S

GIO D C O T O VNH LONG TR NG THPT HONG THI HI U

Chuyn

GV: Ca Nguy n Anh Khoa T :V t l Tin h c

Nm h c 2012-2013

Tr ng THPT Hong Thi Hi u

Chuyn :

ng d ng s ph c trong gi i bi t p V t l

A. M U: I. L do ch n chuyn - Nh chng ta bi t, trong chng trnh v t l 12 c b n v n t ng h p dao ng i u ha v m ch i n xoay chi u l nh ng v n quan tr ng, chi m kho ng 30% trong c u trc thi TNHPT, tuy nhin khi gi i nh ng bi t p ny th h c sinh th ng g p nhi u kh khn do s l ng cng th c nhi u, cc cng th c th ng ph c t p, kh nh v c nhi u tr ng h p x y ra, hn n a v n v l ch pha gi a cc dao ng, l ch gi a u v i cng l nh ng thch th c ng k i v i h c sinh. - V i vi c chuy n i hnh th c thi t t lu n sang tr c nghi m trong cc k thi, yu c u h c sinh khng nh ng n m ch c ki n th c m c n c k t qu chnh xc trong kho ng th i gian ng n. Chnh v v y, vi c s d ng phng php no c k t qu nhanh nh t v i chnh xc cao l i u c th y c v cc h c sinh r t ch tr ng. - Nh m gi i quy t nh ng kh khn trn, th phng php ng d ng s ph c trong gi i bi t p v t l c xem l l m t gi i php t i u. M t l i ch khc c a s d ng s ph c l hi n nay cc my tnh FX570-MS, FX570-ES, FX570-ES Plus c h tr vi c th c hi n cc php ton c a s ph c, nn vi c tnh ton tm k t qu tr nn d dang v nhanh chng hn. II. H n ch c a chuyn - Do i t ng h c sinh a s l trung bnh y u, nn ti ch tm hi u nh ng v n c b n v s ph c, cng nh a ra nh ng v d n gi n m khng i su vo nh ng bi t p ph c t p nh m ch xoay chi u m c song song. Ngoi ra khi th c hi n ti ny, ti cng khng yu c u h c sinh hi u cch tnh cc php ton cng, tr , nhn, chia c a s ph c m ch y u l s d ng my tnh th c hi n cc php ton ny. B. N I DUNG: I. C s l thuy t v s ph c: 1. nh ngha s ph c - M i bi u bi u th c d ng a + bi, trong a,b R v i2 = -1 c g i l 1 s ph c - i v i s ph c Z = a + bi : a g i l ph n th c, b g i l ph n o c a Z 2. Bi u di n s ph c
Tr c o

a) D ng i s c a s ph c: |Z| - S ph c d ng i s c bi u di n l a + bi b b) D ng l ng gic c a s ph c - M t s ph c Z = a + bi c bi u di n b ng m t O a Tr c th c i m M(a,b) trong h t a Oxy nh hnh v - Trong o |Z| : Mun c a Z ( di c a vect OM) o : Argument c a Z (t o b i tr c Ox v vect OM) - T hnh v ta c th suy ra: a = |Z|cos ; b = |Z|sin hay tan = b/a D ng hnh h c c a m t s ph c c th c vi t l : |Z| Lu : Ta c th s d ng my tnh tnh ton m t s ph c d ng hnh h c v i m t s ph c d ng i s .
GV: Ca Nguy n Anh Khoa Trang 1

M(a,b)

Tr ng THPT Hong Thi Hi u

Chuyn :

ng d ng s ph c trong gi i bi t p V t l

2. Cc php ton c a s ph c

d ng i s Z1 + Z2 = a1 + a2 + (b1 + b2)i Z1 - Z2 = a1 - a2 + (b1 - b2)i Z1.Z2 = a1 a2 - b1b2 + (a2b1 + a1b2)i

- Php c ng: Z1 = a1 + b1i ; Z2 = a2 + b2i - Php tr : Z1 = a1 + b1i ; Z2 = a2 + b2i Z1 = a1 + b1i ; Z2 = a2 + b2i Z.Z* = a2 + b2

- Php nhn: Th c hi n nhn phn ph i bnh th ng, trong ch i2 = -1 - S ph c lin h p: s ph c Z* = a - bi c g i l s ph c lin h p c a Z = a + bi - Php chia: p d ng s ph c lin h p tnh ton Lu : Hi n nay my tnh FX570 tr ln u h tr tnh ton v i s ph c nn h c sinh khng nh t thi t ph i n m nh ng v n ny. II. ng d ng s ph c trong gi i bi t p V t l - Thng th ng ta s d ng hnh h c bi u di n dao ng i u ha thnh m t s ph c VD: x = 5cos(4t + /2) x* = 5(/2) + D ng i s : 5cos/2 + 5sin/2i = 5i 2. Bi u di n cc i l ng c a m ch i n xoay chi u
ZL R
r I

1. Bi u di n m t dao ng i u ha:

- N u ch n i l tr c g c Ox th cc ph n t R, ZL, ZC O c th c bi u di n trn gi n nh hnh - So snh v i cch bi u di n c a s ph c th ta th y ZC R n m trn tr c th c, ZL n m trn tr c o v pha dng, ZC n m trn tr c o v pha m Cch bi u di n s ph c c a R, ZL, ZC l R R* = R ; ZL ZL* = ZLi ; ZC ZC* = -ZCi Cn c vo 2 cch bi u di n trn ta c th a ra b ng sau: Cc i l ng xoay chi u S ph c R* = 50 R =50 ZL* = 100i ZL = 100 ZC* = -100i ZC = 100 i = 5 2 cos(100t + /4) i* = (5 2 )(/4) = 5 + 5i

3. Phng php s d ng s ph c gi i bi t p v cc m ch i n xoay chi u - B c 1 : Tm cc gi tr R, ZL, ZC (n u c n) - B c 2 : Bi u di n cc i l ng v d ng s ph c (R*, ZL*, ZC*, u* ,i*) - B c 3 : p d ng cc cng th c v t l nh i v i m ch i n 1 chi u VD: + T ng tr Z Z* = R* + ZL* + ZC* Ch : Ph n th c l i n tr thu n c a m ch Ph n o l t ng i s c a c a c m khng v dung khng N u ph n o dng ZL > ZC N u ph n o m ZL < ZC
GV: Ca Nguy n Anh Khoa Trang 2

Tr ng THPT Hong Thi Hi u

Chuyn :

ng d ng s ph c trong gi i bi t p V t l

+ nh lu t m : I * =

U* Z*

4. Cch b m my tnh x l s ph c - Nh n Mode 2 (CMPLX) - nh p ch i ta nh p Alpha Eng - nh p ta nh p Shift (-) - Cc php ton c ng, tr , nhn, chia v n b m nh bnh th ng - i v i my FX570MS: = chuy n qua l i gi a + Xem k t qu qu d ng i s : b m = sau b m Shift ph n th c v ph n o + Xem k t qu d ng hnh h c : b m Shift + = sau b m Shift = chuy n qua l i gi a mun v argument - i v i my FX570ES, FX570ES plus + Xem k t qu qu d ng i s : b m = . + Xem k t qu d ng hnh h c : b m Shift 2 3 = . Ch : Khi b m my tnh c n dng c p d u ( ) gom nhm cc gi tr , trnh sai st do my tnh hi u l m. 100 6 khi b m my (100 ):(200i) VD: i v i my FX570MS
200i
6

III. Cc v d minh h a: 1. V d 1: M t v t th c hi n ng th i 2 dao ng i u ha c: x1 = 4cos(4 t +

x2 = 3cos(4 t + ) cm. Tm phng trnh dth.

) cm v

Gi i Ta c x1* = 4

x2* = 3

x* = x1* + x2* = 4

+ 3 = 52,21
1 1 (mF) , L = (H). Bi u 6 5

Phng trnh dao ng t ng h p x = 5cos(4t + 2,21) (cm) 2. V d 2: Cho m ch xoay chi u RLC n i ti p g m R=40, C =

th c c a i n p 2 u m ch u = 120cos(100t) (V). Vi t bi u th c c ng dng i n qua m ch Gi i R* = 40 Ta c R = 40 ZC = 60 ZC* = -60i ZL = 20 ZL* = 20i T ng tr Z* = 40 -40i u* = 120 (khng c argument do =0) u* 120 p d ng nh lu t m : i* = = = 2,12
Z*

Bi u th c i = 2,12cos(100t +

40 40i

) (A)

GV: Ca Nguy n Anh Khoa

Trang 3

Tr ng THPT Hong Thi Hi u

Chuyn :

ng d ng s ph c trong gi i bi t p V t l

3. V d 3: Cho m ch xoay chi u RLC n i ti p g m R=40, cu n dy c r = 10, L = C = 15,9 (F). Bi u th c c a c ng dng i n qua m ch i = 4cos(100tth c i n p 2 u m ch Gi i Ta c Rt = R + r = 40 + 10 =50 ZC = 200 ZC* = -200i ZL = 150 ZL* = 150i T ng tr Z* = 50 50i i* = 43

1,5

(H)

) (A). Vi t bi u

Rt* = 50

p d ng nh lu t m : i* =

u* Z*

u* = i*.Z* = (47 ) (V) 12 2

)(50 - 50i) = 282-

7 12

Bi u th c u = 282cos(100t -

4. V d 4: M t cu n dy thu n c m c t c m L =

H , m c n i ti p v i m t t i n c i n

dung C = 31,8F .(100) Bi t i n p gi a hai u cu n dy c d ng u L = 100 cos(100t +

) (V ) . Vi t

bi u th c i n p gi a 2 u m ch.

Gi i Ta c ZC = 100 ZC* = -100i ZL = 200 ZL* = 200i T ng tr Z* = 100i uL* = 100

6

p d ng nh lu t m trn m ch ch c L: i* =

uL * ZL *

100

i* =

6 = 0,5- 200i 3

p d ng nh lu t m trn ton m ch : u* = i*.Z* = (0,5Bi u th c u = 50cos(100t +

).100i = 50

) (V)

5. V d 5: Cho A, M, B l 3 i m lin ti p trn m ch khng phn nhnh, bi t bi u th c uAM v uMB l n l t l u AM = 40 cos(t + ) (V ) v u MB = 50 cos(t + ) (V ) . Tnh UAB
6 2

Gi i Ta c uAM* = 40 uMB* = 50

6

uAB* = uAM* + uMB* = 40 UAB = 55,2(V)

+ 50

= 78,11,11

UOAB = 78,1(V)

GV: Ca Nguy n Anh Khoa

Trang 4

Tr ng THPT Hong Thi Hi u

Chuyn :

ng d ng s ph c trong gi i bi t p V t l

6. V d 6: Cho m ch RLC n i ti p c ZC = 50. Bi t u = 120 cos(100t ) (V ) v i = 2 2 cos(100t + ) ( A) . Tnh R v ZL

4

Gi i Ta c u* = 120 i* = 2 2

4 u* 120 Z* = = 30 30i = i * 2 2 4

R = 30 C. K T LU N:

; (ZL - ZC)i = -30i

ZL = -30 + 50 = 20

- Qua qu trnh v n d ng ti trong gi ng d y ti nh n th y phng php s ph c k t

h p gi i trn my tnh c m tay kh n gi n, c th gi i bi ton m t cch nhanh chng, c k t qu chnh xc cao, hn n a vi c ki m tra l i cng kh d dng. V i phng php ny vi c s d ng cc cng th c ton h c cng khng nhi u nn thu n l i cho h c sinh trong qu trnh gi i bi t p. u i m trn r t ph h p v i v i vi c chuy n t hnh th c thi t lu n sang tr c nghi m hi n nay.

Bnh Minh, ngy 15 thng 10 nm 2012 Ng i vi t

CA NGUY N ANH KHOA

GV: Ca Nguy n Anh Khoa

Trang 5