DANH SCH NHM SIO :

1.

NGUYN B M

2. L C SN 3. TRN NAM KHNH 4. L TNG LM 5. H TH THY NGA 6. NGUYN TH KIM YN 7. HONG NGUYN NGC H 8. PHAN TH THY DIM 9. V TH BCH TRM

Ch 1: H thng tin t quc t trc chin tranh th gii ln th nht

1

H thng tin t quc t l g ? H thng tin t quc t c hnh thnh trn c s quan h thng mi ti chnh gia cc nc. L h thng bao gm cc ch tin t, ch ti iu tit quan h ti chnh gia cc quc gia v cc nh ch ti chnh quc t. C th bao gm: Cc ch tin t v quy tc xc nh, iu tit t gi gia ng tin ca cc nc khc nhau vi nhau. Cc ch ti iu tit cc mi quan h v hot ng ti chnh quc t v cc quc gia. H thng th trng ti chnh quc t Cc t chc ti chnh quc t. H thng tin t quc t l h thng cc tp qun, quy tc, th tc v cc t chc quc t iu hnh cc quan h ti chnh gia cc quc gia. Nghin cu h thng tin t quc t l nghin cu cc ch tin t v ch ti iu tit quan h ti chnh gia cc quc gia v cc nh ch ti chnh quc t trong cc giai on lch s khc nhau. C th: Ch tin t, phng thc xc nh t gi v cc quy tc iu tit. Hot ng ca cc nh ch ti chnh quc t. cc ch bn v tn ti trc chin tranh th gii th nht : Ch bn v hng ha : 2.1.1. Lch s ra i T thi c n thi cn i, thng mi quc t hot ng trn c s bn v hng ha, trong , kim loi (ch yu l vng v bc) l hng ha c c thnh cc khi vi chc nng lm phng tin trao i v lu thng trong nn kinh t. Trong thi k u, tin kim loi c c ch yu di dng ty hoc thnh nhng thi hay nhng chic vng, v sau
2

nhng pht kin tiu chun ha tin t v trng lng, cht lng kim loi v nhn mc. Nhng ng xu mang nhng du hiu v gi tr theo trng lng v cht lng kim loi, ng thi cht lng ca cc ng xu c quc gia bo h. Do , h thng tin c (tin xu) to iu kin cho cc giao dch v gip nhng nh bun tit kim c thi gian trong vic nhn dng, nh lng v nh gi cht lng kim loi.Trong lch s, vng v bc lun l hai kim loi c a chung c bit hn hn cc kim loi khc bi nhng c tnh ca chng p ng c nhng g m mt ng tin hng ha cn c. Khng nhng th, s chp nhn rng ri vng v bc nh l tin cn c cng c t thc t l cc kim loi ny c gi tr s dng phi tin t trong cc ngnh cng nghip v trang sc. Chnh v s thng nht gi tr ng tin theo trng lng v gi tr ca cc kim loi m trong thi k ny, d tr ngoi hi khng c ngha do ng tin mi nc u c chp nhn rng ri v c th quy i theo gi tr m n cha ng. 2.1.2 . S sp ca ch bn v hng ha: Ch bn v hng ha ny b sp do quy lut Gresham ng tin xu ui ng tin tt (Bad money drives out good money). dng tinh khit,ch bn v hng ha hot ng trn c s gi tr y ca cc ng xu, tc l gi tr tin t ca chng cng l gi tr kim loi ca ng xu. Tuy nhin, sau mt thi gian, khi cc quc gia ngy cng thng xuyn gim t trng ca vng hay bc trong cc ng xu ko theo s ra i ca tin c thiu gi (1540 1560), dn n hin tng, ng tin xu c u tin s dng hn ng tin y gi tr, y ng tin tt ny ra khi lu thng. 2.1.3. Ch bn v hng ha trong m hnh kinh t k hoch ha tp trung : Ch bn v hng ha gn tin vi hng ha.Bn v hng ha hay ng tin c bo m bng hng ha xut hin v c p dng ti cc nc x hi ch ngha trc y theo m hnh kinh t k hoch ha tp trung. Thng qua h thng thng nghip nh nc v h thng gi nh nc, ng tin c bo m bng hng ha cung cp, thm ch theo nhiu nhm hng. Bn ng ca h thng ny l ch tem phiu. Liu trong h thng k hoch hnh chnh ny ng tin c phi l ng tin n nh?

Trong h thng ny, ng tin c coi l n nh trong chng mc m nh nc cn duy tr c s mua bn bnh thng theo h thng gi nh nc. Ci gi cao phi tr cho vic c duy tr h thng ny l chi ph cao, hiu qu thp, trao i mang tnh g p, hnh thnh c cu kinh t khng hp l., th trng khng c vai tr iu tit nn kinh t...Trong qu trnh xy dng ch ngha x hi, h thng kinh t k hoch ha tp trung, trong h thng gi nh nc l mt b phn quan trng, th hin l khng c hiu qu v km theo nhiu tiu cc khc, do vy n b bc b khi cc nc x hi ch ngha tin hnh ci cch, ci t v i mi nn kinh t theo hng th trng. Ch vng bc ng Ch n bn v: * Khi nim: Ch n bn v l ch tin t, trong ly mt th kim loi qu no ng vai tr vt ngang gi chung v l c s ca ton b ch lu thng tin t nc .Trong lch s c nhng ch n bn v c bn sau y: 2.2.1. Ch bn v ng: Ch bn v ng l ch tin t ly kim loi ng lm tiu chun gi c, xut hin t thi thng c, sau cuc phn cng lao ng ln th II ca loi ngi khi th cng nghip tch ra khi cng nghip. Trong ch bn v ng, ngi ta dng kim loi ng c tin a vo lu thng, vng cng c c tin nhng chim s lng khng ng k v lc ny quan h trao i hng ha cha pht trin nn cha c nhu cu giao dch gi tr ln 2.2.2.. Ch bn v bc: Ch n bn v bc l ch lu thng tin t ly bc lm c s xc nh gi tr ng tin, dng kim loi bc c tin, vng cng c thnh tin phc v nhng giao dch ln. Khi giao dch, ngi bn phi cn m tin xc nh gi tr nn gi l tin cn. V sau, tin do nhng ngi, t chc c uy tn c, nh du v in gi tr ln ng bc, ngi ta ch cn m tin nn gi l tin m. Khi tin do t nhn c xut hin tnh trng gian ln, nh nc can thip bng cch c quyn tin v phn phi trn ton quc, lc ny gi l tin c.
4

Ch n bn v bc tn ti rt lu ti nhiu quc gia trong nhiu th k di ch phong kin v trong thi k u ca ch ngha t bn. Tuy nhin, bc dn dn b mt gi, gy nhiu kh khn trong qu trnh lu thng hng ha nn cc nc ln lt loi bc ra khi cng dng lm tin t. 2.2.3. Ch bn v vng: Ch lng kim bn v : Ch lng kim bn v l ch tin t u tin c tha nhn chnh thc trong lch s loi ngi. N bt u hnh thnh vo u th k 18. Nguyn nhn hnh thnh ch lng kim bn v l do s gia tng ca sn xut x hi lm cho khi lng trao i ngy cng ln, dn n vic ng tin bc c s dng trc tr nn khng cn ph hp na. Lc ny ngi ta bt u s dng thm vng nh l kim loi th hai c tin t. V vy bc v vng ng thi c coi l bn v. C vng v bc u c t do c thnh tin v cng c gi tr trong thanh ton v trao i. 2.3.1. Khi nim. Ch song bn v (bn v song song): L ch hai bn v m trong quy nh t l trao i gia tin vng v tin bc trong lu thng ph thuc vo gi tr thc t ca lng vng v lng bc cha trong hai ng tin quyt nh. Do , gi c hng ha v dch v trn th trng tt nhin c th hin bng ch hai loi gi c: Gi c tnh bng tin vng v gi c tnh bng tin bc. Hai loi gi c ny s thay i theo s thay i t gi gia kim li vng v kim loi bc hnh thnh t pht trn th trng, v vy gi c hng ha v dch v s b hn lon v dn n s hn lon ca th trng. 2.3.2. Hnh thc. - Ch bn v song song: tin c bng vng v tin c bng bc c lu thng t do theo gi th trng. V d: nm 1792, 1 USD vng bng 1.603 gam vng rng; 1 USD bc bng 24,06 gam bc rng. Do , trng lng 1 USD bc bng 15 ln trng lng 1 USD vng. Ch ny tng c p dng Anh, Hoa K trc th k 19.
5

- Ch bn v kp : tin c bng vng v tin c bng bc c lu thng theo t gi bt buc do Nh nc quy nh (t gi php nh). 2.3.3. c im: - Mi ngi c t do c tin vng v tin bc. - Tin vng v tin bc c t do lu thng trong phm vi quc gia v gia cc quc gia vi nhau. * u nhc im ca ch song bn v: + u im : - Thc y thng mi quc t din ra nhanh chng. - Trong lu thng hng ho, vic s dng ch song bn v c nhiu tin b hn so vi thi k nn kinh t i chc hin vt. + Nhc im : - Nh nc kh kim sot lng vng, bc ca mi quc gia. - Hai thc o gi tr, hai h thng gi c cn gy tr ngi trong vic tnh ton v lu thng hng ho. Quy lut Gresham: Mt kinh t gia ngi Anh th k 17 tn l Gresham a ra mt nh lut, c gi l nh lut Gresham. inh lut ny cho rng: trong mt quc gia, khi no hai th tin t cng dc php lut chp nhn theo mt gi tr chnh lch, ng tin xu s dn trc xut ng tin tt ra khi th trng. Tin xu c hiu l ng tin ang mt gi, tin tt l tin ang c gi. Gi thuyt kinh t do Grsm (T. Gresham; 1519 - 79) a ra. Theo gi thuyt ny, tin xu s ui tin tt ra khi lu thng. Vd. khi c hai kim loi (chng hn vng v bc) cng lu thng v gi tr th trng ca chng khc vi gi tr hp php ca chng, th kim loi no c gi tr th trng ln hn gi tr hp php s c ngi ta tch tr. Hoa K trong thi k 1837 - 73, p dng ch song bn v (vng v bc), h thng tin t b mt n nh v khi th bc b tch tr, khi th vng b tch tr, tc b ui khi lu thng do gi tr th trng ca bc (hay vng) cao hn gi tr php l ca n. tin xu trc xut tin tt ra khi lu thng. Tc l, tin no c gi tr danh ngha thp hn gi tr thc ca n trn th trng dn dn b qut khi lu thng, nhng ch cho
6

th tin c gi tr danh ngha ln hn gi tr thc t ca n. Nu trong lu thng ch cn mt kim loi gi vai tr lm tin t th iu cng c ngha l ch song bn v kt thc nhng ch cho mt ch bn v mi. d. S sp ca ch song bn v: T cui nhng nm 1860, cc m bc c pht hin nhiu, vic khai thc hng lot khin bc tr nn mt gi so vi vng, do nhiu quc gia khng cn s dng bc lm bn v cho ng tin quc gia na, ch song bn v bc u sp . Mt khc, ti M, sau s gin on do cuc ni chin nm 1861, vo nm 1879, chnh ph chnh thc tuyn b khng chuyn i tin ra bc na m ch chuyn i ra vng. Ch song bn v sp , hnh thnh ch bn v vng c din. Ch bn v vng c in (1875-1914) 2.4.1. Khi nim: Ch bn v vng l ch tin t , trong vng ng vai tr l vt ngang gi chung v l c s ca tn b ch lu thng tin t. H thng bn v vng thc cht l ch t gi c nh da trn t l ngang gi vng ca mi ng tin quc gia 2.4.2. Hon cnh ra i: Nc Anh, nc t bn cng nghip u tin trn th gii b qua ch song bn v m i thng t ch bn v bc sang ch bn v vng t cui th k XVIII. Tnm 1870 c cng chuyn t song bn v sang bn v vng. n cui th k XIX, u th k XX ph hp vi s pht trin nhanh chng ca thi i cng nghip ha, hu ht cc nc t bn chu u v Bc M cng chuyn sang ch bn v vng. Trong khi trn mt phn ln din tch th gii c ba chu lc:, Phi, M Latinh, cc nc chm pht trin vn duy tr ch bn v bc. Vit Nam, mi n nm 1931, Ngn hng ng Dng mi chuyn sang ch bn v vng nhng l ch bn v vng ct xn. Ti m ,quyt nh chuyn i t USD ra vng m khng chuyn i sang bc vo nm 1879 l bc ngot quan trng cho s ra i ca h thng bn v vng. Nhng n nm 1900, h thng ny mi chnh thc ph chun thng qua o lut bn v vng. Trong
7

khong thi gian 30 nm t nm 1880 n nm 1914, h thng bn v vng pht trin hu ht cc quc gia, n lin kt cc quc gia cht ch vi nhau cng nh gia cc nc thng tr v cc nc thuc a. 2.4.3. Nguyn tc c bn : - T gi ca cc ng tin c xc nh bi mt khi lng vng nht nh. Hay ni mt cch khc mi chnh ph n nh gi vng theo ng tin quc gia, ng thi sn sng khng hn ch mua v bn vng ti mc gi nh. V d, ti M, gi 1 troy ounce vng nguyn cht (480grains) l $20.67, do , s c tin ca M sn sng v khnghn ch mua vng vo v bn vng ra mc gi ny. - T gi hi oi gia cc ng tin c xc nh da trn nguyn tc ngang gi v n g . T c l t h n g q u a g i v n g c n n h t n h b n g c c n g t i n n y . V d , 1 ounce vng nguyn cht Anh c gi l 4.24 v M l $20.67, t suy ra t gi hi oi s l $4.87/ ($20.67/4.24). T gi $4.87/ c duy tr t nm 1880 n 1914. - Di ch bn v vng, NHTW lun phi duy tr mt lng vng d tr trong m iquan h trc tip vi s tin pht hnh. Tin do NHTW pht hnh c m bo bngvng 100% v tin c chuyn i t do khng hn ch ra vng. Kt qu l, kh nng thay i cung ng tin chnh l s thay i lng tin c sn trong tay nhng ngi ctr. Chng ta c th nhn ra rng, vai tr ca NHTW trong ch bn v vng l muav n g t n g i c t r v t h n g q u a p h t h n h t i n r a l u t h n g . N h v y , v h n h chung ch bn v vng hn ch s nng ng ca NHTW trong vic iu tit lng tin lu thng. - Vng c th c xut khu hay nhp khu khng hn ch, c t do mua bn trn th trng th gii. Do vng c chu chuyn t do gia cc quc gia, cho nn t gi trao i thc t trn th trng t do khng bin i ng k so vi bn v vng, bi l tt c u c quy ra vng. 2.4.4. Hot ng kinh t v m di ch bn v vng: - T gi trn th trng ngoi hi dao ng khng ng k xung quanh mc t gi trn c s bn v vng. Bin dao ng ca t gi vo khong 1% xung quanh mc t gi trn c s bn v vng tng ng vi chi ph chuyn ch v
8

bo him khi chuynch vng gia cc quc gia. Hnh ng kinh doanh chnh lch t gi lm tng cung bng Anh trn th trng ngoi hi, dn n bng Anh gim xung , c xu hng tr v mc t g i t r n c s b n v v n g . D o B n g A n h n h g i cao nn cc nh nhp khu M s thanh ton nhp khu t Anh bng c c h v n c h u y n v n g s a n g A n h , v c c n h n h p khu Anh s thanh ton nhp khu t M bng cch chuyn bng Anh ra la M. iu ny lm tng cung bng Anh trn th trng ,lm cho bng Anh gim gi. - H thng bn v vng v nguyn tc , duy tr s n nh cn cn thanh ton trong d i h n . i v i q u c g i a t h m h t c n c n t h a n h t o n , x u t h i n d n g v n g c h y r a , lng tin lu thng gim. Tc ng lm gi v tin lng trong nc gim.(thiu mtlng tin mt mua hng ho, lm cho hng ho b gim gi ). Tin lng gim khihng ho tiu dng gim, tc ng lm cho li sut li tng (do thiu tin mua hng v h phi n ngn hng vay, cho nn li sut lc ny s tng ln). Gi v lng trong nc gim c tc ng lm cho hng ha r hn ,nhp khu gim, xut khu tng. Li sut tng c th thu ht vn chy vo, cn cn thanh ton c ci thin v tr v trng thi cn bng. i vi cc quc gia thng d cn cn thanh ton, xut hin dng vng chy vo lm lng tin lu thng tng.Tc ng lm gi v tin lng tng.Gi v tin lngt n g t c n g l m c h o h n g h o t h n , x u t k h u g i m v n h p k h u t n g . L i s u t gim kch thch lung vn chy ra, gim thng d cn cn thanh ton, cn cn thanh ton c xu hng tr v trng thi cn bng. 2.4.5. c im: Ch bn v vng c in c 3 c im c bn sau y: - Mi ngi c t do c tin vng theo tiu chun gi c do nh nc quy nh -Tin giy c t do i ly vng theo gi tr ghi trn giy, t hnh thnh tgi hi oi gia cc quc gia. V d, trc chin tranh th gii 1USD c thi c gn 1/20 lng vng, 1GBPc th i c gn 1/4 lng vng, nnt gi hi oi gia GBP v USD l gn 5 la.-Vn g c t do l un ch uy n gi a cc n c, ngha l vng va l t in t qu cgia, va l tin t quc t.

Vi nhng c trng trn, ch bn v vng c in c tc dng tch cc i vi s pht trin ca nn kinh t t bn ch ngha: - Thc y s pht trin nhanh chng ca nn sn xut TBCN- gp phn thc y s pht trin ca h thng tn dng TBCN to iu kin pht trin ngoi thng. Tuy nhin, ch bn v vng cng c nhng hn ch ca n nh. -Chnh ph cc n c khng cn ki m sot c chnh sch ti n t c a mnh v lng cung ng tin t ca nc c xc nh bi cc lung vng c di chuyn gia cc nc. - Ch nh sch ti n t trn t on th gi i b ch i ph i rt l n b i v i c sn xu t vn gv vic pht hin cc m vng. Khi lng vng cho lu thng th nn kinh t pht trin tt, khng c lm pht. Nhng nu lng vng cung ng khngn nhp vi tc tng trng kinh t s lm gi c hng ha st gim, ngc li, nu lng cung ng tin vng qu ln s lm gi c hng ha tng ln. 2.4.6. u nhc im ca ch bn v vng: * u im:- Gip cho thng mi v u t th gii pht trin v hng thnh. iu ny c chng minh trong thi k 1880-1914, vi hang ro thng mi vng c g b hon ton v kim sot ngoi hi , chu chuyn vn t khi c p dng cng vi vic khng cmt s ph gi hay nng gi no gia cc ng tin ca cc quc gia ln trn th gii gip cho th trng vn quc t pht trin vi trung tm l London. - Khuyn khch phn cng lao ng quc t, gip gia tng phc li th gii. Trong ch bn v vng, cc nh u t gn nh c dm bo chc chn trc nhng ri rov t gi, iu ny khin cho thng mi v u t th gii pht trin, lung vn lu chuyn t do gia cc quc gia tm kim li nhun cao nht. - C ch iu chnh vn vn thanh ton vn hnh trn tru. Vi c ch dng vng gi c, nhng bt cn i trong cn cn thanh ton ca cc quc gia s t ng c iu chnh v trng thi cn bng. - Mu thun quyn li gia cc quc gia t khi xy ra v c s tc ng ca c ch dng vng- gi c nn nhng thm ht hay thng d trong cn cn thanh ton ca mt quc gia c iu chnh mt cch t ng theo quan h cung cu ph bin. * Nhng hn ch ca ch bn v vng:
10

- Nn knh t phi tri qua s bt n. C ch iu chnh cn cn thanh ton quc t thng qua s thay i mc gi c, li sut, thu nhp v tht nghip. - Quc gia c thm ht cn cn thanh ton quc t phi tri qua thi k kinh t nh n, t l tht nghip cao; trong khi , quc gia c thng d cn cn thanh ton li triqua thi k lm pht. - Nhng pht hin mi v cc m vng c th xut hin bt c lc no, v l nguyn nhn lm tng cung tin v tng t l lm pht mt cch t bin.- nhng quc gia khan him vng th cung ng tin s hn ch v tr thnh nguynnhn km hm tng trng kinh t. 2.4.7. S sp ca ch bn v vng: Nguyn nhn su xa dn ti s sp ca ch bn v vng c in chnh l nhng hn ch trong chnh bn thn n. T u th k XX, chun b chin tranh v c ti thit sau chin tranh, h mua qu nhiu hng ha, v kh n mc khng cn vng tr v phi pht hnh tin giy nhiu hn l gii hn c bo m bng vng, t cc vo kt cc chin tranh v thu bi thng chin tranh nh nc c lm trong Chin tranhPhp-Ph 1870. u tin, chnh ph cc nc ln ra sc tch tr vng, nh ch i tinngn hng ly vng, nh ch xut khu vng, thc hin ch bo h mu dch... Chng hn nh Ngn hng Anh khng i tin ra vng k t nm 1914. Cho n cui Th chin,nc Anh ban hnh hng lot cc quy nh s dng tin lut nh nh np thu, tr tr cp x hi, thu chi chnh ph Tuy nhin, hiu qu ca cc chnh sch y khng nh mong mun v cc chnh ph phi chi tiu qu nhiu. Lng tin mt in ra qu nhiu lm xut hin lm pht vi quy m khng khip, nh siu lm pht c vi t l lm pht 1000% v sau 2 nm gi c hng ha tng 30 t ln. Bn cnh , lung vng di chuyngia cc nc khng ng u, 2/3 lng vng trn th gii tp trung vo 5 nc ln lAnh, M, Php, c, Nga, cn d vng cc nc khc st gim nghim trng lm mtkh nng chuyn tin giy ra vng. Ch bn v vng c in sp , sau hn 40 nm em li s thnh vng cho cc nc.

11

Ch 2: H thng tin t quc t gia hai cuc i chin v h thng Bretton Woods. H thng tin t quc t l g ? H thng tin t quc t c hnh thnh trn c s quan h thng mi ti chnh gia cc nc. L h thng bao gm cc ch tin t, ch ti iu tit quan h ti chnh gia cc quc gia v cc nh ch ti chnh quc t. C th bao gm:

12

Cc ch tin t v quy tc xc nh, iu tit t gi gia ng tin ca cc nc khc nhau vi nhau. Cc ch ti iu tit cc mi quan h v hot ng ti chnh quc t v cc quc gia. H thng th trng ti chnh quc t Cc t chc ti chnh quc t. Nghin cu h thng tin t quc t l nghin cu cc ch tin t v ch ti iu tit quan h ti chnh gia cc quc gia v cc nh ch ti chnh quc t trong cc giai on lch s khc nhau. C th: Ch tin t, phng thc xc nh t gi v cc quy tc iu tit. Hot ng ca cc nh ch ti chnh quc t. Ch bn v gia hai cuc i chin (1914-1944) S lc v cc ch bn v gia hai cuc i chin: S chm dt bn v vng v ch t gi th ni: ti tr chin tranh v lm pht bng n, ph v kh nng duy tr quan h tin vng. Vic ti n nh li bn v vng 1920: s hi sinh ch bn v vng v mang c im ca ch bn v hi oi vng 1925-1931. S sp ca h thng thng mi v ti chnh quc t sau i khng hong 19291933: S tan r ca cc khi tin t (GBP, USD, v cc ng tin khc tip tc gn vi vng), chm dt ch bn v vng. Nhng thng thuyt v ti thit h thng tin t quc t 1941 Hi ngh Bretton Woods 1944 v s ra i ca h thng Bretton woods Ch bn v vng mi :
2.2.2.

Hon cnh:

Cng vi s sp ca ch bn v vng c in, lu thng tin t gia cc nc g p n h i u k h k h n . c m t c h t i n t n n h , h n g

13

l o t c c c g n g c a c c nc trong thp nin 1920 quay tr li bn v vng m i u l M nm 1919. Anh Quc, vi s t vn ca cc nh kinh t hc bo th, ng bng tr li bn v vng nm 1925 di thi B trng Ti chnh Winston Churchill d ng lm vic ny mt cch min cng. Bt k gi vng cao hn v lm pht nghim trng sau Th chin th nht chm dt ch bn v vng, Churchill tr li bn v vng mc trc chin tranh. Tip theo l Thy S, Php v cc quc gia Bc u khc cng ln lt khi phc li ch bn v vng. Tuy nhin, hu ht cc nc lc by gi khng cn vng ch bn v vng theo kiu c in m phi thc hin ch bn v vng mi, khng trn vn hay cn gi l ch bn v vng b ct xn. Ch bn v vng mi bao gm ch bn v vngthoi v ch bn v hi oi vng.
2.2.3. Ch bn v vng thoi:

Ch bn v vng thoi hay l ch kim nh bn v (gold bullion stardand), theo ch ny tin giy khng c t do i ra tin vng m phi c mt khi lng tin giy nht nh mi i c mt thoi vng. Ch bn v vng thoi thi hnh Anh nm 1925, mun i tin giy ly vng phi i t nht 1500 bng Anh, Php nm 1928 con s ti thiu ny l 225.000 Franc.
2.2.4. Ch bn v hi oi vng:

Ch bn v hi oi vng hay l ch kim hon bn v (gold exchange stardand). y l ch trong tin giy khng c i trc tip ra vng, mun chuyn i ra vng phi thng qua mt ng tin trung gian khc. Thng thng ng tin trung gian l ng tin mnh c quan h chuyn i ra vng.
2.2.5. Nhc im ca ch bn v vng mi:

Vn mang nhng nhc im ca ch bn v vng c in. p dng ch bn v vng mi mang li nhng li ch nht nh cho cc nc nh Anh lm chnh ph Anh lm dng quyn pht hnh Bng Anh khin ng Bng Anh lin tc b khng hong v mt uy tn. Nhng n lc nhm quay tr li vi thi bn v vng sau Th chin I khng c qun l ng cch vi vic ti p dng t l trao i nh thi trc chin tranh mt s nc mc cho c s xut hin ca lm pht, t l trao i thp hn nhng nc khc v s km hm nhng c ch iu chnh cn thit.
14

Theo cc nh nghin cu th y l bc li ca h thng tin t TBCN: s lin kt gia vng v tin giy tr nn lng lo, trong ch bn v vng gin tip ngi ta thy s xut hin ca hin tng lm pht. 2.2.6. So snh ch bn v vng c in v ch bn v vng mi: Ch bn v vng c in l ch trong tin giy kh hon c chuyn i thnh vng theo mt nh ngha chnh thc. V d, vo nm 1930, 1USD = 1,504 gr vng,1FRF = 0,065gr vng. Lng tin giy pht hnh lun c m bo bng lng vng d tr. Trong ch tin t ny, mi ngi c t do c tin, i tin giy hoc vng thoi ly tin vng. Tin t c gi tr trao i ng bng gi tr ni ti ca n. Gi tr tht s ca tin ng bng gi tr ghi trn ng tin. Trong ch bn v vng thoi, Nh Nc hn ch quyn t do i tin ly vng bng cch ch cho chuyn i t mt khi lng ti thiu kh ln, di hnh thc vng thoi. Tc l, vo thi k ny khng cn tin di hnh thc nhng ng tin vng m ch c hnh thc vng thoi, tin vng khng cn l phng tin thanh ton ch yu trn th trng na. Cn ch bn v hi oi vng l ch nh ngha n v tin t quc gia theo n v tin t ca nc khc. n v tin t ca nc c chn nh ngha li theo ch kim bn v. V d, n nh ngha ng Roupie theo ng bng Anh, ng bng Anh li c nh ngha theo bn v vng.
2.2.7. S sp ca ch bn v vng mi:

Cuc khng hong kinh t th gii 1929-1933 lm cho hng ngn ngn hng b ph sn v hng lot ngn hng ri vo th khng hong, dn ti tm l lo s ca cng chng, ln sng i tin giy ly vng dng ln o t khin cc ngn hng khng cn vng p ng nhu cu chuyn i. Nhng nc gi nhiu GBP (ng u l Php) dng GBP sn vng ca Anh lm cho d tr vng ca Anh cn dn. n ngy 21/09/1931, Ngn hng Anh phi nh ch i tin giy ly vng, tuyn b chm dt ch bn v vng thoi. Khng sn c vng ca Anh, cc nc chuyn sang sn vng ca M. Ch trong mt thi gian ngn, M mt lun 20% d tr vng, M phi tuyn b chm dt ch bn v vng vo nm 1933. V cc quc gia khc cng ln lt buc phi t b n trong thi gian i khng hong nh Thy in nm 1929, B vo thng 3/1935, Php, H Lan, Thy S vo
15

thng 10/1936 Ngay t khi ra i, ch bn v vng mi bc l tnh cht khng n nh nn khi cuc i khng hong kinh t th gii 1929-1933 bng n tht s ph sp h thng tin t da trn bn v vng thoi v bn v hi oi vng. n y, ch bn v vng mi hon ton sp di mi hnh thc. 2.3. Ch ngoi t bn v: 2.3.1. Hon cnh: S sp ca ch bn v vng cng vi vic cc quc gia ln lt bi b ch tin giy kh hon, chuyn sang ch tin giy bt kh hon gy nhiu kh khn trong thng mi quc t. h tr cho hot ng thanh ton quc t, thc y qu trnh pht trin nn kinh t quc t i hi phi thit lp ch tin t, vi mt thc o, tiu chun chung gia cc quc gia. 2.3.2. Khi nim: L ch tin t trong mt nc quy nh n v tin t ca mnh theo mt ngoi t nht nh (thng l ngoi t mnh). C nhiu loi ch ngoi t bn v, tn ti an xen nhau. Ch ngoi t bn v bao gm nhng hnh thc ch yu sau: 2.3.3. Ch tin t theo khu vc: Giai on ny, cc nc u ph gi tin t ca h canh tranh xut khu v ginh git th trng tiu th hng ho. c th ng vng trong cnh tranh, cc nc t tp hp thnh cc khu vc tin t, mi khu vc do mt nc ln cm u i ch vi cc nc khc.

16

Khu vc tin t

Cc quc gia s dng Anh v cc nc thuc a, na thuc a, cc nc c mi quan h mt thit vi Anh v thng mi, ti chnh nh: Ai Cp, I Rc, Thi Lan, B o Nha, an Mch Do M cm u bao gm: M, Canada v cc nc Chu M LaTinh Do Php cm u bao gm Php v cc nc thuc a ca Php Chu u v Chu Phi Lin X (c) v cc nc theo Ch Ngha X Hi

Khu vc bng Anh

Khu vc -la M

Khu vc Frng Php

Khu vc ng Rouble

c im:
Phn ln d tr ngoi hi ca cc nc thnh vin c tp trung vo ngn hng ca cc nc cm u.

Quan h tin t gia tin t ca cc nc cm u khu vc tin t vi tin t ca cc nc thnh vin c thc hin theo mt t gi hi oi nht nh. Phn ln thanh ton quc t ca cc nc trong khu vc tin t c thc hin bng tin t ca nc cm u khu vc tin t. * Ch tin t theo khu vc hnh thnh v pht trin t nm 1933 v kt thc vo nm 1939 do cuc i chin tranh th gii th II lm cho tnh hnh kinh t chnh tr v ti chnh ca cc nc ngy cng xu i, phong tro gii phng dn tc dng cao lm tan r khi thuc a, do ko theo s sp ca cc khu vc tin t. => Nh vy, thi k gia 2 cuc th chin, HTTTQT mang tnh cht hn lon. H thng Bretton Woods (1944-1973). S hnh thnh h thng Bretton Woods Ngay trc khi chin tranh th gii th hai kt thc, cc nc ng minh bt u vic xy dng mt h thng tin t quc t mi nhm thc y cc quan h tin t v
17

thng mi quc t. Vo nm 1944, mt hi ngh quc t c nhm hp ti Bretton Woods (M) vi s tham gia ca i din 44 quc gia a ra mt lot cc bin php lin quan n lnh vc ti chnh tin t, dn n s hnh thnh h thng tin t quc t mi vi tn gi l h thng Bretton Woods. H thng tin t quc t mi c xy dng ch yu trn c s k hoch do on i biu M a ra (mt k hoch khc do Anh a ra khng c chp thun) theo h thng phi p ng c mt s yu cu c bn sau y: - Cc t chc quc t - hp tc quc t trong lnh vc ti chnh tin t i hi phi thnh lp mt t chc quc t vi nhng chc nng v quyn hn nht nh. - Ch t gi hi oi - t gi hi oi phi c xc nh c nh v mt ngn hn, nhng c th c iu chnh khi xut hin tnh trng mt cn i c bn. - D tr quc t - gip ch t gi c nh iu chnh hot ng mt cch c hiu qu, cc quc gia cn ti mt lng d tr quc t ln, v vy phi c s gia tng vng v cc ngun d tr bng tin. - Kh nng chuyn i ca ng tin v li ch kinh t chung m tt c cc quc gia phi tham gia vo mi h thng thng mi a phng t do, trong cc ng tin chuyn i t do c s dng. 3.2. c im ca h thng Bretton Woods Th nht l ch t gi. T gi hi oi c nh trong ngn hn, c th iu chnh trong nhng trng hp c th. Theo quy nh ca Qu tin t quc t (IMF), mi ng tin quc gia c n nh mt t gi c nh vi USD v c php dao ng trong bin 1%. Gi USD c c nh vi vng l 35USD/ounce. Vic c nh t gi la vi vng to lng tin cho c th gii v M vo thi im chim 70% d tr vng ca th gii. Chnh ph M cam kt i la ra vng khng hn ch. Mt cch gin tip, cc quc gia c th hon ton tin tng khi neo gi ng tin nc mnh vi ng la. Trong nhng trng hp mt cn bng nghim trng trong cn cn thanh ton, cc quc gia c th tin hnh ph gi hay nng gi ng tin vi bin nh hn 10% trc khi IMF phi can thip. Th hai, l d tr quc t. Mun duy tr t gi hi oi c nh, cc quc gia phi c mt lng d tr quc t ln bng vng v ngoi t. Theo quy nh ca IMF, t chc
18

ny s gim st v h tr hp tc quc t trn lnh vc tin t v thng mi. cho cc quan h thng mi n nh, cn phi duy tr mt h thng t gi n nh, hiu qu. Nhm trnh cho cc quc gia thnh vin thc hin ph gi hoc nng gi ng tin, IMF cung cp cho cc thnh vin mt hn mc tn dng thng xuyn ti tr cho thm ht cn cn thanh ton. Hn mc tn dng ph thuc vo quy m ca cc nn kinh t v t trng ng gp ca cc quc gia vo IMF. Cc quc gia ng gp vo IMF theo t ln l ti sn d tr (ch yu l vng), bng ng tin quc gia. Khi gp kh khn, mi thnh vin c rt 25% hn mc trong ln u, sau mun rt thm phi tun th nghim ngt cc chnh sch kinh t ca IMF a ra, c th rt trong 4 ln, mi ln 25% hn mc. Th ba l kh nng chuyn i cc ng tin. Cc quc gia tham gia vo qu tin t quc t (IMF) v Hip nh chung v thng mi v thu quan GATT phi cam kt chuyn i khng hn ch ng ni t i vi cc giao dch trong cn cn vng lai (c th hn ch kim sot chu chuyn vn nhng khng kim sot cc chuyn i tin t phc v mc ch thng mi). 3.3. Hot ng ca h thng Bretton Woods Thi gian tn ti ca h thng BW c th chia thnh hai giai on: giai on i la (1940 1958) v giai on bi thc la ( 1959 1971). Giai on i la (1940-1958): Trong chin tranh th gii II, M thu c ngun vng ln t bn ngoi bng vic bun bn v kh cho cc nc tham chin. Sau chin tranh, M c 1 ngun d tr vng ln tI 26 t la chim 60% d tr vng trn ton th gii. Do , ng la ca M c coi l tt nh vng. Trong khi , do b chin tranh tn ph nng n nn cc nc Ty u c mt nhu cu tn dng ln nhp khu nhng g cn thit cho cng cuc ti thit. Theo k hach Marshall, vn c bit n l k hoch ti thit Chu u, t 1948 n 1954, $17 t M c a vo 16 nc Ty u. Hn na, trong giai on ny, nhng bt ng ln trong phe ng minh chng pht xt bt u xut hin. Mc d Lin X c tham gia vo hI ngh Bretton Woods nm 1944 nhng Lin X li t chi tham gia vo qu tin t th gii. c bit trong khng kh cng thng ca chin tranh lnh, M phi chi tr mt khon ln cho qun s, do vo cui
19

nhng nm 50 u nhng nm 60 nn kinh t M bt u xut hin mt s du hiu ca khng hong. Giai on bi thc la (1959-1971): Trong giai on ny, nn kinh t cc nc Ty u dn i vo n nh v pht trin. Ngun d tr la ngn hng cc nc tng ln nhanh vi tc khng mong mun, cc ngn hng bt u tm cch chuyn i la ly vng. Thm vo , th trng vng kp xut hin m khong cch gia gi vng trn th trng t do vi gi vng ca ngn hng nh nc l rt ln, mc gi vng trn th trng t do l $35/ounce, cn mc gi trn th trng t do bin ng theo quy lut cung - cu. iu ny dn n tnh trng nhng nh u c mua vng ngn hng trung ng v bn vng trn th trng t do. Lc ny, nn kinh t ca Ty u v Nht Bn pht trin mnh m. Do , gi tr ng tin ca cc nc ny cng tng. Lng tin vo ng la cng gim st, ngun vn khng l bng ng la dn c chuyn sang cc ng tin mnh hn. n nm 1971, M phi tuyn b ngng i ng la sang vng v ph gi ln th nht i vi ng la. Bng vic k tha thun Smith m theo gi vng chnh thc c tng t 35 la ln $38/ounce, v ng tin ca mt s nc nh Mac c, Yn Nht, Franc Thy S c nng gi. Mc dao ng xung quanh ngang gi c nng ln t 1% ln 2,25%. Do vic chuyn i la thnh vng khng c phc hi cho nn trong thi gian gi l ch bn v la tuy nhin hip c Smith ch tn ti c 15 thng. Vo u nm 1973 do khng hong ca ng $ nn cc quc gia cng nghip ch cht bi b cc mc ngang gi chnh thc vi ng $ v thc hin th ni c lp (hoc tp th) ng tin ca mnh, sau khi M ph gi ng $ ln th 2. iu ny nh du s tht bi hon ton trong vic ci t h thng Bretton Woods v s sp ca h thng bn v $ ny. 4.4. Nguyn nhn sp ca h thng Bretton Woods H thng Bretton Woods hot ng vi s thnh cng r rng v ng ghi nhn, trong sut nhng nm t 1947 n 1971 ch xy ra mt s ln iu chnh t xut. Vic gii thch s sp ca Bretton Woods thng tp trung vo vn thanh khon v s thiu vng mt c ch iu chnh ph hp.
20

- Vn thanh khon: Vi mc gi $35 /ounce th tng ti sn n ca chnh ph M vt tng ti sn c bng vng. iu ny c ngha l kh nng chuyn i ton b ti sn n bng USD ra vng ti mc gi $35/ounce l khng th thc hin. Triffin tin on rng: mt khi chnh ph M bc l mt kh nng thanh ton (chuyn i USD ra vng ti mc gi $35/ounce nh cam kt), tc USD c d tnh l s ph gi i vi vng; do , cc ngn hng trung ng nc ngoi s chuyn i USD d tr ca mnh ra vng, do lng vng khng nn chnh ph M cui cng buc phi t chi vic chuyn i USD ra vng, ngha l chm dt duy tr t gi c nh vi USD, lm cho Bretton Woods sp . - S thiu vng mt c ch iu chnh: Bretton Wood cho php iu chnh t gi chnh thc nh l bin php cui cng iu chnh s mt cn i c bn trong BOP ca cc nc thnh vin. Tuy nhin trong thc t cc quc gia c BOP mt cn i t ra rt min cng khi thc hin cac bin php nh: ph gi, nng gi, hay cc chnh sch kinh t khc nhm duy tr trng thi cn bng ca BOP. V pha M: Cho d t l lm pht sau nhiu nm tuy c cao, nhng chnh ph M khng th ph gi USD i vi vng c, bi v nu ph gi s lm xi mn lng tin vo ton h thng Bretton Woods. Hn na, gi s chnh ph M ph gi USD so vi vng th cng khng ci thin c sc cnh tranh thng mi quc t nu nh cc bn hng vn duy tr t gi c nh i vi USD. Nh vy, duy tr v kim sot c thm ht BOP chnh ph M buc phi p dng cc chnh sch thiu pht nn kinh t. i vi cc nc c BOP thm ht: R rng hnh ng ph gi l phng thuc cui cng ci thin BOp ca cc nc b thm ht. Nhng thc t ch ra rng cc nc c BOP thm ht li t ra rt min cng khi ph gi ng tin ca mnh, bi v ph gi thng c xem l biu hin yu km ca chnh ph v ca c mt quc gia. Mt khi cc quc gia c thm ht BOP min cng p dng cc chnh sch thiu pht nn kinh t cng nh ph gi ng bn tin t, c ngha l h thng Bretton Woods phi trng ch vo cc nc c thng d BOP lm mt ci g BOP ca h gim xung. i vi cc nc c thng d BOP nh c, Nht, Thu S... cng mun chng t rng vic nng gi ng tin ca h cng kh khn v min cng chng km g cc nc phi ph gi ng tin. iu ny xy ra l v khi ng tin ca h tip tc c nh gi
21

thp s cho php duy tr tc tng trng cao trong xut khu v hng nn kinh t vo sn xut hng xut khu. H lo ngi rng nu nng gi ng bn t s khin cho tng trng xut khu chm li, tht nghip gia tng bi v cc ngnh sn xut hng xut khu phi co li. Hn na, cc quc gia ny khng d g p dng chnh sch m rng tin t nh l cc bin php gim thng d BOP bi v h lun lo ngi v nhng hu qu ca lm pht c th gy ra. Trong ch t gi c nh, p lc lun nng ln con n phi tin hnh bin php iu chnh no bi v nu khng d tr ngoi hi s cn kit bo v t gi. - V c quyn pht hnh USD: Vai tr c tn ca USD bao hm rng, nc M l ngi cung cp ngun thanh khon quc t ch yu di ch Bretton Woods. c c ngun d tr quc t, phn th gii cn li (khng phi M) phi duy tr BOP lun trng thi thng d, trong khi M phi duy tr mt BOP lun thm ht. iu ny c ngha l phn cn li ca th gii phi tiu dng t hn nhng g m chnh n sn xut ra, trong khi nc M c c quyn l c th tiu dng nhiu hn nhng g m chnh nc M sn xut ra.

22