5 - Chuyên đề HHKG - Nhung

Chuyn :Luyn tp Hnh Hc Khng Gian
Hi ng B Mn Ton -Tnh ng Thp
CHUYN :
PHNG PHP LUYN TP TH TCH KHI A DIN

HI NG B MN TON TNH NG THP GV: V THNH NHUNG
A. t vn : Mi mn hc trong chng trnh ton ph thng u c vai tr rt quan trng trong vic hnh thnh v pht trin t duy ca hc sinh. Trong qu trnh ging dy, gio vin lun phi yu cu hc sinh nm c chun kin thc c bn, hnh thnh phng php, k nng, k xo, t to thi v ng c hc tp ng n. Thc t dy v hc cho thy chng ta c nhiu vn cn gii quyt cho mi phn mn ca ton hc ph thng,trong vn ging dy v k nng gii ton hnh hc khng gian c in ca thy v tr cn nhiu iu cn nghin cu . Chng Khi a din trong chng trnh hnh hc khi 12 l ni dung c th ni l rt tru tng, c nhiu kin thc tng hp, hc sinh thng gp kh khn trong vic v v nhn hnh khng gian, kh nng vn dng kin thc c gii bi tp ton cn nhiu hn ch Xut pht t thc t trn v qua nhiu nm ging dy mn hnh hc khng gian c in tng i c kt qu , nay ti xin ngh mt phng php dy luyn tp bi tp chng khi a din trong cc tit bi tp v t chn trn lp hay tng tit ca lp (trn c s chun kin thc v bi tp sch gio khoa) hc sinh rn k nng gii ton v khi a din v gip mi i tng hc sinh ,nht l hc sinh trung bnh - yu km lnh hi kin thc c bn nht . I. C s l lun: ti c nghin cu v thc hin trn thc t kinh nghim ging dy cc tit dy luyn tp v khi a din m trng tm l th tch khi a din. Khi gii bi tp ton, hc sinh phi c trang b cc kin thc c bn hnh hc ca lp di ,cc k nng phn tch bi v hnh v khng gian t suy lun ra quan h gia kin thc c v kin thc mi, gia bi ton lm v bi ton s lm , hnh thnh phng php gii ton bn vng v sng to. Cc tit dy bi tp ca mt chng phi c thit k theo h thng t d n kh nhm gy hng th cho hc sinh , kch thch c tm ti , sng to ca hc sinh. H thng bi tp phi gip hc sinh c th tip cn v nm bt nhng kin thc c bn nht nht , v dn dn pht trin kh nng suy lun, kh nng vn dng cc kin thc hc mt cch linh hot v sng to vo gii thut ca mt bi ton. T hc sinh c hng th v to ra ng c hc tp tt i vi mn hnh hc khng gian. II. C s thc tin: Trong qu trnh ging dy hnh hc khng gian, ti thy a s hc sinh rt lng tng, k nng gii ton hnh khng gian cn yu ,thm ch khng v c mt hnh n gin. Bn cnh bi tp sch gio khoa ca chng Khi a din trong chng trnh hnh hc khi 12 a ra cha c cn i, rt t bi tp c bn, a
Gv:V thnh Nhung - 1Trng:THPTTX Saec
phn l bi tp kh, c bit qu phc tp i vi hc sinh trung bnh ,yu km dn n hc sinh c t tng chn nn , e s khng hc mn hnh hc khng gian. Do dy bi tp ton, c bit vi chng ny gio vin cn c phng php ging dy hp dn,sinh ng , gy hng th cho hc sinh ,gio vin cn tm ti, sng to son bi tp trn c s chun kin thc v sch gio khoa, thit k hnh v r rng v gii thut ngn gn hp l gim bt kh khn gip hc sinh nm c kin thc c bn ca bi hc, hnh thnh phng php, k nng, k xo gii cc bi ton hnh khng gian v lnh hi kin thc mi bn vng , t t kt qu cao nht c th c trong cc k thi. Mc tiu : Gip hc sinh nm c kin thc c bn nht ca chng, phn bit khi a din, th tch khi a din, cc a din u. Tt c hc sinh rn c k nng tnh ton cc i lng hnh hc, tnh c th tch khi a din tng i n gin. Trn c s hc sinh nm c kin thc c bn v rn k nng gii cc bi tp kh hn v khi a din. Thi gian thc hin: Cc tit bi tp theo phn phi chng trnh v t chn ( hay cc tit bi dng, ph o ,...) i tng: hc sinh khi 12 trng c u vo cht lng trung bnh - yu, hc theo chng trnh chun hay nng cao. Cc chng ngi vn ha v nhn thc ca hc sinh: + Phn ln hc sinh khng nh cc h thc trong tam gic v t gic,..... + Cc kin thc c bn v hnh hc khng gian lp 11 cn rt hn ch . + K nng t duy phn tch gi thit v cc quan h gia cc i tng trong hnh khng gian v hnh hc phng cn qu yu. + K nng v hnh trong khng gian qu km. III. Phng php luyn tp tng qut mn hnh hc khng gian c in: 1. Mc ch yu cu: + n tp cho hc sinh mt s kin thc cn thit: h thc trong tam gic thng, tam gic vung, cc kin thc c bn ca tam gic u, cn,... hnh vung, ch nht .... + n tp cho hc sinh mt s kin thc trng tm v quan h song song, vung gc gia ng thng v mt phng, gc gia ng thng, mt phng ..... hc lp 11. + H thng bi tp c phn loi theo khi a din v cc dng thng dng trong cc k thi : bi tp c son ra t d n kh, khai thc trit v tinh gin cc bi tp trong sch gio khoa kt hp son thm bi tp bng cch sp xp li theo dng t n gin n phc tp trn c s yu cu ca chun kin thc. + Bi tp chng ny trong sch gio khoa rt kh, khi chn bi tp trong sch gio khoa c bi ta cn thay i mt s gi thit :v di ca mt cnh,v gc gia ng thng vi ng thng ,vi mt phng v gc gia mt phng vi mt phng ... hc sinh d tnh ton, d tip thu; cc bi tp kh phi b sung thm nhng cu hi hng dn gim bt t duy phc tp ca bi ton hoc son li n gin hn theo yu cu bi tp .
+ Trc khi dy mi dng bi tp, giao bi tp v nh cho hc sinh chun b trc t n gin n phc tp c mc ch cng c trng tm ca bi hc. + Dy xong cc dng bi tp ,gio vin giao bi tp va sc, tng t v nh cho cc hc sinh t rn luyn cc k nng xy dng hnh khng gian v cc gii thut ton hc . Bng cch ny hc sinh yu, trung bnh c th tip thu c nhng yu cu c bn nht ca chng, hc sinh kh nng cao c k nng gii ton, c hng th trong mn hc hnh khng gian c in v t kt qu tt trong cc k thi cui nm . 2. Phng php luyn tp i vi mt bi tp hnh hc khng gian : Gio vin d on cc chng ngi vn ha v nhn thc ca hc sinh i vi bi tp, t c bc n tp cc kin thc cn thit cho hc sinh trc khi gio vin hng dn hc sinh thc hin gii bi luyn tp. Gio vin hng dn luyn tp hc sinh phn tch bi dng hnh . Trn c s hnh v,gio vin hng dn ,luyn tp hc sinh phn tch yu cu ca bi ra cc yu cu nh hn,n gin hn v phi thc hin gii thut theo mt th t hp suy lun logic ca hnh v. Sau khi thc hin xong mt bi tp, gio vin phi cng c cc kin thc ton hc quan trng no ca bi tp yu cu hc sinh khc su v vn dng cho cc bi tp khc. B. Ni dung thc hin: I. n tp kin thc c bn: N TP 1. KIN THC C BN HNH HC LP 9 - 10 1. H thc lng trong tam gic vung : cho ABC vung A ta c : 2 2 2 a) nh l Pitago : BC = AB + AC A b) BA2 = BH .BC; CA2 = CH .CB b c) AB. AC = BC. AH c 1 1 1 = + d) 2 2 AH AB AC 2 H M B e) BC = 2AM a b c b c f) sin B = , cosB = , tan B = , cot B = a a c b b b = g) b = a. sinB = a.cosC, c = a. sinC = a.cosB, a = , sin B cos C b = c. tanB = c.cot C 2.H thc lng trong tam gic thng: * nh l hm s Csin: a2 = b2 + c2 - 2bc.cosA a b c = = = 2R * nh l hm s Sin: sin A sin B sin C 3. Cc cng thc tnh din tch. a/ Cng thc tnh din tch tam gic:
S=
1 a. b. c 1 = p.r = a.ha = a.b sin C = 2 2 4R
p.( p a)( p b)( p c) vi p =
a +b+c 2
4
c bit :* ABC vung A :
1 S = AB .AC 2
a2 3 ,* ABC u cnh a: S =
b/ Din tch hnh vung : S = cnh x cnh c/ Din tch hnh ch nht : S = di x rng 1 d/ Din tch hnh thoi : S = (cho di x cho ngn) 2 1 d/ Din tch hnh thang : S = (y ln + y nh) x chiu cao 2 e/ Din tch hnh bnh hnh : S = y x chiu cao f/ Din tch hnh trn : S = .R 2 N TP 2 KIN THC C BN HNH HC LP 11 A.QUAN H SONG SONG 1.NG THNG V MT PHNG SONG SONG I. nh ngha: a ng thng v mt phng gi l song song a / /(P a (P ) = ) vi nhau nu chng (P) khng c im no chung. II.Cc nh l: L1:Nu ng thng d d khng nm trn mp(P) v d (P) song song vi ng a thng a nm trn mp(P) d / /a d / /(P) (P) a (P) th ng thng d song song vi mp(P) L2: Nu ng thng a (Q) a/ /(P) a song song vi mp(P) th d / /a mi mp(Q) cha a m ct a (Q) d (P) (Q) = d mp(P) th ct theo giao tuyn song song vi a. (P) L3: Nu hai mt phng ct nhau cng song song vi mt ng thng th giao tuyn ca chng song song vi ng thng .
Gv:V thnh Nhung
(P) (Q) = d (P) / /a (Q) / /a
d / /a
P Q
- 4-
Trng:THPTTX Saec
2.HAI MT PHNG SONG SONG I. nh ngha: Hai mt phng c gi l song song vi nhau nu chng khng c im no chung. II.Cc nh l: L1: Nu mp(P) cha hai ng thng a, b ct nhau v cng song song vi mt phng (Q) th (P) v (Q) song song vi nhau. L2: Nu mt ng thng nm mt trong hai mt phng song song th song song vi mt phng kia. L3: Nu hai mt phng (P) v (Q) song song th mi mt phng (R) ct (P) th phi ct (Q) v cc giao tuyn ca chng song song.
(P) / /(Q)
(P) (Q ) =
P Q
a,b (P) / /(Q) (P) a b = I a/ /(Q),b / /(Q)
a P b I Q
(P) / /(Q) a/ /(Q) a (P)
a P Q
(P) / /(Q) (R) (P) = a a/ /b (R) (Q) = b
P Q
a b
B.QUAN H VUNG GC 1.NG THNG VUNG GC VI MT PHNG I.nh ngha: Mt ng thng c a c, gi l vung gc vi mt a mp(P) a c (P) mt phng nu n vung gc vi mi ng thng c P nm trn mt phng . II. Cc nh l: L1: Nu ng thng d vung gc vi hai ng thng ct nhau a v b cng nm trong mp(P) th ng thng d vung gc vi mp(P).
Gv:V thnh Nhung
d a ,d b a , b mp(P ) d a, b ca nhau t
mp(P )
P a b
- 5-
Trng:THPTTX Saec
L2: (Ba ng vung gc) Cho ng thng a khng vung gc vi mp(P) v ng thng b nm trong (P). Khi , iu kin cn v b vung gc vi a l b vung gc vi hnh chiu a ca a trn (P). I.nh ngha:
a mp(P ), b mp(P ) b a b a'

P a'
2.HAI MT PHNG VUNG GC Hai mt phng c gi l vung gc vi nhau nu gc gia chng bng 900. II. Cc nh l: L1:Nu mt mt phng cha mt ng thng vung gc vi a mp(P) mp(Q) mp(P) mt mt phng khc th a mp(Q) hai mt phng vung gc vi nhau. L2:Nu hai mt phng (P) v (Q) vung gc (P ) (Q ) vi nhau th bt c a (P ) (Q ) = d (Q ) ng thng a no nm a (P ),a trong (P), vung gc vi d giao tuyn ca (P) v (Q) u vung gc vi mt phng (Q). L3: Nu hai mt phng (P) v (Q) vung (P) (Q) gc vi nhau v A l A (P) mt im trong (P) th a (P) ng thng a i qua A a im A v vung gc a (Q) vi (Q) s nm trong (P) L4: Nu hai mt phng ct nhau v cng (P) (Q) = a vung gc vi mt a (R) phng th ba th giao (P) (R) tuyn ca chng vung (Q) (R) gc vi mt phng th ba.
Gv:V thnh Nhung - 6Q a
P a
P a A
Trng:THPTTX Saec
3.KHONG CCH 1. Khong cch t 1 im ti 1 ng thng , n 1 mt phng: Khong cch t im M n ng thng a (hoc n mt phng (P)) l khong cch gia hai im M v H, trong H l hnh chiu ca im M trn ng thng a ( hoc trn mp(P)) d(O; a) = OH; d(O; (P)) = OH 2. Khong cch gia ng thng v mt phng song song: Khong cch gia ng thng a v mp(P) song song vi a l khong cch t mt im no ca a n mp(P). d(a;(P)) = OH 3. Khong cch gia hai mt phng song song: l khong cch t mt im bt k trn mt phng ny n mt phng kia. d((P);(Q)) = OH 4.Khong cch gia hai ng thng cho nhau: l di on vung gc chung ca hai ng thng . d(a;b) = AB 4.GC 1. Gc gia hai ng thng a v b l gc gia hai ng thng a v b cng i qua mt im v ln lt cng phng vi a v b. 2. Gc gia ng thng a khng vung gc vi mt phng (P) l gc gia a v hnh chiu a ca n trn mp(P). c bit: Nu a vung gc vi mt phng (P) th ta ni rng gc gia ng thng a v mp(P) l 900.
Gv:V thnh Nhung - 7a O O
O H H
Q
a
H
A
a '
b '
a '
Trng:THPTTX Saec
3. Gc gia hai mt phng l gc gia hai ng thng ln lt vung gc vi hai mt phng . Hoc l gc gia 2 ng thng nm trong 2 mt phng cng vung gc vi giao tuyn ti 1 im 4. Din tch hnh chiu: Gi S l din tch ca a gic (H) trong mp(P) v S l din tch hnh chiu (H) ca (H) trn mp(P) th trong l gc gia hai mt phng (P),(P).
a P
S
b Q
S' = Scos
N TP 3 KIN THC C BN HNH HC LP 12

A. TH TCH KHI A DIN
I/ Cc cng thc th tch ca khi a din: 1. TH TCH KHI LNG TR: V= B.h
B:d t h ie c a n y vi h a u h: c ie c o
h B
Th tch khi hp ch nht: V = a.b.c vi a,b,c l ba kch thc Th tch khi lp phng: V = a3 vi a l di cnh 2. TH TCH KHI CHP: V= Bh
1 3
a
a a
c b
B : die tch a n y vi u h: chie cao
Gv:V thnh Nhung
- 8-
Trng:THPTTX Saec

S C' ' A' '
3. T S TH TCH T DIN: Cho khi t din SABC v A, B, C l cc im ty ln lt thuc SA, SB, SC ta c:

A
VSABC VSA'B'C'
B' ' C B
S S S A B C = = A' S S B'S C'
4. TH TCH KHI CHP CT:

V= h B+ B' + 3
A '
B ' C '
BB'
)
A
B, B': die tch hai a n y vi u h: chie cao
Ch : 1/ ng cho ca hnh vung cnh a l d = a 2 , ng cho ca hnh lp phng cnh a l d = a 3 , ng cho ca hnh hp ch nht c 3 kch thc a, b, c l d = a 2 + b2 + c 2 , 2/ ng cao ca tam gic u cnh a l h =
a 3 2
3/ Hnh chp u l hnh chp c y l a gic u v cc cnh bn u bng nhau ( hoc c y l a gic u, hnh chiu ca nh trng vi tm ca y). 4/ Lng tr u l lng tr ng c y l a gic u. II/ Bi tp: Ni dung chnh Bi tp son trong cc tit dy c phn loi theo cc dng thng dng trong cc k thi tt nghip THPT v trn c s chun kin thc i vi hc sinh trung bnh yu, i t d n kh t c yu cu thi tt nghip THPT . LOI 1:
1) Dng 1:
TH TCH LNG TR
Khi lng tr ng c chiu cao hay cnh y
V d 1: y ca lng tr ng tam gic ABC.ABC l tam gic ABC vung cn ti A c cnh BC = a 2 v bit A'B = 3a. Tnh th tch khi lng tr. Hot ng ca gio vin:
Gv: D on chng ngi vn ha v nhn thc ca hc sinh n tp:
+ Hc sinh khng v c lng tr ng tam gic .

+ Hc sinh khng xc nh c cnh tam gic vung cn + Hc sinh khng bit dng nh l Pythagor tnh chio cao lng tr. Gv: Hng dn hc sinh phn tch bi dng hnh + Dng tam gic vung y ABC hay A'B'C' . + Dng cc cnh bn lng tr ng. Gv: Hng dn hc sinh phn tch yu cu ca bi ra cc yu cu nh. + Phn tch t V = B.h tm B v h trong hnh l cc i tng no ? +Tm din tch y ABC th phi dng cng thc no ? tm cnh no ? ti sao ? +Tm chiu cao AA' ca lng tr phi dng tam gic no bi nh l g ?
A' ' B' ' 3a a A a B C a 2 C' '
Li gii: Ta c VABC vung cn ti A nn AB = AC = a ABC A'B'C' l lng tr ng AA ' AB VAA 'B AA '2 = A 'B2 AB2 = 8a2 AA ' = 2a 2 Vy V = B.h = SABC .AA' = a3 2
V d 2: Cho lng tr t gic u ABCD.ABCD' c cnh bn bng 4a v ng cho 5a. Tnh th tch khi lng tr ny. Hot ng ca gio vin: Gv: D on chng ngi vn ha v nhn thc ca hc sinh n tp: + Hc sinh khng v c lng tr t gic u . + Hc sinh khng xc nh c tam gic BDD' vung ti D + Hc sinh khng bit dng nh l Pythagor tnh ng cho y + Hc sinh khng tnh c cnh ca hnh vung ABCD. Gv: Hng dn hc sinh phn tch bi dng hnh + Dng t gic u ABCD hay A'B'C'D' . + Dng cc cnh bn ca lng tr ng. + Hc sinh dng mt ng cho BD' ca lng tr . Gv: Hng dn hc sinh phn tch yu cu ca bi ra cc yu cu nh. + Phn tch V= B.h c h =4a v tm B trong hnh l din tch i tng no ? +Tm din tch y ABCD th phi tm cnh no ? ti sao ? +Tm BD th dng tam gic no? ti sao ? Suy ra cnh hnh vung ABCD ?
Gv:V thnh Nhung
- 10-
Trng:THPTTX Saec

C D' ' A' ' B' ' 4a a D A B 5a a C C' '
Li gii: ABCD A'B'C'D' l lng tr ng nn BD2 = BD'2 - DD'2 = 9a2 BD = 3a 3a ABCD l hnh vung AB = 2 2 9a Suy ra B = SABCD = 4 Vy V = B.h = SABCD.AA' = 9a3
V d 3: y ca lng tr ng tam gic ABC.ABC l tam gic u cnh a = 4 v bit din tch tam gic ABC bng 8. Tnh th tch khi lng tr. Hot ng ca gio vin: Gv: D on cc chng ngi vn ha v nhn thcca hc sinh: + Hc sinh khng v c lng tr tam gic u. + Hc sinh khng xc nh c ng cao v din tch ca tam gic u . + Hc sinh khng bit xc nh I chn ng cao vn dng nh l 3 ng vung gc . Gv: Hng dn hc sinh phn tch bi dng hnh + Dng tam gic u ABC hay A'B'C' v cc cnh bn ca lng tr ng. + Dng tam gic A'BC v cc ng cao A'I , AI . Ti sao ? Gv: Hng dn hc sinh phn tch yu cu ca bi ra cc yu cu nh. + Phn tch V= B.h tm B v h trong hnh l cc i tng no ? + Tm din tch B = SABC bng cng thc no ? + T din tch VA 'BC suy ra cnh no ? ti sao ? + Tm h = AA' dng tam gic no v nh l g ?
+ A' ' B' ' C' '
Li gii: Gi I l trung im BC .Ta c V ABC u nn AI = A 'I BC(dl3 ) 2S 1 SA'BC = BC.A 'I A 'I = A'BC = 4 2 BC AA ' (ABC) AA ' AI . VA 'AI AA ' = A 'I2 AI2 = 2 Vy : VABC.ABC = SABC .AA'= 8 3
AB 3 = 2 3 & AI BC 2
A I B
V d 4: Mt tm ba hnh vung c cnh 44 cm, ngi ta ct b i mi gc tm ba mt hnh vung cnh 12 cm ri gp li thnh mt ci hp ch nht khng c np. Tnh th tch ci hp ny.
Hot ng ca gio vin: Gv: D on cc chng ngi vn ha v nhn thcca hc sinh: + Hc sinh khng v c tm ba cn li sau khi ct 4 gc ca tm ba . + Hc sinh khng dng c hnh hp theo bi yu cu + Hc sinh khng xc nh c ng cao v din tch y ca hp . Gv: Hng dn hc sinh phn tch bi dng hnh: + Dng tm ba v cc ng ct song song cnh hnh vung. + Dng hp bng cch gp tm ba theo cc ng ct. Ti sao ? Gv: Hng dn hc sinh phn tch yu cu ca bi ra cc yu cu nh: + Phn tch V= B.h tm B v h trong hnh l cc i tng no ? + Tm h = AA' ? Ti sao ? + Tm AB ? Suy ra B = SABCD = AB2 ?
D' ' C' '
D' '
D' '
A' ' D B' ' C
A' '
A B
A
A' '
Gii Theo bi, ta c C C' AA' = BB' = CC' = DD' = 12 cm ' nn ABCD l hnh vung c AB = 44 cm - 24 cm = 20 cm v chiu cao hp h = 12 cm B B' ' Vy th tch hp l V = SABCD.h = 4800cm3 B' '
C' '
V d 5: Cho hnh hp ng c y l hnh thoi cnh a v c gc nhn bng 600 ng cho ln ca y bng ng cho nh ca lng tr. Tnh th tch hnh hp . Hot ng ca gio vin: Gv: D on cc chng ngi vn ha v nhn thcca hc sinh: + Hc sinh khng v c hnh hp ng c y l hnh thoi. + Hc sinh khng xc nh c tam gic ABD u . + Hc sinh khng tnh c din tch hnh thoi + Hc sinh khng tnh c AC suy ra BD' + Hc sinh khng bit dng nh l Pythagor vo tam gic BDD' tnh DD' Gv: Hng dn hc sinh phn tch bi dng hnh : + Dng hnh thoi ABCD hay A'B'C'D' v dng cc cnh bn ca hnh hp. + Dng cho ln AC ca ABCD ? v cho nh ca hnh hp? Gv: Hng dn hc sinh phn tch yu cu ca bi ra cc yu cu nh: + Phn tch V= B.h tm B v h trong hnh l cc i tng no ? + Tm din tch B ca hnh thoi ABCD bng cch no ? + Tm h = DD' trong tam gic vung no ? v nh l g ?
Gv:V thnh Nhung
- 12-
Trng:THPTTX Saec

C' ' B' ' D A B C
D' '
Li gii: Ta c tam gic ABD u nn : BD = a v SABCD = 2SABD =

a2 3 2
A' '
Theo bi BD' = AC = 2
60 6
a 3 =a 3 2 VDD'B DD' = BD'2 BD2 = a 2 a3 6 Vy V = SABCD.DD' = 2
Bi tp tng t: Bi 1: Cho lng tr ng c y l tam gic u bit rng tt c cc cnh ca lng tr bng a. Tnh th tch v tng din tch cc mt bn ca lng tr. a3 3 S: V = ; S = 3a2 4 Bi 2: Cho lng tr ng ABCD.A'B'C'D' c y l t gic u cnh a bit rng BD' = a 6 . Tnh th tch ca lng tr. s: V = 2a3 Bi 3: Cho lng tr ng t gic c y l hnh thoi m cc ng cho l 6cm v 8cm bit rng chu vi y bng 2 ln chiu cao lng tr.Tnh th tch v tng din tch cc mt ca lng tr. s: V = 240cm3 v S = 248cm2 Bi 4: Cho lng tr ng tam gic c di cc cnh y l 37cm ; 13cm ; 30cm v bit tng din tch cc mt bn l 480 cm2 . Tnh th tch lng tr . s: V = 1080 cm3 Bi 5: Cho lng tr ng tam gic ABC A'B'C' c y ABC l tam gic vung cn ti A ,bit rng chiu cao lng tr l 3a v mt bn AA'B'B c ng cho l 5a . Tnh th tch lng tr. s: V = 24a3 Bi 6: Cho lng tr ng t gic u c tt c cc cnh bng nhau v bit tng din tch cc mt ca lng tr bng 96 cm2 .Tnh th tch lng tr. s: V = 64 cm3 Bi 7: Cho lng tr ng tam gic c cc cnh y l 19,20,37 v chiu cao ca khi lng tr bng trung bnh cng cc cnh y. Tnh th tch ca lng tr. s: V = 2888 Bi 8: Cho khi lp phng c tng din tch cc mt bng 24 m2 . Tnh th tch khi lp phng s: V = 8 m3 Bi 9: Cho hnh hp ch nht c 3 kch thc t l thun vi 3,4,5 bit rng di mt ng cho ca hnh hp l 1 m.Tnh th tch khi hp ch nht. s: V = 0,4 m3 Bi 10: Cho hnh hp ch nht bit rng cc ng cho ca cc mt ln lt l 5; 10; 13 . Tnh th tch khi hp ny . s: V = 6
Gv:V thnh Nhung
- 13-
Trng:THPTTX Saec
2)Dng 2:
Lng tr ng c gc gia ng thng v mt phng.
V d 1: Cho lng tr ng tam gic ABC A'B'C' c y ABC l tam gic vung cn ti B vi BA = BC = a ,bit A'B hp vi y ABC mt gc 600 . Tnh th tch lng tr. Hot ng ca gio vin: Gv: D on cc chng ngi vn ha v nhn thcca hc sinh: + Hc sinh khng dng c khi lng tr theo bi cho. + Hc sinh khng bit cnh bn lng tr ng vung gc y suy ra tam gic vung + Hc sinh khng xc nh c gc gia ng thng v mt phng . + Hc sinh khng bit cc h thc lng gic trong tam gic vung tm di mt cnh ca tam gic . Gv: Hng dn hc sinh phn tch bi dng hnh : + Dng tam gic ABC hay A'B'C' v dng cc cnh bn ca hnh lng tr . + Dng A'B ? Gv: Hng dn hc sinh phn tch yu cu ca bi ra cc yu cu nh: + Tm hnh chiu ca A'B trn y ABC. Suy ra gc [A'B,(ABC)] = ? + Phn tch V= B.h tm B v h trong hnh l cc i tng no ? + Tm din tch B ca tam gic ABC bng cng thc no ? + Tm h = AA' trong tam gic vung no ? v dng h thc lng gic no ? C' ' A' ' Li gii: Ta c A 'A (ABC) A 'A AB& AB l hnh chiu ca A'B trn y ABC . B' ' ABA Vy gc[A 'B,(ABC)] = ' = 60o VABA ' AA ' = AB.tan 600 = a 3 1 a2 SABC = BA.BC = C A 2 2 o 6 60 a3 3 Vy V = SABC.AA' = 2
B
V d 2: Cho lng tr ng tam gic ABC A'B'C' c y ABC l tam gic vung ti A vi AC = a , ACB = 60 o bit BC' hp vi (AA'C'C) mt gc 300. Tnh AC' v th tch lng tr. Hot ng ca gio vin: Gv: D on cc chng ngi vn ha v nhn thcca hc sinh: + Hc sinh khng dng c khi lng tr theo bi cho. + Hc sinh khng bit iu kin ng thng vung gc vi mt phng. + Hc sinh khng xc nh c gc gia ng thng v mt phng .
+ Hc sinh khng bit cc h thc lng gic trong tam gic vung tm di mt cnh ca tam gic . Gv: Hng dn hc sinh phn tch bi dng hnh : + Dng tam gic ABC hay A'B'C' v dng cc cnh bn ca hnh lng tr ng . + Dng BC' ? Gv: Hng dn hc sinh phn tch yu cu ca bi ra cc yu cu nh: + Tm hnh chiu ca BC' trn (AA'C'C). Suy ra gc [BC',(AA'C'C)] = ? + Tm AC' trong tam gic no?Dng h thc lng gic g ? + Phn tch V= B.h tm B v h trong hnh l cc i tng no ? + Tm din tch B ca tam gic ABC bng cng thc no ? + Tm h = AA' trong tam gic vung no ? v dng h thc lng gic no ? +
A' ' C' '
o Li gii: VABC AB = AC.tan60 = a 3 . Ta c: AB AC;AB AA ' AB (AA 'C'C) nn AC' l hnh chiu ca BC' trn (AA'C'C). Vy gc[BC';(AA"C"C)] = BC'A = 30o AB VAC'B AC' = = 3a tan30o V =B.h = SABC.AA' VAA 'C' AA ' = AC'2 A 'C'2 = 2a 2 2 VABC l na tam gic u nn SABC = a 3 2 3 Vy V = a 6
B' '
o 3 30
a o 60 6 B
V d 3: Cho lng tr ng ABCD A'B'C'D' c y ABCD l hnh vung cnh a v ng cho BD' ca lng tr hp vi y ABCD mt gc 300. Tnh th tch v tng din tch ca cc mt bn ca lng tr . Hot ng ca gio vin: Gv: D on cc chng ngi vn ha v nhn thcca hc sinh: + Hc sinh khng dng c khi lng tr theo bi cho. + Hc sinh khng bit cnh bn vung gc y suy ra tam gic vung + Hc sinh khng xc nh c gc gia ng thng v mt phng . + Hc sinh khng bit cc h thc lng gic trong tam gic vung tm di mt cnh ca tam gic . Gv: Hng dn hc sinh phn tch bi dng hnh : + Dng hnh vung ABCD hay A'B'C'D' v cc cnh bn ca hnh lng tr . + Dng BD' v BD ? Gv: Hng dn hc sinh phn tch yu cu ca bi ra cc yu cu nh: + Tm hnh chiu ca BD' trn y ABCD. Suy ra gc [BD',(ABCD)] = ? + Phn tch V= B.h tm B v h trong hnh l cc i tng no ? + Tm din tch B ca hnh vung ABCD bng cng thc no ?

+
+ Tm h = DD' trong tam gic vung no ? v dng h thc lng gic no ?

C' ' D' ' A' ' B' '
C D a
o 3 30 A
Gii: Ta c ABCD A'B'C'D' l lng tr ng nn ta c: DD' (ABCD) DD' BD v BD l hnh chiu ca BD' trn ABCD . Vy gc [BD';(ABCD)] = DBD' = 300 a 6 VBDD' DD' = BD.tan 300 = 3 3 a 6 4a 2 6 Vy V = SABCD.DD' = S = 4SADD'A' = 3 3
V d 4: Cho hnh hp ng ABCD A'B'C'D' c y ABCD l hnh thoi cnh o o a v BAD = 60 bit AB' hp vi y (ABCD) mt gc 30 . Tnh th tch ca hnh hp. Hot ng ca gio vin: Gv: D on cc chng ngi vn ha v nhn thcca hc sinh: + Hc sinh khng dng c khi lng tr theo bi cho. + Hc sinh khng bit cnh bn vung gc y suy ra tam gic vung + Hc sinh khng xc nh c gc gia ng thng v mt phng . + Hc sinh khng bit cc h thc lng gic trong tam gic vung tm di mt cnh ca tam gic. Gv: Hng dn hc sinh phn tch bi dng hnh : + Dng hnh thoi ABCD hay A'B'C'D' v cc cnh bn ca hnh lng tr ng. + Dng AB' ? Gv: Hng dn hc sinh phn tch yu cu ca bi ra cc yu cu nh: + Tm hnh chiu ca AB' trn (ABCD). Suy ra gc [AB',(ABCD)] = ? + Phn tch V= B.h tm B v h trong hnh l cc i tng no ? + Dng BD. Suy ra tam gic ABD c hnh tnh g ? Suy ra din tch B ca ABCD bng cch no? +Tnh h = BB' trong tam gic no ? Dng h thc lng gic no ?
+ B' ' C' '
Gii VABD u cnh a SABD = a2 3 4
A' '
D' ' B C
o 30 3 A 6 60 o
a2 3 SABCD = 2SABD = 2 VABB' vung tiB BB' = ABtan30o = a 3 3a3 Vy V = B.h = SABCD .BB' = 2
Gv:V thnh Nhung
- 16-
Trng:THPTTX Saec
Bi tp tng t: Bi 1: Cho lng tr ng ABC A'B'C' c y ABC vung cn ti B bit A'C = a v A'C hp vi mt bn (AA'B'B) mt gc 30o . Tnh th tch lng tr a3 2 S: V = 16 Bi 2: Cho lng tr ng ABC A'B'C' c y ABC vung ti B bit BB' = AB = a v B'C hp vi y (ABC) mt gc 30o . Tnh th tch lng tr. a3 3 S: V = 2 Bi 3: Cho lng tr ng ABC A'B'C' c y ABC l tam gic u cnh a bit AB' hp vi mt bn (BCC'B') mt gc 30o . a3 3 Tnh di AB' v th tch lng tr . S: AB' = a 3 ; V = 2 Bi 4: Cho lng tr ng ABC A'B'C' c y ABC vung ti A bit AC = a v = 60o bit BC' hp vi mt bn (AA'C'C) mt gc 30o . ACB 3a 2 3 Tnh th tch lng tr v din tch tam gic ABC'. S: V = a 3 6 , S = 2 Bi 5: Cho lng tr tam gic u ABC A'B'C' c khong cch t A n mt phng (A'BC) bng a v AA' hp vi mt phng (A'BC) mt gc 300 . 32a 3 Tnh th tch lng tr S: V = 9 Bi 6: Cho hnh hp ch nht ABCD A'B'C'D' c ng cho A'C = a v bit rng A'C hp vi (ABCD) mt gc 30o v hp vi (ABB'A') mt gc 45o . a3 2 Tnh th tch ca khi hp ch nht. s: V = 8 Bi 7: Cho hnh hp ng ABCD A'B'C'D' c y ABCD l hnh vung . Gi O l tm ca ABCD v OA' = a .Tnh th tch ca khi hp khi: 1) ABCD A'B'C'D' l khi lp phng . 2) OA' hp vi y ABCD mt gc 60o . 3) A'B hp vi (AA'CC') mt gc 30o. 2a 3 6 a3 3 4a 3 3 s:1) V = ;2) V = ;3) V = 9 4 9 Bi 8: Cho lng tr ng ABCD A'B'C'D' c y ABCD l hnh vung v BD' = a . Tnh th tch lng tr trong cc trng hp sau y: 1) BD' hp vi y ABCD mt gc 60o . a3 3 a3 2 2) BD' hp vi mt bn (AA'D'D) mt gc 30o . s: 1)V = 2)V = 16 8 Bi 9: Chiu cao ca lng tr t gic u bng a v gc ca 2 ng cho pht xut t mt nh ca 2 mt bn k nhau l 60 o.Tnh th tch lng tr v tng din tch cc mt ca lng tr . s: V = a3 v S = 6a2 Bi 10 : Cho hnh hp ch nht ABCD A'B'C'D' c AB = a ; AD = b ; AA' = c v BD' = AC' = CA' = a 2 + b2 + c2 1) Chng minh ABCD A'B'C'D' l hp ch nht.
2) Gi x,y,z l gc hp bi mt ng cho v 3 mt cng i qua mt ng
thuc ng cho. Chng minh rng sin 2 x + sin 2 y + sin2 z = 1 . 3) Dng 3:
Lng tr ng c gc gia 2 mt phng
V d 1: Cho lng tr ng tam gic ABC A'B'C' c y ABC l tam gic vung cn ti B vi BA = BC = a ,bit (A'BC) hp vi y (ABC) mt gc 600 .Tnh th tch lng tr. Hot ng ca gio vin: Gv: D on cc chng ngi vn ha v nhn thcca hc sinh: + Hc sinh khng dng c khi lng tr theo bi cho. + Hc sinh khng bit cnh bn lng tr ng vung gc y suy ra tam gic vung + Hc sinh khng xc nh c gc gia 2 mt phng . + Hc sinh khng bit cc h thc lng gic trong tam gic vung tm di cc cnh tam gic. Gv: Hng dn hc sinh phn tch bi dng hnh : + Dng tam gic ABC hay A'B'C' v cc cnh bn ca hnh lng tr . + Dng mt (A'BC) ? Gv: Hng dn hc sinh phn tch yu cu ca bi ra cc yu cu nh: + Nhn xt AB v A'B c vung gc vi BC khng ? ti sao? + Suy ra gc[(A'BC);(ABC)] = ? + Phn tch V= B.h tm B v h trong hnh l cc i tng no ? + Tm din tch B ca tam gic ABC bng cng thc no ? + Tm h = AA' trong tam gic vung no ? v dng h thc lng gic no ?
+ A' ' B' ' C' '
60o B
Li gii: Ta c A 'A (ABC)& BC AB BC A 'B ABA Vy gc[(A 'BC),(ABC)] = ' = 60o VABA ' AA ' = AB.tan 600 = a 3 1 a2 SABC = BA.BC = 2 2 a3 3 Vy V = SABC.AA' = 2
V d 2: y ca lng tr ng tam gic ABC.ABC l tam gic u . Mt (ABC) to vi y mt gc 300 v din tch tam gic ABC bng 8. Tnh th tch khi lng tr. Hot ng ca gio vin: Gv: D on cc chng ngi vn ha v nhn thcca hc sinh: + Hc sinh khng xc nh c gc gia 2 mt phng .
+ Hc sinh khng bit cc h thc lng gic trong tam gic vung. + Hc sinh khng bit cch to ra phng trnh i s tm di mt cnh . Gv: Hng dn hc sinh phn tch bi dng hnh : + Dng tam gic u ABC hay A'B'C' v cc cnh bn ca hnh lng tr . + Dng mt (A'BC) ? Gv: Hng dn hc sinh phn tch yu cu ca bi ra cc yu cu nh: + Nhn xt VA 'BC c hnh tnh g ? Suy ra I l trung im ca BC cho ta v tr AI v A'I th no vi BC? Suy ra gc[(A'BC);(ABC)] = ? + Phn tch V= B.h tm B v h trong hnh l cc i tng no ? + t BC = 2x . Suy ra A'I bi tam gic no ? + T din tch tam gi A"BC suy ra x bi cng thc no? + Tm h = AA' trong tam gic vung no ? v dng h thc lng gic no ? + Gii: VABC u AI BC m AA' (ABC) C' ' A' ' nn A'I BC (l 3 ). Vy gc[(A'BC);)ABC)] = A 'IA = 30o
B' '
2x 3 = x 3 .Ta c 2 2 AI 2 x 3 A' AI : A' I = AI : cos 30 0 = = = 2x 3 3
Gi s BI = x AI =
3 30o B xI
3 =x 3 Vy VABC.ABC = CI.AI.AA = x3 3 M SABC = BI.AI = x.2x = 8 x = 2 Do VABC.ABC = 8 3

AA = AI.tan 300 = x 3.
V d 3: Cho lng tr t gic u ABCD A'B'C'D' c cnh y a v mt phng (BDC') hp vi y (ABCD) mt gc 60o.Tnh th tch khi hp ch nht. Hot ng ca gio vin: Gv: D on cc chng ngi vn ha v nhn thcca hc sinh: + Hc sinh khng xc nh c gc gia 2 mt phng . + Hc sinh khng p dng c cc h thc lng gic trong tam gic vung . Gv: Hng dn hc sinh phn tch bi dng hnh : + Dng hnh vung ABCD hay A'B'C'D' v cc cnh bn ca lng tr ng . + Dng mt (BDC') ? Gv: Hng dn hc sinh phn tch yu cu ca bi ra cc yu cu nh: + Xc nh gc[BDC');(ABCD)] = ? + Phn tch V= B.h tm B v h trong hnh l cc i tng no ? + Tm din tch B ca ABCD bng cng thc no ? + Tm h = CC' trong tam gic vung no ? v dng h thc lng gic no ?

C
C' ' B' '
D' ' A' '
60 0 60
D O B
a a
Gi O l tm ca ABCD . Ta c ABCD l hnh vung nn OC BD CC' (ABCD) nn OC' BD (l 3 ). Vy gc[(BDC');(ABCD)] = COC' = 60o Ta c V = B.h = SABCD.CC' ABCD l hnh vung nn SABCD = a2 VOCC' vung nn CC' = OC.tan60o = a 6 2 3 a 6 Vy V = 2
V d 4: Cho hnh hp ch nht ABCD A'B'C'D' c AA' = 2a ; mt phng (A'BC) hp vi y (ABCD) mt gc 60o v A'C hp vi y (ABCD) mt gc 30o .Tnh th tch khi hp ch nht. Hot ng ca gio vin: Gv: D on cc chng ngi vn ha v nhn thcca hc sinh: + Hc sinh khng xc nh c gc gia 2 mt phng v gc gia ng thng v mt phng . + Hc sinh khng p dng c cc h thc lng gic trong tam gic vung . Gv: Hng dn hc sinh phn tch bi dng hnh : + Dng hnh ch nht ABCD hay A'B'C'D' v cc cnh bn ca hnh hp . + Dng mt (A'BC) v ng cho A'C ? Gv: Hng dn hc sinh phn tch yu cu ca bi ra cc yu cu nh: + Nhn xt AB v A'B c vung gc vi BC khng ? ti sao? + Suy ra gc[(A'BC);(ABCD)] = ? + Tm hnh chiu ca A'C trn (ABCD) ? Suy ra gc[A'C,(ABCD)] = ? + Phn tch V= B.h tm B v h trong hnh l cc i tng no ? + Tm din tch B ca ABCD bng cng thc no ? + Tm AB v AC bi tam gic vung no? Dng h thc lng gic no ? + Tm h = AA' trong tam gic vung no ? v dng h thc lng gic no ? + Ta c AA' (ABCD) AC l hnh chiu D' ' A' ' ca A'C trn (ABCD) . Vy gc[A'C,(ABCD)] = A 'CA = 30o C' ' B' ' BC AB BC A'B (l 3 ) . Vy gc[(A'BC),(ABCD)] = A 'BA = 60o 2a a VA 'AC AC = AA'.cot30o = 2a 3 D A 2a 3 VA 'AB AB = AA'.cot60o = o o 6 60 3 C 3 30 B 4a 6 VABC BC = AC2 AB2 = 3 3 16a 2 Vy V = AB.BC.AA' = 3
Bi tp tng t: Bi 1: Cho hp ch nht ABCD A'B'C'D' c AA' = a bit ng cho A'C hp vi y ABCD mt gc 30o v mt (A'BC) hp vi y ABCD mt gc 60 0 . 2a 3 2 Tnh th tch hp ch nht. s: V = 3 Bi 2: Cho lng tr ng ABCD A'B'C'D' c y ABCD l hnh vung v cnh bn bng a bit rng mt (ABC'D') hp vi y mt gc 30o.Tnh th tch khi lng tr. s: V = 3a3 Bi 3: Cho lng tr ng ABCA'B'C' c y ABC l tam gic vung cn ti B v AC = 2a bit rng (A'BC) hp vi y ABC mt gc 45 o. Tnh th tch lng tr. s: V = a 3 2 Bi 4: Cho lng tr ng ABCA'B'C' c y ABC l tam gic cn ti A vi AB = AC = a v = 120o bit rng (A'BC) hp vi y ABC mt gc 45o. BAC a3 3 Tnh th tch lng tr. s: V = 8 Bi 5: : Cho lng tr ng ABCA'B'C' c y ABC l tam gic vung ti B v BB' = AB = h bit rng (B'AC) hp vi y ABC mt gc 60o. Tnh th tch h3 2 lng tr. s: V = 4 Bi 6: Cho lng tr ng ABC A'B'C' c y ABC u bit cnh bn AA' = a Tnh th tch lng tr trong cc trng hp sau y: 1) Mt phng (A'BC) hp vi y ABC mt gc 60o . 2) A'B hp vi y ABC mt gc 45o. 3) Chiu cao k t A' ca tam gic A'BC bng di cnh y ca lng tr. a3 3 s: 1) V = a 3 3 ; 2) V = ; V = a3 3 4 Bi 7: Cho lng tr t gic u ABCD A'B'C'D' c cnh bn AA' = 2a .Tnh th tch lng tr trong cc trng hp sau y: 1) Mt (ACD') hp vi y ABCD mt gc 45o . 2) BD' hp vi y ABCD mt gc 600 . 3) Khong cch t D n mt (ACD') bng a . 16a 3 3 3 s: 1) V = 16a . 2) V = 12a .3) V = 3 Bi 8: Cho lng tr ng ABCD A'B'C'D' c y ABCD l hnh vung cnh a Tnh th tch lng tr trong cc trng hp sau y: 1)Mt phng (BDC') hp vi y ABCD mt gc 60o . 2)Tam gic BDC' l tam gic u. 3)AC' hp vi y ABCD mt gc 450 a3 6 s: 1) V = ; 2) V = a 3 ; V = a 3 2 2 Bi 9: Cho lng tr ng ABCD A'B'C'D' c y ABCD l hnh thoi cnh a v gc nhn A = 60o .Tnh th tch lng tr trong cc trng hp sau y: 1)Mt phng (BDC') hp vi y ABCD mt gc 60o .
2)Khong cch t C n (BDC') bng 3)AC' hp vi y ABCD mt gc 450
a 2
s: 1) V =
3a 3 3 3a 3 2 3a 3 ; 2) V = ;V= 8 2 4
Bi 10: Cho hnh hp ch nht ABCD A'B'C'D' c BD' = 5a ,BD = 3a Tnh th tch khi hp trong cc trng hp sau y: 1) AB = a 2) BD' hp vi AA'D'D mt gc 30o 3) (ABD') hp vi y ABCD mt gc 300 s: 1) V = 8a 3 2 ; 2) V = 5a 3 11 ; V = 16a 3 4) Dng 4:
Khi lng tr xin
V d 1: Cho lng tr xin tam gic ABC A'B'C' c y ABC l tam gic u cnh a , bit cnh bn l a 3 v hp vi y ABC mt gc 60o . Tnh th tch lng tr. Hot ng ca gio vin: Gv: D on cc chng ngi vn ha v nhn thcca hc sinh: + Hc sinh khng dng c khi lng tr theo bi cho. + Hc sinh khng xc nh c gc gia cnh bn v mt phng y . + Hc sinh khng bit cc h thc lng gic trong tam gic vung tm chiu cao lng tr. Gv: Hng dn hc sinh phn tch bi dng hnh : + Dng tam gic u ABC hay A'B'C' v cc cnh bn ca hnh lng tr xin . + Dng ng cao CC'. Gv: Hng dn hc sinh phn tch yu cu ca bi ra cc yu cu nh: + Xc nh gc gia cnh bn vi y : Hnh chiu ca CC' trn (ABC) l g? + Suy ra gc[CC';(ABC)] = ? + Phn tch V= B.h tm B v h trong hnh l cc i tng no ? + Tm din tch B ca tam gic ABC bng cng thc no ? + Tm h = CC' trong tam gic vung no ? v dng h thc lng gic no ?
+ A' ' B' '
C' '
A a B
o 6 0 H
Li gii: Ta c C'H (ABC) CH l hnh chiu ca CC' trn (ABC) C'CH = 60o Vy gc[CC',(ABC)] = 3a VCHC' C'H = CC'.sin 60 0 = 2 2 a 3 3a 3 3 SABC = = .Vy V = SABC.C'H = 4 8
Gv:V thnh Nhung
- 22-
Trng:THPTTX Saec
V d 2: Cho lng tr xin tam gic ABC A'B'C' c y ABC l tam gic u cnh a . Hnh chiu ca A' xung (ABC) l tm O ng trn ngoi tip tam gic ABC bit AA' hp vi y ABC mt gc 60 . 1) Chng minh rng BB'C'C l hnh ch nht. 2) Tnh th tch lng tr . Hot ng ca gio vin: Gv: D on cc chng ngi vn ha v nhn thcca hc sinh: + Hc sinh khng dng c khi lng tr theo bi cho. + Hc sinh khng xc nh c gc gia cnh bn v mt phng y . + Hc sinh khng bit cc h thc lng gic trong tam gic vung tm di chiu cao lng tr. Gv: Hng dn hc sinh phn tch bi dng hnh : + Dng tam gic u ABC v tm O ca n . + Dng ng cao OA'. T dng cc cnh bn ca lng tr. Gv: Hng dn hc sinh phn tch yu cu ca bi ra cc yu cu nh: + Xc nh gc gia cnh bn AA' vi y ABC : Hnh chiu ca AA' trn (ABC) l g? Suy ra gc[AA'';(ABC)] = ? +Chng minh BC AA' bng cch Chng minh BC mt phng no ? T c th BC CC' khng ? ti sao? Vy BB'C'C l hnh g? + Phn tch V= B.h tm B v h trong hnh l cc i tng no ? + Tm din tch B ca tam gic ABC bng cng thc no ? + Tm h = AA'' trong tam gic vung no ? v dng h thc lng gic no ? + Li gii: A'' C'' 1) Ta c A 'O (ABC) OA l hnh chiu ca AA' trn (ABC) Vy gc[AA ',(ABC)] = OAA ' = 60o Ta c BB'CC' l hnh bnh hnh ( v mt B'' bn ca lng tr) AO BC ti trung im H ca BC nn BC A 'H (l 3 ) BC (AA 'H) BC AA ' m AA'//BB' 6 0o A nn BC BB' .Vy BB'CC' l hnh ch nht. 2 2a 3 a 3 C = 2) VABC u nn AO = AH = O 3 3 2 3 a H VAOA ' A 'O = AO t an60o = a a3 3 B Vy V = SABC.A'O = 4
Gv:V thnh Nhung
- 23-
Trng:THPTTX Saec
V d 3: Cho hnh hp ABCD.ABCD c y l hnh ch nht vi AB = 3 AD = 7 .Hai mt bn (ABBA) v (ADDA) ln lt to vi y nhng gc 450 v 600. . Tnh th tch khi hp nu bit cnh bn bng 1. Hot ng ca gio vin: Gv: D on cc chng ngi vn ha v nhn thcca hc sinh: + Hc sinh khng v c hp c y l hnh ch nht. + Hc sinh khng xc nh c gc gia 2 mt bn vi y hp. + Hc sinh khng to ra c phng trnh i s c n s l chiu cao ca hp. Gv: Hng dn hc sinh phn tch bi dng hnh : + Dng hnh ch nht ABCD v cc cnh bn ca hnh hp . Gv: Hng dn hc sinh phn tch yu cu ca bi ra cc yu cu nh: + Xc nh gc gia mt bn vi y.Dng ng cao A'H v HN AD HM AB Suy ra gc[(ABB'A');(ABCD)] =? gc[(ADD'A');(ABCD)] = ? + Phn tch V= B.h tm B v h trong hnh l cc i tng no ? + Tm din tch B ca ABCD bng cng thc no ? + Tm h = A'H khng dng trc tip tam gic vung no c ? t x = A'H + Dng hai tam gic no bi nh l g to ra phng trnh theo x ?
D' C'
Li gii: K AH ( ABCD ) ,HM AB , HN AD A' M AB, A' N AD (l 3 )

A 'MH = 45o,A 'NH = 60o
A' B'
D C N A M B H
t AH = x . Khi 2x AN = x : sin 600 = 3

3 4x 2 AN = AA' A' N = = HM 3 M HM = x.cot 450 = x
2 2
3 4x 2 3 Ngha l x = x= 3 7 Vy VABCD.ABCD = AB.AD.x 3 = 3. 7. =3 7
Bi tp tng t: Bi 1: Cho lng tr ABC A'B'C'c cc cnh y l 13;14;15v bit cnh bn bng 2a hp vi y ABCD mt gc 45o . Tnh th tch lng tr. s: V = a 3 2 Bi 2: Cho lng tr ABCD A'B'C'D'c y ABCD l hnh vung cnh a v bit cnh bn bng 8 hp vi y ABC mt gc 30o.Tnh th tch lng tr. s: V =336
Bi 3: Cho hnh hp ABCD A'B'C'D'c AB =a;AD =b;AA' = c v = 30o v BAD o bit cnh bn AA' hp vi y ABC mt gc 60 .Tnh th tch lng tr. abc 3 s: V = 4 Bi 4 : Cho lng tr tam gic ABC A'B'C' c y ABC l tam gic u cnh a v 2a 3 a3 3 im A' cch u A,B,C bit AA' = .Tnh th tch lng tr. s: V = 3 4 Bi 5: Cho lng tr ABC A'B'C' c y ABC l tam gic u cnh a , nh A' c hnh chiu trn (ABC) nm trn ng cao AH ca tam gic ABC bit mt bb BB'C'C hp vio y ABC mt gc 60o . 1) Chng minh rng BB'C'C l hnh ch nht. 3a 3 3 2) Tnh th tch lng tr ABC A'B'C'. s: V = 8 Bi 6: Cho lng tr ABC A'B'C' c y ABC l tam gic u vi tm O. Cnh b CC' = a hp vi y ABC 1 gc 60o v C' c hnh chiu trn ABC trng vi O . 1) Chng minh rng AA'B'B l hnh ch nht. Tnh din tch AA'B'B. a2 3 3a 3 3 2) Tnh th tch lng tr ABCA'B'C'. s: 1) S = 2) V = 2 8 Bi 7: Cho lng tr ABC A'B'C' c y ABC l tam gic u cnh a bit chn ng vung gc h t A' trn ABC trng vi trung im ca BC v AA' = a. 1) Tm gc hp bi cnh bn vi y lng tr. a3 3 2) Tnh th tch lng tr. s: 1) 30o 2) V = 8 Bi 8: Cho lng tr xin ABC A'B'C' c y ABC l tam gic u vi tm O. Hnh chiu ca C' trn (ABC) l O.Tnh th tch ca lng tr bit rng khong cch t O n CC' l a v 2 mt bn AA'C'Cv BB'C'C hp vi nhau mt gc 90o 27a 3 V= s: 4 2 Bi 9: Cho hnh hp ABCD A'B'C'D' c 6 mt l hnh thoi cnh a,hnh chiu vung gc ca A' trn(ABCD) nm trong hnh thoi,cc cnh xut pht t A ca hp i mt to vi nhau mt gc 60o . 1) Chng minh rng H nm trn ng cho AC ca ABCD. 2) Tnh din tch cc mt cho ACC'A' v BDD'B'. 3 SACC'A' = a 2 2;SBDD'B' = a 2 . 3) V = a 2 3) Tnh th tch ca hp. s: 2) 2 Bi 10: Cho hnh hp ABCD A'B'C'D' c y ABCD l hnh thoi cnh a v gc A = 60o chn ng vung gc h t B' xung ABCD trng vi giao im 2 ng cho y bit BB' = a. 1)Tm gc hp bi cnh bn v y. 2)Tnh th tch v tng din tch cc mt bn ca hnh hp. 3a 3 &S = a 2 15 s: 1) 60o 2) V = 4
Gv:V thnh Nhung
- 25-
Trng:THPTTX Saec
LOI 2: 1) Dng 1:
TH TCH KHI CHP
Khi chp c cnh bn vung gc vi y
V d 1: Cho hnh chp SABC c SB = SC = BC = CA = a . Hai mt (ABC) v (ASC) cng vung gc vi (SBC). Tnh th tch hnh chp . Hot ng ca gio vin: Gv: D on cc chng ngi vn ha v nhn thc ca hc sinh: + Hc sinh khng bit 2 mt phng ct nhau cng vung gc mt phng th ba th giao tuyn vung gc mt phng th ba + Hc sinh khng xc nh c AC vung gc vi (SBC). + Hc sinh khng v c chp c y l SBC v nh l A. Gv: Hng dn hc sinh phn tch bi dng hnh : + Dng tam gic ABC v cnh bn AC (ABC) ? . Gv: Hng dn hc sinh phn tch yu cu ca bi ra cc yu cu nh: 1 + Phn tch V= B.h tm B v h trong hnh l cc i tng no ? 3 + Tm din tch B ca SBC bng cng thc no ? +
A
a_ B \ S
C /
Li gii: Ta c (ABC) (SBC) AC (SBC) (ASC) (SBC) 1 1 a2 3 a3 3 a= Do V = SSBC .AC = 3 3 4 12
V d 2: Cho hnh chp SABC c y ABC l tam gic vung cn ti B vi AC = a bit SA vung gc vi y ABC v SB hp vi y mt gc 60o. 1) Chng minh cc mt bn l tam gic vung . 2)Tnh th tch hnh chp . Hot ng ca gio vin: Gv: D on cc chng ngi vn ha v nhn thc ca hc sinh: + Hc sinh khng bit p dng nh ngha ng thng vung gc mt phng v p dng nh l 3 ng vung gc . + Hc sinh khng bit tnh cnh gc vung trong tam gic vung cn . + Hc sinh khng xc nh c gc gia SB vi y ABC. + Hc sinh khng tnh c SA qua h thc lng gic trong tam gic vung. Gv: Hng dn hc sinh phn tch bi dng hnh : + Dng tam gic ABC v cnh bn SA (ABC) ? . Gv: Hng dn hc sinh phn tch yu cu ca bi ra cc yu cu nh:
+ Xc nh gc[SB,(ABC)] = ? Ti sao? 1 + Phn tch V= B.h tm B v h trong hnh l cc i tng no ? 3 + Tm din tch B ca ABC bng cng thc no ? Tnh BA ? + Tm h = SA qua tam gic no bi cng thc g ? + Li gii: S 1) SA (ABC) SA AB &SA AC m BC AB BC SB ( l 3 ). Vy cc mt bn chp l tam gic vung. 2) Ta c SA (ABC) AB l hnh chiu ca SB trn (ABC). C Vy gc[SB,(ABC)] = = 60o . SAB a A a VABC vung cn nn BA = BC = 2 6 60o 2 1 a SABC = BA.BC = 2 4 B a 6 VSAB SA = AB.tan60o = 2 2 1 1a a 6 a3 6 Vy V = SABC .SA = = 3 34 2 24 V d 3: Cho hnh chp SABC c y ABC l tam gic u cnh a bit SA vung gc vi y ABC v (SBC) hp vi y (ABC) mt gc 60o. Tnh th tch hnh chp . Hot ng ca gio vin: Gv: D on cc chng ngi vn ha v nhn thc ca hc sinh: + Hc sinh khng bit p dng nh ngha ng thng vung gc mt phng v p dng nh l 3 ng vung gc . + Hc sinh khng xc nh c gc gia (SBC) vi y (ABC). + Hc sinh khng bit tnh ng cao ca tam gic u . + Hc sinh khng tnh c SA qua h thc lng gic trong tam gic vung. Gv: Hng dn hc sinh phn tch bi dng hnh : + Dng tam gic u ABC v cnh bn SA (ABC) ? . Gv: Hng dn hc sinh phn tch yu cu ca bi ra cc yu cu nh: + Xc nh gc[(SBC),(ABC)] = ? Ti sao? 1 + Phn tch V= B.h tm B v h trong hnh l cc i tng no ? 3 + Tm din tch B ca ABC bng cng thc no ? + Tm h = SA qua tam gic no v cng thc g ?
Gv:V thnh Nhung
- 27-
Trng:THPTTX Saec

C S
A 6 60 o a B M
Li gii: Ml trung im ca BC,v tam gic ABC u nn AM BC SA BC (l3 ) . Vy gc[(SBC);(ABC)] = = 60o . SMA 1 1 Ta c V = B.h = SABC .SA 3 3 3a VSAM SA = AM tan60o = 2 1 1 a3 3 Vy V = B.h = SABC .SA = 3 3 8
V d 4: Cho hnh chp SABCD c y ABCD l hnh vung c cnh a v SA vung gc y ABCD v mt bn (SCD) hp vi y mt gc 60o. 1) Tnh th tch hnh chp SABCD. 2) Tnh khong cch t A n mt phng (SCD). Hot ng ca gio vin: Gv: D on cc chng ngi vn ha v nhn thc ca hc sinh: + Hc sinh khng bit p dng nh l 3 ng vung gc . + Hc sinh khng bit tnh cnh gc vung trong tam gic vung cn . + Hc sinh khng xc nh c gc gia (SCD) vi y ABCD. + Hc sinh khng tnh c SA qua h thc lng gic trong tam gic vung. +Hc sinh khng xc nh c khong cch t A n (SCD) Gv: Hng dn hc sinh phn tch bi dng hnh : + Dng t gic ABCD v cnh bn SA (ABCD) ? . Gv: Hng dn hc sinh phn tch yu cu ca bi ra cc yu cu nh: + Xc nh gc[(SCD),(ABCD)] = ? Ti sao? 1 + Phn tch V= B.h tm B v h trong hnh l cc i tng no ? 3 + Tm din tch B ca ABCD bng cng thc no ? + Tm h = SA qua tam gic no bi cng thc g ? + Li gii: 1)Ta c SA (ABC) v CD AD CD SD ( l 3 ).(1) S Vy gc[(SCD),(ABCD)] = SDA = 60o . H VSAD vung nn SA = AD.tan60o = a 3 1 1 2 a3 3 Vy V = SABCD .SA = a a 3 = 3 3 3 o 60 A 2) Ta dng AH SD ,v CD (SAD) (do (1) ) D nn CD AH AH (SCD) Vy AH l khong cch t A n (SCD). 1 1 1 1 1 4 VSAD = + = 2+ 2= 2 a 2 2 2 B AH SA AD 3a a 3a C a 3 Vy AH = 2
Bi tp tng t: Bi 1: Cho hnh chp SABC c y ABC l tam gic vung cn ti B vi BA=BC=a bit SA vung gc vi y ABC v SB hp vi (SAB) mt gc 30o. a3 2 Tnh th tch hnh chp . s: V = 6 Bi 2: Cho hnh chp SABC c SA vung gc vi y (ABC) v SA = h ,bit rng tam gic ABC u v mt (SBC) hp vi y ABC mt gc 30o .Tnh th h3 3 tch khi chp SABC . s: V = 3 Bi 3: Cho hnh chp SABC c y ABC vung ti A v SB vung gc vi y ABC bit SB = a,SC hp vi (SAB) mt gc 30o v (SAC) hp vi (ABC) mt gc 60o .Chng minh rng SC2 = SB2 + AB2 + AC2 Tnh th tch hnh chp. a3 3 s: V = 27 Bi 4: Cho t din ABCD c AD (ABC) bit AC = AD = 4 cm,AB = 3 cm, BC = 5 cm. 1) Tnh th tch ABCD. s: V = 8 cm3 12 2) Tnh khong cch t A n mt phng (BCD). s: d = 34 Bi 5: Cho khi chp SABC c y ABC l tam gic cn ti A vi BC = 2a , gc = 120o , bit SA (ABC) v mt (SBC) hp vi y mt gc 45 o . BAC a3 Tnh th tch khi chp SABC. s: V = 9 Bi 6: Cho khi chp SABCD c y ABCD l hnh vung bit SA (ABCD),SC = a v SC hp vi y mt gc 60o Tnh th tch khi chp. a3 3 s: V = 48 Bi 7: Cho khi chp SABCD c y ABCD l hnh ch nht bit rng SA (ABCD) , SC hp vi y mt gc 45o v AB = 3a , BC = 4a Tnh th tch khi chp. s: V = 20a3 Bi 8: Cho khi chp SABCD c y ABCD l hnh thoi cnh a v gc nhn A bng 60o v SA (ABCD) ,bit rng khong cch t A n cnh SC = a. a3 2 Tnh th tch khi chp SABCD. s: V = 4 Bi 9: Cho khi chp SABCD c y ABCD l hnh thang vung ti A v B bit AB = BC = a , AD = 2a , SA (ABCD) v (SCD) hp vi y mt gc 60o a3 6 Tnh th thch khi chp SABCD. s: V = 2 Bi 10 : Cho khi chp SABCD c y ABCD l na lc gic u ni tip trong na ng trn ng knh AB = 2R bit mt (SBC) hp vi y ABCD 3R3 mt gc 45o.Tnh th tch khi chp SABCD. s: V = 4
2) Dng 2 :
Khi chp c mt mt bn vung gc vi y
V d 1: Cho hnh chp S.ABCD c y ABCD l hnh vung c cnh a Mt bn SAB l tam gic u nm trong mt phng vung gc vi yABCD, 1) Chng minh rng chn ng cao khi chp trng vi trung im cnh AB. 2) Tnh th tch khi chp SABCD. Hot ng ca gio vin: Gv: D on cc chng ngi vn ha v nhn thc ca hc sinh: + Hc sinh khng nh tnh cht ca 2 mt phng vung gc theo giao tuyn. + Hc sinh khng xc nh c ng cao ca chp . Gv: Hng dn hc sinh phn tch bi dng hnh : + Dng t gic ABCD v mtbn (SAB) (ABCD) ? . Gv: Hng dn hc sinh phn tch yu cu ca bi ra cc yu cu nh: + H l trung im ca AB. Chng minh SH (ABCD) ? 1 + Phn tch V= B.h tm B v h trong hnh l cc i tng no ? 3 + Tm din tch B ca ABCD bng cng thc no ? + Tm h = SH qua tam gic no bi cng thc g ?
+
A B H a C
Li gii: 1) Gi H l trung im ca AB. VSAB u SH AB m (SAB) (ABCD) SH (ABCD) Vy H l chn ng cao ca khi chp. a 3 2) Ta c tam gic SAB u nn SA = 2 3 1 a 3 suy ra V = SABCD .SH = 3 6
V d 2: Cho t din ABCD c ABC l tam gic u ,BCD l tam gic vung cn ti D , (ABC) (BCD) v AD hp vi (BCD) mt gc 60o . Tnh th tch t din ABCD. Hot ng ca gio vin: Gv: D on cc chng ngi vn ha v nhn thc ca hc sinh: + Hc sinh khng nh tnh cht ca 2 mt phng vung gc theo giao tuyn. + Hc sinh khng xc nh c gc hp bi ng thng vi mt phng. + Hc sinh qun tnh cht ng cao ca tam gic u v tam gic cn . Gv: Hng dn hc sinh phn tch bi dng hnh : + Dng tam gic ABC v BDC da vo (ABC) (BCD) ? . Gv: Hng dn hc sinh phn tch yu cu ca bi ra cc yu cu nh:
+ Xc nh gc[AD,(BCD)] = ? Tm hnh chiuca AD trn (BCD) ? 1 + Phn tch V= B.h tm B v h trong hnh l cc i tng no ? 3 + Tm din tch B ca BCD bng cng thc no ? + Tm h = AH qua tam gic no bi cng thc g ?
H A
a B H C 6 60
Li gii: Gi H l trung im ca BC. Ta c tam gic ABC u nn AH (BCD) , m (ABC) (BCD) AH (BCD) . Ta c AH HD AH = AD.tan60o = a 3 a 3 & HD = AD.cot60o = 3 VBCD BC = 2HD = 2a 3 suy ra 3 1 11 a3 3 V = SBCD.AH = . BC.HD.AH = 3 32 9
b)
V d 3: Cho hnh chp S.ABC c y ABC l tam gic vung cn ti B, c BC = a. Mt bn SAC vung gc vi y, cc mt bn cn li u to vi mt y mt gc 450. a) Chng minh rng chn ng cao khi chp trng vi trung im cnh AC. Tnh th tch khi chp SABC. Hot ng ca gio vin: Gv: D on cc chng ngi vn ha v nhn thc ca hc sinh: + Hc sinh khng nh tnh cht ca 2 mt phng vung gc theo giao tuyn? + Hc sinh khng xc nh c gc hp bi mt bn chp vi y chp. + Hc sinh qun iu kin 2 tam gic bng nhau v tnh cht chn ng phn gic trong tam gic ? Gv: Hng dn hc sinh phn tch bi dng hnh : + Dng tam gic ABC v SAC da vo (SAC) (ABC) ? . Gv: Hng dn hc sinh phn tch yu cu ca bi ra cc yu cu nh: + Xc nh gc[(SAB),(ABC)] = ? v gc[(SBC),(ABC)] = ? + So snh tam gic SHI v SHJ cho g ? Suy ra AH l g ca tam gic ABC ? 1 + Phn tch V= B.h tm B v h trong hnh l cc i tng no ? 3 + Tm din tch B ca ABC bng cng thc no ? + Tm h = SH qua cc tam gic no bi tch cht g ?
Gv:V thnh Nhung
- 31-
Trng:THPTTX Saec

S
H A 45 I C
Li gii: a) K SH BC v mp(SAC) mp(ABC) nn SH mp(ABC). Gi I, J l hnh chiu ca H trn AB v BC SI AB, SJ BC, theo gi thit = SJH = 45o SIH Ta c: SHI = SHJ HI = HJ nn BH l ng phn gic ca VABC suy ra H l trung im ca AC. a 1 a3 VSABC= S ABC .SH = b) HI = HJ = SH = 2 3 12
Bi tp tng t: Bi 1: Cho hnh chp SABC c y ABC u cnh a, tam gic SBC cn ti S v nm trong mt phng vung gc vi (ABC). 1) Chng minh chn ng cao ca chp l trung im ca BC. a3 3 2) Tnh th tch khi chp SABC. s: V = 24 Bi 2: Cho hnh chp SABC c y ABC vung cn ti A vi AB = AC = a bit tam gic SAB cn ti S v nm trong mt phng vung gc vi (ABC) ,mt phng a3 o (SAC) hp vi (ABC) mt gc 45 . Tnh th tch ca SABC. s: V = 12 o o Bi 3: Cho hnh chp SABC c BAC = 90 ;ABC = 30 ; SBC l tam gic u a2 2 (ABC). Tnh th tch khi chp SABC. cnh a v (SAB) s: V = 24 Bi 4: Cho hnh chp SABC c y ABC l tam gic u;tam gic SBC c ng cao SH = h v (SBC) (ABC). Cho bit SB hp vi mt (ABC) mt gc 30o .Tnh 4h3 3 th tch hnh chp SABC. s: V = 9 Bi 5: T din ABCD c ABC v BCD l hai tam gic u ln lt nm trong hai a3 6 mt phng vung gc vi nhau bit AD = a.Tnh th tch t din. s: V = 36 Bi 6 : Cho hnh chp S.ABCD c y ABCD l hnh vung . Mt bn SAB l tam gic u c ng cao SH = h ,nm trong mt phng vung gc vi ABCD, 1) Chng minh rng chn ng cao khi chp trng vi trung im cnh AB. 4h3 2) Tnh th tch khi chp SABCD . s: V = 9 Bi 7: Cho hnh chp SABCD c ABCD l hnh ch nht , tam gic SAB u cnh a nm trong mt phng vung gc vi (ABCD) bit (SAC) hp vi (ABCD) a3 3 mt gc 30o .Tnh th tch hnh chp SABCD. s: V = 4
Gv:V thnh Nhung
- 32-
Trng:THPTTX Saec
Bi 8: Cho hnh chp SABCD c ABCD l hnh ch nht c AB = 2a , BC = 4a, SAB (ABCD) , hai mt bn (SBC) v (SAD) cng hp vi y ABCD mt gc 8a3 3 30o .Tnh th tch hnh chp SABCD. s: V = 9 Bi 9: Cho hnh chp SABCD c y ABCD l hnh thoi vi AC = 2BD = 2a v tam gic SAD vung cn ti S , nm trong mt phng vung gc vi ABCD. Tnh a3 5 th tch hnh chp SABCD. s: V = 12 Bi 10: Cho hnh chp SABCD c y ABCD l hnh thang vung ti A v D; AD = CD = a ; AB = 2a bit tam gic SAB u nm trong mt phng vung gc a3 3 vi (ABCD). Tnh th tch khi chp SABCD . s: V = 2 3) Dng 3 : Khi chp u V d 1: Cho chp tam gic u SABC cnh y bng a v cnh bn bng 2a. Chng minh rng chn ng cao k t S ca hnh chp l tm ca tam gic u ABC.Tnh th tch chp u SABC . Hot ng ca gio vin: Gv: D on cc chng ngi vn ha v nhn thc ca hc sinh: + Hc sinh qun iu kin hai tam gic bng nhau. + Hc sinh qun tnh cht ca on xin v hnh chiu ca on xin + Hc sinh a s qun tnh cht ca chp u nn khng dng c ng cao ca chp u . Gv: Hng dn hc sinh phn tch bi dng hnh : + Dng tam gic u ABC , t tm O dng SO (ABC) . Ti sao ? Gv: Hng dn hc sinh phn tch yu cu ca bi ra cc yu cu nh: + So snh SA,SB,SC suyra OA,OB,OC bi tch cht no ? 1 + Phn tch V= B.h tm B v h trong hnh l cc i tng no ? 3 + Tm din tch B ca ABC bng cng thc no ? + Tm h = SO qua tam gic no bi nh l g ? + Li gii: S Dng SO (ABC) Ta c SA = SB = SC suy ra OA = OB = OC 2a a Vy O l tm ca tam gic u ABC. Ta c tam gic ABC u nn C 2 2a 3 a 3 A AO = AH = = 3 3 2 3 O 11 2 a a H VSAO SO2 = SA 2 OA 2 = 3 B a 11 1 a3 11 SO = .Vy V = SABC .SO = 3 12 3
V d 2:Cho khi chp t gic SABCD c tt c cc cnh c di bng a . 1) Chng minh rng SABCD l chp t gic u. 2) Tnh th tch khi chp SABCD. Hot ng ca gio vin Gv: D on cc chng ngi vn ha v nhn thcca hc sinh + Hc sinh khng chng minh c ABCD l hnh vung. + Hc sinh khng tnh c ng cao SO. Gv: Hng dn hc sinh phn tch bi dng hnh : + Dng hnh thoi ABCD v t cu hi 1, dng SO (ABCD) . Ti sao ? Gv: Hng dn hc sinh phn tch yu cu ca bi ra cc yu cu nh: + Hnh thoi ABCD c ni tip trong ng trn khng? Suy ra g t gi thit? 1 + Phn tch V= B.h tm B v h trong hnh l cc i tng no ? 3 + Tm din tch B ca ABCD bng cng thc no ? + Tm h = SO qua tam gic no bi nh l g ?
+ S
D O A a B
Li gii: Dng SO (ABCD) Ta c SA = SB = SC = SD nn OA = OB = OC = OD ABCD l hnh thoi c ng trn gnoi tip nn ABCD l hnh vung . Ta c SA2 + SB2 = AB2 +BC2 = AC2 nn VASC vung ti S OS =
a 2 2 3 V = 1 S ABCD .SO = 1 a 2 a 2 = a 2 3 3 2 6
Vy V =
a3 2 6
V d 3: Cho khi t din u ABCD cnh bng a, M l trung im DC. a) Tnh th tch khi t din u ABCD. b)Tnh khong cch t M n mp(ABC).Suy ra th tch hnh chp MABC. Hot ng ca gio vin: Gv: D on cc chng ngi vn ha v nhn thc ca hc sinh: + Hc sinh a s qun t din u v tnh cht cc mt, cc cnh ca n. + Hc sinh khng xy dng c ng cao ca chp u . + Hc sinh khng xy dng ng cao ca MABC k t M ( khong cch t mt im n mt phng ) ? + Hc sinh khng ngh ra phng php t s th tch hai chp c cng y. Gv: Hng dn hc sinh phn tch bi dng hnh :
+ Dng tam gic u ABC ,t tm O dng DO (ABC) . Ti sao ? Gv: Hng dn hc sinh phn tch yu cu ca bi ra cc yu cu nh: 1 + Phn tch V= B.h tm B v h trong hnh l cc i tng no ? 3 + Tm din tch B ca ABC bng cng thc no ? + Tm h = DO qua tam gic no bi nh l g ? + Mt phng (DCO) (ABC) ? Dng MH OC suy ra iu g ?Tnh MH ?
O
D M
A O I B H a
Li gii: a) Gi O l tm ca ABC DO ( ABC ) 1 V = S ABC .DO 3 a2 3 2 a 3 , OC = CI = S ABC = 3 3 4 a 6 DOC vung c : DO = DC 2 OC 2 = 3 2 3 1a 3 a 6 a 2 V = . = 3 4 3 12 b) K MH// DO, khong cch t M n mp(ABC) l MH 1 a 6 MH = DO = 2 6
VMABC 1 1 a2 3 a 6 a 3 2 = S ABC .MH = . = 3 3 4 6 24
Vy V =
a3 2 24
Bi tp tng t: Bi 1: Cho hnh chp u SABC c cnh bn bng a hp vi y ABC mt gc 3a3 60o . Tnh th tch hnh chp. s: V = 16 Bi 2: Cho hnh chp tam gic u SABC c cnh bn a, gc y ca mt bn l 45o. a 1) Tnh di chiu cao SH ca chp SABC . s: SH = 3 a3 2) Tnh th tch hnh chp SABC. s: V = 6 Bi 3: Cho hnh chp tam gic u SABC c cnh y a v mt bn hp vi y a3 3 mt gc 60o. Tnh th tch hnh chp SABC. s: V = 24 Bi 4 : Cho chp tam gic u c ng cao h hp vi mt mt bn mt gc 30o .
h3 3 3 Bi 5 : Cho hnh chp tam gic u c ng cao h v mt bn c gc nh h3 3 bng 60o. Tnh th tch hnh chp. s: V = 8 Bi 6 : Cho hnh chp t gic u SABCD c cnh y a v = 60o . ASB a2 3 1) Tnh tng din tch cc mt bn ca hnh chp u. s: S = 3 3 a 2 2) Tnh th tch hnh chp. s: V = 6 Bi 7 : Cho hnh chp t gic u SABCD c chiu cao h ,gc nh ca mt bn 2h3 o bng 60 . Tnh th tch hnh chp. s: V = 3 o Bi 8: Cho hnh chp t gic u c mt bn hp vi y mt gc 45 v khong cch t chn ng cao ca chp n mt bn bng a. 8a3 3 Tnh th tch hnh chp . s: V = 3 Bi 9: Cho hnh chp t gic u c cnh bn bng a hp vi y mt gc 60o. a3 3 Tnh th tch hnh chp. s: V = 12 Bi 10: Cho hnh chp SABCD c tt c cc cnh bng nhau. Chng minh rng SABCD l chp t gic u.Tnh cnh ca hnh chp ny khi th tch ca 9a3 2 n bng V = . s: AB = 3a 2 4) Dng 4 : Khi chp & phng php t s th tch Tnh th tch hnh chp. s: V = V d 1: Cho hnh chp S.ABC c tam gic ABC vung cn B, AC = a 2 , SA vung gc vi y ABC , SA = a 1) Tnh th tch ca khi chp S.ABC. 2) Gi G l trng tm tam gic ABC, mt phng ( ) qua AG v song song vi BC ct SC, SB ln lt ti M, N. Tnh th tch ca khi chp S.AMN Hot ng ca gio vin: Gv : D on cc chng ngi vn ha v nhn thc ca hc sinh: + Mt s hc sinh khng nh tnh cht trng tm tam gic, nh l Talet + Hc sinh khng nh v khng bit vn dng cng thc t s th tch ca 2 khi chp tam gic . +Qua bi ton n gin ny hc sinh cha nhn thc c cch tnh th tch khi thng qua khi khc chuyn qua bi ton kh hn trong sch gio khoa. Gv: Hng dn hc sinh phn tch bi dng hnh : + Dng tam gic ABC vung cn ti B v SA (ABC). + Dng mt phng qua G v // BC , cho MN //BC . Ti sao ?
Gv: Hng dn hc sinh phn tch yu cu ca bi ra cc yu cu nh: 1 + Phn tch V= B.h tm B v h trong hnh l cc i tng no ? 3 + Tm din tch B ca ABC bng cng thc no ? + Tm h = SA qua tam gic no bi nh l g ? + Tnh trc tip th tch SAMN qu phc tp ta phi lm sao ? Lp t s th tch ca SAMN v SABC ? Suy ra iu g ? c Li gii:
S
a)Ta c: VS . ABC = S ABC .SA v SA = a + ABC cn c : AC = a 2 AB = a 1 1 1 a3 S ABC = a 2 Vy: VSABC = . a 2 .a = 2 3 2 6 b) Gi I l trung im BC. SG 2 = G l trng tm,ta c : SI 3 // BC MN// BC SM = SN = SG = 2 SB SC SI 3
VSAMN SM SN 4 = . = VSABC SB SC 9
1 3
N A M I B G C
Vy: VSAMN
4 2a 3 = VSABC = 9 27
V d 2: Cho tam gic ABC vung cn A v AB = a . Trn ng thng qua C v vung gc vi mt phng (ABC) ly im D sao cho CD = a . Mt phng qua C vung gc vi BD, ct BD ti F v ct AD ti E. a) Tnh th tch khi t din ABCD. b) Chng minh CE ( ABD) c) Tnh th tch khi t din CDEF. Hot ng ca gio vin: Gv : D on cc chng ngi vn ha v nhn thc ca hc sinh: + K nng chng minh ng thng vung gc mt phng cha tt + Hc sinh cha p dng c cng thc t s th tch thnh tho t hnh v. + Hc sinh khng nhn ra ra t s
DE DC 2 = t h thc DE.DA = DC 2 trong DA DA2
tam gic vung v khc su s dng. Gv: Hng dn hc sinh phn tch bi dng hnh : + Dng tam gic ABC vung cn ti A v SC (ABC) + Dng mt phng qua C v BD cho thit din CEF. Gv: Hng dn hc sinh phn tch yu cu ca bi ra cc yu cu nh:
1 B.h tm B v h ca ABCD l cc i tng no ? 3 + Tm din tch B ca ABC bng cng thc no ? +Chng minh CE vung gc vi 2 ng thng no trong mt phng (ABD)? + Tnh trc tip th tch CDEF phc tp ta phi lm sao ? Lp t s th tch ca DCEF v DABC bng t s cc i lng hnh hc trong tam gic vung no ? + Phn tch V= Li gii:
D F a E C a A B
1 a a)Tnh VABCD : VABCD = SABC .CD = 3 6 AB AC , AB CD AB ( ACD ) b)Tac:

AB EC
Ta c:
DB EC EC ( ABD )
VDCEF DE DF = . (*) VDABC DA DB
c) Tnh VDCEF :Ta c:
M DE.DA = DC 2 , chia cho DA2

DE DC 2 a2 1 = = 2= 2 DA DA 2a 2 2 DF DC a2 1 = = = Tng t: DB DB 2 DC 2 + CB 2 3
T(*)
3 VDCEF 1 = .Vy VDCEF = 1 V ABCD = a VDABC 6 6 36
V d 3: Cho khi chp t gic u SABCD. Mt mt phng ( ) qua A, B v trung im M ca SC . Tnh t s th tch ca hai phn khi chp b phn chia bi mt phng . Hot ng ca gio vin: Gv : D on cc chng ngi vn ha v nhn thc ca hc sinh: + Hc sinh thng sai lm p dng cng thc t s th tch hai t din cho t s th tch 2 chp t gic ? + Hc sinh khng bit ct chp t gic thnh 2 t din p dng cng thc t s th tch 2 t din ? Gv: Hng dn hc sinh phn tch bi dng hnh : + Dng t gic u ABCD v SO (ABCD) + Dng (ABM) // CD c im N ? + Dng BD v BN . Ti sao ? Gv: Hng dn hc sinh phn tch yu cu ca bi ra cc yu cu nh: + Phn tch hai chp t gic thnh cc chp tam gic no lp t s ? + Hy so snh th tch ca SABD v SBCD vi SABCD ? + Lp t s th tch ca SABN vi SABD ; SAMN vi SABC ?

S
N M D O
Li gii: K MN // CD (N SD) th hnh thang ABMN l thit din ca khi chp khi ct bi mt phng (ABM).
SAND = = VSANB = VSADB = VSABCD +V SD 2 2 4 SADB
SN
VSBMN SM SN 1 1 1 1 1 = . = . = VSBMN = VSBCD = VSABCD VSBCD SC SD 2 2 4 4 8 3 M VSABMN = VSANB + VSBMN = VSABCD . 8 5 Suy ra VABMN.ABCD = VSABCD 8 VSABMN 3 = Do : V 5 ABMN . ABCD
V d 4: Cho hnh chp t gic u S.ABCD, y l hnh vung cnh a, cnh bn to vi y gc 60 . Gi M l trung im SC. Mt phng i qua AM v song song vi BD, ct SB ti E v ct SD ti F. a) Hy xc nh mp(AEMF) b) Tnh th tch khi chp S.ABCD c) Tnh th tch khi chp S.AEMF Hot ng ca gio vin: Gv : D on cc chng ngi vn ha v nhn thc ca hc sinh: + Hc sinh trung bnh ,yu km khng xc nh c gc hp bi cnh bn v y chp. +Hc sinh gp kh khn v quan h song song xc nh E,F. +Hc sinh khng nhn bit cch phn chia chp t gic thnh 2 chp tam gic +Hc sinh khng bit tnh cht trng tm dng nh l Talet vo lp t s Gv: Hng dn hc sinh phn tch bi dng hnh : + Dng t gic u ABCD v SO (ABCD) + Dng mt phng qua AM v song song BD cho EF//BD . Ti sao ? + Dng I giao im ca SO v EF t I l g ca tam gic SAC. Ti sao ? Gv: Hng dn hc sinh phn tch yu cu ca bi ra cc yu cu nh: + Xc nh gc gia SA v ABCD l gc no ? 1 + Phn tch V= B.h tm B v h ca SABCD l cc i tng no ? 3 + Tm h = SO qua tam gic v h thc lng gic no? + Phn tch hai chp t gic thnh cc chp tam gic no lp t s ? + Tnh th tch ca SAEMF qu phc tp th sao ? Lp t s th tch ca SAEMF v SABCD bng cch no ? + Hy so snh th tch ca SABD v SBCD vi SABCD ? + Lp t s th tch ca SAMF vi SACD ?

S
Li gii: a) Gi I = SO AM . Ta c (AEMF) //BD EF // BD

M
SO vi S ABCD = a 2 b) VS . ABCD = S ABCD .

+ VSOA c : SO = AO.tan 60 =
a 6 2
1 3
I F O
Vy : VS . ABCD
D
a3 6 = 6
c) Phn chia chp t gic ta c VS . AEMF = VSAMF + VSAME =2VSAMF
VS . ABCD = 2VSACD = 2 VSABC

Xt khi chp S.AMF v S.ACD SM 1 = Ta c : SC 2 SAC c trng tm I, EF // BD nn:
VSAMF SM SF 1 SI SF 2 = . = = = VSACD SC SD 3 SO SD 3
1 1 a3 6 VSAMF = VSACD = VSACD = 3 6 36
a3 6 a3 6 VS . AEMF = 2 = 36 18
V d 5: Cho hnh chp S.ABCD c y ABCD l hnh vung cnh a, SA vung gc y, SA = a 2 . Gi B, D l hnh chiu ca A ln lt ln SB, SD. Mt phng (ABD) ct SC ti C. a) Tnh th tch khi chp S.ABCD. b) Chng minh SC ( AB ' D ') c) Tnh th tch khi chp S.ABCD Hot ng ca gio vin: Gv : D on cc chng ngi vn ha v nhn thc ca hc sinh: + K nng dng im C' ca hc sinh cn yu . + K nng chng minh ng thng vung gc mt phng cha tt + Khng nhn bit cch phn chia chp t gic ra 2 chp tam gic bng nhau + Cha p dng c cng thc t s th tch thnh tho t hnh v. Gv: Hng dn hc sinh phn tch bi dng hnh : + Dng t gic ABCD v SA (ABCD) + Dng thit din AB'C'D' theo gi thit. Gv: Hng dn hc sinh phn tch yu cu ca bi ra cc yu cu nh:
1 B.h tm B v h ca SABCD l cc i tng no ? 3 + Chng minh SC vung gc 2 ng thng no trong (AB'D') ? + Phn tch hai chp t gic thnh cc chp tam gic no lp t s ? + Hy so snh th tch ca SABC v SACD vi SABCD ? + Hy so snh th tch ca SAB'C' v SAC'D' vi SAB'C'D' ? + Lp t s th tch ca SAB'C' vi SABC . Suy ra iu g ? + Phn tch V= Li gii:
S
a) Ta c: VS . ABCD
C' ' D' ' A O D C I
B'
b) Ta c BC (SAB ) BC AB ' & SB AB ' Suy ra: AB ' (SBC ) nn AB' SC .Tng t AD' SC. Vy SC (AB'D') c) Tnh VS . AB 'C ' D '
B
1 a3 2 = S ABCD .SA = 3 3
VSAB' C' SB ' SC ' = . (*) VSABC SB SC SC ' 1 = SAC vung cn nn SC 2 2 2 SB ' SA 2a 2a2 2 Ta c: = = = = SB SB2 SA2 + AB 2 3 a 2 3 VSAB C ' 1 ' = T (*) VSABC 3
+Tnh VS . AB 'C ' : Ta c:
1 a 3 2 a3 2 VSAB 'C ' = . = 3 3 9
+ VS . AB 'C ' D ' = 2VS . AB 'C '
2a 3 2 = 9
Bi tp tng t: Bi 1: Cho t din ABCD. Gi B' v C' ln lt l trung im ca AB v AC. 1 Tnh t s th tch ca khi t din AB'C'D v khi t din ABCD. s: k = 4 3 Bi 2: Cho t din ABCD c th tch 9m ,trn AB,AC,AD ln lt ly cc im B',C',D' sao cho AB = 2AB' ;2AC = 3AD' ;AD = 3AD'. Tnh t tch t din AB'C'D'. s: V = 2 m3 Bi 3: Cho t din u ABCD c cnh a. Ly cc im B';C' trn AB v AC sao a 2a a3 2 cho AB = ;AC'= . Tnh th tch t din AB'C'D . s: V = 2 3 36
Bi 4: Cho t dinABCD c th tch 12 m3 .Gi M,P l trung im ca AB v CD v ly N trn AD sao cho DA = 3NA. Tnh th tch t din BMNP. s: V = 1 m3 Bi 5: Cho hnh chp SABC c y ABC l tam gic u cnh a 3 ,ng cao SA = a.Mt phng qua A v vung gc vi SB ti H v ct SC ti K. Tnh th tch hnh chp SAHK. s: V =
Bi 6: Cho hnh chp SABCD c th tch bng 27m3 .Ly A'trn SA sao cho SA = 3SA'. Mt phng qua A' v song song vi y hnh chp ct SB,SC,SD ln lt ti B',C',D' .Tnh th tch hnh chp SA'B'C'D'. s: V = 1 m3 Bi 7: Cho hnh chp SABCD c th tch bng 9m3, ABCD l hnh bnh hnh , ly M trn SA sao cho 2SA = 3SM. Mt phng (MBC) ct SD ti N.Tnh th tch khi a din ABCDMN . s: V = 4m3 Bi 8: Cho hnh chp SABCD c y l hnh vung cnh a, chiu cao SA = h. Gi N l trung im SC. Mt phng cha AN v song song vi BD ln lt ct a2h SB,SDF ti M v P. Tnh th tch khi chp SAMNP. s: V = 9 Bi 9 : Cho hnh chp SABCD c y ABCD l hnh bnh hnh v I l trung im ca SC.Mt phng qua AI v song song vi BD chia hnh chp thnh 2 phn.Tnh 1 t s th tch 2 phn ny. s: k = 2 Bi 10: Cho hnh chp SABCD c y ABCD l hnh bnh hnh v ly M trn SM = x Tm x mt phng (MBC) chia hnh chp thnh 2 phn c SA sao cho SA 51 th tch bng nhau. s: x = 2 5) Dng 5 :
a3 3 40
n tp khi chp v lng tr
V d 1: Cho hnh chp S.ABCD c ABCD l hnh vung cnh 2a, SA vung gc y. Gc gia SC v y bng 60 v M l trung im ca SB. 1) Tnh th tch ca khi chp S.ABCD. 2) Tnh th tch ca khi chp MBCD. Hot ng ca gio vin: Gv: D on cc chng ngi vn ha v nhn thcca hc sinh: + Hc sinh gp kh khn khi xc nh gc gia ng thng v mt phng + Hc sinh gp kh khn khi tnh SA v khng bit s dng h thc trong tam gic vung. + Hc sinh khng xy dng c ng cao ca chp k t M ca chp MBCD ( khong cch t mt im n mt phng ) ? Gv: Hng dn hc sinh phn tch bi dng hnh : + Dng t gic ABCD v SA (ABCD) + Dng H trung im AB. Nhn xt MH vi AB ? Ti sao ?
Gv: Hng dn hc sinh phn tch yu cu ca bi ra cc yu cu nh: + Xc nh gc[SC,(ABCD)] = ? Ti sao ? 1 + Phn tch V= B.h tm B v h ca SABCD l cc i tng no ? 3 + Tnh h = SA trong tam gic no v h thc lng gic no ? 1 + Phn tch V= B.h tm B v h ca SABCD l cc i tng no ? 3 + MABCD c ng cao l g ? ti sao ? Tnh MH bi tnh cht g ? Li gii:
S
a)Ta c V = S ABCD .SA

2 2 + S ABCD = (2a ) = 4a
1 3
+ SAC c : SA = AC tan C = 2 a 6
A 6 60o D C H B
.
.
2a a
1 2 a3 8 6 V = 4 a .2 a 6 = 3 3 b) K MH / / SA MH (DBC ) 1 1 Ta c: MH = SA , S BCD = S ABCD 2 2 1 23 6 a VMBCD = V = 4 3
V d 2: Cho hnh chp tam gic S.ABC c AB = 5a, BC = 6a, CA = 7a. Cc mt bn SAB, SBC, SCA to vi y mt gc 60o .Tnh th tch khi chp. Hot ng ca gio vin: Gv: D on cc chng ngi vn ha v nhn thc ca hc sinh: + Hc sinh khng bit cch xc nh gc gia 3 mt bn hp vi y t khng tnh c chiu cao ca chp. + Hc sinh khng nhn ra chn ng cao l tm ng trn ni tip y chp. + Hc sinh khng thuc cng thc Hron v cng thc S = pr Gv: Hng dn hc sinh phn tch bi dng hnh : + Dng tam gic ABC v SH (ABC) vi H (ABC) v H cch u 3 cnh tam gic ABC. Gv: Hng dn hc sinh phn tch yu cu ca bi ra cc yu cu nh: + Xc nh gc hp bi 3 mt bn vi y chp ? 1 + Phn tch V= B.h tm B v h ca SABC l cc i tng no ? 3 + Tnh B = SABC bng cng thc no ? + Tnh h = SH trong tam gic no v h thc lng gic no ?
Gv:V thnh Nhung
- 43-
Trng:THPTTX Saec

S
J A 60 E B H F C
Li gii: H SH ( ABC ) , k HE AB, HF BC, HJ AC suy ra SE AB, SF BC, SJ AC . Ta c = SFH = SJH = 60O SEH SAH = SFH = SJH nn HE =HF = HJ = r ( r l bn knh ng trn ngai tip ABC ) Ta c SABC = p ( p a )( p b)( p c) a+b+c = 9a Nn SABC = 9.4.3.2 a 2 vi p = 2 S 2 6a Mt khc SABC = p.r r = = p 3 Tam gic vung SHE: 2 6a SH = r.tan 600 = . 3=2 2 a 3 1 2 3 Vy VSABC = 6 6 a .2 2 a = 8 3 a . 3
V d 3: Cho hnh hp ch nht ABCD.ABCD c AB = a 3 , AD = a, AA = a, O l giao im ca AC v BD. a) Tnh th tch khi hp ch nht, khi chp OABCD b) Tnh th tch khi OBBC. c) Tnh di ng cao nh C ca t din OBBC. Hot ng ca gio vin:
Gv : D on cc chng ngi vn ha v nhn thc ca hc sinh:
+ Hc sinh khng nh nh ngha v tnh cht hp ch nht . + Hc sinh khng xc nh c chiu cao ca chp OA'B'C'D' ( khong cch t mt im n mt phng ) ? + Hc sinh khng xc nh c y v chiu cao ca chp OBB'C' ( khong cch t mt im n mt phng ) ? Gv: Hng dn hc sinh phn tch bi dng hnh : + Dng hp ch nht , hnh chp OA'B'C'D' v OBB'C' . Gv: Hng dn hc sinh phn tch yu cu ca bi ra cc yu cu nh: + Phn tch V= B.h tm B v h ca OA'B'C'D' l cc i tng no ? 1 + Phn tch V= B.h tm B v h ca OBB'C' l cc i tng no ? 3 + Tnh B = SBB'C' bng cng thc no ? + Tnh h = OM ? Dng tam gic no v tnh cht g ? + i vi chp OBB'C' chn nh C' v y l VOBB' ta c chiu cao yu cu v dng cng thc no tm n ?

C A O D C M B
Li gii: a) Gi th tch khi hp ch nht l V. Ta c : V = AB. AD.AA ' = a 3. a2 =3 a
A' ' C' ' D' '
B' '
ABD c : DB = AB2 +AD2 =2 a * Khi OABCD c y v ng cao 1 a3 3 ging khi hp nn: VOA' B' C' D' = V = 3 3 ' ') b) M l trung im BC O M ( B B C
1 1a 2 a 3 a 3 3 VO BB' C' = S BB' C' OM . = . . = 3 3 2 2 12 c) Gi CH l ng cao nh C ca t 3VOBB 'C ' din OBBC. Ta c : C ' H = SOBB '
ABD c : DB = AB2 + AD2 =2 a

SOBB ' = 1 2 a C ' H = 2a 3 2
V d 4: Cho hnh lp phng ABCD.ABCDc cnh bng a. Tnh th tch khi t din ACBD. Hot ng ca gio vin: Gv : D on cc chng ngi vn ha v nhn thc ca hc sinh: + Hc sinh khng nm vng nh ngha khong cch t mt im n mt phng T khng xc nh c y v chiu cao khi t din tng ng . + Hc sinh khng xc nh c cc yu t 2 t din c th tch bng nhau . + Hc sinh gp nhiu kh khn khi phn chia khi lp phng thnh nhiu khi t din c th tch bng nhau . Gv: Hng dn hc sinh phn tch bi dng hnh : + Dng khi lp phng v chp ACB'D'. Gv: Hng dn hc sinh phn tch yu cu ca bi ra cc yu cu nh: 1 + Phn tch V= B.h tm B v h ca ACB'D' l cc i tng no ? 3 + Tnh trc tip th tch ACB'D' phc tp ? Ta phn tch lp phng thnh 4 khi t din c th tch bng nhau no ? + Khi nhn xt VACB'D' v VCB'D'C' ? Suy ra iu g ? Li gii: Hnh lp phng c chia thnh: khi ACBD v bn khi CBDC, BBAC, DACD, ABAD.

C A B
+Cc khi CBDC, BBAC, DACD, ABAD c din tch y v chiu cao bng nhau nn c cng th tch.
2 Khi CBDC c V1 = . a .a =
1 1 3 2
1 3 a 6
3
A' '
B' '
+Khi lp phng c th tch: V2 = a

VACB ' D ' = a 3 4.
C' ' D' ' a
1 3 1 3 a = a 6 3
V d 5: Cho hnh lng tr ng tam gic c cc cnh bng a. a) Tnh th tch khi t din AB BC. b) E l trung im cnh AC, mp(ABE) ct BC ti F. Tnh th tch khi CABFE. Hot ng ca gio vin: Gv : D on cc chng ngi vn ha v nhn thc ca hc sinh: + Hc sinh khng xc nh c giao im ca mp(A'BE) vi cnh BC + Hc sinh khng xc nh c ng cao k t C n y A'B'B ca t din A'B'BC. + Hc sinh khng bit cch phn chia khi CA'B'FE thnh 2 khi t din n gin hn tnh c chiu cao d dng . Gv: Hng dn hc sinh phn tch bi dng hnh : + Dng lng tr ng tam gic u ABCA'B'C'? Ti sao ? Gv: Hng dn hc sinh phn tch yu cu ca bi ra cc yu cu nh: 1 + Phn tch V= B.h tm B v h ca A'B'BC l cc i tng no ? 3 + Tnh trc tip th tch CA'B'FE phc tp ? Ta phn tch khi chp thnh 2 khi t din no m tnh th tch n gin hn ? Li gii: a) Khi AB BC:Gi I l trung im AB, 2 3 1 VA ' B ' BC = S A ' B ' B .CI = 1 a . a 3 = a 3 3 3 2 2 12 b)Khi CABFE: phn ra hai khi CEFA v CFAB. +Khi ACEFc y l CEF, ng cao AA nn VA 'CEF = SCEF .A ' A SCEF =
- 46-
A I
E F C
A' ' J C' '
B' '
1 3
1 a2 3 a3 3 VA 'CEF = S ABC = 48 4 16
Trng:THPTTX Saec
Gv:V thnh Nhung
+Gi J l trung im BC. Ta c khi ABCF c y l CFB, ng cao JA 1 nn VA ' B 'CF = S CFB' .A 'J 3 1 a2 SCFB' = SCBB ' = 2 4 1 a 2 a 3 a3 3 VA ' B ' CF = = 3 4 2 24 + Vy : VCA'B'FE
a3 3 = 16
Bi tp tng t: Bi 1: Cho lng tr ng ABCA1B1C1 c ABC vung. AB = AC = a; AA1 = a 2 . M l trung im AA1. Tnh th tch lng tr MA1BC1
3 s:V = a 2
12
Bi 2: Hnh chp SABCD c ABC vung ti B, SA (ABC). ACB = 60o,
BC = a, SA = a 3 ,M l trung im SB.Tnh th tch MABC . s: VMABC =
1 4
a3
Bi 3: SABCD c y ABCD l hnh thang vi y ln AB = 2, ACB = 90o. SAC v SBD l cc tam gic u c cnh bng 3 . Tnh th tch khi chp
SABCD.
s: VSABCD =
6 4
Bi 4: Tnh th tch hnh chp tam gic u SABC trong cc trng hp sau: 2 12 11 b) AB = 1, SA = 2 . s: V = 12 Bi 5. Cho lng tr ABCABC c di cnh bn = 2a, ABC vung ti A, AB = a, AC = a 3 . Hnh chiu vung gc ca A trn (ABC) l trung im BC. a3 Tnh VAABC theo a? s: V = 2 Bi 6: Cho hnh chp SABC c y ABCD l hnh bnh hnh v SABCD = 3 v gc gia 2 ng cho bng 60o, cc cnh bn nghing u vi y 1 gc 45o. 3 Tnh VSABCD . s: V = 3 o o Bi 7: Cho hnh chp SABC c SA = SB = SC = a. ASB = 60 , BSC = 90 , a 2 CSA = 120o.Chng minh rng ABC vung .Tnh VSABC . s: V = 12
a) Cnh y bng 1, gc ABC = 60o .
s: V =
Gv:V thnh Nhung
- 47-
Trng:THPTTX Saec
Bi 8: Cho hnh chp S.ABCD c y ABCD l hnh vung cnh 2a, SA = a ,SB= a 3 v mt phng (SAB) vung gc mt phng y. Gi M,N ln lt l trung im ca cc cnh AB.BC.Tnh theo a th tch khi chp S.BMDN a3 3 s: vS . BMDN = 3 Bi 9: Cho lng tr ng tam gic u ABCABC c cnh y v cnh bn u bng a. M, N, E ln lt l trung im ca BC, CC, CA. Tnh t s th tch hai phn lng tr do (MNE) to ra. s: k = 1 Bi 10: Cho hnh chp S.ABCD c y l hnh vung cnh a,mt bn SAD l tam gic u v nm trong mt phng vung gc vi y .Gi M,N ln lt l trung im ca cc cnh SB,BC,CD.Chng minh AM vung gc vi BP v tnh th tch ca khi t din CMNP.
a3 3 s : vM . CNP = 96
KT LUN
Vi mt thi gian khng nhiu , Chc chn cn rt nhiu thiu st trong chuyn ny. Chc chn c nhiu kin tho lun v chc chn cng cn c nhiu h nghi v tnh thc tin ca chuyn . Nhng ti tin chc rng, vi ci tm trong sng ca ngi thy, chng ta s tm ra c mt gii php no , gip cc HS Trung bnh -Yu t c chun kin thc mn hnh hc khng gian . Hy to c hi cho cc hc sinh thc s c n lc vn ln! Hy gip cc em vt qua kh khn hc tp mn hnh hc khng gian bng chnh nng lc ca mnh! v t kt qu tt p nht trong k thi cui cp. Ti rt mong kin ng gp ca cc thy, c gio Ton tnh ng Thp . Sac, ngy 25 thng 10 nm 2009
GV: V thnh Nhung
Gv:V thnh Nhung
- 48-
Trng:THPTTX Saec

5 - Chuyên đề HHKG - Nhung

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

5 - Chuyên đề HHKG - Nhung

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

Chuyn :Luyn tp Hnh Hc Khng Gian

Hi ng B Mn Ton -Tnh ng Thp

PHNG PHP LUYN TP TH TCH KHI A DIN

Chuyn :Luyn tp Hnh Hc Khng Gian

Hi ng B Mn Ton -Tnh ng Thp

Chuyn :Luyn tp Hnh Hc Khng Gian

Hi ng B Mn Ton -Tnh ng Thp

Chuyn :Luyn tp Hnh Hc Khng Gian

Hi ng B Mn Ton -Tnh ng Thp

1 a. b. c 1 = p.r = a.ha = a.b sin C = 2 2 4R

p.( p a)( p b)( p c) vi p =

c bit :* ABC vung A :

(P) (Q) = d (P) / /a (Q) / /a

Chuyn :Luyn tp Hnh Hc Khng Gian

Hi ng B Mn Ton -Tnh ng Thp

a,b (P) / /(Q) (P) a b = I a/ /(Q),b / /(Q)

(P) / /(Q) a/ /(Q) a (P)

(P) / /(Q) (R) (P) = a a/ /b (R) (Q) = b

Chuyn :Luyn tp Hnh Hc Khng Gian

Hi ng B Mn Ton -Tnh ng Thp

a mp(P ), b mp(P ) b a b a'

Chuyn :Luyn tp Hnh Hc Khng Gian

Hi ng B Mn Ton -Tnh ng Thp

Chuyn :Luyn tp Hnh Hc Khng Gian

Hi ng B Mn Ton -Tnh ng Thp

N TP 3 KIN THC C BN HNH HC LP 12

B : die tch a n y vi u h: chie cao

Gv:V thnh Nhung

Chuyn :Luyn tp Hnh Hc Khng Gian

Hi ng B Mn Ton -Tnh ng Thp

3. T S TH TCH T DIN: Cho khi t din SABC v A, B, C l cc im ty ln lt thuc SA, SB, SC ta c:

S S S A B C = = A' S S B'S C'

4. TH TCH KHI CHP CT:

B, B': die tch hai a n y vi u h: chie cao

Khi lng tr ng c chiu cao hay cnh y

+ Hc sinh khng v c lng tr ng tam gic .

Chuyn :Luyn tp Hnh Hc Khng Gian

Hi ng B Mn Ton -Tnh ng Thp

Gv:V thnh Nhung

Chuyn :Luyn tp Hnh Hc Khng Gian

Hi ng B Mn Ton -Tnh ng Thp

Chuyn :Luyn tp Hnh Hc Khng Gian

Hi ng B Mn Ton -Tnh ng Thp

Gv:V thnh Nhung

Chuyn :Luyn tp Hnh Hc Khng Gian

Hi ng B Mn Ton -Tnh ng Thp

Li gii: Ta c tam gic ABD u nn : BD = a v SABCD = 2SABD =

a 3 =a 3 2 VDD'B DD' = BD'2 BD2 = a 2 a3 6 Vy V = SABCD.DD' = 2

Gv:V thnh Nhung

Chuyn :Luyn tp Hnh Hc Khng Gian

Hi ng B Mn Ton -Tnh ng Thp

Lng tr ng c gc gia ng thng v mt phng.

Chuyn :Luyn tp Hnh Hc Khng Gian

Hi ng B Mn Ton -Tnh ng Thp

Chuyn :Luyn tp Hnh Hc Khng Gian

Hi ng B Mn Ton -Tnh ng Thp

+ Tm h = DD' trong tam gic vung no ? v dng h thc lng gic no ?

Gii VABD u cnh a SABD = a2 3 4

Gv:V thnh Nhung

Chuyn :Luyn tp Hnh Hc Khng Gian

Hi ng B Mn Ton -Tnh ng Thp

Chuyn :Luyn tp Hnh Hc Khng Gian

Hi ng B Mn Ton -Tnh ng Thp