Nghe Thuat Noi Chuyen Hang Ngay 3

Created by DHA - VNU dohoanganhtngmail.
com
1

Phn 001
ng Gi Hm

Bn th nghe cu chuyn sau dy: Ti c thi quen di thnh thj mi thng.
Ngy n ti dem tin theo nhiu. Ti thy gn bn xe c bn nhiu b cu
dp qu. Ti mua mt cp v nui choi. l Ti dng ci lng rt kho v ti
thuong bit, b cu thch noi chung son nhiu mu. Lc y v ti ph dng chung vi ti. Hai
chng ti ly lm sung sung v c cp b cu ng nghinh. Con mi va d duc mt trng. Nhung
dau dn thay, n bj con ch "cn cht". l cu chuyn tht ca mt nguoi ln cn vi chng ti,
c danh l "gi hm". Anh ch mun ni vi chng ti, con b cu mi ca anh chj bj ch cn m
anh thuyt gn y. Bn th nghe c mt khng?

Thua bn, trong x hi c bit bao nguoi c tt da ngn nhu nguoi ln cn ny ca chng ti.
H m ming ra khng phi ni nhng diu d suy nghi, b ch, m ch thch ni cho d, khng lc
no d ming "ko da non". H khng cn bit ngh thut ni chuyn l g, m sung sung, t dc
lm mt ci "my ni".

Nguoi xung quanh khi gp h, phi mt c c, c tai d nghe h ni hng gio diu m mt
nguoi kho ni c th ni trong muoi pht. "c sc" ca h l gp ai, bt k l quen, c djp l h
thuyt. Nguoi bn chuyn ca h c c tinh t, ch trng ljch s, c cng chuyn gp, c thi d
khinh r h, t ra nhm chn h, bng nhng ci ngp hay gi t. Mc k. H c ni. n nhng
noi c nguoi n hc cao, ngi dng vi thi d trm ngm, ni nng dim dm, h r ting ln nhu
mun gic bao k xung quanh "nhm ch" vi h. Nguoi ta mc c, ngung ngng gim cho h m
h khng thc duc. Sng trong ch dng, h khng quan tm dn bn phn, m di c ru ht
bn b ny dn nguoi thn kia d k con c con k. Trong khi h gi hm, diu bn thy ni bt noi
h, l chuyn "chut d" h ni ra "ni chuyn bng". C khi ch vi tung xm lp g d thi, h
v d di c sa, thut c mt ljch s ri ph bnh, ri than th, ri ni li, ri dn gii, ri mi ni ra
mnh. Th ch vi ting ngn ngn l din dt d. H ch cn c mt nguoi nghe thi, c mt d
h ni v thc nhu ci my. Nguoi nghe no, khi chua quen bit h, tung h l bc tr thc cao
gii hng bin, nhung trong vi pht sng vi h nguoi ta phi nhn mt nhm chn. Nguoi nghe
mun lnh mt h u?

Khng duc, h ni c nhng. H bn d th chi tit, h gi b hi, ri cup cu tr loi. H sa
son ra v nhung ngi li, ra ti ca nhung dng d, li thuyt bt tuyt. Bn dng trng cu
chuyn ca h c mt cu cnh nh. n bn chuyn vi ai, h t ra lo lng v k y, lm nguoi ta
ngc nhin tung c g quan h. Nhung ri sau cng phi ngp di vi loi ni tp np nhu thc
nuc ca h, v khng thu hoch h mt kt lun no hay dp c. Trong cu chuyn, h cng hay
lp di lp li rng, mnh khng mun ni nhiu. H hay bo: "Thit ti buc long lm mi ni, ti
chng mun ni nhiu v ni chiu nguoi ta ni mnh khng tht..." Ni vy nhung h vn thuyt
gn dt hoi. C nhiu nguoi ljch s, khng chn loi ni ca h, h tung cc k ny m say cu
chuyn ca h, coi h l tay hng bin, nn h tha h ni vi nt mt v diu b duong duong t
dc.

Nc cuoi na l khi no c nhiu nay gi hm hi li. ng l mt ci ch. H gn c, ly hoi
khng kjp d ni, tranh ni nhu n cup, h git loi nhau. Nguoi ny hi nguoi kia, nguoi kia mi
h tr loi l bj nguoi n git loi. Nguoi git loi ni vi ting l bj k khc chn li d ct nghia, d
ph bnh, d ch giu. Khng bit bn c ln no nghe nhiu tay gi hm hp mt chua. Ai ri nghe
h di khu th mc mt nhu sp la trn. Khng cn chng ti ni, bn du bit rng, nhng nguoi
da ngn trong x hi lm di tung cho thin h on ght, khinh ch. Nhng khi ni chuyn vi bt
k ai, h khng sao thuyt phc duc. Nguoi nghe h ni l mt th hnh pht. Vy mun thuyt
phc thnh gi ca mnh xin bn chju kh dng ni nhiu qu. hy coi tt da ngn nhu mt th
bnh djch ca uy tn v nhn cch ca mnh. N l ci l mt lm tiu tan dng kh ca tm hn, d
ri bj k khc chi phi. Bn th th nghim di. Khi bn sng chung vi nhiu nguoi nu bn t ni
bn c v thinh lng, t nhin bn nghe con nguoi ca mnh hng dng. loi ni ca mnh c "ma
lc" li ko s ch ca k khc, con nu sau d bn ni d th chuyn m ni nhu d v, t
nhin bn cm thy con nguoi ca mnh yu dui, bn ln, khng con d lc dn d k khc. Vy
t dy, khi gp ai d tip chuyn, xin bn hy d phong tt gi hm, mi khi m ming nn nh loi
khuyn ch l ny ca Luu Hi: "Nht ngn bt trng, thin ngn v dng: Ni trt mt loi th
thuyt ngn loi cng v ch". Trong truong hp gp nguoi gi hm, bt bn phi nghe chuyn xm
.........Nice to meet you!..............
---- Better late than never!!! ----
dohoanganhtn@gmail.com
dohoanganhtn@yahoo.com
09.15.93.15.25
Web:
http://dohoanganhtn.googlepages.com
http://360.yahoo.com/dohoanganhtn
Created by DHA - VNU dohoanganhtngmail.com
2
lp ca h, th bn phi lm sao?

bn mnh ting bo h cm u? ng l phi vy, nhung khng ljch s cht no. M d sao,
cng phi chn ci bin loi ca h li, bng khng bn tn th gio v ch, phi bc dc dn mt dc
yu nguoi. Bn c th trm tinh, chm chm, va ng ngay mt h va ni: " Xin ng hay b...cho
ti c kin ny". H chc chn khng chju v cup loi bn. Nhung bn cuong quyt bo: "ng
hay b phi nhu th ny hay th kia". Thi d ny c th khng nn dng vi nguoi tinh t, nhung
vi nhng k gi hm, nht djnh bn phi dng bng khng bn tn th gio v ch, m khng di dn
kt qu no.

Gi khi cn thit, hi h diu g, th bn hy tinh tuong sng sut, dt vn d cho r rt, lc no
cng ch ko h v cu tr loi m bn yu cu. Nu bn "dc nhn tm" khng dng ch, ngi
nghe h t do ni, th chua tht vi bn, sau cng bn phi tht vng m mt thin cm vi h.
iu bn hi c khi ch vi ting l tr loi xong, h li lo "din thuyt" cho bn d diu.
Phn 002
ng C "bn C Son Li"

Trong lc ni chuyn, nhiu nguoi mang tt ni di vi li mi nhng diu no d lm cho nguoi
nghe phi bc mnh. i vi cuc doi, nguoi ta ni: "Dui bng mt troi khng c g mi l". Chng
ta c th ni, trong th nguoi y, khng c chuyn g mi l c. Hu ht nhng diu h tht ra c
th gi mt cch vui vui l "Bn c son li". Nguoi ta hay lp li, thuong bi nhiu nguyn do. V
ngho nn tr nh, ni ri qun, nn phi nhiu ln nhc li d k khc cm hiu vi mnh. V nhm
chn cnh doi hin ti, thch mo vng tuong lai. V mt nhu cu khn thit no d, nn phi h
mnh xung van ni long tt ca k khc. V cho mnh l quan trng, thy mnh giu ti dc khao
kht thin h ngi khen mnh. V thiu luong tri, thiu tm l, nn thch nhai di nhai li mt hai
diu g d tung thin h m nghe, v t dc rng mnh duyn dng trong khi ni chuyn.

V qu yu thch mt ai, hay mt vt no nn nguoi ta thy cn nhc mi nhng g c lin h
dn di tung yu ca mnh. V c don, dau kh, ngho tng. C l do kinh nghim, bn bit nhiu
nguoi hay ni mi mt vn d ch v h km tr khn, hoc bi hon cnh gia dnh ngho tng, h
khng thu tr duc nhiu kin vn. Phm vi hiu bit ca h ch cn c trn nhng cng n vic
lm cht hp hng ngy ca mnh, v vy, khi ni chuyn, h khng bit g mi l d ni, phi bn
lun nhng vic tm thuong cuc sng ca mnh. Chng ti c quen duc mt b lo bn ko du
phng. Trong muoi ln chng ti dn thm b l c dn by ln nghe b ni v cch rang du, xo
du vi duong, cch nung bnh trng, v ma no ko du phng phi di la, di da, phi bn
bng tin d c li. Trong x hi, c bit bao nguoi hay ni chuyn nhu b lo ny.

Tt km tr nh cng lm cho nhiu nguoi khi ni chuyn bj k khc ch chn. Chuyn h mi
ni vi ba truc, ni rt nhiu, rt lu m ba nay h li nghim nhin ni li na. Bi no nh
khim khuyt, nn nhng diu h hc tp t truc dn dn tiu tan trong thoi gian. Cu chuyn
ca h do d khng duc di do tung. Nhng diu h mi bn, h ct nghia li. Bnh lp li
ny chng nhng rt thuong bc lo thnh m cng khng t nhng thanh nin yu tinh thn,
dau thn kinh, t tr khn, trc tng qa d hay dng khng chng mc nhng mn kch thch nhu
c ph, ruu mnh.

Khng bit bn c gp nhu chng ti, nhiu ng lo hay ch thoi hin ti cua chng ta v ca
tng thoi di vng ca mnh d sng khng? Chng ti thnh thong li gp nhng bc cao tui c
tinh thn nhu vy. T nhin h c c cm vi cuc sng, m h dang sng c cm tnh rt nhiu vi
ci kip xa xua no ca thoi h con mng xun. H hay dem nhng chuyn xua ra k l. t khi
bn gp mt ng lo hay b lo m khng nghe h ni hi d nguoi ta khng nhu th ny, troi dt,
cy tri, tm c nhu th kia, doi by gio t hon hi xua nhiu. V bn nn nh rng, ci thoi m khi
h con xun trng, h khng ca ngi g lm du. C khi h cng ch chn lm. Lc v gi, h mang
tm l "Vang bng mt thoi". M khng phi ch nguoi gi mi c tm l ny nghe bn. Hng thanh
nin cng c nhiu nguoi ua khen ngi thoi xua. Bn v chng ti chc c ln ni, by gio hc sinh
luoi bing v hc km hon chng ta hi lc bng tui chng. C k khc ch hin ti, khao kht
nhng ci cch ngy mai v hay ni di ni li nhng kt qu con trong mng. Tt c hai hng ny
diu lm cho thnh gi bc mnh.

S t ty mc cm c khi cng lm cho di nguoi h mnh xung thi qu d van ni long t
nhn ca k khc. Khi k ny, v l do no d khng lm h tha mn duc, h lp di lp li mi loi
3
yu cu ca mnh. Thnh gi truc mt h phi bc mnh hon c nguoi mc n truc mt chh n.

Nhiu nguoi hay "bn c son li" ch v c tnh khoe khoang thi qu. Lc no h cng mun
doi nhn mnh l mt nguoi quan trng v mun cho thin h bit nhng ti dc ca mnh. Gp ai
h cng hay bn dn nhng thnh cng ca h v qun s, nhng kt qu ca h v doanh nghip,
nhng cp bng, nhng tc phm vn ngh, nhng ngnh vn ha m h chuyn kho. Cc du d
y m nh tm hn h, nn h ni v chng l tm hn h duc tha mn phn no.

Trong nhiu cuc hi dm, c khng t k hay tro phng, hay lm tro h m thiu luong tri v
dt tm l thnh gi. H ni nhng diu m h tung lm k khc cuoi v bng, tronh khi thnh gi
ngung nghju, thuong hi tnh kho di ca h, v mun bjt ging h cho ri.

Mt nguyn nhn na hay lm cho nhiu nguoi c tt lp li lc ni chuyn l yu say m mt
nguoi hay mt vt no. Chc bn nhiu ln chn ngt mt vi b bn h gp bn l bn v nguoi
tnh ca h. C nhiu chi tit b lp ca k y, h cng dem ra ni nhu thut mt k cng. H thch
ni di ni li v nguoi h yu, l v th nhin h mun chia s ni sung sung trong tm hn yu v
duc yu ca mnh. Song tic mt ni h qun rng, con nguoi ai cng ua ni v mnh nhu h, v
ai cng khng thch k khc bn nhng vic khng n thua g dn mnh v th thnh gi khng
thch h. Chng ti c bit duc mt b lo rt thch nhng d c nhu gh truong k, mm thau,
dia chn, lu ... V mt ng lo rt say m chuyn Tu. Ai gp hai nguoi ny du nghe h bn v
nhng h yu thch. Trong xm chng ti , thin h khng ua m h khng lo lng g. C ln
chng ti dn choi nh ng lo m truyn tu, sau khi ng thuyt cho chng ti no Chung V
Dim dnh co vi Hu Anh, no cc anh hng trong Thy H, no c K vi B Lc i. ng ni
vi chng ti: Nhiu nguoi khng ua ti, nhung ti thy ti ua truyn Tu l d ri. Tht l ng Lo
ngoan cl Nhng nguoi gp tai nn, tt nguyn, bnh hon, gp cnh chia ly, di rt cng hay ni
di ni li nguy cnh v tm s ca mnh. Thit ra, h khng dng trch, v tm hn dau kh ca h
cn duc chia st, cn noi nuong n, y lo. Nhung bi nguoi doi, khng my ai quan tm dn tm
s ca k khc, nn mt khi h li nhi k l ci long ca mnh, th nhiu nguoi chn ght h.

By gio xin bn hy t xt mnh, coi trong cu chuyn hng ngy, bn c tp qun "bn c son
li" nhu nhng nguoi dng tic trn ny khng. Nu ri c, sinh bn mau mau tr tuyt. Li ni lp
li lm cho k c c sng sut phi kh tm. N lm cho k khc, thy nguoi ni ra khng bit ch
trng dn k xung quanh m mi lo nghi dn mnh. V bi ci g nhiu qu gy chn nn, nn cu
chuyn ca nguoi c tt lp li lm k xung quanh mt thin cm ca h.Trong x hi, nu bn
thuong gp nhng nguoi c tt xu ny, bn nn khoan hng vi h. Phn dng h bj c dc, tm
hn lc no cng khao kht bch l d duc an i. Nu khng tn th gio, hay khng c hi, th bn
nn nhn nhjn nghe h giao ph ci long. Bn s l nguoi h yu qu cch ring, v nho h bn c
th thnh cng trong nhiu vic. S nhn nhjn nhu th, d dnh l thi d ljch s m con l b
quyt rn luyn tm tnh cho mm do, c th n chju nhiu dau kh v d kh nng d lm nn.
Phn 003
ng Lm Nguoi Ta Ngung

Trong x hi, th nguoi hay ni v hnh phc ca mnh truc mt k khn kh qu nhiu nhu l
rng. Rt c th, h l nhng bc "thnh sng", nhng vj lo thnh, nhng bin kin thc, nhung
h phi ci tt l khng bit dng luong tri ca mnh trong cu chuyn. H hay but ming bung
nhiu ting khng hp vi nguoi nghe, khin k khc phi ngung nghju, mc c, kh tm. Nguoi
chm t i k khc, khng nhng bng loi ni ca mnh, m con bng nhng nt cuoi, nhng diu
b di theo loi ni d.

Khi ngi cng mt b lo khng con rng, h moi b nhai kh mc, v ni rng rng ca mnh
con nguyn vn khng c ci no bj gy hay st m. Thm ving nguoi ci, rng ht nhng lng
tay chn v m nhu mm, h bn v th dc, th thao, ni rng mnh c mt em, bng tui nguoi
ci m thn th rt "lc si " quanh nm khng bit bnh l g. ang bn chuyn cng mt ph n
c mang, h ni v nh bo sanh, v nhng tin tc trong bo thut li nhng cuc sinh qui thai
rt rng rn.

Gp cha m mt hc sinh ngu dn, thi my ln l hng my ln, h dem khoe da chu ca h
c c thng minh, hy vng s dot nhiu bng di hc sau ny. H cng thch bn v nhng cuc
trng s dc dc ca k n nguoi kia cho nguoi va bj n trm nghe.

4
Trong nhiu truong hp, h khng c du c v cp mt tinh t, su sc d hiu nguoi nghe ca
mnh. H giao tip vi k khc, ni nng cng bt c ai mt cch t nhin, c khi t dc na. Thit
l th nguoi dng ti nghip. C nguoi sa tt xu ca mnh d dng. C nguoi rt kh sa.

H thy mnh nhiu ln, bj k khc "sa lung", cho nhng loi cnh co nhu tt nuc vo mt,
nn c gng n ni duyn dng hon. Nhung dn khi gp djp d ni, h qun lin. Khng bit ti sao
vy? Bn tnh u? H ni l ni lng xt, ni trt d, ni khng hp tui tc, dja vj nguoi nghe. C
nhiu khi h tt bng, thuong nguoi, hin lnh lm nhung ni choi mt ting l ni by, ai nghe
cng pht ght.

Mun cu chuyn ca mnh duc duyn dng, hp dn, xin bn d phong khim khuyt ny.
ng v cao hng, v qu thn thin, hay v l do g d m khng chn lc k loi truc khi ni. Con
nguoi, k c nhng da tht ph, nhng nguoi khng duc dy d chu do v tm dc, du c t
i t nhiu. Cu th trong vic n ni, c th bn lm cho h dau kh trong long v on ght bn.
Trong x hi, th nguoi ny tuy t hon nhng tay gi hm, nhung khng phi l khng c. Khi bn
chuyn vi h, v l do thu tm, bn dng "sa lung" h mt cch chua cht. C rt nhiu nguoi
giu luong tri thit, nhung khng d qun t, hay "chnh" ngay mt nhng nguoi d bng d th
l lun, d th bi hc lun l. Bn dng bt chuc th nguoi thng ti rm ny. Hy qung di vi
k vng n vng ni.

H l nguoi dng thuong, ch khng phi dng n thua. Sng chung mt cng dng nhiu k
ch trch h, nu bn khoan hng vi h, h s l nguoi bn thn vi bn, v gip bn dc lc. i
khi l ming ni nhng loi, lm chm t i k khc, nu mun khi mt danh gi, theo chng ti,
bn nn xin li lin. l diu k. Xin li nhu vy, bn t ra mnh c luong tri, bit r phi quy, t
ra mnh knh trng nguoi nghe, lc no cng mun dp long h. Nhu th m h khng mn phc
bn sao duc.

ng v loi ni m gieo on th. Nhu vy, cuc doi s bt c dc hon.
Phn 004
ng C Ging "thy oi"

Bn c bit th nguoi hay lm ci m nguoi ta gi l "su tng" khng? Khi ni chuyn vi bn.
H khng k g dn du c tinh t v vn kin thc ca bn. H ly lm hnh din l h n ni nhu
bc thy. Bn trnh by kin ca bn v mt vn d, nhanh nhu chp, h chp loi bn, tn rng
loi bn ni, h ct nghia lng nhng, dn chng ht danh nhn ny dn sch bo kia. H nghj lun,
ph bnh, ch trch bn, biu mi ch kin ca bn l ch quan, l sai lc. Truc mt h, bn c cm
tung mnh dang dng truc mt vj gio su nghim khc truong di hc. H c b mt ra v oai
nghim, mt h t ra suy nghi, tay h ma v ming h thao thao thuyt trjnh trng nhu mt bc
thy do mo vi da hc tro con mng xun. H thch quan trng ha nhng vn d bn dua ra,
kin bn, h bt chp.

H t nhin cm thy c bn phn n ni bng ging k c, thng thi d bn dc theo. C
nhiu chuyn, bn hi h, c d h ni so qua mt cht l d, nhung h li dua ra mi chi tit
dong di d chng minh. Khi ni chuyn cn d cp nhiu vn d cho vui, nhung vi h bn phi
tht vng. H chp cu hi hay loi bn ca bn, ri h ni khng cho bn tr loi, h ch bn mt
vn d, tn rng vn d y dn di bn bt mt v xin chju h. Khng k bn c dng vi h hay
khng, c cm tnh vi h hay khng? H c duong duong dem ging qu quyt, danh thp ra chi
thng vo mt bn. H hay ni " nghe kjp khng? Hiu chua? C phi vy khng?". H cng thch
ni mt cch rn ri "nhu th ny, nhu th ny". Ni tt, h bin noi ni chuyn thnh mt lp hc
nghin cu nhng vn d nt c, m ng thy l mt nguoi v l, dc don. Thit qu l mt th
nguoi rt km luong tri nn ch trch k xung quanh nhm chn h.

Mun duc nhiu bn, mun tr thnh nguoi ni chuyn guong mu, xin bn nh k tm l
ny. L phn dng con nguoi thch ni chuyn d gii tr. Nguoi ta mun cu chuyn duc thay di,
d c nhiu th vj nhu con chim nhy nht trn cnh c bng tri. Nguoi lm "su", lo "dy" k khc
v mt vn d, th c khc g nht nguoi ta vo t. Vn hiu, khi tro chuyn, nguoi ta cng hay bn
nhng vn d chuyn mn, nhung ch bn qua ri thi. Gi phi bn lun chu do, th vo truong
hc hay nhng hc hi, ch khng phi lc dm thoi gii tr m c nhai mi nhng vn d nhu
ba b. Hon na, nguoi hay lm su cng khng c l d "dy" thin h, khi m phn nhiu nguoi
nghe, khng duc chun bj d d hiu nhng vn d chuyn mn. D h c ni kho dn du, k
5
nghe, phn dng nu khng nhu vjt nghe sm, th cng bm ming ngp... Mt tm l na ca
nguoi ni chuyn l mun k khc nghe mnh. Nguoi lm su dt v tm l ny. H cup loi k khc,
khng cho ai trnh by kin, th l tm tnh, tc nhin h bj nguoi ta di x mt cch lnh dm.

Vy nguyn tc bn nn nh l: "Trong cu chuyn di vi bt k ai, ta dng c ging dc don,
ch dy khoe ti". Mi ln ni chyn, bn nn trnh nhng s bin lun qu chuyn mn, lc d, di
su vo chi tit. i x khim tn vi k bn chuyn cng mnh, tr loi mt cch nh nhn: l b
quyt ly long h, khin h lun tm gp mnh.

Nu ri phi ni chuyn vi nguoi c ging "thy doi" th phi lm sao? C l bn dang hi
chng ti nhu vy. Kh thitl Nhung xin bn dng qung vo mt h nhng ting ny "lm phchl
Cm ci mm di." Nu khng hao tn th gio, th bn nn chm ch nghe h thuyt. Cng c th h
cho chng ta nhiu tu tung hay v ln sau nu khng cn h, th bn lnh h truc.
Phn 005
ng Cho Mnh L "bch Khoa i T in"

C ln no bn ni chuyn vi mt nguoi "bit ht" chua? Chng ti c mt nguoi bn lc no
cng tung l mt b "Bch khoa di t din". Hnh nh anh khng bao gio phai nhoa trong tm
no chng ti. Khi vit cho bn my dong ny, chng ti dang thy li cnh my nm truc, anh
thuyt vi chng ti. Anh ma tay, anh chm chm ti, anh chn loi chng ti, tr loi ht mi cu
hi. Chng ti bn vn d g anh cng tham gia, gii quyt ht. Nhung c diu anh rt bt l l hay
gii quyt by. Xung quanh chng ta, thua bn, c bit bao k c li ni chuyn nhu nguoi bn
dng thuong ny ca chng ti. T bn nng, h cm thy mnh t ra qun thng ht nhng hiu
bit dng ty kim c.

C nhng vn d ht sc chuyn mn, k khc hi h, h c t nhin thao thao tr loi. Gi co
cuc tranh lun gia h v nhng k khc, th nguoi ta con thy ci tt t ra mnh bit ht ca h.
H tin tung rng, diu g mnh cng lu thng v nhng g khc du sai by. C ai dn chng loi
ca vn si hay trit gia no d th gi cho diu mnh qu quyt th h rng c ln: "Ti bit ri. Ti
dc ri. Hy dp kin d di. Ni by." H rt dc don trong khi tranh ci. H nht djnh khng d
ai dem l no mi l ra b h duc. Nu nguoi bn vi h l k cao tui hon h, c chc quyn hon
h, h khng bo cm ngay mt, nhung c ci xuc. L di nhin, nguoi nh hon h, nhu hc tro
ca h chng hn, th h bt nghe vi "D, vng" thi. Bn hay chng ti c mun hi h diu g
chng? H s tr loi cho chng ta ht. H tr loi c nhng diu h khng bit g c. Bn bit h ni
th no khng. H ni cng vi thi d thng thi, do mo, oai nghim "thy lm". H ht mt
ln, ct nghia dn chng, phn tch, so snh. H ni rt hng bin, nhung tic l ch ni xm, ni
lc d, ni khng n thua g dn diu chng ta hi. Nguoi bit ht khi ni nhng diu mnh khng
bit, h v tnh bch l ci ngu dt, ci hc non, ci bt l ca mnh.

Thua bn qu mnl Bn c gm tt kiu cng, tnh nng ni ca th nguoi ny khng? Khi ni
chuyn, bn coi chng trnh nhng li lm ca h. Bn nn d rng, nguoi bit ht l nguoi mu
thun mt cch nc cuoi. H ni h qun thng mi s, nhung sao h ngu dt diu ny. Ai ni
mnh bit ht l t th mnh khng bit ht. H khng bit rng nu h khn ngoan, khng nn t
ho l dy d, khng ai duc bo tn nhng thnh kin, tranh lun khng nn ch quan, long t i
ca k khc rt d bj tn thuong. Bit ht mi s, sao h b qua my diu quan h d. Trong khi h
t ra mnh hon ton thng thi, h v tnh l cho nguoi ni chuyn vi h phi mt mt, phi bc
mnh vi ging phch li, dc don ca h.

V li, trn doi, lm sao ta thng sut ht mi nghnh duc. Thng thi nhu Newton con ni:
"iu chng ta hiu bit ch l git nuc trong di duong", th chng ti v bn, chc khng l g c
thi d ngng nhu nhng nguoi bit ht dng tic y. Chng ta du c tin ai trn doi du "bit
ht", th k khc du c tin ta hon ton thng thi. V th, khi ta t ra mnh l mt b "Bch khoa
di t din", ta ch lm tro h cho mi nguoi ght m thi. Mt cuc ni chuyn dem hng th cho
mi nguoi, khi nhng nguoi bn chuyn bit nhuong nhjn, nghe nhau, di x vi nhau bng luong
tri, trnh by kin khim tn, khch quan v ljch s. Xin bn nh thc hin nhng diu tt yu
ny. Ri phi dm thoi cng nguoi cho l "bit ht", bn c thi d qun t. ng dnh chnh chi
cho mt nhng diu h ni by. H c mng rng bn ngu, ni trt, th bn hy nghe theo loi
khuyn ca Tu Hu Nguyn Qun "nhn, nhn, nhn". Nhjn h l hay hon c. Nhjn, bn con sc tch
kh lc cho mnh gy uy th cho loi mnh ni, v dng thoi lm cho nguoi bit ht c cm tnh vi
mnh. Bit du trn doi chng c lc bn cn dn h.
6
Phn006
ng Kiu Cch

Khng c g bc mnh, gung nghju cho bng ni chuyn vi mt nguoi kiu cch. N l k th
ca dc t nhin. H mun cho cu chuyn ca mnh c nt dp, nhung h li thi hnh mt tt xu
nghjch hn bn cht ca n. H ch nhng thin h du dng, cch pht m, cch ph din ca k
khc.

H cn lm cho mnh ni bt ln gia mi nguoi, bng cch n ni cho "xng dng" vi mnh, n
ni cho "trng diu". Th l h kiu cch t vic x dng danh t dn cch ph din tu tung.

Ngy xua Molere d ngo ngh nhng b gi ci king l "c vn ca duyn dng", th m ni
kiu cch cng chua bj tiu dit. Xung quanh bn v chng ti, loi nguoi y dang hnh din v
lm kh bt c ai h bn chuyn. Mun ni vi bn rng, troi khng nng, h do mo ni: "i troi
oil

Nay mun phoi d m con qu vng c n np du khng thy nhan din ca n". Bn hi cha
m con khng th bn s nghe h dp trjnh trng: "Nh huyn ca ti d khut ni t lu. Con
nghim duong ca ti th mi choi xa non bng nuc nhuc ba hm".

Nu bn ni cho mun quyn sch, c th bj h sa li: "Cho mun nguoi bn ca tm hn". H
thng thi. H n hc cao, c nhiu bng cp na. Nhung ti nghip cho h, h mun siu qun m
lm th tro h dng tic. C l bn hi cung cch ca h? Cung cch ca h cng kiu cch khng
km diu h ni.

Th bn d bit: di dm tic, mun ly mt ci bnh men trong dia, h chm chp vn tay o ln,
t t dua tay ln dia, hch ln ngn t, m dm khp ngn ci v ngn tr li d kp chic bnh
vo mi, mi nhch ln, d bnh vo rng, rng ung dung sit bnh li mt ci di di d bnh
dng b rt ra...thit l mt.

Con ging kiu cch ca h na: il N tri tai lm sao, h thch nhng ging nng nju, d dt
ko di, van lon thnh tht. Trong cu chuyn nu bit ngoi ng, h hay xem v v pht m mt
cch go p d t ra mnh snh ngoi ng. Khi chung vi nhiu nguoi, c ai ni ting g by, h
sa li v c gng ni cho hay, rt hay, qu hay v...ha t d t ra mnh bt chng.

n nhng nt mt, dn nhng ci lic ng, nhng diu b khi h ni th, thua thit vi bn
ging ht thng h. N go b, cn do, diu khin thnh nhng c ch nc cuoi. Thy h ni chuyn,
nguoi luong tri buc long phi t hi: Khng bit th nguoi y hiu duyn dng l th no, ti sao
h khng t nhin, v t nhin l mt dc, l mt nt dp?.

Hu ht nhng bc vi nhn trn doi, ti dc ca h bit bao, vy m khi ni chuyn vi ai h ni
rt t nhin. Nhng loi l ca Gisu, Thch Ca ni cho mn d ca ngi, thit don gin m hm xc
nhng nghia thm trm bit my. Nguoi cng kiu cch, doi con cho h l non nt, cng xa lnh
h. Nguoi nghe, ai cng vy, c tm l l rt thch nhng g ca mnh, v thch quan tm ti tt xu
ca k khc d ch trch.

Nguoi kiu cng dt tm l y, trong khi tung rng, kiu cch s dem li ci ti ca mnh ra lm
say m k khc, khng d chc gho s phn b, on ght ca thin h. H v tnh lm cho nguoi
nghe tung h khinh r nguoi ta. Phn dng con nguoi, t c can dm d ng ci dng thuong ca
k khc. Nguoi ta phn nhiu ngung v tic, phi chi dng thy nhng ci chung mt, ca loi
nguoi ua kiu cch d.

Thua bn, c l bn d thng hiu nhng thi d, nhng loi ni, kiu ni ca nguoi kiu cch.
Chng ti khng tin bn d ln no bj b bn ch trch v khuyt dim ny. Tuy nhin v sau, khi
bn chuyn, bn vn d phong, ko khi khng lm ch duc tm hn, bn mun ni bt ln trn k
khc ri ni hay ra diu b, c th mt thin cm nhng nguoi ta cn cng tc. Bn c quyn
khng tin loi chng ti, nhung t ra, bn cng nhn ra loi khuyn ny ca Boileau: "Bn hy c
ngh thut don so: cao thung m khng kiu cng, d thuong m khng kiu cch" ng vit cho
ngh tho vn, nhung nu mun dem p dng cu chuyn, loi ca ng cng l khun vng thuc
ngc. Trong cuc giao t hng ngy, chng ti uc ao bn khoan hng vi nhng ngoi kiu cch.
Bn c l lm d ch trch h, v bn rt ch trng luong tri. Chng ti bit r diu d, nhung thua
7
bn: Trong cuc doi khng ci g ba vung by tron. X hi c nguoi ny nguoi khc. Nu khng c
hi g cho bn, th xin bn chju khuyt dim ca h vi n cuoi. oi c nhiu nguoi xa cch h, h
duc bn khoan th th h thy cuc sng cng c g an i v theo guong bn d sa li tt xu.
Phn 007
ng Cup Loi

Khi cn ni, bn d bit ni chuyn nghia l trao di vi nhau. Mt nguoi gii by tm s hay
thuyt trnh tu tung ca mnh xong, ri mi ti nguoi khc. Nho s lun phin ny, hai du c mi
hiu nhau, hai qu tim mi thng cm nhau v cu chuyn mi th vj. Nhung tic lm sao, ngguoi
cup loi bt k diu h trng ny. Trong cuc ni chuyn, h mun ni chuyn mt mnh,mun lm
mt nh din thuyt, bt ai ny phi nghe. Bi s hng hi v l chy rn rn trong duong gn th
thjt ca h, thc dy h chn loi ca k khc, d ni cho tha thch. Bn c mt tin v chin s rt
hay, mun thut li cho h, bn va ni vi ting l h chp loi bn v "thut" tip, lm bn
ngung ngi "ct hng". Bn dang ct nghia cho ai mt phuong php doanh nghip hay mt bi
ton trit hc no d, h chn l lun ca bn li, bo ni by, d h dnh chnh v ct nghia cho.
Trong gia dnh c vic bt mn nhau, nguoi chng mi ct ging la v, vi diu tp nguc bo
chng im ming d b ni cho m nghe. B ni chua dy chc ting chng ht l lun ca v v
ng thuyt nhu mua. Gia mt dm dng bn v chng ti bn chuyn hn huyn hay cng vic
lm n vi nhau. Nguoi cup loi du cng bit chy li, Khng cn xin li hi bn lung tung, ri
quay qua chng ti d khoe vt ny vt kia ca h.

C rt nhiu nguyn nhn lm cho nguoi ta khi ni chuyn hay cup loi k khc.

Thiu trm tinh. C nguoi khng bao gio d k khc ni ht v c tnh nng, thiu dim dm.
Lc k khc ni c mt di diu h bit, t nhin h thy cn ni ra cho l. V bi thiu t ch d
cho di, nn h git loi. Nu di phuong c kin chng chi vi h, h nng ny chn loi hon na.
Trong cuc giao t hng ngy, c bit bao nguoi ni chuyn thiu trm tinh ny. H ht loi ni trn
mi ca k khc, m con trn mt, gt du lia lja, tt c biu l mt tm hn thiu hn s t ch v
lm n l mt cch kht nghit cho thn kinh h.

Nguoi cup loi chng ta, ch qu say m vi mt hai quan nim no d. Chng ti c mt nguoi
anh b con rt say m Kinh Thnh. Nhiu khi dn thm anh, chng ti mun ni vi anh nhiu diu
quan h v ngh vn, v cuc lm n, nhung chng ti phi tht vng, v anh cup loi chng ti, d
ging ht vic Thin Cha to A Dong dn No E dng tu, ri anh tnh Gisu sinh ra nm my,
Thnh Gioan tng d vit Kinh Khi truyn du. Ton l nhng vn d hay, nhung phin l anh
ch nh c by nhiu d, v mun ai ni chuyn vi anh, th phi bn v nhng chuyn d. Chung
quanh chng, ta c bit bao nguoi nhu th. Trong du h c diu g say m, th tt c nhng tm
tnh tung ca k khc du ph thuc. H bt thin h phi im di, d h bn ht nguoi yu ca
h dn nhng vt h tru mn va nhng mn h s truong.

C nguoi mun chn dng cu chuyn ca ta ch v h khng c can dm lm thinh. H thy
trong thi d y, c ci g t ra rng, h ngu dt, nu tn bn ln bc thy, khin h dau xt nn h
cng o vi bn, ri git loi bn, d ni khc diu bn qu quyt mt cht. Khi ni nhu vy, h
tung mnh khi mt th din, va hc thm diu mi l, m va chng t cho k ni vi mnh bit
rng, mnh khng hn ngu dt.

Rt thuong, l hng nguoi cup loi d khoe khoang. H ly nhng cuc ni chuyn lm co hi
thun tin. Ai dm thoi vi h, khng sao t by tm tung ca mnh duc. Tm hn h nng ny,
mun dua ra nh sng vn hc v ti ba ca mnh, nn thc dy h chn hng nguoi di thoi d
khoe nhng thnh cng, nhng kin thc d. Bn bit tt ho danh cng mnh nhu bnh dm dc.
Nn nguoi cup loi, thuong khng d cho k di thoi bn lun lu. H c gng git co hi d ni,
hu mua ly s tn thnh v khen ngi. Trong khi h mun bc l ci long nhu vy, k khc ni vi
h diu g, d quan trng dn du, h cng khng dm xa. Th h cng vy, nhung du c h
dang sp dt chuyn d ni, v c co hi l h chp loi bn d thuyt ngay.

Xin bn cho chng ti khi k thm nhng nguyn nhn khc, khin nhiu nguoi hay cup loi
nguoi khc. Ngn y cng cho bn thy s bt l v s va chm long t i thin h ca h ri. H
v tnh, dc don, chim dot quyn ni trong cu chuyn, tc l khin k ny bt mn. Chng ti
tin bn l nguoi c luong tri, khng c sa vo nhng li lm ca nhng hng nguoi ny. Nhung
bn nn d phong, ko di khi v nng tnh m chm t i k khc. Bn ni l bn c cho h dng
8
vi bn, c cm tnh vi bn. M bn lm thinh h cng thch bn lm. Lm thinh th khe hon
ni, sao bn khng chn mnh li sau ny. T dy xin bn dim dm trong lc ni chuyn nh. Hy
dn cu ny truc bn vit ca bn: "Cup loi nguoi, chng nhng gy c cm, m con tn hoi v
sau cng bj mi nguoi xa lnh".
Phn 00
ng T Qung Co

Th nguoi m chng ti bn vi bn dy l th nguoi hay khoe. Theo bc si reud, trong con
nguoi c hai bn nng chnh l: tnh dc v tn ng. Bn nng "tn ng" l bn nng lm cho con
nguoi thy mnh quan trng v mun cho ai ny du nhn thy gi trj ca mnh. Nguoi hay khoe, l
nguoi n l bn nng ny nhiu nht. nguoi khc, c bit bao diu hay dp dng ca tng, h ng
bng cp mt tho o. Ch c nhn h, l h tho phung v cho l dng ni thi. Nguoi hay khoe
khoang. Khng phi t ca tng mt hai ln, m c khi bn chuyn cng k khc.

Gp bn, h s hi v sc khe, v thnh cng, v gia dnh, v tuong lai ca bn u? Bn dng
mong: H s ni cho bn bit rng, h ln cn, n ng ngon, cng vic lm n ca h rt pht dt,
gia dnh ca h l mt t uyn uong l tung, v ngy mai ca h dt dy nhng mng huy hong.

H c c mt ngh thut qung co. Gp chng ti, h khen ti tr ca bn, bo rng bn hc
rt nhanh chng du bng cp cao v h cng ca tng nhng dc tnh ca bn, nhn nhn duyn
sc v thut x giao ca bn. Nhung h c khen bn ch d cho chng ti ca tng li h.

Khng thua g Nguyn Du, mun cho ti sc Kiu ni bt ln th t ti sc Vn truc, h nhn
mnh rng, bn c nhiu uu dim dng phc lm, nhung d sao h cng n dt bn. H khng
ngn ngi cho chng ti bit, tinh thn ca h rt mn tip, c phn don rt dng dn, no nh
nhu dinh dng, tr tung tung h di do v h c dc ny, dc n.

Tt c lm cho h duc nhiunguoi thuong v cng tc, nn h lun thnh cng. H cng
khng qun khoe cho chng ta da thjt h trng, o qun h dt tin ct hp thoi trang na. Nguoi
khoe thy trong qun o, khn nn c nhng b quyt lm cho con nguoi ca h kiu dim hay sao
d, nn h cm thy vui khoi nhng khi gii thiu cng k khc d phc sc ca mnh. Raymond
de Saint Laurent ni: "Ti d thy mt nguoi ni huyn hay khoe, va gi hm va ngc du ln v
ngng c ti truc d khoe c vt ca mnh". Chng ti tin loi ng ni, h dm lm nhng vic k
qui gia dm dng, min khoe khoang duc mnh th thi.

Nu nguoi hay khoe c n hc kh, th s t qung co ca h c v kn do hon, nhung d kn
do, n cng d bc l mt phn no chn tung ca nguoi thm kht loi khen. Ngy kia chng ti
hi mt gio su trung hc n, lm sao d nhn mt nguoi c du c hay suy nghi v n ni dng
dn. Vi thi d trm ngm, ng ni: "C nhiu du hiu, m du hiu r rt nht l s cn rng v
cn mil" Va nghe ng ni, thua thit vi bn, chng ti d mt gim: ng xua nay c danh v
cn rng, lc no thc l ng cn xit my rng cm li: Bn ngoi thy gn cnh tai thjt hp ra
hp v nhu dui cm con cc. ng gin tip mun chng ti nhn ng, l bc nguoi thch suy nghi
v n ni dng dn d.

Nu nguoi khoe l k tht hc, dt v gio luyn tm thn th bn phi kh s vi s gi hm
v hay khoe khoang ca h. H ni: No ng cha ca h l b h, v chng h thuc gia dnh vng
tc, no con ci ca h lm nn, th du, no rung vuon ca h quanh nm thnh mu, doi sng
ca h nhn ri, sung vui. C k qu l lng ni vi bn rng, h duc troi dt thuong ring, v
cho mnh vo ngi sao rt tt, nn trn duong doi, h lun gp vn d, khi phi sng chung vi ai,
trong mt hon cnh no d, h hay ch trch nhng nguoi, nhng vt ti ch, v ca ngi qu qun
ca h, noi h n hc ngy xua, nhng thy gio dy d h. C khi h lm b thut li mt cch
khch quan, hay ch so so diu h mun ca tng ri li khen nc n.

Phi chn thnh nhn rng, trong cuc sng, chng ta khng khi c ln khoe khoang mnh, t
qung co mnh d n my s khen ngi ca k khc. l chng ta d phm trng ti di vi lut
ni chuyn, th lut buc s qun mnh. Chng ta khng thch nguoi hay khoe, cho rng h ni
nhng diu khng n thua g ti mnh. Vy xin bn hy tit kim nhng loi khoe khoang. Bn l
nguoi c gi trj, bn hy t bit. oi c bit bn hay khng, mc h. Bn hy tp qun t c nhng
khi bn bj k khc hiu lm. Thoi gian bj hiu lm qua di, v nguoi ta s hiu r bn bng loi ni
dng dn v np sng duong hon ca bn:
9

y tn ca bn s gia bi. Nu bn s nguoi ta khng bit mnh v di khoe khoang, v tnh bn
dm danh gi ca bn xung vng bn. Tm l con nguoi bn bit, l th tm l ghanh t. Bn c
vui long thy chng ti dng dc ni vi bn rng chng ti c sc dp chim sa c ln, c ba tc
lui T Tn, c sc khe Hng Vuong khng? Bn chng nhng khng tin, m con khng mn phc
chng ti na. Chng ti cng khng thch bn khoe vi chng ti rng, bn c nhiu dc hnh, n
hc cao, c vn ti, gii chnh trj. T nhin chnh ti mt cm tnh vi bn v nhng loi khoe
khoang d.

Bn nhu vy, chng ti nhu vy th thin h khng khc g chng ta. Vy mun mua thin cm
khi ni chuyn, nht djng bn phi trnh nhng loi khen mnh. Con bn phi di x th no vi
nguoi hay khoe? Truc ht xin bn d tm l thm su ny ca h. Nhng k thiu ch kh, nghe
trng rng trong tm hn, cn du lun. H dng thuong hi v qu yu dui. Ho lc no cng dt
ci hu vinh ca mnh noi cht lui ca k dua njnh xung quanh. duc loi khen ngi, h dng
d mi phuong cch phoi tri ci ti ca mnh ra nh sng. H dm d bc dng ra d mua chc vj,
lm ngh m h c djp n ni truc nhiu nguoi, v nho nhng k ny, "thng ti" ca h duc ni
bt ln.

Bit tm l cn bn y ca h, l bn c trong tay c chc cch ly long h. Ni ci, bn lm
thinh lng tai nghe nhng loi truong gian di hi h ni, d khoe mnh d, cng d khin bn tr
thnh bn thn ca h ri. Khng phi di ng h hay kch dng nhng tt xu thuong c ca
nhng nguoi hay khoe. Song nu mun khi lm mt thin cm ca h, bn nn trnh xa nhng d
k ra mt, nn t ra khoan hng truc cc tt hay thay di, ganh tj, chm bim, nhy cm, ho
danh, hung c, lc chc, da ngn, tho lo, nh d ca h. Nhng khi h d bi l nhng tt xu
ny trong loi ni, th xin bn dng ngc nhin v cho thng qua. Phn di li, chc chn chm t i
ca h, do d bn bj h ght. Khi nguoi hay khoe khoang gp hon cnh nguy nan dn th than vi
bn th bn c th thoa dju tm hn h bng cch gi cho h thy danh d ca h s duc nhiu
nguoi knh trng. L tt nhin, di vi nguoi khoe m bn chn thnh khen h th tung trn trn
ny khng c g lm cho h sung sung bng. Bn gi ngay ch nga ca h, l lc no h cng
mun tm gp bn. Tuy nhin, bn dng qu nng ni coi h nhu mt tri m, tri k g, v h c tnh
hay thay di. Bt c ai khen h du coi l bn thn v nu khen h ri ch h th h c c cm d
dng.
Phn 00
ng Ch Trch

Bn dn tt ch trch, bn v chng ti hy xt v thoi gian d qua ca chng ta, khi ni chuyn.
Trong khi phn don theo tinh thn khoa hc th hay lm, nhung chng ta thiu hn b quyt ny
m li rt giu tt ch trch. Chng ta chng khc no con rn dc di vi tm tung, loi ni, hnh
vi, thi d, diu b, nt cuoi ca bt c ai ta gp trn duong doi. Ni chuyn vi k khc ta ch h
ni by, t hc, thiu kinh nghim, nn cu chuyn khng su sc. Chng ta ly lm sung sung
cuoi ch nhng tm tun gca k khc m chng ta duc bit nho sch bo.

Nguoi di thoi vi chng ta, l ni sai diu g, ni khng thng mt danh t ngoi quc, hay ni
bng mt ging chi tai, l chng ta xjt xt, rn vai, t thi d bt mn. Nguoi bn cnh chnh ta,
lm vic chi c khng thnh cng, chng ta dem khuyt dim ra bn tn cng k khc bng ging
ma mai.

Nguoi bn thn ca chng ta, di khi v thn mt vi chng ta, m ra v l lng, chng ta gt
gng cnh co s khim nh khin h ngung nghju v bun ru.

Lc sng chung cng nhiu nguoi c vic g d khng lm ta vui, m khin k khc tc cuoi,
chng ta bun loi hm hnh, xa gn ch trch, bo rng h cuoi lng, cuoi nng ni. Nguoi bn no
d gii thiu cho chng ta mt quyn sch, mt to bo mi in ra, chng ta lt qua lt li ri tr mi
bo: "Lm tin, khng c g dc bit. Non qu, mc, d hc tro".

Nghe tin ai duc mt thng li, mt thnh cng g, hay duc thin h khen ngi, chng ta cho
l may ri, "Ch dt", nhc thoi thi, khng xng dng. Thit khng k ht nhng truong hp,
chng ta nh nc dc d lm lu mo nhng nt hay, dp k khc. Thay v nhn chn gi trj, gn lc
nhng khuyt dim ra d hc nhng uu dim ca nguoi. Chng ta khng lo hi bng huong m
mi cu nhu rng cy huong nhiu gai. Chng ti nh mt danh nhn d bo: "Khi bn chng ta
10
c mt mt, chng ta dng ng ngay mt h". Nhung chng ta lm nghjch thng vi loi vng ngc
ny, gp ai c khuyt dim g, chng ta tn cng khuyt dim y d mua hon chuc on cho mnh.

Hnh nhu khng c kin hay vic lm no ca nguoi, m chng ta khng ch trch. C khi
chng ta gi b khen ngi mt hai uu dim no d, ri chng ta d kch nng n. u c chng ta
l th du c k l, t nhin thch ch trch c nhng khi chng ta khng hiu bit g ht.

C nhiu diu v thiu suy nghi, v ty vj ai d, tn thnh trong thoi gian truc, nay chng ta
mu thun d kch lm mt tnh nhim m khng d. Sng dui bt k mt ch d no, gp bt c
ai, chng ta du c ci d bt mn v lc ni ra l d bi l hnh vi, lo ni ca k khc. C khi,
chung ta nng ni dn di, va ch trch, va t co s tht hc, thiu kinh nghim, ngho x giao
v km dc tnh ca mnh.

i vi b trn, cng nhu di vi bn dng lp, bi cm thy mnh rt t do hay thua km g d,
chng ta hay vch l tm su phanh phui li lm ca h d ch dp cng lao, danh ting ca h. C
ai lm mt long chng mt cht, v tnh bung cho chng ta vi ting thiu nh nhn, l chng ta
nghe thy dau xt thu tn gan rut. Chng ta ma mai li, than on li cho d con him th. Thit
tiu tm v vng x th qu. Nhung khi ch trch k khc, c l chng ta tung dm danh gi h
duc, bt phc h duc v chng ta ni bt ln. Nhung k thc khng phi vy. Khi chng ta gieo
nc dc noi k khc, nguoi nghe ca chng ta t nhin nghi ngo ta, d ta t ra c thin cm vi h
cch my.

H t nghi, by gio, truc mt h, ta ni xu k khc, th rt c th khi vng h, ta ch trch h
nhu mi nguo. l chng ti chua xin bn d tm l ny, l khi chng ta ch trch thin h,
nguoi nghe ca chng ta lm thinh, t nhin h nghe trong mnh cuong dng, con ta, v da ngn,
cng t nhin nghe trong mnh yu dui, bn ln. Nhu th nguoi nghe ca chng ta duong hong
hon chng ta v nh hung chng ta d dng. C khi chng ta ch trch d tr th. Nhung d c
phi l diu k khng? E khi dng loi ch trch d tr da, ta ch gy on hn thm thi.

Ta dng qun khng k d no tung mnh c, v c gp c thuong khng thin m c thm.
i vi nguoi hc rng giu luong tri, ta cng ch trch thin h, cng bj h khinh r, ti sao? V h
thy nhng du c ch trch, l nhng du c km khn ngoan. ng vy, trn doi "Nhn v thp
ton" Khng c g tuyt di dui bng mt troi, th dng mong tm gp nhng nguoi hon ton ti
dc. Hon na, nhng vic lm ta bt mn, thuong xy ra do hon cnh.

Nu ta khng d nhng ci "ty" ci "ti" m nghim khc kt n, th ta chng t ra mnh qu
nng qu cn u? Nu ta ni rng, ti tnh ca mnh, th cng dng tic. Tnh dy l tnh "con nt",
tnh da cm, lc chc, vt chc ca nguoi chua c kinh nghim trn doi. Cuc vt ln doi du qu
d dng nhu tr ta tung, nhu lc con dui gia dnh hay noi hin truong hc. Khi len li vi doi,
chng ta gp nhiu diu ngang tri. Bit bao ln mt du c rt khn ngoan thy vy, mun lm
nhu vy m khng duc, hay lm nghjch l mnh. Truc ta, d c thiu g tm hn c ch hung,
nhit tm, h mun ci t nm quyn hnh nhung vn khng dt duc ch nguyn. Thy ci g tri
mt l ch trch. Nhu vy chng phi ta con nt hay sao?

Nguoi su sc, h coi thuong nhng b m ni ta lia, v trng phc nhng nguoi khng ni m
lm. Nu chng ta trng ming ch trch bt c ai, th chc chn chng ta bj nhng con nguoi y
cho l hng nng thuyt bt nng hnh. Nguoi ta c thin cm vi ta duc khng?

Ch trch l thuc du dc nhng du c c sng kin, c ch hung, Cho nn, nu b bn chng
ta nhm mt tuong lai no d, c nhng tr tnh hay, h khng bao gio bn tnh vi ta. Ai li di xy
dng vi nguoi ch bit ph hoi?

Ta ch trch mt nguoi no, trng nguoi giu t i tiu tm. H khng nhjn ta. Bi bt mn ta,
h dem diu xu ca ta thm mm dm mui, bn rao cng thin h. Ting xu cng di xa, cang bj
xuyn tc. Th l v tnh, ta to cho mnh mt lui on hn m khng bit lm sao tu thot. i
dn du cng bj nguoi ta nghi k xa lnh, v cng vic lm n hay hot dng kh b thnh cng.
C l chng ta ni: "il ci d du lun" Phi, nhung nu c th duc, ta cng nn trnh nhng du
lun xu c hi cho mnh. Qu du lun cng phi c mt sc mnh g, nn Pascal mi gi n l
cha t ca th gian. V li, doi, nu khng mua bn duc, th t ra dng mua th th mi gi l
khn ngoan ch.

Vy thit tung t dy, trong cu chuyn chng ta cuong quyt dng ch trch. Phi tuyt di
khng ch trch. Ch trch xung ming thit, nhung thuong gy c cm. Ta mun mua long nguoi
11
d thnh cng, th ta phi trnh tt xu dng troi y.

Khi ri dm lun vi mt nguoi c du c ch trch, ta nn di x khn ngoan, d dt. Nu h ch
trch ta, ta dau xt thit, nhung nn nhjn l hay nht. L du bn di n thua vi mt nguoi dng l
lm bn thuong hi v qu non tr v vng doi. Nu h ch trch k khc, bn liu dnh chnh mt
cch khn ngoan, khng duc lm thinh cuoi cuoi cho c chng. ng lia lja t ra tn thnh hay
"bi" thm, vut dui nhng loi ch trch ca h, v sau nu khng qua cn h, th trnh xa h l
dit k d khi hi thn mnh v giao on th.
Phn 010
ng Ni Nghjch

Bn bo: "Vch tuong trng". H ni: "en". Bn ni: "Troi mua". H ci: "Nng". Bn bo quo
bn phi. H dp bn tri. Bn bo di ch. H ni khng. Bn bo nh, h ni khng. Th nguoi k
qui hay ni nghjch d, chng ti mun bn ring vi bn v h. Trong cu chuyn, s truong ca
h l ni nghjch li ca k khc. u c ca h l mt th "my ni nghjch". Va nghe thin h
qu quyt mt diu g, tc tc h qu quyt diu nghjch li hn. Li ni chuyn chung doi nhu
vy, l li ch gieo c cm v bt mn thi. Ni chuyn c luu chuyn tu tung cho nhau, cm
thng nhng tm tnh cho nhau, d duc s dng , dng cm v do d c th vj.

Nguoi ta ni chuyn, hoc d tnh lm cng vic g, gii quyt mt vn d no, cn s tm hiu
quan dim ca nhau, c gng nhn l l ca di phuong d gip nhau di dn chn l. Nguoi ta cng
ni chuyn d gii by tm s, d tiu khin sau nhng gio lm vic mt mi. Nguoi ni nghjch,
khng bit r tm l ny nn lm cho cu chuyn nng n. Bn bn tnh cng vic g quan h vi
h, h gt ngang kin ca bn. Bn ni cc khng?

Chng ti c ni long su chn mun dem bc l cng h, d tm mt tia hi vng cho doi sng.
H ni mt lot: khng...khng...Chng ti c thin cm vi con nguoi d duc khng? Sau nhng
pht giy hc tp hng xung, bn mt nhoi, mun bn chuyn cng h d gii tr mt cht. H
phn di bn, ni nghjch cng bn nhu mt tn du cn, bn c th mn phc h duc khng?.
Trong khi gieo c cm vi bn v chng ti nhu vy, nguoi ni nghjch c tm l k l. H cho rng,
phn di ngay mt k khc nhu vy l anh hng, l nguoi du c dc lp, l hng bit chuyn
hung tu tung ca k khc, l nh m phm c kh nng sa loi n ting ni ca thin h. C
nhiu nguyn nhn dua h dn ch c du c kho di y.

C nguoi hay ni nghjch, v tnh kh t nhin thch phn di. C khi h khng c thm g c dc
c. Bn r h di do, h ni khng. Ni khng, nhung c th lt sau vn c th h di do ngoan
ngon vi bn. C nguoi hay ni nghjch, v qu giu t i. H thy trong thi d nhn nhn s qu
quyt ca bn, c ci g khin h h mnh xung, t ra mnh khng thng thi, ngho kinh nghim.
Nhiu khi, c thc rng, bn ni trng l, nhung h vn lc du bo bn ni by d gi l gi th
din cho mnh. C th nguoi, ni nghjch v thiu can dm. H cng b con rut thjt vi th nguoi
ni nghjch v giu t i. Khi bn chuyn vi bn, h t khi ng ngay mt bn. Khi no mt bn gp
mt h, l h do ch khc, tinh thn nht dm y nh hung dn tm tnh ca h, nn khi nghe
bn ni diu g, h khng d dng kh d chju bn ni trng nn phi ci li, c khi min cung
nhung vn ci. ng l v yu tinh thn, h dng b loi nguoi ta, nhung qui l: h cho s h mnh,
dng vi k khc l vic kh lm qu, nn h trnh bng cch ni nghjch. C hng nguoi ni
nghjch dng gh tm, l ni nghjch d tha mn tnh ham ci ln ca mnh. H ly lm khoi tr
trong vic bi bc kin ca k khc v sung sung ci l qua li vi nguoi nghjch quan dim vi
mnh.

Nguoi ta cng hay ni nghjch, v qu d dt. Hng ny bn gp nhiu trong gii tr thc. Mt
nguoi no d qu quyt diu g, h s lm lc nn thi d truc ht h c, l bi bc d ri phn
tch th ny th kia. H va ni nghjch va l s. C hai li di x du dng ght nhu nhau.

Sau ht, chng ta khng qun nguoi thch ni nghjch v cn tr. Khi nghe ai ni g mi l. H
khng hiu kjp th h phn di ngay. H phn di, khng phi h c l do minh chng rng, nghi
ca k khc l by, m ch v h ngu dt. Khng th k ht cng bn nhng th nguoi ni nghjch.
M tung khng cn k ht lm g. Vi guong trn cng cho bn thy, s ni nghjch, t bn cht
chng li vi tinh thn ni chuyn v con d ca n, bao gio cng l hiu lm, c cm. Trn duong
doi, bn l nguoi mun dng cu chuyn lm phuong tin d dc nhn tm hu thnh cng, chng
ti tin bn dng mc tt ni nghjch. Nu trong thoi gian qua, d nhiu ln bn mt thn tnh v ba
12
tc lui, th xin bn dng ng long. Bn c gng phc thin, v sa li, d l bn tin ti trong vic
tu thn ri.

Hin gio, chung quanh bn, c bit bao nguoi mun dp long thin h m h ni chuyn l ni
nghjch. Con bn mun sa mnh d ni chuyn duyn dng th mt ngy gn dy bn s bt thip.
c Benamin ranklin nguoi ta thy ng t nh rng, lc con tr tui, tnh tnh ng rt kh chju,
hay ci by, thch ni nghjch, bj nhiu nguoi ght. Nhung nho ng t kim, tu thn, bit trng trj
ba tc lui, sau thnh mt nguoi c nhn cch dng phc. Bn hy bt chuc con duong phc thin
ca ranklin.

Mun thuyt phc mt nguoi hay ni nghjch, bn nn theo vi quy tc ny. Nu nguoi ni
nghjch l nguoi c du c lnh mnh, th bn dng loi ni m dju dn d h, chuyn tu tung ca
h cho thnh tu tung ca bn. Bn hy tp ni khim tn nhu ranklin: Ti thit tung, hnh nhu
c l l...Nhng li ni ny lm cho nguoi ni nghjch t c co hi ni: khng, v nho vy, h d
dng tr loi "Vng" vi bn...Tt hon ht, l bn dng tr loi di dong. H c cc lc, tr loi "khng"
cng bn, bn nn lm thinh, ha may con gi thin cm duc vi h. Nu bn l lun vi h, chc
chn bn phi bj h n ni l mng thi.
Phn 011
ng Ni Hnh

Chng ta c th ni khng s lm rng, ni hnh k khc nhu mt bn nng ca con nguoi. Con
nguoi t nhin ua thch mnh, nn lo giu kn nhng g xu xa ca mnh v cng t nhin phanh
phui nhng khuyt dim ca k khc. Khi xt nt phm bnh doi sng thin h, con nguoi nghe
sung sung, tuy kh . V th, mt trm cu chuyn trong x hi, c dn chn chc bn v k khc.
K y c th l nhng nguoi xa l, m cng c th l nhng nguoi thn. Nhiu khi nguoi ta ni
hnh khng phi bi c tm, m bi tnh t nhin hay vch l tm su, bi khng c chuyn g ni,
bi mun tm th cm khoi d hn l thy mnh v ti, ton thin khi nguoi ny nguoi n l lm,
ti li. Trong cuc sng hng ngy, bn gp bit bao cu chuyn ni hnh v nhng l do tm l ni
trn. C th ni, nguoi ta ni hnh khp mi noi.

Dui mi gia dnh v chiu hp li, nguoi ta ni chuyn nguoi lng ging c tt nh mn. Noi
hc duong, dm ba by, nguoi ta ni chuyn c ny khng lo hc m ch lo vit thu cho tnh nhn,
cu n lm g thi du duc v l mt tn cao bi. xung hng, nguoi ta ch trch ng ch bt
cng, mt mnh thao tng dng loi m bt chp quyn li ca k dng s. Trong qun di, nguoi ta
bn tn vi nhau v c ch hch djch ca cp trn, hay bnh v li sng ch k ca mt vi nguoi v
binh si, v hnh kim ca mt s qun nhn try lc. qun com, noi tim nuc, nguoi thch ly
tt xu ca b bn nhng khuyt dim t nhin nhu l mt, dui m l cu chuyn du lui d ngo
cuoi. C thnh duong, nguoi ta cng x x bn tn v ci bng b ca ng ny, ci mt mo ca
b kia. Vo nhng ngy cng dnh hay di cha, nguoi ta cng ly lm sung sung dm tiu vi
nhau v cch trang hong ca dnh cha, v nhng bc tu hnh, v nhng d dng cng qui.

Con nhng d ti ni hnh th v s. Nguoi ni hnh hnh nhu khng tr vn d no ca thin
h. Nhng ti li, nhng tt xu ca ai lm mt long h, phn di h, h dem ra ni rt hng hi.
Nhiu khi h c thi d vj tha, "thy doi", t ra sao thuong tic nguoi ny sao sng th ny th kia.
Th ri h dem nhng doi tu, nhng vic kn do ca k khc ra bn. Nhng cu chuyn ny, h
ni say m nhu nguoi nghin phin bn nng tin nu. iu nguoi ta khoi bn nht k khc, l
nhng li lm v xc thjt. Mt bc chc quyn no d ngoi doi m dp cht bn, l h thm mm
thm mui v bn bt tuyt. Nhng nguoi dc thn hay nhng c gi l thoi m c giao thip vi
nguoi khc phi th h ni khng bit d. Trong hc duong, k ni hnh cng dam m bn v
nhng cuc yu sai lc ca nhng hc sinh vi nhau.

C cuc tnh i no th h phanh phui ra nh sng ht. C nhng dc tnh ca k khc, nguoi
ni hnh cng c th dng lm d ti. H cho l gi hnh, nho troi cho, vy ch c co hi vn ti li.
Khi nghe tin nguoi dng nghip hay dng song thnh cng vic g, k ni hnh tm cch bi l, ct
nghia xu v d hnh dng ca nhng k y. C khi l h cho may ri nht thoi. Ai duc y lo, tn
thung, h cho l cp trn hiu lm, ch nguoi duc y lo tn thung khng xng dng. Nu h
l nguoi ngho, h hay ni nhng k giu m h tin, giu v bt nhon. H cng hay ni dn tin
bc hay nhng hu li ca nhng k y khng phi d mng v bc i m d ganh tj, gim pha.
Nhng cu chuyn ny, h ni vi mt ging chua cht ma mai, cay dc. C nhiu nguoi d mt
dn ni, dem nhng tm s ca nhng nguoi thn thch vi mnh, nhng chuyn kn trong gia
13
dnh, trong bn b ra d bn rao.

V tui ni hnh th c th ni t tui khn tr ln, tui no cng thch ni hnh c. Nhung ni
hnh c ting l phi yu, v trong phi yu, nhng c gi gi, nhng b lo l ni nhiu nht. Ni
nhu vy khng c bo, phi mnh kho gi ba tc lui. C nhiu dn ng ti u gi hm v ni
hnh dng khip. Thuong thuong nguoi ta ni hnh v da ngn, ni rit ri khng bit chuyn g
phi ni, nn dem chuyn ca k khc bn cho khe ming. dy hiu l hng nguoi khng c gi
trj g. Ch ni nhiu m cn ni, th c bit bao diu b ch trong ngnh vn ha, khoa hc, ngh
thut, vn hc, gio dc...mc sc ni. Nguoi c c tm khng coi k khc l anh em trong gia dnh
huynh d m c tung nghi dn quyn li ca mnh, nn khi thy ai chm dn c nhn mnh, hay
n dt mnh th on ght, phn b. Long xu ny bc l ra loi ma mai, ngo ngh, th l h phi ni
hnh. Cng c nhiu nguoi ni hng ch v nh d. Thy khuyt dim ca k khc, nghjch mt l h
ni, ni khng cn suy nghi phi quy cn do li hi.

Nguoi ni hnh thuong c tm l cn bn l ng lm vui thch k nghe, mua long nguoi nghe.
Nhung trong Phn bn v vic ch trch, chng ti d ni nguoi nghe, nu c luong tri, thuong
khng tin cy k ni hnh. H cho rng ri dy, khi vng mt h, k ni hnh s ni xu h. Th m
k ni hnh li dng ba tc lui dy nham him ca mnh d thuyt phc h. i vi nguoi nghe,
h khng dm bo duc thin cm, di vi k ni hnh, chc chn h gy c cm. Bn bit con
nguoi rt s du lun, k c nhng nguoi d tng ra vo chn tn bay dn lc. Khi nghe nhng k
khc du lun v mnh, nguoi thy bi ri lo u, khng bit thin h di s vi mnh ra sao. Chung
qui, nguoi ta khng khip v ba ru du lun, ch v yu tinh thn. Bi c th tm l y nn mt khi
nghe nguoi ta ni v ti li, tt xu ca mnh th coi k ni hnh l qun th.

C nguoi thm giao vi nhiu k, nhung khi nghe nhng k ny ni hnh v mnh th nghi kj
on ght h ngay. Nhu vy, vic ni hnh l thuc dc cho vic x th m nguoi ni hnh phi chju
nhng kt qu thm khc. oi h phi bj c dc. Nguoi xa l nghe h ni hnh tm cch trnh
truc h. Nhng k thn thch vi h bj h vch l tm su, bn rao ting xu mt tn nhim h,
dn dn t gi h, khi thy h khng knh trng mnh, khng binh vc mnh, tm co hi chia tay vi
h. Nu h l bc ch huy, mt nh gio dc, h bj k dui coi nhu rom rc. y quyn ca h bj
ming lui cp dui lm lung lay. Danh ting h v s tr da ca k dui, bj bi l. Nu h l hng
bj qun trj, cp trn rt d phong h, v cho h l hng dy nguy, gieo mm bt tun, ph tan uy tn
v phn di k lut. Trong cuc giao t hng ngy, khi gp nguoi c n hc cao m h m ming ni
hnh th tc th h bj lit vo hng tiu nhn, c doi sng bt dng. Nhu th trong x hi, nguoi ni
hnh l di tung ca mun nguoi on ght.

iu chng ti uc mun cho ngy mai dy ha hn ca bn, l bn quyt khng khi no ni
hnh. Bn hy tin nhu hai ln hai l bn rng, ni hnh lm cho nhn cch bn d hn v t ra bn
khng d can dm ni thng cng k khc li lm ca h. Ni hnh lm cho doi bn mt nhiu
thm tnh, do d c hi cho s hc thm kinh nghim, c hi cho vic lm n. Khi gp ai gim
chuyn k khc ni cng bn, hoc bn lm thinh, hoc bn li cu chuyn qua vn d khc. Nu
s dnh chnh li lm cn thit, th bn nn lm vi ngh thut d khi gieo c cm khng c li g
cho doi mnh. L di nhin, khi c phn s binh vc ai, th d bj thin h ght dn du, vn phi ni
s tht. Mt phuong th gip bn xa lnh s ni hnh l hy thuong t kim l hy nghe loi
Socrate l tm bit mnh. Khi bn hiu bn ri th bn khng c c tm vi k khc v rt khoan
hng vi bt c ai.
Phn 012
ng Nho Bng

oi Hoi Vuong c quan di phu tn l Khut Nguyn, ngy n bj sm bng, on ght doi dn
ni tht vng, ngao du nhu nguoi mt tr v ht: oi dc v say c, ch mnh ta trong v tnh thi.
Bc trung phu nhu Khut Nguyn, m con khng t ch duc, dn ni on doi nhu vy th bn
th nghi, phm nhn khi bj nho bng th tm trng nhu th no. Th m rt nhiu nguoi trn doi
khi ni chuyn li nho bng, khng bit ti sao h thch mua th hon mua bn. Lc sng chung
cng k khc, h dng ba tc lui thm him ca mnh d m t hnh dng xu xa ca dng
nghip, dng loi ni duyn dng khu gi nhng khuyt dim v th xc nhu sn rng, lm cm, l
mt, mi x, ming xo, chn qu, tay cn v, ni ngng, c lm. H cng khng ngn ngi dem
vic ring ca gia dnh, nhng b mt v tnh v chng tnh thm giao d nho bng. c bit nht
l h li ly nhng loi ni trt ca k khc d tru chc, ma mai.

14
C khi h c gng bt chuc tt xu ca anh em, b bn nhu gi b c lm, ni gng...d cho s
sm bng linh dng. Nu h l mt nh ch huy hay l mt nh gio dc, h s pha ln nhng loi
nho bng ca h, trong khi ra lnh v dy d. K dui c diu g so st h lp li mt cch d hn.
Chng ti c bit mt nh gio dc n, mi ln k dui li lm hay xin ng diu g, ng ni bng
mt ging sm bng chua nhu gim. oi gio dc ca ng, l mt doi gieo on hn v hu hi rt
nhiu tuong lai ca k th gio vi ng.

Nguoi nho bng, nhiu khi t ra rt t nhj trong vic chm t i k khc. H dng cch ni li,
dng li bn ng, dng nhng ting c nhiu nghia d ni nhu dao dm thc tn tm hn ca nn
nhn. Loi ni ca h c khi thm phn chua cht, cay dng bi h day nghin, tr mi, trn mt,
nhn rng, hay ra nhiu diu b nho bng mt cch su dc. Lm khi, h lm b ca tng mt vi
dc tnh ca k khc, ri h chm vo nhng ting "nhung m, song l" c ci hu dng nhu b
hon, khin k bj ch trch kh khng sao t duc. Nhng khi h khng c djp tch cc nho bng
hay nho bng d thm ri, h gi b hi k khc, chc mt hai ting, khch k khc nho li
nhng tm l su dc ca h. H tro tr nn nguoi bj h tru trc, on ght h thm tha v lu
bn. Trong nhiu truong hp, v qu quen ming ngo ngh, h dem c nhng diu nghim trng
trong tn gio ra d lm d ti nho bng, hu mua vui cho thin h. C ln, chng ti ly lm s
nhc cho mt nguoi bn, trong cu chuyn anh ta hng hi vnh vnh nho bng nhng ting
"Nam m" v "Amen" vi ci ging pha tro ca mnh.

Mun dc nhn tm, xin bn nht djnh b s nho bng. Nguoi nho bng bao gio cng gp
nhng ut hn do nhng loi ni chu gho ca h d gieo. Bn c tin rng trn doi, d mt tn ngu
di cng c long t i, cng thy mnh l mt con nguoi, v khng bao gio c thin cm duc vi ai
c thi d nho bng mnh...Ai cng cm thy thn th mnh c mt sc dp no d, c mt duyn
dng kh di thu ht k khc. Ai cng nhn mnh c mt ti ring. Ni diu g, d v mt khch quan
rt by, vn cho mnh ni rt hu l. Mun chinh phc duc long ca k khc, bn hy knh trng
tm l mun doi y. Nu nho bng, bn ch lm cho k khc lo bo v s t i ca mnh, tr nn
th djch vi bn.

Do kinh nghim, c l bn nhn thy s kin ny. L khi chng ta nho bng ai, tc l chng ta
lm cho h ni bt ln gia dm dng m h dang sng, ni bt khng phi vi nhng g c th
hnh din, m vi nhng diu s nhc. l hnh dng ti kj di vi bt c ai. Con nguoi t nhin
mun lm trung tm dim ca thin h nhung rt dau xt trong long khi cp mt nhn mnh vi v
ngo ngh.

Nguoi nho bng d khin h truong hp ny, lm sao h khng th on duc. C khi, nguoi
nho bng bo rng mnh "choi". Phil Nhiu khi h bung loi tro phng d mua vui thi. Nhung
di vi nn nhn, loi chm bim ca h khng c "choi" nhu h tung. N vn chm t i t nhiu.
Chm t i nguoi ta, m mun nguoi ta mn mnh th tht l di. Hon na, chng ta nn d rng,
phn dng con nguoi thch nho bng, v nho bng thuong s c ci tt nghin nho bng. T
nhin con nguoi mun che du tt xu hay khuyt dim ca mnh, v hay thi lng tm vt nhng
k chung quanh. Nhung khi nho bng, nguoi ta nghe sung sung, th sung sung d hn: n thc
dy nguoi ta d hn trong vic chc gho. Nguoi ta con thy mt th danh d, mt th ti trong
vic kho tm d cch d nho bng k khc na. V nguoi sm bng cng khoi tr ni tt xu ca
thin h, th t nhin cng m thch, coi n nhu mt nhu cu phi thi hnh lun nhng khi bn
chuyn vi bt c ai.

Nhu th, thua bnl Lm sao h thuyt phc duc k khc. Mt ln na chng ti xin cho bn
dt cho lui mt dy cuong. Thnh kinh bo, truc khi ni phi dnh lui by ln. Chng ti xin
bn nn dmh lui mt ln thi d trnh tuyt di nhng loi ngo ngh. c Khng ni: "Duong
nhn chi c tu vi tiu nhn". ng thay, mi khi bn ni xu v k khc v nht l ni xu d cuoi
ct, l nhng khi bn thy mnh t h, hn yu. Nu bn l bc ch huy, l gio dc m hay nho
bng th bn hy nh rng, mi loi tro phng ca bn, l nht ba dn ph uy quyn ca bn. Nu
bn hay nho bng nhng nguoi thn nghia ca mnh, th bn dng qun rng, sau cng doi bn s
l doi c don.

Chng ti tin tung, bn l nguoi bit t trng, khng bao gio thch dng ba tc lui hu mua
th chuc hn cho mnh. Nhung thua bnl Trong cuc sng, bn khng lm sao trnh khi nhng
ngn lui nho bng bn. Bn phi di vi n ra sao? Tr da l Khng. Bn phi coi nhng k tiu
nhn ngo ngh bn, l nhng truong hp d cho bn luyn ch kh. Bn t ni: "? Gi ti c
nhng khuyt dim nhu bao k khc ngo ngh ri th sao na. Ti lnh trch nhim v li lm ca
ti d. Ri sao na. Ti dng cuoi nho d. Ri sao na." Thuong nguoi ta dau xt khi bj nho
bng, ch v thiu tinh thn, qu t ty v s du lun. Bn can dm lnh ht nhng ba ru ca du
15
lun, th bn s thy mnh anh hng. Thi d qun t ca bn, mt mt gip bn c nhn cch
dng phc, mt khc gieo cho k khc cm tung rng, bn l con nguoi bit nhn nhjn, vui tnh,
d giao tip. Di nhin di vi k nho bng bn, bn khng lm mch long h. Hy vng sau nhiu
ln nho bng bn, h s hi hn.
Phn 013
ng Vng V

C nhiu nguoi t nhin thiu ci m nguoi ta thuong gi l duyn dng nn cu chuyn ca h
dng chm nguoi nghe v ch dem li cho h s khi r, on th. Nguoi ta c th ni chuyn vng v
trong nhiu phuong din. C nguoi h m ming, l ni diu c cho k nghe.

H ni nhu mt ci my, khng thc g v hu qu loi ni hu qu ca mnh. Va bt tay bn,
h hi ma ny nguoi ta dau tri nhiu qu, bn c bj khng?

Con bn dau hm ry chc lit nng? Bn tung h c c cm vi bn nn ni nhu vy? C l
bn hiu lm. H vn c thin cm vi bn, nhung h c ci tt, h m ming l ni nhng chuyn
d, gieo c cm v tnh nhu vy. Gp chng ti, h vui v lm, hi ht sc t nhin: " hi d
chng ti c t phi khng, c mc n phi khng?" H hi nhng diu nhu vy, chng ti c
thch tr loi hay khng, mc k.

H vn cuoi h h. C nguoi vng v trong vic gieo nhng tung hc m, khin nguoi nghe
bi quan v cuc sng, hay cuc lm n ca mnh. Ai tnh lp nh xut bn, bn vic t chc vi h,
h ni no dc gi t, giy mc,... khng c tc phm gi trj d xut bn, nh pht hnh lm vic
khng chu do, s l vn... Bn bn cng h v mt nguoi bn thuong mn l Coi chng, h khng
lm cho bn c ci vui sung nghe h khen nguoi mnh d ph gi tri tim. H s kim cho duc
mt khuyt dim tinh thn hay th xc d ni.

Chng ti ni kim th cng hoi qu, bi v t nhin, h khng mun lm bn pht . Nhung ri,
cng t nhin h vng v, nn ni ra diu lm bn bt mn. C th nguoi vng v khc, khi bn
chuyn cng ai, ni ra nhng loi nhn xt khng hay ca h v k y. Chng ti ni chuyn vng
nuc ming, h ch chng ti v ni: "nuc ming". o ca bn gi ln nt, tc ca bn ri ni, giy
ca bn dnh dt, thy th h ni ngay.

Bn bc mnh vi h u? C can g vi h, h c ni t nhin. C nhiu nguoi khc khng bn
ngay nhng diu lm bn pht long, nhung h c kiu ni, ging ni v nhng c ch khin bn d
dng c c cm vi h. Khi bn ni diu g quan h, bng mt ging trm trm ch mt mnh h
nghe thi, h li "" rt ln. C khi h ni to ting m khng c g lo lng k khc nghe duc diu
b mt. Nhiu lc, cch h m du mt cu ni, cch h ra diu b, c c ci g vng v lp dj,
chung mt, bn thy khng thch h ngay. C hng nguoi khc, vng v trong vic khen ngi.
Hoc v mun dc nhn tm, hoc thiu bn linh, h hay xen vo cu chuyn nhng loi khen ngi
k khc.

Nhung h khng bit ngh thut khen cht no. C khi h khen dn tr thnh dua njnh. Cng
c th, khng t nguoi km tr, ly lm sung sung, hung nhng loi "thi" duong mt ca h, v
bj h lm dng. Trong bim ngn ca Chn v con Qu, ca La ontaine h dng vai con chn,
nhung di vi nguoi c cht luong tri, diu h tn tng thi qu khng khi lm nguoi ta d mt v
dm ra khi r h. Rt nhiu nguoi lm mt thin cm vi k ni chuyn nhng chuyn ba lp hay
thnh thong ni lc d. Bn dang thut li cho h mt cuc tang ch, bng h chn loi bn v ng
ra ngoi sn ch con g tha cn trng. Bn bn cng h v ha hc, bn mun h tp trung tinh
thn vo vn d ny, nhung dn phin h ni, no: ng t ngh in, Napoleon thng trn, no kinh
t tu bn, ch d qun ph. H ni ra ht nhng g xy dn trong du c h. Bn phi bc mnh.
Chng ti khng th k cho bn ht nhng th nguoi vng v trong cu chuyn. H c ci g thiu
duyn dng, nn diu h ni ra, thuong va chm t i k khc. Nhng khi bn chuyn, loi ca h
ch gy thit hi cho h, dng nhu Qun Bnh d ni: "Khu thit gi ha chi mn". Tuy vy di vi
h, bn hy c tm long bao la nhu di hi. H l hng nguoi dng thuong. Thay v xt nt, bt li
h nhu nhiu nguoi tr thc "rm" hay lm, bn nn lm thinh, vui v nghe h ni thi. C nhn
bo: "i trung phu duong dung nhn". Loi ny bn nn trit d thi hnh di vi nhng k n ni
vng v.

Ring phn bn, thnh thong bn nn nho mt vi nguoi bn thn thit ph bnh gim cho li
16
ni chuyn ca mnh. iu ny rt kh, l ai trong chng ta cng giu t i. V li, khng c mt
khun thuc no tuyt di cho vic ni chuyn. Nhung d vy, nhng khuyt dim ai cng c th
mc: Bn nn sa ln ln. Nho d cu chuyn ca bn c tnh cht hp dn. N lm cho bn duc
nhiu bng hu v k cng tc.
Phn 014
ng Thy Lay

Nu bn chju kh moi k c ca bn, th bn s nh bn d gp nhiu nguoi c tt thy lay. H
l ci thng lng, m nhng diu kn ca k khc giao ph nhu bj chy di khp noi. Tm hn h
thiu hn s dim dm. H khng c mt doi sng trm ngm, doi sng ca ring mnh. ng ai
doi h dc t ch. ch ca h hon ton bt lc vi thn kinh h. Lc no h cng mun phanh
phui tm trng mnh cho thin h bit d gi l "t gii thot" mt phn no. Khng c diu g m
h gi kn trong tm khm duc. H cn phi ni ra cho k khc cng bit d tha mn ci thnh
"trng tri" t nhin ca mnh.

K thy lay c hai dng. Hng hi v hng ni. Hng hi l hng nguoi c khi tung mnh cn
ngn, nhung li hay hi nguoi ta v nhng b mt ny. Trong cuc sng hng ngy, chc bn nh
khng t nguoi, va v l, va bt cn tra hch bn v nhng diu m bn mun gi kn. H khng
c s tinh t trong php x giao d trnh cho k khc khi ni ra nhng diu dng l khng duc
tit l. Tt xu ny khng phi ch nguoi t n hc. C nhng bc vn hc uyn thm m thiu
rn luyn v tm dc vn mc. C khi h lm dng quyn ch huy hay quyn gio dc ca mnh bt
k dui cung khai diu b mt ca ring chng hay ca k khc ph giao. Thit c g dng khi mt
cho bng nhng hnh dng nhu vy.

n hng thy lay di bc l b mt ca k khc hay ca mnh th dng hon v dng kt n hon.
C nhiu b mt, khng ai buc h gi kn. Song v luong tm buc khng dng: H vn tit l. i
ngang qua du cu n, thy di trai gi u ym nhau, h ni um sm cho nguoi hng xm bit. Bn
gi chng ti mt mt thu. H lum duc dem dc cho ht nguoi ny dn nguoi kia nghe. H con
di "np" nhng diu m h ha gi kn dn xung m na. Khi mt ai c hay v tnh cho h bit
diu b mt, ri xin h gi kn cho, h ha "bn mng" s chn n su tn ci long. Nhung khi gp
nguoi thn hay k no kho hi, h ni sch snh sanh. ngoi ch doi, cng nhu noi tu hnh c
bit bao th nguoi d mt ny. H coi luong tm ca h nhu "mng cng". H khng k g dn
danh d m h dng bo mt cho nguoi ta. Thit l nhng tm hn tiu nhn. Nguoi thy lay thua
bn, con dm phanh phui c nhng b mt m nguoi khc ph giao cn thn na. C th b mt m
k khc truc khi ni cho h bit, dt diu kin, l gi kn mi ni, bit duc diu b mt ri, h
dem v ni ht cho v con, bn b, li xm ca mnh. C nhiu b mt, nguoi ni ra khng cng
khai, buc h gi kn v ngh nghip v luong tm h khng bao gio ni cho ai. Nhung ri h c
tha h qung co...

H c nhiu cch d tit l nhng b mt. C khi v luong tm ngn cn h khng mnh ming
ni thng b mt, song bi thiu t ch, h ni xa xa, gn gn. Do diu ni bng by ca h, k
khc bi duc diu kn. Nhiu lc h hi cch no d, lm k khc bt duc h mun ni: S b
mt cng bj tit l nhng b mt th trong cp mt, noi nt mt, cc diu b ca h, c ci g d
m mt nguoi snh tm l c th bit duc d dng.

Trong khi tit l nhng b mt, nguoi thy lay c tm l dc bit. H tung rng, mc khi cho
mt ai nghe diu b mt, th k y qu mn h, c tn nhim vi h. Nhung h lm. Hi chua nghe
b mt, nhu nhng b mt v t dm, v st nhn, c l nguoi nghe chiu chung h. Nhung, nu l
k c luong tri su sc, nguoi nghe s khinh r h, h nghi v hnh kim ca h. Nguoi ta c nghi
rng, nu h mc khi nhng b mt ca k khc cho mnh duc. Th nay mai h s mc khi nhng
b mt ca mnh cho k khc. Nhu vy, lm sao nguoi ta c thin cm vi h.

i vi k khc, nguoi thy thay cng gy nhiu thit hi va cho mnh va cho k ph gi b
mt. Trong cuc giao t, h bj nguoi xung quanh cho l k bj trng ming nn khng ai y thc cho
h nhng cng vic cn dc cn ngn. Ai di g d nuc trong ci thng lng. D hiu qu. trong
nhng b mt k khc giao cho h, c ci, nu bj mc khi s gy l l trong vic lm n, s dn
nguoi ta dn khm duong, s lm cho nguoi ta mt tn nhim. Nu h l nguoi hay thm mm dm
mui, s tit l b mt c th lm cho mt gia dnh tan r v hiu lm, ghen tung, on hn, tra tn
nhau.

17
Mt tt xu dem li nhiu thit hi nhu vy, chng ti tin chc bn lo d phong nhu mt chng
bnh djch.

Chng ti tin tung bn nhn thy s cn thit, trong s cn ngn. Ngay trong cuc sng hng
ngy, khi bj cht vn v nhng b mt, hay khi nga mi mun tit l, bn hy tin rng, mi khi
bn mc khi b mt mt cch v l, th nhn cch ca bn bj tn thuong, luong tm ca bn bj uy
hip, uy tn ca bn bj lung lay. Tri li, khi bn cn ngn, tm hn bn gia tng dng kh, v bn
thy mnh l con nguoi c gi trj. Trong lc x giao, nu c ai thuong dem tm s hay b mt ca
k khc tit l cho bn, th bn nn trnh nhng cu hi t ra mnh tc mch, bn nn chuyn
hung cu chuyn d gip nguoi thy lay khi phanh phui b mt. Gi c nghe duc diu g kn, cn
phi gi th hy gi dn xung m.
Phn 015
ng Lm on Xc

Khi no, gp chuyn Doe tho lo chc bn bu mi. M du phi ngy xua mi c Doel Gio
dy, quanh bn, c hng l Doe lc no cng chc ho d lm don xc. C th gi choi h l
nhng "Thng tn x" xong khc cht l h "lm vic" khng cng, v gieo on hn. Nguoi ta hay
ni, tho lo l tt ca dn b, ca nhng c gi gi. Bt cng. n ng cng don xc khng thua
ph n. Gi tho lo l s truong ca dn b, th trong phuong din ny, dn ng tc l dn b.
Nguoi don xc ging nhu nhng con rn dc bo ngu nghn t mi hang cng ng hm ca ch
doi, d reo rc nc hiu lm, ut hn, chia ly. H dem loi ni ny, thc cho nguoi kia, vic nguoi kia
cht nguoi n.

Va nghe ai ni xu v bn, tc tc h t v thn mt cng bn "Thit ch thn mt nhau, ti
c diu ny mun ni vi anh. ng X... b , khi d anh thm t. H ch trch hnh dng v hnh
kim ca anh. Ti khng mun ni li vi anh chi cho thm ry. Nhung v tnh bn, buc long ti
ni cho anh bit ri b di" Bn ni g v chng ti khng bit, nhung h thc vi chng ti rng,
bn d kch chng ti thm t.

Mt bn gi d c vj hn phu, ngy n c cng vic, bn chuyn rt lu mt mnh vi thanh nam.
H dem mch vi vj hn phu ca nng rng, nng "chim chut " vi thanh nam ny, m c l d lt
tnh vi chng ri. i bn tm giao dang mn nng yu mn nhau, dang hng hi xy dng mt
cuc doi hnh phc.

H dn nguoi ny ni rng, nguoi kia l mt co gi, gi b thn mt nhung long d l so
huyt ca dm , hi long, d gi tnh yu noi k khc. Trong binh di, h dem hnh kim ca binh
si np khng con chn rng k tc cho cp ch huy, ri h mch cho binh si nhng khuyt dim v
doi tu ca th lnh. Dui mt co quan gio dc, v mun duc nh gio dc yu ring, v mun lp
cng hay lnh nhng n hu, h gi b thn mt vi ht mi nguoi d gp li lm ca nhng k
ny, dem np cho nh gio dc. Noi hng thy th c dn dng gio khng, c lm vic tn tnh
khng, h "phc trnh" dy d cho ng ch bit.

H c c mt ngh thut tho lo. Truc mt nguoi m h ly tin tc, h c thi d ngoan
ngon tht th, "thi" cho k ny tun ht rut gan cho h, v h dm dem c danh d ra d th
gi kn nhng g mnh nghe. Nhu vy, ai m khng tin h duc. Khi thu thp nhng mm gy on
th ri, th h dn k khc d gieo. H t v n cn, lo lng, h than th cho s phn k y, t xung
mnh l k thn nghia, d ri t t h thc mch ht nhng diu h nghe thy. Thuong h khng
phi ch ni s tht, m con bja dt, thu dt nhng diu mnh bit cho k nghe tin mnh lm h
nng gin, tm phuong k tr th.

Khi lm don xc nhu vy, nguoi tho lo tung s duc long c hai bn. Nhung d l mt lm
tung tr nhng nguoi nng ni hay qu u dn dn, c ai li di tin rng, nhng nguoi don kc l
nhng k trung tn. Ai cng tha bit rng, ming h gieo nc dc noi mnh dy, nay mai h s
gieo noi k khc. Cng c th, nhiu nguoi vi tin, c du c tiu nhn, dng h d bit k khc
phn don th no v mnh. Nhung nhng nguoi giu luong tri, phn don theo tinh thn khoa hc
c dc bc i, thnh tht. Hng tho lo ny coi ba nhn dc nhu c rom. Nhu vy, h lm sao
chim duc nhn tm v c nhiu bn. Trong truong hp bn nghe k khc tc mch cho bn
nhng loi k khc ni v bn, xin bn tm cch di vn d cu chuyn, d trnh nhng nc dc ca
h. Ngy xua khi Socrate nghe ai thut li cho ng nghe nhng loi bnh phm ca k khc v ng,
ng hay hi: "diu anh ni c phi l chn l khng?" Nu tr loi khng, theo ba cu hi ca ng,
18
th ng xin nguoi y hy lm thinh. Chng ti mun bt chuc nh hin trit Hy Lp ny khi gp
nguoi don xc, min l bn di x vi h va ljch s va dc nhn tm.

L di nhin bn l nguoi kh dong hong, mi ngy c gng trnh cho khi qui tt y. Chng
ti ni mi ngy, l v tho lo cm d ta m khng d. Nu thnh tht vi mnh, ai trong chng ta
dm ni rng mnh khng c ln no tho lo. L con nguoi, t nhin chng ta hung v vic
phanh phui cho k khc bit nhng diu m chng ta bit. Chng ti khng ni tnh tho lo v c
tm. Chng ny ch c mt thiu s nguoi mc thi. Chng ti mun ni tt don xc v gi hm,
Thiu t ch, hiu k, v nh d. Mun chin thng tt xu ny, bn hy tp hm khu.

Mi khi ni chuyn vi ai, d coi mnh c thc mc diu g ca k khc khng. Nu l thc
mc, hy tc tc hi hn v d lm mt diu d mt, tn hi nhn cch. C nguoi vin l rng, s
thc mc dem li li lc. Thua bn d bn li lc th no bn cng nn gi phm gi ca mnh. Th
bn sng ngho nn, hon l giu sang, dy quyn th, m c doi dem luong tm, nhn cch, phm
gi ca mnh d p xung mi giy ca cp trn qu mp, lon ci, thua mc k khc, hu xin n
hu. Nu bn dng vai tro ch huy hay gio dc, xin bn dng d mt dn t chc dui tay mnh
nhng con nguoi Doe d hm hi k dui. Trong cuc giao t hng ngy, nu bn mun l nguoi
ai cng ham y thc tm s, th xin bn trnh xa mt k tho lo. Nhu vy, bn s c nguoi bn
trung thnh v gip bn dc lc.
Phn 016
ng Ngc By

Nguoi ngc, m hm nay chng ti hu chuyn vi bn, khng phi l th nguoi tht hc v
hon cnh. H khng bit vit, bit dc, khng c d phuong th gn gi nhng nguoi giu kin
vn, d duc nghe nhng diu b ch cho doi sng tinh thn ca mnh. Chng ti khng mun bn
dn nhng nguoi dng thuong hi v dng knh y. Chng ti mun ni, nhng nguoi d c vn
hc, nhung v luoi bing, v khng bit cch trong vic t hc nn ngu dt dn ni, ni nhng loi
ngng di dn ni thin h khinh r mnh.

Phi cng nhn rng, thoi di chng ta, mt thoi di m ci hc l troi bin, khng my nguoi
qun thng duc mi kin thc. Cch nay my th k, mt nguoi thng thi, c th l nguoi thng
gn ht kho hiu bit ca loi nguoi. Ngy nay, mt nguoi thng thi, thuong ch am tuong mt
nghnh hc no d. H khng th l nguoi "bit ht" nhu Aristote hay mt Rabelais. Ngoi "mn
b ti" ca mnh, nguoi ta hc chu do d dnh, dng thoi nguoi ta cng tm cch chun bj cho
mnh mt vn hc ph thng, n va gip cho chuyn mn khi bj lu mo m con gip cho mnh
giao t d dng vi nhiu hng nguoi trong x hi.

L mt lut su, nguoi ta thng lut: Hay lm. Nhung nu ch bit c lut v gp ai cng bn ht
lut La M dn lut N Ph Lun ri dn lut Gia Long, Hng c th thit tung nhm chn. Bn l
mt nh trit hc. Bn qun thng ht nhng h thng trit l ng Ty. Qu bn l mt bc tri
thc dng qu trng.

Nhung nu bn c kkin thc trit hc, v gp nguoi xung quanh, gp chng ti v bt c ai
khc bn li ra ni ht Epictte dn Khng T, Bergson, th cu chuyn ca bn kh b hp dn. C
nguoi khng nhng ch ni chuyn mn, m con ni nhng diu mnh khng bit g ro. H ni
bng mt ging hunh hoang na mi k ch. H rt snh vn Phn Php, nghi l mnh thng thi
v bn chuyn g cng duc. Gp bn, l nh chuyn v ha hc h dem nguyn t ra thuyt vi
bn.

Mi du thy h c thi d qun su, bn tung mnh duc duyn may, gp mt bc thy c th
gip kin vn cho mnh thm rng ri. ai ngo bn chuyn vi h mt hi, bn mi thy tt c s
ngu ngc dng ti ca h. Trong x hi, thua bn, c bit bao nguoi nhu" bc thng thi ny"ny.
H dc du vi tp ch, vi quyn sch bn v mt nghnh no d, ri cho mnh l bc chuyn mn,
gp ai cng dem khoe.

C k khng tng buc vo ngung ca ca mt truong hc no, nhung nho thoi vn c chc
quyn cao, tin bc nhiu thuong t ra mnh thng thi. Trong ba tic n, c mt nguoi to ting
ni: "Thit ng sus Christ l bc qun t. ng bj k th dm vo nuong long m con ct loi nhn
do:Xin cha tha cho n v n lm chng bit". Lc y, chng ti cng gt du v ljch s. Nhung bn
du bit, khi m Gisu bj qun th dm vo nuong long bng lui dng, d l lc Ngi d cht. Lm
19
sao ngi tht ra cu y duc. Cu y Ngi ni, khi Ngi con sng, lc sp bj qun th hnh c. Nghe
loi bc chc quyn trn, c mt bn chng ti t hi"Ti sao h khng lm thinh, c hay hon
khng. u phi c uy quyn l qun thng kinh s v ni g cng trng". C th nguoi dng
thuong hi hon na, l th nguoi nghe ln vi ba diu hiu bit v mt nghnh hc no d, ri
cng vnh vnh t dc thuyt cho thin h nhu mt bc chuyn cu lo thnh. Nguoi nghe h phi
bc mnh v h thn gim, khi nghe h ni by m vn hnh din.

Trong cuc giao t, c nhiu hiu bit tt yu, m ty tui tc, ty dja vj, ty hon cnh c th,
nguoi ta phi lo cho c, d khi pht long k khc, hay d cuc ni chuyn ca mnh khi v vj. C
nhiu nguoi khng k g dn hiu bit ny. Bn xa dn thm h, h cho hi bn, ri bt chuyn
con c con k, thao thao bt tuyt. H khng c cht x giao, hi bn dng ba du chua,d moi
bn thay giy, d ch cho bn nh tm v.v... L mt nguoi cha trong gia dnh, h khng bit nui
dung, gio dc con ci. Khng ai buc h thuyt v gio dc rnh nhu mt Dupanloup hay mt
Bosco nhung t ra, nhng diu so dng m dja vj lm cha buc h phi bit. Lm gio su dy t
nm ny qua nm n, m khi bn v Phn trnh gio dc hin hnh, h cc cc. C tt hay ni,
m h khng lo chun bj cho mnh mt m kin thc cn thit d khi dm thoi, khi lm nguoi ta
khinh ch.

Khng cn k thm hng nguoi ngc by. Vi guong trn d cho bn thy, trong khi tro chuyn
ngc by l tt xu lm cho nguoi ta mt uy tn rt nhiu. Chng ti tin bn, lc no cng lo trnh
xa n bng cch chun bj cho mnh, va c s hc chuyn mn, va c kin thc ph thng, d khi
giao tip duc nhiu hng nguoi trong x hi. Khi bn chuyn cng ai dng ch dem chuyn mn
ca mnh ra ni. Nhng vn d no mnh khng duc thng lm, th chng ta nn hi, nn nghe
hon l ngng nghnh, bin mnh thnh "qun su" h. Nn nh rng, thng tho mt mn, khng
phi ch dc vi ba quyn sch, hay di to tp ch. Ni ny cao, c ni n cao hon. Ci hc ca ta,
di vi ta c l su rng, nhung coi chng k khc c ci hc gp trm nghn ln ta. Khn ngoan
nht l "ma ru qua mt th". D khi dng vai tro h trng trong vic lnh do, ta dng chc
quyn, t ra mnh"bit ht". Coi chng so xy mt hai loi ni, m uy tn, uuy quyn tan d. Ri c
nhng hiu bit so dng, tt yu m tui tc, chc vj, ngh nghipv.v... buc ta phi bit. Ngho
nn nhng hiu bit y, c th ta bj k khc coi r.

Tm li, ngh thut ni chuyn, buc ta dng ngc by. Khng ai buc chng ta l quyn "t
din sng", nhung c nhiu diu, chng ta khng c quyn khng bit. Trong nhng nghnh mnh
t hc phi bit im lng, dng t ra khn by m thnh ngu tht.

Sau ht chng ti mun bn di x qun t cng nguoi ni chuyn m hay ngc by. Nhng khi
h tr loi khng thng nhng cu hi ca bn, xin bn dng"sa lung" h. Lc h p , nu c th
duc, bn gt du hiu h, ri ni tip gim h. Khi bn ni vt xong, bn di vn d, la cu
chuyn no h rnh v thch d h c djp ni cho bn nghe. Truc nhng nguoi hay lm "qun su",
bn vn nh nhn. Nu khng c hi g, th bn c chju kh nghe h, nghe tht tnh. Thi d ny
lm cho bn duc h mn v lun mun gp bn.
Phn 017
ng i Tnh Lun

Nguoi di tnh lun, l nguoi sng n l tnh cm. Khi thn th h khe mnh, duong doi h
khng c g cn tr, du c h khng bn rn, th h vui v, hng hi hot dng v tin tung dc
bit ngy mai. Nhung h n khng tiu, gp tai ha, rc ri v mt vn d no d th mt h nhn
li, hot dng ca h ngung tr, tm hn ca h chm su trong bin tht vng v bo bn.

S thay di tnh tnh ca h din ra r rt trong nhng cu chuyn hng ngy.

Chng ti c mt nguoi bn, c th tiu biu cho hng nguoi thay di tnh nhu chong chng.
Nay l ngy anh rt lc quan, cm thy doi mnh nhu ma hoa n. Mt nguoi bn dn thm anh ?
Nguoi y c phuc. Anh ruc bn vi thi d nim n, thn mt v xit tay ljch s va biu l cm
tnh nng hu ca k thm giao. Mt anh sng rc vi nt cuoi hn h. Anh lng xng chy kim
guc d bn thay giy. Anh moi bn ra mt cho khe. Anh cho b di mua m, v trong khi cho di
mn n thn tin ny, anh yu cu bn ung bia v ht thuc thom. c bit nht l anh t ra rt
ljch s, rt chiu chung bn mnh trong cu chuyn. Anh hi dn di bn tr loi khng kjp: " Bn
mnh gii khng? Thit lu qu ri ti khng duc hn hnh gp bn. Sao gia dnh bn bnh yn
ht ch. Chj cng mnh ch?
20

My chu cng choi ht. Cng vic lm ca anh th no? Chc dc lc lm. Lc ny anh dang thi
hnh vic chi? C nhng tr djnh g hay khng..." Anh hi thiu diu nn th. Nguoi bn hi li anh.
Anh vui v tr loi, v ni bng mt ging tin tung ngy mai. Khng lm g kim doc trong du
anh mt tung bi quan, nn diu anh ni bao gio cng gy hy vng. Anh cho ban bit cng vic
anh lc ny rt xui thun. Gia dnh anh dang sng hnh phc. Anh n ng rt ngon. Bn anh than
vi anh mt hai diu ngang tri trn truong tnh. Anh gii quyt nhu bi ton cng: Mt vi mt l
hai.

Anh cho rng cuc doi cht t gay gt, vy ri dau kh no cng tri qua. Anh khuyn bn mnh
hy lm ch tri tim v sng theo mt l tung cao thung. Nguoi bn anh bo rng, gia dnh mnh
ngho qu, lm sao mnh sng hnh phc duc. Anh rn vai cho rng phi l. Anh ni Nhan Hi,
Socrate no c giu nhu thch sng hay hon g bn mnh m vn sng doi hnh phc hon d
vuong. Anh con li c trit l ra dy bn na. M mua v, anh ta lia moi bn n. Anh va rt ruu
cho bn, va yu cu bn li choi vi mnh vi ngy. Nguoi bn thy ni hn hoan ca anh, thy
doi mnh cng vui ly v cho cuc sng b bn l th n hu ca troi cho, nn phi lo tn hung.

Mt tun sau, chng ti dn thm anh, tht l nguc hn li. Anh tip chng ti ngoi hin
nh, vi dng diu ca mt nguoi ghin dn my kip. Mt mi anh tiu ty. Mt anh lim dim. o
qun anh xc xch. Tay anh khoanh li v anh bun nhu ma thu. Anh dua tay bt tay chng ti
nhu mt ci my v tri. Anh ni vi ting g d ri cm nhu hn. Chng ti hi thm anh diu ny,
diu n, anh tr loi nhu c thi d mun tng c chng ti di cho rnh. C l bao nhiu tung bi
quan ca nhn loi du tp trung vo du c anh, giy vo tm hn anh, nn loi ni no anh tht ra
du nhum mi tuyt vng. Anh thy cuc sng ca mnh dang tn t. Gia dnh di vi anh, d
thnh dja ngc lc noi min duong gian. Anh ni vi chng ti rng, hot dng m lm g na, doi
anh dang di xung. Va tht ra cu tuyt vng, du anh ng vo thanh ca, tay bm ming ngp
di v tn. Chng ti bn ln. Mt hi dnh gi t anh ra v trong su ti.

Thua bn, dui bng mt troi ny, c bit my l nguoi d di tnh tnh nhu bn ca chng ti.
Lc th h vui hn h, lc h li bun hiu hiu, v cu chuyn ca h, ty tnh tnh ca h, m c
mu sc tin tung hay tht vng. Bn tung khi h uu su l v h gp tai nn g nguy him lm
chng. Thuong khng c tai nn g dng k c. ng diu h nght. T canh h bj con g mi nhy
b. H n bnh xo khng tiu. u h nhc. m ri h dnh t sc, m co tung h mt ng. Bj
mt nguoi bn ni xu. Gia dnh c cht xo xo. Mt trong vo nguyn nhn ny, lm cho mt h
di ra, nhn li, v coi cuc doi bun hon nghia dja chiu mua. C khi hi trua h bun thm.

Chng ti dn thm h l bt hnh. X bng mt cht, hay li su, by gio chiu, bn gp h l
bn duc h nng hu tip di. H thay di tnh nhu nguoi ta tr bnh phng. ng ni chi, thoi
gian my ting dng h nhu vy. C khi trong mt gio ni chuyn vi h, bn c th thy h vui
bun bt ngo. Bn dem dn cho h mt t h tiu. H cuoi hc hc. H moi thuc bn lia lja. Bn
ch trch h ? H hoi bun ri. H bt moi thuc bn ri. Bn mun h c b mt tuoi nhu hoa
khng? th bn hy khen h di. Bn bn v nhng thng li ca h trong cuc du tranh no d.
Bn ch cho h cch tiu tr nguoi thc gy bnh xe trong cng vic ca h, v qu quyt vi h
rng, sau cng h s thnh cng. Chc chn h s vui cuoi li vi bn, moi thuc bn lin v khng
bao gio chju d bn r a v.

Thua bnl Khng bit trong cuc doi di vng ca bn, c lc no bn hay thay di tnh nhu th
nguoi "chong chng" y khng. Chng ti hy vng, bn l nguoi dim dm v bao gio cng lm ch
ton b thn kinh v sinh hot tnh cm ca mnh. Bn tin tung rng, nguoi hay thay di tnh
trong cu chuyn, thuong gy c cm v mt uy tn. Thy h uu su qu, ai thm ni chuyn lu
vi h, ai thch giao du vi h. Nguoi ta hy gin vi con ch v ch vui ch du thch mon trn
chim t hay rn h. C trong lc h vui mng, nguoi ta cng khng c thin cm vi h cho lm.
Tm l y c g kh hiu du. Khi qu lc quan, nguoi di tnh khng lm ch duc diu b, nt mt,
loi ni, ging cuoi ca mnh, nn con nguoi ca h mt di s dim dm. Th l bj nguoi ta khinh.
K nghe h cng tha bit rng nim hoan lc ca h cng khng c nn tng vng chc, nn s
t t ca h cng khng su sc g. By gio h t t, c th chiu h ch trch mnh. Cho nn, d uu
su, d hoan lc, nguoi di tnh du gy c cm trong cu chuyn. Hay nht l bn t ch. Trong
"Rn nhn cch" v "c t ch, cha kha ca thnh cng" Chng ti ch cho bn nhiu b quyt
d tp cho mnh c tnh cch trm tinh. Bn hy c gng thi hnh d trnh tt thay di tnh, n lm
cho con nguoi bn mt th gi v lm cho thin h coi mnh nhu con nt.

Trong x hi, th nguoi di tnh nhiu nhu ct. Lc giao tip vi h. Bn cn tinh vi d ly long
h. Lc h nhm chn, n ni cc lc vi bn, xin bn dng chp nht. Bn c d cho h than th,
21
v tm hn h trn nhng chua cay, v khng bit t ch l g. Lng tai nghe ht tm s ca h l
d chim duc phn na tm hn h. Bn tn cng thm: an i h. Bn ch vch cho h thy ni
bun ca h c nhng ch v l, ch tn hi cho th xc, tm hn, ch khng thay di hon cnh.
Bng mt ging qu quyt v lun l, bn nhn mnh cho h thy ngy mai ca h, rt c th dt
bng thnh cng, nu h qut cuong, vui tuoi, hng hi sng, lc quan hot dng, c gng dc
nhn tm d cng vic ca mnh dc lc hon. Chng ti dm chc, bn s duc coi l nguoi bn qu
bu v h s nim n tip di bn.
Phn 01
ng Lm Thy oi

Ci thj hiu, thy mnh quan trng, c th dy con nguoi dn ch t cao t di, va lc no cng
mun t ra siu qun bt chng. Th nguoi m chng ti bn cng bn dui dy, l th nguoi n l
thj hiu ny, nn trong cu chuyn hng ngy, cng nhu khi hi nghj, h thch ln mt lm thy,
sa dy k khc, d t ra mnh quan trng ti dc hon nguoi. Nhung ln th nht gp chng ta, h
n ni nhu b bn thm giao. H c thi d sn dn dc nhn tm, hi thm sc khe, v gia cnh,
v nhng thnh cng hay tr tnh ca chng ta. Theo php x giao, chng ta cng dp loi trong
chng mc no d.

H chp loi chng ta, cn c vo nhng diu chng ta ni, d gio hun hay khuyn bo. Chng
ta bo rng, s chng ta bt qu, nn lm n gp nhng tht bi. H gt du vi thi d am hiu
tnh th. Mt h snh quc ln. Tay h ra diu.

H bo chng ta hy b cuc kinh doanh y, chn ngh nghip khc. Bn ni rng, dang lm
mt lun n d ly bng tin si. Trong ti h, khng c mt cp bng tiu hc. Nhung h thuyt vi
bn "Al Hay lml Kinh nghim dy cho chng ta bit rng, doi mnh phi sing hc. "C cng mi
st c ngy nn kim" Tc ng ni vy m. "Hay" Anh chju cc kh lm lun n y, chc anh s l
mt bc tin si. Anh nn c gng. Hy tm dn thu vin d cuc kho cu c kt qu kh quan. l
M anh bit phuong php b tr lun n chua? Khi dn xong, phi trnh cho ban gim kho cch
no anh d bit ch..." Thit ton nhng loi ch gio hai xu. Chng ti cho bn bit rng, chng ti
va bj mt nguoi bn thiu cn ngn lm hi. H lc du t v thuong hi chng ti va cng t
thi d rt kinh nghim trong doi.

H thuyt: "Th vy. Trn duong doi, b bn nhu kin c, nhung c duc my nguoi tri m. Anh
nn khn ngoan trong vic chn bn. Tui anh con tr, hay tin nguoi. Nu ti hon cnh ca anh,
th kh b ti bj nguoi y gt. Anh bj tai ha nhu vy, v sau mi sng mt...".

Cng ci ging qun su b lp y. Bn than vi h rng trong gia dnh, mnh c t hnh phc. H
ging theo bn ngay, truc khi buc chn vo cuc hn nhn, bn khng kho chn nguoi tri k.
H trch bn, sao khng t chc doi sng gia dnh theo phuong php ny, phuong php kia. H
bo bn, cho con ci di hc truong no d l ngu lm, rng chj nh vng v, khng gip bn
thnh cng, rng gia dnh bn xo xo l ti khng bt chuc hnh kim ca v chng h.

Nu chng ta bn cng h v doi sng do dc, chng ta phi mt ht hoi v phi nghe h ging
do v tuyn truyn lun l. Truc ht, h cho chng ta bit rng, h nho gio dc gia dnh, hay
nho t luyn g d, h c doi sng do dc guong mu.

Chng ta ti t qu, c l ti chng ta t tu thn. Chng ta phi hc guong ng thnh ny, b
thnh kia. oi tu chng ta, phi t chc nhu ca h vy mi mong sng do hnh duc. Troi il
Thit khng c th nguoi no ni chuyn dng chn bng nhng tay thy doi. No h c b con,
hay tri m tri k g vi ban v chng ti du. Vy m h d dng coi mnh l bn thn. Ri ai tn h
ln bc su vy? H cng khng c chc quyn hnh no di vi chng ta. Gi h l nh gio dc,
hay mt bc ni ting do hnh m di bn r loi khuyn ca mnh nhu vy th con dung ht duc.
Tri li, h l nhng nguoi, khng ra g v mt hc tp cng nhu v do hnh m li vnh vnh t
dc. Tht mu thun v ph cuoi. Trong cu chuyn, nu mun duc th vj, nguoi ta phi bit trao
di kin vi nhau, bit trng long t i ca nhau... H c bit rng khi h cho mnh l khun vng
thuc ngc th k di thoi vi h phi bj d xung, bj mt mt. M khi con nguoi bj tn thuong v
mt t i, lm sao c thin cm vi k hip dp mnh.

Chng ti chn thnh uc mun bn hy xa lnh tt thy doi. Bn nn tin rng, trong cu
chuyn, n thuong lm cho thin h on ght ta. nh rng cng c mt s nguoi nghe nhng gio
22
ch gio hai xu ca ta. Nhng nguoi y, thuong l nhng nguoi ngho ch, km kinh nghim, t
hc thi. Gp nhng nguoi dim dm, khn ngoan, ljch duyt ma m ci tro thy doi ra, chng ta
chc chn bj h tr cho bng ci thinh lng huyn b, hm da, hoc lnh h nhng bi hc m
chng ta nh s chua cay dn gi. C khi dy doi si ma, gp nhng tn hung c, chng cho
chng ta nhng ci sa lung bng v lc, tn hi dn nhn cch v tnh mng na.

Trn buc duong doi, c l ri dy, bn s gp nhiu th nguoi hay t tn lm qun su d dy
khn thin h. Truc ht, thi d bn l dng phn di h. Thi d ny, chng ta bit l kh thc
hin. Nhng k giu dc hnh, hc hnh cao, m mun lm thy chng ta, th chng ta con tip
thu duc. Nhung gp hng bt dng m cng vnh vo dy doi ta, ta d g lm thinh. Bn l nguoi
di mua bn, ch c phi di gy th du. V vy, bn lm thinh l thung sch. Chng ma tro g,
mc chng. Nhng diu h ni, bit du khng gip bn thm sng sut, min l bn dng tin h,
min l bn bit thu thp nhng tinh hoa ca h, rt diu hay trong ci d ca h.

Chng ti ni bn dng tin h, v chng ti mun h nh cho diu ny: Trn doi khng c my
k thuong chng ta. Bao nhiu diu ch gio ca thy doi khng cng, bn nn coi nhu nhng loi
khuyn, ch khng phi l nhng quyt djnh. Trong vic lm n, cch t chc gia dnh, t chc hc
tp v.v... Phn quyt djnh l phn ca bn. Bn nn tp diu khin ly mnh, chju trch nhim v
uc mun v nhng hnh vi ca mnh. Con nu khng, bn s l th "Nguoi xay bt" trong chuyn
bim ngn ca La ontaine, nghia l lun nghe loi k khc v lm hng doi mnh. Ni nhu vy,
chng ti khng c bo bn, phi quyt djnh diu g th bt chp kin ca k giu kinh nghim,
giu kin vn v nhn dc. Khng. Ta vn tm h d tham kho kin. Nhung trnh tt li, l gp
vn d no kh th bi ri, ch mong cho k khc gii quyt cho tt li ny, bn hy coi l qui
bnh ca nhn cch, l dc duc ca ch kh, l nhn t ph cuc doi bn.
Phn 01
ng Th Vjt

Ci tt ni dc, ni lo khng bng c, ni u ny, thua bn, khng phi nguoi tht hc hay c
tr no xong, m c nhng nguoi tr thc, nhng k t gn cho mnh s mng dn do qun
chng nhu mt vi nh bo. Rng thng thi th tht thng thi, nhung "th vjt" vn "th vjt" qun
qun.

Ti sao nguoi ta hay c tt ni lo nhu th? C nhiu nguyn nhn m dy l nguyn nhn
chnh.

Nu thnh tht vi mnh, ai trong chng ta du t nhin thch ni lo. Xu hung ny c th nho
gio dc duc tiu dit. Nhung thot du ai cng c ni t nhiu. Nguoi th vjt l nguoi khng cm
hm bn tnh khoc lc t nhin ca mnh. C khi t nh ti ln, h d sng gn nhng nguoi ni
di, tt xu ca h ngy cng ny n. Lo t xu hung bin thnh tp qun, bt h h m ming l
phi ni sai, ni nghjch s tht. Mt mt h kha lp luong tm t di mnh. Mt khc, h c gt
thin h. Cho nn c th ni, nguoi "th vjt" l nguoi khng thnh tm v gian xo.

Mt nguyn nhn khc ca tt "th vjt" l nht dm. Nguoi c gan, khi ni diu g mnh bit
chc, m k khc vn nghi ngo thuong khng nao nng. H thy sao ni vy: ai khng tin th mc
k. H khng cn. Nguoi "th vjt" khng c duc dc can dm v tnh dim dm ny. Ni mt diu
g d, h mun cho nguoi ta tin, nn h dng phuong th phng di s tht, t dim diu mt thy
tai nghe ca mnh cho thnh muoi d quyn r long tin ca tha nhn.

C khi nguoi "th vjt" v tnh nh d v vt chc. Th nguoi ny lm khi ni lo mt cch thnh
tht. H khng c g gm ai. H mun ni diu mnh tung thi. Nhung tic l, diu h tung li
l con d ca s tung tung qu l. i ngang qua mt khu rng, dui nh trng mo, h bng la
ln: "rn, rn, con rn to qu". Nguoi di cng vi h, bnh tinh hon, coi ki li ci g h cho l con
rn, k thit l mt r cy c th c hnh ging con rn nm khoanh. Th ra nguoi nh d ny khng
c c tm, tung mnh gp rn thit. Trong khi lc lon lc nhiu noi qu s qun gic, c thiu
g b gi, con tr, hay nguoi nht gan, thy xa xa don nguoi no d, khng nhn djnh ki, tung
lnh rung v bo hiu nhu gio tn th.

Li 146, chng ti nh d nhiu ln tm bng cy d trn, tm bn r, cc kn d "chm v"
cng ch v nhng bo dng th vjt: "Ty rung, lnh rung, Ma rc rung..." L, mt vi nguyn
nhn chnh thuong lm cho nhiu nguoi, h m ming ra l ni l, ni sai diu mnh nghe thy.
23
thoi no, du cng c nguoi th vjt, v rt tic, du cng c hng nguoi, sn sng tin h, nn
h cng hnh din vi tt xu ca mnh. Trong hng nguoi ny c c bn v ti na. Khng tin lm
sao duc. H ni c l qu m. Mun cho chng ta tin loi h, nguoi "th vjt" tm nhiu l l. Di nhin
l nhng l l bja dt d lm chng diu mnh ni. Khi ni, h c thi d qu quyt v c thi d c
tin nhng diu mnh thut li, nn nguoi nghe, khi chua bit tt ca h, kh b m khng tin.

Thut li cho bn, tnh trng ca mt chic do my chm. H khng ni don gin nhu s tht
xy ra. H ni do b, nuc trn vo lo nhu lt hng thy thoi Noe, hng ha v hng khch chm
dm rt nhiu. Tai nn c khi ht sc cn con, m nghe h t, bn phi lin tung dn cuc chm
dm v cng thm khc ca mt chin hm. Trong gia dnh, thiu g b m c tt sn sc v th
vjt. nh trn thy la noi bp chy lan gn dng l da v dng ci kh. B lin tung dn nh
chy v ht hi la: "Nh bp pht hal Troi oil Nh bp pht ha" Noi hc duong th nguoi y cng
khng t. C nhiu thy gio thut chuyn cho hc sinh nghe. Mun cu chuyn hp dn, h to
nhiu diu k quc, khin hc sinh giu luong tri pht chn.

Ngoi cuc doi, th nguoi "th vjt" i thil Nhiu nhu c. Nay nguoi ny bo khan duong, khan
sa. Mai k khc ni c bnh thin thoi ni ln, c nguoi sinh qui thai mnh nguoi du rn. Cch
dy d kh lu c nguoi ni vi chng ti mt con heo ni bit cuoi v tip chuyn rt c duyn.
Chng ti ngc nhin. Nguoi y qu quyt: "C k di coi v ni li vi ti v con heo ni y ht na.
Chng ti hi ht sao. H dp:
"t xoi m chm mm chua,

S doi gi di tranh dua lm g.

Bn nghe c rn c khng?

Tung khng cn dn chng thm v tt gi vjt. Theo kinh nghim, bn bit trong cu chuyn
hng ngy, c khng t nguoi hay ni l. H cng gy mt nh hung no d ch khng phi
khng. Khi chua bit tnh h, nguoi ta vn c th tin h. M khi bit h c tt y ri, nguoi ta vn
bj h la gt. H th vjt bt ngo, rt kh d phong. V li con nguoi t nhin hay h nghi. Khi nghe
h "loan bo", nguoi ta t ni: "C l. Bit du diu y ni chng l s tht" Khi m chn l chua
duc dua ra nh sng diu dc lo ca k th vjt c th gy ra du lun. N bay t noi ny sang noi
khc. Khi nm trn ming qun chng ri, chuyn th vjt c th lm cho nhiu nguoi tin, nhu tin
mt tn diu.

l tai ha nguoi th vjt gy cho k khc. Con tai hi h to cho mnh th v s.

Khi chua nm chc s tht, nguoi ta vn thuong kinh r k dc lo. Khi bn chuyn vi ai, m
bn thy h n ni trm tinh, phn quyt d dt, trnh by kin khch quan, th bn thch v phc
h. Nguoi th vjt lc tip chuyn n ni nghjch hn nhng dc tnh ny. Truc mt bn, h con nt,
tnh tnh vt chc, phn don mo h, l lun ch quan v nht l, v qu gi hm, mt di d s trm
tinh, lm tiu tan dng kh, nn c thi d tiu cc dng khinh. V vy, t nhin bn khng qu
phc h. Chua bit hu thc th no, nhung bn t ni trong bng: "Coi gi hm v ni khoc qu"
V v phm gi nguoi d, bn c cm tung th no? Chng ti d bn t tr loi.

Phn bn, chc bn nht djnh khng bao gio chju ni di. Bn phi tuyt di nhom gm tt th
vjt. Khi phi thut li chuyn g, nghe muoi diu, nn ni nm, su thi. Khng phi bn gim s
tht. Thi d d dt y trnh tt qu quyt l. Trong khi ni li, bn nn c ging khch quan. Chju
kh dng nhng cch ni nhu "theo ti nghi, ch ti thy, hnh nhu..." Bn dng tin ng quan mnh
qu. Tm l hc dy chng ta, c nhiu khi chng ta t gt mnh. C khi trong lc thut li chuyn
g, long t i khng mun chng ta mt mt v uc ao k khc tin chng ta nn thuong thc dy
chng ta ni lung tung. Hy trnh nhng t i ngu mui y. Bn ni s tht, d kh lt, d khng
dng tin, bn c ni nhu mnh bit. Ai tin hay khng, khng cn. Bn du hn h dn ni v mua
long tin ca k khc m bn r nhn cch ca mnh bng loi ni lo.

iu nn d na l, khi ni chuyn vi ai, bn nn c gng nh hung h. M lm sao? Bn
phi dng nhn din tch cc ca mnh. Ngun nhn din y do s dim dm din ra trong trong
mt, trn vng trn, nt mt, noi n cuoi v nht l trong cc loi ni trm tinh, c chng mc, m
dju hp l ca bn. Nu bn hp tp "th vjt" th tc bn thnh con nguoi yu, con nguoi d bj nh
hung. Tri li, nu bn dim dm trong mi mt, nguoi nghe ca bn t nhin knh phc bn.

Hon na, bn dng qun khi th vjt, nguoi ta thuong khng t ch, ni nhiu chuyn h, v
24
tnh t th mnh l nguoi km tr. C gng dc lo c ngh thut dn du ni chuyn mt hi vi
nguoi su sc, k th vjt cng bj hiu ht tn rut gan v bj khinh. Mun loi ni mnh duc ch ,
knh trng v gieo nh hung, bn trnh thi quen ni lo d choi, ni ct giu, tro phng hay ni
xm c dng ting m khng cha dng nghia no. ng rng s giu ct di khi cn thit d t
s thn thin gia bn b v nguoi quen thuc. Ct mi, ti chng mun ni tht, nguoi ta cng
tung mnh ct lun. Chng ti c quen mt sinh vin hay lo khot, tro phng. Anh c hnh dng
nghim nhu tung Di Lc trn bn tho, nhung ton th con nguoi anh hay gin. H ni ti tn anh,
nguoi ta lin tung dn, no ni gt, no nhn mt, trn mt, giu d, thoi d. Th thit vi bn,
chng ti c cm tung xu vi anh. Nn trong cuc sng hng ngy, t nhin khng tin anh duc.
M c nhiu lc, anh ni tht lm. Nhung khi nghe anh ri, chng ti tm bn khc d hi li cho
chc.

Nu ta hay khoc lc, giu ct, nguoi ta s di s vi ta, ging nhu chng ti vi nguoi bn
chng ti va ni d.

Con bn, di s vi nguoi ni chuyn cng bn m th vjt th sao? C ln chng ti mun bn
tp thi quen y hn hoi di vi nguoi th vjt. Ci m h gi l: "Nguoi ta ni, nguoi ta dn..."bn
dng cho l tiu chun ca s tht. Ngy xua nguoi ta, tr thc na, chng d ni mt troi xung
quanh tri dt ? H c ni rng diu h qu quyt do mt thy tai nghe. Bn vn hoi nghi nhu
Desscartes. C th ng quan nguoi ta sai lm. C th nguoi ta phn don theo tr tung tung,
theo mun, theo thnh kin ca nguoi ta, hon l theo s tht xy ra. Tuy nhin, bn dng cc lc
qung vo mt h nhng ting nhu: "Ni dc...th vjt.." Bn dang thu tm m. Bn c nghe h ni.
Nghe l d lm cho h thch bn ri. Con tin hay khng l vic lm trong long bn. Chc chn bn
ch tin nhng diu bn chng l thc, m thi.
Phn 020
ng Ham Ci Ln

gia mt dm dng, hay gia hai nguoi, d tm chn l nguoi ta hay tho lun. Vn d duc
nu ra, mi nguoi dng ti ch ca mnh gp kin li, ri gii quyt chung. l phuong php
thuong duc p dng trong hi nghj hay nhng cuc hp hi. N rt hu ch, v nho n, nguoi ta
thy ht duc nhng gc cnh ca vn d v d dng di dn s tht.

Nhng nguoi ham ci ln, h khng lm th, h ni bt chp suy nghi, ni hp tp ch quan v
ch nhm mc dch "h" cho duc k tranh bin vi mnh. Trong cuc ni chuyn, h cho mnh l
quan trng, c l v thy duc chn l. V th h rt ho ci. K dm thoi trnh by vi h mt
kin no d, ri ni sai trt mt cht h lin chn li, bi bc, dn chng v quyt bt k y thy
ch mnh sai. Khi nhiu nguoi hi li ni chuyn, c nhng vn d khng n thua g dn h, song
nu h nghe nghjch , h khng chju b qua. H phn tch, bi xch ma mai. H cng khng ngn
ngi tranh lun nhng vn d m h ngu dt hay bit so so. C nhng khuyt dim nh nhu nguoi
ta pht m sai, ni dnh lui mt ting, h cng ci li d gi l dnh chnh. Ni tm li l h khng
b qua diu g ca k dm thoi m h cho l sai trt. H ci ht. ng ni ch trong hi nghj, ngay
nhng cuc ni chuyn choi, h vn tranh bin nghim trng nhu mt cuc hi nghj qun s b
mt.

Bun cuoi l h ci vi ht thy mi nguoi. Gp bc tr thc, nhng nguoi t n hc, nhng b
lo nh qu, nhng em b chn bo, nhng chj bn c mm: bt k ai ni nghjch...l h ci.

H cng khng bit ty nguoi, ty lc, ty noi d km ch tt xu ca mnh. Moi nguoi ta ti
nh choi: dng l ra h phi mua vui long khch, d gy thin cm. Nguoi khch no sy mt loi
nghjch nhi h, l h "tn cng" ro rit. C nhng khi h cn k c quyn chc d xin mt n
hu, h cng ci...ci cho d ming, chng no gp kt qu th thm hy hay. Nhiu khi v s mt
danh d, v trnh guong xu, nguoi ta thuong nhjn nhau d tm s tht ring. H bt chp, c ci
mt mnh mt ch.

Trong gia dnh h mun c hnh phc lm. Nhung nguoi bn trm nm l tht ra cu no khng
"doan trang" th h chp ly d kch ben bn. Noi hc duong, c nhiu hc sinh ni by, l ra thy
gio khng cn ci ln vi chng. M phi n tn ch cho chng, du phi du tri mi mong tm
phc chng. Nhung h khng quan tm g dn ngh thut d. Hc sinh dua ra l l no non nt, si
by, h lin dp ngay, guong c ci "tay di" vi hc sinh nhu k dng nin tht gio. Hi lc con
trn gh truong trung hc, chng ti c mt gio su duc gi l chuyn mn ci vt. ng qun
25
mt, mnh l gio su, trong khi tranh bin vi hc sinh. ng tin nhu tin gio l tt c nhng g k
dui nu ra l by ht, nn ng hng hi ci, ci vi bt lun hc tro no. V c khi b c hai, ba
gio d ng dnh bi di phuong ca mnh.

Thuong nguoi ci ln c tm l th no chc bn bit? Nguoi lo luyn cuc doi, khn ngoan, t
ci. iu k khc ni ra, khng phi h tin lin, nhung h cho l c th dng s tht. H nh d d
sau nghin cu ki coi hu thc th no. H thy thi quen d kch tranh lun si noi, si lc l du
hiu ca mt du c thiu tr, non hc, ngho kinh nghim. H cng bit rng, s trm lng mi l
phuong thc gip nguoi ta phn don dng, ch khng phi s lc chc, nng ny. Trong khi ni
chuyn, d ni chuyn choi. H gy thin cm bng cch d dng tha th khuyt dim ca k khc.

Khi cn phi dnh chnh diu g, h bn vi tt c ngh thut thu tm. Nguoi ci ln thiu hn
nhng dc tnh ca k khn ngoan ny trong khi ni chuyn. H cho l "tr thc", khn lanh, ch
ci vt, ch ch dp long t i ca k khc. Bn th dnh gi trj h coi...Nguoi ci ln l nguoi
khng bit t ch. Trn duong doi, c bit bao nguoi chm t i ta. K d kch ta, c th l nhng
bc thm hc, ti ba m cng c th l nhng k ch ngu. Chng h "ni ngang ba lng ni khng
li", ta du khu vi h no c ch g. Nguoi xua bo rng, dot ph vit noi trn dja, con d hon
dot ch ca tht phu. Sao ta khng tin loi d. Nguoi ci ln l nguoi thch tm hu danh trong ch
dn p long t i ca thin h. H l th nguoi ngho hn ch v n ni theo bn nng.

Nguoi ci cng l nguoi dt thuyt phc. Trn doi c da ngu no, khi ni ra diu g m khng
cho mnh c l.

Nguoi ci ln, khng bit tm l mun doi y ca nhn loi. H tung mun thuyt phc ai, th
dem ci tht phu, ci d man, ci bt ljch s ca mnh m chi vi k y. Bn hn bit, hai dng
giuong gn c, x hoi phi, x b vi nhau mt hi ri: ai cng tung mnh c l. Bit bao cuc ci
ln di dn kt cc tc cuoi ny.

Thua bnl Ham ci ln l mt tt xu. Ba tc lui ca h, v thiu khn ngoan, thiu t ch, nn
ch bit gieo on th. Xin bn trnh tuyt di nhng cuc ci v. N d khng ph hp vi nhn
cch ca bn, con lm bn tht bi trn duong doi. Trong lc ci ln, lm sao trnh khi s nng
gin, tu tung m qung, l lun ch quan, bj t i km hm, bung loi bt nh, ngy bin, b mt
vnh vo b diu th l, tt c, lm cho k di khu ca bn khng con cht g tn phc bn. Vn
hiu bn c th ni nhiu diu hp l. Nhung bn dng qun con nguoi thuong phc ai bit v tnh
hon v l. Vy nn mun thuyt phc ai, bn nn trm tinh, gy thin cm vi h truc: l phc h,
bng thi d khch quan, ngt dju, vj tha ca bn.

Gp nhng nguoi ho ci mun "n thua" vi bn, tt hon bn lm thinh. Khng phi khi nguoi,
nhung gi bn c dem c ti l lun ca Socrate, ca Kant hay Mnh T ra dn d h trong lc h
gin, bn ch "d nuc l mn". Cho lc h bnh tinh, bn m dju, chn thnh nhn nhng uu dim
ca h, ri khch quan ch cho h di diu h ng nhn. Hy vng s thuyt phc duc h. V l do
x th, di nhin bn khng nn dng quyn th hay v nng tnh m nt h: cm, ni by...dng
qun tinh thn ca Thch Ca: "on khng bao gio dit duc on".
Phn 021
ng Ham Hu Danh

Trong phn truc, chng ti d d cp vi bn, tt hay khoe khoang ca nguoi kiu hnh. dy,
chng ti mun bn bit mt th nguoi b con vi k y: l k ham hu danh.

Hng ny, trong cu chuyn, khng om som khoe khoang ti dc ca mnh nhu k kiu ngo.
Nhung t nhj, kn do, h cho nguoi ta bit nhng thnh cng thoi di vng ca mnh hay nhng
thnh cng m mnh hi vng sp ti. S dc lc ca h, c khi khng ra g, m h cho l vi di,
dang truyn tng cho nhiu nguoi ngi khen. Gp bn, h ni hi nh h dnh do rt ti tnh, h
snh ngh di cu, nhiu khi sy c lc to bng du gi.

By gio h yu vy, ch lc tr h mnh lm, tri nng 5,7 kil, h chi nhu chi phao. Gia dnh
h muoi my nm v truc c phi nhch nhc vy du. H thuc dong vng tc, dt co bay thng
cnh, doi sng ph ph...Thy chng ti hc bi c gio khng thuc, h ni by gio h cao tui ri,
tr nh lc di. Ch nm h 17, 1 tui h hc du nh d. Tuy coi h vy, ch hin gio nhiu nguoi
mn phc h bi h d c mt thoi hin hch. H cng cho chng ta bit, cng vic lm n ca h
26
nay mai s c kt qu kh quan. Trn thang x hi, h ngy mt tin, say sua vi ci tt "chua lm
vong m mong n thjt" h t cho chng ti d th thnh cng m h mong tung khi h mi bt
tay vo vic nhu bun bn, vit vn, lp nh sn xut bn...lm thu khon...

Thit ra h khng phi l nhng nguoi hay kiu cng t cao t di nhu k hay khoe. Nhng
diu m h cho chng ta bit, h ni mt cch thnh tht, thnh tht dn ngy tho. H cng khng
ni lo v khng mun gt ai. Bi tt trng mnh th ni vy.

Nhung thua bnl Truc mt nguoi nghe, h l nhng k thiu tr. H tung khi thut li, hay
m t nhng ci hay ca mnh l thin h khen ngi h. Cng c k mnh "thi" h thit, nhung
phn dng nguoi ta ngung, cm thy kh chju khi h ch ni v ci "ti" ca mnh. H cng dng
thuong hi ch qu kho di, di tm ting khen nht thoi. N khng lm h mp bo hay giu c
g. H li khng d , danh vng ai cng rut theo, n cng chy xa. Nhng ci tt d qua hay s
ti ca h, nu h khng ni ra, c khi lm cho k khc m thm knh phc h. Th knh phc ny
khng rm r, m vng bn. Ch h dem qung co, d qung co khn kho, thuong lm c cho
ai ny ganh ght, khi ch h. H cng bj coi l rom rc, khi nguoi ta pht gic ra rng, nhng diu
h ni v mnh khng dng s tht. S thnh cng ca h khng d che ly ting xu cho h. Cng
khng thiu chua xt v ma mai, khi h con tr dja vj thp hn m ni rng, d lm nhng vic
khng khc N Ph Lun. H v tnh lm cho nguoi nghe ch , quan st con nguoi hin ti ca h.
Nu con nguoi d bt dng, u, ngu dt, th thi, danh gi ca h l d d sng Ng.

Ci tt ham hu danh, chng ta rt d mc. Xin bn lun coi thuong cu chuyn ca mnh. C khi
di vi k xa l, nguoi thung cp, chng ta t h mi v nhng thnh cng hay nhng diu mnh
cho l hay dp. Song di vi bn b qu thn mt, chng ta hay v ch tin cy nhau m khoe
khoang. Khuyt dim ny, c l khng dng trch lm. Song c th lm cho ta mt uy tn ln ln.
Nu nguoi khim tn ni ra, duc k khc ch trng dn du, th ta v ham hu danh, khoe khoang
mnh, ni ra bj thin h coi r dn dy. Trong x hi, kh b bn khi gp nhng nguoi ham hu
danh.

Bn dng gt gng vi h. Chng ti bit, bn d nhiu ln gp nhng ng lo, thch cho bn
bit nhng thnh cng thoi di vng ca ng, nhiu b lo khoe con lm ng n b kia, giu sang,
hc gii. Thua bnl H khng kiu cng lm ch ti tt ham hu danh. Bn nn chm ch nghe cho
h vui, ri b qua. Bn x giao, gy thin cm m. Gp con nt, hay nhiu thanh nin nam n c tt
y, bn vn khoan dung vi h.

Vui cuoi t nhin nghe h l duc h coi nhu bn thn. Khng phi mnh gi di, nhung thy
"dn" h, ni mc lo h, bo rng h kiu cng, sai lm, no b ch g. c khn ngoan v s thng
minh, khng cho s th nhu vy. Ljch s nghe h, d h vui, tm cht an i trong doi sng, c phi
li hon khng. Gn phong vit ca chng ti, c mt em b by tui.

Em thch cu chng ti, khng phi nguoi thuong hay cho ko, m nguoi chju kh nghe em
thut li nhng tro choi "dy oai hng hin hch" ca em thi. Chju cc nghe con nt ni nhu cu
chng ti, c l bn khng thch, v mt th gio, bn nn x d dng, dc nhn tm vi nhng nguoi
ham hu danh trong mt vi cu chuyn m bn bn vi h
Phn 022
ng Hp Tp

Li mt th nguoi gy c cm trong cu chuyn na: Nguoi hp tp. Thit ra tt hp tp t n
khng lm k khc on ght bao nhiu, v phn dng, nguoi ta t trm tinh, v chng ta c th va
mang tt hp tp va ni chuyn duyn dng. Chng ti c mt gio su, tnh tnh vt chc, nhung
duc hc sinh mn nhu cha m, v ng ni chuyn dc nhn tm. Song truong hp ca gio su l
ha him. Thng thuong, tt hp tp lm cho nguoi ta phn don sai lm, ni khng cn thn, c
tri bt nh, ging ni khng m tai. Bn thut cho nguoi hp tp nghe mt chuyn g d. n lc
c lin quan dn h, nu cn dnh chnh hay thm kin, h cup loi bn ngay, v h khng cho
bn ni ht .

H ct nghia, phn tch, dnh chnh, ph bnh...lm bn "ct hng". Ai d thua mc vi h mt
sai lm ca k dui quyn. H nng du ln, chp loi k y v kjch lit phn di k ni. H khng
cn nghe ht loi dm thc. H khng cn nghi coi k dui ni dng sai, khng cn bit nguoi don
xc c c tm khng khng cn thoi gian d kim tra hu thc. H kt lun nguoi d l d hu dn,
27
d ngy lon phi trng pht, khai tr.

C nhiu truong hp, nguoi bn chuyn vi h trnh by kin ca mnh khng gn, hay kh
hiu, h khng chju kh hi li cho k, khng c gng tm coi nguoi ta mun ni g, h phn don
lin. Nghe t cu, h tip loi d tr loi tip. C khi bun cuoi, l h tr loi mt cht, ri khng r
k nghe, nn phi hi thm, ri git loi thuyt tip. Trong khi bn chuyn, h cm thy nguoi ta c
v di ging, guong mt bun cau c sao d, c khi hon ton v thc v khng c tm, h tung
mnh bj phn di, nn gy vi nguoi ta. Nghe mt loi ch trch vu vo, h cho l ai cng c vi
mnh, nn on ght v tm phuong th tr da.

Nguoi hp tp, chng nhng c ci hi, l phn don sai lm, m con n ni bt cn na. H
khng k lung la l l, khng chn loi thanh nh tinh xc d ph din tm tung ca mnh. Va
nghe diu chung tai, h ni cn ra bt c tung no xy dn trong du h. H dng ting ni
vng v, c khi th l d biu l s hn hc ca mnh.

Trong khi n ni nhu vy, h hay c nhng c ch k dj nhu trn mt, nghinh mt, ht cm rn
vai...

H gieo du c k nghe cm tung g? Bn am hiu. Nguoi nghe, d d tnh cng cm thy
h, sao xp qu, trng tri qu, nng cn qu, khng c cht g thn trng.

Trong mt Phn ca quyn ny, chng ti bn cng bn ring v thi d trm tinh ca mnh.
Tuy cng vic c tnh cht tiu cc, nhung vn gip bn gy uy tn. Phi chju rng, t nhin ai cng
c tnh nng t nhiu. Song chuyn du con c d. Li ci ti ca mnh ra, bt nguoi ta nghe l
phm mt trng ti di vi thut ni chuyn. Hn hc tn cng nguoi ta, hay d kch k vng mt,
li phm trng ti na. Ni, l d c cho nguoi ta nghe, nguoi ta phc l. H dang ni bj chn li
th d g h ch tm nghe ta. Ta dng c tm dp nguoi ta. Vy ai knh trng diu ta trnh by?

Ci hay nht l d cho nguoi ta ni cho tha mn, ri nu cn, ta tr loi, nu khng th bn b
qua. Truc khi tr loi: cn suy nghi chu do, la l c nng lc chinh phc, chn loi thanh nh,
cuong quyt m duong mt, diu b n hoa, t ra mnh l k t ch dim dm. Ring nhng diu
k khc thut li, bn hy nghe bng l tai ca Socrate. H dm thc li lm ca ai, bn hy hi
dy d, d bn bit thm ca h hu thc th no. Coi chng nhng k th vt, nhng da tiu
tm, nhng tn njnh ht mun lp cng, tm n hu, v nhng k don xc v nh d. Th nguoi liu
mng y, trong nh cha, tu vin cng c, dng tin h m "mt linh hn". Chng ti bit, c nhiu
nguoi c ti dc thc s, v bj hiu lm v cui cng bj bc di ch v l nguoi rn h y.

Con thi d ca bn di vi nguoi hp tp? jnh lut vng ca php x th, l dng th b vi
ai, k c nhng nguoi dng thuong hi nht. Bn dng lm h mt mt bng cch ni ngay rng,
h nng tnh hay gin by, thiu khn ngoan. Ni thng l mt dc tnh. Song d dng trong
truong hp khc, ch dng p dng vi nguoi hp tp. C th h to ting tn cng bn. H ni nhu
sng cn ? Mc k h. Bn c nghe. Khi h ni d ri, bn hy ni r diu bn mun ni. V trm
tinh cng h, tm cch gii quyt. Thi d khoan dung v hoa hon ca bn, chng ti tin chc, s
lm dp long nguoi hp tp. Th l bn c thm mt nguoi bn na.
Phn 023
ng Qu Tm S

C th nguoi, gp ai v lc no cng by ht rut gan ca mnh ra, thua bnl Chng ta nn tm
hiu h.

Trn doi ai dm t ho l mnh khng bao gio gp nhng nghjch cnh, nhng lc m tm hn
bun ta bn tha ma. Nhiu khi cn mt nguoi ch hung, mt nguoi tri m d by t tm s, hu
nhm ln cht la hi vng. Nu bc bch ci long mt cch xng dng khi cn thit nhu vy, th
khng ai ni. iu dng tic l c nhng nguoi, c cht g thc mc trong tm hn, l dem ra bn
vi bt c ai, vo bt c lc no.

Gp cnh troi mua nng, lnh, nc h bc dc: h dem phn nn cng nguoi xung quanh.
hc duong thy c gio kh qu, bn b x bc vi h, bi thi h lm khng duc v.v... tt c ti
gio ra choi, h dem bc bch cho ht bn ny dn bn kia vi ging diu su ti. Ch huy mt qun
co, nguoi dui khng knh trng h, tin luong khng d xi, qun kh thiu, gp nguoi lnh no,
28
h cng than rn.

Trn duong s nghip nhiu th thch, dng chung ngi vt, bj bc di, hiu lm, h bun ru
nhu gp dm tang. H tm d hng dng ch, dng liu d chia st ci long. Trong vic lm n, h
bj luong gt, mua bn l l. Vit vn h bj nh xut bn gian ln, dc gi khi ch. H ni sch snh
sanh cho k khc nghe rut gan ca mnh d bt cm tc, lo u, su on. Gp gia cnh ngho tng,
n ci d n con, v mi sinh, dau yu, con da tht hc, da thiu n com, chng co bc, dim
dng: Ai ti nh choi, h du coi l tri m v dem ni tnh gia tht ni toc mng heo. Ai v phuc
gp h, s bj h d ln du cc s chn nn, on nguoi, trch vt.

H cng khng la lc d bn chuyn ring tu. L nguoi da cm, lc no tm hn cng trn dy
ni kh dau, th h d chy ra, mc s thc dy ca thn bc nhuc. Bi khng khn ngoan la gio
khc d tm s, nn h bn chuyn ring tu nhiu khi khng dng lc. iu dng l phi giu kn,
h li r r ni ht ni bun ny dn diu tic ni kia. Nhng lc cn t ra vui v, h vn tm ngun
an i cho mnh, bng cch tm s. H cng khng la loi d giao ph ni long. Hnh nhu ai cng coi
l tri k. Vo mt tim tp ha ngoi kiu, h cng c th than v cnh v h nh dau yu, con
ci h hoang dng. Bn chua tng quen bit h, nhung khi gp bn, h d dng cho bn bit, doi
h gp nhiu th thch, vic lm n ca h tht bi nhu th no. H li nhi k, no h chn th
cuc, su v gia dnh c th... Ni tm li, gp ai h cng bn tm s.

Trong x hi nhng nguoi ny chim da s. H coi cu chuyn l phuong th gii thot tm
hn. Nguoi dam thoi vi h l nguoi thoa dju vt thuong ca qu tim h. Trn doi ny, my ai
quan tm dn k khc. C my ai, khi nghe nguoi khc than th m lo lng an i tm h cch gii
quyt bng hnh dng vj tha thnh tht. Gia ch bn dang mua d, c mt nguoi bn hng li
than cng bn rng v anh mi cht. Bn c cm thuong anh khng? Chc khng. Chng ti dang
mua c, chj bn c rn rng con chj va dau tri du, khng bit tnh mng ra sao? Chng ti c
bn khon an i chj khng. Chc khng nt. Bn v chng ti nhu vy, th chc trm nghn nguoi
khc cng vy. C th nguoi gp duc di b ga, vi c gi bung cho t loi thuong hi. Nhung chi
vy? Nghe nhng loi y, ri tnh th ca h thay di khng.

Nhng k khc v x giao, ni vi cu khuyn nhh ri b di... Nguoi ta thy h l nguoi thiu
t ch, d tm hn khut phc dau kh ma khng bit qut cuong. Nguoi ta coi h l th nguoi
khng cn ngn, nh d, d tin. Nu h gp k c tm, k tranh dua vi h, th nhng k ny di
vi h nhu th no?

Sao h khng d , trn doi, khng t nguoi ly lm vui khi k khc dau kh, su bun. Sao h
khng d phong nhiu nguoi ganh vi h v cng vic lm, ch mong lc h tht bi, gp kh khn
d lm hi h. em rut gan d phanh phui cho chng, chng nhng khng b ch g, m bit du
h s ruc ha thm. Con nhng nguoi trng ming, manh tm na. Tm s ca h, nhng b mt
ca h, h tit l cho chng. Chng dem bn rao ht du lng, cui ch liu danh gi ca h c
duc bo dm khng?

Tm hn h duc yn tinh, hay phi mt qun bnh thm, thng kh thm. Trong khi ni
chuyn, nguoi c luong tri ngi ngng truc nhng loi k l v doi tu ca ai. Ti sao lc bn tm
s, h khng v php x giao, trnh cho k nghe ni ngung nghju y. Nguoi dn Nht c thi quen
ni hi huc nhng gian kh ca ring h hay ca gia dnh h, d cho nguoi khc khi v ljch s m
t ni thuong hi. Khng nhu mt s nguoi dn Nht, t ra h cng dng ngy tho qu, m coi di
cht loi khuyn l cch thoa dju tm hn, bi mt qu tim tri k.

Nguoi qu bn tm s, nhiu khi vin l l ni vi bn. Nhung h gp bn no thn, du tm s
ht, th dng tic qu. Ni chuyn vi h, nguoi ta mong, bn nhng vn d gy hng th, ch du
mun c b mt thin su dja thm, d nghe h than khc ni long...

Thy nhng tai hi ny ca k qu tm s, xin bn cuong quyt trnh tt xu ca h. Khi cn,
ni so vi bn thm giao d tm hy vng v cch gii quyt thi. i vi bt k ai, nht djnh l
thinh. Chng ti d bn cng bn v vn d ny trong "c t ch, cha kha ca thnh cng".
dy chng ti khng dm lm bn mt th gio dc li. Nhng bn no cng d gio rnh d dc li
cc quyn sch y, th t ra, nn d nhng diu h trng ny.

Ham bc bch tm s, dng kh ca ta hao mon, ch kh ca ta ngy mt tiu ma. Mt khi khng
con ch, th dng mong ni chuyn thnh cng v dc lc. Ham bc bch tm s, ta bj k khc coi
l nguoi bc nhuc, khng d sc n chju vi nhng o le doi. H mt tn nhim noi ta, coi ta l
k khng th lnh do duc, nn trn thang x hi ta ch dja vj thp.
29

n thi d ca bn di vi nguoi qu tm s. Bn d bit, nguoi qu tm s l nguoi da cm,
bj uu su xm chim, lc no cng tm nguoi d nuong ta. Gp ai bit nghe h, h coi nhu di gia
sa mc gp mt sui nuc ngon. Xin bn hy l nguoi bit nghe. Bn nn x tr vi h c luong tr
hon. Truc ht, bn khng nn d kch h. Chm t i nguoi ta, m con trng nguoi ta thch cu
chuyn ca mnh, th tht l l. Bt k ai, k l g vi bn, nu khng c hi, khng tn thoi gian,
th bn c d h ni. Nguoi ta cn ni d gii thot tm hn m. C mt s nguoi no d, bn liu
loi an i b ch, th xin bn dng tic vi h. Bit du di loi sng sut chn thnh ca bn, tuy
khng thay di duc mt tm trng, quyt djnh mt cuc doi, nhung t ra cng gieo mt tia hy
vng cho tm no dang ut c, uu tu ca h. Chng ti ni nhng loi ch gio dng dn, d bn
phn bit vi nhng loi ca nhng k lm thy doi khng com. Mun cho loi ni ca bn c gi trj,
th nhng loi ni d phi cha dng tung xy dng, thanh cao v nhum mu sc chn thnh,
ngt dju. Trn doi, thua bn, ai m khng thch cu chuyn ca nhng nguoi c ngn lui vng
ngc nhu vy.
Phn 024
ng Thn Mt By

Thn mt, thit tung l mt trong nhng ci qu, m Troi ban cho con nguoi.

Lc con tho u, bn hn nguoi m ca bnl C g tt dp bng. Nguoi m yu mn bn vi tnh
yu vng ngc. Bn hn Nguoi, l t cho nguoi bit tnh cm dm d di vi tri tim hi sinh v bo
bn ca Nguoi.

Thn sinh ca bn, lc no cng coi bn l ngun an i. Bn tm s, bung loi ni thn mt.
Nguoi thch lm. Nht l lc Nguoi gp dau kh.

i vi anh em rut trong gia dnh, bn di khi di x thn mt c no cng khng ai trch. C
ch l lng ca bn c khi li l phuong th d cng c tnh huynh d. Nhung di vi anh em rut
thjt thi nh.

Con bn tm giao? S thn mt vn cn thit nhu c cn nuc. l tm giao m khng n ni
vi nhau thn mt th khng gi l tm giao duc.

Mt nguoi gp con khn kh, bj bao nguoi ch ght, trnh xa. H khao kht s thn mt ca
bn. Ti sao bn khng lm cho h tha d. S thn mt ca bn di vi h l diu cao qu, dng
khuyn khch v n hm sc dc vj tha.

Bn qu mnl Tt c nhng th thn mt y l ngc ng.

Nhung diu chng ti xin php nhc dy, l trong cu chuyn chng ta dng thn mt by.
Bn tung th nguoi mang tt ny t lm u? i vi nguoi l cng nhu quen, h n ni thn mt
qu dn tr thnh l bjch.

H c quen bn bao gio. Th m va gp bn h la: " l Rua di. Sao, mnh gii khng?" Ngi
n vi bn trong tim, h va nhai nhm nhom va tm s vi bn, thnh thong li v vai bn,
gp d n b vo dia bn na. Cng nhu bn, chng ti mi gp h ln ny l mt. Ni chuyn vi
chng ti mt cht, h nm tay chng ti r di "nhu bia". H va ni "mnh vi nhau m" va m
c o, ly qut, qut "bn phuong", ri nng li bia ung nhu cht kht du my kip. Li con ht h
t ra khoi khu khng km hm duc. H cng dem ci thn mt by ra di x d gi l snh doi.
H ni chuyn vi hai b kia. Ba nguoi ni chuyn vi nhau v vn d thi c mt hi lu. ng ta cao
hng va cuoi, va x mt b, v ting cuoi n nhu pho tt.

C k bt chp chc quyn, tui tc ca k dm thoi vi mnh. H dng nhng ging thn mt,
m h thuong ni vi bn b thm giao trong lp hc hay trong ngh nghip.

Truc mt nguoi khc phi, l hay quen, h cng m diu cuoi m h gi l thn mt, nguoi
giu luong tr nghe dng s lm sao. H cuoi biu l s th b thiu vn ha. Nguoi thn mt by,
con gy c cm trong vic lui ti na. K c nhng nguoi khng quen vi h bao nhiu, h cng coi
nhu bn thn ca h. H dn nh, dn phong nhng k y, nhu nguoi ta n com ba. C khi sng
h sang choi cho ti khi gn dng bng. H km ch nh, ni vi h d th chuyn, khin k ny
30
phi b cng n vic lm d nghe, v s mt long h. C khi c ngy h li choi nm by ln. Ban
du nguoi ch knh trng h, tip di nhu bao khch dng knh khc. Vi ln sau, nguoi ta bt du
coi thuong h, di x vi h ht mn nng, v t ra kh chju. Nhiu lc nguoi ta t thi d, c ch
"moi" h v, m h khng quan tm, hay ni dng hon khng d tinh t d bit. Nguoi ta coi dng
h, nhp nhm mun di, tm cu chuyn, hi vng ngy no d bn chuyn lu hon,... Vy m h c
m chuyn mi ra, ni thao thao bt tuyt. C k li nm ra trn nga, di vng hay gh, vng,
ca ch d tn chuyn dai nhu da. Khng cn chng ti dn nhiu v d. Vi th thn mt by
trn, d cho bn thy s di x ca h th no.

Bt c vt g trn doi, d k l, qu bu dn du, khi c nhiu qu phi bj coi r. S thn mt v
giao du cng khng khc bao nhiu. i vi nhng nguoi rut thjt, nhng bn ch thn, s thn
mt mun c th vj, c kt qu hay, vn phi trong chng mc. Tuy nhin, ri c qu l, vn c
th tha th duc d dng. Con di vi nguoi xa l, hay quen thuong thi, thn mt by thuong gy
hu qu dng tic. Nguoi thn mt by, lm cho k khc coi h l km vn minh, d h du my
bng cp di hc, hay c chc quyn, tin bc. H cng c th bj di di nhu nguoi khng bit t
nhj. Hon na, bt c ai, cng c long t i, cng coi mnh l quan trng, thm k khc knh trng
mnh. Mt da con nt, mt tn khng nhu vy. Th m nguoi thn mt by khng chju bit tm l
qu u don gin y. H bung loi thn mt l lng, khin long t i ca k khc bj giy vo: Hi nguoi
ta lm sao mn h duc? T dy, xin bn ch cu chuyn ca bn. ng d n c mu sc thn
mt s sng lm hi nhn cch bn. trn, chng ti ni, s thn mt by di vi k rut thjt v
bn ch thn c th tha th d dng. Ring bn, s thn mt y bn cng c gng trnh. S khi
quen nhu vy vi nguoi ct nhc, bn kh b t ch lc giao tip vi k xa l.

Vic giao du ca bn, bn nn khn ngoan. Ca g ngon dn du, n qu cng ha chn. K
khc, d mn trng bn th no, nu bn tm dn h mi, sau cng h cng bt, hay khng con qu
mn bn, tip chuyn lnh nht v mun bn ra v khi khng c vic g h trng, th khng cn
giao du thuong qu vi k ta t quen thuc. Ri khi c chuyn cn dn nh h, ta cng dng lu.
Phi lm sao, cho khi ta ra v, h con tic ta v mun ln khc duc gp ta. nh nguoi bn ch
thn, ta cng khng nn qun nguyn tc x th y. l ch thm giao m n dm nm d nh
mt nguoi bn mi, sau ny tnh thm giao c th phai nht v dn ch hai nguoi chn ch, on
ght nhau.

Trong x hi, th nguoi giu no nhu bn, hnh nhu t lm. Rt dng nguoi khi ni chuyn, c
guong mt u ym, c ci nhn gi long trc n by ch c n cuoi van lon khng hp nguoi, c
ging ni dju ngt, biu l tm hn yu dui, ngu kho. Cng rt dng nguoi, v nhn ri, v t h
mnh xung d yu cu mt n hu, hay ln la thi qu noi nh ca ca k t quen bit mnh. i
vi nhng th nguoi y, bn vn thc hin b quyt x th c din, l khng lm pht long h. L
tt nhin, khi h di x thn mt qu l vi bn, bn nn d phong s s sng ca h, lm bn mt
th din. Khi h tm dn noi ca bn mi, bn tm cch trnh d khi mt th gio. Nhung dc thu
tm khng cho php bn cuoi nho, xua dui h s sng, hung bo. Lc h thn mt by, m bn
thy gung thi nn lm thinh v c nt mt nghim, nghim nhung dng quu. Mt ai thuong ln
la dn nh bn, lm bn mt gio nhiu, bn c th vui v, thn mt xin php h di lm cng vic
ca mnh, v thnh tht moi h d choi, dc sch hay lm vic g ring d ty . H co thi d v
th bn n cn cho h bit, lc no d bn hn hnh gp li h v ly lm tic ba nay khng tip
chuyn h duc.
Phn 025
ng C Ging "sch V"

Hc rng, hiu nhiu, khi ni chuyn cng kho dng tu tung ca danh nhn d cng c l lun
ca mnh, l diu ai cng nn lm. Nguoi ni chuyn nhu vy, gy cho cu chuyn ca mnh phong
vj mi l, khin n hp dn k khc, v to cho n chn gi trj. Trong doi sng hc sinh, bn nn
di khi bn cng bn hu, nhng sch mnh d hc, xin h dng nhng danh ngn dng, ty, kim,
c m h bit d mnh hc theo. Cuc ni chuyn, nho s gip d ny, dem li nhiu li ch. Khi ra
khi hc duong, vic hc tp ca bn vn cn duc tip tc, bn khng d th gio v tr nh d dc
d thu sch, d nh nhiu danh ngn bn c th b vo nhng khuyt dim ca mnh bng cch
giao du thuong vi nhng b bn hc rng, thuc nhiu tuu tung ca k khc.

Nhung diu d, chng ti mun bn trnh l h m ming ra bt k lc no, di vi ai, cng
chung khoe sch bo mnh dc, hay chm nhng cu ch nho, nhng danh ngn ca u M. Nguoi
c tt ny, tung n ni nhu vy, nguoi ta cho mnh l bc thng thi, n ni c duyn ai nghe
31
cng hi long. H lm qu. Con nguoi, ai cng mun d cao gi trj ca mnh, coi mnh l h trng
xut chng, v mun cho k khc lu mo d mnh ni bt ln. Nguoi c ging sch v hnh nhu qun
mt tm l ny. V tnh h chc tnh ganh t ca con nguoi v gieo c cm. Tai hi nht, l khi h
n ni vi nguoi ln tui v c chc quyn trn h m tht hc. Nhng k ny, va nghe ho dn
danh ngn ny, tc ng kia lin tung mnh bj k nh khinh r, mt uy tn, uy quyn. Nhu vy, h
khng bj nguoi ta th sao duc.

Rt chua cht, l khi h "ma m" thng thi truc mt nhng bc c hc lc uyn thm v
tnh tnh trm mc, t ni. Thi d ma ba truc ca L Ban ca h, lm cho nguoi nghe cuoi
thm, cho h l non kinh nghim, thiu du c d dt, ngho nn s khn ngoan.

Chng ti c quen mt nguoi, d nhiu nm mt tt ny. Ni chuyn vi ai, d l nguoi rt l,
d trong nhng cu chuyn choi, h cng ni cho duc mu chuyn Tu rt trong Phong Thn, hay
ng chu lit quc, h cng dn vi ba cu Kinh thnh, ni no Noe dng tu, Noe ung ruu say.
Phao l nng tnh v.v... v khng qun pha vo l lun ca mnh, nhng danh ngn ca Lo T,
Descarrtes, Hgel... Trong xm chng ti ,nguoi ta gi l "ng sach v". Thit l chua cht.

Trong cu chuyn, xin bn cuong quyt trnh th tt y.Nguyn tc th nht bn nn theo, l
d cao tui dn du, du my bng cp di hc, vit bao nhiu thi phm c gi trj, vn n ni
khim tn, khng bao gio ci hiu bit hon nguoi ca mnh d gi hm, khoe khoang v che
khut k khc, lm nghjch li, bn cng c th duc nguoi nghe cho mnh l hc rng. Nhung h
khng bao gio mn phc bn du. Ci vn tr hc di do m xi vy, ch gy khinh r, ruc ha
vo mnh... n khng bng s hiu bit thuong m duc di km vi long khim thj su xa. Xin bn
khc vo tm khm my ch ny"c hnh phc nguoi mn hon ti ba". Nu khng cn, th khi ni
chuyn, bn dng d cp dn vn hc ca mnh lm g. S thinh lng ca bn, to cho xung quanh
mt khng kh huyn b. N bt k khc kin n bn v d cao phm gi ca bn.

Dn khi phi p dng nhng hiu bit ca mnh, bn hy thi hnh mt cch khn ngoan. Phi
la nguoi, la lc m xi vn hc ca bn. Gp nhng th h, th,c thn qu, bit cht t v
ngh ca mnh, m bn ging cho h v k ngh nng, th qu bn lm mt vic v thc. Sau ba
tic, ai cng mt d, m chng ti ct nghia cho h thuyt Mc, bn v trit l ca Thch Ca, phn
tch hc thuyt Nhim Th ca c Gi su th tht l l bjch khng dng lc.

Mun dng diu h hi sch bo, lm thnh ly cho nhng g mnh qu quyt, bn nn dng
mt cch khim tn, t nhin v tit kim. Mt vi mu chuyn l, di danh khn kho dn, lm
cu chuyn thm vj th no, th s khoe khoang sch v lm cho cu chuyn chn tai v gy c
cm chng y.

Hay nht l t mnh dem cu chuyn l, hay du danh ngn, m hi nguoi nghe. Cch ni ny,
lm cho nguoi nghe khi mt mt, cm thy mnh duc nhn nhn l hon nguoi. L di nhin, khi hi
nhu vy, th bn tr loi lun theo chuyn ca mnh ni, ch khng phi hi d k khc tr loi. H
bit th hay lm. Ma khng bit th ti nghip cho h, m cng c th mnh bj h ght. Vy tm li,
bn hy trnh ging sch v, v khi mun s dng vn hiu bit ca mnh, cn khn ngoan.
Phn 026
ng Ni Sai Ting M

Phan Khi ni:"Nguoi Vit Nam phi vit quc ng cho dng, dng danh t cho dng". Bn c
th ni:"Nguoi Vit Nam v th nguoi no cng vy, khi ni chuyn dng ni sai ting m d".

C nhiu nguoi sang trng, di dng ra diu thy c, c chc quyn cao, du nhiu cp bng,
nhung ni ting m d mt cch thuong hi. Ni chuyn vi ai, h lm k y hiu sai diu h mun
ni. nhiu nuc vn minh, c khng t k tr thc v nhiu nghnh hc, qun thng nhiu ngoi
ng, nhung ting nuc nh ca h, h pht m sai bt, ni trt vn phm, din dt mo h, lm
ln. ng tic na l trong nhiu nuc chm tin, hng tr thc khng thng v khinh thuong ting
m nhiu nhu tru. hin gio, c bit bao nguoi, Hn hc, Ty hc th hay lm, nhung khng d ni,
vit ting vit tri chy. ni ngoi ng nhu Php ng, Anh ng, th nhu bp rang, nhung khi dng
ting m th khng khc g nhu mt ngoi kiu.

H hay xen ln vo cu ting vit nhng ting Php, ting Anh, ting La tinh d din , v qu
ngho dng ng ting nuc nh. Ting vit, tuy khng phong ph bng Hoa ng hay La ng.
32
Nhung hin gio, c l n duc trn su by vn ting. l chua k nhng th ng, nhng ting
lng. Th m ti sao h c dng di dng li mt m ting tm thuong no d trong khi du no ca
h l mt kho ng vng v ngoi quc v khoa hc, v s dja.

Nguoi cu th ting m, bt chp vic dnh hi ng d dnh, h con khng quan tm dn cch
pht m nhng ph m du nhu s, x,ch, tr. Sng lng h dc"xng lng", trung trc h ni"chung
chc". Con nn dng sai danh t na. mt truong di hc m con nh hung ca nn gio dc
thc dn, trong 100 sinh vin, c dn by muoi nguoi dng ln ln hai ting"Chng ti" v chng
ta, dng" phin phc" th" phin h".

Nguoi ta cng khng qun duc, nhng nguoi khng bit phn bit loi ting d dng cho hp
cu chuyn. Mt gio su ca mt truong trung hc n ni vi chng ti:"nh ti cho con v chn
thn kinh". Bn nghe c tri tai chua. Ti sao ng khng ni don so:"nh ti cho con v Hu".

Nguoi cu th ting Vit, cng khng ty nguoi tip chuyn d n ni cho xng hp. i vi
nguoi cao tui, c chc quyn hon h, h vn dng nhng ting m h ni vi b bn lc gin choi.
Nhng ting"Ba d, rng chju, qu s, mng, b", h tha h s dng cho bt c ai giao tip vi h.

Nhng cch xung h d cho hi, gii thiu, t gi, h cng dng sai bt m khng thc duc
li ca mnh.

L di nhin, bn bit cu chuyn ca h, khng gy thin cm su sc noi nguoi nghe. C khi,
nguoi ta di x t t vi h v x giao. Nhung bn trong nguoi ta coi thuong h.

Mun khi tht bi nhu h trong lc ni chuyn, xin bn chju kh trau di ting m d.

Xin bn hc nm long nhng diu chng ti nhn gi bn dui dy, d s dng ting m c gi
trj v gy thin cm, uy tn vi mi nguoi.

1 Lo cho mnh c mt vn dng ng phong ph.

Phuong th l hc t din, hc nhng sch v t ng. Xin bn nh k, chng ti ni hc, ch
khng phi coi hay tra thi. Tp thi quen d trn du giuong mt quyn danh t hay mt quyn
t din, d truc khi ng hc vi ch. Thodore Rooselt c tp qun d mt quyn sch trn bn
giy v dc trog nhng pht di khch. Ti sao bn khng d bn n mt cun danh t d hc lc
cho dn ba n.

Anatole rance m dng t din nhu nguoi m dng tnh nhn, nn ng tr thnh di vn ho,
t ra bn hc ng vng, d c nhiu dng ng, hu din dt tm tung ca mnh chnh xc, tuong
tn. Mun dng ng phong ph, bn cn dc nhiu loi sch bo. Sau khi dc, chju kh ghi trong
s ring nhng ting khng bit, ri tra t din. Nn giao du vi nhng nguoi gii ting m, bn
chuyn vi nh vn, ch hc nhng ting chuyn mn, nhng ting lng, ting dja phuong, th
ng ca bt c nguoi no bn giao tip. Khi nghe ging hoc nghe din thuyt du, c gng hc
cch dng ting ca din gi. Ting no mnh chua bit v nh tra t din.

2 Dng ting cho chnh xc.

Theo Gustave laubert, bt c diu g ta ni, ch c mt ting no d d din n ra. Bn hy tm
cho duc ting y. Nn dc truyn Kiu d hc ti dng ting chnh xc ca Nguyn Du.

Nguyn Hin L khuyn bn mun tm ting dng nn:

a La mt ting c th.

b Dng dng ting mo h.

c ng ni o chung quanh hay ni qu.

d ng dng ting so.

e Phn bit nhng ting lng v ting thanh nh.

Hiu r nhng tiu dj gia nhng ting dng nghia.
33

l nhng loi khuyn vng ngc m bn nn nh.

Tm li, chng ta cn rn luyn ting m d d tr thnh nguoi ni chuyn hay, v lm cho
nguoi nghe c cm tung tt v nn gio dc, v gi trj vn ha ca ta.
Phn 027
Phi t Ni

Mun ni chuyn c ngh thut, th phi ni, ni cho nhiu d thuyt phc: Sao li phi ni t.
Qu l diu mu thun? C l bn hi chng ti nhu vy.

C ai trong x hi, khng mun cho k khc bit gi trj ca mnh. Nguoi ta t nhin thch
nhng nh hun nghip, nhng kinh nghim, nhng dc tnh ca mnh d k khc ca tng. Bn t
ni, tc l bn nhuong cho nguoi dm thoi ci hn hnh duc t gii thiu mnh. H c djp mua
loi khen ngi, chc chn s coi bn nhu mt tri k.

Thiu g nguoi, hay tm ci hu danh trong ch ni nhiu d t ra mnh hot bt, hc rng. Bn t
ni, tt nhin, h duc co hi dng lui tha h chm my cht gi. V vy, h coi bn l nguoi bit
tm hiu h, ca tng h.

Khng my nguoi khng c c ham dy doi. Thuong nguoi ta m ming l ch bo, khuyn rn
k khc, mt cu chuyn gy hng th, phi l cuc trao di qua li nhng tm tung. Bn bit r
diu y, nn nhuong loi cho k khc thuyt trnh nhng g h cuu mang trong tm hn. Ni duc
nhng diu y ra, h cm thy cu chuyn lm h sung sung. Th l bn chim duc thin cm
ca h ri. Gi bn yu cu h hy sinh du g khng qu dng chc h d dng lm va long bn.
Bn gp hai nguoi l.

Mt nguoi ni chuyn vi bn nhu kt. Mt nguoi chm ch nghe v thnh thong ni di ting
thi. Vy, bn c cm tnh vi ai? Nguoi th nht da ngn, v tnh cho bn bit sch snh sanh tm
hn ca mnh. Gi h c c tm lp muu k g hm hi bn, bn cng bit duc cht t. Con nguoi
th hai huyn b lm sao. Bn khng bit h th no. Mi ting bn ni ra, h lng tai nghe, v
bi v h t ni, nn bn cho rng loi ni ca h l kt qu ca suy nghi. Bn nghe h d dng. Nhu
vy, di vi k khc, ti sao bn khng bt chuc nguoi th hai, bn t ni: Bn lm cho k khc
knh n. Tuy nhin, khng d h nghi k mnh: Thnh thong bn nn ni di loi dy nghia v nht
l bn ch nghe h. Ai m khng knh phc v mn yu h.

Sng sut nhu tng thng ca nuc m, ng thodore Roosevelt con khim tn th nhn rng,
trong mt trm ln phn don c hai muoi lm ln sai. Con chng ta th sao? Vy truc khi ni, tt
nht chng ta nn chju kh suy nghi d bt sai lm. Mun th th phi ni t. Ni lun ming th
khng c thoi gio "nh lui by ln". Nguoi ta khng dm qu quyt diu g, ch vn dm bo ai
ni nhiu th kh b trnh khi ni by. Bn t ni tt nhin, bn trnh duc nhiu li lm v chm
t i nguoi nghe.

M bn ni nhiu d lm g? C phi d nguoi di thoi ghi nh tm tung ca h khng? iu
chng ta uc mun h am hiu, h cng hiu trong mt chng mc no d thi. H lo tr loi. Lo
ct nghia, phn tch, ch trch, chung by hiu bit ca mnh. Vy sao bn tn hoi ni thao thao bt
tuyt. Ni v d v ni k l khu hiu khi bn chuyn.

Bn t ni, d khi phin long nguoi khc, trong cuc sng, c khng t truong hp nguoi nghe
bn vic, chng du gio dm lun vi ta, nn ta phi ht sc vng tt. Con nm pht na bn ln xe
ha. Mt nguoi n c km chn bn thuyt no chnh trj, tn gio, no con g ca y nhy b ci ly,
no v y c ngh thut trang dim. Bn c cm tung th no di vi nguoi y? Nu bn da ngn
vi ai khc, thin h cng c cm tung d di vi bn. Nu ni t, m bn thy cu chuyn hoi t
lnh, bn nn thc dy h ni. Khng kh lm. Bn hy hi v ngh nghip ca h. Gp mt bc si,
bn hi h v thut chun mch, cch don bnh trng v nhng thnh cng ca h by lu. Ni
chuyn vi nh s hc, bn cht vn h v nhng tro luu tin thoi ca mt nn vn ha, vn
minh nhn loi v.v...

Ai m khng thch ni nhng s truong ca mnh? Phn dng con nguoi, hay cho mnh l quan
trng, bit vy, sao bn khng gi ch nga ca h. Bn dua tip mt nguoi lm chnh quyn, th
34
bn c hi h, cch no m h cai trj duc nguoi ta mn nhu vy? Nho du h c dja vj cao sang
y? Cu chuyn ca bn vi mt nh doanh nghip lnh lt qu ? Sao bn khng hi k hoch
kinh doanh ca ng c th dem li kt qu th no? Chc kt qu m ho lm. ng thuyt cho m
coi. Bn lng tng truc mt nh vn, v thy h m bn khng bit phi bn vn d g. Th c
ngh vit vn m hi: Lm sao buc vo ngh cao qu y. Tc phm ca ng hay nhu vy: ng vit
cch no. Ngh vn c cc lm khng. Thuong vit mt tc phm bao lu. Vic xut bn c nhng
tr ngi no...

Mt ch li na. trn chng ta d ni, khi t loi, bn trnh duc sai lm trong tu tung. Nguoi
nghe ca bn cng tin cy bn diu y. Mt lut ht sc t nhin, l nguoi ta qu trng loi ca k
t ni. Bn cng tic loi, thin h cng ch nghe. C khi bn ni ra nhng tu tung khng su sc
g. Nhung bi v nguoi nghe yn tr rng, bn l nguoi "n c nhai, ni c nghia". Nn trng nhng
tu tung ca bn nhu vng.

Tm li, ni t duc nhiu ch li. T dy, trong cu chuyn hng ngy, bn hy cuong quyt
hm khu. C khi dc xong Phn ny, bn hi hn s da ngn d qua ca mnh. Bn c gng dt
cho ngn lui mt dy cuong d tr n li khi bn ni. Nhung ri vi ba sau, bn cng thy mnh
tr li tt c. Tuy nhin, bn c gng canh phong n hng ngy. Bn hy vit my ting ny d mi
sng t m thj: "Hm khu. Hm khu. Hm khu". Trn duong tu tm, tuy chua thnh cng duc
diu g, nhung d thng duc ngn lui, bt n t ni l d thnh cng kh lm ri. Thnh nhn c
cu: "Nu ai khng phm ti trong loi ni, nguoi y l k hon ton, c th kim hm c thn th
mnh. Nu bn khng tin loi chng ti, th t ra, bn nn suy gm trong long nhng ting vng ngc
y.
Phn 02
Phi Bit Nghe

B Dale Carnegie vit quyn "How to help your husband to get ahead" d phi dnh phn ring
mt Phn bn v ngh thut nghe nguoi v, khi ni chuyn d "gip chng thnh cng" tn sch
ca Nguyn Hin L. Theo b, khi ni chuyn, chng nhng phi nghe bng tai, m con phi nghe
bng mt, guong mt v ton thn na. Ch d gip chng thnh cng, m nguoi v khi ni chuyn
con tp thut nghe nhu th, th ring bn, trn duong doi d lm nn, d duc thin cm vi nhiu
nguoi, con phi luyn b quyt "bit nghe" na.

hon mt ln, chng ti bo, bt c ai du ham ni, nghia l ham duc nghe. V xin bn d
cho rng da s con nguoi ta c tm l y. Nguoi ta thch k l tm s, ua qung co ti dc, kinh
nghim ca mnh. Nguoi ta hay dy doi, ch trch, ci l, ma mai, ni chuyn dng di. Ai khng
nghe, nguoi ta c c cm. Con bn mun nn nguoi ni chuyn c duyn, ai cng mn thch v ham
gp nhu mt tri m th, thua bn, xin bn hy bit nghe.

Nghe vi ton con nguoi bnl

Nghia l sao? L bn phi lng nghe k khc d tm hiu h, coi h mun ni g vi bn. Nu
nguoi c tt ni ruom r, bn phi rt nhng di , d ri tr loi theo nhng diu h hi, hay ct
nghia rng ra nhng diu h ni chua ht . Nho bn chm ch nghe, khi ni bn lp li h, h
sung sung v duc bn hiu, v c cm tnh nng hu vi bn.

Nghe bng hai tai khng d. Phi nghe bng mt na. Mt bn phi ng ngay mt ca nguoi
ni, d thu ht nhng diu m loi h ph by khng ht. Bn c bnh tinh ng ngay mt nguoi ni.
H mun nhu vy, v khi ni, h khng phi ch ni bng ming m bng di mt na. Bn dn
nhn lc vo guong mt h, l mua duc thin cm ca h ngay.

Bn con phi nghe bng nt mt na. Nu bn thut cho ti ni thng kh ca bn khi bn gp
nn, m mt chng ti bnh thn nhu bn thch, hay cuoi na, th chc chn lm bn bt mn
chng ti. Khi chng ti thut li cho bn mt tin mng no d, m mt bn su thm, th chc
chn v sau, chng ti khng thch bo tin mng cho bn na. Tm l ca thin h khng khc bn
v ti. Vy khi nghe ty tnh tit cu chuyn, bn hy di thay nt mt d t ra bn thng cm vi
nguoi ni. Nhu vy, h thy rng, bn quan tm ti h, "tri m" vi h, h d dng c thin cm vi
bn, d mi gp bn ln du.

Bn cng c th lm nguoi ni tha d, bng cch bn nghe vi nhng diu b. C khi bn gt
35
du, c khi bn chng tay dui cm,...v khi lm nhng diu b ny, mt bn c gn cht vo
trong mt h, dng thoi tm tnh cu chuyn m nhn trn t v suy nghi, lo u hay n n cuoi d
biu l s dng tnh.

Ming dng d nghe cng duc na. Nghe bng ming l trong khi k khc ni, ty nghia cu
chuyn m bn bung ra ting "vng, , d, phi dy, tht dy,... " hay ni mt vi cu t ra bn
dng vi h, khen loi ni ca h. i khi, bn ra nhng cu hi d gi cho nguoi di thoi ni ht
h mun ni. C nhiu cu hi chn hng k khc, th cng c nhiu cu hi lm h hng hi ni
thao thao.

Nghe vi tm hn qun t: x hi cu thnh, bi nhiu phn t bt dng, th cu chuyn cng
c nhiu loi lm bn khng va long. Nguoi th ch ni v bn ng ca mnh. K khc hay ch trch.
K n phn don theo thnh kin. Nhiu nguoi ni tc. Xin bn hy b qua. Coi nhng ting y nhu
nuc d du vjt vy. Cuoi cuoi vi h, ri gi cho h ni chuyn khc b ch hon.

Nghe vi tinh thn hc hi. Khng T ni: "Tam nhn dng hnh tt hu ng su: Ba nguoi cng
di t c mt nguoi lm thy ta." Chng ti c th ni vi bn "Ni chuyn vi ai cng c th hc
duc diu hay, "ai" hiu c nhng tn trm cup na." Tht vy. Trn doi ny, ai m khng c tt
xu, ai m ni ra khng bao gio lm ln. Nhng g xm lp k khc ni, ta hy d ngoi tai. Thu ht
nhng ci hay ca h. C nhng nguoi ni by rt nhiu, vn dy ta khng t. H khng ni loi
vng ngc, th thy guong h, ta c gng trnh, d khi ni chuyn, dng gy c cm nhu h. Ci t
ca h cho ta ci hay. Trong truong hp nhiu nguoi hi li ni nhng chuyn b lp: ta vn hc
duc diu b ch. Hc tnh tnh con nguoi. Lc hi li dng nguoi ta t t ch, bj nh hung ca
don th. Nht l khi ni diu ct, h ni vi tt c chn tung ca mnh. Bn hy quan st din
tung ca h, nghe loi h ni, d bit b tri tm l ca h, d do trnh d vn ha v kinh nghim
cuc doi ca h d rt ra kinh nghim cho bn thn mnh.

Khi c tinh thn hc tp nhu vy, tt nhin bn s hng th nghe k khc ni chuyn. Bn t v
ham m, ch tng loi ni, tng diu b ca h, nn h thch mn bn, v thch bn knh trng v
phc ti n ni ca h.

Vy xin bn khi ni chuyn vi ai, du ch nghe h hon l ni. Nghe bng ton thn, nghe vi
tm hn qun t, nghe vi hng th. Bn chuyn vi nguoi, m bn nghe nhu vy, chc chn h
coi bn l tri k. H coi bn l nguoi ni chuyn c duyn. M k thc bn ni c nhiu du. Chnh
h ni nhiu ch. Bn nghe. Ni l ph. Th m bn thuyt phc duc h, o le thay tm l ca ni
chuyn.
Phn 02
Phi Bit Khen

Truc ht, chng ti mun bn hiu dng ting "khen". Khen d thu tm trong cu chuyn
khng phi njnh. Nguoi njnh l nguoi c tm hn d mt, t h mnh d tn tho gi di k khc,
hu tm mt li ch no, chng ti nh mt cu: "Mi tn njnh nt du sng nho k nghe theo n"
Tht l nhng loi biu l duc ht bng d tiu nhn ca k njnh.

Ngn lui ca nguoi njnh, khng phi l ngn lui khen nguoi m chng ti mun bn c.

Khen dy l mt dc tnh ha him, nhu bng hoa thom dju kh kim. N l kt qu ca du c
khn ngoan, thnh tht, t ch, khoan t, t nhj.

Trong cu chuyn, rt nhiu nguoi khng bit coi n nhu b quyt d thu tm. Khng t k dng
n qu l, thnh ra nguoi vng x giao. Chng ti mun bn khn kho s dng n, nhu chic cha
kha thn diu d m mi ca long.

M lm sao cho loi khen c hiu qu mong mun. Phi c nhng dc tnh m chng ti va k
trn.

C mu sc khn ngoan. Nguoi ln li nhiu vi doi, sau cng nhn thy con nguoi rt yu vi
loi khen. Bn chc tng thy nhiu em b gip bn lm mt vic g, m bn khen gii, chng lm
d m hi ht m cng khng rn kh. M khng phi con nt thch loi khen. ashington ly lm
sung sung khi ai gi ng l "i Tng Thng Hoa K". Con Victor Hugo, lc no cng mun tn
36
mnh duc dt th Paris. Trong cuc sng hng ngy, quan st mt cht, bn thy khng bit bao
nhiu nguoi cao tui, n hc rng, vn thm loi khen. Bit tm l bt dit y, nguoi khn ngoan
dng loi khen d lm tha d nhng k h giao tip.

C mu sc thnh tht. trn chng ti d mun bn phn bit dc tnh khen ngi vi s dua
njnh. Dua njnh gi di, con dc tnh khen do s thnh tm. Bn nhn rng, nguoi ni chuyn vi
bn c nhng khuyt dim cng nhu uu dim. Bn khng m qung du. Nhung bi uu dim ca
h, lm bn qu phc h nn bn mi ni cho h bit tm trng ca bn. Ti dc bn nhn h c
tht, m nim qu phc trong long bn cng tht. doi ai m khng sung sung nghe nhng loi
khen nhu vy.

Do con nguoi t ch. Bn d diu ny l khen ai mt cch thnh tht khng phi d nhu nhiu
nguoi tung. Njnh th khng c g. C gn cho k khc d th ti dc h khng c, v tm hn th
coi r h. Con khen tht, phi t ch. Phi dp di tnh t i, mi mong khim tn nhn ci hon
nguoi. Mi ln bn khen ai, l bn chju rng, k y c phn bng bn hay hon bn. M khi bn chju
cch thnh tht nhu vy, bn bt mnh lp xung, lm k mnh khen ni bt ln. Nguoi duc khen
c sn thj dc huyn ng, thy bn gi ngay ch nga, t nhin thch bn.

Mang tnh cht khoan t. Khi bung loi khen ngi, bn phi c long vj tha. Bn khng thch
nhn k khc nhng khuyt dim, ua tha th li lm ca h v chn thnh ca ngi nhng uu
dim ca h.

T nhj. Nhung khng phi lc no cng khen, du cng khen, thy ci g cng khen v gp ai
cng khen. Bn c du c t nhj, bn khng qu h tin loi khen, nhung phi xi dng lc, dng
nguoi. V nhng diu bn khen, ai cng phi chju l dng ca tng. S t nhj ca bn, cng cm
cuong cho ngn lui ca bn. K km luong tri khen qu l, thnh ra ngo ngh, khin nguoi duc
khen phi d mt. Bn khng nhu h. Loi bn khen rt xng vi cng lao, ti dc k khc, va d
t rng bn knh phc h. Vy trong cu chuyn, bn dng tic nhng loi khen hm sc nhng dc
tnh trn. Khen no tn tin bc g du, nhung nu bn bit dng n, doi sng bn s duc nhiu
ci li do thin cm ca bn, gieo nguoi ni chuyn vi bn. Trn doi, k njnh c nhiu, m k
khng bit khen cng khng t. Mt dng lm cho nguoi ta ngung, mt dng lm cho nguoi ta
bun. Con nguoi lun lun mun thin h nhn mnh c cng lao, c gi trj. Mt khi ai bung loi
khen dng ch, con nguoi nghe tm hn lng lng. Bn l nguoi kho s dng loi khen. Bn tp
can dm, bung nhng loi thnh tht tn duong nguoi ni chuyn vi bn. Bn s nm tm hn h.

S khen ngi, khng phi ch cn c mt di ting bn tht ra, d lm ni bt nhng uu dim
ca k khc. Bn c th nhn nhn ci hay ca h, bng cch bn che lp mnh di khi ni chuyn.
Gp vn d no, k dm lun vi mnh khng hiu, bn dng ginh ni, hy d h t by. Bn nn
m du: "Xin ngi dng kinh nghim ca mnh ch cho bit... nho sc hc vn uyn thm ca ngi,
ngi ct nghia cho..." Nhng ting y, va c gi trj khiu khch k khc ni, va khen h. Trong
khi h ni, bn dng qun c thi d, c guong mt biu l s dng tnh ca bn. Thnh thong
dng ci ng, hay ni vi loi tn duong cu chuyn ca h. Nhng b quyt gy thin cm ny xin
bn dng tung ai lm cng duc. Phi lu ngy luyn tp, nguoi ta mi bit lc no nn s dng
chng mt cch tinh t cho nguoi duc khen mn yu mnh.
Phn 030
Phi Hoa Hon

Chng ti mun bn hoa hon trong hai vic: Nghe kin ca nguoi v trnh bi kin ca
mnh.

B quyt thn diu d gy th on l ni vi nguoi di thoi nhng ting: "Ngi lm qul Ngi
ni by. Ngu. Trt lt. Sai bt...".

L mt nguoi c ngh thut ni chuyn, chc chn bn khng ni nhu vy. Bn bnh tinh nghe
du lun. Bi bn bit, nguoi khn ngoan nhu socrate con ni rng: "iu ng bit chc, l ng
khng bit g c". Nn bn khng qu t mn cho ai khc diu lm. Bn c th tm duc chn l, th
thin h cng c th gp s tht nhu bn. Mt vn d no d, duc bn v nguoi khc tho lun.
Bn dng l kun hc d thy s tht, nhung khng phi ch c th mi dem con nguoi dn chn
l. Nguoi ta vn c th nm trong tay s tht bng trc gic, bng siu hnh hc, bng th nghim.

37
Chng ti vn bit, s tht th c mt vi tiu chun chung d nhn ci dp. Nhung bn dng
qun rng mnh dang x giao. V li, nu mun nguuoi ni chuyn vi bn chju rng bn c l, bn
phi dn d cch no, ch cc lc bo h lm, chng ti khng tin h nghe theo bn. Cch hay
nht cho h mn phc bn, l bn hon. Hoa hon khng c nghia l ph nhn gi trj li l lun
ca mnh, hay ni rng, diu mnh suy nghi by lu l lm. Hoa hon cng khng dng nghia vi
tn thnh mi kin ca nguoi.

Thua bn, dc hoa hon m chng ti mun bn thi hnh, l linh hi kin k khc, vi tinh
thn khoa hc. Bng mt tm hn khch quan, bnh tinh, bn thu gp bt c diu g k khc ni.
C g gy bt mn: xin bn "cho thng qua". Thua bn, trong cu chuyn, c nhiu diu chng ta
phi b qua, khng hoi sc no chn loi tha nhn li d dnh chnh, ch trch.

Khng b ch g cho mnh, m con gy th on. Trong x hi, c nhiu nguoi hay ni by, xt
don theo thnh kin, thay di kin nhu gi di chiu. Vy thung sch, l hoa hon nghe, d
phi nghe mt k ngu dt. c hoa hon con nh hung ti loi ni ca bn na. Chng ti khng
k nhng truong hp bn bnh tinh. Chng ti ch mun ni, nhng lc bn bj k khc ch trch. Rt
t nguoi t ch trong nhng "ca" ny, nguoi ta lng ln, dem d th l lun dem chi vo mt di
phuong, d bt h nhn rng, h lm, v nguoi ta c l. Kt qu l bt hoa, v ai cng tung mnh
nm s tht. Chng ti, khng mun bn di theo duong li y. Khi bj chc tc, xin bn hy t ch.
Bn trm tinh trnh by kin v nhng l l ca mnh. Bn c gng dt mnh lp truong tu
tung ca di phuong, d nhn h nhng diu c l.

Nu h lm, bn ljch s, m dju, ging gii lm cho h di kin. Nu h vn gn c ln, dnh
l l ca bn, th "di d vi thung sch". Khng ai chim duc ci ch ca da tht phu. C nhn d
cho chng ta bit diu d. Bn nhjn h, gi nhu dng , ri qua vn d khc l hay hon ht. Khi bn
trm tinh trnh by kin, trnh nt mt cau c, nhng ci nhn nhu mun dnh ln, khoa chn
ma tay, chng nnh, dm bn, tc lui. Tt c, diu gy n kh ca di phuong, ch khng tng
sc mnh cho l l ca bn.

Chng ti bit c nguoi, va nghe bn ni hoi tc l, l chn loi bn. Xin bn dng tranh du
vi h. h ni cho tha d. H ni xong, bn khim tn ly loi li.

Tnh hoa hon, cng cm bn khng duc lp di lp li nhng loi k khc ni chm t i bn.
hay ni lm. Bn phi t ra mnh d lung.

Tm li, bn nn hoa hon. Hoa hon trong khi nghe cng nhu khi ni. Nng ny cc cn: tt c
l nhng loi gy th on. Khch quan khi nghe kin ca nguoi, khoan dung tha th li lm ca
nguoi. m dju khim tn trnh by kin ca mnh, l b quyt gip bn ni chuyn duyn dng.
Phn 031
Phi Cn Ngn

Khng T qu d am hiu nghia thm su ca cn ngn, nn mi ni: "V da ngn: a ngn
di bi". Bn nn dc loi vng ngc d. Bn nn cn, nhu nguoi ta cn vng, nhng loi ni ca
mnh.

1 m lng cch ring ci "ti" ca bn.

Lm sao cho cu chuyn ca bn bt nhng ting "Ti, Chng ti". Nu nguoi bn chuyn vi
bn c bn chuyn v c nhn bn, v mn hc, ngh nghip, hay v nhng nguoi thn ca bn,
xin bn khn kho di vn d. Bn c th tr loi vn tt ri hi li v chuyn khc. L di nhin,
khng phi t thi d huyn b. C v b mt s gy nghi k. Bn vn cho kin nhu thuong, vn
tranh lun nhu thuong, nhung khng dem ci "ti" ca mnh ra m thuyt thao thao. Bn nn l
nhc si v nguoi ni chuyn vi bn l nh ton hc, th bn dng bn v m nhc m bn v ton
hc, v Pascal, v Einstein.

2 m lng cch ring v nhng nguoi vng mt.

Chng ti d ni vi bn, con nguoi thch ni hnh, v trong 100 cu chuyn, c dn 60 cu ly
k khc lm du d. Xin bn trnh tt xu ny di vi nhng nguoi vng mt, m bn khng thch
hay khng dng kin.
38

Phi tp c tinh thn cao thung, khoan dung. Nu ai c hi kin bn v vic lm, v hnh
kim ca nguoi th ba, th bn nn ni, mnh khng r lm, v thay di vn d. Buc long, bn ch
khen nhng tnh tt ca k y, d tr loi cho nguoi hi khi nghi k. Nu nguoi vng mt bj cng
kch, v thy cn bnh vc th bn nn bnh vc mt cch khch quan, l php dju hin. Nu k ni
chuyn vi bn l nguoi dui quyn bn, v h ni xu ai th bn nn kn do khuyn h di cu
chuyn v bn t ra khoan hng vi nguoi vng mt.

3 K lung rt mc khi ni li loi k khc.

Nhng b mt tnh co bn bit, cng nhu nhng b mt k khc mun bn gi gn, th khi khng
d l do d tit l, xin bn hy gi dn xung m. Trong truong hp bt buc phi thut li loi ca
k khc, bn hy cc k thn trng. Phi ni dng nhu nguoi y d ni, v bn nn thm cu "Theo
ti nghe, ti nghe li". iu g m nghe m nh mt cch mo h, th tt hon dng ni li. Nhng
cu chuyn no c th khin nguoi nghe hiu lm, hay tm cch di chi, thm on th, bn nn d
mnh bit thi. Ni ra, nhiu khi c hi, va cho k d ni nhng loi y, va cho nguoi nghe v va
cho bn na. Xin bn hy cn ngn d trnh nhng phin ly y.

4 La loi m ni choi.

Rt t nguoi duc rn luyn dy d v long t i d chju nghe nguoi khc ni choi v chc gin.
C nguoi coi vui v, chc gho nguoi ta, dn khi bj "chc" li vi cu, lin d quu, v gy g.
Nhiu nguoi bn ch thn ca ta cng vy. Thuong h vui tnh d tha th. Nhung c khi bj nhc
du, hay n khng tiu v.v... mt ting ni choi ht sc nh ca ta, cng c th lm cho h pht
long. Cho nn lc no mun ni choi d mua vui, bn phi k lung trong tng ting. Nhn chung,
con nguoi mun thin h ly nhng uu dim ca mnh lm trung tm dim. Nhung li kh chju,
bn ln, nng gin, on th, khi nhng khuyt dim v th xc, v tnh tnh ca mnh, bj k khc
ngo ngh, nht l ch dng. nhiu dn tc, nguoi ta k vic dem tn cha m ca h ra d cuoi
nho. Khi nghe tn h ca mnh bj nu ra, nguoi ta thy t ty mc cm, tung ai cng him th,
dang vch l tm su nn c cm vi nguoi dem n ra. Vy tr nhng ch ht sc thn tnh, bn
nn cn thn vic sung tn, h k khc, v dng khi no c v ma mai, hi huc.

Tm li, loi ni nhiu khi dem li li ch cho mt nguoi, cho mt dn tc, m cng nhiu khi lm
cho nguoi ta th on nhau thin thu. Bn l nguoi mun mua long nguoibng loi ni, xin bn chju
kh ni t, d suy nghi k diu mnh ni, v hc nguoi duc nhng diu hay. Platon vit: "Ai ni,
gieo ai nghe: gt". Xin bn hc nm long cu d.
Phn 032
Phi Vui V

Khng bit bn th sao ch chng ti thch nhng nguoi ni chuyn vui v. Chng ti ly lm
sung sung gii by tm s vi h, cm thy hn hoan khi nghe h thut chuyn hay chng minh
mt diu g. Nguoi Trung Hoa qu d hiu su tm l nhn loi nn thuong khuyn nhau truc khi
lm ngh bn hng hy tp cuoi. Chng ti thy trong ci cuoi nhiu nghia thm thy.

n nh bn, gp bn vui cuoi th bn chua ni g chng ti d cm thy " sung sung qul
Ti dang di anh, th gp anh dn. Tht l hnh phc cho ti".

Ci cuoi m chng ti mun hiu l biu l ca tm hn trong sch, hn nhin, vj tha, nhn cuc
doi bng cp mt can dm, lc no cng mun lm dp long k khc.

N cuoi nhu nh nng xun trn n hoa chm n bui sng. N dem li hoi m cho tm hn gi
lnh v dau kh. N thoa dju nhng vt thuong v tang tc, ly bit cho nhng ni long c don, yu
th.

Cuoi, lm cho mt nguoi tht bi d ngng tay chin du, tm li ngun hy vng tin tung vo
ngy mai. Cuoi lm cho v chng thng cm nhau, tha th cho nhau nhng khuyt dim v gieo
hnh phc dui mi gia dnh. Cuoi sit cht tnh bn b, gip hai bn tm hn tri m hiu nhau
hon, nng nhit tranh du trn con duong l tung.

Chng ti khng th k ht vi bn, gi trj ca n cuoi. Chng ti ao uc khi ni chuyn, bn
39
kho dng n.

L c nhin, khng phi gp ci g cng cuoi. l thiu tr. Khng bit la lc, la noi m cuoi
hay ni vi ai cng nhu dng kjch, l gy c cm.

Vui v, chng ti mun bn c, l con d ca tnh t ch v vj tha. Mi khi mun vui v, chng
ta phi chin thng tnh uu su ch k. Vy mun vui tuoi, truc ht bn tp t ch, dit di nhng
uu tu lm cho tm hn v guong mt dum mu tang. Hy m ca long dn mi nguoi. Khi no
bn vui v ni chuyn vi k khc, t nhin h sn sm hu chuyn cng bn. H thy mnh quan
trng, duc ch , nn t nhin c cm tnh vi bn, v mun gi bn lun d ci m tm hn. bn
soi guong, n n cuoi, th tm guong tr li cho bn n cuoi. Nu bn khc, n tr li cho bn
nhng np nhn rum l. X hi xung quanh ta khng khc g tm guong y. Nu nim n giao du
vi nguoi, nng nn tro chuyn vi nguoi, th nguoi hng hi dm do vi bn. V bng bn lc lo,
ng k khc bng b mt nhn nhu bj, h s tr li cho bn nhng ci lit lnh lng v v mt dy
c cm.

Ci g lm rit cng thnh quen. Nu bn chua tng dng n cuoi d thuyt phc, th by gio,
bn tp vui v di. Vui v mi, sau cng c tp qun tip di k khc bng n cuoi hp dn.

Khi giao tip vi nguoi, phi n cn cho hi h. Nu phi bt tay th bt ljch s, thn mt. Gi
n cuoi t nhin trn mi. Chng ti ni t nhin v ch c n cuoi thnh tht mi di thng vo ci
long k khc. Con nhng n cuoi gi di x giao, cuoi ma mai, huyn b, du gy nghi ngo th on.

Trong khi bn vui, nn gi guong mt hn hoan, lm cho nguoi nghe c cm tung bn thnh
tht, v c thin cm vi n. i di vi guong mt hoa n l ging ni gi xun. N c sc hp dn
bt k ai, k c nhng nguoi nng cc, kh tnh na.

Tm li, bn hy dng tnh cm d di cm tnh. Khng c g lay dng tnh cm bng vui tnh. Ai
kho ban n cuoi, s mua duc thin cm ca k khc, v trn doi duc nhiu nguoi cng tc, mn
yu.
Phn 033
Phi Bit Thuyt Phc

Khi ni chuyn vi ai, chc chn bn mun diu ny. L bt k ai, du nghe theo bn, phc l l
ca bn, c thin cm dm d vi bn, v c gng thc hin nhng diu hay, m bn d xung.
Nhung lm sao d dt duc kt qu d?

Dng loi ni v b quyt dn d.

Loi ni, phi cng nhn l mt kh gii vn nng. To ha d ph giao n ring cho loi nguoi
d giao tip vi nhau d dng v thc dy hnh dng.

Nho loi ni, nguoi trong gia dnh, cng nhu ngoi x hi, trao di mun ca nhau, gii by cho
nhau. Cuc sng chung, do d c s thng cm v thng hiu.

Ngh thut ni quan trng. Loi ni khng phi lun dem li li ch, v hnh phc. C th loi ni
mua hon chuc on, tn gia bi sn.

n thnh mt li kh thuyt phc thn diu, bn phi bit nhng mnh li ring khi s dng
n.

Hy hc thuc long nhng b quyt sau ny ca Dale Car negie:

1 Ni nhng g c lin quan dn s thch ca k khc.

2 Phi knh trng kin k khc.

3 ng ci ln.

4 C lm th vui v nhn li lin.
40

5 Ni ngt nhu duong.

6 Nu nhu cu ni khin nguoi ta tr loi "c... ".

7 k khc ni cho d.

cho k khc sung sung tung mnh t c kin m bn d xung.

Chn thnh xt theo quan dim k khc.

10 Hy qu mn, tm hiu, thuong hi k khc.

11 Truc khi ch trch phi thnh tht khen.
12 Trnh ging ra lnh.

13 Gi th din nguoi ta.

14 Thnh tht tn duong cng lao k khc.

l nhng "ngn thn" nu bn chju kh p dng chc chn s thuyt phc thnh cng.

Bn chua vng bng u?

Th xin bn c gng thi hnh nhng b quyt ny na?

1 Nht djnh tm phc hon phc.

Con nguoi, k c nhng bc thng thi, thuong nghe theo k khc v cm tnh hon v phc l.
H hay t ra mnh c l tr khi ni, hon l khi nghe. Lc ni ai cng mun dem d l l d ln du k
khc, d ni nguoi ta sai con mnh dng. t c ai chju kh dn d lm k khc chju thua mnh, cho
mnh hon ton c l. M n ni nhu vy th kt qu th no? Thuong khng duc nhu ta mong
mun. Rt c th, k nghe chju rng nguoi ci l ni dng, m khng my khi phc ngay. Chng ta
dng qun con nguoi rt giu t i, hay ung thun hnh dng theo thi quen, du lun, thnh kin,
tu li. Bn mun chng ti b thuc m bn ni nhu vy: "Ht thuc l thuc dc. Nm, su git
nha thuc c th git cht mt con vt. Ai ht thuc s hu bao t, v nguoi ht thuc l l nguoi
t t ch." Bn dem l lun ra dp chng ti. Trong bng chng ti cho bn c l. Tuy vy chng ti
khng nghe bn. Song nu nh nh, thnh tht bn ni: "Sc khe anh c hoi km. Ti lo qu. Phi
chi anh bt ht thuc di. C l thuc lm cho anh yu tim v sau ny hu bao t." Nghe nhng loi
y, chng ti va cho bn c l, va vng theo loi bn m b thuc. Gi c nghin qu, mc thuc
ra, cng nghe ngn ci nha n lm cho mnh cht sm. Ti sao nhung cu sau ny cm phc duc
chng ti? Bi v chng xut pht t dy long ca bn, mang mu sc tnh yu v ni lo lng ca
bn di vi chng ti. Bn tm phc chng ti hon l l phc.

Vy t dy, h mun thuyt phc ai, xin bn dng lo lm cho h thy ti l lun ca bn, dng
dim mt h, dng ni cc cn nhu mun dy doi, m phi dn d h. Khu hiu ca bn l "lm
cho nguoi xiu long, ch khng lm cho nguoi ng l" V bn dng qun, con nguoi d hay ch kh,
cng hay xiu long v nhng diu ny.

a Lo cho mnh duc danh ting, duc thin h yu mn ngi khen...

b Lo cho mnh c nhiu tin ca d doi sng duc dm bo. Nguoi ta c th b tt c, d tm
ci m nguoi ta gi l "huyt mch ca doi sng".

c Lo cho mnh duc yu v yu bn vng. i tnh chi phi con nguoi qua khng gian v thoi
gian. K c nguoi ngu nht trong x hi khng bit th g, ch bit yu v thm k khc yu li.

Khi no mun dn d ai, xin bn dng ni sao cho h thy rng, bn lo lng v ba diu y. Xin
bn chju kh qun ting"Ti di v khc trn cht lui bn nhng ting" anh, chj ng, b... l
nhng ting c ba php, lm cho n c sc thuyt phc.

2 Nu phi l lun th rng l lun cho lun l.
41

Con nguoi tuy khng thch dng l l nhung vn thch diu hp l. Chng ti mun bn tm
phc chng ti hon l l phc d dnh, nhung nu bn dng l l, mt cch ngt ngo, th chng
ti vn c th bj bn"x mi" m nghe theo bn.

Trong cu chuyn hng ngy, bn thuyt phc duc k khc, ln ln bn c thi quen dn do
tu tung. Khi bn lun vn d h trng, bn nh hung k khc d dng v hy vng khin h nghe
bn m vn qu mn bn.
Phn 034
Phi Thnh Tht

Tt gi di gy c cm trong cu chuyn, m con lm cho nguoi mang n mt hn uy tn.

To ha xy dng tr tu con nguoi, dt cho n mt di tung dc bit l chn l, nn mt cch
rt t nhin, con nguoi thm kht ci g thnh tht. Trong khi tip chuyn, nu thy ai v mt, ci
nhn, c ch hay nghe loi ni no d tnh cht gi di, d h d cch ni d gy thin cm, song bao
nhiu tnh cm, uy tn h du thnh my khi. Nguoi nghe c cm tung mnh dang bj gt gm. H
khng ni nhu mnh bit, mnh tung m ni nguc li v c phnh pho. Nhiu diu h khng bit
g ht, h bja dt ra ni cn. Tm trng ca h, c khi mt dng din ra mt ng. Trong khi ni
chuyn, h ro dn, chn l l ny, nga l l n. H hay t xung mnh khng ni lo, h ni l ni
s tht thi.

Mun thu phc thin h bng loi ni, xin bn nht djnh trnh xa tt xu y. Khi thy cn phi
ni, th nghi th no, bn hy t nhin ni ra vy. D tung sai khc s tht, bn cng c biu l
tu tung ca mnh. Vn d cn thit l thnh tm. Cho dng thuyt phc, khng cn bn phi gi
mm mp, ni rt nhiu cu dn truc ro sau. Bn c ni tht, ni va d, ni lc t ch:

" Ai tin hay khng mc k". Khi bn n ni nhu vy, chng dm chc t nhin nguoi nghe tin cy
bn, v coi mi loi bn ni nhu vng. Lc ni chuyn bn nn ng thng vo mt nguoi nghe. Gi
c phi va lm diu g va lm va ni, th c lm t nhin, ch dng c thi d rnh rnh hay lic
lic k khc. Nhng diu b y c th lm cho nguoi ta tung tm hn bn t ngay tht.

Trong x giao, dng "dc nhn tm" qu, khen ai, moi ai n ung g, phi cn c vo ho tm
thc ca mnh m khen, m moi. ng ngoi ming c loi dua njnh, moi loi m trong long th nghi
khc. Truc ht, bn hy lo cho mnh c tm long vj tha, chn thnh ri din l tm long y ra.
l b thut lm xiu long k khc.Trn doi c bit bao nguoi khng rnh khoa n ni. Rt ngho
ng vng, ni rt t, nhung duc nhiu bn b. Mi loi h ni ra, k khc trng nhu vng. M ti
sao vy? V h thnh tht. c thnh tht l dc lm tm hn nguoi rung dng. C nhiu da b
xu x nhung c ci ng thnh tht, m mong xin ko mt cch thnh tht, di dng t nhin,
chng ta mn chng, cho chng ko v m nng chng na. Mun mua chuc nhn tm, chng ta
phi bt chuc mt phn s thnh tht ca tr tho.

Tuy nhin, thnh tht khng c nghia l ngy di. Vin l thnh tht m dem gan rut ca mnh
biu l cho bt k ai, n ni nhu con nt th khng g tai hi bng. Nhng diu khng nn ni, khng
cn ni th giu kn tn ci long, con diu g ni ra c ch th ni mt cch t nhin, thn mt. ng
c thi d huyn b, mun giu kn m lm cho nguoi ta bit duc. l th ca tn nhim v thin
cm. Vn hiu khi cn ni chuyn, cn dim dm, nhung dng cm nhu hn, cuoi ci cuoi xt
don, v ng ci ng b mt. Bn nn nh, khng phi ai cng da nghi nhu To Tho, nhung mi
nguoi t nhin s k khc th on mnh, lo d phong nhng tai ha c th xy dn cho mnh. Nu
bn ni chuyn vi ai m c c ch, thi d qu huyn b, nguoi y tm cch xa lnh bn, hoc th
ngm bn v sn sng di ph.

c thnh tht khng chju nhng c ch qu chiu chung c v "qua duong". Vy khi tip
chuyn, bn trnh li x giao, mi mp. Nhng loi hi thm, moi mc, khen tng hoang ph, s lm
tn hi s tn nhim ca bn m thi.
Phn 035
Phi T Nhn Cch Cao Thung
42

Nguoi ta c th cn c vo loi bn ni, cch bn cuoi, c ch, diu b, thi d ca bn, lc tip
chuyn d dnh gi con nguoi bn. Vy, d gieo uy tn, thin cm, nht djnh bn phi biu l nhn
cch cao thung ca mnh trong tt c nhng phuong th ph din tm tung y. S biu l ny
rt h trng cho danh gi, m nhiu nguoi chng d g.

Chc bn cng thuong gp nhiu nguoi khi ni chuyn cnhng ci ng dng khinh. H dua
mt mt cch u ym, van ni dm dui, trn lic v.v... Lm cho bn thy trong tm hn h c tt
c s li, hay hung c.

Ring chng ti, di khi cng gp nhng k hay cuoi, nhng ci cuoi khng dng mt xu, m
con lm nhn cch h tn thuong. Nghe k khc ni tc, h cuoi khoi tr. Nghe phuong son phn
ni chuyn trng hoa, h cuoi nhu t cho mnh l tay kinh nghim trong lng choi. Nghe mt b
lo tn tt ct loi vang xin long tt ca khch qua duong, h cuoi hc hc. Thy nguoi m m mt
khc rung rc bn xc mt dc con, h cuoi ln ln vi thi d khinh nguoi.

Tt c nhng diu cuoi ca h, khin cho k khc thy h ti t, kh . C nhiu khi nguoi ni
chuyn thch chng nnh, ht mt, nghinh cm, vung tay vung chn. Lm nhu vy, h tung k
khc coi mnh l bc anh hng, n ni "ch kh". Nhung tic thay, dui cp mt nguoi giu luong
tri, h ch l k tht gio, v cch n ni ca h, thuc lng dao ba thi.

Ri li c nhng k khc bt k ni chuyn vi ai diu nhu mt hn, c thi d cm rm. C l
h cho mnh l hng nguoi khim tn v l php, nhung k tht, h ch l th nguoi thiu bn linh
v yu dui.

Nguoi khc li hay hi nhu con nt. iu khng bit, gp ai h cng hi. Vn bit hi l b quyt
ni chuyn, nhung phi kho lm mi khi v tnh t co mnh k nh d dt ngu, tc mch. l
chua ni th nguoi mun bit nhng diu bt dng, nho nhp dt nhng cu hi t r tm trng
d hn ca mnh. Ri c nhng nguoi, ni chuyn khc nh t tung, cch ngi trc nt, va ni va
xa rng, nguc xui na. Nhng c ch y ca h, tuy nh nht nhung l nguyn nhn lm cho
loi h ni, d hay dn du cng bj k khc coi thuong.

Khng cn k chi tit cho bn nhng th nguoi bn r nhn cch ca mnh lc ni chuyn. Mt
vi th nguoi y k ra d gip bn d sn sc loi ni v nhng thi d lc dm lun, hu thu phc
long nguoi. y l nhng dc tnh bn nn thi hnh d bc l gi trj con nguoi ca bn.

1 im dm:

Chng ti d bn nhiu vi bn v dc tnh cao qu ny trong "Rn nhn cch". dy ti ch
ni di diu ct yu c lin quan dn vic ni chuyn.

Guong mt bn khng quu nhung c v trm lng. Cp mt gi cho khi lo lin, m ra sng
t v ng ai hay vt g th gom nhn tuyn vo nguoi v vt y chm ch. Lc ni, nhn thng vo
mt k nghe. Khi nghe, nhn mt k ni. Tm hn nu cm xc qu, nht djnh trn p: ng d n
bch l ra nt mt, ging ni, c ch...

Khi vui ta c th thng cm cho k khc. Nhung vn gi chng mc.

Lc nghe, bn nn nghe k lung nhng diu k khc ni, ch nng tnh cup loi nguoi ta.

Lc ni hy ni m thm r rt, k lung ht , ht loi.

2 Tha th:

Nht djnh khng bao gio ci ln. Lm thinh v bt du ni chuyn khc khi bj k tht gio ch
trch, chc gin. Khi phi dnh chnh diu g, ni vi thi d qun t. Ging ni dy vj tha, m dju
m khng yu dui, cng rn, m khng th cc. Ging biu l mt tm hn rng nhu di duong,
trnh nhng cch hi xc c, li cuoi ma mai. iu tr mi khinh r, kiu lic khiu khch long t
i k khc.

3 Thanh nh:

Trnh nhng cu chuyn c mu sc u, kch thch phn h ca con nguoi. Ging ni lc no
43
cng duc sn sc cho hp vi tm tnh vi cu chuyn v chng t mt tm hn duc gio luyn
dy d. K cc li cuoi l loi. Nhng diu b ca di tay phi ty tm tnh cu chuyn m thi hnh
cao nh, chng t bn l nguoi t ch, c du c tinh t.

C nhiu dc tnh khc c th gip bn biu l nhn cch cao thung trong cu chuyn. Nhung
ba dc tnh trn, nu thc hin chu do, c th lm bn tr thnh nguoi ni chuyn c duyn v
duc mn phc.
Email: dohoanganhtngmail.com
dohoanganhtnyahoo.com
dohoanganhtnhomail.com
Skype: doanhtn
dohoanganhtn
Hong Xun Vit

Nghe Thuat Noi Chuyen Hang Ngay 3

Uploaded by

Document Information

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Nghe Thuat Noi Chuyen Hang Ngay 3

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

Created by DHA - VNU dohoanganhtngmail.

You might also like