Trn Thanh Minh - Phan Lu Bien Tran Quang Ngha

www.saosangsong.com.vn

To hp va xac suat

I. TO HP 1. Hai qui tac em c ban

A. Tom tat giao khoa 1. Qui tac cong :
Gia s mot cong viec co the c tien hanh theo mot trong k phng an A2 , A2 , . . . ,Ak .Phng an A1 co the thc hien bi n1 cach,phng an A2 co the thc hien bi n2 cach , . . . , phng an Ak co the thc hien bi nk cach .Khi o cong viec co the thc hien bi n1 + n2 + . . . + nk cach

2. Qui tac nhan

Gia s mot cong viec nao o bao gom k cong oan A1 , A2 , . . .,Ak .Cong oan A1 co the thc hien theo n1 cach ,cong oan A2 co the thc hien theo n2 cach , . . . ,cong oan Ak co the thc hien theo nk cach .Khi o cong viec co the thc hien theo n1.n2. . .nk cach

B.Giai toan
Dang 1 :em so phan t cua tap hp s dung qui tac cong V du 1 : Tren ke sach co 12 quyen sach tham khao Toan 11 va 6 quyen sach tham khao Ly 11.Hoi mot hoc sinh co bao nhieu cach chon mot trong hai loai sach noi tren Giai Hoc sinh co hai phng an chon .Phng an 1 la chon mot quyen sach Toan 11,phng an nay co 12 cach chon Phng an 2 la chon mot quyen sach Ly 11,phng an nay co 6 cach chon Vay hoc sinh co : 12 + 6 cach chon mot trong hai lai sach noi tren. V du 2 : Cho tap hp E = {a, b, c} .Co bao nhieu cach chon mot tap hp con khac r rong cua E. Giai Phng an 1 : co 3 cach chon mot tap con cua E gom mot phan t Phng an 2 : co 3 cach chon mot tap con cua E gom 2 phan t Phng an 3 : co mot cach chon mot tap con cua E gom 3 phan t Vay co 3 + 3 + 1 = 7 tap con khac rong cua tap E

To hp va xac suat

Dang 2 :em so phan t cua tap hp s dung qui tac nhan V du 3 : Mot lp hoc co 40 hoc sinh.Giao vien chu nhiem muon chon mot ban ieu hanh lp gom mot lp trng,mot lp pho va mot thu quy.Hoi co bao nhieu cach chon biet rang moi hoc sinh eu co the lam mot nhiem vu Giai Co 40 cach chon mot lp trng Sau khi chon xong lp trng co 39 cach chon mot lp pho Sau khi chon xong mot lp trng va mot lp pho ,co 38 cach chon mot thu quy Vay co tat ca 40.39.38 = 58.280 cach chon ban ieu hanh lp V du 4 : T trng Le Hong Phong en trng Nguyen Th Minh Khai co 4 con ng i va t trng Nguyen Th Minh Khai en trng Le Qu on co 3 con ng i.Hoi co bao nhieu cach i cua mot hoc sinh trng Le Hong Phong muon en ru mot hoc sinh cua trng Nguyen Th Minh Khai cung en trng THPT Le Qu on tham d le hoi? Giai Co 4 con ng i t trng Le Hong Phong en trng Nguyen Th Minh Khai va co 3 con ng i t trng Nguyen Th Minh Khai en ng Le Qu on ,nh vay co 2.3 = 12 cach i t trng Le Hong Phong en trng Le Qu on qua ngo trng Nguyen Th Minh Khai V du 5 : Cho tap hp E = {1, 2,3, 4,5, 6, 7,8,9} .T cac phan t cua E co the lap c bao nhieu so t nhien chan gom 4 ch so khac nhau: Giai Goi so o la x = a1a2 a3 a4 x la so chan nen co 4 cach chon so a4 { 2,4,6,8} V cac so khac nhau nen co 8 cach chon so a3 , co 7 cach chon so a2 va co 6 cach chon so a1 Vay theo qui tac nhan th co 2.8.2.6 = 1344 so t nhien c thanh lap

C. Bai tap ren luyen :

2.1 .T TP.Ho Ch Minh i en TP. Nha Trang co the i bang o to , tau hoa , hay tau thuy .Moi ngay co 6 chuyen o to, co 4 chuyen tau hoa va 3 chuyen tau thuy.Hoi co bao nhieu s la chon e i t TP.Ho Ch Minh en Nha Trang?

To hp va xac suat

2..2. Mot lp hoc co 20 hoc sinh nam va 15 hoc sinh n . a) Giao vien chu nhiem muon chon mot hoc sinh nam hay n d trai he cua trng.Hoi co bao nhieu cach chon ? b) Giao vien chu nhiem muon chon mot hoc sinh nam va mot hocsinh n d le hoi cua trng ban .Co bao nhieu cac chon? 2..3. Cho tap hp E = {2, 4, 6} Hoi co the lap c bao nhieu so t nhien khac nhau co nhng ch so khac nhau chon t cac phan t cua E. 2.4. Trong cuoc thi van ap ve mon s , giam khao soan 10 cau hoi ve s Viet Nam, 6 cau hoi ve s the gii .Moi th sinh rut tham mot cauhoi .Hoi moi th sinh co bao nhieu kha nang chon mot cau hoi? 2.5. Co tat ca bao nhieu so le nho hn 80? 2.6 Gia s co 2 ng noi t tnh A en tnh B va co 3 ng noi t tnh B en tnh C.Chung ta muon i t tnh A sang tnh C qua nga tnh B va tr ve theo nga o .Co tat ca may hanh trnh i ve neu : a) phai dung cung mot ng e i va ve b) dung ng nao cung c e i va ve c) phai dung nhng ng khac nhau lam ng i va ng ve tren ca hai chan A B va B C ? 2.7. Co tat ca may so co the thanh lap c vi cac ch so : 2.2.6.8 neu : a) so o ln hn 200 va nho hn 600 b) so o co 3 ch so khac nhau 2.8. Bien so xe may , neu khong ke ma so vung , gom co 6 k t .Trong o k t v tr th nhat la mot ch cai (trong bang 24 ch cai), v tr th hai la mot ch so thuoc tap hp {1.2.3.4.5.6.7.8.9} , bon v tr ke tiep la bon ch so chon trong tap hp

{0,1, 2,3, 4,5, 6, 7,8,9} Hoi neu khong ke ma so vung th co the lam c bao nhieu
bien so xe may khac nhau? 2.9. Co bao nhieu so t nhien : a) co 4 ch so ma ca 4 ch so la so le ? b) co 5 ch so ma cac ch so cach eu ch so ng gia th giong nhau?

To hp va xac suat

2.10. Ngi ta ghi nhan cac chiec ghe ngoi trong mot rap hat bang hai ky t :ky t v tr au tien la mot ch cai ( trong bang 24 ch cai) va ky t v tr th hai la mot so nguyen dng 1,2 , . . . , 30. Hoi co tat ca bao nhieu chiec ghe uc ghi nhan khac nhau trong rap hat? D. Hng dan ap so 2.1 Theo qui tac cong ta co : 6 + 4 + 3 = 13 s la chon 2.2 Lp hoc co 20 nam va 15 n a) Neu chon mot nam hay mot n th theo qui tac cong co 20 + 15 = 35 cach chon b) Neu chon mot nam va mot n th theo qui tac nhan co 20.15 = 300 cach chon 2.3 Co 3 so t nhien khac nhau co mot ch so Co 6 so t nhien khac nhau co hai ch so khac nhau Co 6 so t nhien khac nhau co ba ch so khac nhau Vay co tat ca 3 + 6 + 6 = 15 so t nhien 2.4.Th sinh co 10 cach chon mot cau hoi S Viet Nam hay 6 cach chon mot cau hoi S The gii .Vay co 10 + 6 = 16 cach chon mot cau hoi. 2.5. So phai tm co mot ch so : 5 so ( chon mot trong 5 so le 1.2.2.2.9) So phai tm co hai ch so x = a1a2 . V x la so le nen co 5 cach chon cho ch so a2 , x nho hn 80 nen co 7 cach chon cho ch so a1 ( chon trong cac so 1,2,3,4,5,6,7) .Do o co 2.7 = 35 cach chon so le co hai ch so Vay co 5 + 35 = 40 so le nho hn 80. 2.6. Co 2 con ng i t A en B va 3 con ng i t B en C , do o theo qui tac nhan co 2.3 = 6 hanh trnh i t A en C qua nga B a) neu dung cung mot ng e i va ve th co 6 cach chon b) neu dung ng nao cung c e i va ve th co 6. 6 = 36 hanh trnh c) neu dung nhng ng khac nhau lam ng i va ng ve tren ca hai chan A B va B - C th co 6.2 = 12 hanh trnh i va ve v co 6 cach chon ng i nhng ng ve ch co 2 cach chon ng ve t C B va mot cach chon ng ve B A. 2.7. a) So t nhien ln hn 200 va nho hn 600 co ba ch so a1a2 a3 V ch c chon trong cac so 2. .4 .6 .8 nen co hai cach chon a1 la so 2 va 4 va cac ch so khong khac nhau nen co 4 cach chon a2 va 4 cach chon a3 Vay co tat ca 2.2.4 = 32 so ln hn 200 va nho hn 600

To hp va xac suat

b) So t nhien co ba ch so khac nhau a1a2 a3 nen co 4 cach chon a1 , 3 cach chon a2 va 2 cach chon a3 .Vay co 2.2.2 = 24 so gom ba ch so khac nhau Bang ch so xe may khong ke ma vung hien nay co dang F 5 6202 Co 24 cach chon mot ch cai v tr au Co 9 cach chon mot ch so cho v tr th hai (khong co so 0) Co 10 cach chon mot ch so cho moi v tr trong bon v tr con lai (co so 0) Vay theo qui tac nhan co : 22.9.10.10.10.10 = 2 160 000 bien so xe 2.9 a) Co 5 ch so le la 1, 3 , 5 , 7 , 9 .So phai tm gom 4 ch so a1a2 a3 a4 Cac ch so khong khac nhau nen moi ch so ai co 5 cach chon mot trong 5 so le .Vay theo qui tac nhan co : 2.2.2.5 = 625 so phai tm b) So phai tm gom 5 ch so a1a2 a3 a4 a5 vi a1 0 va theo yeu cau bai toan th a1 = a5 ; a2 = a4 .Nh vay co 9 cach chon ch so a1 va a5 ; co 10 cach chon a2 va a4 va co 10 cach chon so chnh gia a3 .Vay theo qui tac nhan co : 9.10.10 = 900 so phai tm. 2.10 Nhan cua ghe co dang A12 chang han Co 24 cach chon mot ch trong 24 ch cai Co 30 cach chon mot so nguyen dng trong tap hp {1, 2,...,30} Vay theo qui tac nhan co : 22.30 = 720 nhan

2. HOAN V , CHNH HP VA TO HP
A.Tom tat giao khoa : Hoan v : nh ngha : Cho tap hp A co n phan t . Khi sap xep n phan t nay theo mot th t ,ta c mot hoan v cac phan t cua tap A V du : Cho tap hp A = {a, b, c} .Cac hoan v cua A la cac bo ba th t (a,b,c) ; (a, c ,b) ; (b.a.c) ; (b.c.a) ; (c,a,b) ; (c.b.a) b) So cac hoan v : Cho so nguyen dng n .So cac hoan v cua mot tap hp co n phan t la : Pn = n(n 1)(n 2). . . 2.1 = n! (1) V du : So hoan v cua tap hp A = {a, b, c} gom 3 phan t la 3! = 1.2.3 = 6 Chnh hp : nh ngha : Cho tap hp A gom n phan t va so nguyen k vi 1 k n. . Khi lay ra k phan t cua A va sap xep chung theo mot th t, ta c mot chnh hp chap k cua n phan t cua A (goi tat la chnh hp chap k cua A)

To hp va xac suat

V du : Cho tap hp A = {a, b, c} .Cac chnh hp chap 2 cua A la : (a,b) ; (b,a) ; (a,c) ; (c,a) ; (b,c) ; (c.b) b) So cac chnh hp : Cho cac so nguyen n va k vi 1 k n.So cac chnh hp chap k cua mot tap hp co n phan t la : A k = n(n 1)(n 2). . .(n k +1) (2) n V du : Mot lp hoc co 40 hoc sinh.Giao vien chu nhiem muon chon mot hoc sinh lam lp trng , mot hoc sinh lam lp pho va mot hoc sinh lam thu quy.Hoi co bao nhieu cach chon? Giai: Giao vien chu nhiem muon chon 3 hoc sinh trong so 40 hoc sinh lam 3 chc vu phan biet (co th t) .Vay co tat ca : 3 A40 = 40.39.38 = 59 280 cach chon khac nhau Ghi chu :1/ Theo nh ngha ta thay mot hoan v cua tap hp n phan t la mot chnh n hp chap n cua tap hp o An = n!
k 2/ Cong thc (2) co the viet di dang An =

n! (3) (n k )!

vi qui c 0! = 1 To hp : a) nh ngha : Cho tap hp A gom n phan t va so nguyen k vi 1 k n. Moi tap con cua A co k phan t c goi la mot to hp chap k cua n phan t cua A ( goi tat la mot to hp chap k cua A) Nh vay mot to hp chap k cua A la mot cach chon k phan t cua A (khong quan tam en th t) V du : Cho tap hp A = {a, b, c} .Cac to hp chap 2 cua A la :

{a, b} ; {a, c} ; {b, c}

b) So cac to hp : Cho cac so nguyen n va k vi 1 k n. So cac to hp chap k cua mot tap hp co n phan t la :
k An n(n 1)(n 2)...(n k + 1) = C = (4) k! k! Ghi chu : Vi 1 k n ta co the viet cong thc (4) di dang : n! 0 Cnk = (5) vi qui c Cn = 1 k !(n k )! k n

c) H ai cong thc c bn v t hp
k n Cn = C n k

vi moi so nguyen n va k thoa 0 k n

To hp va xac suat

k k k Cn +1 = Cn + Cn 1 vi moi so nguyen n va k thoa 1 k n

V du : Trong mat phang cho 5 iem trong o khong co 3 iem nao thang hang a) Hoi co bao nhieu oan thang noi lien cac iem o? b) Hoi co bao nhieu tam giac ma nh la cac iem o? Giai a) Mot oan thang noi lien 2 iem chon trong 5 iem cho
2 Vay co C5 =

5.4 = 10 oan thang 2!

b) Mot tam giac c tao ra bi 3 iem chon trong 5 iem a cho.

3 Vay co : C5 =

5.4.3 = 10 tam giac 3!

B. Giai toan : Dang 1 : Bai toan sap xep cac phan t theo th t : dung chnh hp hay hoan v V du 1 : Mot nhom hoc sinh gom 7 nam va 4 n. Hoi co bao nhieu cach xep 10 hoc sinh o vao mot ghe dai sao cho : a) Hoc sinh nam phai ngoi lien nhau va b) Nhom 4 hoc sinh n ngoi chnh gia Giai a) Bay hoc sinh nam ngoi lien nhau xem nh mot v tr x nen ta sap xep x va 4 n la mot hoan v 5 phan t : co 5! cach Sau o sap xep 7 nam sinh trong v tr x la mot hoan v 7 phan t : co 7! cach .Vay theo qui tac nhan co 5!.7! = 604800 b) Bon hoc sinh n ngoi chnh gia nen chiem mot v tr y co nh nen sap 7 hoc sinh tren 7 cho : co 7! cach Sau o hoan v 4 n sinh trong v tr y : co 4! cach Vay co 4!.7! = 120960 cach V du 2 : Co bao nhieu cach xep 6 ngi vao 6 ghe xep theo ban tron neu khong co s khac biet gia cac ghe nay? Giai

To hp va xac suat

Hnh di ay cho ta thay hai loi xep at giong het nhau,mac dau A that s ngoi ghe khac.Nh vay trong viec ngoi xung quanh ban tron ,co mot ngi ngoi t do va 5 ngi con lai chia nhau ngoi 5 ghe con lai.

Vay co tat ca 5! = 120 cach xep 6 ngi ngoi vao 6 ghe cua ban tron. V du 3 : Co the thanh lap bao nhieu so gom 5 ch so khac nhac nhau va trong o nhat thiet phai co ch so 8 ? Giai Xet tap hp cac so t nhien E = {0,1, 2,3, 4,5, 6, 7,8,9} va so gom 5 ch so :

x=

a1a2 a3a4 a5

4 Dang a1 = 8 th co m1 = A9 = 9.8.2.6 = 3024 so

Dang a1 0 va 8 th * co 8 cach chon a1 {1, 2,3, 4,5, 6, 7,9} * co 4 cach chon mot trong bon ch so a2 , a3 , a4 , a5 bang 8 3 * lap 3 ch so con lai trong tap hp E \ {a1 ,8} : co A8 = 8.2.6 = 336

Do o co m2 = 8.2.336 = 10 752 so dang nay Vay so gom 5 ch so khac nhau va trong o nhat thiet phai co ch so 8 la : m1 + m2 = 3024 + 10752 = 13776 so V du 4 : Mot ban dai co hai day ghe oi dien nhau,moi day gom 6 ghe. Ngi ta muon xep cho ngoi cho 6 hoc sinh trng Le Hong Phong va 6 hoc sinh trng Tran ai Ngha vao ban noi tren.hoi co bao nhieu cach xep trong moi trng hp sau : a) Bat c hai hoc sinh nao ngoi canh nhau hoac oi dien nhau th khac trng vi nhau. b) Bat c hai hoc sinh nao ngoi oi dien nhau th khac trng nhau. Giai Bc 1 : xep cho cho hai nhom hoc sinh ngoi canh nhau hoac oi dien th khac trng vi nhau th co hai cach : ( P la hoc sinh Le Hong Phong va N la hoc sinh Tran ai Ngha) PNPNPN NPNPNP NPNPNP PNPNPN

To hp va xac suat

10

Bc 2 : Trong nhom hoc sinh P co 6! cach sap xep 6 em vao 6 cho ngoi Trong nhom hoc sinh N co 6! cach sap xep 6 em vao 6 cho ngoi Vay co 2 . 6! . 6! = 1 036 800 cach b) Hoc sinh th nhat trng P co 12 cach chon ghe ngoi trc Sau o chon mot trong 6 hoc sinh trng N ngoi oi dien vi hoc sinh trng P th nhat : co 6 cach chon Hoc sinh th hai cua trng P con 10 cho e ngoi : co 10 cach chon cho ngoi cho hoc sinh th hai trng P . Chon mot trong 5 hoc sinh con lai cua trng N ngoi oi dien vi hoc sinh th hai cua trng P : co 5 cach Tiep tuc nh cach tren ta co : 12 6 10 5 8 4 6 3 4 2 1 1 = 33 177 600 cach V du 5 : Cho tap hp so : E = {0,1, 2,3, 4,5} .Hoi co the thanh lap bao nhieu so co 3 ch so khac nhau va khong chia het cho 3 Giai

So gom 3 ch so khac nhau thanh lap t cac ch so cua E ke ca so 0 v tr hang tram la : A 3 = 120 6 So gom 3 ch so khac nhau thanh lap t cac ch so cua E ma so 0 ng v tr 2 hang tram la A5 = 20

So chia het cho 3 khi tong cac ch so chia het cho 3 .Nh vay trong tap E cac tap con cac ch so sau ay co tong chia het cho 3 : {0,1,2} ; {0,2,4} ; {0 ,4 ,5} ; {0,1,5 ; {1,2,3} ; {2,3,4} ; {1,3,5} . Do o co 2.3! 2.2! = 36 so chia het cho 3 Vay co tat ca : 120 20 36 = 64 so phai tm V du 6 : Cho tap hp A = {1, 2,3, 4,5, 6, 7,8,9} a) Co bao nhieu tap con X cua tap A thoa man ieu kien X cha 1 va khong cha 9 ? b) Co bao nhieu so t nhien chan gom 5 chu so oi mot khac nhau lay t tap A ma khong bat au bi 135 ? Giai a) Xet tap hp B = {2,3, 4,5, 6, 7,8} .V tap X khong cha 9 nen X\ {1} la tap con cua B .Nh vay moi tap con cua B hp vi {1} th c tap X la tap con cua A cha 1 va khong cha 9 .Vay so tap con X thoa man ieu kien bai toan la 27 = 128

To hp va xac suat

11

cach chon ch so a5 {2, 4, 6,8} .Sau khi chon a5 th con lai 8 ch so cua A e chon
4 cac so con lai nen co A 8 = 8.2.6.5 = 1680

b) Xet so x = a1a2 a3 a4 a5 gom 5 ch so khac nhau lay t A .V x la so chan nen co 4

Do o co 4 1680 = 6720 so chan gom 5 ch so khac nhau . Mat khac so x bat au bi 135 gom co 5 4 = 20 so Vay so cac so x thoa man bai toan la 1680 20 = 1660 Dang 2 : Bai toan chon cac phan t khong phan biet th t :dung to hp

V du 7 : a) Co tat ca bao nhieu ng cheo trong mot t giac loi n canh?

b) a giac loi nao co so canh va so ng cheo bang nhau? Giai
2 a) a giac loi n canh gom co n nh.Do o co tat ca Cn =

n(n 1) oan thang noi lien 2

cac nh nay.Cac oan thang nay gom cac canh va cac ng cheo Vay so ng cheo la

n(n 1) n(n 3) n = 2 2

b) So canh va so ng cheo bang nhau khi :

n(n 3) =n 2

Do o n(n 3) = 2n hay n 3 = 2 ( v n > 0 ) Vay n = 5 .Suy ra ngu giac loi co so canh va so ng cheo bang nhau V du 8 : Mot nhom giao vien gom co 16 ngi trong o co 2 cap v chong. Hieu trng muon chon 8 giao vien vao hoi ong giao duc nha trng.Hoi co bao nhieu cach chon neu hoi ong nay phai co mot cap v chong ? Giai Co 2 cach chon mot cap v chong va so giao vien con lai ngoai 2 cap v chong la12 ,hieu trng phai chon 6 giao vien trong 12 ngi nay . 6 Co tat ca C12 = 924 cach chon Vay co tat ca 2 . 924 = 1848 cach chon thanh vien cua hoi ong. V du 9 : Giao vien chu nhiem muon chia 10 hoc sinh thanh 3 nhom, mot nhom gom 5 hoc sinhlam cong tac xa hoi,mot nhom gom 3 hoc sinh lam ve sinh va mot nhom gom 2 hoc sinh gi trat t. Hoi co may cach chia?

To hp va xac suat

12

Giai 5 Chon 5 hoc sinh trong 10 hoc sinh co C10 = 252 Khi chon xong nhom th nhat ,giao vien chon 3 hoc sinh trong 5 hoc sinh con lai nen 3 co C5 = 10 cach chon Khi chon xong hai nhom nay th con lai 2 hoc sinh cho nhom th ba Vay co tat ca 252 . 10 = 2520 cach chon. V du 10 : T mot nhom hoc sinh gom 8 nam va 6 n ,giao vien muon chon mot to cong tac gom 6 hoc sinh.Hoi co bao nhieu cach chon biet rang to cong tac phai co nam va n Giai 6 Chon 6 hoc sinh trong 14 hoc sinh th co C14 cach chon
6 So cach chon 6 hoc sinh nam trong 8 hoc sinh nam la C8

So cach chon 6 hoc sinh n trong 6 hoc sinh n la 1 Vay so cach chon to cong tac gom 6 hoc sinh phai co nam va n la : 6 C14 - C86 - 1 = 3003 28 1 = 2974 cach chon
k k Dang 3 : Phng trnh , bat phng trnh cha Pn , An ; Cn k k Ap dung cong thc chnh hp va to hp An ; Cn can chu y n , k N va k n e

chon nghiem V du 11 : Giai phng trnh : Px . A 2 + 72 = 6(A 2 + 2Px ), trong o Px la so hoan v x x cua x phan t va A 2 la so chnh hp chap 2 cua x phan t x Giai Ta co Px = x! va A 2 = x(x 1) .Do o x Px . A 2 + 72 = 6(A 2 + 2Px ) x!.x(x 1) + 72 = 6 [x(x 1) + 2x!] vi x 2 va x x x nguyen dng x![x(x 1) 12]= 6x2 6x + 72 x!(x2 x 12) = 6(x2 x 12) = 0 (x2 x

x 2 x 12 = 0 x = 4 hay x = 3(loai ) 12)(x! 6 ) = 0 x=3 x! = 6

Vay nghiem cua phng trnh la x = 3 va x = 4

To hp va xac suat

13

2 2 2 2 V du 12 : Giai phng trnh : Cx +1 + 2Cx + 2 + 2Cx + 3 + Cx + 4 = 149 k (x la so nguyen dng , Cn la so to hp chap k cua n phan t)

Giai 2 2 2 2 Ta co : Cx +1 + 2Cx + 2 + 2Cx +3 + Cx + 4 = 149 vi x la so nguyen dng .

x2 + x + 2(x2 + 3x + 2) + 2(x2 + 5x + 6) + x2 + 7x + 12 = 298 6x2 + 24x - 270 = 0 x2 + 4x 45 = 0 x = 5 hay x = -9 (loai)

Vay nghiem cua phng trnh la x = 5 V du 13 : Giai he phng trnh :

( x + 1) x 2( x + 2)( x + 1) 2( x + 3)( x + 2) ( x + 4)( x + 3) + + + = 149 2! 2! 2! 2!

2 Axy + 5Cxy = 90 y y 5 Ax 2Cx = 80

k k ( trong o An va Cn lan lt la so to hp va so to hp chap k cua n phan t)

Giai Ta co : Axy =

x! x! va Cxy = vi x , y la so nguyen dng va x y ( x y )! y !( x y )! x! y y y ( x y )! = 20 Ax = 20 2 Ax + 5Cx = 90 Do o y y y x! Cx = 10 5 Ax 2Cx = 80 = 10 y !( x y ) y! = 2 Vay x = 5 va y = 2 x( x 1) = 20

2 2 V d 14 : Gii bt phng trnh : 2C x +1 + 3 Ax < 30

Gii iu kin x l s nguyn 2

2 2 Ta co 2C x +1 + 3 Ax < 30

2( x + 1) x + 3x(x-1) < 30 2! x2 + x + 3x2 3x 30 < 0 4x2 2x 30 < 0 2x2 x 15 < 0 -5/2 < x < 3 Vay nghiem cua bat phng trnh la x = 2

To hp va xac suat

14

k k Dang 4 : Chng minh mot ang thc,mot bat ang thc cha An ; Cn n +1 n+ n V du 15 : Chng minh rang : An + k + An + k2 = k 2 An + k

Giai
n +1 n+ Ta co : An + k + An + k2 =

(n + k )! (n + k )! (n + k )!(1 + k 1) k (n + k )! = + = (k 1)! (k 2)! (k 1)! (k 1)!

k 2 (n + k )! n = k 2 . An + k k!

2 2 V du 16 : Chng minh rang : C2 n = 2Cn + n 2

Giai

2n(2n 1) 2n(n + n 1) 2n 2 + 2n(n 1) Ta co : C = = = = n 2 + 2Cn2 2! 2! 2!

2 2n

n n n V du 17 : Chng minh rang vi 0 k n th : C2 n + k .C2 n k (C2 n ) 2

Giai n n Xet day so uk = C2 n + k .C2 n k > 0 Ta co :

uk C .C = n uk +1 C2 n + k +1.C
n 2n+k

n 2nk n 2 n k 1

(2n + k )! (2n k )! . n !(n + k )! n !(n k )! = (2n + k + 1)! (2n k 1)! . n !(n + k + 1)! n !(n k 1)!

n + k + 1 2n k 2n 2 + (k + 2)n k 2 k . = 2 >1 2n + k + 1 n k 2n (k 1) n k 2 k

v [2n2 + (k+2)n k2 k}- [2n2 (k-1)n k2 k] = (2k + 1)n > 0 n n n Do o uk > uk+1 .Vay day so uk giam nen ta co uk u0 = C2 n .C2 n = (C2 n ) 2
n n n Suy ra : C2 n + k .C2 n k (C2 n ) 2

Dang 5 : Tnh tong cua cac so t nhien thoa ieu kien cho trc V du 18 : Co bao nhieu so t nhien gom 6 ch so oi mot khac nhau lay t so 1,2,3,4,5,6. Tnh tong cua cac so nay

To hp va xac suat

15

Giai Mot so t nhien gom 6 ch so oi mot khac nhau lay t 1,2,3,4,5,6 la mot hoan v cua 6 ch so nay .Vay co P6 = 6! = 720 so e tnh tong so cac so nay ta nhan thay moi so x = 243165 lien ket vi mot so duy nhat x = 534612 ma tong cac ch so theo hang n v,chuc,tram, nghn, chuc nghn,tram nghn eu bang 7 Do o x + x = 777 777 .Nh vay 720 so tren c chia thanh (720) = 360 cap (x ; x) .Vay tong cac so t nhien nay la : S = 360 777 777 = 279 999 720 V du 19 : Co bao nhieu so t nhien nho hn 10 000 ma tong cac ch so bang 3? Giai So t nhien nho hn 10 000 ma tong cac ch so bang 3 co the thanh lap c t so 0000 ( 4 con so 0) bang cach thay the mot so 0 duy nhat bi so 3 hoac mot so 0 bi so 1 va mot so 0 bi so 2 hoac ba so 0 bi 3 so 1nen ch co cac trng hp sau : 1 a) Mot trong cac ch so bang 3 th cac ch so khac phai bang 0.Vay co C4 = 4 so
2 b) So gom mot so 1 va mot so 2 la 2 C4 = 12 so

3 c) So gom 3 so 1 la C4 = 4

Vay co tat ca 4 + 12 + 4 = 20 so thoa ieu kien bai toan V du 20 : Cho E = {0,1, 2,3} Co bao nhieu so t nhien gom 3 ch so khac nhau lay t E. Tnh tong cua cac so nay.

Giai So co 3 ch so co dang a1a2 a3

3 So cac so t nhien gom 3 so khac nhau lay t E la A4 = 2.2.2 = 24 so
2 trong o so cac so ma a1 = 0 la A3 = 2.2 = 6

Vay co 24 6 = 18 so thoa man bai toan 2 Ta co A3 so ma so hang n v la 0 hay 1,2,3 .Do o tong cac ch so hang n v cua
2 nhng so tren la A3 (0 + 1+ 2 +3 ) = 36

Vay tong cac ch so tren la 36 ( 1 + 10 + 100) = 3996 ( ke ca so dang a1 = 0) Neu a1 = 0 th so cac ch so hang n v la 1 hay 2 hay 3 la 3 nen tong cac ch so hang n v cua tat ca so tren ma a1 = 0 la 3(1 + 2 + 3) = 18

To hp va xac suat

16

Vay tong cac ch so dang 0a2 a3 la 18(1 + 10) = 198 Suy ra tong cac so thoa man bai toan la : 3996 198 = 3798 C. Bai tap ren luyen : 2.11. Co bao nhieu cach xep 7 ban Giap . At , Bnh , inh, Mau . Ky . Canh ngoi vao mot ghe dai sao cho : a) At ngoi gia b) Giap va Canh ngoi hai au ghe 2.12 . Co bao nhieu cach xep 4 nam sinh va 3 n sinh ngoi vao mot day 7 ghe biet rang : a) ho ngoi cho nao cung c b) nam sinh ngoi gan nhau va n sinh ngoi gan nhau c) ch co n sinh ngoi gan nhau 2.13 .Co15 con nga tham d cuoc ua .Neu khong ke trng hp co hai con nga ve ch cung mt luc th co bao nhieu ket qua co the xay ra oi vi cac v tr nhat,nh,ba? 2.14. Co bao nhieu ket qua co the xay ra oi vi th t gia cac oi bong trong mot giai co 8 oi bong tham d? 2.15. Co bao nhieu cach sap xep khac nhau cac mau t trong t NGHIEM trong o hai nguyen am phai ng au va cuoi 2.16. Trong 120 hoan v cua t NGHIA la nhng t gom 5 mau t ,c sap xep theo th t a,b,c nh trong t ien.Hoi mau t cuoi cung cua t 80 la g? 2.17. Trong mot buoi tiec moi ong bat tay vi cac ngi khac tr v mnh,cac ba khong ngi nao bat tay nhau.Biet co tat ca 15 cap v chong tham d tiec,hoi co tat ca bao nhieu cai bat tay cua 30 ngi nay? 2.18. Trong he truc toa o Oxy,chon 8 ien tren truc Ox va 5 iem tren truc Oy.Noi mot iem tren truc Ox ti mot iem tren truc Oy ta c 40 oan .Hoi trong 40 oan nay co toi a bao nhieu giao iem trong phan t th nhat cua goc Oxy? 2.19. Trong lp hoc co 25 hoc sinh nam va 15 hoc sinh n.Giao vien chu nhiem chon 10 hoc sinh trong o co 6 hoc sinh nam va 4 hoc sinh n i tham gia chien dch mua he xanh cua Thanh oan to chc.Hoi co bao nhieu cach chon 2.20. Mot bai kiem tra toan co 20 cau trac nghiem ,moi cau co 4 phng an tra li.Hoi bai kiem tra nay co bao nhieu phng an tra li? 2.21 . Co bao nhieu so t nhien gom 5 ch so khac nhau va chia het cho 5?

To hp va xac suat

17

2.22 Mot nhom cu hoc sinh trng LHP gom 60 ngi. a) Co bao nhieu cach chon 4 ngi vao ban chap hanh? b) Co bao nhieu cach chon mot trng ban, mot pho trng ban ,mot tong th ky va mot thu quy
3 4 2.23. Giai phng trnh 24( Ax +1 Cxx 4 ) = 23 Ax trong o Anp ; Cnp lan lt la so chnh

hp va so to hp n chap p

x3 6 x 2 2.24 . Giai phng trnh : C C = +5 6 3x x2 2 2.25. Giai phng trnh : C2 x +1 = C2 x + 4 x +3 4 5 2 1 2.26. Giai bat phng trnh : Cxx+ 2 + Cxx+ 2 > Ax 2 Px +5 + 2.27. Giai bat phng trnh : 60 Axk+32 trong o x la an so ( x k )! k k 2.28. Chng minh rang : Cn + k .Cnp = Cnp++kk .C p + k vi 0 p n
3 x 2 x

2.29. Tnh tong S =

1 1 1 + 2 + .... + 2 2 A2 A3 An

2.30. Chng minh rang Pn Pn-1 = (n-1) Pn- 1 Suy ra tong S = P1 + 2P2 + 3P3 + . . . + nPn D . Hng dan - ap so : 2.11 a) At ngoi gia th con 6 ghe hoan v cho 6 ngi.Vay co P6 = 6! = 720 cach xep cho ngoi b) Giap va Canh ngoi hai au ghe nen co 2 cach xep cho 2 ban nay.Con lai hoan v 5 ban tren 5 cho nen co P5 = 5! = 120 cach xep Vay co 2 120 = 240 cach xep cho ngoi 2.12. Xep 4 nam sinh va 3 n sinh vao 7 ghe : a) Neu ho ngoi cho nao cung c th co 7! = 5040 cach xep b) Neu nam sinh ngoi gan nhau va n sinh ngoi gan nhau th co 2 4! 3! = 288 cach xep c) Neu ch co n sinh ngoi gan nhau th trng hp co the la : (nam,n,n,n,nam.nam,nam) hay ( nam,nam.n,n,n,nam,nam) hay (nam,nam.nam.n,n,n,nam) Vay co 3 4! 3! = 432 cach xep 3 2.38. Co A15 = 2730 ket qua co the xay ra 2.14. Co 8! = 40320

To hp va xac suat

18

2.15. T NGHIEM c hai nguyn m l E v I nn c hai cch xp ng u v cui , cn li bn ph m ta c 4! = 24 cch xp Vy c 2 24 = 28 cach xep khac nhau 1.1. T NGHIA gom 5 mau t c xep theo th t nh trong t ien : A, G , H , I , N Ta co 4! = 24 t au tien bang mau t A ,24 t tiep theo bang mau t G,24 t sau bat au vi mau t H.Do o t 80 bat au vi mau t I ,va no la t th 80 72 = 8 bat au bang I .Bat au IA ta co 3! = 6 t , sau t sau bat au IG la IGAHN , IGANH, . . .Vay H la mau t can tm
2 1.2. Trong buoi tiec neu 30 ngi eu bat tay nhau th co C30 =

30.29 = 435 2

2 cai bat tay .Trong so nay co C 15 = 105 cai bat tay gia cac ba va 15 cai bat tay gia

cap v chong Vay co : 435 105 15 = 315 cai bat tay 1.3. Mot giao iem trong goc phan t th nhat c xac nh duy nhat bang cach chon 2 iem tren Ox va 2 iem tren Oy .So giao iem toi a at c khi khong co 3 oan nao trong 40 oan ong qui. 2 Vay co C82 C5 = 28 10 = 280 giao iem toi a
6 4 1.4. Co C25 C15 cach chon

1.5. Co 20 4 = 80 phng an tra li // 420 phng an tra li ch ? 1.6. So t nhien gom 5 ch so khac nhau a1a2 a3 a4 a5 .So chia het cho 5 la so co a5 = 0 hay 5 4 Neu a5 = 0 th co A9 so chia het cho 5
4 3 Neu a5 = 5 th A9 A8 so chia het cho 5 4 3 Vay co 2 A9 A8 = 6048 336 = 5712 so chia het cho 5
4 1.7. Co C60 cach chon 4 ngi vao ban chap hanh

4 Co A60 cach chon trng ban,pho trng ban,th ky va thu quy

3 4 1.8. Ta co 24( Ax +1 Cxx 4 ) = 23 Ax

( x + 1)! x! x! ) = 23 ( x + 1 3)! ( x 4)!( x x + 4)! ( x 4)! 2 x 6x + 5 = 0 x = 1 (loai) va x = 5 24(

vi x 4

To hp va xac suat

19

3 2 2.24 Ta co Cx Cx =

x3 6 x 2 x! x! x 3 6 x 2 + 30 = +5 6 3!( x 3)! 2!( x 2)! 6 3 2 x(x 1)(x 2) 3x(x 1) = x 6x + 30 vi x 3 5x = 30 x = 5 2 (2 x + 4)! (2 x + 4)! 3x 2 2.25. Ta co C2 x +1 = C2xx + 4 x +3 = 2 4 (3 x 1)!(5 x)! ( x 2 x + 3)!(1 x 2 + 4 x)! (3x 1)!(5-x)! = (x2 2x + 3)!(1 x2 + 4x)! vi 1 x 5 x=1,x=2 5 2 5 2 1 2.26.Ta co C xx+ 2 + C xx+ 2 > Ax C xx+3 > Ax vi x 2 2 2 (x + 1)(x + 2)(x + 3) > 15x(x 1) x3 9x2 + 26x + 6 > 0 x(x2 9x + 26) + 6 >0 luon luon ung vi moi x 2 .Vay nghiem cua bat phng trnh la x N , x 2 Px +5 ( x + 5)! ( x + 3)! + 60 Axk+32 60 ( x k )! ( x k )! ( x + 1 k )! (x + 4)(x + 5)(x + 1 k) 60 vi k x Vi x 4 th bat phng trnh vo nghiem v (4 +4)(4 + 5) = 72 > 60 va x +
1k>1 Lay x {0,1, 2,3} ta thay cac cap (n;k) sau ay thoa bat phng trnh :(0 ; 0) , (1 ; 0) , (1 ; 1) , (2 ; 2) , (3 ; 3)
k k 2.28. e chng minh : Cn + k .Cnp = Cnp++kk .C p + k

2.27 Ta co :

k Ta xet : Cnp++kk .C p + k =

(n + k )! ( p + k )! (n + k )! n! . = . ( p + k )!(n p)! k !( p)! k !n ! p !(n p )! k k = Cn + k .Cn 1 1 1 2.29 Tnh tong S = 2 + 2 + .... + 2 A2 A3 An 1 1 1 1 = vi n 2 + + + .... + 1.2 2.3 3.4 n(n 1) 1 1 1 = ma n(n 1) n 1 n 1 1 1 1 1 1 1 n 1 =1- = Do o S = + + .... + 1 2 2 3 n 1 n n n
1.1. Ta co Pn Pn-1 = n! (n-1)! = (n - 1)! (n 1) = (n 1) Pn-1

To hp va xac suat

20

Do o lan lt thay n = 1 ,2 ,3 , . . . . , n vao he thc tren ta c : P1 = 1 P2 P1 = 1P1 P3 P2 = 2P2 ............. Pn-1 Pn 2 = (n-2) Pn 2 Pn Pn 1 = (n 1) Pn- 1 Cong theo ve ta c : Pn = 1 + P1 + 2P2 + 3P3 + . . . . + (n-1) Pn-1

3. CONG THC NH THC NIU-TON (NEWTON) A.Tom tat giao khoa

1. Cong thc nh thc Niu-ton
0 1 k n (a + b)n = Cn a n + Cn a n 1b + ..... + Cn a n k b k + .... + Cn b n

C a
k =0 k n

nk

bk

k trong o Cn =

n! la so to hp n chap k k !(n k )!

0 1 2 k n ac biet : (1 + x)n = Cn + Cn x + Cn x 2 + .... + Cn x k + .... + Cn x n

Cho x = 1 ta c tong cac he so cac so hang trong cong thc nh thc Niu-ton hay so cac tap con cua mot tap hp co n phan t :
0 1 2 n Cn + Cn + Cn + .... + Cn = 2n

2. Tam giac Pa-xcan (Pascal) k k k Do tnh chat : Cn + Cn 1 = Cn +1 nen cac he so cua cac so hang trong nh thc Niu-ton co the trnh bay di dang sau ay : (a+ b)0 1 (a + b)1 1 1 2 (a + b) 1 2 1 3 (a + b) 1 3 3 1 (a+b)4 1 4 6 4 1 ............................................... ....... Bang so nay do nha toan hoc Phap Pa-xcan thiet lap vao nam 1653 va ta goi la tam giac Pa-xcan . Tam giac nay c thiet lap nh sau : nh c ghi la so 1

To hp va xac suat

21

1 Hang th nhat : 1 = C10 1 = C1

Hang th hai : Hang th ba :

0 1 = C2
0 1 = C3

1 2 = C2
1 3 = C3

2 1 = C2
2 3 = C3 3 1 = C3

Neu biet hang th k th hang th k + 1 tiep theo c thiet lap bang cach cong hai so lien tiep cua hang th k roi viet ket qua xuong hang di v tr gia hai so tren .Sau o viet so 1 au va cuoi hang B. Giai toan Dang 1 : Tm mot he so cua so hang trong khai trien nh thc Niu-ton V du 1 : Tnh he so cua x25y10 trong khai trien ( x3 + xy)15 Giai He so cua x25y10 trong khai trien ( x3 + xy)15 la
10 C15 =

15! 11.12.13.14.15 = = 231 10!(15 10)! 1.2.3.4.5

1 3 2x 2 10 = ao + a1 x + a2 x + ... + a10 x . Tm he so ak 3
10

V du 2 : Trong khai trien + ln nhat ( 0 k 10 ) Giai Theo cong thc Niu-ton ta co :

1 1 1 2x 10 0 1 2 2 10 10 + = 10 (1 + 2 x) = 10 [C10 + C10 (2 x) + C10 (2 x) + ... + C10 (2 x) ] 3 3 3 3 2k k Do o ak = 10 C10 vi k = 0 , 1 , 2 , . . ., 10 3 2k .10! 2k 1.10! > ak > ak 1 k !(10 k )! (k 1)!(10 k + 1)! Nh vay ak ln nhat khi k 2k +1.10! ak > ak +1 2 .10! > k !(10 k )! (k + 1)!(10 k 1)! 1 2 22 > k 11 k k < 3 1 2 k > 19 > 10 k k + 1
Vay k = 7 v 0 k 10

10

To hp va xac suat

22

He so ak ln nhat =

27 7 C10 310

V du 3 : Tnh he so cua x5 trong khai trien nh thc Niu-ton cua ( 1 + x)n , n N* , biet tong tat ca cac he so trong khai trien tren bang 1024 Giai Theo cong thc khai trien ta co 0 1 2 k n (1 + x)n = Cn + Cn x + Cn x 2 + .... + Cn x k + .... + Cn x n Cho x = 1 ta c

C
k =0

k n

= 2n = 1024 = 210

Vay n = 10

5 Vay he so cua x5 trong khai trien la C10 = 252

Dang 2 :Tnh cac tong so

C
k =0

k n

bng khai trin Niu-ton

Khai trin ( 1 + x)n v cho x nhn mt hay hai gi tr thch hp V du 4 : Cho n la so nguyen dng hay tnh cac tong so : 0 2 4 A = Cn + Cn + Cn + ...
1 3 5 B = Cn + Cn + Cn + ...

Giai 0 1 2 k n Khai trien (1 + x)n = Cn + Cn x + Cn x 2 + .... + Cn x k + .... + Cn x n Cho x = 1 ta c A + B = 2n Cho x = - 1 ta oc A B = 0 Vay A = B =

2n = 2n-1 2

V du 5 : Cho n la so nguyen dng chan, hay tnh cac tong so : 0 1 2 n A = Cn + 3.Cn + 32 Cn + ... + 3n Cn
0 2 4 n B = Cn + 32 Cn + 34 Cn + ... + 3n Cn
1 3 5 n C = 2. Cn + 33 Cn + 35 Cn + ... + 3n 1 Cn 1

Giai 0 1 2 k n Khai trien (1 + x)n = Cn + Cn x + Cn x 2 + .... + Cn x k + .... + Cn x n

To hp va xac suat

23

0 1 2 n Cho x = 3 ta c A = Cn + 3.Cn + 32 Cn + ... + 3n Cn = 4n = B + C 0 1 2 3 4 n n Cho x = - 3 ta c Cn 3Cn + 32 Cn 33 Cn + 34 Cn ... 3n 1 Cn 1 + 3n Cn = (-2)n

Do o B C = 2n v n la so chan Vay B =

4n + 2n 4n 2n va C = 2 2

h k Dang 3 : Rut gon tong cac so hang dang CmCn h

vi 0 h m ; h k ; k h n va k khong oi V du 6 : Cho 5 k n va n , k N ,chng minh rang :

k k k k Cnk + 5Cnk 1 + 10Cn 2 + 10Cn 3 + 5Cn 4 + Cn 5 = Cnk+5

Giai 0 1 2 3 4 5 Ta co (1 + x)5 = C5 + xC5 + x 2C5 + x 3C5 + x 4C5 + x 5C5 = 1 + 5x + 10x2 + 10x3 + 5x4 + x5
0 1 2 k n (1 + x)n = Cn + Cn x + Cn x 2 + .... + Cn x k + .... + Cn x n

Do o : (1 + x)n+5 =(1 + x)n .(1 + x)5 ,ta xet so hang xk trong khai trien nay hai ve va k k k k k k k cho x = 1 ta c : Cn + 5Cn 1 + 10Cn 2 + 10Cn 3 + 5Cn 4 + Cn 5 = Cn +5

C. Bai tap ren luyen

2.31 Tnh he so x8 trong khai trien a thc [1 + x2 (1 x)]8 2.32 Tm cac so hang khong cha x trong khai trien nh thc Niu-ton cua

1 3 x + 4 vi x > 0 x
2.33 Vi n la so nguyen dng , goi a3n-3 la he so cua x3n-3 trong khai trien thanh a thc cua (x2 + 1)n(x + 2)n .Tm n e a3n-3 = 26n

1 2.34 Tm he so cua so hang cha x trong khai trien nh thc Niu-ton cua 3 + x 5 x n +1 n k , biet rang Cn + 4 Cn +3 = 7(n + 3) vi n la so nguyen dng , x > 0, Cn la so to hp
8

chap k cua n phan t.

0 1 2 n 2.35 Tm so nguyen dng n sao cho Cn + 2Cn + 22 Cn + ... + 2n Cn = 243 k k k k k k 2.36 Chng minh rang : Cn + 4Cn 1 + 6Cn 2 + 4Cn 3 + Cn 4 = Cn + 4 vi 4 k n

To hp va xac suat

24

2.37 Chng minh rang :

0 1 k m k CmCnk + CmCn 1 + ... + Cm Cnk m = Cm + n vi m k n

2.38 Chng minh ang thc :

0 2 2n C2 n + C2 n 32 + C24n 34 + ... + C2 n 32 n = 22 n 1 (22 n + 1)

2.39 Chng minh :

0 2005 1 2004 k 2005 2005 C2006 .C2006 + C2006 .C2005 + ... + C2006 .C2006 kk + ... + C2006 .C10 = 1003.22006

2.40 Chng minh rang :

2 4 2n 1 3 2n C2 n + C2 n + ... + C2 n 2 = C2 n + C2 n + ... + C2 n 1 2 vi n 2

D. Hng dan hay ap so :

2.31 Trong khai trien nh thc : [1 + x2 (1 x)]8 ta thay x8 co trong so hang 3 [x2 (1 x)]3 = x6 (1 3x + 3x2 x3 ) vi he so la 3 C8 = 168 [x2 (1 x)]4 = x8 (1 2x + x2 )2 vi he so la C84 = 70 Vay he so cua x8 trong khai trien tren la : 168 + 70 = 238 2.32 Ta biet so hang th k + 1 trong khai trien 3 x +

1 la : 4 x

k ak+1 = C7 ( x )

1 3 7k

.( x ) = C7k .x

1 4 k

7k k 3 4

Do o ak+1 khong cha x trong khai trien khi

7k k = 0 28 7k = 0 k = 4 . 3 4 4 Vay so hang khong cha x trong khai trien la a5 = C7 = 35

0 1 2 n 2.33. Ta co (x2 + 1)n = Cn x 2 n + Cn x 2 n 2 + Cn x 2 n 4 + ... + Cn
0 1 2 3 n va ( x + 2)n = Cn x n + 2Cn x n 1 + 22 Cn x n 2 + 23 Cn x n 3 + ... + 2n Cn

Ta nhan thay khi n = 1 va n = 2 th khong thoa ieu kien bai toan. Vi n 3 th x3n-3 = x2n.xn-3 = x2n-2.xn-1 Do o he so cua x3n-3 trong khai trien thanh a thc cua (x2 + 1)n(x + 2)n 0 3 1 1 la a3n-3 = 22. Cn .Cn + 2Cn .Cn . Nh vay :

n=5 2n(2n 2 3n + 4) a3n-3 = 26n = 26n n = 7 3 2

Vay n= 5 v n la nguyen dng

To hp va xac suat

25

n +1 n 2.34 Ta co Cn + 4 Cn +3 = 7(n + 3)

(n + 4)! (n + 3)! = 7(n + 3) 3!(n + 1)! 3!n ! (n + 4)(n + 2) (n + 2)(n + 1) = 42 3(n + 2) = 42 n + 2 = 14 n = 12

n

5 1 Do o : Trong khai trien nh thc 3 + x 5 = x 3 + x 2 ,so hang th k la x 5 5(12 k ) k C12 ( x 3 ) k .( x 2 )12 k Vay so hang cha x8 khi 3k + = 8 hay k = 4 2 4 Vay he so cua x8 trong khai trien tren la C12 = 495

12

1 2 n 2.35 Ta co khai trien (1 + x)n = C 0 +Cn x + Cn x 2 + ... + Cn x n n

0 1 2 n Cho x = 2 ta c : 3n = Cn + 2Cn + 22 Cn + ... + 2n Cn = 243 =35

Vay n = 5 2.36. Ta co : (1 + x) 4 = 1 + 4 x + 6 x 2 + 4 x 3 + x 4 va
0 1 2 n (1 + x) n = Cn + Cn x + Cn x 2 + ... + Cn x n

Do o (1 + x)n+4 = (1 + x)n.(1 + x)4 ,ta xet so hang xk trong khai trien nay hai ve va sau o cho x = 1 ta c : k k k k k Cnk + 4Cn 1 + 6Cn 2 + 4Cn 3 + Cn 4 = Cn + 4 vi 4 k n
0 1 2 m 2.37. Ta co : (1 + x) m = Cm + Cm x + Cm x 2 + ... + Cm x m
0 1 2 n va (1 + x) n = Cn + Cn x + Cn x 2 + ... + Cn x n

Do o : (1 + x)m .(1 + x)n = (1 + x)m+n , xet he so xk hai ve ta c : 0 1 k m k CmCnk + CmCn 1 + ... + Cm Cnk m = Cm + n vi m k n 1.1. Xet hai khai trien nh thc :
0 1 2 2n (1 + x) 2 n = C2 n + C2 n x + C2 n x 2 + ... + C2 n x 2 n

(1) (2)

(1 x) = C C x + C x ... + C x
2n 0 2n 1 2n 2 2n 2 2n 2n

2n

Cong (1) va (2) ve vi ve ta c :

0 2n (1 + x) 2 n + (1 x) 2 n = 2(C2 n + C22n x 2 + ... + C2 n x 2 n )

Thay x = 3 ta co :
0 2n 42 n + (2) 2 n = 2(C2 n + C22n 32 + ... + C2 n 32 n )

0 2 4 2n Vay : C2 n + C2 n 32 + C2 n 34 + ... + C2 n 32 n = 22 n 1 (22 n + 1)

To hp va xac suat

26

k 2005 1.2. Xet so hang : C2006C2006 kk =

2006! (2006 k )! 2006.2005! = . k !(2006 k )! (2005 k )! k !(2005 k )! k = 2006.C2005

0 2005 1 2004 k 2005 2005 Do o S = C2006 .C2006 + C2006 .C2005 + ... + C2006 .C2006 kk + ... + C2006 .C10
0 1 k 2005 = 2006( C2005 + C2005 + ... + C2005 + ... + C2005 )

0 1 2005 Ma (1 + x) 2005 = C2005 + C2005 x + ... + C2005 x 2005 0 1 2005 Cho x = 1 ta c : 22005 = C2005 + C2005 + ... + C2005

Vay S = 2006.22005 = 1002.22006

0 1 2 2n 1.3. Xet khai trien (1 x) 2 n = C2 n C2 n x + C2 n x 2 ... + C2 n x 2 n 0 1 2 2n Thay x = 1 ta c : 0 = C2 n C2 n + C2 n ... + C2 n

0 2 2n 1 3 2n C2 n + C2 n + ... + C2 n = C2 n + C2 n + ... + C2 n 1
2 4 2n 1 3 2n 0 2n Vay C2 n + C2 n + ... + C2 n 2 = C2 n + C2 n + ... + C2 n 1 2 v C2 n = C2 n = 1

E. Cau hoi trac nghiem cuoi chng

Cau 1 : Mot buoi tiec co 50 ngi d.Khi tan tiec ho bat tay nhau th so cac bat tay la : a) 100 b) 1235 c) 2450 d) ap so khac Cau 2 : Cho tap hp E = {a, b, c, d } .Cac menh e sau menh e nao ung? a) Tap hp {a, b, c} la mot chnh hp 4 chap 3 b) Cap th t (a,a) la mot chnh hp 4 chap 2 c) Bo 3 th t (a.c.d) la mot chnh hp 4 chap 3 d) Hai chnh hp (a,b,c) va (b,c,a) giong nhau Cau 3 : Co tat ca bao nhieu so chan co the thanh lap c t cac ch so 2.4.6.8 biet rang so o gom 3 ch so khac nhau a) 24 b) 32 c) 64 d) so khac Cau 4 :T TP.Ho Ch Minh en Nha Trang co the i bang oto,tau hoa,tau thuy hoac may bay.Moi ngay co 6 chuyen oto, 4 chuyen tau hoa,3 chuyen tau thuy va 2 chuyen may bay.hoi co bao nhieu s la chon phng tien i t TP.HCM en Nha Trang? a) 144 b) 15 c) 24 d) so khac Cau 5 : Mot ngi co 5 ao s mi khac nhau va 4 quan khac nhau .Hoi ngi o co bao nhieu cach chon mot bo o (mot ao va mot quan) a) 9 bo b) 10 c) 20 d) so khac Cau 6 : Co bao nhieu so gom 4 ch so x = abcd thoa ba ieu kien sau : (1) 4000 < x < 6000 (2) x la boi so cua 5 (3) 3 b < c 6

To hp va xac suat

27

a) 12 b) 24 c) 32 d) 64 Cau 7 : He so cua x4 trong khai trien (2x 3)6 la : a) 240 b) 480 c) 2160 d) 2160 Cau 8 : Mot bai kiem tra toan gom 30 cau .Moi cau co 4 phng an tra li.Hoi bai kiem tra o co bao nhieu phng an tra li? a) 120 b) 80 c) 60 d) so khac Cau 9 : Gia s co 12 van ong vien bi loi tham gia cuoc thi.Neu khong co hai van ong vien ve ch cung mot luc th co bao nhieu ket qua nhat,nh,ba? a) 44 b) 132 c) 1320 d) so khac Cau 10 : Trong mat phang cho 12 iem ma khong co 3 iem nao thang hang.Hoi co bao nhieu tam giac co 3 nh chon trong 12 iem nay? a) 220 b) 208 c) 44 d) so khac Cau 11 : Trong mat phang cho 12 iem phan biet.Co bao nhieu vect khac vect khong co iem au va iem cuoi thuoc tap hp 12 iem nay? a) 66 b) 132 c) 24 d) s khc Cau 12 : Tong so cac he so cua tat ca cac so hang trong khai trien nh thc (2x 3y)20 la : a) 220 b) -1 c) 1 d) s khac Cau 13 : Co bao nhieu so le gom 2 ch so va nho hn 80? a) 40 b) 45 c) 35 c) so khac Cau 14 : Mot luc giac khong co mot oi canh nao song song ca.Co tat ca bao nhieu ng thang goc ke t mot nh en mot canh khong qua nh o? a) 24 b) 25 c) 30 d) 20 Cau 15: Mot hoc sinh viet 6 la th gi cho 6 ngi ban.Sau khi bo 6 la th vao 6 phong b va dan lai th hoc sinh o mi nh la mnh quen viet a ch.Neu bay gi mi viet a ch th co bao nhieu trng hp trong o co 3 a ch viet ung la th mnh gi? a) 30 b) 40 c) 45 d) 50 Cau 16: Cho tap hp E gom co 10 phan t.Co bao nhieu tap con cua E ma so phan t ln hn 6? a) 172 b) 174 c) 176 d) so khac Cau 17 : Bat phng trnh
3 An +3 2 < co bao nhieu nghiem? (n + 1)! n !

a) 1 b) 2 c) 3 d) vo nghiem n +3 n 1 Cau 18 : Cho C12 = C12 th so to hp n chap 4 bang: a) 4 b) 5 c) 6 d) 8 Cau 19 : So hang khong cha x trong khai trien cua nh thc : ( x 2 + a) 200 b) 210 c) 220 d) so khac

1 10 ) la : x3

To hp va xac suat

28

Cau 20 : Trong khai trien nh thc : (1 + x + x2 )n = a0 + a1 x + a2 x2 + . . . + a2n x2n th tong cac so hang a0 + a2 + a4 + . . . + a2n bang bao nhieu? a)

3n + 1 2

b)

2n + 1 2
4a 14a

c)

3n 2
6b 16c

d) 3n 7d 17d 8a 18b 9c 19b 10a 20a

Bang tra li : 1b 2c 3a 11b 12c 13c Hng dan giai:

2 1b So bat tay la : C50 =

5c 15b

50.49 = 1235 2 2c Cho tap hp E = {a, b, c, d } .Mot chnh hp 4 chap 3 la (a,c,d) ung
3a Co tat ca 4 .3 .2 = 24 so 4a Co 6.2.2.2 = 144 s la chon 5c Co 20 bo o 6b Xet so x = abcd . ieu kien (1) 4000 < x < 6000 th co 2 cach chon a la a = 4 hay 5 ieu kien (2) : x chia het cho 5 th co 2 cach chon d la d = 0 hay 5 ieu kien (3) : 3 b < c 6 th ta co : neu b= 3 th c = 4 , 5 , 6 neu b = 4 th c = 5, 6 va neu b= 5 th c= 6 Vay co tat ca 2.2.6 = 24 so thoa 3 ieu kien
0 1 2 6 7d Ta co : ( 2 x 3) = C6 (2 x)6 + C6 (2 x)5 (3) + C6 (2 x) 4 (3) 2 + ... + C6 (3) 6 6

2 Vay he so cua x4 la 22.(-3)2. C6 = 16.9.15 = 2160

8a Co 30 . 4 = 120 phng an tra li 3 9c Co A12 = 12.11.10 = 1320

3 10a So tam giac la C12 =

12.11.10 = 220 1.2.3

2 11b S vect l A12 = 12.11 = 132 12c Cho x = y = 1 ta c tng cc h s l (- 1)20 = 1

13c S nh hn 80 co dng x = ab vi a = 1,2,3,4,5,6,7 nen co 7 cach chon ch so a x la so le nen b = 1,3,5,7,9 .co 5 cach hon ch so b Vay co 2.5 = 35 so le nho hn 80 14a Luc giac co 6 nh va 4 canh khong qua mot nh cho san.Nh vay ng vi moi nh ,co 4 ng thang goc .Vay co tat ca 6.4 = 24 ng thang goc

To hp va xac suat

29

3 15b Co 3 a ch ung trong 6 a ch .Do o co tat ca C6 = 20 cach chon 3 a ch

ung ng vi mot a ch ung ,ch co 2 a ch viet sai.V du : o a ch phai viet : 12 3 o a ch viet sai : 2 3 1 hoac 3 1 Vay co tat ca 20.2 = 40 trng hp co the xay ra 16c Tap E gom co 10 phan t
7 3 So tap con cua E co 7 phan t la C10 = C10 =

10.9.8 = 120 1.2.3 8 2 So tap con cua E co 8 phan t la C10 = C10 = 45

9 1 So tap con cua E co 9 phan t la C10 = C10 = 10

So tap con cua E co 10 phan t la : 1 Vay so tap con cua E co so phan t ln hn 6 la : 120 + 45 + 10 + 1 = 176 17d Ta co :
3 An +3 2 (n + 3)(n + 2)(n + 1) 2 < < (n + 3)(n + 2) < 2 (n + 1)! n ! n! (n + 1)! 2 n + 5n +4 < 0 - 4 < n < - 1 Ma n la so nguyen dng

Vay bat phng trnh vo nghiem n n k 18 b Ta co : C12+3 = C121 n + 3 = 12 (n 1) ( theo tnh chat cua Cn ) Vay n = 5 Do o so to hp 5 chap 4 bang so to hp 5 chap 1 la 5 19b Trong khai trien ( x 2 +

1 10 ) th so hang th k + 1 la : x3

k k C10 ( x 2 )10 k .( x 3 ) k = C10 x 205 k . So hang khong cha x khi 20 5k = 0

4 Vay k = 4 .Suy ra he so cua so hang khong cha x la C10 = 210

20a Trong khai trien (1 + x + x2 )n = a0 + a1 x + a2 x2 + . . . + a2n x2n Cho x = 1 ta c : 3n = a0 + a1 + a2 + . . . + a2n (1) Cho x = -1 ta c : 1n = a0 a1 + a2 a3 + . . . + a2n (2) Cong theo ve (1) va (2) ta c : 3n + 1 = 2(a0 + a2 + a4 + . . . + a2n ) Vay a0 + a2 + a4 + . . . + a2n =

3n + 1 2

II.XAC SUAT 1. Bien co va xac suat cua bien co A. Tom tat giao khoa
1. Bien co

To hp va xac suat

30

a) Phep th ngau nhien va khong gian mau : Mot phep th ngau nhien (ky hieu T) la mot th nghiem hay mot hanh ong ma co the lap i lap lai nhieu lan trong cac ieu kien giong nhau, ket qua cua no khong d oan trc c va co the xac nh c tap hp tat ca cac ket qua co the xay ra. Tap hp tat ca cac ket qua co the xay ra cua phep th goi la khong gian mau cua phep th, ky hieu Ghi chu : Trong bai nay ta thng dung cac t : ong xu la ong tien kim loai co 2 mat,tren mot mat co ghi gia tr cua ong tien goi la mat nga (N) , mat kia la mat sap (S) Con suc sac la mot khoi lap phng ma 6 mat lan lt co 1 , 2 , 3 . . . 6 cham.Mat co k cham goi la mat k cham Co bai tu l kh gom 32 quan bai chia thanh 4 chat : c , ro ( mau o) ,chuon .bch (mau en).Moi chat co 13 quan bai la : 2,3,4,5,6,7,8,9,10,J,Q,K,A ( J oc la boi,Q oc la am ,K oc la gia,A oc la ach hay x) V du : Gieo mot con suc sac la mot th nghiem ngau nhien Khong gian mau la tap hp = {1, 2,3, 4,5, 6} b) Bien co lien quan en phep th Mt bin c A lien quan ti phep th T la mt tp con A ca khong gian mu ca A c goi la mt kt qu thun li cho A 2. Xac sut ca bin c : a) nh ngha co ien : Gia s phep th T co khong gian mau la mot tap hp hu han va cac ket qua cua T la ong kha nang.Neu A la mot bien co lien quan vi phep th T va A la tap hp cac ket qua mo ta A th xac suat cua A la mot so , ky hieu la P(A) , c xac nh bi cong thc :

ca

phep th o . Bin c A xy ra khi va ch khi kt qu ca T thuc tp A .Mi phn t

P ( A) =

trong o A va lan lt la so phan t cua tap A va

Bien co chac chan (luon luon xay ra khi thc hien phep th T ) co xac suat bang 1 . Bien co khong the ( khong bao gi xay ra khi thc hien phep th T) co xac suat bang 0

To hp va xac suat

31

V du 1 : Gieo mot ong xu th khong gian mau la = { N , S } .Xac suat e mat N la

V du 2 : Gieo mot con suc sac th khong gian mau la = {1, 2,3, 4,5, 6} . Bien co A = {2, 4, 6} (so cham tren mat xuat hien la so chan) Xac suat e mat xuat hien la so chan bang : P(A) =

1 2

3 1 = 6 2

V du 3 : Chon ngau nhien 2 la bai trong co bai 52 la th so phan t cua khong gian 2 mau la C52 = 1326 ( so to hp 52 chap 2) Bien co A c ung mot la x (ach) (c,ro,chuon,bch) la 2.51 Vay xac suat cua bien co A la P(A) =

4.51 = 0,15 1326

b) nh ngha thong ke cua xac suat Xet bien co A lien quan en phep th T.Trong N lan thc hien phep th T th so lan xuat hien bien co A goi la tan so cua A T so gia tan so cua A vi so N goi la tan suat cua A trong N lan thc hien phep th T , so nay c goi la xac suat thc nghiem cua A B.Giai toan Dang 1 : S dung cong thc P ( A) =

V du 1 : Gieo mot con suc sac . Tnh xac suat e so cham mat tren xuat hien la so le Giai So phan t cua khong gian mau la 6 So phan t cua bien co A (so cham cua mat tren xuat hien la so le) la 3 Vay P(A) =

3 = 0,5 6

V du 2 : Gieo hai ong xu cung mot luc . Tnh xac suat e c nhieu nhat mot mat sap (S). Giai Khong gian mau = {SS , SN , NN , NS } gom co 4 phan t Bien co c nhieu nhat mot mat S la A = {SN , NN , NS }

To hp va xac suat

32

Vay xac suat P ( A) =

3 = 0,75 4

V du 3 : Chon ngau nhien mot so nguyen dng nho hn 20 . Tnh xac suat e so c chon la so nguyen to . Giai Co 19 cach chon mot so nguyen dng nho hn 20 Co 7 so nguyen to nho hn 20 la : 3,5,7,11,13,17,19 Vay xac suat e so c chon la so nguyen to la P(A) =

7 = 0,37 19

V du 4 : Danh sach lp hoc c ang so th t t 1 en 32.Ban Huy co th t 20. a) Giao vien chon ngau nhien mot hoc sinh trong lp tra bai.Tnh xac suat e Huy c chon b) Giao vien chon ngau nhien 5 hoc sinh tra bai.Tnh xac suat e 5 hoc sinh nay co so th t nho hn so th t cua Huy Giai a) Chon mot hoc sinh trong 35 hoc sinh th co 35 cach chon Chon hoc sinh ten Huy ch co mot cach chon Vay xac suat Huy c chon la P =

1 = 0,028 35 35.34.33.32.31 =324632 cach chon 1.2.3.4.5

5 b) Chon 5 hoc sinh trong 35 hoc sinh th co C35 =

Chon 5 hoc sinh trong 19 hoc sinh co so th t nho hn 20 th co :

5 C19 =

19.18.17.16.15 = 7752 1.2.3.4.5

Vay xac suat e chon 5 hoc sinh co so th t nho hn Huy la :

P=

7752 = 0,024 324632

V du 5 : Chon ngau nhien mot vien bi trong bnh ng 6 bi en va 4 bi trang. Tnh xac suat e c mot bi trang Giai Chon mot vien bi trong bnh ng 10 bi th co 10 cach chon Co 4 cach chon 1 bi trang trong 4 bi trang

To hp va xac suat

33

Vay cac suat e c mot bi trang la : P =

4 = 0,40 10

V du 6 : Chon ngau nhien 13 quan bai trong co bai 52 la.Tnh xac suat e c 5 la chuon, 4 la c , 3 la ro va 1 la bch Giai

13 Co C52 cach chon 13 la bai trong co bai 52 la

5 Co C13 cach chon 5 la chuon trong 13 la chuon 4 Co C13 cach chon 4 la c trong 13 la c
3 Co C13 cach chon 3 la ro trong 13 la ro

1 Co C13 cach chon 1 la bch trong 13 la bch

5 4 3 1 C13 .C13 .C13 .C13 = 0,005 13 C52

Vay xac suat phai tm la P =

V du 7 : Gieo 3 con suc sac cung mot luc .Tnh xac suat e c tong so cham cac mat tren xuat hien bang 6 Giai So phan t cua khong gian mau la 6.6.6 = 216 Tong so cham cac mat tren xuat hien bang 6 la : (1,1,4) (1,2,3) (1,3,2) (1,4,1) (2,1,3) (2,2,2) (2,3,1) (3,1,2) (3,2,1) (4,1,1) Vay xac suat phai tm la : P =

10 = 0,04 216

Dang 2 :Tnh xac suat theo tan suat V du 1 : Gieo 2 ong xu 20 lan va thu c ket quasau : Bien co A la { N , N } B la {S , N } C la { N , S } D la {S , S } Tnh xac suat P(A) , P(B) , P(C) , P(D) Giai Tan so xuat hien 3 5 7 5

To hp va xac suat

34

Theo nh ngha P(A) la tan suat cua A .Vay P(A) = P(B) =

3 = 0, 15 20
va P(D) =

5 = 0,25 20

P(C) =

7 = 0,35 20

5 = 0,25 20

V du 2 : Gieo con suc sac 30 lan ta c ket qua nh sau : So cham xuat hien Tan so A la so 1 4 B la so 2 6 C la so 3 5 D la so 4 7 E la so 5 5 F la so 6 3 Tnh xac suat cua cac bien co A,B,C,D,E,F Giai Theo nh ngha ta co : P(A) = P(C) =

5 =0,16 30

4 = 0,13 30 7 P(D) = = 0,23 30

P(B) =

6 = 0,2 30
P(F) =

P(E) = 0,16

3 = 0,10 30

C.Bai tap ren luyen 2..41 Chon ngau nhien 3 so trong 50 so t nhien 1,2,3, . . . ,50 a) Tnh xac suat cua bien co A : trong 3 so o co va ch co 2 boi so cua 5 b) Tnh xac suat cua bien co B : trong 3 so o co t nhat mot so chnh phng 2..42 Gieo 3 ong xu cung mot luc.Tnh xac suat e co : a) hai ong lat nga b) co t nhat mot ong lat nga 2..43 Gieo 2 con suc sac cung mot luc Tnh xac suat cua bien co A : c 2 so cham xuat hien khac nhau Tnh xac suat cua bien co B : c tong so cham xuat hien bang 7 2..44. Mot ngi viet 10 la th va ghi a ch gi cho cac ngi ban tren 10 phong b . Sau o ngi ay bo ngau nhien 10 la th trong 10 phong b. Tnh xac suat e moi ngi ban eu nhan c la th ung cua mnh 2.45. Mt cuc x s tombola c 100 v v 10 v trng .Chn ngu nhin 3 v .

To hp va xac suat

35

a) Tnh xac suat e c ung mot ve trung b) Tnh xac suat e c t nhat mot ve trung 2.46. Mot bnh ng 5 bi trang,6 bi en va 4 bi o.Lay ngau nhien 3 bi. a) Tnh xac suat e c 3 bi cung mau b) Tnh xac suat e c 3 bi khac mau 2.47. Mot giao vien phat ngau nhien 10 bai kiem tra toan cho 10 hoc sinh Tnh xac suat e moi hoc sinh nhan ung bai kiem tra cua mnh 2..48. Chon ngau nhien 3 la bai trong co bai 52 la a) Tnh xac suat e c 3 la hnh b) Tnh xac suat 3 la x D. Hng dan giai hay ap so 2.41. a) Ta co C 3 cach chon 3 so trong 50 so t nhien 50
2 Trong cac so t nhien t 1 en 50 co 10 boi so cua 5 ,do o co C10 cach chon 2 boi so

cua 2. Co 40 cach chon mot so khong phai boi so cua 5 Vay P(A) =
2 40.C10 3 C50

b) Trong cac so t nhien t 1 en 50 co 7 so chnh phng 3 Do o co C43 cach chon 3 so khong co so chnh phng
3 3 Vay so cach chon 3 so trong o co t nhat mot so chnh phng la C50 C43 3 3 C50 C43 C3 = 1 43 3 3 C50 C50

Vay P(B) =

1.1 . Gieo 3 ong xu cung mot luc th khong gian mau gom 8 phan t

= { NNN , NNS , NSN , SNN , NSS , SNS , SSN , SSS }

a) Bien co A 2 ong xu lat nga A = { NNS , NSN , SNN } co 3 phan t Vay P(A) =

b) Bien co B co t nhat mot ong xu lat nga co 7 phan t Vay P(B) =

3 8

1.2 . Gieo 2 con xuc sac cung mot luc th khong gian mau gm 6 6 = 36 phn t . Bin c A: c 2 s chm xut hin khac nhau co 30 phn t

7 8

To hp va xac suat

36

Vy P(A) =

Bin c B c tng s chm xut hin bng 7 B = {(1, 6), (2,5), (3, 4), (6,1), (5, 2), (4,3)} Vy P(B) =

30 5 = 36 6

6 1 = 36 6 1 10!

1.3 . B ngu nhien 100 la th vao 10 phong b th co 10! cach b. Ch co mt trng hp mi ngi nhn ung la th ca mnh Vy P =
3 1.4 . S cach chn 3 ve trong 100 ve la C100 1 2 Bin c A c 1 ve trung va 2 ve khong trung la C10 .C90

Vay P(A) =

1 2 C10 .C90 3 C100

3 Bien co c 3 ve khong trung la C90 .Do o bien co B c t nhat mot ve trung la

3 100

3 C90 C .Vay P(B) = 1 - 3 C100

3 90

3 2.46. Lay nhau nhien 3 bi trong bnh ng 15 bi th khong gian mau gom C15 phan t 3 3 3 Bien co A c 3 bi cung mau gom co C5 + C6 + C4 phan t

Vay P(A) =

3 3 C53 + C6 + C4 3 C15

Bien co B c 3 bi khac mau co 5 6 4 = 120 Vay P(B) =

120 3 C15

2.47.. Giao vien phat ngau nhien 10 bai kiem tra cho 10 hoc sinh th khong gian mau co 10! phan t Xac suat e moi hoc sinh nhan c ung bai cua mnh la P1 =
3 1.0. Chon 3 la bai trong co bai 52 la th so cach chon la C52 3 a) Co bai co 12 la hnh nen so cach chon 3 la hnh la C12

1 10!

Vay xac suat e c 3 la hnh la P =

3 C12 3 C52

3 b) Co bai co 4 la x nen so cach chon c 3 la x la C4

To hp va xac suat

37

Vay xac suat c 3 la x la P =

3 C4 3 C52

2. Cac quy tac tnh xac suat A. Tom tat giao khoa
1. Quy tac cong xac suat a) Bien co hp Cho hai bien co A va B cung lien quan en phep th T.Nu bin co A hoc bin c B xay ra , k hieu la A B ,c goi la hp cua hai bien A va B.Neu k hieu A va B lan lt la cac tap hp mo ta A va B th tap hp mo ta bien co A B la A B Mot cach tong quat : Cho k bien co A1 , A2 , . . . , Ak cung lien quan en phep th T. Bien co co t nhat mot trong cac bien co A1 , A2 , . . . , Akxay ra ,k hieu la A1 A2 ... Ak , c goi la hp cua k bien co o b) Bien co xung khac Cho hai bien co A va B cung lien quan en phep th T.Hai bien co A va B c goi la xung khac neu bien co nay xay ra th bien co kia khong xay ra Hai bien co A va B la hai bien co xung khac neu va ch neu

A B =
c) Quy tac cong xac suat Neu hai bien co A va B xung khac th xac suat e A hoac B xay ra la P ( A B) = P( A) + P ( B) (1) Mot cach tong quat : Cho k bien co A1 , A2 , . . . , Ak oi mot xung khac th ta co : P ( A1 A2 ... Ak ) = P( A1 ) + P ( A2 ) + ... + P( Ak ) (2) d) Bien co oi Cho bien co A th bien co Khong xay ra A ,ky hieu la A ,c goi la bien co oi cua A Cho bien co A. Xac suat cua bien co oi A la : P ( A) = 1 P ( A) (3) 2. Quy tac nhan xac suat a) Bien co giao Cho hai bien co A va B cung lien quan en mot phep th T .Bien co Ca A va B cung xay ra , ky hieu la A.B ,c goi la giao cua hai bien co A va B Nu A va B ln lt la tap hp cac ket qua thuan li cho A va B th tap hp cac ket qua thuan li cho AB la A B .

To hp va xac suat

38

Mot cach tong quat : : Cho k bien co A1 , A2 , . . . , Ak cung lien quan en phep th T . Bien co tat ca k bien co A1 , A2 , . . . , Ak eu xay ra , ky hieu la A1A2 . . . Ak , c goi la giao cua k bien co o b) Bien co oc lap : Cho hai bien co A va B cung lien quan en mot phep th T.Hai bien co nay c goi la oc lap vi nhau neu viec xay ra hay khong xay ra cua bien co nay khong lam anh hng ti viec xay ra hay khong xay ra cua bien co kia. c) Quy tac nhan xac suat Cho hai bien co A va B oc lap vi nhau th ta co : P(AB) = P(A).P(B) Mot cach tong quat : : Cho k bien co A1 , A2 , . . . , Ak oc lap vi nhau th ta co P(A1A2. . . Ak ) = P(A1).P(A2). . . . P(Ak) B. Giai toan Dang 1 :Nhan biet bien co hp,bien co xung khac,bien co oi,bien co giao,bien co oc lap V du 1 : Chon ngau nhien mot hoc sinh cua lp 11 D trng LHP.Goi A la bien co Ban o la hoc sinh gioi Van va B la bien co Ban o la hoc sinh gioi ngoai ng Anh Van a) A va B co phai la hai bien co xung khac hay khong? b) Bien co A B la g ? Giai a) A va B la 2 bien co khong xung khac v mot hoc sinh co the va gioi Van hoac va gioi Anh Van b) Bien co A B la Ban o la hoc sinh gioi Van hoac gioi Anh Van V du 2 : Mot hop ng 2 bi xanh, 3 bi o va 4 bi vang.Chon ngau nhien 2 vien bi . Goi A la bien co Chon c 2 bi xanh , B la bien co Chon c 2 bi o va C la bien co Chon c 2 bi vang a) Cac bien co A,B,C co oi mot xung khac khong? b) Bien co Chon c 2 vien bi cung mau la? c) Hai bien co E chon c 2 bi cung mau va F chon c 2 bi khac mau la 2 bien co g? Giai a) Cac bien co A,B,C oi mot xung khac b) Bien co A B C la chon c 2 vien bi cung mau c) Hai bien co E va F la 2 bien co oi v neu E xay ra th F khong xay ra

To hp va xac suat

39

V du 3 : Gieo mot con suc sac lien tiep hai lan .Goi A la bien co lan gieo th nhat c so chan,B la bien co lan gieo th hai c so le . a) Hai bien co A va B oc lap khong? b) Giao cua hai bien co A va B la bien co g? Giai a) Hai bien co A va B oc lap v viec xay ra hay khong xay ra cua bien co A khong lam anh hng ti viec xay ra hay khong xay ra cua bien co B b) Giao cua hai bien co AB la bien co lan gieo th nhat c so chan va lan gieo th hai c so le Dang 2 : Dung quy tac cong xac suat P ( A B ) = P ( A) + P ( B) vi A va B la hai bien co xung khac V du 4 : Mot lp hoc 40 hoc sinh gom co 15 hoc sinh nam gioi toan va 8 hoc sinh n gioi.Chon ngau nhien mot hoc sinh.Hay tnh xac suat e chon c mot nam sinh gioi toan hay mot n sinh gioi ly Giai Goi A la bien co chon mot nam sinh gioi toan va B la bien co chon mot n sinh gioi ly th A B la bien co chon mot nam sinh gioi toan hay mot n sinh gioi ly. Ta co P(A) =

15 3 8 1 = va P(B) = = 40 8 40 5 3 1 23 + = 8 5 40

A va B la hai bien co xung khac nen P ( A B ) = P ( A) + P( B) =

V du 5 : Chon ngau nhien 8 la bai trong co bai 32 la.Tnh xac suat e c t nhat 3 la gia Giai Goi A la bien co chon c 3 la gia va B la bien co chon c 4 la gia th A B la bien co chon c t nhat 3 la gia Ta co : P(A) =
3 5 C4 .C28 C 4 .C 4 va P(B) = 4 8 28 8 C32 C32 3 5 4 4 C4 .C28 + C4 .C28 = 0, 04 8 C32

A va B la hai bien co xung khac . Vay P ( A B) = P( A) + P ( B) =

To hp va xac suat

40

V du 6 : Gieo mot con xuc sac .Goi A la bien co c so chan va B la bien co c mot boi so cua 2.Kiem lai rang : P(A B) = P(A) + P(B) P(AB) Giai Ta co A = {2, 4, 6} , B = {3, 6} .Do o A B = {2,3, 4, 6} va AB = {6} Vay P(A) =

3 1 2 1 4 2 1 = , P(B) = = ; P( A B) = = va P( AB) = 6 2 6 3 6 3 6 1 1 1 3 + 2 1 2 Suy ra : P(A) + P(B) P( AB ) = + = = = P( A B) 2 3 6 6 3

Mot cach tong quat : A va B la hai bien co bat ky th ta co : P(A B) = P(A) + P(B) P(AB) V du 7 : Mot lp hoc gom 40 hoc sinh trong o co : 15 hoc sinh gioi toan , 10 hoc sinh gioi Ly va 5 hoc sinh gioi Toan lan Ly.Chon ngau nhien mot hoc sinh.Hay tnh xac suat e hoc sinh o gioi toan hay gioi ly Giai A la bien co hoc sinh gioi toan B la bien co hoc sinh gioi ly Ta co : AB la bien co hoc sinh gioi toan va ly A B la bien co hoc sinh gioi toan hay ly

15 3 10 1 5 1 = ; P(B) = = ; P ( AB) = = 40 8 40 4 40 8 3 1 1 4 1 Vay P(A B) = P(A) + P(B) P(AB) = + = = 8 4 8 8 2

Ta co : P(A) = V du 8 : Xet khong gian mau E va hai bien co xung khac A va B biet xac suat P(A) = 0,3 va P(B) = 0,5 . Tnh P( AB ) ; P(A B ) ; P( A ) ; P( B ) Giai A va B la hai bien co xung khac nen P( AB ) = 0 va P(A B ) = P(A) + P(B) = 0,3 + 0,5 = 0,8

A la bien co oi cua A nen P( A ) = 1 P(A) = 1 0,3 = 0,7 B la bien co oi cua B nen P( B ) = 1 P(B) = 1 0,5 = 0,5
P(A) = P( AB ) + P(A B )

V du 9 : Cho hai bien co bat ky A va B .Chng minh rang :

To hp va xac suat

41

Giai Ta co : A = ( AB ) ( AB ) v s xay ra cua A la ket qua cua s xay ra (cua A va cua B) hay (s xay ra cua A va khong xay ra cua B) Ma AB va A B la hai bien co xung khac Vay P(A) = P( AB ) + P(A B ) Dang 3 : Dung qui tac nhan xac suat P(AB) = P(A).P(B) AB la bien co ca A va B cung xay ra A va B oc lap vi nhau. V du 10 : Chon ngau nhien mot la bai trong co bai 32 la,ghi nhan ket qua roi tra lai la bai trong co bai va rut mot la bai khac.Tnh xac suat e c gia bch va gia c Giai Goi A la bien co chon la bai th nht la gia bch B la bien co chon c la bai th hai la gia c Ta tm P(AB) Ta biet A va B la hai bien co oc lap v ta tra lai la bai th nht trc khi rut la bai th hai. Do o P(AB) = P(A).P(B)

1 1 va P(B) = 32 32 1 1 Vay P(AB) = . = 0,09.10-2 32 32

ma P(A) = V du 11 : Mot cong nhan phai theo doi hoat ong cua hai may det A va B. Xac suat e ngi cong nhan phai can thiep may det A trong mot gi la 1/7 va may det B trong cung thi gian tren la 1/2.Tnh xac suat e ngi cong nhan khong phai can thiep may nao trong mot gi Giai Xac suat e may det A h oc lap vi xac suat e may det B h Ta co P( A ) = 1 P(A) = 1 1/7 = 6/7 vi A la bien co may det A khong h va P( B ) = 1 1/5 = 4/5 vi B la bien co may det B khong h Vay xac suat e ngi cong nhan khong phai can thiep may nao trong mot gi la P( A . B ) =

6 4 24 = 0, 69 . = 7 5 35

V du 12 : Xac suat e ngi xa thu ban trung bia la 0,2.Tnh xac suat e trong 3 lan ban ngi xa thu ban trung bia mot lan

To hp va xac suat

42

Giai A la bien co ngi xa thu ban trung bia

A la bien co ngi xa thu khong ban trung bia Ta co P(A) = 0,4 va P( A ) = 1 0,4 = 0,6
Xac suat e ngi xa thu bn trng bia lan 1 vakhong trung hai lan sau la P1 = 0,4 0,6 0,6 =0,14 Tng t xa thu ban trung lan 2 ,lan 1 va lan 3 khong trung la P2 = P3 = P1 Vay xac suat e trong 3 lan ban ngi xa thu ban trung mot lan la P = 0,14 + 0,14 + 0,14 = 0,42 C.Bai tap ren luyen 2..49. Gieo mot ong xu 2 lan lien tiep.Tnh xac suat e co mot lan lat nga. 2..50. Gieo 3 ong xu can oi.Goi A la bien co co t nhat mot ong xu lat nga va B la bien co co ung 2 ong xu lat nga . a) Tnh xac suat e co t nhat mot ong xu nga b) Tnh P( A B ) va P(B/A) 2..51. Cho P(A) = 2/5 ; P(B) = 5/12 va P(AB) = 1/6 .Hoi 2 bien co A va B co : a) Xung khac hay khong? b) oc lap vi nhau hay khong? 2..52. Gieo hai con suc sac can oi.Tnh xac suat e tong so cham tren mat xuat hien cua hai con suc sac bang 10 2..53. Mot bnh ng 3 bi o , 4 bi trang va 5 bi xanh.Lay ngau nhien 2 bi.Tnh xac suat cua cac bien co sau : A: Lay c bi o B : lay c bi trang C : lay c bi xanh 2.54. Cho hai bien co A va B biet P(A) = 0,3 ; P(B) = 0,5 va P( A B ) = 0,1 Tnh P( A B ) , P( A ) , P( B ) , P( A B ) , P( A B ) 2.55 Chon ngau nhien mot la bai trong co bai 32 la , tra la bai trong co bai va rut la bai khac . a) Tnh xac suat e hai la bai rut c la la gia va la am b) Tnh xac suat trong hai la bai rut c khong co la c 2..56. Mot bnh ng 2 bi xanh va 4 bi o.Lan lt lay mot bi lien tiep 3 lan va moi lan tra lai bi a lay vao bnh. a) Tnh xac suat e c 3 bi xanh

To hp va xac suat

43

b) Tnh xac suat e c 3 bi o c) Tnh xac suat e c 3 bi khong cung mot mau 2..57. Trong mot nha may co 3 may det .Trong mot ngay, xac suat e may th nhat b s co la 0,05 , xac suat e may th hai b s co la 0,10 va xac suat e may th ba b s co la 0,15 . Tnh xac suat e trong mot ngay nay : a) ch co mot may b s co b) ch co hai may b s co c) khong co may nao b s co 2..58. Bnh U1 ng 3 bi o va 7 bi en va bnh U2 4 bi o va 6 bi en Lay ngau nhien 2 bi cua U1 va 1 bi cua U2 Goi A la bien co c 3 bi o , B la bien co c 3 bi ma tat ca khong cung mau va C la bien co c bi o lay t bnh U2 a) Tnh P(A) b) Tnh xac suat e c 3 bi cung mau c) Tnh P(C/B) 2.59. Mot bnh ng 5 bi trang va 4 bi o.Ta lan lt lay mot bi 3 lan lien tiep theo luat : neu bi lay c la o th tra lai bi nay vao bnh con neu lay c bi trang th khong tra lai bi nay vao bnh.Goi Ek (1 k 3) la bien co ch c bi trang trong lan lay th k . a) Tnh xac suat cua E1 b) Tnh xac suat cua E2 va E3 .Suy ra xac suat lay c ch mot bi trang trong 3 lan lay c) Biet rang ta lay c ung mot bi trang, tnh xac suat e bi trang nay lay c trong lan lay th 3 2.60. Mot lp hoc co 30 hoc sinh trong o co 10 n sinh.Giao vien hoi bai mot cach ngau nhien 3 hoc sinh a) Tnh xac suat bien co A : ch co 2 trong 3 hoc sinh c hoi bai co ung 2 nam sinh b) Tnh xac suat bien co B : 3 hoc sinh c hoi bai cung gii tnh c) Tnh xac suat bien co C : co nhieu hn mot n sinh trong 3 hoc sinh c hoi bai D. Hng dan giai hay ap so 2.49 Goi A la bien co c lan th nhat nga B la bien co lan 2 nga A va B la hai bien co oc lap. A B la bien co lan 1 nga va lan 2 sap

A B la bien co lan 1 sap va lan 2 nga

To hp va xac suat

44

Xac suat e mot lan lat nga la P = P(A) P( B ) + P( A ) P(B) =

1 1 1 1 + = 0.5 2 2 2 2

2.50. Gieo 3 ong xu th khong gian mau la E = { NNN , NNS , NSN , SNN , NSS , SNS , SSN , SSS } a) Xac suat e t nhat mot ong xu lat nga la P(A) = 1 b) Ta co P(B) =

1 7 = 8 8

3 . 8 7 3 21 = 8 8 64

A va B la hai bien co oc lap nen P( A B ) = P(A).P(B) =

21 P( AB) 64 3 Ta co P(B/A) = = = 7 8 P( A) 8 1 2.51 a) V P(AB) = 0 nen A va B khong xung khac\ 6 2 5 1 b) Ta co P(A) P(B) = = = P( AB) 5 12 6
Vay A va B la 2 bien co oc lap 2.52. Gieo hai con suc sac th khong gian mau gom 36 phan t . Cac trng hp tong so cham tren mat xuat hien cua hai con suc sac bang 10 la (4,6) ; (6,4) ; (5,5) .Vay P(A) =

3 1 = 36 12

3 4 1 5 P(B) = = P(C ) = 12 12 3 12 2.54. Ta co P(A B) = P(A) + P(B) P(AB) = 0,3 + 0,5 0,1 = 0,7 Ta co : P( A ) = 1 P(A) = 1 0,3 = 0,7 P( B ) = 1 P(B) = 1 0,5 = 0,5 P( AB ) = 1 - P(AB) = 1 0,1 = 0,9 P( A B ) = 1 - P(A B) = 1 0,7 = 0,3
2.53. P(A) = 2.55. Trong co bai 32 la co 4 la gia va 4 la am . Goi A la bien co c la gia va B la bien co c gia am Rut la bai th nhat va tra lai vao co bai roi rut la th hai nen hai bien co A va B oc lap

To hp va xac suat

45

a) P(AB) = P(A) P(B) =

1 1 C4 C 4 4 4 1 1 = = 1 C32 C32 32 32 64

b) Trong co bai 32 la co 8 la c .Do o xac suat rut c 2 la c la

8 8 1 = 32 32 16
Vay xac suat e 2 la bai rut c khong co la c la P = 1 1.1 a) P(A) =

1 15 = 16 16

2 2 2 1 = 6 6 6 27 4 4 4 8 b) P(B) = = 6 6 6 27 1 8 1 + = 27 27 3

c) Xac suat c 3 bi cung mau la P(A B) = P(A) + P(B) = Vay P( C) = 1 -

1 2 = 3 3

1.2 Cac bien co oc lap va khong xung khac. a) Xac suat e mot va ch mot may b s co la P1 = 0,05 + 0,10 + 0,15 2( 0,05 0,10 + 0,05 0,15 + 0,10 0,15) + 3( 0,05 0,10 0,15) = 0,25 b) Xac suat e ch co hai may b s co la : P2 = 0,05 0,10 + 0,05 0,15 + 0,10 0,15 3(0,05 0,10 0,15) = 0,025 c) Xac suat e khong co may nao b s co la P3 = 0,95 0,90 0,85 = 0,727 1.3 . a) Lay 2 bi t bnh U1 ng 10 bi (3 o va 7 en) va 1 bi t bnh U2 ng 10 bi(4 o va 6 en) Goi A la bien co lay c 3 bi o.Bien co A ch xay ra khi ta lay c 2 bi o bnh U1 va 1 bi o t bnh U2

C32 3 1 = Xac suat lay c 2 bi o t bnh U1 la : 2 = C10 45 15

To hp va xac suat

46

Xac suat lay c 1 bi o t bnh U2 la :

4 2 = 10 5

Vay P(A) =

1 2 2 = 15 5 75

b) Goi E la bien co lay c 3 bi cung mau .Bien co E xay ra khi ta lay c 3 bi o hay 3 bi en

C72 21 7 = Xac suat lay c 2 bi en trong bnh U1 la 2 = C10 45 15

Xac suat lau c 1 bi en trong bnh U2 la

6 3 = 10 5

Do o xac suat lay c 3 bi en la

7 3 7 = 15 5 25

Hai bien co lay c 3 bi o va 3 bi en la hai bien co xung khac. Vay xac suat lay c 3 bi cung mau la P(E) =

2 7 23 + = 75 25 75

B la bien co c 3 bi khong cung mau , B la bien co oi cua E Vay P(B) = 1 P(E) = 1

23 52 = 75 75

c) C la bien co c bi o lay t bnh U2 Ta co BC la bien co lay 3 bi khong cung mau va bi lay t U2 co mau o. Bien co BC xay ra khi : lay c 2 bi en trong bnh U1 va 1 bi o trong bnh U2 :

7 2 14 = 15 5 75

lay c 1 bi o va 1 bi en trong bnh U1 va 1 bi o trong bnh U2 :

7 2 14 = 15 5 75

To hp va xac suat

47

Hai bien co nay xung khac nen P(BC) =

14 14 28 + = 75 75 75

28 P( BC ) 75 7 = = Ta suy ra P(C/B) = 52 13 P( B) 75
1.4 a) E1 la bien co ch lay c bi trang trong lan lay th 1 ,do o lan lay th hai va th ba la bi o Vay P(E1) =

5 4 4 5 = 9 8 8 36 4 5 4 10 = 9 9 8 81 4 4 5 100 = 9 9 9 729

b) E2 la bien co ch lay c bi trang trong lan lay th 2,do o lan lay th 1 va lan lay th 3 la bi o Vay P(E2) =

E3 la bien co ch lay c bi trang lan th 3 ,do o lan lay th 1 va th 2 la bi o Vay P(E3) =

Goi F la bien co ch lay c mot bi trang trong 3 lan lay th F = E1 E2 E3 vi E1 , E2 , E3 la 3 bien co oi mot xung khac Vay P(F) = P(E2) + P(E2) + P(E3) =

5 10 100 1165 + + = 36 81 729 2916

c) Goi G la xac suat lay c bi trang trong lan lay th 3 biet rang lay c ung mot bi trang trong 3 lan lay Goi R1 la bien co lay c bi o lan 1, R2 la bien co lay c bi o lan 2 , B3 la bien co lay c bi trang lan 3 Ta co P(G) = 1.5

P( R1 R2 B3 ) 64 = P( F ) 233 C 2 C1 190 10 95 = a) P(A) = 20 3 10 = C30 4060 203

b) P(B) =

3 3 C20 C10 57 6 9 + 3 = + = 3 C30 C30 203 203 29 57 95 152 c) P (C ) = + = 203 203 203

To hp va xac suat

48

3. Phan bo xac suat cua bien ngau nhien ri rac 4 . K vong, phng sai va o lech chuan cua bien ngau nhien ri rac A.Tom tat giao khoa
2. Khai niem bien ngau nhien ri rac ai lng X c goi la mot bien ngau nhien ri rac neu no nhan gia tr bang so thuoc mot tap hp hu han nao o,va gia tr ay la ngau nhien,khong d oan trc c 3. Phan bo xac suat cua bien ngau nhien ri rac Gia s X la mot bien ngau nhien ri rac nhan cac gia tr { x1 , x2 ,..., xn } .e hieu ro hn ve X ta thng quan tam en xac suat e X nhan gia tr xk tc la cac so P(X= xk) = pk vi k = 1,2, . . . , n Cac thong tin ve X c trnh bay di dang bang sau ay goi la bang phan bo xac suat cua bien ngau nhien ri rac X X x1 x2 P p1 p2 Chu y ta co p1 + p2 + . . . + pn = 1 ... ... . xn pn

4. Ky vong Cho X la bien ngau nhien ri rac vi tap gia tr la { x1 , x2 ,..., xn } .K vong cua X, ky hieu la E(X) ,la mot so c tnh theo cong thc E(X) = x1p1 + x2p2 + . . . + xnpn =

x p
i =1 i

vi pi = P(X = xi ) , ( i = 1, 2 , . . . , n) Y ngha : E(X) la mot con so cho ta mot y niem ve o ln trung bnh cua X.Do o k vong E(X) con c goi la gia tr trung bnh cua X Nhan xet : K vong cua X khong nhat thiet thuoc tap cac gia tr cua X 5. Phng sai va o lech chuan a) Phng sai : Cho X la bien ngau nhien ri racvi tap gia tr la { x1 , x2 ,..., xn } . Phng sai cua X , k hieu la D(X) , la mot so c tnh theo cong thc

D( X ) = ( x1 ) 2 p1 + ( x2 ) 2 p2 + ... + ( xn ) 2 pn = ( xi ) 2 pi
i =1 n

vi pi = P(X = xi ) ( i = 1,2, . . . , n) va = E(X)

To hp va xac suat

49

Y ngha : Phng sai la mot so khong am,cho ta y niem ve mc o phan tan cac gia tr cua X xung quanh gia tr trung bnh .Phng sai cang ln th o phan tan nay cang ln b) o lech chuan Can so hoc bac hai cua phng sai,k hieu la ( X ) , c goi la o lech chuan cua X.Ta co : ( X ) =

D( X )

B. Giai toan
V du 1 : Gieo ong xu 5 lan lien tiep.Ky hieu X la so lan xuat hien mat sap. ai lng X co phai la bien ngau nhien ri rac khong? v sao? Giai Gia tr X {0,1, 2,3, 4,5}

- Gia tr X la ngau nhien,khong d oan trc c Vay gia tr X la mot bien ngau nhien ri rac V du 2 : Mot tui ng 8 bi o va 4 bi trang .Chon hu hoa 3 vien bi.Goi X la so vien bi trang trong 3 vien bi c chon ra . X co phai la bien ngau nhien khong? Giai Gia tr X {0,1, 2,3}

- Gia tr X la ngau nhien , khong d oan trc c Vay X la mot bien ngau nhien ri rac V du 3 : Mot nhom co 8 ngi trong o co 5 nam va 3 n.Chon ngau nhien 3 ngi . Goi X la so n trong 3 ngi c chon .Lap bang phan bo xac suat cua X Giai Gia tr X {0,1, 2,3} la bien ngau ri rac
3 So trng hp chon 3 ngi trong nhom 8 ngi la : C8 =

8.7.6 = 56 1.2.3

Ta co P(X = 0) la xac suat chon c 3 nam .so cach chon 3 nam la

3 C5 =

5.4.3 10 = 10 .Vay P(X = 0) = = 0,18 1.2.3 56

1 C3 .C52 3.10 = = 0,54 C83 56

Ta co P(X = 1) la xac suat chon c 1 n va 3 nam. Vay P(X = 1) =

Ta co P(X = 2 ) la xac suat chon c 2 n va 1 nam.

To hp va xac suat

50

Vay P( X = 2) =

1 C32 .C5 3.5 = = 0, 27 C83 56

Ta co P(X = 3) la xac suat chon c 3 n.

C33 1 = 0, 02 Vay P(X = 3) = 3 = C8 56

Bang phan phoi xac suat cua X X 0 P 0,18 1 0,54 2 0,27 3 0,02

V du 4 : So khach hang mua xang tai mot tram ban xang trong 5 phut la mot bien ngau nhien ri rac X ma bang phan phoi xac suat cua X la X P 0 1 2 0,1 0,5 0,4 a) Tnh xac suat e trong 5 phut tren co nhieu nhat mot khach hang en mua b) Tnh xac suat e trong 5 phut tren co t nhat mot khach hang en mua xang

Giai a) Theo bang phan bo xac suat tren ta co : Xac suat co nhieu nhat mot khach hang en mua xang la P = 0,1 + 0,5 = 0,6 b) Xac suat e co t nhat mot khach hang en mua xang la P = 1 0,1 = 0.9 V du 5 : Trong cuoc so so tombola ngi ta bo trong bnh 10 ve trong o ch co 2 ve trung .Lay hu hoa 2 ve. Goi X la bien ngau nhien so ve trung trong 2 ve chon .Lap bang phan phoi xac suat cua X va tnh k vong cua X Giai Gia tr cua bien ngau nhien X {0,1, 2}
2 So trng hp chon 2 ve trong 10 ve la C10 = 45

Ta co : P(X = 0) =

C82 28 = 45 45 1 C1 C8 16 = P(X = 1) = 2 45 45 2 C 1 P(X = 2) = 2 = 45 45

To hp va xac suat

51

Bang phan phoi xac suat cua X X P 0 1 2

28 45

16 45 28 16 1 18 + 1 + 2 = = 0,4 45 45 45 45

1 45

K vong : E(X) = x1p1 + x2p2 + x3p3 = 0

V du 6 : Chon ngau nhien mot gia nh trong so cac gia nh co 4 con.Goi X la so con trai trong gia nh o . Hay tnh k vong , phng sai va o lech chuan cua X biet rang xac suat sinh con trai la 0,5 va hai bien co sanh trai hay gai oc lap vi nhau Giai Ta co bang phan phoi xac suat cua bien X X P 0 1 2 3 4

1 0 1 C4 ( ) 4 = 2 16

4 1 1 C4 ( ) 4 = 2 16

1 6 C42 ( ) 4 = 2 16

4 3 1 C4 ( ) 4 = 2 16

1 1 C44 ( ) 4 = 2 16

K vong E(X) = 0 Phng sai D(X) =

1 4 6 4 1 + 1 + 2 + 3 + 4 = 2 16 16 16 16 16

(x )
i =0 i

pi

= (0 2)2 . =1 o lech chuan ( X ) =

1 4 6 4 1 + (1 2)2. + (2 -2)2. +(3 -2)2. +(4-2)2. 16 16 16 16 16

D( X ) = 1

C. Bai tap ren luyen

2..63. Mot bnh ng 6 bi trang , 3 bi o va 2 bi xanh. Lay ngau nhien 3 bi cua bnh a) Tnh xac suat cac bien co sau : E1 : Cac bi lay c eu khac mau E2 : Cac bi lay c cung mau b) Goi X la bien ngau nhien so bi trang co c trong lan lay 3 bi.Lap bang phan phoi xac suat cua X.Tnh k vong cua X

To hp va xac suat

52

2..64. Mot bnh ng 5 bi o , 3 bi vang va 2 bi xanh . Lay ngau nhien 3 bi trong bnh .Goi A la bien co c 3 bi o ; B la bien co c 3 bi cung mau va C la bien co c 3 bi khac mau a) Tnh xac suat cac bien co A , B , C b) Goi X la bien ngau nhien bang so mau cua moi lan lay 3 bi . Lap bang phan phoi xac suat cua X . Tnh k vong cua X 2..65. Mot bnh ng 3 bi o , 4 bi trang va 5 bi xanh.Mot ngi tham gia cuoc chi nh sau : lay ngau nhien mot bi trong bnh: * neu la bi o th c 16 ngan ong * neu la bi trang th mat 12 ngan ong * neu la bi xanh th bo lai vao bnh va lay tiep bi khac trong bnh : - neu la bi o th c 8 ngan ong - neu la bi trang th mat 2 ngan ong - neu la bi xanh th khong c va khong mat Trc khi chi ngi chi co 12 ngan ong.Goi X la tong so tien ngi o co sau moi lan rut a) Xac nh cac gia tr cua bien ngau nhien X b) Lap bang phan phoi xac suat cua X c) Tnh k vong cua X 2..66. Gieo hai con suc sac cung mot luc va xet tong so hai mat xuat hien a) Tnh xac suat e tong so hai nut ln hn hay bang 8 b) Gieo 5 lan lien tiep hai con suc sac cung mot luc .Goi X la bien ngau nhien bang so lan c tong so hai nut ln hn hay bang 8 Lap bang phan phoi xac suat cua X va tnh k vong E(X) 2..67. Chng minh rang phng sai cua bien ngau nhien X cho bi cong thc

D( X ) = xi2 pi 2
i =1

2..68. Goi X la so kg ca chua thu hoach trong mot tuan cua mot nha vn , X la bien ngau nhien co bang phan phoi xac suat nh sau X P 0 1 0,1 O,5 Tnh k vong va phng sai cua X 2 0,3 3 0,1

2..69. Mot cuoc xo so gom 1.000 ve.Co mot giai trung oc ac 500 ngan ong, hai giai trung 100 ngan ong va 50 giai khuyen khch trung 10 ngan ong.Hoi gia ban moi ve so la bao nhieu e cuoc chi vo t ( so k vong cua bien ri rac)

To hp va xac suat

53

2..70. So tai nan giao thong vao toi chu nhat mot thanh pho la mot bien ngau nhien ri rac X co bang phan bo xac suat nh sau : X P 0 1 2 3 4 0,2 0,15 0,1 0,3 0,2 a) Tnh xac suat e co t nhat mot tai nan vao toi chu nht b) Tnh k vong , phng sai va o lech chuan cua X 5 0,05

2..71. Xac suat e mot ngi ban cung ban trung hong tam la 0,75 a) Tnh xac suat e trong 10 lan ban ngi o A : ban trung 7 lan B : ban trung t nhat mot lan b) Goi X la bien ngau nhien bang so lan ban trung hong tam trong 5 lan ban .Lap bang phan bo xac suat cua X .Tnh E(X) , D(X) 2.72 Mot oto en mot nga t co en bao hieu giao thong. Xac suat e oto gap en bao hieu xanh tai nga t nay la 0,6 a) Tnh xac suat e oto lan lt en nga t nay hai lan th t nhat co mot lan tn hieu xanh b) Trong mot ngay oto qua 5 lan nga t nay .Goi X la so lan gap tn hieu xanh trong 5 lan qua nga t nay.Tnh phan bo xac suat cua X va tnh k vong D. Hng dan giai 2.63 a) Ta co P(E1) =

6 3 2 36 12 = = 3 C11 165 55

3 3 C6 + C3 21 7 = = P(E2) = 3 C11 165 55

V E2 xay ra khi c 3 bi trang hay 3 bi o b) Ta co : X {0,1, 2,3} Bien co X = 0 xay ra khi 3 bi lay c khong co bi trang
3 C5 10 2 = = 3 C11 165 33

Do o P(X = 0) =

Bien co X = 1 xay ra khi c 1 bi trang va 2 bi khong trang

Do o P(X = 1) =

6 C52 4 = 3 C11 11

Bien co X = 2 xay ra khi c 2 bi trang va 1 bi khong trang

To hp va xac suat

54

Do o P(X = 2) =

C62 5 5 = 3 C11 11

Bien co X = 3 xay ra khi lay c 3 bi trang

3 C6 20 4 = Do o P(X = 3) = 3 = C11 165 33

Ta co bang phan phoi xac suat cua X X P K vong cua X 0 1 2 3

2 33

4 11

5 11

4 33

2 4 5 4 18 + 1 + 2 + 3 = 33 11 11 11 11 10 1 2.64 a) Ta co P(A) = = 120 12 1 1 11 P(B) = + = ( B xay ra khi c 3 bi o hay 3 bi vang) 12 120 120 5 3 2 1 = P(C) = 120 4 b) Ta co X {1, 2,3}
E(X) = 0 Ta co : P(X = 1) = P(B) =

11 120 1 P(X = 3) = P(C) = 4 11 1 79 + )= 120 4 120

2 3

Ta co: P(X = 1) + P(X = 2) + P(X = 3) = 1 Do o P(X = 2) = 1 (

Ta co bang phoi phoi xac suat cua X X 1 11 P

120
K vong E(X) = 1

79 120

1 4

11 79 1 259 + 2 + 3 = 120 120 4 120

2.65. a) c bi o th X = 12 + 16 = 28 c bi trang th X = 12 12 = 0

To hp va xac suat

55

c bi xanh : - c bi o th X = 12 + 8 = 20 - c bi trang th X = 12 2 = 10 - c bi xanh thi X = 12 + 0 = 12 Vay X {0,10,12, 20, 28}

3 1 4 1 3 5 5 = , P(X = 0) = = , P( X = 20) = = , 12 4 12 3 122 48 45 5 5 25 = , P(X = 12) = ( ) 2 = P( X = 10) = 2 12 36 12 144

b) P(X = 28) = X P 0 10 12 20 28

1 3 1 3

5 36

25 144

5 48

1 4

c) K vong E(X) = 0 + 10

5 25 5 1 + 12 + 20 + 28 = 12,55 36 144 48 4

2.66. Gieo 2 con xuc sac cung mot luc ta co cac trng hp sau ay: 1 2 3 4 5 6 7 2 3 4 5 6 7 8 3 4 5 6 7 8 9 4 5 6 7 8 9 10 5 6 7 8 9 10 11 6 7 8 9 10 11 12

1 2 3 4 5 6

S trng hp tng hai nt xut hin ln hn hay bng 8 l 15 P=

15 5 = 36 12 5 k ) vi k = 1,2,3,4,5 12

k 1 Ta co X { ,2,3,4,5} va P(X = k) = C 5 (

Vay E(X) = 5
n

5 25 = 12 12
n n

2.67. Theo nh ngha ta co :

D( X ) = ( xi ) 2 pi = ( xi2 pi 2 xi pi + 2 pi ) vi = xi pi
i =1 i =1 i =1

x
i =1

2 i

pi 2 xi pi + 2 pi
i =1 i =1

To hp va xac suat

56

p
i =1

=1

Vay D(X) =

x
i =1

2 i

pi 2

2.68. E(X) = 1,40 kg ca chua D(X) = 0,64 2.69. Cuoc chi vo t khi gia ban moi ve so bang k vong cua giai trung E(X) = (1/1000)(500 + 2.100 + 50.10 ) = 1,20 Vay moi ve ban 1200 ong th cuoc chi vo t 2.70. a) Xac suat e co t nhat mot tai nan la bien co oi cua bien co khong xay ra tai nan nao .Vay P = 1 0,2 = 0,8 b) E(X) = 0 0,2 + 1 0,15 + 2 0,1+ 3 0,3+4 0,2 + 5 0,05 = 1,05 D(X) = 02 0,2 + 12 0,15 + 22 0,1 + 32 0,3 + 42 0,2 + 52 0,05 [E(X)]2 = 6,6

(X) =

D ( X ) = 2,56

7 2.71. a) P(A) = C10 (0, 75)7 (0, 25)3 = 0, 25

P(B) = 1 (0,25)10 = 1 b) X {0,1, 2,3, 4,5} X P

C (0,75) C (0,75) C (0,75) C (0,75) (0,25)4 (0,25)3 (0,25)2 (0,25) E(X) = 0 (0,25)5 + 1 5 (0,75) (0,25)4 + 2 10 (0,75)2 (0,25)3 + 3 10 (0,75)3 (0,25)2 + 4 5 (0,75)4 (0,25) + 5 (0,75)5
1 5 2 5 3 5 4 5

0 (0,25)5

2
2

3
3

4
4

5 (0,75)5

D(X) = E(X2) [E(X)]2

2.72. a) P = 1 (0,4)2 = 0,84 b) Bang phan bo xac suat cua bien ngau nhien X X P 0 0,01 1 0,07 2 0,23 3 0,35 4 0,26 5 0,08

E. Cau hoi trac nghiem cuoi chng Cau 1 . Trong cac menh e sau menh e nao ung ? (I) Neu A va B la 2 bien co oi nhau th P(A) + P(B) = 1

To hp va xac suat

57

(II) Neu P(AB) = 0 th A va B la hai bien co xung khac (III) Neu P(A) > 0 va P(B) > 0 th A va B la hai bien co oc lap a) Ch (I) b) ch (I) va (II) c) ch (III) d) ca 3 (I) (II) (III) Cau 2 . Cho P(A) = 0,4 ; P(B) = 0,5 va P(AB) = 0,3 th cau nao sau ay ung? b) A va B la hai bien co xung khac c) A va B la hai bien co oc lap d) A va B la hai bien co khong oc lap va khong xung khac e) A va B la hai bien co oi Cau 3 . Rut ngau nhien mot la bai trong co bai 32 la.Xac suat e c la gia hay la bch la : a)

1 4 1 36

b)

11 32 1 16

c)

1 16

d) ap so khac

Cau 4 . Gieo 3 con xuc sac cung mot luc.Xac suat e c so 421 la: a) b) c) 0,7 d) ap so khac

Cau 5. Rut ngau nhien 8 la bai trong co bai 32 la th xac suat e c t nhat mot la x la : a) 0,3 b) 0,5 c) 0,7 d) 0,2 Cau 6 :Xac suat e sanh con trai va con gai bang nhau .Mot cap v chong a co mot chau gai th xac suat e co chau gai th hai la bao nhieu? a) 0,5 b) 0,25 c) 0,4 d) khong tnh c Cau 7 Trong tro chi gieo ngau nhien ong xu nhieu lan lien tiep,hoi phai gieo bao nhieu lan e xac suat c mat nga nho hn 1/100 a) 6 b) 7 c) 8 d) 9 Cau 8 Trong mot nhom 100 hoc sinh trong o 10 hoc sinh gioi Toan 8 hoc sinh gioi Van va 2 hoc sinh va gioi Toan va gioi Van . Chon ngau nhien mot hoc sinh .Xac suat e hoc sinh o gioi Van biet rang hoc sinh o gioi Toan la : a) 0,3 b) 0,2 c) 0,4 d) 0,5 Cau 9 : Cho bien ngau nhien ri rac X co bang phan bo xac suat sau: X P 0 0,03 1 0,27 2 0,48 3 0,22

K vong E(X) gan bang so nao sau ay : a) 1,20 b) 2,1 c) 2,2 d) 1,89 Cau 10 : Gieo ngau nhien mot ong xu . Goi X la bien ngau nhien bang so lan mat nga xuat hien th phng sai cua X la : a) 0,1 b) 0,3 c) 0,5 d) so khac

To hp va xac suat

58

Cau 11 : Mot xuc sac c gieo 6 lan .Xac suat e c mot so ln hn hay bang 4 hien ra t nhat 5 lan la : a) ( )6

1 2

b) 6 ( )6

1 2

c) 7 ( )6

1 2

d) so khac

Cau 12 : Trong he truc Oxy chon ngau nhien mot iem ma toa o la so nguyen co tr tuyet oi nho hn hay bang 3 .Neu cac iem eu co cung xac suat c chon nh nhau th xac suat e chon c mot iem ma khoang cach en goc O nho hn hoac bang 1 la : a)

5 49

b)

5 81

c)

5 64

d) so khac

Cau 13 . Ba the anh so 1,2,3 c bo vao bnh .Rut ra mot the va ghi so cua no sau o tra the nay vao bnh.Tien trnh c lap lai hai lan na.Biet moi the eu co c hoi c rut nh nhau . Neu tong ba so ghi c 3 lan rut la 7 th cac suat e rut c the so 3 hai lan la : a) 0,4 b) 0,5 c) 0,6 d) so khac Cau 14 Xac suat e bien co A xay ra la 0,75 ; xac suat e bien co B xay ra la 0,66.Goi x la xac suat e ca hai A va B cung xay ra.Gia tr nho nhat cua x la : a) 0,41 b) 0,3 c) 0,35 d) 0,2 Cau 15 Gieo mot con xuc sac ba lan lien tiep biet rang tong so trong hai lan gieo au bang so th ba .Xac suat e co t nhat motso 3 xuat hien la : a)

8 15 1 6

b)

1 4 5 6 1 6

c)

7 12 5 1 2 ( ) 6 6

d)

7 15

Cau 16 Gieo ngau nhien mot con xuc sac lien tiep .Xac suat e c so 6 la trong lan gieo th 3 la : a) ( )3 b) ( ) 2 c) d) so khac

Cau 17 Giao vien chu nhiem chon mot hoc sinh trong lp lam trng lp .Moi hoc sinh eu co c hoi c chon ngang nhau va xac suat e mot n sinh c chon bang xac suat e mot nam sinh c chon .T so gia so nam sinh trong lp va so hoc sinh cua lp la : a)

4 5

b)

3 4

c)

2 5

d) so khac

Cau 18 Mot tui ng 36 hat bap trang va 12 hat bap vang .Biet rang ch co so hat bap trang khi rang se n tung va 2/3 so hat bap vang n tung .Chon ngau nhien mot hat bap trong tui ,em rang no n tung th xac suat e hat bap a chon la hat trang bang : a)

2 3

b)

4 7

c)

9 13

d)

5 9

To hp va xac suat

59

Cau 19 Chon ngau nhien 4 hoc sinh trong nhom 7 hoc sinh co 2 anh em. Xac suat e hai anh em c chon la : a) 0,29 b) 0,40 c) 0,72 d) 0,15 Cau 20 Mot lp hoc co 30 hoc sinh trong o co 10 n sinh.Giao vien toan chon ngau nhien 3 hoc sinh e hoi bai.Xac suat e co ung hai hoc sinh trong ba hoc sinh c hoi bai gan bang so nao nhat : a) 0,4 b) 0,45 c) 0,47 d) 0,50 ap so 1b 2c 3b 4a 5c 6a 7b 8b 9d 10c 11c 12a 13b 14a 15d 16b 17a 18c 19a 20c Hng dai giai 1b (I) va (II) ung 2c A va B la hai bien co khong xung khac v P(AB) = 0,3 0 A va B la hai bien co khong oc lap v P(AB) P(A) P(B) 3b c la gia hay la bch co 11 trng hp xay ra.Vay P = 4a Gieo 3 con xuc sac lien tiep th khong gian mau la 63 So trng hp xay ra la so hoan v {1, 2, 4} Vay P =

11 32

3! 1 = 6! 36
8 C28 8 C32

5c Xac suat e c 8 la bai khong co la x la P1 =

Vay xac suat e c t nhat mot la x la P = 1 P1 = 0,7 6a Xac suat la 0,5 7b Xac suat e gieo n lan c mat nga la ( ) n < 1/100 Vay n = 7 v (1/2)7 = 0,0078 8b P = 0,2 9d E(X) = 1,89 10c D(X) = 0,5 11c Goi A la bien co c t nhat bang 4 la ra 6 lan la (

1 2

3 1 = .Trong 6 lan gieo xac suat e A hien 6 2

1 6 ) 2 1 2 1 1 = 6 ( )6 2 2

Xac suat e c A ung 5 lan va hong mot lan la : 6 ( )5

Vay xac suat e c mot so ln hn hay bang 4 t nhat 5 lan trong 6 lan gieo la

To hp va xac suat

60

12a Co 7 7 = 49 iem ma tr tuyet oi nho hn hay bang 3 trong o 5 iem cach O mot khoang nho hn hay bang 1 Vay xac suat la

1 7 ( )6 2

13b Tong so bang 7 xuat hien trong cac trng hp (1,3,3) , (3,1,3) , (3,3,1) , (2,2,3) ,(2,3,2) , (3,2,2) .Do o xac suat e c hai lan the so 3 la

5 49

14 a Ta co P(A B) = P(A) + P(B) P(A B) = 0,75 + 0,66 - x ma 0,75 P(A B) 1 0,75 0,75 + 0,66 x 1 0,41 x 0,66 15d Co 15 trng hp trong o tong so trong hai lan gieo au bang so th ba : (1,1,2) ; (2,1,3) ; (3,1,4) ; (4,1,5) ; (5,1,6) ; (1,2,3) ; (2,2,4) ; (3,2,5) ; (4,2,6) ; (1,3,4) ; (2,3,5) ; (3,3,6) ; (1,4,5) ; (2,4,6) ; (1,5,6) Co 7 lan xuat hien t nhat so 3 .Vay P = 16b P = ( ) 2

3 = 0,5 6

7 15

5 6

1 ( 2 lan au khong c va lan th ba c so 6) 6

sn 1 n n 4 = Vay = s s 5 4 s

17a Goi s la so hoc sinh trong lp va n la so nam sinh th s n la so n sinh Theo gia thiet

18c So hat bap n tung la 26 .Do o xac suat e so hat bap n tung la hat trang

18 9 = 26 13 C2 19a Ta co P = 5 = 0,29 C74

la P = 20c Ta co : P =
2 1 C20 C10 = 0, 47 3 C30