii ruc, suc nanh rinh rhan co anh huong ucn quan
hc xa hoi,rinh can. Khi cai rhicn nor nar, Lan cung sc
rang cuo ng uuo c kha nang cua ninh o ca c na r kha c.
7 1hci qucn dc thanh dat rao ia su uong ran hic Iuc roi
uu giua cac nar nay. Su uoi noi rung nar sc ucn Iai cho
Lan ir nhar nor riong 7 1hci qucn. Va vicc cai rhicn nor
rhoi qucn cung sc Ian rang kha nang co uuoc nhung rhoi
qucn con Iai.
Ca ng ha r huy tnh /ucn chu dc ng (Tho i qucn J), La n
ca ng /a nh da c ba n than (Tho i qucn 2) va qua n /; ba n than
(Tho i qucn l) hic u qua riong cuo c so ng cu a ninh. Ca ng
qua n /; ba n than (Tho i qucn l) hic u qua rhi La n ca ng co
nhic u hca t dc ng tu dc i mc i rhuo c Pha n ru rhu hai (Tho i
qucn ). Ca ng co ga ng /a ng nghc va tha u hic u /an nhau (Tho i
qucn 5), La n ca ng uc ui uc n gia i ha cu ng tha ng (Tho i
qucn ! va t).
Cang cai rhicn uuoc Lar cu rhoi qucn nao uan ucn rinh
dcc /ap (ca c Tho i qucn J, 2, va l) rhi La n ca ng rhu uuo c nhicu
kcr qua riong cac rinh huong co rinh tucng thuc c (ca c Tho i
qucn !, 5 va t). Va rcn giua ban than (Tho i qucn ) Ia qua
riinh ru uoi noi rar ca cac rhoi qucn uo.
Khi ru uo i no i vc na r rhc cha r, La n sc cu ng co ra n nhin
ca nhan, no rhu c ru nha n rhu c va y chi uo c Ia cu a La n. Ba n
hoa n roa n uuo c ru uo ha nh uo ng, chu uo ng Iu a cho n ha n
u ng cu a ninh riuo c no i hoa n ca nh chu khong ha i Li uo ng
uo i ho . ay co rhc Ia Io i ich Io n nha r cu a su ic n Iuyc n rhc
cha r. Mo i no r rha ng Io i La n rhan ha ng nga y sc Ia khoa n
gu i va o ra i khoa n an roa n no i ra i ca nhan cu a La n.
Khi ru uo i no i rinh rha n, La n sc cu ng co uuo c vic c /a nh
da c ba n than (Tho i qucn 2). Ba n sc rang cuo ng uuo c kha
nang ho a nha co ng uo ng rhay vi ch hic u nhu ng no rhu c
va gia rii cu a iicng ninh. Ba n sc xa c uinh su nc nh cu a ninh
riong cuo c so ng va uinh hinh La n rhan riong su ha i ho a vo i
ca c nguycn ra c uu ng ua n. Cuo c so ng ca nhan hong hu uo
La n ra o ia nho ru uo i no i rinh rha n sc Ia nhu ng khoa n gu i
ro Io n va o ra i khoa n an roa n ca nhan cu a La n.
Khi ru uoi noi rii ruc, Lan sc cung co kha nang qua n /;
ba n than (Tho i qucn l). Khi Ia kc hoa ch, La n Luo c y chi
ha i rhu a nha n nhu ng hoa r uo ng rhuo c Pha n ru rhu hai,
nhu ng nu c ricu, uu ricn, va ca c hoa r uo ng kha c nhan ha r
huy roi ua vicc su uung rhoi gian va suc Iuc cua Lan. Ban sc
ro chuc va rhuc hicn nhung hoar uong nay xoay quanh cac
uu ricn cua ninh. Khi riau uoi rii rhuc, Lan sc gia rang cho
ninh von kicn rhuc cung nhu kha nang Iua chon. Su uan
Lao vc kinh rc cua Lan khong nan o cong vicc Lan uang
Ian, no nan o nang Iuc cua Lan suy ngh, hoc hoi, sang
rao va rhich ung. o chinh Ia su uoc Ia vc rai chinh uich
rhuc. o khong hai Ia so huu cu a cai, na Ia co su c na nh
441
uc Ian ia cua cai. o Ia noi Iuc cua Lan.
1ha nh tch ca nhan hang ngay Ia chia khoa uc har riicn
7 1hci qucn va uicu nay hoan roan nan riong Jcng trcn Anh
hucng cua Lan. o Ia ricu uicn rhoi gian cua Phan ru rhu
hai can rhicr uc uua nhung rhoi qucn nay hoa nha vao
cuoc song cua Lan - Iay nguycn rac Ian riong ran.
o cu ng Ia nc n ra ng cho tha nh tch ta p thc . Ia nguo n go c
cu a su an roa n no i ra i, Ia co so uc La n rc n giu a ba n thanvc na r
quan hc xa ho i,rinh ca n. o cho La n su c na nh ca nhan uc
ra riung va o Jc ng trc n A nh huc ng riong ca c rinh huo ng
ruong rhuo c, uc nhin va o nguo i kha c rhong qua su io ng
Iuo ng, uc coi rio ng nhu ng kha c Lic r va vui nu ng riuo c
rha nh cong cu a ho . o cho La n nc n ra ng uc ui uc n su hic u
Lic r chan rha nh va gia i ha cu ng tha ng nha n ic n Iuyc n ca c
Tho i qucn !, 5 va t riong ca c rhu c ra i co rinh ruong rhuo c.
S. SU PHA T TRI N THEO DUO NG XO N O C
oi noi Ia nguycn rac, Ia qua riinh cho ra suc nanh uc
ricn Icn va rhay uoi rhco uuong xoan oc. c co uuoc su ricn
Lo khong ngung, chung ra can hai xcn xc r nor khia canh
khac cua su uoi noi khi no uuoc a uung cho kha nang
rhicn hu uoc uao cua con nguoi, uc uinh hinh cho chuycn
uong ui Icn: /ucng tamcu a chu ng ra.
Lucng tamIa kha nang rhicn hu co rhc can nhan uuoc
su uo ng nha r hay kha c Lic r giu a chu ng ra vo i nhu ng
nguycn rac uung uan va nang chung ra Icn ngang ran voi
no khi no uuoc hinh rhanh.
cu vicc icn Iuycn rhan kinh va co La iar quan riong
uoi voi nor van uong vicn uicn kinh, vicc icn Iuycn rii ruc
Ia can rhicr uoi voi hoc gia, rhi vicc icn Iuycn /ucng tam cung
quan riong va can rhicr khong kcn uoi voi nhung ca nhan
rhuc su ru chu va rhanh uar. Tuy nhicn, hoc ra va icn
Iuycn Iuong ran uoi hoi nor su ra riung cao hon, ky Iuar
char chc hon va nor cuoc song riung rhuc hon. o uoi hoi
hai rhuong xuycn rao nguon can hung, ru ruong ror uc
va ricn hcr, uoi hoi hai co nor rinh cach hai hoa voi ricng
noi Lcn riong noi nguoi.
Cung nhu vicc an nhicu qua var va rhicu Iuycn ra co
hai cho hong uo cua van uong vicn uicn kinh, nhung rhu
van ho a ha n rha hc n, rho ru c, hay khicu uan co rhc
nuoi uuong nan nong ucn roi riong ran hon, Ian rc Iicr
su nhay can rinh rc cua chung ra va Iay Iuong ran xa hoi
Lic u roi co Li ha r hic n khong - rhay rhc cho Iuong ran
ru nhicn cao quy Cai gi uung, cai gi sai-.
Thco Io i cu a Dag IannaiskjoIu,
Ban khong he dong vai con va iong nguui mnh ma
khong bie n ha nh con va hu c hu , khong he du a bu n
vuisudoiiamakhonggiamaochanly,khonghechui
du avu ike a cma khongbima disu inhe cu aamho n.
Aimuo ngiu chovuu nhoacu amnhsa chde hchu co
gieoiongcodai.
Mo i khi chung ra ru y rhuc uuoc, chung ra ha i cho n ia
nhung nuc uich va nguycn rac uc song rhco, ncu khong rhi
khoang riong iong riong ran hon sc Li cai khac Ia uay, va
chung ra sc nar ui su ru y rhuc cua ninh va sc giong nhu
nhung con var rha hcn, ch Licr song uc ron rai va sinh san.
hung nguoi nao ch Licr song nhu vay rhi khong hai Ia
cng, ho ch tc n ta i na rhoi. Io Ia nhung nguoi Li uong uoi
ho, khong co y rhuc vc nhung kha nang rhicn hu uac Licr
ricn an riong con nguoi ninh.
443
Va uc khai rhac uuoc no rhi khong co con uuong rar.
Quy Iuar cua su gico riong chi hoi o uay: chung ra gicc gi
thi ga t na ; khong hon, khong kcn. Quy Iuar cua cong Iy
cung Ia Lar Licn, chung ra gan kcr Lan rhan ninh cang gan
voi cac nguycn rac uung uan Lao nhicu, rhi chung ra cang
han uoan ror hon Lay nhicu vc rhc gioi xung quanh va
nhung no rhuc nhung ran Lan uo cua chung ra sc cang
chinh xa c hon La y nhicu.
Toi rin iang khi riuong rhanh va har riicn rhco uuong
xoan oc, chung ra hai rhc hicn su chan ch riong qua
riinh ru uoi noi Lang cach icn Iuycn va ruan rhu rhco /ucng
tam cu a chu ng ra. Lucng tam khong ngung uuoc icn Iuycn
sc Ia uong Iuc uua chung ra ui rhco con uuong cua su ru uo,
an roa n, khon ngoan va su c na nh cu a La n rhan.
Phar riicn rhco uuong xoan oc uoi hoi chung ra hai
hoc ra, can kcr va rhuc hicn can kcr ricn cac Linh uicn
ngay cang cao. Sc Ia ru Iua uoi ninh ncu chung ra ngh iang
ch uung Iai o nor nuc uo nhar uinh nao uo Ia uu. c ricn
Lo , chu ng ra ha i khong ngu ng ho c ra , can kc r va Ia n
vicc, cu Iuan hicn va Iicn ruc nhu rhc.
Can kcr
Can kcr
Can kcr
Can kcr
Lan vicc
Lan vicc
Lan
vicc
Lan vicc
Ioc ra
Ioc ra
Ioc ra
Ioc ra
PIAT TRIL TILC UCC XCA CC
GO I Y A P DU NG:
1. Iamodanhsachcachoadongcohegiubangiu
chomnhluonkhoemanh,huhuvuiloisongcua
ba nva mangde nchoba nnie mvuilauda i.
2. Cho n ia mo hoa do ng va bie n no ha nh mu c ieu
ha ila miongua n.Be ncuo iua n,da nhgia ke qua
hu c hie n. Xe u khong da duu c mu c ieu, ba n nen
xemxecohailadobandahysinhnochomogia
iina okha cquanio nghun?
3. Iamodanhsachuunguchocachoadongtu do i
moi ve inh ha n va ii ue cu a ba n. 1iong linh vu c
quanhe xa ho i/nhca m,lie keca cmo iquanhe ba n
muo n ca i hie n hay nhu ng nh huo ng cu he ma
iongdotha uh tich t p th se demla ike qua o hun.
Chon ia mo muc iong moi linh vuc la m mu c ieu
ca nhu chie niongua n.Ba yhu chie nmu cieudo
va da nhgia ke qua .
4. 1u camke vie iachiie ca choa do ngtc u giu a ba u
thu ha ng ua n, da nh gia ke qua hu c hie n va ke
qua huduu c.
Tro IuI nguyn Luc
buL duu Lu bn Lrong
Kht nhu nq Jte u chu nq ro lten rri rhu c hte n
rro nen Je Jo nq hon
rhi Jo lhonq phot lo Jo lon ch r
cuo conq ttec Jo rho; Jot,
mo lo Jo lho nonq lom ttec cuo chunq ro
Jo Juo c nnq len.
Emerson
T
oi nuon chia sc voi Lan nor cau chuycn iicng,
chua uung noi uung cor ycu cua cuon sach nay. Toi
hy vong ru cau chuycn nay, Lan sc Iicn hc voi nhung
nguycn rac chu ycu riong cuoc song.
hicu nan riuoc uay, kcr ho nor chuycn cong rac,
roi uua gia uinh ui ngh rai Laic, vung uuycn hai hia Lac
Cahu, Iawaii riong rhoi gian nor nan. Khi on uinh xong
cho an o, chung roi ua rao ia nor Iich riinh song va Ian vicc
khong ch hicu qua na con iar rhoai nai.
Moi ngay, sau cuoc chay Lo ricn Lai Licn Luoi sang
son, chung roi uua hai con ucn riuong. Sau uo, roi ui ucn
van hong Ian vicc cua ninh, nan gan nor canh uong
nia. ay Ia nor noi Ian vicc iar ycn rnh, uc va rhanh
Linh khong co uicn rhoai, khong ho hanh, khong co cac
cuoc ga go Lan ion.
Mo r hon, khi uang Iu c rin giu a ca c ua y sa ch cu a rhu
vicn riuong, roi chu y ucn nor cuon sach. Khi no ia xcn,
roi Lar ga nor uoan van, roi uoc ui uoc Iai uoan van uo.
oi uung chinh cua no noi iang co nor khoang riong hay
kc ho giua kich rhich va han ung, va vicc chung ra su uung
khoang riong uo nhu rhc nao sc quycr uinh ucn su riuong
rha nh va ha nh hu c cu a chu ng ra. oa n van ua a nh huo ng
nanh nc ucn ca cuoc uoi roi vc sau.
Kho co rhc no ra anh huong cua y ruong uo ucn ru
ruong cua roi. Va nac uu roi ua uuoc uay vc riicr Iy cua
rhuycr rar Iuan nhung y ruong nor kc ho giua kich rhich
va han ung ua rac uong ucn roi gan nhu khong rhc rin
noi. o giong nhu nor cuoc cach nang chin nuoi, chon
uung rhoi co.
Toi suy ngan vc no iar nhicu, va no Lar uau rac uong iar
nanh ucn no rhuc vc cuoc song cua roi. Toi Licn rhanh
nguoi quan sar cac hanh uong cua chinh ninh. Toi Lar ua u
uung vao khoang riong uo va nhin vao cac kich rhich o Lcn
ngoai. Toi say sua voi can giac ru uo riong noi ran uc Iua
chon han ung cua ninh rhan chi rac uong Iai hoac uao
nguoc no.
Tu kcr qua cua y ruong cach nang nay, Sanuia va roi
Lar uau rhuc ha nh su giao ric rhco chicu sau. Iang ngay,
roi ucn uon co ay riuoc J2 gio riua Lang nor chicc Ionua
cu nau uo. Sau uo, chung roi uco rhcn hai uua con hoc
nau giao chay qua canh uong nia vc nha. Chung roi chay
chan riong khoang nor gio ch uc noi chuycn.
Cu rhc, riong suor nor nan rioi, chung roi uanh ia
nor gio noi ngay uc riao uoi nhung ran ru nguycn vong
cu a nhau.
447
Thoi gian uau, chung roi noi vc rar ca cac uc rai con
nguoi, ru ruong, cac su kicn, con cai, cong vicc vicr sach cua
roi, nhung cau chuycn gia uinh, kc hoach cho ruong Iai, v.v.
hung uan uan, su riao uoi cua chung roi ui vao chicu sau.
Chung roi Lar uau rio chuycn ngay cang nhicu hon vc rhc
gioi noi ran cua ninh vc nhung ran su va nhung uicu
con Lan khoan. Khi uan ninh vao nhung cuoc riao uoi
nhu vay, chung roi cung quan sar qua riinh giao ric Ian
nhau va quan sa r La n rhan ninh riong qua riinh uo .
Chu ng roi La r ua u su uu ng khoa ng rio ng giu a kich
rhich va ha n u ng rhco nhu ng ca ch no i va Iy rhu . Chu ng
roi La r ua u no r cuo c rha n hic n ui va o rhc gio i no i ran va
ha r hic n rha y chu ng co n ha ua n va rhu hu r hon nhic u
so vo i nhu ng kha n ha va nha n rhu c vc rhc gio i ua Lic r
Lcn ngoa i.
hung qua riinh uo cu ng khong hc ngo r nga o va
nhc nha ng chu r na o. Thnh rhoa ng, nhu ng cuo c rianh
ca i Ia i no ia. Chu ng roi cu ng co nhu ng su ria i nghic n uau
xo r, ngo nga ng giu chu ng roi ru Lo c Io nhung cu ng
khic n chu ng roi uc Li ro n rhuong. Tuy nhicn, chu ng roi
nha n ia Ia ninh co n nuo n ui sau va o uo riong nhic u nan
nu a. Khi ui va o nhu ng va n uc co chic u sau hon va nha y
ca n, rhi uc n khi rhoa r ia, chu ng roi ca n rha y nhic u va n
uc ua uuo c gia i quyc r.
Chung roi giu uo, uong vicn va rhau hicu Ian nhau,
nho uo rao uicu kicn va giu nhau khan ha noi ran. Dan
uan chung roi ui ucn rhong nhar cac quy rac co Lan.
Quy ra c rhu nha r Ia khcng tham dc. gay ca khi ui vao
nhung van uc uc Li ron rhuong riong noi ran, chung roi
cu ng khong cha r va n Ia n nhau na ch uc rha u hicu. Chu ng
roi ron riong Ian nhau, uc noi nguoi co rhc ru rho Io vao
rhoi uicn rhich ho.
Quy rac rhu hai Ia khi vicc rho Io Ian nguoi khac ron
rhuong rhi chung ra ncn uung Iai va uc ngo van uc, cho ucn
khi nguoi uo Iay Iai su can Lang ran Iy rhi sc ric ruc. Su
giao ric kho khan nha r nhung cu ng co kcr qua nha r khi
nhung van uc uc Li ron rhuong cua Sanuia va roi ga nhau.
Khi uo , uo su rhan gia chu quan cu a ninh, chu ng roi ha r
hicn ia iang khoang riong giua kich rhich va han u ng
khong con nua. Mac uu nhung can giac kho chiu co xuar
hicn, nhung vi ua chuan Li rinh rhan ncn chung roi co rhc
xu Iy uuoc chung va ric ruc su giao ric cho ucn khi giai
quycr uuoc van uc.
Chung roi ua hai uuoc nhicu riai ngor riong nhung
ngay rhang uo. Khi ioi khoi Iawaii, chung roi quycr uinh
va n ric ru c rhu c ha nh giao ric nhu va y. hic u nan sau,
chung roi van rhuong xuycn cho nhau ui ricn xc nay ch uc
noi chuycn voi nhau. Chung roi can rhay chia khoa uc uuy
rii rinh ycu Ia Iuon ran su voi nhau, uac Licr vc van uc rinh
can. icu uo giu chung roi rhuc su rin vc ro an cua
ninh, noi ca roi va Sanuia ucu rin rhay nicn hanh huc, su
an roan va cac gia rii na no uai uicn.
1. CUO C SO NG IIN TH H
hung uicu Sanuia va roi har hicn ia vao cai nan
ruycr voi uo, ruc Licr ran uung khoang riong giua kich
rhich va han ung, uong rhoi Iuycn ra Lon kha nang
rhicn hu cua con nguoi, ua giu chung roi co suc nanh
La r ua u ru Lcn riong.
Chung roi cung rhu cach ric can ru ngoai vao riong.
449
Chung roi ycu rhuong nhau, va co gang giai quycr nau
rhua n, su kha c Licr Lang ca ch kicn chc rha i uo , ha nh vi cu a
ninh. Thc nhung, nhu can Lcnh na n rinh, nhung vuo ng
nac van cu ron rai.
Voi cach ric can Lar uau ru Lcn riong, chung roi ua
co rhc co uuoc su rin cay va coi no, giai quycr uuoc nhung
khac Licr Lar on nor cach co chicu sau va Iau uai. hu ng
riai ngor noi quan hc cung thang hong hu , su hic u
nhau sau sac va uong ran hic Iuc ruycr voi ua chin nuoi
uo chung roi Licr xcn xcr Iai cac chuong riinh cua ninh,
uinh hinh, sa xc Iai cuoc song sao cho co rhc uanh nhicu
rhoi gian cho cac hoar uong quan riong rhuoc Phan ru rhu
hai: giac tic p vc i nhau thcc chic u au.
goai ia, chung roi co rhc nhin nor cach sau sac hon
vc a nh huo ng cu a ca c La c cha nc, cu ng nhu quan sa r cuo c
song cua cac con ninh, uang chiu anh huong va uuoc uinh
hinh Lo i chinh chu ng roi, rhco nhung cach na chu ng roi
rha n chi chua nha n ia. Iic u uuo c su c na nh cu a su uinh
hinh riong cuoc song, chung roi nong nuon Ian Lar cu
uicu gi co rhc uc riuycn ucn cho cac rhc hc con chau ruong
Iai nhung nguycn rac uung uan.
Tiong cuon sach nay, roi uac Licr nhan nanh nhung
khuon nau na qua uo chung roi uuoc uinh hinh, cung
nhu nong nuon rhay uoi khi nhan ia chung khong con
hu ho. Su ru nhan rhuc giu chung ra uc cao nhu ng
khuon nau uo va Licr on nhung nguoi ui riuoc ua uay uo
chung ra Lang nhung nguycn rac uung uan.
Mor gia uinh co nhicu rhc hc gon cha nc, con cai, ong
La, chu Lac, anh cn ho hang cung song voi nhau sc rao ncn
suc nanh sicu vicr, sc Ia uong Iuc nanh nc giu rung
rhanh vicn nhan ia ninh Ia ai, ru uau ucn va uai uicn cho
cai gi. oi voi con cai, sc iar ror cho chung ncu chung co
rhc uinh hinh Lan rhan riong cai chung cua uong ho. Cia
su no r Iu c na o uo , con La n ga ha i kho khan na khong
rhc uua vao Lan rhi no co rhc nho cay co, ui, chu, Lac cua
no, nhung nguoi co rhc rio rhanh cha hoac nc uo uau cua
chung riong nor rhoi uicn nhar uinh.
Mor gia uinh ran, ru uai uong uuong Ia ncn nong cho
cac noi quan hc ruong rhuoc, co hicu qua, hua hcn va uang
hai Iong nhar. Va iar nhicu nguoi coi riong noi quan hc uo.
Moi chung ra ucu co nguon coi va kha nang rin vc coi
nguon cua ninh. ong co cao nhar va nanh nhar uc Ian
uicu uo khong hai ch cho iicng chung ra na cho ca hau
uuc cua chung ra, hau uuc cua ca Ioai nguoi, nhu co ai uo
rung nhan xcr: Ch co hai ui san Lcn vung na chung ra co
rhc uc Iai cho con chau, uo Ia cci ngucn va dci ca nh.
2. CON NGUO I GIAO THO I
Toi rin iang riuycn Iai cho con chau va rhc hc sau uoi
canh co ngha Ia ucn Iai cho chung suc nanh uc ru uo
vuor qua no i khuon na u ricu cu c. Chung rio rhanh cai na
nguoi Lan va cong su cua roi, ricn s Tciiy Wainci, goi Ia
con nguoi giao rhoi. Thay vi riuycn Iai nhung khuon
nau uo cho rhc hc sau, chung ra co rhc rhay uoi no cung
voi vicc xay uung noi quan hc riong qua riinh uo.
cu nhu ru Lc ua uuoc uuong nuoi riong nor noi
riuong khong nay ror uc, Lan sc co xu huong song rhco
khuon nau uo. hung vi Ia nguoi Iuon chu uong, Lan co
rhc vicr Iai kich Lan cua ninh. Ban co rhc Iua chon con
uuong uung uan, rich cuc hon.
451
Ban co rhc vicr uicu uo vao Lan tu;cn ngcn u mcnh ca
nhan cua ninh va ghi sau vao ran rii. Ban co rhc ruo ng
ruong ia vicn canh Lan song hai hoa rhco ruycn ngon su
ncnh cua ninh voi tha nh tch ca nhan noi ngay. Ban co rhc
co nhung Luoc ui uc han gan rinh ycu rhuong va rha rhu Ioi
Ian cua cha nc ninh, ncu ho van con song. Ban sc xay
uung noi quan hc rich cuc voi ho Lang cach co gang Iang
nghc va rha u hic u ho .
La n nhu va y, La n sc Ia nguo i giao rho i Iicn kc r giu a
qua khu va ruong Iai. Va su rhay uo i cu a La n co rhc a nh
huo ng uc n cuo c so ng cu a nhic u nguo i rhuo c ca c rhc hc sau.
Mor riong nhung nguoi giao rhoi noi ricng cua rhc ky
XX, Anwai Sauar
(*)
ua uc Iai cho chung ra nguon ui san ro
Ion cua ong. o Ia su hicu Licr sau sac vc Lan char cua su
rhay uoi. Tiong khi nhung nguoi khac rin cach giai quycr
rinh hinh cang rha ng La ng ca c gia i ha cha r ca nh nc
nhanh, Sauar ua ra riung vao goc ic. ho uo, ong ua Ian
rhay uoi con uuong Iich su cho hang riicu nguoi.
Cng ua ghi Iai riong hoi ky cua ninh nhu sau:
Chinhva olu cdo ,oida a iung,mo ca chvohu c,va o
su cma nhno iamma oida ie nluye nduu ckhibigiamu
xa limso 54nha u iungamCaiiomo su cma nh,co
he go ila su hongminhhaynnglu c,chosu haydo i.1oi
nha nha ymnhduungda uvu imo nhhnhia hu ca ,
va khong he hy vo ng hay do i duu c no cho de n khi oi
iangbiduu cchomnhnnglu camly va iiue ca nhie .
(*) Ahwar SadaI (1918 - 1981): 1o hg Iho hg Ai C p, mo I hha chhh Iri - quh su -
hgoa i giao lo i la c, hguo i chia se gia i Nobel Ho a bhh 1978 vo i 1hu Iuo hg Israel
Mehachem 8egih (1913 - 1992) v hhu hg ho lu c ha h ga h mo i quah h do vo giu a
Ih gio i A R p - Do 1ha i Iu sau Cuo c chi h Irahh 6 hga y (5 - 10/06/1967).
Su suyucu aoive cuo cso ngva ba ninhconnguu iu mo
nuia chbie da da yoii ng:aikhonghe haydo iduu c
ne nghi cu a mnh h nguu i do se khong bao giu co he
haydo iduu chu ca iva dodo ,se khongbaogiu ie nbo .
Su rhay uoi rhuc su xuar har ru Lcn riong. o khong
xuar har ru vicc sua uoi rhai uo hay hanh vi Lang nor so
huong ha chu a cha y cu a ac duc Nhan cach. o xuar
har ru vicc giai quycr ran goc ic nc ngh cua chung ra -
nhung no rhuc co Lan, cor ycu, Ia cai xac uinh rinh cach va
rao ia Iang kinh quan sa r rhc gioi cua chung ra.
ar uuoc su rhong nhar su uon nhar voi Lan rhan
ninh, voi nhung nguoi rhan, voi Lan Lc va uong nghic Ia
kcr qua cao nha r, ror nhar va ngor nga o nhar cua 7 1hc i
qucn. Co rhc Lar ky ai riong chung ra cung ua rung ncn riai
ngor cua su rhong nhar va nui cay uang, co uon cua su chia
ic. Thc ncn, chung ra hai rhay uuoc su rhong nhar uo quy
gia va uc ran vo ucn nhuong nao.
Iicn nhicn, xay uung nor rinh cach co uay uu han
char va song nor cuoc song co rinh ycu, cong hicn uc rao ia
su rhong nhar nhu rhc khong hai Ia uicu uc uang. hung
uicu uo khong co ngha Ia khong rhc Ian uuoc, ncu chung
ra Licr song rhco nhung nguycn rac uung uan va ru Lo cac
rhoi qucn xau.
oi khi chu ng ra gay ia no r so sai Ia n va ca n rha y kho
xu. hung ncu chung ra Lar uau Lang vicc xac Ia rung
tha nh tch ca nhan nho nho hang ngay va ricn hanh rhay uoi
Lar uau ru Lcn riong rhi chac chan sc co kcr qua. Khi gico
har va kicn rii nho co uai, chan soc cho cay, chung ra sc
can nhan uuoc su ky uicu khi nhin rhay cay Ion nhanh va
son cho riai ngor.
453
Bang su ra riung vao nhung nguycn rac uung uan, rao
can Lang giua cong vicc va rang cuong kha nang Ian vicc,
chung ra sc co suc nanh uc xay uung nor cuoc song rhanh
ua r, co ich va ycn Linh, khong nhu ng cho La n rhan na cho
ca ha u uuc cu a chu ng ra nu a.
3. MOT GHI CHU CU A TA C GIA
Tiuoc khi kcr rhuc cuon sach nay, roi nuon chia sc
nicn rin ca nhan cua ninh vc nhung uicu roi cho Ia cc i
ngucn cua nhung ngu;cn tac dung dan. Toi rin iang nhung
nguycn rac uung uan Ia nhung quy Iuar ru nhicn, va cung Ia
Iuong ran cua chung ra. Toi rin iang khi song rhco Iuong
ran cua ninh, nguoi ra sc riuong rhanh uc hoan rhanh su
ncnh cua ninh. Toi rin iang co nhung han riong Lan nga
con nguoi na ngay ca Iuar ha va giao uuc cung khong rhc
vuon roi uuoc, no uoi hoi quycn nang cua ran Iinh. Toi rin
iang, Ia con nguoi, chung ra khong ai hoan hao ca. Tuy
rhco nuc uo, chung ra Iicn kcr Lan rhan voi cac nguycn rac
uung uan, Ian cho nhung kha nang rhicn hu cao quy
uuoc hong rhich vao Lcn riong Lan nga, giu chung ra cai
rhicn nhung khicn khuycr cua ninh.
Ca nhan roi cu ng ha i ua u rianh vo i nhic u uic u roi ua
chia sc riong cuo n sa ch na y, uo Ia cuo c ua u rianh ia r ua ng gia
va ny na n. o ucn Ia i cho roi y ngha cu a cuo c so ng, giu
roi so ng uc ycu, uc co ng hic n va uc co ga ng nhic u hon nu a.
Mor Ian nua, T. S. LIior ua uicn uar iar hay su khan ha
va nicn rin cua ca nhan roi:
Chu ng ta pha i khcng ngu ng kha m pha . Ja dch dc n cu a
cuc c kha m pha dc chnh /a nci chu ng ta da ba t da u. nhung nc mc i
mc nhu thc chu ng ta mc i duc c bic t dc n /a n da u ticn trcng dc i.
THAY IO I KT
M L cu n su cI co LI
LIuy dI cuc doI bun
Duoi uay Ia rong ho nor so cau hoi cua Lao chi va uoc
gia ricn kha rhc gioi vc rac han Thoi qucn uc rhanh
uar va rac gia Srchcn R. Covcy. Chung roi xin Iuoc riich
va gioi rhicu ucn cac Lan:
Ho i: 1hua cng Stcphcn R. Ccvc;. cucn 7 1hci Qucn c
1hanh at da ducc xuat ban tu nam I989. Ja;. vci nhung trai
nghicm cua cng tu dc dcn na;. cng cc ; dinh tha; dci. ha; thcm
bct gi trcng nci dung khcng-
Su rhar roi sc khong rhay uoi uicu gi riong cuon sach
nay ca. Toi ua han rich sau hon va van uung iong iai hon
nhung uicu uc ca riong cuon sach Lang nor so cuon sach
kha c ua uuo c ha r ha nh sau uo .
Vi uu , hon 25. nguo i cho Lic r Tho i qucn rhu La, uu
ticn chc dicu quan trcng nhat. Ia rhoi qucn Li xcn nhc nhar.
Do vay, cuon sach Uu ricn cho uicu quan riong nhar ua
uuo c ha r ha nh va o nan J^^t. o ui sau va o vic c nghicn
cuu, han rich cac Thoi qucn 2 va l, uong rhoi, Lo sung
rhcn noi uung va ninh hoa cho rar ca cac rho i qucn khac.
Toi cung uuoc hang chuc ngan nguoi cho Licr: Lang
ca ch Inh ho i 7 1hci qucn. ho ua rha n nhua n va va n uung
hicu qua y ruong Licn Lan rhan rio rhanh nguon Iuc sang
rao cuoc song cua chinh ninh. icu uo cho rhay suc nanh
chuycn Licn cua cac nguycn rac uoi voi noi uoi ruong, uu
Ia ca nhan, gia uinh hay ro chuc, va khong hc Li gioi han Loi
hoan canh, kinh nghicn song cua ca nhan hay vi rhc cua ro
chu c.
Ho i: Ban than cng da hcc ducc gi vc 7 1hci qucn tu khi
cucn ach ducc phat hanh-
Toi ua hoc va cung co uuoc iar nhicu uicu. Toi xin ncu
ro n ra r ia uay J La i ho c.
I- 1am quan trcng cua vicc am tucng u khac nhau giua
ngu;cn tac va gia tri. guycn rac Ia quy Iuar ru nhicn nan
Lcn ngoai chung ra va chi hoi noi hc qua ru hanh uong
cua chung ra. Con gia rii nan Lcn riong, co rinh chu quan
va uai uicn cho nhung gi chung ra can nhan, Ia rhc nanh
Ion nhar riong vicc uicu khicn cac hanh vi cua chung ra.
Chung ra can xcn riong ca nguycn rac va gia rii uc vua co
uuoc kcr qua nong nuon hicn rai vua co uuoc kcr qua ror
hon riong ruong Iai, ruc uicu roi goi Ia u thanh dat. Mo i
nguoi ucu co cac gia rii cua iicng ninh. Cia rii chi hoi
hanh vi con nguoi, con nguycn rac chi hoi hc qua cua
nhung hanh vi uo. Cac nguycn rac khong hu rhuoc vao y
chi, chung hoar uong Lar kc nhan rhuc cua chu ng ra vc
chu ng nhu rhc nao, Lar kc chung ra co cha nhan, rin
ruong va ruan rhco chung hay khong. Toi rin ia ng su khicn
ron Ia nguoi nc cua noi uuc hanh. Su khicn ron cho
chu ng ra Lic r khong ha i chu ng ra chi ho i hc qua na
nguycn rac sc Ian uicu uo. Do uo, chung ra hai ruan rhco
nguycn rac. Tiong khi uo, su ngao nan Iai noi iang chung
ra chi ho i hc qua va vi gia rii chi hoi ha nh vi cu a chu ng ra,
ncn chung ra ch vicc song rhco cach cua ninh. Chung ra
co rhc Ia n nhu va y, nhung hc qua cu a ha nh vi xua r ha r ru
nguycn rac chu khong hai ru gia rii. Do vay, chung ra hai
457
coi riong cac nguycn rac ru nhicn riong noi nar cuoc
song.
2- Ba n cha t phc qua t (univcra/ naturc) cu a ca c ngu;cn ta c
duc c thc hic n trcng cuc n a ch na ;. hu ng ninh ho a va ca c
rhu c ric n co rhc nuon hinh va hong hu vc chi ric r van
ho a, nhung nguycn ra c rhi gio ng nhau. Toi ua ha r hic n
rha y nhu ng nguycn ra c chu a riong Tho i qucn co na r o ra r
ca sa u ron gia o chinh ricn rhc gio i va ua rhu c su iu r ia nhu ng
Io i riich ua n ru gia o Iy cu a ca c ron gia o uo riong qua riinh
gia ng ua y vc ca c nc n van ho a. Toi ua Ia n uic u na y o Tiung
ong, A n o , chau A , U c va an Tha i Binh Duong, an
My , chau Au, Ba c My , chau Phi, nhu ng nguo i My La n xu , va
ca c uan ro c La n uia kha c. Ta r ca chu ng ra, ua n ong cu ng nhu
hu nu , uc u ga ha i nhu ng va n uc gio ng nhau, uc u co
nhu ng nhu ca u gio ng nhau va ha n a nh va o Lcn riong no i
ran ninh nhu ng nguycn ra c na roi vu a ncu ricn uay.
o Ia nhan rhuc Lcn riong noi con nguoi vc nguycn
rac cua su cong Lang hay nguycn rac cung rhang. o Ia
nhan rhuc vc rinh uao uuc cua nguycn rac rinh rhan riach
nhicn, nguycn rac song co nuc uich, riung rhuc, ron riong
Ian nhau, ho rac, giao ric, va ru uoi noi. o Ia nhung
nguycn ra c ho qua r. hung rhu c rc Ia khong ha i nhu va y.
Moi ncn van hoa giai rhich cac nguycn rac ho quar rhco
nhung cach rhuc iicng.
3- 1ci da nhan tha; hc qua cua 7 1hci qucn dci vci tc chuc.
nac uu vc ky rhuar na noi, nor ro chuc khong rhc co rhoi
qucn. cn van hoa cua nor ro chuc chua uung nhung
chuan nuc, noi quy hay cac quy rac xa hoi, nhung rhu uai
uicn cho cac rhoi qucn. Mor ro chuc uuoc xac Ia nhung hc
rhong, cac quy riinh va rhu ruc. hung uicu nay uai uicn
cho cac rhoi qucn. Xcr cho cung, noi hanh vi ucu nang
uau an ca nhan nac uu no rhuong Ia nor Lo han cua
hanh vi ra rhc uuoi uang cac quycr uinh quan Iy vc co cau
va cac hc rhong, cac quy riinh va rhong Ic. Chung roi ua Ian
vicc voi hang ngan ro chuc hoar uong riong cac nganh
nghc khac nhau va nhan rhay iang ho cung co cac nguycn
rac co Lan giong nhu riong vicc ung uung Thoi qucn va
uinh ngha vc su rhanh uar.
4- Ban cc thc da; ca 7 1hci qucn. bat dau bang bat cu thci
qucn nac trcng c dc. vi no chac chan sc uan ucn sau rhoi
qucn con Iai. o nhu nor Luc anh roan ky (hoIogian)
riong uo cai roan rhc co riong cai Lo han va cai Lo han
co riong cai roan rhc.
5- Mac du 7 1hci qucn dai dicn chc cach ticp can tu trcng
ra ngcai (inidc-cut). nhung nc /ai cc kct qua tct nhat khi ban
bat dau bang thach thuc tu bcn ngcai va au dc ticp can tu trcng
ra ngcai. o i ca ch kha c, nc u La n ga ha i no r rha ch rhu c
vc quan hc, chang han su giao ric, va su rin cay Ian nhau Li
ha vo, rhi uicu nay cho rhay can co cach ric can ru riong
ia ngoai uc Thanh rich ca nhan co rhc uan roi Thanh rich
ra rhc nhan nuc uich uoi ho voi rhach rhuc uo. o Ia Iy
uo vi sao roi rhuong uay cac Thoi qucn !, 5 va t riuoc khi
uay cac Thoi qucn J, 2 va l.
t- Su tucng thucc khc gap I0 /an u dcc /ap. o uoi hoi su
uoc Ia vc rii ruc va rinh can nhicu hon uc co ru uuy cung
rhang khi nguoi khac co ru uuy rhang,rhua, uc co gang
hicu nguoi riuoc khi uuoc nguoi khac rhong hicu, va uc
rin ia giai ha rhu La ror hon. oi cach khac, uc Ian vicc
voi nguoi khac rhanh cong Lang con uuong ho rac sang
rao rhi Lan hai co rinh uoc Ia, su an roan noi ran va su ru
chu iar cao. cu khong, cai na chung ra goi Ia su ruong
rhuo c Ia i Lic n rha nh su cho ng hu rhuo c (counrci-
459
uccnucncy) noi nguoi ra chong uoi nhau uc khang uinh
rinh uoc Ia cua noi Lcn, hoac Ia su uong hu rhuoc
(couccnucncy) noi nguoi nay can ucn su ycu kcn cua
nguoi khac uc rhoa nan nhu cau cua ninh va uc Licn ninh
cho su ycu kcn cua ninh.
7- Ba n cc thc tc m ta t ba thc i qucn da u ticn ba ng mc t cu m
tu dcn gian hua va giu /ci hua va Lan cung co rhc ro n rar La
rho i qucn sau La ng cu n ru sau khuyc n khich nguo i kha c
cu ng rhan gia va cu ng nhau rin ia gia i ha ro i uu.
8- Ba; thci qucn dai dicn chc mct thu ngcn ngu mci. na c
uu so ru ngu va rhuar ngu cua no ucn ch hon nuoi uau
ngon ray. Loai ngon ngu noi nay rio rhanh nor nar na,
nor kicu roc ky uc noi vc iar nhicu chuycn. Khi Lan noi voi
ai uo cai uo Ia khoan gui vao rai khoan hay iur ia- o Ia
Li uong uoi ho hay chu uong- o Ia su uong ran hic
Iu c hay Ia su rho a hic - o Ia cu ng rha ng hay rha ng,rhua
hay rhua,rha ng- o Ia uu ricn cho ca i quan rio ng nha r
hay cho cai kcn quan riong hon- icu uo Lar uau Lang
huong ricn hay nuc uich- Toi ua nhin rhay ca nhung
ncn van hoa uuoc chuycn uoi Loi su hicu io va can kcr uoi
voi nhung nguycn rac va cac khai nicn uuoc Licu rhi Lang
nhung ru ngu quy uoc uac Licr nay.
9- Su chnh truc /a mct gia tri cac hcn u trung thanh. Iay
noi uung hon, chinh riuc Ia hinh rhuc cao nhar cua su
riung rha nh. Su chinh riu c co ngha Ia ho a nha va o ca c
nguycn rac hay Iay nguycn rac Ian riong ran, chu khong
hai Iay con nguoi, ro chuc hay rhan chi gia uinh Ian riong
ran. Ban sc rhay iang goc ic cua noi van uc na nguoi ra
ga hai Ia cai uo co uuoc nhicu nguoi rhua nhan hay co
uu ng khong- Khi chu ng ra uu ricn cho vic c riung rha nh
voi nor nguoi hay nor nhon nguoi hon Ia Ian nor vicc
na chung ra cho Ia uung, chung ra sc nar ui su chinh riuc.
Chung ra co rhc ran rhoi co uuoc su rhua nhan cua nhicu
nguoi hay xay uung uuoc su riung rhanh, nhung vc sau,
vicc nar ui su chinh riuc sc Ian hai ngay ca noi quan hc uo.
icu uo chang khac gi noi xau sau Iung nguoi khac. guoi
na Lan ran rhoi kcr rhan uuoc nho noi xau sau Iung nguoi
khac sc hicu iang Lan cung co rhc noi xau ho khi co nhung
suc c khac, hay riong nor hoan canh khac. Xcr vc nor
khia canh nao uo, rhi La rhoi qucn uau ricn uai uicn cho su
chinh riuc va La rhoi qucn sau uai uicn cho su riung rhanh,
nhung chu ng hoa n roa n gan Lo vo i nhau va su chinh riu c
sc rao ia su riung rhanh. cu Lan uinh uao nguoc rhu ru va
chon su riung rhanh riuoc, Lan sc rii hoan va uanh nar su
chinh riuc. uoc nguoi khac rin cay ror hon uuoc nguoi
khac ua rhich. Rur cuc, ch co su rin cay va ron riong noi
sinh ia rinh ycu.
I0- Scng thcc 7 1hci qucn /a cucc phan dau khcng ngung
dci vci ba t cu ai. Ai cung co Iuc uao uong khi rhuc hicn nor
rhoi qucn nao uo riong so Thoi qucn, hoac rhan chi
uong rhoi rar ca Thoi qucn. icu nay uon gian va uc hicu
nhung iar kho rhuc hicn nor cach rhuong xuycn. Chung Ia
Ic rhuong riong cuoc song nhung ricn rhuc rc khong hai
Ic rhuong nao cung Iuon Iuon uc rhuc hicn.
Ho i: 1hci qucn nac ban than cng phai cc gang nhicu nhat
mci cc ducc-
Thoi qucn rhu nan. Khi roi rhuc su ncr noi va ca
quycr iang ninh uung rhi roi khong con nuon Iang nghc
nua, hoac rhan chi roi con gia vo Iang nghc nua. hin
chung roi can rhay ninh co Ioi khi Iang nghc voi y uinh uoi
ua chu khong hai uc hicu nguoi khac. Ticn rhuc rc, roi
icn Iuycn hang ngay voi rar ca Thoi qucn. Toi chua chinh
461
huc uuoc rhoi qucn nao ca. Toi coi no nhu cac nguycn rac
cu a cuo c so ng na chu ng ra khong Lao gio rhu c su Ian chu
uuoc, cang ucn gan su Ian chu no Lao nhicu, chung ra cang
can rhay con uuong con hai ui cang xa Lay nhicu. o
cung giong nhu vicc cang Licr nhicu, Lan cang can rhay
ninh chua Lic r gi ca .
o Ia Iy uo vi sao roi rhuong cho uicn sinh vicn uai hoc
5 rhco cha r Iuo ng cu a cau ho i cu a ho va 5 o cha r Iuo ng
cua cau ria Ioi. Tiinh uo kicn rhuc cua ho sc uuoc Licu Io
ror hon rhco cach uo.
Tuong ru, Thoi qucn cung uuoc Licu rhi Lang uuong
xoan oc ui Icn.
Thoi qucn J o nuc uo cao iar khac voi Thoi qucn J o
nuc uo rha hon. Su Iuon chu uong o nuc uo uau ricn co
rhc ch Ia su nhan Licr vc khoang riong giua kich rhich va
han ung. C nuc uo cao hon no co rhc Lao gon ca su Iua
cho n nhu khong quay rio Ia i hay Ia ria uua. Mu c cao hon
nua Ia ha n ho i. Muc ric rhco Ia rha rhu . Va nuc ric rhco
nua Ia khong con Luc Loi vc vicc uo nua.
UCC XCA CC I LL
J
2
l
! 5
t
J
2
l
! 5
t

Ho i: Ong /a Phc chu tich Ccng t; Frank/inCcvc;. 1hc
Ccng t; Frank/inCcvc; cc ap dung 7 1hci qucn vac ccng vicc
hang nga; khcng-
Chu ng roi khong ngu ng so ng va Ia n rhco nhu ng uic u
ninh riuyc n ua r cho nguo i kha c, uo Ia nhu ng gia rii co
La n nha r cu a chu ng roi. hung chu ng roi chua Ia n uuo c
no r ca ch hoa n ha o. Cu ng gio ng nhu no i uoanh nghic
kha c, chu ng roi Li rha ch rhu c Lo i su rhay uo i cu a rhi
riuo ng va su Iicn kc r giu a van ho a cu a Tiung ran Covcy va
FiankIin Qucsr riuo c kia. Cuo c sa nha uic n ia va o nu a
hc nan J^^.
Su rhanh cong Iau uai cua chung roi uoi hoi hai co
rhoi gian, su kicn rii va Lcn L a uung cac nguycn rac.
Chu a nh nhanh khong rhc co uuo c hinh a nh chinh xa c.
Ma y Lay rhuo ng Li chc ch huo ng ha n Io n rho i gian khi
Lay, nhung Iuon uuoc uicu chnh rio Iai uung uuong va
cuoi cung Lay ucn uich. icu uo cung uung voi rar ca
chung ra, uu Ia ca nhan, gia uinh hay ro chuc. icu rhcn
chor Ia hai Iuon Iuon co Muc uich riong uau va su can
kcr uuoc chia sc uc khong ngung co su han hoi va uicu
chnh cho uung con uuong ui.
Ho i: 1a i ac /a i /a 7 1hc i qucn- Ma khcng pha i /a 6 ha; 8
ha; I0 ha; I5- Pha i chang c 7 c da; cc ; nghia gi thicng /icng-
Chang co gi rhicng Iicng uoi voi con so ca, uon gian
ch vi co l rho i qucn rhuo c ha n riu Tha nh rich ca nhan
(ru uo Iua chon, Iua chon, hanh uong) ui riuoc l rhoi qucn
rhuo c ha n riu Tha nh rich ra rhc (ron rio ng, rha u hic u,
sang rao) va sau uo rhcn nor cai nua Ia uoi noi. Tar ca cac
rhoi qucn uo rhanh ia Ia con so .
463
Khi uuoc hoi vc cau nay, roi Iuon Iuon ria Ioi iang ncu
co uac rinh khac na Lan nuon cho no rio rhanh rhoi qucn,
rhi Lan ch ca n uua no va o Thoi qucn rhu hai nhu nor
riong nhung gia rii na Lan uang co gang uc song rhco no.
oi cach khac, ncu Lan nuon Iuon uung gio rhanh nor
rhoi qucn, rhi uo sc Ia nor riong nhung gia rii cua Thoi
qucn rhu hai. Thoi qucn rhu hai noi vc nhung su Iua chon
hay gia rii uo Ia gi va Thoi qucn rhu La noi vc vicc song rhco
nhung gia rii uo. Do vay na chung iar co Lan, co rinh char
chung nha r va quan hc na r rhic r vo i nhau.
Su rhar Ia khi vicr Loi kcr cho Ian xuar Lan noi nhar
quycn sach nay, roi vua hoan rhanh cuon sach noi: 1hc i
qucn thu 8: 1u thanh dat dcn vi dai (Thc 8rh IaLir: Fion
Lffccrivcncss ro Cicarncss). Mor so nguoi cho iang goi no
Ia Thoi qucn rhu 8 co vc nhu ua ui Icch khoi y kicn ria Ioi
chua n nu c cu a roi. hung nhu ca c La n rha y o chuong Mo
uau cua cuon sach noi, rhc gioi ua rhay uoi sau sac ru khi
cuo n sa ch Tho i Qucn c Tha nh a r xua r La n nan
J^8^. hu ng rha ch rhu c va rinh cha r hu c ra na chu ng ra
ga hai riong cuoc song iicng, riong cac noi quan hc,
riong nghc nghic chuycn non, va riong cac ro chuc Ia iar
khac vc nuc uo so voi riuoc. Tiong rhuc rc, nhicu nguoi Iay
noc nan J^8^ nan chung kicn su su uo cua Luc ruong
BciIin nhu su Lar uau cua 1hci dai 1in hcc. su ia uoi cua
nor rhuc rai noi, nor uai uuong ncnh nong nhung rhay
uoi voi nhung y ngha khong rhc rin noi nor rhoi uai rhuc
su noi nc.
Su rha nh ua r cu a ca nhan va ro chu c nhu riuo c khong
con uu cho rhc gioi ngay nay uo Ia cai gia hai ria uc Luoc
vao nor san choi noi. hung uc ron rai, rhinh vuong, sang
rao, hoan rhicn va uan uau riong nor rhuc rai noi nc nay,
chu ng ra ha i xay uu ng va vuo r xa hon su rha nh ua r. Lo i
kcu goi va uoi hoi cua rhoi uai noi Ia su rhoai nai. o Ia su
Iac quan nong nhicr, su cong hicn uay y ngha va su v uai.
hung uicu nay rhuoc nor nar Lang, nor Linh uicn cao
hon. o cu ng Ia su rha nh cong nhung kha c vc rinh char
chu khong hai nuc uo. c co rhc uar ucn nor riinh uo
cao hon cua rii ruc va uong co cua con nguoi cai na
chung ra goi Ia ricng noi uoi hoi hai co nor nc ngh
noi, ky nang noi, cong cu noi nor Thoi qucn noi.
Do vay Thoi qucn rhu ran khong noi vc vicc cong rhcn
nor rhoi qucn nua vao Thoi qucn ua Licr na Ia noi vc vicc
nha n ia va khai rha c su c na nh cu a no r chic u rhu La (a
rhiiu uincnsion) vao Thoi qucn uc ua ung rhach rhuc
riong ran cua Ky nguycn Lao uong Tii rhuc.
Tuong Ihuc
Laug ughe va
lhau hieu
lau uhau
0oug lau
hiep luc
Ju duy
cuug lhaug
Luou
chu doug
Bal dau
lu uuc lieu
da duoc xac diuh
uu lieu
cho dieu
quau lroug uha l
Jh^Nh J|Ch
C^ Nh^N
c Ip
Phu Ihuc
Jh^Nh J|Ch
J^P JhE
J
i
u

r
a

l
i
e
u
g

u
o
i

c
u
a

u
i
u
h
v
a

l
r
u
y
e
u

c
a
u

h
u
u
g
c
h
o

u
g
u
o
i

k
h
a
c
R
e
u
g
i
u
a
b
a
u
l
h
a
u
7
5 6
4
3
1
2
8
465
Ho i: Danh ticng cua cng anh hucng dcn cng nhu thc nac-
o co anh huong ucn roi riong nhicu nar. Tu goc uo
ca nhan, rhi uo Ia su uc cao. Tu goc uo su han, uo Ia su
khicn ron, nhung roi can hai nhan nanh iang roi khong
hai Ia rac gia cua Lar ky nguycn rac nao o uay va ruycr uoi
khong xung uang voi noi su cong nhan nao nhu vay. Toi
noi nhu vay Loi roi coi Lan rhan ninh cung nhu rar ca cac
Lan Ia nor nguoi ui rin chan Iy, su hicu Licr. Toi khong
hai Ia nor nha rhong rhai, roi khong rhich nguoi ra goi roi
Ia nha rhong rhai. Toi khong nuon co non uc. Toi ch co
gang quang La su ruan rhco nhung nguycn rac ua co san
riong ran hon cua con nguoi, nhung nguycn rac noi iang
nguoi ra can song rhuc voi Iuong ran cua ninh.
Ho i: Ncu ducc /am /ai /an nua. cng cc /am khac di vci tu
ca ch /a mc t dcanh nhan-
Toi sc Iua chon, ruycn uung nhan su nor cach co chicn
Iuoc va Iuon chu uong. Khi Lan uang Li chon vui vao hang
ngan cong vicc khan ca va Lan ion, Lan iar uc uua nhung
nguoi ro ia co san giai ha riong ray vao nhung vi rii rhcn
cho r. Xu huo ng rhuo ng rha y Ia khi ui sau va o qua riinh va
rinh cach con nguoi, nhicu nguoi khong co su quan ran
uay uu ucn van uc uo, hay khong xay uung cac ricu chuan
can hai ua ung cho rung cuong vi cu rhc. Toi rin iang khi
vicc ruycn uung va Iua chon uuoc rhuc hicn nor cach co
chicn Iuoc, ruc Ia co ru uuy Iau uai va Iuon chu uong, khong
hai uua vao suc c nhar rhoi, sc ucn Iai Ioi ich ro Ion vc
sau. Co ai uo rung noi iang icu chung ra uang nong
nuon nhar chinh Ia uicu chung ra uc rin nhar. Ban rhuc su
can hai nhin sau vao ca rinh cach Ian nang Iuc, vi cuoi
cung, rhi nhung su khicn khuycr uu o nar nao cung sc Loc
Io ia. Va ncn nho iang, uao rao va Loi uuong Ia quan riong,
nhung vicc ruycn uung va Iua chon con quan riong hon.
Ho i: Ncu ducc /am /ai /an nua. cng cc /am khac di vci tu
cach /a nguci cha-
Voi ru cach Ia nor nguoi cha, roi sc uanh nhicu rhoi
gian hon uc xay uung nhung rhoa rhuan cung rhang nhc
nhang, rhoai nai voi rung uua con cua ninh o cac giai uoan
khac nhau riong cuoc uoi chung. Do cong vicc kinh uoanh
va rhuong xuycn ui cong rac, roi rhuong chicu chuong con
ninh va cho n gia i ha rhua,rha ng qua nhic u, rhay vi
uanh rhoi gian va cong suc xay uung noi quan hc rhong
qua su rho a rhua n cu ng rha ng rhuo ng xuycn hon.
Ho i: Ccng nghc mci c /am tha; dci vicc kinh dcanh nhu
thc na c trcng tucng /ai-
Toi uong y voi ruycn Lo cua Sran Davis iang Khi co so
ha rang rhay uoi, noi rhu sc iung chuycn, va roi ngh co so
ha rang ky rhuar Ia riung ran cua noi rhu. o sc Ia n rang
roc uo cua noi xu rhc, ca ror Ian xau. Toi cho iang vi Iy uo
nay na ycu ro con nguoi rio ncn cang quan riong hon.
Cong nghc cao na khong co nguon nhan Iuc ruong xung
sc chang nang Iai kcr qua gi, va cong nghc cang co anh
huong Lao nhicu, rhi ycu ro con nguoi - o vicc kicn soar
cong nghc uo, cang quan riong Lay nhicu, uac Licr riong
vicc har riicn su can kcr vc nar van hoa uoi voi cac ricu
chuan su uung cong nghc uo.
Ho i: Ong cc ngac nhicn ha; ung ct trucc tnh phc bicn
cua 7 1hci qucn (c cac nucc khac nhau,cac ncn van hca khac
nhau,tuc i ta c va gic i tnh kha c nhau)-
Vua co vua khong. Co Loi vi roi khong ngo Ia no rio
rhanh hicn ruong ricn rhc gioi va co iar ir ru ngu nang rinh
467
cha r rhua n My . Va khong, Lo i vi cuo n sa ch ua qua rhu
rhach riong hon 25 nan qua, kcr qua riuoc hc r cua no uuoc
uua ricn cac nguycn rac khong hai uo roi har ninh ia va
cu ng khong ha i cong Iao cua roi.
Ho i: Ong c giang da; 7 1hci qucn chc cac cm nhc nhu thc
na c-
Toi ngh iang roi sc ruan rhco La quy rac co Lan cua
AILcir Schwcirzci riong vicc uay uo ric con: Thu nhar Ian
guong, rhu hai Ia n guong, rhu La Ia n guong. hung roi sc
khong ui xa ucn nuc uo. Toi nuon noi iang, rhu nhar Ia
Ian guong, rhu hai, xay uung noi quan hc co su quan ran
va khuycn khich, va rhu La, uay nor so y ruong co Lan ricn
co so cac rhoi qucn rhco ngon ngu cua ric cn giu chung
co uuoc su hicu Licr co Lan va ru vung cua Thoi qucn, ch
uan chung cach Ian rhc nao uc co uuoc nhung su riai
nghicn cua chinh ninh rhong qua cac nguycn rac, uc
chung xac uinh nhung nguycn rac va rhoi qucn cu rhc nao
uang uuoc rhc hicn riong cuoc song cua chung.
Ho i: Scp tci (vc,chcng. ccn cai. ban bc v.v.) thuc u can cc 7
1hci qucn- 1hcc cng. tci phai /am thc nac dc hc dcc cucn ach
na ;-
guo i ra khong ca n quan ran Lan Licr nhung gi cho
ucn khi ho Licr Lan quan ran ucn ho. Iay xay uung noi
quan hc rin cay va coi no uua ricn co so nor Licu hicn cua
rinh cach uang rin cay va sau uo chia sc voi ho iang Thoi
qucn ua giu Lan nhu rhc nao. on gian Ia Lan cho ho rhay
Thoi qucn qua hanh uong cua Lan. cn Iuc rhich ho,
La n co rhc no i ho rhan gia va o no r chuong riinh huan
Iuycn hay gui rang cuon sach Ian qua hay ho Licn cho ho
nor so y ruong co Lan khi hoan canh cho hc.
Ho i: Ong cc thc nci chut t vc kinh nghicm ban than va
dicu gi /am cng vict ra cucn ach na;-
Moi nguoi ngan hicu iang roi sc noi nghic cha roi Ia
sc rhan gia vao hoar uo ng kinh uoanh cua gia uinh. Tuy
nhicn, roi Iai rhay ninh rhich uay hoc va huan Iuycn cac
nha quan Iy hon Ia Ian kinh uoanh. Toi rio ncn quan ran
sau sa c va ra riung va o khia ca nh con nguo i cu a ro chu c
khi roi Ia n vic c ra i Khoa Kinh uoanh a i ho c Iaivaiu. Sau
uo, roi uay cac non kinh uoanh, ru van, co van va huan
Iuycn nhicu nan rai riuong Biighan Young Univcisiry, roi
chu y ucn vicc xay uung cac Chuong riinh har riicn nhan
su Iicn kcr giua Ianh uao va quan Iy uua vao ra ho cac
nguycn rac co ruan ru va can Lang. hung uicu nay cuoi
cung uan ucn Thoi qucn va khi a uung vao ro chuc no
har riicn rio rhanh khai nicn Ianh uao Iay nguycn rac Ian
riong ran. Toi quycr uinh ioi khoi riuong uai hoc va ra
riung rhoi gian vao vicc huan Iuycn cac nha quan Iy ru
nhic u ro chu c kha c nhau. Sau no r nan rhu c hic n rhco
chuong riinh uao rao ua uuoc chuan Li ky rhi xuar hicn co
ho i kinh uoanh cho hc chu ng roi uua chuong riinh nay
ia kha rhc gio i.
Ho i: Ong nghi ac vc vicc cc nguci chc rang hc bict ccng
thuc dch thuc cua thanh ccng-
Toi nuo n no i hai uic u. Thu nha r, nc u uic u ho no i
uuo c uu a ricn ca c nguycn ra c hay ca c quy Iua r ru nhicn,
rhi roi nuo n ho c ho i ho va khcn ngo i ho . Thu hai, roi
nuo n no i co rhc chu ng ra uang uu ng nhu ng ru ngu kha c
nhau uc uic n ra ca c nguycn ra c co La n hay quy Iua r ru
nhicn gio ng nhau.
V Luc gIu
STEPHEN R. COVEY
Srchcn R. Covcy Ia no r chuycn gia uuo c kinh rio ng
ricn rhc gio i vc Iy rhuyc r Ia nh ua o, va n uc gia uinh, no r
nha gia o, nha ru va n vc qua n Iy va Ia no r ra c gia ua co ng
hic n ca uo i ninh uc gia ng ua y huong ha so ng va Ia nh
ua o Ia y nguycn ra c Ia n rio ng ran, nha n xay uu ng cuo c
so ng gia uinh va ro chu c rha nh ua r. Cng ro r nghic rha c s
qua n rii kinh uoanh a i ho c Iaivaiu va ric n s a i ho c
Biighan Young - noi ong Ia n gia o su non ha nh vi ho c cu a
ro chu c va qua n rii kinh uoanh, uo ng rho i Ia gia n uo c
quan hc cong chu ng cu a riuo ng va rio Iy hic u riuo ng.
goa i ia, ong co n nha n uuo c La ng ric n s uanh uu cu a
ca c riuo ng ua i ho c uanh ric ng kha c.
Ticn s Covcy Ia rac gia cua nhicu cuon sach, Lao gon
cuon sach Lan chay nhar rhc gioi 7 1hci Qucn c 1hanh
a t - rac han uuoc ron vinh Ia co anh huong nhar cu a rhc
ky 2 va Ia nor riong J cuon sach vc quan rii co anh huong
nhar ru riuoc ucn nay voi J5 riicu Lan Lang l8 rhu ricng ua
uuoc Lan ia ricn rhc gioi. hung cuon sach noi ricng khac
cu a ong Lao go n: 1hci qucn thu tam: Uu ticn chc cai quan
trcng nhat: Lanh dac /a; ngu;cn tac /am trcng tam va 7 1hci
qucn cua nhung gia dinh thanh dat.
Cng co ^ nguoi con va !l nguoi chau. Cng uuoc riao
Ciai rhuong guo i Cha a ng Kinh cua nuoc My - giai
rhuong na ong cho iang co y ngha nhar riong cuoc uoi
ninh. Ca c gia i rhuo ng kha c cu a ong Lao go n Thonas
Moic CoIIcgc McuaIIion vc su cong hicn cho nhan Ioai,
Dicn Cia Xuar Sac har, Ciai rhuong Cong uan cua Ioa
Binh, Ciai rhuong Quoc rc ha Doanh nghic cua nan
J^^! va Cia i rhuo ng Doanh nhan Quo c gia vi hu ng
Thanh ruu Tion uoi cua Ioa Ky. Ticn s Covcy uuoc ra
chi 1imc cong nhan Ia nor riong 25 nguoi My co anh
huo ng nha r rhc ky 2.
Tic n s Covcy Ia sa ng Ia vicn va Ia Pho chu rich Cong ry
FiankIinCovcy, no r cong ry cung ca uich vu ha ng ua u ricn
rhc gio i co van ho ng ra i J2l nuo c. Io chia sc ra n nhin, rinh
ky Iua r va nhic r rinh cu a Tic n s Covcy uc co nguo n ca n
hu ng, nang cao, va cung ca huong ric n cho ca c ca nhan va
ro chu c co nhu ca u ricn roa n rhc gio i uc rhay uo i va riuo ng
rha nh ricn con uuo ng cong uanh va su nghic .
FiankIinCovcy (rcn nicn ycr ricn rhi riuong chung
khoa n cw Yoik
(*)
Ia FC) Ia cong ry hang uau ricn rhc gioi
vc uao rao, nang cao hicu qua Ian vicc, cac cong cu nang
cao nang suar Iao uong va cac uu an uanh gia cho cac ro
chu c, ra rhc va ca nhan. Kha ch ha ng cu a FiankIinCovcy
(*) NYSL - New York SIock Lxchahge.
471
chicn ^ cac cong ry riong uanh sach Fcrtunc I00, hon
5 riong Fcrtunc 500, hang ngan cac uoanh nghic nho
va vu a, cu ng nhu nhic u ro chu c cu a chinh hu va ca c ro
chuc giao uuc. Cac ro chuc va ca nhan ric can voi cac san
ha n cu a FiankIinCovcy va uich vu rhong qua ca c Io
huan Iuycn cua cong ry, qua cac nhan vicn cung ca uich vu
co giay hc, ru van riuc ric nor uoi nor, cac cuoc hoi
rha o chuycn uc , ca c caraIoguc, cung vo i hon J! cua ha ng
Lan Ic va qua riang wcL www.trank/inccvc;.ccm
FiankIinCovcy co hon 2. cong rac vicn cung ca cac
uich vu chuycn nghic , cac san han va ru Iicu Lang 28
ngon ngu, rai l^ van hong va o ^5 nuoc ricn rhc gioi.
tIA1RICLA71B0I
0LEXB1BAXBBA1
7 Tho i quen la nh ng chi c cha kho a tha nh cng
trong mo i hoa n ca nh. y la m t quy n sa ch r t co gia tr.
- Adward Anh Brennanm Chu rtch ltem CEO Sears, Roebuck & Co
Ti o c 7 tho i quen tha nh a t va thu c r t nhi u
l i ch y la cu n sa ch su s c nh t va mang tnh khai
sang nht ma ti tng oc.
Norman Vincent Peale, roc qto The Power of Positive Thinking
Khi Stephen Covey c t ti ng no i, mo i c p la nh a o u
l ng nghe.
Duns Bustness Monrh
Ti cha t ng bi t m t ng i th y na o hay c v n tinh
th n na o trong lnh v c nng cao tha nh tch ca nhn co th
khi ngu n cho nhi u pha n ng tch c c nh th Quy n
sach nay th hin mt trit ly sng ep e cua Stephen
Covey. Ti ngh b t c ai o c no cu ng se nhanh cho ng hi u
c tac dung manh me ma ti va nhiu ngi khac a tng
thu c.
- John Pepper, Chu rtch Tp oa n Procter & Gamble
Stephen Covey la m t Socrates cu a My , ng i d n d t
chu ng ta i tm nh ng s vnh c u - ca c gia tr, gia nh, ca c
m i quan h va giao tip xa h i.
- Brian Tracy, roc qto Psychology of Achievement
Sa ch cu a Stephen R. Covey khuy n khch chu ng ta xy
dng sc manh, nim tin va mang lai ngun cam hng. Ni
dung va phng pha p trnh ba y nh ng b quy t na y ta o
tha nh m t n n ta ng v ng ch c cho s giao ti p hi u qua . La
m t nha gia o du c, ti tin r ng quy n sa ch na y ch c ch n se
gianh c mt ch ng trang trong trn k sach cua moi
gia nh.
William Rolfe Kerr, U; tten Hot Jonq Gtoo Juc ot hoc lonq Uroh, M;
Trong quy n 7 tho i quen tha nh a t, Covey mang n
cho chu ng ta m t c h i, ch khng pha i m t ch d n. C
h i o la kha m pha chnh mnh va a nh h ng cu a ba n thn
i v i ng i kha c cu ng nh th c ha nh i u o b ng ca ch
v n du ng nh ng y t ng su s c cu a ng. y la m t quy n
sa ch tuy t v i co th la m thay i cu c s ng cu a ba n.
- Tom Peters, roc qto In Search of Excellence
Chi n th ng la m t tho i quen. Th t ba i cu ng th . Hai
mi lm nm kinh nghim, suy tng va nghin c u a
thuy t phu c Covey r ng 7 tho i quen ta o ra s kha c bi t
trong ha nh phu c, s c kho e, tha nh cng t nh ng ng i th t
ba i hay nh ng ng i pha i hy sinh y ngha cu c s ng va ha nh
phu c cu a mnh v s tha nh cng hi u theo ngha he p.
Ron Zemke, Jonq roc qto The Service Edge to cuon Service America
Stephen R. Covey la m t con ng i tuy t di u. ng
vi t m t ca ch su s c va y quan tm n con ng i. S cn
bng cua mt th vin s ng v thanh cng se c nhn ra
trong t p sa ch na y. Nh ng b quy t Covey c p trong 7
tho i quen tha nh a t a thc s mang n cho ti mt s
kha c bi t trong cu c s ng.
Ti n s Ken Blanchard, roc qto qu;en The One-Minute Manager
MUC LUC
Lc i gic i thic u 5
Lc i ta c gia ^
CIUCC MC T
IUC KIAI ILM TCC QUA Jl
CA NH CU A CU A SU THAY O1 J5
Nhu ng tha ch thu c cu a ky nguycn no I J
Sc hai va 1u ti J
Ucc mucn va 1ham vcng c huu J
1rcn tranh tra ch nhicm J8
1u;ct vcng J^
Mat can bang trcng cucc cng 2
1nh vi k; 2
Nicm khac khat ducc /ang nghc 2J
Xung dct va khac bict 22
Bc tac cua ban than 22
au Ia gIa I pha p 2l
Chung ta co thc ky vong dIcu gI 25
MO THU C VA NGUYEN TA C 2
Bat dau tu bcn tvong 2^
I. ac duc nhan cach va ac duc tnh cach ll
2. Chnh ;cu va thu ;cu l8
3. Anh hucng cua mc thuc !
4. 1ha; dc i mc thu c !8
5. Nhan thuc va tnh cach 52
6. La ; ngu;cn ta c /a m trung tam 5l
7. Ngu;cn ta c tha; dc i va pha t tric n 58
8. Nhin nhan van dc t5
9. Nang cac trinh dc tu du; t8
T ng quan vc 7 tho I qucn l
I. 1hc i qucn /a gi- 5
2. 1nh /icn tuc cua qua trinh trucng thanh
3. inh nghia vc tnh hicu qua 8l
4. Ba /ca i ta i a n 8!
5. Ngu;cn tac PC trcng tc chuc 8^
CIUCC IAI
TIAI TICI CA IA ^5
Tho I qucn thu nha t: LUON CHU ONG ^
Ca c nguycn ta c vc ta n nhIn ca nhan ^^
I. Lang knh xa hci JJ
2. Giua nhan tc kch thch va phan ung /a gi- Jl
3. inh nghia tnh chu dcng Jt
4. Nam thc chu dcng JJJ
5. Chu dcng hanh dcng ha; bi dcng dci phc- JJl
6. Lang nghc chnh minh JJt
7. Jcng trcn Quan tam va Jcng trcn Anh hucng J2
8. Iic m ca t tru c tic p. kic m ca t gia n tic p
va ngca i ta m kic m cat J25
9. Mc rcng Jcng trcn Anh hucng J2t
I0. Cc va La Jl
II. Pha bcn kia cu a tha t ba i Jl2
I2. Cam kct va giu /ci Jl!
I3. 1nh chu dcng: cucc trac nghicm 30 nga; Jlt
Tho I qucn thu haI:
BA T A U TU MU C T1EU A UOC XA C 1NH Jl^
Ca c nguycn ta c Ia nh da o ba n than J!J
I. Bat dau tu muc ticu da ducc xac dinh
cc nghia /a gi- J!2
2. Mci u vat dcu ducc ang tac hai /an J!5
3. Du kicn ha; mac nhicn J!
4. Lanh dac va quan /; hai u ang tac J!8
5. 1rc thanh nguci ang tac dau ticn cua chnh minh J5J
6. 1u;cn ngcn u mcnh ca nhan J5t
7. 1rung tam cua Jcng trcn Anh hucng Jt
8. Cac trcng tam trcng cucc cng Jtl
9. Nhan dicn trcng tam cua ban J5
I0. 1rcng tam hucng vc ngu;cn tac J8
II. 1hict /ap va van dung
ban tu;cn ngcn u mcnh ca nhan J8^
I2. Jan dung tu du; c tam cac mci J^J
I3. Hai phucng pha p khai tha c tic m nang
cua ban cau nac phai J^l
I4. Nhan dicn vai trc va mu c ticu 2
I5. 1u;cn ngcn u mcnh gia dinh 2!
I6. 1u;cn ngcn u mcnh tc chuc 2t
Tho I qucn thu ba:
UU T1EN CHO 1E U QUAN TRONG NHA T 2J5
Ca c nguycn ta c qua n Iy ba n than 2J
I. Suc manh cua ; ch dcc /ap 2J^
2. Bcn thc hc quan tri thci gian 222
3. Gc c Pha n tu thu hai 22!
4. icu kicn can cc dc nci khcng 2l2
5. 1c chuc va thuc hicn Phan tu thu hai 2lt
6. Ccng cu dung chc Phan tu thu hai 2l^
7. 1rc thanh nguci tu quan Phan tu thu hai 2!2
8. 1huc hicn /ich ccng tac cua ban 25
9. Uu dicm vuct trci cua thc hc quan tri
thc i gian thu tu 252
I0. Giac phc ccng vic c: Gia tang P va PC 25l
II. Giac phc mc nh /c nh 255
I2. Giac phc u ; qu;c n 25
I3. Mc thuc vc Phan tu thu hai 2t5
CIUCC BA
TIAI TICI TAP TIL 2t^
Nhu ng n thu c cu a su tuong thu c 2J
I. 1a i khca n tinh ca m 2t
2. Sau khcan k; gui chu ;cu 2^
3. Nhung qu; /uat cua tinh ;cu va cucc cng 2^2
4. Jan dc cua P /a cc hci cua PC 2^t
ThoI qucn thu tu: TU DUY CU NG THA NG 2^^
Ca c nguycn ta c Ia nh da o lJ
I. Sau mc thuc cua mci quan hc tucng tac
giua ccn nguci ll
2. Nam phucng dicn cua tu du; cung thang lJ8
3. Cac hc thcng hc trc llt
4. Cac qua trinh l!
Tho I qucn thu nan: LA NG NGHE VA THA U H1E U l!5
Ca c nguycn ta c gIao tIc p
tvcn co so tha u hIc u Ia n nhau l!
I. 1nh ca ch va giac tic p l!^
2. Lang nghc va thau hicu l5J
3. Chan bcnh trucc khi kc tca l5
4. Bcn kicu phan ung phan xa l5^
5. Hicu va nhan thuc ll
6. 1icp can tung bucc mct l8
Tho I qucn thu sa u: ONG TAMH1E P LU C l8l
Ca c nguycn ta c ho p ta c sa ng ta o l85
I. Su giac tic p dc ng tam hic p /u c l8
2. cng tam hicp /uc trcng nhcm l8^
3. cng tam hicp /uc trcng kinh dcanh l^J
4. cng tam hicp /uc va van dc giac ticp l^l
5. 1im kic m mc t phucng a n thu ba l^5
6. cng tam hicp /uc ticu cuc l^^
7. Cci trcng u khac bict !l
8. Phan tch trucng /uc !t
9. Ban chat cua tu nhicn /a dcng tam hicp /uc !JJ
CIUCC BC
C I MC I !J5
Tho I qucn thu ba y: RE N G1U A BA N THAN !J
Cac nguycn tac tu dI noI hop Iy !J^
I. Bcn kha canh cua tu dci mci !2
2. Anh hucng cua ban dci vci nguci khac !l5
3. Can bang trcng dci mci !l
4. cng tam hicp /uc trcng dci mci !l^
5. Su phat tricn thcc ducng xcan cc !!J
Tvo Ia I nguycn ta c ba t da u tu bcn tvong !!5
I. Cucc cng /icn thc hc !!8
2. Ccn nguci giac thci !5
3. Mct ghi chu cua tac gia !5l
Thay IoI kct
MOT CUO N SACH CO THE THAY O1 CUO C O1 BA N !55
Vc ta c gIa STEPHEN R. COVEY !t^
G1A TR1 CU A 7 THO1 QUEN E THA NH A T !2
Chu trach nhim xut ban:
Tio n s QIA CH THI NGIY T
Bin t p : Tla nl Nam
Trnh ba y : Iirsl Novs
Sa ban in : Tlanl Bnl
Th c hi n : Iirsl Novs Tri Vio l
NHA XUT BAN TRE
161 Iy Clinl Tla ng - Qua n 3, TI. Ho Cli Minl
T: 9316211 - Iax: 8437450
In l n th 1. S l ng 2.000 cu n, kh 14 x 20,5 cm ta i Cng ty Vn Ho a Phng Nam (160/13
i Cung, Q.11, TP. HCM). Gi y KKHXB s 33-2007/CXB/676-203/Tre - QXB s
698B/Q-Tre c p nga y 18/10/2007. In xong va n p lu chi u quy IV/2007.

7 Thoi Quen de Thanh Dat - Smith.N Studio

Uploaded by

Document Information

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

7 Thoi Quen de Thanh Dat - Smith.N Studio

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

http:/ / www.facebook.

http:/ / www.facebook.com/ SmithNguyenStudio

http:/ / www.facebook.com/ SmithNguyenStudio

You might also like