So 16-2011-NCLP Luật Thương mại quốc tế

www.nclp.org.
vn
S 16(201) / Thng 8/2011
Mc lc
5 10 15 19
NH NC V PHP LUT
Kim sot quyn lc nh nc trong xy dng Nh nc php quyn x hi ch ngha Vit Nam GS, TS. Trn Ngc ng i mi t chc b my nh nc trong Hin php sa i PGS, TS. Nguyn Minh oan Thay i trong quan im ch o ca ng v t chc xt x gim c thm, ti thm v n hnh s Phm Vn An Mt s vn nhn t gc t tng trong v kin u tin ca Vit Nam ti WTO ThS. Nguyn Tin Vinh
HI NG BIN TP: TS. TRN NH N (CH TCH) TS. NGUYN S DNG (PH CH TCH) GS. TSKH. O TRNG THI GS. TS. TRN NGC NG PGS. TS. INH VN NH PGS. TS. TRN NH NH PGS. TS. PHAN TRUNG L PGS. TS. NG VN THANH TS. DNG NGC NGU TS. NG C MNH TS. PHM VN HNG TNG BIN TP TS. PHM VN HNG PH TNG BIN TP: NGUYN QUANG MINH TR S: 27A VNG TH - TY H - H NI T: 080-48486/ 44078 FAX: 080-48486 Email: nclp@qh.gov.vn Website: www.nclp.org.vn THIT K: NGUYN ANH V GIY PHP XUT BN: S 117/GP-NGY 30-3-2001 CA B VHTT PHT HNH: H NI: 080-43364 TP. H CH MINH: 080-83558 TI KHON: 0011000467735 TP CH NGHIN CU LP PHP NGN HNG TM C PHN NGOI THNG VIT NAM IN TI CNG TY CP IN KHKT GI: 15.000 NG
nh ba:
30 38
BN V D N LUT
Nhng ni dung cn iu chnh ca D n Lut ha gii c s TS. Trn Huy Liu - ThS. Lu Tin Minh Sc sng ca B lut Dn s Vit Nam t gc nhn so snh vi B lut Dn s Php, c, H Lan Bi Th Thanh Hng - Giang Nam
45 Vai tr ca php lut trong kim sot u t cng

THC TIN PHP LUT
CHNH SCH
PGS, TS. Phm Duy Ngha
51 56
Chuyn i doanh nghip nh nc thnh cng ty theo Lut doanh nghip 2005 c phi l bnh mi, ru c ? PGS, TS. inh Dng S Gii php php lut v hn ch ri ro trong hot ng cho vay ca cc ngn hng thng mi ThS. Nguyn Th Mai Hoa
61
KINH NGHIM QUC T

Quan h gia Quc hi v Chnh ph trong Hin php nm 1958 ca Php v vn dng Vit Nam ThS. V Thu Hng
66
THNG TIN LP PHP

Ngh quyt v vic sa i, b sung Hin php nm 1992 v thnh lp y ban d tho sa i Hin php nm 1992
Legis 8/2011
5 10 15 19
STATE AND LAW
Control of state power in the construction of the socialist lawgoverned state Vietnam Prof, Dr. Tran Ngoc Duong Renovation of the state apparatus in the amended Constitution Prof, Dr. Nguyen Minh Doan Changes in the Partys viewpoints on courts reviewing case according to cassation procedure and reopening procedure Pham Van An Some problems seen from the perspective of proceedings in the first lawsuit of Vietnam in WTO LL.M. Nguyen Tien Vinh
EDITORIAL: Dr. TRAN DINH DAN (Chairman) Dr. NGUYEN SI DUNG (Vice Chairman) Prof. Dr. DAO TRONG THI Prof. Dr. TRAN NGOC DUONG Prof. Dr. DINH VAN NHA Prof. Dr. TRAN DINH NHA Prof. Dr. PHAN TRUNG LY Prof. Dr. DANG VAN THANH Dr. DUONG NGOC NGUU Dr. NGO DUC MANH Dr. PHAM VAN HUNG EDITOR-IN-CHIEF: Dr. PHAM VAN HUNG VICE EDITOR-IN-CHIEF: NGUYEN QUANG MINH OFFICE: 27A VONG THI - TAY HO - HA NOI T: 080-48486/ 44078 FAX: 080-48486 Email: nclp@qh.gov.vn Website: www.nclp.org.vn DESIGN: NGUYEN ANH VU LICENSE OF PUBLISHMENT: No 117/GP-DATE 30-3-2001 MINISTRY OF CULTURE AND INFORMATION DISTRIBUTION: HA NOI: 080-43364 HO CHI MINH CITY: 080-83558 ACCOUNT NUMBER: 0011000467735 LEGISLATIVE STUDY MAGAZINE VIETCOMBANK PRINTED IN SCIENCE TECHNOLOGY PRINTING COMPANY Price: 15,000 VND
30 The contents should be regulated by the Law on reconciliation

in grassroots Dr. Tran Huy Lieu - LL.M. Luu Tien MInh
DISCUSSION OF BILLS
348 The vitality of the Civil Code of Viet Nam from the comparative
perspective to the Civil Code of France, Germany and the Netherlands Bui Thi Thanh Hang - Do Giang Nam
45 The role of law in the control of public investment 51 56 61

LEGAL PRACTICE
POLICIES
Prof, Dr. Pham Duy Nghia
Convert state enterprises into companies under the Enterprise Law in 2005 - Is it old wine in a new bottle? Prof, Dr. Dinh Dung Sy Law solution to limit risks in lending by commercial banks LL.M. Nguyen Thi Mai Hoa
FOREIGN EXPERIENCE
Legal relations between the Parliament and Government in the French Constitution in 1958 and its application to Vietnam LL.M. Vu Thu Hang
66
FOREIGN EXPERIENCE
Resolution on the amending and supplementing the Constitution 1992 and on the founding of the Commission to draft amendments to the Constitution 1992
NH NC V PHP LUT
KIM SOT QUYN LC NH NC TRONG XY DNG NH NC PHP QUYN X HI CH NGHA VIT NAM
TRN NGC NG* Cng lnh xy dng t nc trong thi k qu ln ch ngha x hi (b sung, pht trin nm 2011) khng nh: Nh nc ta l Nh nc php quyn x hi ch ngha (XHCN) ca nhn dn, do nhn dn v v nhn dn1; t chc v hot ng ca n da trn mt trong nhng nguyn tc nn tng: Quyn lc Nh nc l thng nht; c s phn cng, phi hp v kim sot gia cc c quan trong vic thc hin cc quyn lp php, hnh php, t php 2. So vi Cng lnh nm 1991, ln ny Cng lnh chng nhng b sung thm Nh nc ta l Nh nc php quyn XHCN m cn a mt ni dung mi vo nguyn tc t chc v hot ng ca b my Nh nc l Kim sot gia cc c quan trong vic thc hin cc quyn lp php, hnh php, t php. S b sung v pht trin ny c ngha g? V ni dung ca n nh th no?
1. ngha ca kim sot quyn lc - Trc ht, kim sot quyn lc nh nc bt ngun t ngun gc v bn cht ca Nh nc php quyn XHCN l Tt c quyn lc nh nc thuc v nhn dn. Quyn lc nh nc khng phi l quyn lc t c ca Nh nc m quyn lc ca nhn dn, c nhn dn y quyn, nhn dn giao quyn. Nhn dn khng trc tip thc hin quyn lc nh nc ca mnh m li giao cho Nh nc thay mnh thc hin, nn tt yu ny sinh i hi chnh ng v t nhin phi kim sot quyn lc nh nc. Mt khc, khi y quyn cho Nh nc, quyn lc nh nc li thng vn ng theo xu hng t ph nh mnh, tr thnh i lp vi chnh mnh lc ban u (t ca nhn dn l
(*) GS, TS. Vn phng Quc hi.
s ng chuyn sang s t ca mt nhm ngi hoc ca mt ngi). C.Mc gi hin tng ny l s tha ha ca quyn lc nh nc. Quyn lc nh nc l ca nhn dn giao cho cc c quan nh nc suy cho cng l giao cho nhng con ngi c th thc thi. M hnh ng ca con ngi th lun lun chu s tc ng ca cc loi tnh cm v dc vng khin cho l tnh i khi b chm khut3. c bit l khi l tnh b chi phi bi cc dc vng, thi quen hay tnh cm th kh nng sai lm trong vic thc thi quyn lc nh nc cng ln. Vi c im ca con ngi, khng th khng nh ngi c y quyn lun lun lm ng, lm nhng g m nhn dn y quyn. V vy, kim sot quyn lc nh nc l mt nhu cu
(1 v 2) Vn kin i hi i biu ton quc ln th XI. Nxb. Chnh tr Quc gia. H., 2011, trang 85. (3) JonMills. Lun v t do, Nxb, Chnh tr Quc gia, H., 2005, tr 131.
8 2011 S 16(201) INGHIN CU LP PHPI
NH NC V PHP LUT
khch quan t pha ngi y quyn l nhn dn i vi ngi c y quyn l Nh nc. Hn th na, quyn lc nh nc khng phi l mt i lng c th cn, ong, o, m xc nh c mt cch chnh xc, c th giao quyn mt cch c th. iu li cng i hi phi kim sot quyn lc nh nc hn ch s lng quyn, lm quyn, mu thun chng cho hoc trng lp trong qu trnh thc thi quyn lc nh nc gia cc c quan nh nc, lm cho hiu lc v hiu qu thc thi quyn lc nh nc b hn ch. Xut pht t i hi khch quan ni trn, quyn lc nh nc thng c lng ha, phn nh thnh cc quyn lp php, hnh php v t php. S lng ha ny l giao cho cc c quan nh nc khc nhau, thay mt nhn dn thc hin. S phn nh cc quyn nh vy l iu kin c bn nhn dn giao quyn m khng b lm quyn, nhn dn kim sot v nh gi c hiu lc v hiu qu thc hin cc quyn m mnh giao. ng thi cng l cho cc c quan tng ng c giao quyn cao trch nhim trong vic thc thi quyn lc nh nc v t kim tra vic thc hin quyn lc nh nc c giao ca mnh. V th, phn cng quyn lc nh nc l c s, l i hi khch quan thc hin c vic kim sot quyn lc nh nc. Quyn lp php l quyn i din cho nhn dn th hin ch chung ca quc gia. Nhng ngi c nhn dn trao quyn ny l nhng ngi do ph thng u phiu bu ra hp thnh c quan gi l Quc hi. Thuc tnh c bn, xuyn sut mi hot ng ca quyn ny l i din cho nhn dn, bo m cho ch chung ca nhn dn c th hin trong cc o lut m mnh l c quan duy nht c nhn dn giao quyn biu quyt thng qua lut l quyn lp php. ng thi, l ngi thay mt nhn dn gim st ti cao mi hot ng ca Nh nc, nht l hot ng thc hin quyn hnh php. y l mt hnh thc kim sot quyn lc nh nc bn trong t chc b my nh nc gp phn gip cho cc c quan hnh php v t php lm ng, lm nhim v quyn hn c giao, hn ch s lm quyn, lng quyn. Quyn hnh php l quyn t chc thc hin ch chung ca quc gia do Chnh ph m trch. Thuc tnh c bn, xuyn sut mi hot ng ca quyn ny l qun l nh nc (hay cai tr) m thc cht l t chc thc hin php lut bo m an ninh, an ton v pht trin x hi. Khng c mt Chnh ph qun l nh nc hu hiu, thng minh th khng th c mt Nh nc giu c, pht trin n nh c v mt kinh t ln mt x hi. Thc hin quyn ny i hi Chnh ph v cc thnh vin ca Chnh ph phi nhanh nhy, quyt on kp thi v quyn uy tp trung thng nht. ng thi phi thng xuyn kim tra, thanh tra mt hnh thc kim sot quyn lc bn trong b my hnh php. Quyn t php l quyn xt x, c nhn dn giao cho Ta n v cc c quan t php. c lp v ch tun theo php lut l nguyn tc xuyn sut v cao nht trong t chc thc hin quyn ny. Mi c nhn, c quan, t chc khng c php can thip vo hot ng xt x ca Ta n. y thc cht l quyn bo v ch chung ca quc gia bng vic xt x cc hnh vi vi phm Hin php, php lut t pha cng dn v c quan nh nc. V vy, bo v php lut, cng l, t do ca cng dn l trch nhim hng u ca quyn t php. Mi c quan, t chc v c nhn c ngha v tn trng, gi gn v bo v tnh php quyn v cng l trong cc phn quyt ca Ta n. Kim st cc hot ng t php ca Vin kim st, phc thm, gim c thm, ti thm ca Ta n - l cc hnh thc kim sot quyn lc nh nc bn trong b my t php m bo cho quyn t php c lp v ch tun theo php lut. Nh vy, xut pht t c im ca quyn lc nh nc, vic phn nh thnh ba quyn ni trn l mt nhu cu khch quan. Thc tin xy dng Nh nc php quyn XHCN nc ta ch ra rng, vic phn nh rnh mch ba quyn l cch thc tt nht pht huy vai tr ca nh nc ng thi l c s kim sot
6 INGHIN CU LP PHPI S 16(201)
8 2011
NH NC V PHP LUT
vic thc hin quyn lc nh nc. Ngoi ra, trong quan h vi quyn lc nh nc, mt thc t khch quan thng xy ra l cng dn khng c bnh ng vi Nh nc v thng tin, nn thng xy ra tnh trng: (1) ngi ch quyn lc nh nc (nhn dn) thiu thng tin hoc khng c thng tin y ; (2) kh nng Nh nc khng nm bt ng mc ch, li ch ca nhn dn; (3) kh nng nhng ngi thc thi quyn lc c th khng hiu r mc ch; (4) kh nng hiu ng mc ch nhng khng s dng quyn lc ng cch, hp l; (5) kh nng cc i din v li ch ring c th vt quyn, lm quyn lm tn hi n mc ch chung. Hn na, Nh nc l t chc duy nht c thuc tnh cng ch. Thuc tnh cng ch mang li cho Nh nc quyn lc can thip mt cch c hiu qu vo cc hot ng chnh tr, kinh t, x hi, nhng vi c quyn ny, Nh nc c th can thip mt cch c on, chuyn quyn, xm hi n quyn v li ch hp php ca con ngi. Quyn ny cng vi bt bnh ng v thng tin gia dn chng v Nh nc to ra nhng c hi cho cc cng chc xc tin nhng li ch ca ring h hay nhng bn b ng minh ca h, lm thit hi cho li ch chung. Nhng kh nng kim li v tham nhng l rt ln4. - Hai l, kim sot quyn lc trong Nh nc php quyn XHCN cn l tt yu k thut thc thi quyn lc t hiu qu. Quyn lc nh nc nu khng c t chc thnh h thng, tun theo nhng nguyn tc, c ch, quy trnh nht nh v c thc thi bi nhng con ngi c th th quyn lc khng pht huy c vai tr ca mnh. Ngy nay, cng vi s pht trin nh v bo ca khoa hc v cng ngh, x hi cng tr nn hin i, t chc quyn lc nh nc li cng phi c s phn cng, phi hp v kim sot. y l mt yu cu khch quan do s phn cng lao ng x hi, do tnh chuyn nghip ha ca hot ng quyn lc. ng thi trong lao ng quyn lc cng c nhng hn ch. Trc ht, kh nng ca con ngi l hu hn bt ngun t s hu hn ca tr tu v l tnh ca mnh. D mt ngi c tr tu siu vit, l thnh nhn nh th no i na th kh nng sai lm vn c th xy ra loi ngi khng phi l thnh thn khng bao gi sai lm, chn l ca h phn nhiu ch l cc chn l mt na5. Do vy, kh nng sai lch trong nhn thc v thc thi quyn lc nh nc, kh nng s dng quyn lc thiu hiu qu l c th xy ra. Hn na, con ngi b iu khin bi nhiu kht vng, trong c kht vng v quyn lc va l mc tiu, va l cng c t c cc kht vng khc. Hobbes nhn mnh: Tinh thn v k trong loi ngi l mt kht vng khng ngng i vi quyn lc v iu ny ch mt i khi con ngi cht6. C. Mc - cng nh Locke v Hobbes - u cho rng, bn cht ca con ngi l c th thay i c. Do , khng th khng nh ngi c y quyn lun xng ng vi s tn nhim ca nhn dn. V vy, trong t chc quyn lc nh nc cn phi c s kim sot mt cch cht ch nhng con ngi lm vic trong b my quyn lc nh nc, c th pht hin v x l c khi nhng ngi ny khng cn xng ng vi s tn nhim ca nhn dn. - Ba l, kim sot quyn lc trong xy dng Nh nc php quyn XHCN Vit Nam cn bt ngun t c trng Nh nc ta do mt ng duy nht lnh o. S lnh o ca ng cng sn Vit Nam i vi Nh nc v x hi l mt tt yu lch s. Tt yu i hi phi kim sot quyn lc gia cc ch th cu thnh h thng chnh tr nc ta. l: + Kim sot ca nhn dn, ch th ti cao ca quyn lc nh nc i vi quyn lc nh nc. + Kim sot quyn lc nh nc bn trong t chc v hot ng ca b my nh nc gia cc quyn lp php, hnh php, t php, gia
(4) Ngn hng Th gii (1998), Nh nc trong mt th gii chuyn i, H., 1998, tr. 126. (5) John Mills. Sd, tr13 (6) Hobbes. Leviathan, Harmondsworth, Penguin, 1968, p 161.
NH NC V PHP LUT
quyn lc nh nc trung ng v quyn lc nh nc a phng. + Kim sot ca ch th lnh o nh nc l ng cng sn Vit Nam i vi Nh nc. Kim sot quyn lc nh nc gia cc ch th ni trn l nhm m bo cho t chc v hot ng ca Nh nc vn hnh nhp nhng, n khp v thng sut, chng c lm quyn, lng quyn. T chc v hot ng ca quyn lc nh nc c s kim sot th tt c quyn lc nh nc thuc v nhn dn khng ch tuyn b trong Cng lnh, trong Hin php m l iu kin lm cho n tr thnh hin thc. Do , kim sot quyn lc thc cht l kim sot quyn lc nh nc m bo cho tt c quyn lc nh nc thuc v nhn dn, bn cht ca Nh nc php quyn XHCN m ng v Nh nc ta ang hng ti xy dng. 2. Ni dung c bn ca kim sot quyn lc nh nc nc ta Kim sot quyn lc nh nc l mt vn phc tp, bi s phc tp ca t chc quyn lc nh nc v hot ng thc thi quyn lc nh nc. Tnh phc tp , mt mt do kim sot vic s dng quyn lc nh nc chng s lm dng n l i hi bt buc i vi bt k nh nc dn ch v php quyn no. Nhng mt khc, kim sot c vic s dng quyn lc nh nc m li khng lm mt i tnh nng ng, mm do cn phi c tin hnh cc cng vic nh nc. Ci kh nht trong thit k mt chnh quyn nh nc trc ht l lm cho b my nh nc c kh nng kim sot c x hi v sau na - khng km phn quan trng - l buc Nh nc phi t kim sot c chnh mnh. V th, kim sot quyn lc nh nc theo ngha rng chnh l vic thit k t chc v thc thi quyn lc nh nc sao cho t c mc ch chnh tr chung v t c hiu qu cao nht. Xt theo ngha hp, kim sot quyn lc nh nc l ton b nhng phng thc, quy trnh, quy nh m da vo , Nh nc v x hi c th ngn chn, loi b nhng hot ng sai tri ca cc thit ch quyn lc nh nc, pht hin v iu chnh c vic thc thi quyn lc nh nc, m bo cho quyn lc nh nc thc thi ng mc ch chung v t c hiu qu cao nht. V th, quyn lc nh nc ch c th kim sot c khi c c ch xc nh v cc iu kin cn thit cho s vn hnh ca n trn thc t. C ch bao gm kim sot bn ngoi, ln kim sot bn trong quyn lc nh nc. Mc ch ca kim sot quyn lc nh nc, theo ch ngha Mc - Lnin, l loi b nhng iu kin x hi sn sinh ra Nh nc v giai cp. y chnh l qu trnh khc phc s tha ha ca quyn lc nh nc, a quyn lc nh nc tr v vi ng ngha ca n l quyn lc ca nhn dn, quyn lc thc hin chc nng cng qun x hi. V th, c th ni, ni dung ca kim sot quyn lc nh nc l: (i) m bo cho quyn lc nh nc c s dng ng mc ch; (ii) m bo cho quyn lc nh nc thc thi c hiu lc, hiu qu. Cn phi nhn thc su sc vai tr ca kim sot quyn lc nh nc. Bi trong Nh nc dn ch v php quyn th quan h gia Nh nc v nhn dn l quan h i din, y quyn. Bn thn quan h ny cn phi khc phc cc biu hin sau: Mt l, gia ngi ch v ngi i din c th xy ra mu thun v li ch. Nu xy ra iu th kt qu l ngi ch phi chu s thit thi no v li ch ca mnh, do ngi i din khng lm ng, lm nhim v v quyn hn c giao; ngi ch phi chu nhng tn tht do ngi i din gy ra. Hai l, s khng bnh ng v thng tin v hnh ng gia ngi ch v ngi i din nht l trong iu kin ca nn kinh t tri thc v khoa hc cng ngh pht trin nh v bo. Ngi i din vn c nhng thng tin m ngi ch khng th c hoc phi chi ph ln mi c c. Ngi i din li c th s dng nhiu hnh ng khc nhau lm cho ngi ch kh lng m nhn xt v kt lun v tnh ng n ca cc kt qu do h a ra. Ba l, trong cc th ch dn ch, t chc v hot ng quyn lc nh nc thng xy ra
8 2011
NH NC V PHP LUT
mt thc t l: c trng hp thiu s l ng v hp l nhng vn phi chu s chi phi v quyt nh ca a s thin cn. y l vn nan gii c t ra t lu trong lch s chnh tr v c Madison khi qut thnh s chuyn ch ca a s. khc phc nhng nhc im ni trn ca lao ng quyn lc nh nc, kim sot quyn lc c xem l mt nguyn tc hin nh. V th, kim sot quyn lc phi c ghi nhn v b sung vo Hin php nm 1992 v tip tc th ch trong cc o lut v t chc b my nh nc. Vic th ch nguyn tc kim sot quyn lc ca Cng lnh thnh nguyn tc hin nh v tip tc c th ha trong cc o lut v t chc b my nh nc trong thi gian sp ti, cn tp trung vo cc ni dung sau y: - Xut pht t bn cht ca h thng chnh tr nc ta c t chc v hot ng theo c ch ng lnh o, nhn dn lm ch v Nh nc qun l, nn kim sot quyn lc nh nc l kim sot quyn lc nh nc gia ng lnh o i vi Nh nc qun l. y l c im th hin mi quan h tt yu lch s v khch quan nc ta. Trong sut 80 nm qua, ng ta tri qua 15 nm lnh o nhn dn u tranh cch mng ginh chnh quyn, hn 65 nm cm quyn - trong 30 nm cm quyn trong hon cnh chin tranh c lit chng thc dn v quc xm lc ginh c lp dn tc v xy dng ch ngha x hi trn phm vi c nc v 35 nm cm quyn trong ha bnh xy dng t nc. Lch s chng minh mt cch thuyt phc v tnh tt yu khch quan ca s lnh o ca ng Cng sn Vit Nam i vi Nh nc. Vi c im khch quan ny, trong iu kin xy dng Nh nc php quyn XHCN i hi phi c s kim sot quyn lc nh nc ca ng, m bo vai tr lnh o ca ng i vi Nh nc, hn ch s da dm, li ca Nh nc, lm cho c hai u yu, khng pht huy ng v tr v vai tr ca mnh. Di nh sng ca ng li xy dng Nh nc php quyn XHCN tht s ca dn, do dn v v dn vi nguyn tc: Quyn lc nh nc l thng nht nhng c s phn cng, phi hp v kim sot trong vic thc hin cc quyn lp php, hnh php v t php c ghi nhn trong Cng lnh ca ng, i hi phi tip tc i mi v ni dung v phng thc lnh o ca ng, xng ng l mt ng cm quyn v tr tu, v t tng, v phm cht nng lc lnh o v hot ng thc tin. Vn trc ht trong mi quan h ny l phn cng trch nhim gia ng lnh o v Nh nc qun l nh th no cho r rng, minh bch, c hiu lc v hiu qu, ng khng quyt nh thay Nh nc, pht huy dn ch, tp hp tr tu ca cc tng lp nhn dn, to s ng thun gia ng, Nh nc v nhn dn i vi nhng quyt nh trng i ca t nc (tr nhng quyt nh b mt quc gia). Da trn s phn cng trch nhim r rng , ng thc hin vic kim sot quyn lc nh nc v pht huy vai tr ca Nh nc l mt ni dung quan trng trong t chc v hot ng quyn lc nc ta. - Kim sot quyn lc nh nc gia nhn dn - ch th ti cao v duy nht ca quyn lc nh nc, i vi Nh nc - ch th qun l. y l mi quan h kim sot quyn lc ca ngi ch i vi Nh nc. Thc tin ch ra rng, ch c phn nh mt cch thc cht, giao quyn mt cch r rng nhng nhim v quyn hn g cho Nh nc, cn nhng g nhn dn thc thi quyn lc nh nc mt cch trc tip hoc thng qua t chc chnh tr, x hi, ngh nghip ca mnh, th nhn dn mi thc hin c quyn kim sot quyn lc nh nc c hiu qu. ng thi, xy dng mt c ch gim st hu hiu nhn dn kim sot c quyn lc nh nc giao, y quyn cho Nh nc, c bit l hon thin v c th ha c ch nhn dn thc hin c quyn bi nhim v min nhim nhng ngi do mnh bu ra khi h khng cn xng ng ( c Hin php quy nh nhng trong thc tin, nhn dn cha thc hin c).
(Xem tip tang 18)
NH NC V PHP LUT
I MI T CHC B MY NH NC TRONG HIN PHP SA I

NGUYN MINH OAN*
V.I. Lnin tng nhn mnh rng, khng c b my nh nc (BMNN), chng ta s tiu vong v khng lm cho BMNN hot ng ngy mt tt hn, hiu qu hn, th chng ta cng s tiu vong trc khi xy dng c c s ca ch ngha x hi. Nh vy, t chc BMNN v vic cng c, hon thin BMNN sao cho ngy mt tt hn, hiu qu hn l vn v cng quan trng i vi mi nh nc ni chung, i vi Nh nc ta hin nay ni ring. C cu t chc BMNN vi nhng nguyn tc t chc v hot ng ca n lun c quy nh cht ch trong hin php v cng c th khng nh, ni dung quan trng nht ca cc bn hin php chnh l nhng quy nh v BMNN. Hu ht cc BMNN hin nay u t chc cc c quan nh nc thnh ba nhm ln thc hin ba quyn, hay ni c th hn l ba nhm cng vic c bn ca BMNN l xy dng php lut, t chc thc hin php lut v xt x. BMNN Vit Nam hin nay c thit k theo Hin php 1992 (sa i nm 2001) cng vy. Tuy nhin, do nhiu l do khc nhau, m hnh t chc v vn hnh ca BMNN Vit Nam hin nay vn cn nhiu bt cp cn c nhn thc v hon thin cho ph hp vi iu
(*) PGS,TS. i hc Lut H Ni
kin v tnh hnh mi ca t nc. Ngh quyt ca i hi ng ln th XI nhn mnh cn phi khn trng nghin cu, sa i b sung Hin php 1992 ( c sa i, b sung nm 2001) ph hp vi tnh hnh mi. Chng ti nu mt s quan im ca mnh v vn BMNN cng tham gia ...xy dng, b sung cc th ch v c ch vn hnh c th bo m nguyn tc tt c quyn lc nh nc (QLNN) thuc v nhn dn v nguyn tc QLNN l thng nht, c s phn cng, phi hp v kim sot gia cc c quan trong vic thc hin cc quyn lp php, hnh php v t php1. 1. Vn xc nh cc c quan trong b my nh nc iu 2 Hin php 1992 quy nh: Nh nc Cng ho x hi ch ngha (XHCN) Vit Nam l Nh nc php quyn XHCN ca nhn dn, do nhn dn, v nhn dn. Tt c QLNN thuc v nhn dn m nn tng l lin minh gia giai cp cng nhn vi giai cp nng dn v i ng tr thc. QLNN l thng nht, c s phn cng v phi hp gia cc c quan nh nc trong vic thc hin cc quyn lp php,
(1) ng Cng sn Vit Nam, Vn kin i hi i biu ton quc ln th XI, Nxb Chnh tr quc gia, H Ni, 2011, tr. 247.
8 2011
NH NC V PHP LUT
hnh php v t php. Tuy nhin, t tng ch o ca quan im trn cha c th hin mt cch y v chnh xc cc quy nh khc ca Hin php. Chng hn, v cho rng nhn dn trao quyn lc ca mnh cho cc c quan nh nc thng qua con ng bu c nn iu 6 Hin php 1992 quy nh: Nhn dn s dng QLNN thng qua Quc hi v HND l cc c quan i din cho ch v nguyn vng ca nhn dn, do nhn dn bu ra v chu trch nhim trc nhn dn. Cng v vy, Hin php xc nh Quc hi l c quan i biu cao nht ca nhn dn, c quan QLNN cao nht ca nc Cng ho XHCN Vit Nam (iu 83) v Hi ng nhn dn (HND) l c quan QLNN a phng (iu 119). Chng ti cho rng, vic xc nh cc c quan nh nc nh trn l cha thc s chnh xc. Theo chng ti, bu c ch l mt cch thc hnh thnh c quan nh nc. C quan nh nc c th c hnh thnh bng nhiu cch thc khc nhau nh thng qua bu c, b nhim v cc cch thc khc. Do vy, bu c khng phi l hnh vi nhn dn (c tri) trao quyn lc ca mnh cho c quan nh nc (Quc hi v HND) m vic trao quyn lc ca nhn dn cho c quan nh nc (Quc hi v HND, Chnh ph, To n, Vin kim st...) l thng qua hnh vi ban hnh hin php. Bng vic ban hnh hin php, nhn dn trao quyn lc ca mnh cho cc c quan nh nc, xc nh thm quyn ca Quc hi, Chnh ph, To n, Vin kim st... (Hin php lc ny gn ging nh vn bn tho thun v vic QLNN c nhn dn giao cho nhng c quan no, n u). Cc c quan nh nc nhn quyn t nhn dn thng qua hin php ch khng phi thng qua con ng bu c ca c tri. V vy, vic Hin php quy nh v Quc hi v HND nh trn theo chng ti l cha ph hp, v: Mt l, QLNN thuc v nhn dn c nhn dn giao cho khng ch Quc hi v HND, m cn giao cho c cc c quan khc ca Nh nc nh To n, Vin kim st... Quc hi v HND cng nh Chnh ph, To n, Vin kim st... u nhn quyn lc trc tip t nhn dn. Cc c quan ni trn ch khc nhau cch thc thnh lp v quyn lc c giao. Do vy, khng nn quan nim rng, Ch tch nc, Th tng Chnh ph, Chnh n To n nhn dn ti cao, Vin trng Vin kim st nhn dn ti cao... do Quc hi bu nn c xem nh h nhn quyn t Quc hi, tng t nh vy i vi cc c quan khc; Hai l, nhn dn s dng QLNN khng ch thng qua Quc hi v HND, m thng qua tt c cc c quan nh nc. Cc c quan nh nc u nhn quyn t nhn dn trn c s cc quy nh ca Hin php v thc hin QLNN trong khun kh ca Hin php. Do vy, tt c cc c quan nh nc t Quc hi, HND, Chnh ph, To n... khng c ban hnh cc vn bn php lut hoc c nhng hot ng tri vi quy nh ca Hin php, v nh vy l tri vi ch ca nhn dn, vt qu gii hn quyn lc m nhn dn giao cho; Ba l, vic xc nh ch c Quc hi v HND l c quan QLNN s dn n vic hiu nhm v cc c quan khc ca Nh nc, v nh trn khng nh, cc c quan nh Chnh ph, To n, Vin kim st cng mang v thc hin QLNN, do vy cc c quan cng phi c gi l c quan QLNN. T nhng phn tch trn, chng ti cho rng, nn quy nh trong Hin php Quc hi l c quan i biu (i din) cao nht ca nhn dn, c quan cao nht thc hin quyn lp php; Chnh ph l c quan hnh chnh nh nc cao nht, c quan cao nht thc hin quyn hnh php; To n quc gia l c quan xt x, c quan cao nht thc hin quyn t php; HND l c quan i biu (i din) ca nhn dn a phng; U ban nhn dn (UBND) l c quan hnh chnh nh nc a phng... Vic quy nh nh vy trong Hin php s c tc dng: Th nht, lun bo m QLNN thng nht nhn dn, xut pht t nhn dn, thuc v nhn dn; Th hai, nng cao c v th v vai tr ca quyn t php v c quan thc hin quyn
8 S 16(201) NGHIN CU LP PHP I I 2011
11
NH NC V PHP LUT
t php (To n quc gia) trong iu kin xy dng nh nc php quyn ca nhn dn, do nhn dn, v nhn dn. Bo m c s phn cng, kim sot, phi hp gia cc c quan nh nc trong vic thc hin ba quyn lp php, hnh php v t php. Cc c quan nh nc (Quc hi, Chnh ph, To n) c th kim ch, kim sot nhau trong vic thc thi nhim v, quyn hn theo ng quy nh ca Hin php, khng tri vi ch ca nhn dn, trnh c hin tng lm quyn, lng quyn; Th ba, bo m c tnh dn ch gia cc c quan nh nc trong vic nm gi v thc hin cc quyn lp php, hnh php v t php. Lc ny, Chnh ph khng phi l c quan chp hnh ca Quc hi v UBND khng phi l c quan chp hnh ca HND. Quy nh nh vy mi th hin c vic th ch ho quan im ca ng v xy dng nh nc php quyn m trc y Hin php 1992 ch mi c nu iu 2 m cha c th hin cc iu khc ca Hin php khi c sa i nm 2001. 2. Cng c a v php l ca Ch tch nc t nc ni chung, BMNN ni ring vn hnh thng nht, nng ng v linh hot cn phi c mt nhn vt trung tm phi hp (cng nh ngi ch h trong mi gia nh,
ngi th trng trong mi c quan nh nc, ngi ng u cc t chc...). Nhn vt trung tm va l ngi ng u t nc, va l biu tng thng nht ch, tp trung quyn lc ca BMNN. c th l Tng thng cc nc theo chnh th cng ho tng thng, cng c th l Th tng cc nc c chnh th cng ho i ngh... Vit Nam trc y, nhn vt trung tm l Ch tch H Ch Minh. Mt thi gian sau, chng ta thc hin ch Ch tch tp th, nhng khng thy hiu qu v buc phi quay v vi m hnh Ch tch l c nhn. Tuy nhin, do nhiu l do m chc danh Ch tch nc hin nay c thit k cha ph hp. Theo quy nh, Ch tch nc l ngi ng u Nh nc, thay mt nc Cng ho XHCN Vit Nam v i ni v i ngoi. Ch tch nc c nhim v v quyn hn: cng b Hin php, lut, php lnh; thng lnh cc lc lng v trang nhn dn v gi chc v Ch tch Hi ng quc phng v an ninh... Khi xt thy cn thit, Ch tch nc c quyn tham d cc phin hp ca Chnh ph. Cn ngi ng u Chnh ph l Th tng; ng u t chc ng cm quyn thc hin vic lnh o nh nc l Tng B th ng cng sn. C th ni, vic quy nh thm quyn ca nhng ngi ng u t nc hin nay nh vy ang lm cho quyn lc ca nhn vt trung tm Vit Nam kh phn tn. Do vy,
8 2011
NH NC V PHP LUT
cn nghin cu xc nh r hn quyn hn v trch nhim ca Ch tch nc thc hin y chc nng nguyn th quc gia, thay mt Nh nc v i ni, i ngoi v thng lnh cc lc lng v trang2. Vic cng c a v php l ca Ch tch nc l rt cn thit xut pht t nhu cu khch quan ca t nc v Vit Nam s c mt nhn vt th hin c y v tr trung tm ca quyn lc. iu ny ph hp vi c lch s (m hnh ny c Hin php Vit Nam nm 1946 quy nh) v thc tin hin hnh trong t chc QLNN trn th gii, khi hu ht cc Nh nc u c xu hng thit lp m hnh chnh th cng ho hn hp, ngha l, Tng thng l nguyn th quc gia - ngi ng u nh nc, thay mt quc gia v i ni v i ngoi, ng thi l trung tm ca QLNN. Theo chng ti, vic cng c a v ca Ch tch nc cn tp trung vo cc vn sau: (i) tng thm thm quyn ca quyn hnh php cho Ch tch nc: Ch tch nc khng ch c quyn cng b Hin php, lut, php lnh m cn phi tham gia tch cc hn vo cc hot ng ca quyn hnh php; (ii) Tng b th ca ng cng sn l ngi gi chc v Ch tch nc: Vic nht th ho hai chc danh cao nht ca ng v Nh nc s gii quyt c mi quan h gia ng v Nh nc tm cao nht, bo m s lnh o ca ng i vi Nh nc mt cch trc tip, thng nht v ton din. Lc ny, Ch tch nc va l biu tng i din cho s thng nht, on kt ca c quc gia dn tc va th hin c vai tr lnh o ca ng cm quyn, va l nhn vt trung tm ca QLNN, phi hp gia cc nhnh QLNN, gii quyt nhng tranh chp, mu thun nu c gia cc c quan cao nht ca Nh nc trong qu trnh vn hnh QLNN. Vic nht th ho chc v cao nht trong b my ng vi Nh nc c nhiu quc gia khc nhau trn th gii p dng v c hiu qu. V mt l lun, Tng B th ng cng sn l ngi u t nht t nhng ngi u t ca giai cp tin tin nht c nng lc qun l, lnh o tt hn nhng ng vin khc. Ch tch nc cng l ngi c ti, c c, c nng lc qun l nh nc, qun l x hi, trng thnh v c la chn trong cc tng lp nhn dn. Do vy, Tng B th hon ton xng ng m nhim chc v Ch tch nc. Vic t chc nh vy, cng th hin c mi quan h gn b gia ng, Nh nc v nhn dn. Vic hp nht chc danh Tng B th vi chc danh Ch tch nc s lm cho quyn lc tp trung vo tay mt c nhn ny nhiu hn, cao hn, v iu ny lm mt s ngi lo ngi c th dn n s c on, chuyn quyn. Chng ti cho rng, nguy c c on, chuyn quyn c th khc phc c bng c ch lnh o tp th ca t chc ng. Bi iu 9 trong iu l ca ng Cng sn Vit Nam quy nh: ng Cng sn Vit Nam t chc theo nguyn tc tp trung dn ch. Ni dung c bn ca nguyn tc l: 1. C quan lnh o cc cp u do bu c lp ra. 2. C quan lnh o cc cp ca ng thc hin nguyn tc lnh o tp th, c nhn ph trch... 4. Ngh quyt ca ng phi c chp hnh nghim chnh. Thiu s phc tng a s, cp di phc tng cp trn, c nhn phc tng t chc.... Vic nht th ho hai chc v ni trn cng s nng cao hn c trch nhim ca ngi m nhim chc v quan trng trc ng, trc Nh nc v trc nhn dn, khng cn tnh trng y trch nhim cho nhau khi khng lm tt cng vic gia c quan ng v c quan nh nc, cao trch nhim ca cc t chc ng, Nh nc i vi nhn dn. 3. Quan h gia trung ng v a phng xt t phng din t chc v vn hnh ca b my nh nc Hin nay, trong BMNN Vit Nam, cc c quan hnh chnh nh nc c t chc qun l t nc va theo ngnh va theo n
(2) ng Cng sn Vit Nam, Vn kin i hi i biu ton quc ln th XI, Nxb Chnh tr quc gia, H Ni 2011, tr. 249.
13
NH NC V PHP LUT
v hnh chnh lnh th. Song do nhiu l do m cc c quan hnh chnh trc thuc Chnh ph, Th tng Chnh ph qu nhiu. iu ny biu hin qua vic c kh nhiu b v c quan ngang b, ngoi ra, cn c cc c quan ca Chnh ph. ng thi, do vic chia tch tnh, nn hnh thnh thm qu nhiu n v hnh chnh cp tnh v thnh ph trc thuc trung ng. iu ny dn n tnh trng, trong qun l iu hnh ca nn hnh chnh c qu nhiu u mi trc thuc Th tng, lm cho hot ng ch o, iu hnh ca Th tng ngi ng u c quan hnh chnh nh nc cao nht - gp rt nhiu kh khn. V vy, Ngh quyt i hi ng ln th X ghi: y mnh ci cch hnh chnh, i mi t chc v hot ng ca Chnh ph theo hng xy dng h thng c quan hnh php thng nht, thng sut, hin i3. C th l phi thc hin C cu li b my Chnh ph theo hng gim cc u mi, ph hp vi yu cu i mi chc nng, nhim v. C cu li cc c quan trong h thng hnh chnh nh nc cc cp,...4. gii quyt cc vn ny, c th c nhiu cch: Mt l, gim bt cc b v c quan ngang b theo tinh thn l t chc b qun l a ngnh, a lnh vc, bo m tinh gn v hp l m Ngh quyt i hi ng ln th X ra. T Xc nh r chc nng, nhim v, quyn hn, trch nhim, t chc ca cc b, c quan ngang b; khc phc tnh trng b trng hoc trng lp v chc nng, nhim v gia cc b, ngnh5. Hai l, gim bt cc n v hnh chnh cp tnh bng vic phn nh li cc n v hnh chnh cp tnh theo hng sp nhp mt s tnh nh c s gn kt cht ch vi nhau mt cch hp l. Khng nn sp nhp vi quy m qu ln nh tng lm trc y, m phi nghin cu tht k iu kin kinh t - x hi, c s h tng giao thng, thng tin lin lc vic sp nhp c tc dng thc y kinh t - x hi a phng pht trin v tin li cho hot ng qun l hnh chnh nh nc t trung ng. Hoc l, vn gi nguyn cc n v hnh chnh tnh nh hin nay, nhng thnh lp thm mt s n v hnh chnh trung gian c tnh cht vng (khu vc) ch o trc tip tng cm tnh khc phc tnh trng chia ct, khp kn theo a gii hnh chnh6 tnh. Lc ny, Chnh ph, Th tng Chnh ph s ch o cc a phng thng qua cc c quan hnh chnh vng (khu vc). iu ny cng thun li cho vic pht trin kinh t vng, lin vng (khu vc). Thc t hin nay, trong ngnh to n th To n nhn dn ti cao vn phi t tr s ti cc khu vc khc nhau gii quyt cc cng vic mt cch kp thi v hiu qu. Khi cc u mi trc thuc Chnh ph, Th tng Chnh ph t i th i ng nhng ngi gip vic cho Th tng s gim i ng k v Th tng c iu kin iu hnh, ch o mt cch trc tip v tt hn. Khng cn hin tng c Chnh ph con trong Chnh ph to nh d lun ni a iu hnh t nc. Cn ch l vic qun l ca cc b i vi a phng ch l qun l theo ngnh, theo lnh vc, cn vic iu hnh, qun l, ch o ca Th tng Chnh ph i vi Ch tch cc tnh l theo n v hnh chnh lnh th. phng din ny Vit Nam cn kh yu nn mi c chuyn m chng ta vn nghe ni l trn bo di khng nghe. Do vy, cn tip tc i mi t chc v hot ng Chnh ph theo hng xy dng nn hnh chnh thng nht, thng sut, trong sch, vng mnh, c hiu lc, hiu qu7 nht l v phng din hnh chnh lnh th.
(3) ng Cng sn Vit Nam, Vn kin i hi i biu ton quc ln th X, Nxb. Chnh tr quc gia, H Ni, 2006, tr. 126- 127. (4) ng Cng sn Vit Nam, Vn kin i hi i biu ton quc ln th X, Nxb. Chnh tr quc gia, H Ni, 2006, tr. 254. (5) ng Cng sn Vit Nam, Vn kin i hi i biu ton quc ln th XI, Nxb. Chnh tr quc gia, H Ni, 2011, tr. 249. (6) ng Cng sn Vit Nam, Vn kin i hi i biu ton quc ln th X, Nxb. Chnh tr quc gia, H Ni, 2006, tr. 224. (7) ng Cng sn Vit Nam, Vn kin i hi i biu ton quc ln th XI, Nxb. Chnh tr quc gia, H Ni, 2011, tr. 249.
8 2011
NH NC V PHP LUT
THAY I TRONG QUAN IM CH O CA NG V T CHC XT X GIM C THM, TI THM V N HNH S

PHM VN AN*
t lun s 79-KL/TW ngy 28/7/2010 ca B Chnh tr v n i mi t chc v hot ng ca Ta n, Vin kim st v C quan iu tra (Kt lun 79) theo Ngh quyt s 49-NQ/TW ngy 2/6/2005 ca B Chnh tr v Chin lc ci cch t php n nm 2020 (Ngh quyt 49) tip tc th hin cc quan im nht qun ca ng v ci cch t php. Tuy nhin, t Ngh quyt 49 n Kt lun 79 ca B Chnh tr c nhng iu chnh, nhng thay i quan trng lin quan n cng tc gii quyt v kim st vic gii quyt v n hnh s giai on gim c thm, ti thm, i hi cc ngnh Kim st v To n cn c s qun trit v nghin cu thc hin cho ng n. Theo Lut T chc Ta n nhn dn (TAND) v B lut T tng hnh s hin hnh th Ta Hnh s TAND ti cao c nhim v gim c thm, ti thm nhng bn n, quyt nh c hiu lc php lut ca TAND cp tnh, Hi ng thm phn TAND ti cao gim c thm, ti thm nhng bn n, quyt nh c
hiu lc php lut ca Ta n Qun s trung ng, Ta Hnh s TAND ti cao v cc Ta Phc thm TAND ti cao. Ngh quyt 49 c nu t chc h thng Ta n theo thm quyn xt x, khng ph thuc vo n v hnh chnh, gm: Ta n s thm khu vc c t chc mt hoc mt s n v hnh chnh cp huyn; Ta n phc thm c nhim v ch yu l xt x phc thm v s thm mt s v n; Ta thng thm c t chc theo khu vc, c nhim v xt x phc thm; TAND ti cao c nhim v tng kt kinh nghim xt x, hng dn p dng thng nht php lut, pht trin n l v xt x gim c thm, ti thm. Theo Ngh quyt 49, h thng Ta n cc cp bao gm (1) Ta n s thm khu vc, (2) Ta n phc thm, (3) Ta thng thm, (4) TAND ti cao. Nhim v ca TAND ti cao l xt x gim c thm, ti thm, ngoi ra c nhim v na l tng kt kinh nghim xt x, hng dn p dng thng nht php lut, pht trin n l. Theo tinh thn nu trn ca Ngh quyt 49
(*) V Thc hnh quyn cng t v Kim st xt x hnh s, Vin Kim st nhn dn ti cao. 8 S 16(201) NGHIN CU LP PHP I I 2011
15
NH NC V PHP LUT
th nhim v xt x gim c thm, ti thm cc v n hnh s hin nay ca Ta n cp tnh s khng cn na. Trong khi , nhim v xt x gim c thm, ti thm ca TAND ti cao vn c gi nguyn. iu c ngha l tt c cc trng hp ngh khng ngh gim c thm, ti thm i vi bn n, quyt nh ca Ta n c hiu lc php lut, t cp s thm khu vc, cp phc thm, cp thng thm s dn ht v Vin Kim st nhn dn (KSND) ti cao v TAND ti cao. Ngay trong iu kin hin ti th Vin KSND ti cao v TAND ti cao trong tnh trng qu ti khi gii quyt cc trng hp ngh khng ngh gim c thm, ti thm v n hnh s phi th l, gii quyt. Qua theo di hng nm, Vin KSND ti cao th l khong 1000 trng hp ngh khng ngh gim c thm, ti thm v n hnh s. S n gii quyt c ch khong 500 n 600 v, tc t khong 50 n 60%. Nh vy, s v n ngh khng ngh gim c thm, ti thm tn li hng nm khong 40 n 50%. Tnh trong phm vi nhiu nm, th s n tn qua cc nm cng ngy cng ln, nm ny tn sang nm sau, nm sau li tn qua nm sau na. Nu theo Ngh quyt 49, hai c quan ny li phi th l, gii quyt thm cc trng hp ngh khng ngh gim c thm, ti thm cc bn n, quyt nh ca Ta n cp s thm khu vc (tc cp huyn hin nay), th chc chn tnh trng qu ti s tr nn trm trng hn, nu khng c mt gii php c bn no ch ng x l tnh hnh. Chnh v vy, c mt s thay i quan trng trong quan im ch o ca Trung ng ng v vn ny. S thay i n t Kt lun 79, Kt lun ny vn khng nh vic i mi t chc, hot ng ca Ta n, Vin kim st, C quan iu tra c bn theo Ngh quyt 49 vi bn cp Ta n, song c mt s iu chnh v mt trong nhng iu chnh ng ch c lin quan n cng tc xt x gim c thm, ti thm cc v n hnh s. Bn cp Ta n theo Kt lun 79 l: (1) TAND s thm khu vc (khng gi l Ta n s thm khu vc nh Ngh quyt 49); (2) TAND tnh, thnh ph trc thuc trung ng (khng gi l Ta n phc thm); (3) TAND cp cao (khng gi l Ta n thng thm); (4) TAND ti cao. Theo Kt lun 79, nhim v xt x gim c thm, ti thm v n hnh s khng ch giao cho TAND ti cao nh Ngh quyt 49 na m giao cho hai cp Ta n, l TAND cp cao v TAND ti cao. Trong , TAND cp cao gim c thm, ti thm cc bn n, quyt nh ca Ta n cp di c hiu lc php lut nhng li khng ngh, TAND ti cao xt x gim c thm, ti thm, tng kt kinh nghim xt x, hng dn p dng thng nht php lut, c t chc tinh gn, vi s lng thm phn t 13 n 17 ngi. Nh vy, TAND ti cao s ch yu gim c thm, ti thm i vi bn n, quyt nh c hiu lc php lut ca TAND cp cao v tng ng tr ln; TAND cp cao c nhim v gim c thm, ti thm i vi cc bn n, quyt nh c hiu lc php lut ca TAND s thm khu vc v TAND cp tnh. Kt lun 79 cng khng nh T chc h thng Vin KSND gm bn cp, ph hp vi h thng t chc ca TAND, c th l: (1) Vin KSND khu vc, (2) Vin KSND tnh, thnh ph trc thuc trung ng; (3) Vin KSND cp cao; (4) Vin KSND ti cao. Nhim v ca Vin KSND c mt s tng thch nht nh vi nhim v ca Ta n, khi lng nhim v ca Vin kim st cc cp tng ln hay gim i u t l thun vi nhim v ca Ta n. S lng vic th l, gii quyt cc trng hp ngh khng ngh gim c thm, ti thm cc v n hnh s TAND ti cao v Vin KSND ti cao trong nhng nm qua tng ng nhau, khong 1.000 trng hp mi nm. Gim c thm, ti thm cc v n hnh s - mt nhim v nng n ca TAND ti cao - s c san s phn ln cho TAND cp cao. Tnh trng qu ti ca vic th l, gii quyt cc trng hp ngh khng ngh gim c thm, ti thm cc v n hnh s Vin KSND ti cao v TAND ti cao v th s c gii ta. Hai c quan ny s khc phc c tnh trng sa ly
8 2011
NH NC V PHP LUT
vo nhng cng vic s v c th, c iu kin nhiu hn thc hin tt cc nhim v tm v m, theo chc nng nhim v ca mnh nh nghin cu, tng kt kinh nghim cng tc, hng dn p dng thng nht php lut, xy dng chng trnh, k hoch cng tc, qun l ch o iu hnh trong ton ngnh, vch ra v t chc thc hin nhng vn chin lc ca ngnh, p ng yu cu, nhim v trong giai on mi. Tuy nhin, trong khi thc hin s phn cp vic gim c thm, ti thm cc v n hnh s, cn phi tip tc nghin cu, tnh ton v nhng pht sinh c th xy n i vi TAND cp cao, Vin KSND cp cao khi tip nhn nhim v ny. Theo Kt lun 79, TAND cp tnh khng thc hin nhim v gim c thm, ti thm na, trong khi cng theo Kt lun 79, TAND cp cao gim c thm, ti thm cc bn n, quyt nh ca To n cp di c hiu lc php lut. Nh vy, TAND cp cao phi th l, gii quyt theo th tc gim c thm, ti thm hai loi n sau: - S bn n, quyt nh c hiu lc php lut ca TAND tnh, thnh ph trc thuc trung ng. Loi n ny hin ti do Vin KSND ti cao, TAND ti cao th l, gii quyt. - S bn n, quyt nh c hiu lc php lut ca TAND s thm khu vc. Loi n ny hin ti do Vin KSND, TAND cp tnh th l, gii quyt theo th tc gim c thm, ti thm. TAND cp cao, theo Kt lun 79 cn c nhim v quan trng l xt x phc thm cc bn n, quyt nh s thm ca TAND cp tnh c khng co, khng ngh v Vin KSND cp cao phi thc hin nhim v kim st vic th l, gii quyt s n ny. Ring v ngnh KSND, hin c quan im Vin KSND cc cp phi kim st vic th l, gii quyt, tham gia xt x ti phin to i vi tt c cc v n dn s, hnh chnh, kinh t, lao ng, kinh doanh thng mi v nhng vic khc theo quy nh ca php lut. Hin B lut T tng dn s ang c xy dng theo hng ny. Cng vi vic th l, gii quyt cc v n hnh s theo th tc gim c thm, ti thm th Vin KSND cp cao cng s phi th l, gii quyt cc v n dn s... theo th tc gim c thm, ti thm. Theo , khi lng nhim v ca Vin kim st ni chung v ca Vin KSND cp cao s li tng ln rt nhiu. Nh vy, phn ln cc trng hp ngh gim c thm, ti thm v n hnh s hin do Vin KSND ti cao v TAND ti cao th l, gii quyt cng vi ton b cc trng hp ngh gim c thm, ti thm v n hnh s do TAND s thm khu vc xt x dn v cho TAND cp cao th l, gii quyt. Qua theo di, hin nay mi nm, TAND ti cao phi xt x khong 70 v n hnh s theo th tc gim c thm, ti thm, trong khi TAND cp tnh phi xt x khong t 160 n 180 v (nm 2010 th l 169 v - 317 b co). Theo Kt lun 79, ton b s lng n ny s c giao cho TAND cp cao gii quyt, v vi s lng ln cc trng hp ngh khng ngh gim c thm, ti thm v n hnh s nh th ny s i hi mt lc lng ln cn b tham gia gii quyt. Trong khi , s v n phi xt x theo th tc gim c thm, ti thm ch chim phn rt nh trong tng s cc trng hp ngh gim c thm, ti thm m Vin kim st v To n phi th l, xem xt gii quyt. V vy, theo chng ti, vn ny cn c tip tc xem xt, tnh ton c s t chc, b tr lc lng tham gia gii quyt cho ph hp, trnh vic khc phc tnh trng qu ti TAND ti cao li chuyn tnh trng v TAND cp cao. Gii php phn cp n gim c thm, ti thm TAND ti cao v TAND cp cao mc d rt quan trng v s pht huy tc dng tch cc trong tnh hnh hin nay, nhng theo chng ti, cng cha phi l gii php cn bn v ti u nht i vi mt nn t php. Bi v, thc cht cng ch l cc gii php mang tnh k thut, l vic iu chnh, c cu li, phn cng li cho To n v Vin kim st cc cp tham gia gii quyt s n gim c thm, ti thm, c th l s chuyn dch, gim ti s n cp cao nht chuyn v cp thp hn, cn tng s n gim c thm, ti thm
17
NH NC V PHP LUT
pht sinh l vn cha thay i. Gii php no gim mt cch cn bn tng s cc trng hp ngh gim c thm, ti thm cc v n hnh s trong phm vi ton quc? y l vn chin lc lu di ca c nn t php. Lut php ca chng ta yu cu phi tn trng quyn khiu ni, t co ca cng dn, th l, gii quyt tha ng tt c cc ngh ca h lin quan n cc v n, d l cc v n c bn n, quyt nh gii quyt ca Ta n c hiu lc php lut. Song gc nhn khc, th t tng hnh s khng th l mt qu trnh ko di v tn. Cn phi gii quyt tha ng mi yu cu, mi kin ca ngi dn lin quan n v n, song l gii quyt trong mt gii hn no c v thi gian v v cp ca t tng. T tng ca chng ta a ra nguyn tc xt x hai cp, vn cha , chng ta li phi a ra mt th tc c bit l th tc gim c thm, ti thm, nhng li vn l cha , trong khi cc th tc c bit y, dng nh tr thnh th tc thng thng. R rng, chng ta phi gii hn vic gii quyt cc v n hnh s trong mt khun kh no . Tuy nhin, mt s gii hn nh vy phi da trn c s vic gii quyt v n phi ng n, phi tin cy. Vic khi t, iu tra, truy t, xt x s thm, phc thm phi m bo cht lng; ng ngi, ng ti, ng php lut; phi khc phc c mt cch c bn cc vi phm, thiu st trong gii quyt v n, khng lm oan ngi v ti, khng b lt ti phm. Vic xem xt li v n cp gim c thm, ti thm ch l v phi l hn hu, l rt t, ng nh tnh cht ca n, l mt th tc c bit. Khi , chng nhng khng cn tnh trng qu ti n gim c thm, ti thm c quan t php cp cao nht m cc cp khc cng khng phi qu bn tm v vn ny. cp, phn quyn gia quyn lc nh nc trung ng v a phng mt cch ph hp, mi thc hin c vic kim sot quyn lc bn trong b my nh nc. Theo kinh nghim t chc quyn lc nh nc cc nh nc ng i, kim sot quyn lc nh nc l yu t th hin tnh php quyn v dn ch ca mt b my nh nc, l nhn t gp phn lm nn s giu c ca mt quc gia. Vi vai tr to ln nh vy, vic kim sot quyn lc nh nc bn trong t chc quyn lc nh nc l mt ni dung quan trng khng th thiu trong xy dng Nh nc php quyn XHCN nc ta. Tip tc phn cng, phn nhim mt cch rch ri, hp l, khoa hc nhim v v quyn hn ca mi quyn, tng cng kim sot ln nhau trong thc thi quyn lc nh nc gia cc quyn v phi hp cht ch gia ba quyn trn c s nhim v quyn hn c giao, l mt cng vic phi c tin hnh thng xuyn trong qu trnh xy dng v hon thin b my nh nc.
KIM SOT QUYN LC NH NC TRONG XY DNG NH NC PHP QUYN...

(Tip theo trang 9)
- Kim sot quyn lc bn trong t chc quyn lc nh nc (gia cc thnh t cu thnh quyn lc nh nc: gia lp php, hnh php v t php v gia quyn lc nh nc trung ng v a phng). y l mi quan h kim sot quyn lc trong t chc v hot ng ca b my nh nc. Ch trn c s phn cng mt cch ng n, hp l, minh bch, r rng gia ba quyn lp php, hnh php v t php cho cc quyn ny c iu kin thc hin y v ng n nguyn ca nhn dn c ghi nhn thnh cc quy nh ca Hin php v cc o lut; ng thi, phn
8 2011
NH NC V PHP LUT
MT S VN NHN T GC T TNG TRONG V KIN U TIN CA VIT NAM TI WTO
gy 11/1/2007, Vit Nam chnh thc tr thnh Thnh vin th 150 ca T chc thng mi th gii (WTO)1. T cch Thnh vin ca WTO cho php Vit Nam tham gia vo mt sn chi bnh ng, tip cn vi th trng hng ho, dch v ca cc Thnh vin khc ca WTO trn c s nguyn tc khng phn bit i x, minh bch v da trn lut l. c bit, t cch Thnh vin cng em li cho Vit Nam c hi s dng c ch gii quyt tranh chp ca WTO nhm chng li nhng vi phm ca cc Thnh vin khc2. Khng lu sau thi im gia nhp, ngy 1/2/2010, theo th tc quy nh ti Ngh nh th v c ch gii quyt tranh chp ca WTO (DSU), Vit Nam gi yu cu tham vn cho
(*) Th.S Ging vin Khoa Lut, HQG H Ni
NGUYN TIN VINH*

Hoa K v mt s bin php m nc ny p dng i vi cc sn phm tm nc m ng lnh ca Vit Nam, m u v tranh chp u tin ca Vit Nam ti WTO3. Ngy 7/4/2010, sau cc cuc tham vn bt thnh, Vit Nam trnh ln C quan gii quyt tranh chp ca WTO (DSB) yu cu thnh lp Ban Hi thm (Panel) gii quyt cc khiu kin ca mnh4. Vit Nam yu cu Panel tuyn b Hoa K vi phm Hip nh v chng bn ph gi ca WTO by ni dung khc nhau5. Ngy 19/5/2011, Panel ca WTO chnh thc cng b Bo co gii quyt tranh chp v v khiu kin6. Cn c ni dung ca Bo co v xt n thi im hin ti, c th coi v kin Tm l mt thng li ca Vit Nam, tuy cha phi l
(1) Xem Ngh quyt ca Quc hi s 71/2006/QH11 ngy 29/11/2006 Ph chun Ngh nh th gia nhp Hip nh thnh lp T chc thng mi th gii ca nc CHXHCN Vit Nam. (2) Xem T trnh s 150/TTr-CP ca Chnh ph ngy 11/11/2006 V kt qu m phn gia nhp T chc thng mi th gii v ph chun Ngh nh th gia nhp Hip nh thnh lp T chc thng mi th gii. (3) United-State Antidumping measures on certain shrimp from Viet Nam- Request for Consultations by Viet Nam, Doc. WT/DS404/1, 4 February 2010. Sau y gi tt l v kin tm, theo k hiu v kin ti WTO l v DS404. (4) DS404, Request for the Establishment of a Panel by Viet Nam, Doc. WT/DS404/5, 9 April 2010. (5) Cc ni dung ny bao gm: 1) Vic Hoa k s dng phng php Quy v khng (Zeroing as applied) tnh bin bn ph gi i vi cc doanh nghip b iu tra bt buc; 2) Phng php Quy v khng ca Hoa K v mt php l (as such); 3) Vic Hoa K s dng bin bn ph gi theo phng php Quy v khng tnh mc thu chung (all others rate); 4) Vic Hoa K p dng mc thu sut ton quc (country wide rate) cho mt s doanh nghip khng b iu tra hoc r sot ring r; 5) Vic Hoa K s dng cc d liu c sn bt li cho vic tnh ton mc thu sut ton quc; 6) Vic Hoa K gii hn cc doanh nghip Vit Nam c la chn iu tra ring r (sampling); 7) Vic Hoa K tip tc s dng bin php b khiu kin (continued use of challenged practices). Xem: DS404, Report of the Panel, Doc. WT/DS404/R, 11 July 2011, para. 3.1, p.3. (6) DS404, Report of the Panel, Doc. WT/DS404/R, 11 July 2011.
19
NH NC V PHP LUT
mt thng li trn vn v chung cuc7. Mt mt, bn cnh vic ng h a s cc ni dung khiu kin ca Vit Nam (ni dung 1, 2, 3, 4, 5) trong c bit l khiu kin v bin php Quy v khng, Bo co ca Panel cng bc b hoc khng xem xt 2 ni dung khc (ni dung 6 v 7). Mt khc, t thi im Bo co c cng b, theo quy nh ca DSU, c Hoa K v Vit Nam cn c thi hn 60 ngy khng co theo th tc phc thm. Trong trng hp c khng co nh vy, Bo co ca Panel s c xem xt li bi C quan phc thm (AB) v v kin s cn ko di cho n thi im DSB thng qua bo co ca AB. L v kin u tin m Vit Nam tham gia mt cch ch ng v thng li ti WTO, v kin Tm cn c nghin cu mt cch kp thi nhm rt ra nhng bi hc cn thit cho qu trnh hi nhp ni chung v s dng c ch gii quyt tranh chp ni ring ca Vit Nam ti WTO trong thi gian ti. Bn cnh vic nghin cu cc ni dung tranh chp c t ra v c phn x trong v kin, vic tm hiu cc vn c tnh cht th tc m Vit Nam gp phi v gii quyt trong v kin cng ht sc cn thit. I. Quy ch nc ang pht trin: tham gia vi ch i x khc bit v c bit hay vi t cch ch ng v bnh ng? 1. Tnh km hiu qu ca ch i x khc bit v c bit dnh cho cc nc ang pht trin trong c ch gii quyt tranh chp ca WTO Ging nh hu ht cc Hip nh khc ca WTO, Ngh nh th v c ch gii quyt tranh chp cng c cc quy nh i x c bit v khc bit (Special and Defferentiel Treatment SDT) dnh cho cc nc ang pht trin (CNPT). Cc quy nh ny c th c tm thy trong tng giai on gii quyt tranh chp, t giai on tham vn, thnh lp Panel n giai on xem xt bi Panel, bi AB hay trong giai on thng qua v thc thi cc khuyn ngh v quyt nh ca DSB. Chng c xy dng nhm gip CNPT khc phc hai tr ngi chnh khi tham gia c ch gii quyt tranh chp ca WTO: tr ngi v tim lc ti chnh, kinh t v tr ngi v nng lc, kinh nghim t tng ti WTO8. Thc tin gii quyt tranh chp ti WTO cho thy cc quy nh SDT ca DSU l khng hiu qu, rt t c vin dn thnh cng bi CNPT9. iu ny c gii thch bi ba nguyn nhn c bn. Th nht, i a s cc quy nh SDT ca DSU ch mang tnh cht tuyn b, thiu tnh chi tit v khng c c ch m bo thc thi. Th hai, mt s quy nh nu khng c nhng hn ch ny th li nhm gii quyt nhng vn khng thc s l mi quan tm, hay nhng kh khn thc t ca CNPT. Th ba, cc quy nh SDT khng cp n cc quyn, li th v ni dung ca CNPT trong v tranh chp. Chng ch nhm mang n mt s nhng thun li, li th v mt th tc. V vy, vic s dng chng c th to ln nhng bt li v d lun cho CNPT. Trong khun kh Vng m phn Doha hin thi10, gia nhng xut nhm hon thin c ch gii quyt tranh chp ca WTO, c kh nhiu xut nhm tng cng hiu qu ca cc quy nh SDT dnh cho CNPT11.
(7) Xem nhn nh ca ng Nguyn Hu Dng, Ph Ch tch thng trc ca Hip hi ch bin v xut khu thu sn Vit Nam (VASEP) trn bo in t Ngi lao ng ngy 12/7/2011: V kin Tm: mi thng mt na http://nld.com.vn/20110712112951140p0c1014/vu-kien-tom-moi-thang-mot-nua.htm (8) FRANOIS, Joseph, HORN, Henrik and KAUNITZ, Niklas, Trading Profiles and Developing Country Participation in the WTO Dispute Settlement System, IFN (Research Institute of Industrial Economics) Working Paper No. 730, 2008; BOWN, Chad P., HOEKMAN, Bernard M., Developing Countries and Enforcement of Trade Agreements: Why Dispute Settlement is Not Enough, Journal of World Trade, Vol. 42, 2008, pp. 177-203. (9) ROESSLER, Friedder, Special and differential treatment of developing countries under the WTO dispute settlement system: http:// www.scribd.com/doc/17249044/Special-and-Differential-Treatment-of-Developing-Countries-Under-the-Wto (10) Vng m phn Doha ca WTO c khi ng t nm 2011, sau rt nhiu thay i lch trnh, hin vn trong tnh trng b tc. Xem thm thng tin ti: www.wto.org/english/tratop_e/dda_e/dda_e.htm (11) Xem cc bo co ca Ch tch cc Phin hp c bit ca C quan gii quyt tranh chp: ti liu WTO -TN/DS/9 ngy 6/6/2003; WTO - JOB(08)81 ngy 18/6/ 2008.
8 2011
NH NC V PHP LUT
Tuy nhin, c rt t trong chng t c s ng thun ca cc nc Thnh vin12. ng trc thc t nu trn, cu hi t ra l lm th no CNPT c th s dng mt cch hiu qu c ch gii quyt tranh chp ca WTO, c bit khi i mt vi h trong mt v tranh chp l mt nc pht trin c tim lc kinh t, nhn lc cng nh kinh nghim t tng ni tri hn hn?13. Bn cnh nhng kin nhn mnh n vic phi tng cng v s dng thng xuyn ch SDT, nhiu kin cho rng, CNPT thay v tm kim mt s i x u i v khc bit, cn ch ng tham gia mt cch bnh ng trn c s tn dng trit nhng c hi c c c trong v ngoi cc quy nh ca DSU14. ng h cho quan im ny, mt s nghin cu thc nghim ch ra rng, c nhiu nc trong CNPT s dng kh thng xuyn v thnh cng c ch gii quyt tranh chp ca WTO, bo v tt nhng li ch thng mi ca h ngay c trong cc tranh chp vi cc cng quc thng mi hng u nh: Hoa K, EU...15 2. V kin Tm ca Vit Nam: mt v d v s tham gia ch ng v bnh ng vo c ch gii quyt tranh chp ca WTO Trong qu trnh m phn gia nhp WTO, Vit Nam yu cu v c cc Thnh vin coi l mt nc ang pht trin vi thu nhp thp v n nc ngoi cao16. Vi t cch ny, Vit Nam nhn c mt s i x linh hot nht nh. Khi tr thnh Thnh vin ca WTO, Vit Nam cng c quyn vin dn cc quy nh SDT trong cc hip nh ca WTO, bao gm c Ngh nh th v gii quyt tranh chp. Ti v kin Tm, trong c giai on tham vn, thnh lp Panel ln trong qu trnh xem xt bi Panel, Vit Nam khng vin dn hay yu cu p dng bt k mt quy nh SDT ca DSU. Ngoi ra, rt ng lu l trong ton b Bo co ca Panel, cm t nc ang pht trin nhm ch Vit Nam khng h xut hin. T thc t ny, c th nhn nh rng, ngoi vic l nc ch ng khi kin, Vit Nam cn thc hin v kin vi t th hon ton bnh ng vi Hoa K, cng quc thng mi s mt ca WTO. Nhn nh trn y khng nhm loi tr vic nghin cu v tm kim nhng kh nng Vit Nam vn dng ch SDT trong tng lai. Kinh nghim ca mt s nc trong CNPT cho thy, mc d c nhng hn ch c hu, cc quy nh SDT trong DSU vn c th c p dng thnh cng, c bit khi nc ang pht trin l b n trong v tranh chp. Chng hn, trong trng hp cn c thm thi gian thch ng cho vic chun b h s v kin, CNPT c th yu cu p dng iu 10.12 ca DSU cho php kh nng ko di thi hn th tc tham vn. Tng t nh vy, nu l nc thua kin c ngha v phi thc thi phn quyt, h cng c th vin dn quy nh ti iu 21.2 ca DSU yu cu trng ti hoc cn nhc ni dung, mc ca bin php phi thc thi, hoc ko di thi hn c coi l hp l thc thi phn quyt ca DSB17.
(12) BALS, P., Chairing the DSU Negotiations: An Overview, in GEORGIEV, D., and VAN DER BORGHT, K. (edited by), Reform and Development of the WTO Dispute Settlement System , 2006, p.16. (13) NORDSTROM, Hakan and SHAFFER, Gregory, Access to justice in the wto: a case for a small-claims procedure?, in THOMAS Chantal, TRACHTMAN, Joel P. (Edited by), Developing countries in the WTO legal system, Oxford University Press, New York, 2009. (14) Xem QURESHI, Asif H., Participation of developing countries in the WTO dispute settlement system, in ORTINO, Federico and PERTESMANN, Ernst-Ulrich (edited by), sd., Ch thch 13, tr. 494. (15) SHAFFER, Gregory and al., Brazils Response to the Judicialized WTO Regime: Strengthening the State through Diffusing Expertise, ICTSD South America Dialogue on WTO Dispute Settlement and Sustainable Development, Sao Paolo, Brazil 22-23 June 2006. (16) Xem Bo co ca Ban cng tc v vic Vit Nam gia nhp WTO, ti liu WT/ACC/VNM/48 ngy 27/10/2006, on 6, tr.5. (17) Nm 1998, theo yu cu ca Indonesia, Trng ti c thnh lp theo th tc quy nh ti iu 21.3c p dng iu 21.1 ca DSU trao cho Indonesia thm 6 thng so vi thi hn hp l nhm thc thi phn quyt ca C quan gii quyt tranh chp. Xem: Indonesia Certain measures affecting the automobile industry, Arbitration under article 21.3 c) of the DSU, doc. WT/ DS54/15, 7/12/1998, para. 24.
21
NH NC V PHP LUT
II. Mi quan h Nh nc - T nhn: vai tr ca doanh nghip, ting ni ca chuyn gia v cc t chc dn s 1. Vai tr ca doanh nghip, cc hip hi doanh nghip Trn phng din php l, cc tranh chp c gii quyt ti GATT trc y, cng nh ti WTO hin nay l cc tranh chp gia cc chnh ph. Tuy vy, trn thc t ng sau cc chnh ph trong mi v tranh chp li l nhng doanh nghip (DN) vi nhng li ch thng mi c th. Xut pht t cc hot ng thng mi mang tnh quc t ca mnh, cc DN hng ngy sng vi cc quy nh php lut, thc tin hnh chnh ca cc chnh ph nc ngoi. Trong i a s cc trng hp, chnh h pht hin ra nhng bin php bo h, nhng hnh vi vi phm ca chnh ph nc ngoi v yu cu chnh ph ca h can thip i ph vi cc vi phm khi cn thit. Khi v tranh chp c a ra WTO, cc DN tr thnh i tc ca chnh ph: h cung cp chng c, lp lun php l cho cc c quan ca chnh ph theo ui v kin. c bit, xu hng ngy cng nhn mnh n vn cung cp chng c, thc hin ngha v chng minh ca thc tin gii quyt tranh chp ti WTO mt cch gin tip lm tng ln ng k vai tr ca cc DN18. Ring i vi CNPT, DN cn c vai tr r nt hn, th hin vic h ng gp cng nh nc ngun kinh ph, gii thiu v cung cp ngun nhn lc chuyn gia, t vn v lut s trong mi v kin. Ti hu ht cc cng quc thng mi, t kh sm hnh thnh nhng c ch phi hp cht ch gia cc c quan ca nh nc vi x hi dn s ni chung v khi DN ni ring trong gii quyt cc tranh chp quc t v thng mi19. Cc nghin cu thc nghim ti CNPT c coi l thnh cng nht trong vic s dng c ch gii quyt tranh chp ca WTO cng i n kt lun l c ch hp tc hiu qu gia nh nc vi DN v cc hip hi DN l mt trong nhng nhn t tin quyt m bo s thnh cng20. Thc t trong v kin Tm ca Vit Nam, vai tr ca Hip hi Ch bin v xut khu thu sn Vit Nam (VASEP) c th hin mt cch rt tch cc ngay t giai on cc DN ch bin, xut khu tm ca Vit Nam phi i mt vi cc bin php iu tra chng bn ph gi ca Hoa K t u nhng nm 200021. Chnh VASEP l ch th ch ng xut a v kin Tm ra WTO. Trong qu trnh theo ui v kin, vai tr ng gp ti chnh, gii thiu chuyn gia v lut s cho Chnh ph Vit Nam ca VASEP cng c th hin r. Tuy vy, v kin Tm cng cung cp mt bi hc t gi cho cc DN Vit Nam, cho thy s cn thit tng cng nhn thc v tnh ch ng ca cc DN trong vic gii quyt cc tranh chp thng mi quc t. Trong v kin ny, ti ni dung khiu kin th 6 ca mnh, Vit Nam yu cu Panel tuyn b Hoa K vi phm iu 6.10.2 ca Hip nh chng bn ph gi ca WTO khi Hoa K gii hn cc DN Vit Nam c la chn iu tra ring r. Trong phn phn bc ca mnh, Hoa K lp lun rng theo quy nh ti iu 6.10.2 Hip nh chng bn ph gi, Hoa K ch c ngha v iu tra ring r i vi DN khng c la chn ban u nhng t nguyn cung cp thng tin c th xem xt iu tra. Theo Hoa K, trong qu trnh tin hnh cc r sot hnh chnh ang b khiu kin, khng c DN Vit
(18) ALAVI, Amin, On the (Non)-Effectiveness of the World Trade Organizations Special and Differential Treatments in the Dispute Settlement Process, Journal of World Trade, Vol. 40, 2007, pp. 319-349. (19) SHAFFER, Gregory C., Whats new in EU trade dispute settlement? Judicialization, public-private networks and the WTO legal order, Journal of European Public Policy, Vol. 13, No 6, 2006 , pp. 832-850. (20) BOHL, Kristin, Problems of developing country access to WTO dispute settlement, Chicago-Kent Journal of International & Comparative Law, Vol.9, 2009, p. 175. (21) c thm thng tin, c th xem: Bao Anh Thai, An analysis of lessons learned from catfish and shrimp anti-dumping cases: http://www.baolawfirm.com.vn/dmdocuments/an_anylysis_of_lessons_learned_from_antidumping_case.pdf
8 2011
NH NC V PHP LUT
Nam no khng c la chn nhng vn t nguyn cung cp thng tin nh theo quy nh ti iu 6.10.222. Chp nhn lp lun ny ca Hoa K v sau khi khng nh Vit Nam khng a ra c bng chng tri ngc, Panel bc khiu kin ca Vit Nam23. Nh vy, ni dung khiu kin duy nht ca Vit Nam b bc trong v kin Tm c gii thch l xut pht t hnh vi th ng t cc DN Vit Nam. Nhn mt cch khi qut, s th ng ca cc DN, vai tr hn ch ca cc hip hi DN, ngnh hng Vit Nam c th c gii thch bi hai l do c bn. Mt mt, i a s cc DN Vit Nam l DN va v nh, s hiu bit v kinh nghim giao thng quc t, c bit l kinh nghim i ph vi cc tranh chp quc t cn hn ch. Mt khc, xt v phng din qun l nh nc, s lin kt gia cc DN, ngnh hng cng cn mt khung php lut ph hp24. iu ny cho thy, vic ban hnh mt vn bn tm mt o lut v hi, c bit c ni dung iu chnh v cc hip hi, ngnh hng l iu cn thit. Vai tr ca cc DN, cc hip hi DN, ngnh hng, c bit mi quan h gia cc ch th ny vi cc c quan nh nc trong gii quyt cc tranh chp thng mi quc t hin c cp ch yu trong mt Ch th ca Th tng Chnh ph nm 200525. Do ban hnh t trc thi im Vit Nam gia nhp WTO, Ch th c nhng ni dung tr nn lc hu. Chng hn, Ch th mi ch nhn mnh n cc tranh chp thng mi ti nc ngoi, cha cp hp l n vic gii quyt cc tranh chp ti cc t chc quc t nh WTO. Mt khc, Ch th cng cha thit lp c mt c ch phi hp chung gia cc c quan nh nc vi cc DN, cc hip hi DN. c bit, v l mt ch th ca Th tng, nhiu ni dung ca vn bn ch mang tnh cht iu hnh, gi tr quy phm php l thp. Nhng hn ch trn y cho thy, Vit Nam cn c mt vn bn c tnh quy phm, c gi tr php l cao gii quyt thch ng c ch phi hp gia cc DN, hip hi DN, ngnh hng vi cc c quan nh nc c thm quyn trong vic i ph vi cc tranh chp thng mi quc t ni chung v cc tranh chp ti WTO ni ring. 2. Ting ni ca chuyn gia, cc t chc dn s Khc vi cc DN, cc t chc dn s phi chnh ph khng c li ch thng mi trc tip trong cc v tranh chp ti GATT 1947 trc y, cng nh ti WTO hin nay. Xut pht t tin cc tranh chp ny l cc tranh chp gia cc chnh ph m trong c thi k ca GATT 1947 cng nh trong thi gian u ca WTO, x hi dn s ni chung, cc c nhn, cc t chc phi chnh ph ni ring khng hoc c ting ni rt hn ch, trong qu trnh gii quyt tranh chp. iu ny v ang tip tc c nhng thay i quan trng ti WTO26. T thc tin xt x ca mnh, AB tng bc d b nhng hn ch, thm ch khuyn khch s tham gia tch cc hn ca x hi dn s, c bit ca cc t chc phi chnh ph, thng qua c ch gi l amicus curiae27. ng thi trn y ca AB ngy cng gp phi s phn ng t cc nc thnh vin ca WTO, c bit t CNPT. Ngoi vic cho rng, amicus curiea khng c c s php l
(22) DS404, Bo co ca Panel, on 7.182. (23) DS404, Bo co ca Panel, on 7.183. (24) Chng hn, xem CATBAGAN Aaron, Rights of Action for Private Non-state Actors in the WTO Dispute Settlement System, Denver Journal of International Law and Policy, Vol. 37, 2009, p. 295. (25) Ch th s 20/2005/CT-TTg ngy 9/6/2005 ca Th tng Chnh ph V vic phng, chng cc v kin thng mi nc ngoi. (26) STERN Brigitte, Lintervention des tiers dans le contentieux de lOMC, R.G.D.I.P, Tome CVII-2003, pp. 258-259; VAN DEN BOSSCHE, Peter, NGO involvement in the WTO : A lawyers perspective on a glass half-full or half-empty?, Maastricht Faculty of Law Working Paper 2006/10, Maastricht, 2006. (27) Amicus curiae l mt thut ng La-tinh (Bn ca quan to) din t trng hp mt bn th ba trong mt v tranh chp gi n to n kin ca mnh v mt s vic hay php l nhm gip to n a ra phn quyt cho v tranh chp. Xem ZAMBELLI Mirko, lAMICUS CURIAE dans le rglement des diffrends de lOMC: tat des lieux et perspectives, Revue internationale de droit conomique, 2005, pp. 199-200.
23
NH NC V PHP LUT
trong DSU, nh vy vic chp nhn chng nh din gii ca AB l mt hnh vi tim quyn ca c quan ny, CNPT cho rng, vic chp nhn rng ri amicus curiae em li rt nhiu bt li cho h28. Th nht, vic chp nhn rng ri amicus curiae c ngha l chp nhn s can thip tch cc hn ca cc t chc phi chnh ph vo qu trnh gii quyt tranh chp ca WTO. Trn thc t, a s cc t chc phi chnh ph quan trng u c ngun gc t cc nc pht trin v hu nh ch cc t chc ny mi c kh nng ti chnh, nhn lc tham gia. Th hai, nhng vn m cc t chc phi chnh ph thng quan tm l bo v mi trng, bo v ngi lao ng hay cc tiu chun thng mi lin quan n bo v sc khe con ngi, ng thc vt. y li chnh l nhng vn m CNPT ri vo v th yu v thng b ch trch. Th ba, v nhng l do trn, chp nhn s tham gia rng ri hn ca x hi dn s vo c ch gii quyt tranh chp ng ngha vi vic to thm s bt cn xng vn su sc trong tng quan gia CNPT vi cc nc pht trin. Nhng tranh ci v vai tr ca amicus curiae ang tip tc din ra ti Vng m phn Doha, bt chp n l ca AB vn tip tc c vin dn, p dng. Trong v kin Tm, ting ni ca chuyn gia ng gp mt phn ng k vo thng li quan trng nht ca pha Vit Nam. Trong v kin ny, chng minh phng php Quy v khng n gin (simple zeroing) c s dng bi USDOC trong cuc iu tra bn ph gi ban u cng nh cc t r sot hnh chnh tip theo i vi cc DN Vit Nam (ni dung 1), Vit Nam trnh ln Panel Bn khai c tuyn th ca mt chuyn gia phn tch thng mi c tn l Michael Ferrier, ngi tng lm vic cho USDOC trong phn tch c s d liu trn my tnh dng p dng phng php Quy v khng. Bn khai c tuyn th ca ng Michael Ferrier c Panel chp nhn nh mt phn trong h s ca Vit Nam, c dng nh mt chng c hu hiu Panel i n kt lun l phng php Quy v khng n gin trn thc t c p dng bi pha Hoa K29. Tng t, lin quan n ni dung khiu kin 2 ca Vit Nam v phng php Quy v khng v mt php l (zeroing as such), Bn khai c tuyn th ca ng Micheal Ferrier cng c Panel s dng nh mt chng c quan trng, lm c s cho kt lun v s vi phm ca Hoa K30. c bit, lin quan n ni dung ny, bc b lp lun ca Hoa K cho rng Bn khai c tuyn th ca ng Micheal Ferrier khng c coi l mt kin ca chuyn gia nhm chng mnh phng php Quy v khng as such ca Hoa K, Panel trch dn cc n l ca AB, theo Panel c quyn s dng cc ti liu trong h s ca cc bn trong v tranh chp bt chp mc ch ban u ca ngi cung cp chng c 31. Din tin trn ca v kin chng t Vit Nam nhn nh v vn dng c hiu qu vai tr ca chuyn gia trong v tranh chp, gp phn quan trng vo thng li ca v kin. Tuy nhin, nhn v di hn, Vit Nam cn theo di cht ch din bin ca Vng m phn Doha lin quan n vn amicus curiae. c bit, khi cc (DN) Vit Nam phi i mt vi nguy c cao i vi cc hng ro k thut, cc bin php v sinh dch t, cc bin php nhm bo v mi trng hay cc tiu chun x hi cc th trng nc ngoi, Vit Nam cn ng v pha quan im chung ca CNPT v vn ny. Mt cch ch ng hn, Vit Nam cn c nhng c ch hp tc vi cc t chc phi chnh ph, cc t chc dn s hot ng trong lnh vc bo v ngi lao ng, bo v mi trng. Mc d cha lin quan n mt v tranh chp thng mi c th, nhng nhng s kin din ra va qua trong quan h vi Qu bo v ng
(28) BERGSTROM Amanda, Imbalance of Power: Procedural Inequities within the WTO Dispute Settlement System, Pacific McGeorge Global Business & Development Law Journal, Vol. 22, 2009, pp. 95-97. (29) Xem DS404, Bo co ca Panel, Mc D.2, t on 7.73 n on 7.101. (30) DS404, Bo co ca Panel, Mc D.3, t on 7.102 n on 7.142. (31) DS404, Bo co ca Panel, on 7.114, c bit Ch thch s 170.
8 2011
NH NC V PHP LUT
vt hoang d th gii (WWF) Chu u l mt kinh nghim cho vn ny32. III. Bn th ba trong v tranh chp: ngha ca vic tch cc tham gia v nh hng t s tham gia ca cc Thnh vin khc 1. ngha ca vic tch cc tham gia vo cc v tranh chp vi t cch bn th ba Vic mt nc tham gia vo qu trnh gii quyt tranh chp ca WTO vi t cch l bn th ba c hnh thnh t thc tin ca GATT trc y v hin c quy nh kh chi tit trong DSU ca WTO33. Theo quy nh ca DSU, mt nc Thnh vin c th tham gia vo tin trnh gii quyt tranh chp gia cc nc Thnh vin khc t giai on tham vn34, trong giai on xem xt bi Panel35 cng nh trong giai on phc thm36. iu kin mt nc c th tr thnh bn th ba trong mt v tranh chp c quy nh kh n gin. Trong giai on tham vn, nc yu cu tham gia vi t cch bn th ba phi c mt li ch thng mi ng k trong v tranh chp v yu cu tham gia phi c bn c yu cu tham vn chp thun. Trong giai on xem xt bi Panel, nc yu cu tham gia ch cn c li ch ng k trong v kin v khng cn phi c s chp thun ca cc bn trong v tranh chp. Mt nc yu cu tham gia vi t cch bn th ba trong giai on xem xt bi Panel c th tip tc tham gia vi t cch trong giai on phc thm. Trn thc t, tuyt i a s cc yu cu tham gia vi t cch bn th ba u c chp nhn, thm ch trong nhiu trng hp, nc yu cu ch cn vin l do c li ch mang tnh h thng trong v kin37. Vi t cch l bn th ba, nc Thnh vin tham gia c quyn th hin kin ca mnh i vi cc vn c cp trong v tranh chp bng cch gi vn bn n Panel, hoc pht biu trc tip ti cc phin hp, c nhn cc vn bn trnh ca cc bn tranh chp cho phin hp u tin ca Panel. Cc kin ca bn th ba phi c gi cho cc bn tranh chp v phi c phn nh trong bo co ca Panel38. Trong giai on phc thm, kin ca bn th ba cng phi c lng nghe bi AB. Trong trng hp bn th ba thy rng quyn li thng mi ca mnh b nh hng bi bin php ang l i tng ca v tranh chp, h c quyn khi ng mt v kin mi theo trnh t quy nh ti DSU39. Cn c cc quy nh ca DSU, quyn can thip vi t cch bn th ba c quy nh nhm cho php cc nc khng phi cc bn trong mt v tranh chp c th bo v c cc li ch ca mnh. Tuy nhin, trn thc t, cc nc thng s dng c ch can thip ny vi nhng mc ch khc nhau. Th nht, vic mt nc tham gia vi t cch bn th ba c th nhm theo di mt cch c h thng qu trnh gii thch, p dng cc quy nh ca WTO khng nhng bi cc nc Thnh vin khc, m cn bi c cc c quan gii quyt tranh chp ca WTO. Th hai, bng vic tham gia vi t cch bn th ba, c bit trong giai on Panel v phc thm, mt nc Thnh vin c th hy vng nh hng n quan im v phn quyt ca c quan gii quyt tranh chp ca WTO.
(32) Thng tin v v vic, chng hn xem: Chu Khi, C tra Vit Nam li b chi xu, VnEconomy, 19/4/2011: http://vneconomy.vn/20110419092037741P0C10/ca-tra-viet-nam-lai-bi-choi-xau.htm (33) FOOTER Mary E., Some aspects of third party intervention in GATT/WTO dispute settlement proceedings, in PETERSMANN ErnstUlrich (Edited by), International trade law and the GATT/WTO dispute settlement system, Kluwer law, London-The Hague-Boston, 1997, pp. 213-245. (34) DSU, iu 4.11. (35) DSU, iu 10. (36) DSU, iu 17.4. (37) BUSCH Marc L., REINHARDT Eric, With a little help from our friends? Developing country complaints and third-party participation, in THOMAS Chantal, TRACHTMAN Joel P. (Edited by), Developing countries in the WTO legal system, Oxford University Press, New York, 2009, pp. 250-251. (38) DSU, iu 10.2 v 10.3. (39) DSU, iu 10.4.
25
NH NC V PHP LUT
Theo quy nh ca DSU, quan im v quyn li ca bn th ba phi c cn nhc y trong qu trnh gii quyt tranh chp. Th ba, c ch tham gia vi t cch bn th ba cng c th c s dng, c bit bi CNPT, cc nc mi gia nhp WTO nh mt bin php tp dt, lm quen vi cc th tc, quy trnh t tng gii quyt tranh chp ti t chc ny. Theo thng k chnh thc ti WTO, cho n nay, Vit Nam tham gia vo 9 v kin khc nhau vi t cch l bn th ba40. Vi mt khong thi gian ngn k t thi im tr thnh Thnh vin ca WTO, Vit Nam c th c coi l mt trong nhng nc tch cc nht tham gia vo c ch gii quyt tranh chp vi t cch l bn th ba. Phn ln cc v vic m Vit Nam tham gia u lin quan n vic s dng cc bin php t v thng mi nh bin php chng bn ph gi, chng tr cp41. c bit, trong c nhng v vic gii quyt trc tip cc khiu kin v bin php Quy v khng ca Hoa K42. Khi tham gia vi t cch bn th ba vo hng lot cc v vic nu trn, Vit Nam hu nh khng by t thi v ni dung cc v tranh chp thng qua vic a ra cc kin bng vn bn hay pht biu ti cc phin tranh tng trc tip. Duy nht, trong v vic Hoa K kin ch thu nhp khu b sung ca n , Vit Nam by t quan im c trong giai on xem xt bi Panel43 v trong giai on phc thm44. Ngoi ngha lm quen vi quy trnh t tng ti WTO, s dng cc c hi th hin quan im trong cc v vic m Vit Nam nh gi c li ch ng k, vic tch cc tham gia ca Vit Nam vi t cch bn th ba vo cc v tranh chp hn c nhng tc dng tch cc trong qu trnh thc hin v kin Tm, c bit lin quan n ni dung khiu kin phng php Quy v khng ca Hoa K. Thc t, trong cc lp lun ca mnh, Vit Nam vin dn nhiu ln thc tin xt x ca WTO v bin php Quy v khng. V phn mnh, Panel cng thng xuyn s dng cc n l ca AB ca WTO a ra cc kt lun c li cho Vit Nam lin quan n ni dung khiu kin ny45. C th ni, vic nm bt v s dng nhng n l phong ph ti WTO v bin php Quy v khng ca Hoa K ng gp mt phn rt quan trng vo mt chin thng c d bo trc ca Vit Nam trong v kin Tm46. 2. nh hng t s tham gia ca cc nc Thnh vin th ba khc trong v tranh chp Vn tham gia vi t cch bn th ba cng c th c nhn nhn t mt gc khc trong v kin Tm. Thc t, c 7 Thnh vin khc tham gia vo v kin vi t cch l bn th ba, bao gm: Trung Quc, Hn Quc, n , Nht Bn, M-hi-c, Thi Lan v EU47. Lin quan n cc ni dung khiu kin 1, 2 v 3 ca Vit Nam v vic p dng phng php Quy v khng ca Hoa K, tt c nhng Thnh vin l bn th ba c a ra kin u
(40) Xem thng k ti Mc Dispute cases involving Viet Nam trn tranh Web ca WTO: http://www.wto.org/english/thewto_e/countries_e/vietnam_e.htm (41) Xem United States - Use of Zeroing in Anti-Dumping Measures Involving Products from Korea (Report of the Panel), Doc. WT/ DS402/R, 18 january 2011; European Union - Anti-Dumping Measures on Certain Footwear from China (Request for Consultations by China), Doc. WT/DS405/1, 8 february 2010; China - Countervailing and Anti-Dumping Duties on Grain Oriented Flat-rolled Electrical Steel from the United States (Request for Consultations by the United States), Doc. WT/DS414/1, 20 september 2010. (42) Xem v DS343, DS402 nu trn. (43) India - Additional and Extra-Additional Duties on Imports from the United States (Report of the Panel), Doc. WT/DS360/R, 9 june 2008, paras. 563-567. (44) India - Additional and Extra-Additional Duties on Imports from the United States (Report of the Appellate body), Doc. WT/DS360/ AB/R, 30 october 2008, paras. 111-112. (45) V d, xem DS404, Bo co ca Panel, on 7.112, ch thch s 136; on 7.119. (46) V d bo thng li ca Vit Nam trong v kin Tm, chng hn xem bi vit Vit Nam kin M ra WTO: kh nng thng rt cao, Bo in t Din n doanh nghip, ngy 27/3/2010, ti a ch: http://dddn.com.vn/2010032310594626cat81/viet-nam-kien-my-ra-toa-kha-nang-thang-rat-cao-.htm (47) DS404, Bo co ca Panel, on 1.7.
8 2011
NH NC V PHP LUT
ng h quan im ca Vit Nam v ngh Panel i theo nhng n l c ca AB c li cho quan im ca Vit Nam. Nh thy, Panel xt cho Vit Nam thng kin trong c ba ni dung ny. Tuy nhin, lin quan n ni dung khiu kin th 4, v vic Hoa K p dng thu sut ton quc (country wide rate), tr Trung Quc ng h quan im ca Vit Nam, tt c cc bn th ba c kin u ng h quan im ca Hoa K48. Ti ni dung ny, Panel kt lun ng h quan im ca Vit Nam v Trung Quc. Nhng din tin trn y ca v kin cho php i n mt s nhn nh sau: Th nht, i vi cc ni dung khiu kin v phng php Quy v khng ca Hoa K, mc d kt lun ca Panel c c s vng chc t n l ca AB, s ng h rng ri ca cc bn th ba trong v kin hin nhin l mt li th i vi Vit Nam. Mt s ng h nh vy v nguyn tc cng s c li trong qu trnh gim st, m bo thc thi phn quyt gii quyt tranh chp sau ny. Th hai, s ng h rng ri ca cc bn th ba i vi cc ni dung khiu kin v phng php Quy v khng ca Hoa K l iu hon ton d hiu: hu ht cc Thnh vin ca WTO u hoc s c th tip tc l i tng b thit hi t phng php ny trong lnh vc iu tra chng bn ph gi. Tuy nhin, i vi ni dung khiu kin th 4 ca Vit Nam, v vn thu sut ton quc (country wide rate) trong chng bn ph gi ch c t ra i vi nhng nc b i x l nn kinh t phi th trng, tiu biu nht l Trung Quc v Vit Nam, do vy, cc nc khng nhng khng c li ch khi phn i bin php ca Hoa K, m thm ch h cn c li ch ng h bin php . Trn thc t bn thn h cng c th ang i x vi Vit Nam (v Trung Quc) mt cch tng t nh Hoa K ang lm. Nh vy, s tham gia ca bn th ba vo v tranh chp l c tc ng hai mt, tu thuc vo vic cc bn th ba c quan im ng h hay phn bc i vi mi bn trong v kin. Th ba, nu nhn t li ch ca nguyn n, s tham gia ca bn th ba trong v kin, ngay c khi c c s ng h ca h, cng c th em li bt li cho vic gii quyt v vic. S ng h rng ri ca nhiu bn th ba ng v quan im ca nguyn n s to nn sc p ln i vi b n, to nguy c h phi nhng b nhiu hn so vi trng hp nu h ch phi nhng b ring vi nguyn n. Do vy, trong giai on tham vn, b n s kh chp nhn mt gii php da trn thng lng nh mc ch u tin ca DSU49 v v vic c kh nng ln hn phi c gii quyt bng th tc t tng ko di. Trong giai on thng qua bo co gii quyt tranh chp, sc p t vic phi nhng b ln hn cng a n kh nng b n s khng co cao hn. Tng t, trong giai on thc thi phn quyt gii quyt tranh chp, kh nng bn b n thua kin sa i lut l, tun th vi quyt nh gii quyt tranh chp s thp hn, xut pht t vic h phi tnh ton li ch m h phi t b c trong vi quan h ca bn th ba tham gia vo v vic, c bit nu bn th ba chim mt v tr quan trng trong chnh sch thng mi quc t ca h. Nhn nh th ba trn y c th c ngha quan trng trong vic nh gi din tin tip theo ca v kin Tm. Chng hn, t nhn nh ny, c th i n gi nh rng nu Hoa K khng co bo co ca Panel, th kt lun ca Panel v ni dung khiu kin th 4 ca Vit Nam s l vn c u tin trong n khng co. Hn na, ngay c khi Hoa K khng khng co, kh nng Hoa K chp nhn sa i lut l, t b vic p dng thu sut chung ton quc trong iu tra bn ph gi i vi cc DN t nn kinh t phi th trng l rt thp, xt nhng h qu i vi Hoa K trong mi quan h thng mi vi Trung Quc. IV. Xc nh phm vi v thi im khi
(48) DS404, Bo co ca Panel, on 7.243. (49) iu 3.7 ca DSU c on: Mt gii php tho thun m cc bn cng chp nhn v ph hp vi cc hip nh c lin quan c bit u tin
27
NH NC V PHP LUT
kin: bi hc quan trng t v kin Tm Vic xc nh phm vi ca v kin v thi im khi kin c ngha c bit quan trng i vi mi v kin ti WTO. y chnh l hai trong s nhng nhn t lm thng li ca Vit Nam ti v kin Tm cha trn vn. Trn thc t, cc ni dung m Vit Nam khiu kin lin quan cc bin php ca Hoa K trong t iu tra ln u, trong cc t r sot hnh chnh v r sot cui k ca v kin chng bn ph gi tm ca Vit Nam ti Hoa K. V t iu tra ln u v t r sot hnh chnh th nht hon ton din ra trc khi Vit Nam gia nhp WTO50, cc bin php do Hoa K thc hin vo thi gian khng th b khiu kin v xem xt bi Panel. i vi t r sot hnh chnh ln 451 v 552 cng nh t r sot cui k53, v vo thi im Vit Nam khi kin ra WTO u cha c kt qu cui cng, v nguyn tc cng khng thuc thm quyn xem xt ca Panel. Vi nhng l do ny, phm vi khiu kin cng nh cc kt lun ca Panel ch lin quan n cc t r sot hnh chnh ln 2 v 3 ca Hoa K. Tuy nhin, vic c c phn quyt ca WTO i vi c cc t r sot th 4, 5 v t r sot cui k mi thc s c ngha i vi cc DN Vit Nam. Mt mt, v cc quyt nh gii quyt tranh chp ca WTO ch c gi tr hiu lc cho tng lai, vic cc DN Vit Nam c gim hoc d b thu bn ph gi trn c s thc thi quyt nh gii quyt tranh chp ch c th c thc hin t t r sot ln 4. Mt khc, theo quy nh ca php lut Hoa K, cc DN Vit Nam s c d b lnh p dng thu bn ph gi v thot khi v kin nu trong ba ln r sot hnh chnh lin tip bin bn ph gi ca h c xc nh bng khng (0)54. iu ny ch c th t c khi tnh c t r sot hnh chnh ln 4. C l xut pht t bi cnh trn, Vit Nam xc nh vic tip tc s dng cc bin php b khiu kin ca Hoa K l mt trong nhng ni dung khiu kin, yu cu Panel gii quyt. Nu c c thng li v ni dung khiu kin ny, th cc kt lun ca Panel s c p dng c vi cc t r sot hnh chnh ln 4, 5 cho d vo thi im xem xt, kt qu cui cng ca cc t r sot ny cha c cng b. i mt vi ni dung khiu kin ny ca Vit Nam, Hoa K cho rng Panel khng c thm quyn, vi hai lp lun c bn: th nht, Vit Nam khng nu trong vn bn yu cu thnh lp Panel vic tip tc s dng bin php b khiu kin l bin php m Vit Nam khiu kin55; th hai, vic tip tc s dng bin php b khiu kin khng th c coi l bin php c th b khiu kin v c gii quyt theo c ch gii quyt tranh chp ca WTO bi n cp n nhng bin php trong tng lai56. Lin quan n lp lun th nht, Hoa K vin dn iu 6.2 ca DSU, theo , thm quyn gii quyt tranh chp ca Panel ch c hnh thnh khi: 1) cc ni dung khiu kin c cp n trong cc cuc tham vn gia cc bn; 2) vn bn yu cu thnh lp Panel nu r cc bin php b khiu kin; 3)
(50) iu tra ln u c B Thng mi Hoa K (USDOC) khi ng vo ngy 20/1/2004, kt lun vo ngy 8/12/2004. Ngy 1/1/2005 USDOC chnh thc cng b quyt nh p thu bn ph gi. t r sot hnh chnh ln 1 p dng cho giai on t 16/7/2004 n 31/1/2006, kt lun cho t r sot ny c a ra vo ngy 12/12/2007. Xem DS404, Bo co ca Panel, on 7.24 v 7.25. (51) c p dng cho giai on t 1/2/2008 n 31/1/2009, kt lun cho t r sot ny c cng b ngy 9/8/2010. Xem DS404, Bo co ca Panel, on 7.28. (52) c p dng cho giai on t 1/2/2009 n 31/1/2010. Trong thi gian v kin Tom c xem xt bi Panel, t r sot ny vn ang c tin hnh. Xem DS404, Bo co ca Panel, on 7.29. (53) c bt u t 4/1/2010, 5 nm k t ngy c quyt nh p thu bn ph gi. Ngy 7/12/2011, USDOC chnh thc cng b kt qu r sot cui k, theo nu lnh p thu bn ph gi c d b, hin tng bn ph gi vn tn ti hoc ti din vi bin bn ph gi c xc nh t 4,30 n 25,76%, khng thay i so vi kt qu c c t ln iu tra ban u nm 2004. Xem DS404, Bo co ca Panel, on 7.30. (54) iu 351.222 Mc 19 ca B lut Lin bang (19 CFR 351.222) ca Hoa K. (55) DS404, Bo co ca Panel, on 7.39. (56) DS404, Bo co ca Panel, on 7.39.
8 2011
NH NC V PHP LUT
trong vn bn yu cu thnh lp Panel trnh by mt cch ngn gn c s php l ca cc khiu kin. Xem xt lp lun th nht ca Hoa K, Panel nhn nh rng trong vn bn yu cu thnh lp Panel ca Vit Nam, khng c d kin no chng t Vit Nam nu vic tip tc s dng cc bin php b khiu kin l mt trong nhng ni dung khiu kin57. T nhn nh ny, Panel t chi gii quyt ni dung khiu kin th 7 ca Vit Nam v vic tip tc s dng bin php b khiu kin, m khng cn xem xt lp lun th hai ca Hoa K58. Nh vy, lin quan n ni dung khiu kin th 7, bi hc kinh nghim rt ra t v kin Tm l vic xc nh phm vi v kin v thi im khi kin. V kin rt c th c kt qu trn vn hn i vi Vit Nam nu thi im khi kin c thc hin sau t r sot hnh chnh ln 4 ca Hoa K, hoc n yu cu thnh lp Panel nu r vic tip tc s dng cc bin php b khiu kin l mt trong nhng ni dung khiu kin. * Qu trnh hi nhp ngy cng su rng vo nn kinh t, thng mi quc t ng ngha vi vic tham gia ngy cng ph bin vo cc tranh chp thng mi quc t, xt c t pha DN cng nh t pha Nh nc. Trong bi cnh , vi t cch l v kin u tin Vit Nam ch ng tin hnh v ginh thng li ti WTO, v kin Tm c ngha quan trng i vi Vit Nam. Bn cnh nhng li ch thng mi cho DN, li th v ngoi giao kinh t cho Nh nc, v kin Tm cng c th em li nhng kinh nghim hu ch trong gii quyt cc tranh chp thng mi quc t, nc ngoi cng nh ti WTO trong tng lai. V kin Tm cho thy, thi ch ng chun b, tch cc tham gia c t pha cc DN ln t pha cc c quan nh nc l yu t quan trng hng u trong gii quyt cc tranh chp. iu ny cng nhn mnh n nhu cu to dng v hon thin mt hnh lang php l ph hp cho s lin kt, phi hp gia cc DN, s tham gia tch cc ca cc DN, hip hi DN ni ring cng nh ca cc t chc thuc x hi dn s ni chung cng vi cc c quan nh nc phng nga v gii quyt cc tranh chp thng mi quc t. V kin Tm cng cho thy, c th s dng tt c ch gii quyt tranh chp ca WTO nhm bo v nhng chnh sch thng mi quc gia, i ph hiu qu vi nhng chnh sch, bin php bo h ca nc ngoi, vic nm vng v s dng linh hot cc c ch t tng ti WTO l iu ht sc quan trng. V im ny, chng ta cn y mnh nghin cu, vn dng cc n l v thc tin gii quyt tranh chp ca C quan phc thm ca WTO. Cui cng, nhng phn tch t gc li ch ca DN cho thy, c th t c tt c nhng li ch t v kin Tm, vic khi ng mt v kin mi ti WTO nhm vo cc t r sot hnh chnh ln 4, 5 v t r sot cui k ca Hoa K nn sm c xem xt. V im ny, c hai kh nng cn c nghin cu mt cch thu o: hoc v kin mi s l mt v kin tng t nh v kin hin ti, trn c s tip tc s dng nhng yu cu v lp lun php l ca v kin hin ti nhng p dng cho cc t r sot hnh chnh ln 4, 5 v t r sot cui k ca Hoa K; hoc v kin mi s l mt s ko di ca v kin hin ti trn c s a ra khiu kin v vic tip tc s dng bin php b khiu kin ca Hoa K, vi cc lp lun php l tng ng59.
(57) Theo Panel, Vit Nam ch cp n vic tip tc s dng cc bin php khiu kin nh bin php khiu kin trong cc vn bn gi Panel sau vn bn yu cu thnh lp Panel. (58) DS404, Bo co ca Panel, on 769-770. (59) Trong v kin Tm, Vit Nam vin dn kh nhiu thnh cng ca EU trong mt v kin c ni dung tng t nh ni dung khiu kin th 7 ca Vit Nam. Xem v United-States Continued existence and application of zeroing methodology, Report of the Appellate Body, Doc. WT/DS350/AB/R, 4 february 2009. Mt v kin tng t khc do Brazil khi ng v ginh thng li ngay trc v kin Tm ca Vit Nam, xem United States - Anti-Dumping Administrative Reviews and Other Measures Related to Imports of Certain Orange Juice from Brazil - Report of the Panel, doc. WT/DS382/R, 25/5/2011.
29
BN V D N LUT
NHNG NI DUNG CN IU CHNH CA D N LUT HA GII C S
TRN HUY LIU* LU TIN MINH** Sau 12 nm t chc thc hin Php lnh v T chc v hot ng ha gii c s nm 1998 (Php lnh nm 1998), t chc v hot ng ha gii c s ngy cng pht trin v khng nh c v tr, vai tr ca mnh trong i sng x hi. Tuy nhin, Php lnh nm 1998 c mt s quy nh cn mang tnh cht khi qut v cha iu chnh ton din cc quan h x hi pht sinh trong qu trnh ha gii, cn c nghin cu, quy nh c th lm c s php l cho vic cng c, kin ton t chc v nng cao hiu qu hot ng ha gii c s trong Lut Ha gii c s ang c xy dng.
1. Xc nh khi nim ha gii c s Trn th gii c nhiu quan nim v ho gii. Theo Hip hi ho gii Hoa K th ho gii l mt qu trnh, trong bn th ba gip hai bn tranh chp ngi li vi nhau cng gii quyt vn ca h1. Theo quan nim ny, ngi ho gii khng tham gia su vo vic tho thun gii quyt tranh chp ca cc bn. Vai tr ch yu ca ngi ho gii l lm trung gian, gip cho hai bn tranh chp t nguyn ngi li vi nhau, to iu kin cho h duy tr i thoi v thng lng gii quyt mu thun, bt ng. T in thut ng ca ILO/EASMAT v quan h lao ng v cc vn lin quan coi
(*) TS. B T php. (**) ThS. S Ni v TP. H Ni.
Ho gii l s tip ni ca qu trnh thng lng trong cc bn c gng lm iu ho nhng kin bt ng. Bn th ba ng vai tr ngi trung gian hon ton c lp vi hai bn..., khng c quyn p t..., hnh ng nh mt ngi mi gii, gip hai bn ngi li vi nhau v tm cch a cc bn tranh chp ti nhng im m h c th tho thun c2. Theo T in ting Vit, ho gii c hiu l hnh vi thuyt phc cc bn ng chm dt xung t hoc xch mch mt cch n tho3. Quan nim ny nu ln phng thc v mc ch ca ho gii nhng cha khi qut c bn cht, ni dung v cc yu t cu thnh cc loi hnh ho gii. Trong l lun cng nh
(1) Ti liu hng dn Tp hun Trng ti lao ng, B Lao ng, Thng binh v x hi, thng 5/1997. (2) Tld (3) T in ting Vit, Nxb. Khoa hc x hi, H Ni, 1995.
8 2011
BN V D N LUT
trong thc tin, cc lut gia cho rng, kh c th a ra mt khi nim ho gii chung cho tt c cc loi hnh ho gii trong i sng x hi, v mi mt loi hnh ho gii u c i tng, trnh t, th tc ho gii, ch th tham gia quan h ho gii khc nhau. iu 1 Php lnh nm 1998 quy nh: Ha gii c s c thc hin thng qua hot ng ca T ha gii hoc cc t chc thch hp khc ca nhn dn thn, xm, bn, p, t dn ph v cc cm dn c khc hng dn, gip , thuyt phc cc bn tranh chp t c tha thun, t nguyn gii quyt vi nhau nhng vi phm php lut v tranh chp nh nhm gi gn on kt trong ni b nhn dn, phng nga, hn ch vi phm php lut, bo m trt t, an ton x hi trong cng ng dn c. Xt v mt bn cht, quy nh ny cha tht chun xc, bi hot ng ha gii do con ngi c th l t vin T ha gii thc hin ch khng phi l T ha gii thc hin. a ra khi nim v ha gii c s mt cch khi qut, mang tnh khoa hc, ph hp vi thc tin, cn nghin cu mt cch ton din bn cht ca quan h ha gii, c s php l v c im t chc v hot ng ho gii c s trong thi gian qua. - Hot ng ho gii ca T ho gii l mt hnh thc gii quyt nhng vi phm php lut v tranh chp nh trong nhn dn. T ho gii hin nay khng phi l mt t chc chnh quyn m l mt t chc qun chng ca nhn dn, do nhn dn c ra v c thnh lp theo n v dn c c s: xm, thn, lng, bn, p, t dn ph, cm dn c v.v.. - Xut pht t v tr, vai tr ca T ho gii l t chc qun chng ca nhn dn, do nhn dn lp nn c s, nn s lng, c cu thnh vin ca cc T ho gii thng c t 3 n 8 t vin ty theo c im c th ca tng cm dn c. C cu t vin ca T ho gii rt phong ph c v gii tnh v c cu x hi: c nam, c n; c gi, c tr; c ng vin, on vin; c i din ca tt c cc t chc chnh tr - x hi trong cng ng dn c a phng. - Vic ho gii, gii quyt nhng vi phm php lut (VPPL) v tranh chp nh trong nhn dn do T vin T ho gii thc hin. Trong hot ng ho gii, cc bn tranh chp cn n mt bn th ba (sau y gi l Ho gii vin) lm trung gian, gip h t c mt tha thun, gii quyt c nhng bt ng. Trong qu trnh ho gii, Ho gii vin c vai tr trung lp, khch quan, vn dng php lut, o c x hi v phong tc tp qun tt p ca nhn dn ta, gii thch, hng dn, gip v thuyt phc cc bn tranh chp t nguyn gii quyt vi nhau nhng VPPL v tranh chp nh, xo b mu thun, bt ng v t c tho thun ph hp vi php lut v o c x hi, nhm gi gn s on kt trong ni b nhn dn, gp phn phng nga v hn ch VPPL, gi gn an ninh chnh tr, trt t, an ton x hi trong cng ng dn c. - Ho gii vin khng phi l cng chc nh nc, l ngi c nhn dn c s la chn c ra, i din cho cc gii, cc t chc, on th ca nhn dn c s v c chnh quyn phng, x, th trn cng nhn. l nhng ngi c phm cht o c tt, c uy tn trong nhn dn; c tinh thn trch nhim, nhit tnh v t nguyn tham gia cng tc ho gii; c hiu bit nht nh v kin thc x hi v kinh nghim sng; c kh nng thuyt phc, vn ng qun chng thc hin chnh sch ca ng v php lut ca Nh nc v c bi dng mt s kin thc php lut nht nh phc v cho cng tc ho gii c s. - Thm quyn ca T ho gii l ho gii nhng VPPL v nhng tranh chp nh trong nhn dn. Thng qua hot ng ho gii m T ho gii tuyn truyn, ph bin, gio dc, nng cao thc php lut cho nhn dn, ng thi thuyt phc, vn ng nhn dn chp hnh cc chnh sch ca ng v php lut ca Nh nc. - V trnh t, th tc ho gii khng quy nh bt buc v khng c mt khun mu thng nht. Tu thuc i tng, tnh cht v vic, iu kin mu thun v quan h gia nh, x hi... ca cc bn tranh chp m Ho
31
BN V D N LUT
gii vin la chn phng php, cch thc, k nng ho gii ph hp. - Phng php tin hnh ho gii ca phn ln cc T ho gii vn thng p dng l dng uy tn ca Ho gii vin, trn c s php lut v o c x hi gii thch, thuyt phc, gio dc, cm ho, ng vin cc bn tranh chp t ho gii, i n tho thun gii quyt tranh chp, mu thun v nhng bt ng vi phng chm kin tr v bn b khng c gii hn. T nhng c im v t chc v hot ng ho gii ca T ho gii phn tch trn y, k tha nhng im hp l ca ha gii c s quy nh ti iu 1 Php lnh nm 1998, c th xc nh khi nim: Ho gii c s l vic Ho gii vin vn dng php lut, o c x hi gii thch, hng dn, gip , thuyt phc cc bn tranh chp t c tho thun, t nguyn gii quyt vi nhau nhng VPPL v tranh chp nh nhm gi gn on kt trong ni b nhn dn, phng nga, hn ch VPPL, bo m an ninh chnh tr, trt t, an ton x hi trong cng ng dn c. 2. Quy nh nguyn tc ho gii Nguyn tc ha gii l nhng quan im, t tng ch o c p dng xuyn sut trong qu trnh tin hnh ha gii. Php lnh nm 1998 quy nh mt s nguyn tc tin hnh ha gii c th k tha nhng cn c th ha thm cho d thc hin. C th, trong hot ng ho gii phi tun th cc nguyn tc sau y: - Tun th php lut, o c x hi v phong tc, tp qun tt p ca nhn dn. Nguyn tc ny i hi ngi tin hnh ha gii a ra li khuyn, gii thch, hng dn cc bn tranh chp t gii quyt tranh chp v cc bn tha thun vi nhau v cch gii quyt phi ph hp vi ng li, chnh sch ca ng, php lut ca Nh nc, o c x hi v phong tc, tp qun tt p ca nhn dn. - Tn trng s t nguyn ca cc bn, khng p t, bt buc cc bn tranh chp phi tin hnh ho gii. Bn cht ca ho gii c s l vic hng dn, gip , thuyt phc cc bn tranh chp t nguyn tham gia thng lng v gii quyt vi nhau nhng tranh chp, bt ng. S t nguyn (t do ch) ca cc bn th hin vic cc bn t nguyn tho thun v la chn phng php gii quyt, la chn ngi tham gia ho gii, t do tho lun, xut gii php, tho thun chp nhn kin t vn, gii quyt ca Ho gii vin. V vy, mi tc ng n s t do ch ca cc bn nh cng p, lm cho mt trong hai bn b la di hay nhm ln u khng th hin y tnh t nguyn ca cc bn. - Khch quan, cng minh, c l, c tnh. Nguyn tc ny i hi Ho gii vin phi khch quan, v t, cng minh bo m gii quyt tranh chp mt cch cng bng, bnh ng, quan tm n li ch ca cc bn tranh chp, khng thin v v li ch ca bn ny m b qua li ch ca bn kia, nhm xy dng nim tin, tn trng v hiu bit ln nhau cc bn bit kim ch, nhng nhn nhau, t c tho thun, i n ho gii thnh. Hot ng ho gii c s i hi phi tun th nguyn tc c l, c tnh, ngha l ho gii phi da trn c s php lut v o c x hi. Trc ht cn cao yu t tnh cm, da vo o c x hi phn tch, khuyn nh cc bn ng x ph hp vi chun mc o c: nh con ci phi c hiu vi cha m; anh ch em phi bit thng yu, m bc ln nhau; v chng sng vi nhau phi c tnh, c ngha; i vi xm ging th ti la tt n c nhau Cng vi vic gii thch, thuyt phc cc bn ng x ph hp vi cc quy tc o c x hi, Ho gii vin phi da vo php lut phn tch, t vn php lut, a ra nhng li khuyn v hng dn cc bn thc hin cc quyn v ngha v ca mnh theo quy nh ca php lut nhm gi gn on kt trong ni b nhn dn, cng c, pht huy nhng tnh cm v o l truyn thng tt p trong gia nh v cng ng, phng nga, hn ch VPPL, bo m trt t, an ton x hi trong cng ng dn c. - Gi b mt thng tin i t ca cc bn tranh chp. Trong qu trnh thc hin ho gii, Ho gii vin phi gi b mt thng tin v i
8 2011
BN V D N LUT
t ca cc bn tranh chp. Khi c cc bn tranh chp tin tng v th l b mt thng tin v i t c tnh nhy cm ca mnh cho Ho gii vin, th Ho gii vin khng c tit l thng tin cho ngi khc. iu ng lu y l cn phn bit gia b mt thng tin i t vi thng tin b mt ca c nhn cc bn tranh chp v hnh vi bt hp php m h thc hin v th l vi ngi lm cng tc ho gii trong tnh hung c bit no . - Tn trng quyn v li ch hp php ca ngi khc, khng xm phm li ch ca Nh nc v li ch cng cng. Trong mi trng hp, Ho gii vin khng ch gip cc bn gii quyt tranh chp m cn gp phn gio dc thc tn trng php lut ca cng dn. Khi hng dn cc bn tho thun gii quyt tranh chp khng c tri vi quy nh ca php lut v khng li dng ho gii lm thit hi n li ch ca ngi th ba, li ch ca Nh nc, li ch cng cng. Cc tranh chp, xch mch trong i sng sinh hot hng ngy ca cng ng dn c nh s dng li i chung, s dng in, nc sinh hot, rc thi lm mt v sinh mi trng,... thng lin quan n nhiu ngi khc ngoi cc bn tranh chp. Ho gii vin khng th v mc ch t c ho gii thnh ca cc bn tranh chp m hng dn cc bn hoc ng tnh vi tha thun ca cc bn xm phm n quyn, li ch hp php ca bt k ngi no khc hoc xm phm li ch ca Nh nc, li ch cng cng. - Kp thi, ch ng, kin tr nhm ngn chn VPPL, hn ch nhng hu qu xu khc c th xy ra v t c kt qu ho gii. Khc vi cc loi hnh ho gii khc, php lut khng quy nh thi hn tin hnh ho gii. Thc tin hot ng ho gii cho thy, c nhiu vic tranh chp trong cng ng dn c din ra trong mt thi gian di, i hi Ho gii vin phi ch ng, kin tr, tranh th tng thi im thch hp gp g cc bn, dn dn mi thuyt phc c cc bn tranh chp ngi li vi nhau t gii quyt. Vic ho gii ch kt thc khi cc bn t c tho thun v t nguyn thc hin tho thun hoc cc bn khng t c tho thun. i vi tranh chp phc tp, mu thun gia cc bn gay gt, c th gy hu qu xu, nh hng ti an ninh, trt t trong a bn dn c th Ho gii vin phi kp thi bo co cho T trng T ho gii kin ngh c quan c thm quyn c bin php gii quyt. - bo m cho hot ng ha gii c thc hin theo ng nguyn tc v trnh sai phm trong qu trnh ha gii, D n Lut Ha gii c s cn c quy nh cm Ho gii vin v cc bn tranh chp thc hin hnh vi sau y: thc hin ho gii khng ph hp vi php lut v o c x hi; xi gic cc bn khiu ni, khiu kin, t co tri php lut; li dng hot ng ho gii trc li hoc hot ng tri php lut, tri o c x hi, xm phm n quyn v li ch hp php ca ngi th ba hoc xm phm li ch ca Nh nc v li ch ca cng ng; li dng hot ng ho gii trn trnh trch nhim hnh s hoc x pht vi phm hnh chnh m theo quy nh ca php lut v vic phi b x l v mt hnh s hoc x pht vi phm hnh chnh; tit l thng tin v i t ca cc bn tranh chp m Ho gii vin hoc cc bn bit c trong qu trnh thc hin ho gii, tr trng hp cc bn ng hoc php lut c quy nh khc; ha gii cc loi v vic khng c ha gii. 3. Quy nh phm vi ho gii 3.1. Ho gii c tin hnh i vi vic VPPL v tranh chp nh trong cng ng dn c, bao gm: - Mu thun, xch mch gia cc c nhn vi nhau (mu thun, xch mch gia cc thnh vin trong gia nh hoc xch mch gia cc c nhn trong quan h xm ging nh s dng li i chung, s dng in, nc, cng trnh ph, gi gic sinh hot, gy mt v sinh chung v.v..); - Tranh chp v quyn, li ch pht sinh t quan h dn s nh tranh chp pht sinh t cc quan h v ti sn, quan h hp ng dn
33
BN V D N LUT
s, ngha v dn s, tha k, quyn s dng t v.v..; - Tranh chp v quyn, li ch pht sinh t quan h hn nhn v gia nh nh: thc hin quyn v ngha v ca v, chng; quyn v ngha v ca cha m v con; nhn nui con nui; ly hn; yu cu cp dng v.v..; - Tranh chp pht sinh t nhng vic VPPL m theo quy nh ca php lut, nhng vic vi phm cha n mc b x l bng bin php hnh s hoc bin php hnh chnh nh trm cp vt, nh chi nhau gy mt trt t cng cng, nh nhau gy thng tch nh, va qut xe c gy thng tch nh. - Cc hnh vi VPPL hnh s m ngi b hi khng yu cu hoc rt yu cu khi t v n hnh s theo quy nh ca B lut T tng hnh s, Vin Kim st hoc To n khng tip tc tin hnh vic t tng v khng b c quan nh nc c thm quyn x l vi phm hnh chnh theo quy nh ca php lut i vi cc hnh vi nh c gy thng tch hoc gy tn hi cho sc kho ca ngi khc. 3.2. Quy nh cc loi v, vic khng c ho gii: - Ti phm hnh s phi x l v hnh s hoc b c quan nh nc c thm quyn x l hnh chnh theo quy nh ca php lut; - Hnh vi VPPL b x l hnh chnh: hnh vi c hoc v vi phm cc quy tc qun l nh nc (QLNN) m cha n mc truy cu trch nhim hnh s v b x l vi phm hnh chnh; hnh vi VPPL v an ninh, trt t, an ton x hi nhng cha n mc truy cu trch nhim hnh s v b p dng cc bin php x l vi phm hnh chnh nh gio dc ti x, phng, th trn; a vo trng gio dng; a vo c s gio dc; a vo c s cha bnh; qun ch hnh chnh. - VPPL v cc tranh chp m theo quy nh ca php lut th khng c ho gii nh: kt hn tri php lut; tranh chp gy thit hi n ti sn nh nc; tranh chp pht sinh t giao dch tri php lut v tranh chp v lao ng. 4. Quy nh v T ho gii c s Php lnh nm 1998 ch quy nh thnh lp T ha gii thn, xm, bn, p..., v cha quy nh r quyn v ngha v ca T ha gii c s. Tuy nhin, trong thc tin hot ng ha gii c s, mt s a phng cc tnh pha Nam hnh thnh ha gii 2 cp, l T ha gii thn, xm, bn, p... v Ban ha gii cp x. Nu T ha gii thc hin ha gii khng thnh th chuyn ln Ban ha gii x tip tc ha gii. Chnh v vy c quan im cho rng, t chc ha gii c s nn thnh lp theo m hnh ny. Theo chng ti, c cu Ban ha gii cp x gm c cc thnh vin l cng chc, vin chc ca chnh quyn cp x, nn khng ph hp vi tnh cht x hi, t qun ca T ha gii, v vy chng ti cho rng, c s ch thnh lp T ha gii thn, xm bn p l ph hp vi tnh cht x hi, t qun ca qun chng nhn dn tr thnh truyn thng vn ha ca dn tc Vit Nam. Theo hng ny, D n Lut Ha gii c s cn dnh c mt chng quy nh v T ha gii c s, trong c nhng quy nh r v tr php l, c cu, quyn v ngha v ca T ha gii, c th nh sau: - V v tr, c cu ca t ha gii: T ha gii c s do y ban nhn dn (UBND) x, phng, th trn quyt nh thnh lp trn c s ngh ca Ban T php v U ban Mt trn T quc (UBMTTQ) cng cp; T ho gii c s l t chc t qun ca nhn dn c thnh lp thn, xm, bn, p, t dn ph v cc cm dn c khc t chc thc hin vic ho gii nhng vic VPPL v tranh chp nh trong nhn dn theo quy nh ca php lut; T ho gii c t nht t 3 Ha gii vin tr ln, trong c T trng v cc Ha gii vin do UBMTTQ x, phng, th trn phi hp vi cc t chc thnh vin ca UBMTTQ la chn, gii thiu nhn dn bu v ngh UBND cng cp cng nhn. - T ha gii c cc quyn v ngha v sau y: T chc thc hin ha gii cc tranh chp nh trong cng ng dn c theo quy nh ca
8 2011
BN V D N LUT
php lut; t chc sinh hot cp nht kin thc php lut, trao i kinh nghim v bn gii php ha gii nhng v vic phc tp, hoc tranh chp c cc bn cc cm dn c khc nhau; c kin ngh vi cp y v chnh quyn c s v nhng vn lin quan n thi hnh php lut v gii php gi gn trt t, an ton x hi c s; c ngh chnh quyn, t chc on th x hi b tr a im sinh hot, h tr t sch, ti liu php lut v kinh ph phc v sinh hot v thc hin ha gii; phi hp vi t chc thc hin tr gip php l thc hin tr gip php l bng hnh thc ha gii v t vn php lut cho ngi c tr gip php l v tr gip php l lu ng ngay c s; s kt, tng kt v thc hin ch thng k, bo co v t chc v hot ng ha gii cho UBND v UBMTTQ cp x. 5. Quy nh v ngi thc hin ha gii (Ha gii vin) Php lnh nm 1998 quy nh ngi thc hin ha gii l T vin t ha gii v ngi khc c T ha gii mi tham gia nu nhn thy ngi c mi tham gia ha gii s mang li hiu qu. y l quy nh hp l v c kim nghim trong thc tin cn c k tha. Tuy nhin, theo chng ti, cn i tn T vin T ha gii thnh Ha gii vin cho ph hp vi tnh cht hot ng ca ngi thc hin ha gii v b sung thm cc quy nh v v tr php l, tiu chun, quyn, ngha v ca Ha gii vin. Theo hng ny, D n Lut Ha gii c s cn dnh mt chng quy nh v ngi thc hin ha gii, c th nh sau: - Ngi thc hin ha gii gm c: Ha gii vin v ngi khc c T ha gii mi tham gia ha gii - Tiu chun ca Ho gii vin cn quy nh mt cch mm do, to mi trng thu ht c nhng ngi c uy tn, tm huyt t nguyn tham gia cng tc ha gii, c th Ho gii vin cn c cc tiu chun sau y: cng dn Vit Nam t 18 tui tr ln, c nng lc hnh vi dn s y , c phm cht o c tt v c uy tn trong cng ng dn c; c hiu bit php lut v kh nng thuyt phc, vn ng nhn dn thc hin chnh sch, php lut; t nguyn tham gia t chc ho gii, c tinh thn trch nhim, nhit tnh trong cng tc ho gii. - Ho gii vin c cc quyn v ngha v sau: Ho gii cc cc tranh chp nh trong cng ng dn c theo quy nh ca php lut; c bi dng chuyn mn, nghip v v k nng ha gii c s; c hng tin bi dng thc hin ha gii theo quy nh ca php lut; c tham gia sinh hot T ha gii v xut nhng gii php nng cao hiu qu hot ng ha gii c s; thng qua hot ng ho gii, tuyn truyn, vn ng nhn dn nghim chnh chp hnh chnh sch ca ng v php lut ca Nh nc; tun th php lut, o c x hi v nguyn tc hot ng ha gii; kp thi bo co vi T ha gii nhng vn pht sinh lm nh hng n kt qu ha gii c bin php gii quyt. Ngoi ra, c th quy nh c ch, th tc bu, cng nhn v min nhim Ha gii vin ngay trong D n Lut Ha gii c s sau khi Lut c hiu lc, c th thc hin c ngay m khng phi ban hnh Ngh nh hng dn thi hnh. 6. Quy nh v hot ng ha gii c s D n Lut Ha gii c s cn dnh mt chng quy nh v hot ng ha gii, trong c cc quy nh v cn c tin hnh ha gii; ngi thc hin ha gii; thi gian, a im tin hnh ha gii; thc hin ha gii; phng thc tin hnh ha gii; thc hin ha gii v kt thc ha gii. - V cn c tin hnh ha gii. Vic ho gii c tin hnh trong cc trng hp sau y: ho gii vin ch ng ho gii theo sng kin ca mnh trong trng hp trc tip chng kin hoc bit v vic tranh chp kp thi ngn chn chuyn b x ra to hoc gy hu qu nghim trng; ho gii vin thc hin ho gii theo s phn cng ca T trng T ho gii; theo yu cu ca mt bn hoc cc bn tranh chp; theo ngh ca c quan, t
35
BN V D N LUT
chc hoc c nhn khc. - Ngi tin hnh ho gii. Vic ho gii c th do mt hoc mt s Ho gii vin phi hp thc hin. Trong trng hp cn thit, T ho gii c th mi ngi khng phi l Ha gii vin thc hin ha gii hoc cng tham gia ho gii vi Ha gii vin. Ngi c mi c th l ngi c kin thc php lut, c kinh nghim cuc sng v c uy tn, c sc thuyt phc i vi cc bn tranh chp. Trong tng trng hp c th, ngi c mi c th l ngi thn thch, ngi cao tui, bn b, ngi hng xm ca mt hoc cc bn v bit r nguyn nhn tranh chp. Ngi thc hin ha gii khng tin hnh vic ho gii nu h l ngi c quyn li lin quan n v vic ho gii hoc v nhng l do c nhn khc m khng th bo m ho gii c khch quan hoc khng em li kt qu. Trong trng hp khng th tip tc tin hnh ho gii, ngi ha gii c trch nhim bo co kp thi cho T trng T ha gii v bn giao cng vic cho ngi ha gii khc theo s phn cng ca T trng T ha gii. - Thi gian, a im tin hnh vic ho gii. Vic ho gii c tin hnh vo thi gian m cc ng s yu cu hoc theo sng kin ca Ho gii vin v c cc bn tranh chp ng . Vic ho gii c th c tin hnh theo sng kin ca Ho gii vin ngay ti thi im xy ra tranh chp, nu Ho gii vin l ngi chng kin v xt thy cn thit phi ho gii ngay. Ho gii vin la chn a im thun li cho vic ho gii, ph hp vi nguyn vng ca cc bn hoc ha gii ti a im m cc bn la chn. - Phng thc ho gii. Theo quy nh ti Php lnh nm 1998 th vic ho gii c tin hnh bng li ni v ch lp bin bn ha gii trong trng hp c cc bn yu cu hoc c cc bn ng . Quy nh ny mang tnh mm do, linh hot v khng hnh chnh ha quan h ha gii. Tuy nhin, trong thc tin gii quyt cc tranh chp dn s, c bit cc tranh chp trong quan h hn nhn v gia nh, quan h tha k..., quy nh ny cha ph hp vi c ch gii quyt ca c quan t php, bi Ta n ch th l v vic khi qua ha gii nhng khng thnh hoc cha ph hp vi vic ha gii, gii quyt tranh chp t ai (iu 135 Lut t ai quy nh: kt qu ho gii tranh chp t ai phi c lp thnh bin bn c ch k ca cc bn tranh chp v xc nhn ca UBND x, phng, th trn ni c t. Do khng c bin bn ha gii nn thiu chng c chng minh l v vic c ha gii nhng khng thnh). V vy, ng b vi c ch gii quyt tranh chp ca Ta n v to iu kin thun li cho cc bn tranh chp khi khng cn cch no khc phi khiu kin yu cu Ta n gii quyt, chng ti cho rng, cn quy nh ha gii c thc hin bng li ni v lp bin bn ha gii. Vic lp bin bn ha gii c nhiu u im: nu ha gii thnh th bin bn ghi li cc tha thun lm cn c cc bn t nguyn thc hin cc tha thun . Trong trng hp cc bn khng t c tho thun v vic tip tc ho gii khng th t kt qu, th bin bn ha gii l cn c cc bn khiu kin yu cu c quan c thm quyn gii quyt theo quy nh ca php lut. - Thc hin ha gii: tu tng trng hp c th, Ho gii vin c th tin hnh vic ho gii bng cch gp g tng bn hoc cc bn; sau khi tm hiu s vic, nguyn nhn pht sinh mu thun, tham kho kin ca c nhn, c quan, t chc hu quan, lng nghe kin ca cc bn, Ho gii vin phn tch, thuyt phc cc bn t c tho thun ph hp vi php lut, o c x hi v phong tc, tp qun tt p ca nhn dn v t nguyn thc hin tho thun ; trong trng hp cc bn khng th t c tho thun v vic tip tc ho gii khng th t kt qu, th Ho gii vin hng dn cho cc bn lm th tc cn thit ngh c quan nh nc c thm quyn gii quyt. i vi tranh chp phc tp, mu thun gia cc bn gay gt, c th gy hu qu nghim trng, nh hng n an ninh, trt t trong a bn dn c, th Ho gii vin kp thi bo co cho T trng T ho gii kin ngh c quan c thm quyn gii quyt theo quy nh ca php lut.
8 2011
BN V D N LUT
- Kt thc vic ho gii. V, vic ho gii c kt thc trong hai trng hp sau y: (i) khi tranh chp c gii quyt (ha gii thnh) trn c s cc bn t c tho thun v cam kt t nguyn thc hin tho thun . (ii) cc bn khng t c tho thun, vic tip tc ho gii khng th t kt qu (ha gii khng thnh) v tip tc khiu kin c quan nh nc c thm quyn gii quyt. Trong trng hp ha gii khng thnh, Ho gii vin c trch nhim hng dn cho cc bn lm cc th tc cn thit ngh c quan nh nc c thm quyn gii quyt. 7. Quy nh qun l nh nc v cng tc ho gii C quan im cho rng, D n Lut Ha gii c s ch quy nh nhng ni dung ch yu v QLNN i vi cng tc ha gii c s m khng quy nh chi tit nhim v, trch nhim QLNN v cng tc ha gii ca cc ngnh, cc cp v giao cho Chnh ph ban hnh Ngh nh quy nh chi tit cc vn ny. Quan im th hai cho rng, D n Lut cn quy nh c th ni dung QLNN v phn cp, quy nh chi tit nhim v, trch nhim QLNN ca cc ngnh, cc cp ngay sau khi Lut c hiu lc thi hnh th trin khai thc hin c ngay, khc phc tnh trng Lut mun thi hnh c phi ch Ngh nh hng dn. Theo chng ti, D n Lut Ha gii c s nn quy nh chi tit ngay nhng ni dung cn iu chnh. C th, D n Lut Ha gii c s cn dnh mt chng quy nh v QLNN cng tc ha gii c s, gm cc ni dung sau y: - Ni dung QLNN v cng tc ho gii: ban hnh c ch, chnh sch, vn bn quy phm php lut v t chc v hot ng ho gii; t chc v theo di vic thc hin cc chnh sch v php lut ; ch o, hng dn, kim tra vic xy dng, cng c, kin ton t chc v nghip v hot ng ho gii c s; t chc bi dng ng li, chnh sch ca ng, php lut ca Nh nc, nng cao nghip v v k nng ho gii cho ngi thc hin ho gii; to iu kin v c s vt cht, kinh ph h tr hot ng ha gii v cung cp thng tin, ti liu php lut phc v cng tc ha gii c s; s kt, tng kt cng tc ho gii c s v bo co v cng tc ho gii vi c quan c thm quyn; t chc thi ua, khen thng cng tc ho gii ca T ho gii. - C quan QLNN v cng tc ha gii c s: Chnh ph thng nht QLNN v cng tc ho gii trong phm vi c nc; B T php gip Chnh ph thc hin QLNN v cng tc ho gii c s; ch o v hng dn UBND cc cp thc hin QLNN v cng tc ho gii a phng; UBND cc cp thc hin QLNN v cng tc ho gii theo s ch o v hng dn ca B T php. Cc c quan t php a phng gip UBND cng cp QLNN v cng tc ho gii a phng. Cn c tnh hnh c th v kh nng ngn sch ca a phng, UBND cc cp to iu kin, h tr v kinh ph cho vic kin ton t chc, bi dng nghip v, s kt, tng kt, thi ua, khen thng nhm nng cao hiu qu hot ng ho gii a phng. Ngoi ra, cn c quy nh y ban Trung ng Mt trn t quc Vit Nam ng vin, khuyn khch cc t chc thnh vin phi hp vi cc c quan nh nc tham gia qun l v thc hin cng tc ha gii c s. 8. Quy nh chuyn tip bo m tnh k tha v lin tc ca t chc v hot ng ha gii c s, D n Lut Ha gii c s cn c quy nh chuyn tip t chc v hot ng ha gii c s c thnh lp theo Php lnh nm 1998 v c quy nh m khuyn khch cc loi hnh ha gii khc cng tham gia ha gii theo Hin php, c th cn quy nh chuyn tip nh sau: - Cc T ho gii thnh lp theo Php lnh nm 1998 c tip tc hot ng v c cng c, kin ton v trin khai hot ng theo Lut Ha gii c s. - Cc quy nh ca Lut ny ny c p dng i vi hot ng ho gii ca cc t chc thch hp khc ca nhn dn trong cng ng dn c c s.
37
BN V D N LUT
SC SNG CA B LUT DN S VIT NAM T GC NHN SO SNH VI B LUT DN S PHP, C, H LAN
BI TH THANH HNG* GIANG NAM** Vit Nam, tnh t nm 1995 n nay c hai B lut Dn s - BLDS (BLDS nm 1995 v BLDS nm 2005) v hin chng ta cng c k hoch xem xt xy dng BLDS th ba trong vi nm ti. Nh vy, tui th trung bnh ca BLDS nc ta l 10 nm. Mt trong nhng l do khch quan dn n tui th khim tn ca BLDS Vit Nam l s pht trin nhanh chng ca nn kinh t cng nh qu trnh hi nhp quc t su rng. Bn cnh , mt l do khin BLDS Vit Nam cha c sc sng cao v phi lin tc sa i l n cha t c chun mc cn c. Ngha l BLDS cha c mt cu trc hp l, logic cho h thng quy phm dn s; cn lng tng trong vic la chn ngn t din t v cha nhn nhn ng vai tr ca Ta n trong vic gii thch php lut. Bi vit cp di gc nhn so snh vi BLDS Php, c, H Lan nhm gp phn hon thin BLDS vi tnh cch l mt vn bn thng nht, lm nn tng cho c h thng lut t.
1. Cu trc cn c ca B lut Dn s Vit Nam Bn v BLDS Php, nhiu hc gi coi l bn Hin php ca dn lut hay v n nh mt i k nim1. S so snh ny mt mt cho thy v tr v cng quan trng nhng rt gn gi, quen thuc ca BLDS Php i vi mi ngi dn trong cuc sng hng ngy. Mt khc, n cng khng nh tnh n nh, kh nng vt thi gian ca BLDS Php2 v tm
*B mn Lut dn s, Khoa Lut, i hc Quc gia H Ni. * * B mn Lut dn s, Khoa Lut, i hc Quc gia H Ni.
nh hng v cng to ln ca BLDS Php i vi php lut dn s th gii3. Vic v von BLDS nh mt i k nim lm chng ta khng khi lin tng n mi lin h gia BLDS vi quy phm to nn n nh l mi lin h gia mt cng trnh kin trc k v c to nn bi nhng vin gch bnh d nh sc sng to ca nhng kin trc s ti ba c th hin thng qua vic xy dng kt cu, s sp t tinh t, kho lo v
(1) Alain Levasseur. On the structure of a civil code. Tul. L. Rev. 44. (1969-1970), tr. 703. (2) Jean-Marie Burguburu, BLDS Php: Cn li nhng g? K yu Hi tho k nim 200 nm BLDS Php, Nh Php lut Vit Php, thng 11/2004, tr. 54. (3) Michel Grimaldi, nh hng ca BLDS Php trn phm vi th gii, K yu Hi tho k nim 200 nm BLDS Php, Nh Php lut Vit Php, thng 11/2004, tr. 81.
8 2011
BN V D N LUT
s la chn nhng vin gch cho cng trnh . Ni cch khc, iu trc ht cn phi lm khi xy dng mt vn bn php lut - trong c BLDS - l phi la chn c cu trc thch hp, m bo an ton v mt php l. Vi tm quan trng nh th, cu trc ca mt b lut nht thit phi c xy dng u tin gii hn phm vi nhng vn c a vo BLDS v nhng vn c t trong nhng o lut ring (lut chuyn ngnh), ng thi xc nh tng quan gia BLDS v cc lut chuyn ngnh, trnh vic a vo B lut nhng ni dung php l khng thuc bn cht ca dn s4. L mt vn bn nn tng cho c h thng lut t, vic xy dng BLDS phi m bo thng nht v tnh r rng, tnh xc nh v tnh c th d bo trc c5. Tuy nhin, BLDS cng phi hm cha trong n s mm do, linh hot, p ng nhu cu gii quyt cc tnh hung pht sinh trong i sng x hi do c tnh quan h dn s - l nhng quan h lun bin ng cng s vn hnh, pht trin ca x hi dn s v nn kinh t th trng. t c iu ny, cu trc ca b lut phi c thit k theo mt m hnh cht ch c tun th t u cho n cui ca b lut vi nhng quy nh chung c t trc cc quy nh chi tit. iu ny s to s hi ha trong tng quy phm ca b lut v s hi ha v tng th ca b lut6. Mt khc, kt cu ny cn to ra kh nng ch dn cao, cho php ngi s dng tip cn mt cch d dng lnh vc m ngi quan tm cng nh c b lut. Vic to ra mt m hnh c cu trc cht ch, c tnh thng nht cao nh BLDS Php l cch hu ch gip chng ta trnh c s lp li khng cn thit nhiu iu khon nh BLDS hin hnh7. 2. Ngn t ca B lut Dn s v vai tr ca Ta n vi B lut Dn s Trong nhng thp k gn y, tm quan trng ca xu hng xy dng mt vn bn php lut c ngn t r rng ngy cng tng. iu ny trn thc t i ngc vi ngn t lp php thng phc tp, chi tit l l do chnh gy cn tr cho vic tip cn v hiu c cc quy phm php lut dn n kh nng lm gim chnh xc php l ca quy phm cng nh lm gia tng cc chi ph cho vic gii thch v thc hin php lut. Ngn ng r rng l ngn ng trc tip v n gin c thit k truyn t thng ip ca quy phm c d nh n ngi c mt cch r rng, hiu qu. Tuy nhin, iu ny khng n gin l s dng nhng t ng d hiu v din cm m quy phm phi c thit k trn c s c cu trc ng php sng sa. Vic thit k mt quy phm r rng c to nn bi hai yu t: th nht, la chn hp l ngn t v cu trc cu n gin; tip n l thit k mt b cc vt cht n gin. Xt v mt l lun, y l ci ch m mi BLDS hin i, trong c BLDS Vit Nam mun hng ti. Tuy nhin, ngn t cng nh ni dung ca cc quy nh trong BLDS Vit Nam cn c nhiu hn ch. S hn ch ny c th nhn thy di ba biu hin: Th nht, s thiu ng nht trong vic s dng ngn t. iu ny c th c minh chng mt cch r rng vic s dng thut ng iu cm ca php lut8 v tri vi php lut9 hoc coi thin ch v trung thc vi tnh cch l mt nguyn tc khng th tch ri10, nhng li ch cp n trung thc m khng cp n thin ch trong cc iu khon ring11 hoc mc d cp c thin ch v trung thc nhng li c sp xp
(4) Vn ny c s tranh lun si ni v c nhn thc thng nht khi xy dng BLDS 2005 nn bi vit khng cp ti. (5) Xem Aauthur S. Hartkamp, Judicial discretion under the new civil code of the Nertherlands, 40 Am. J. Comp. L. 551, 1992. (6) Xem Stijn Debaene, Raf van Kuyck and Bea Van Buggenhout. Legislative Technique as Basis of a Legislative Drafting System, tr. 3. (7) Xem: iu 13 v iu 281; iu 124 v iu 401; iu 126, iu 409 v iu 673; iu 187.2, iu 188, iu 194.2, iu 242, iu 243, iu 244, iu 247 v iu 599; iu 283 v iu 412; iu 374 v iu 424; iu 287 v iu 415 ca BLDS nm 2005. (8) Xem iu 122.1.b ca BLDS 2005. (9) Xem iu 652.1.b ca BLDS 2005. (10) Xem iu 6 ca BLDS 2005. (11) Xem iu 283, iu 412 ca BLDS 2005.
39
BN V D N LUT
nh nhng nguyn tc tch ri12 Th hai, quy nh ca BLDS 2005 cn cha mm do to nn sc sng cho BLDS. Chng hn cc quy nh ti iu 18, iu 163, iu 172, iu 390... Th ba, cc quy nh ca BLDS khng r rng, thiu tnh chun xc php l nh iu 58, iu 139, iu 280 Bn cnh nhng hn ch v ngn t cng nh ni dung ca iu lut, dng nh vai tr ca Ta n trong vic m bo sc sng ca BLDS cng cha c nhn nhn mt cch tha ng. c c nhng gii php xc ng cho nhng hn ch nu trn, cch x l ca cc BLDS Php, c v H Lan l la chn tham chiu vi tnh cch l nhng bi hc qu gi cho vic xy dng BLDS mi. 2.1. B lut Dn s Php Khi tin hnh php in ha BLDS Php, cc nh lp php cho rng ngn t ca B lut phi l th ngn t m mt cng dn bnh thng c th tip cn c. Bn cnh , BLDS cng phi cha ng nhng iu khon chung m bo tnh linh hot ca n. gii quyt vn , BLDS Php la chn vic s dng mt cch hi ha vai tr ca nh lp php v vai tr ca Ta n. iu ny c th hin r thng qua khng nh ca Portalic mt trong nhng tc gi chnh xy dng BLDS Php rng: Chng ta cn phi trnh xa tham vng iu chnh v d on c tt c mi th (quan h x hi) Chc nng ca B lut ny l n nh mt phc tho chung nhng chm ngn v cng l, thit lp nhng nguyn tc php l c th p dng rng ri, v khng c sa vo nhng cu hi qu chi tit. K nng ca nh lm lut th hin vic h pht hin ra cc nguyn tc nn tng (trong mi lnh vc, ch nh php l) em li s thnh vng chung, cn ngi thm phn phi em nhng nguyn tc chung , thm ch k c m rng n i vi tng hon cnh c th bng cch p dng mt cch thng thi v hp l13. Nh vy, nhng ngi son tho BLDS Php cng nhn thc r rng ngay c nhng nh lp php khn kho, ti tnh nht cng khng th d on c tt c nhng vn c th ny sinh trong i sng dn s, v khong trng ny cn phi dnh cho nhng quyt nh t php. BLDS Php, v vy quy nh ti iu 4: Thm phn m t chi xt x, vi l do php lut khng quy nh, quy nh khng r rng hay khng y , th c th s b truy t v ti t chi xt x. Vi quy nh ny, BLDS Php khng nh Ta n l ngi gii thch lut v a ra gii php php l i vi nhng v vic c th m lut cha d on c. Nh , BLDS Php mi c kh nng thch nghi vi s bin chuyn ca x hi v c sc sng lu bn. V d ni ting nht v phong cch lp php ca BLDS Php, c tm thy trong cc iu khon v trch nhim dn s ngoi hp ng (t iu 1382 n 1386). C th ni, ch vi 5 iu dn n s hnh thnh nhng quy tc s do n l to ra chi phi quan h bi thng thit hi gia cc bn. Vo thi im son tho, cc nh lp php khng th hnh dung ni s thay i chng mt ca kinh t v cng ngh s din ra trong vng hng trm nm sau, nhng ch vi quy nh mang tnh cht nguyn l: Bt c hnh vi no ca mt ngi m gy thit hi cho ngi khc, th ngi gy thit hi do li ca mnh phi bi thng thit hi14 lm nn tng cho Ta n gii thch, vn dng to ra gii php thch ng vi s pht trin ca my mc hin i ca nn cng nghip, ca phng tin giao thng gy thit hi sau ny. Tm li, phng php php in ha BLDS Php c trng bi vic s dng ngn t d hiu, n gin nhng cng khng km phn lch thip; th ngn t ny, cng vi s cht
(12) Xem iu 389 ca BLDS 2005. (13) Konrad Zweigert and Hein Kotz, Introduction to comparative law, Clarendon press Oxford 1998, tr. 90. (14) iu 1382 BLDS Php, bn dch ca Nh php lut Vit Php, H Ni, 2005.
8 2011
BN V D N LUT
ch thng nht trong b lut da trn t duy logic ca ngi Php, lm cho BLDS Php p ng i hi tip cn php lut ca mi cng dn bnh thng. Thm na, im c bit ca BLDS 1804, l vic pht hin ra nhng nguyn tc nng ct ca lut dn s. Nhng nguyn tc ny to nn tnh mm do trong vic gii thch B lut v do gip cho B lut c trng tn. Thnh cng ca nhng nh son tho BLDS Php l hnh dung ra c mi quan h b sung qua li gia nhng quy nh ca lut thnh vn vi vic gii thch mang tnh mm do v thch ng vi thc t ca ta n15. 2.2. B lut Dn s c Nu nh BLDS Php da trn m hnh ca Gaius, c chia thnh lut v ngi, v vt v hnh vi, th BLDS c vi kt cu gm 5 quyn: Phn chung, Tri quyn, Vt quyn, Lut gia nh v Lut tha k c ngun gc trc tip t trng phi Pandectist. BLDS c, vi t cch l thnh qu ca qu trnh tranh lun k cng v lu di ca cc hc gi, a ra h thng ngn t, khi nim php l rt tru tng, khoa hc. Cch tip cn ny ca BLDS c dn n ngn t php l kh khan v qu mang tnh chuyn ngnh nu so snh vi s gin d, d hiu v lch lm ca BLDS Php. Chnh v th, BLDS c c xem l khng c thit k cho nhng cng dn bnh thng nh BLDS Php, m n c vit ra cho cc lut gia chuyn nghip. BLDS c quan tm nhiu n cc quy tc php l chi tit v y c th d dng p dng vo tng hon cnh, v vic c th16. iu , mt mt dng nh m bo tnh an ton php l nhng cng lm ngi ta lo ngi l n c th t ra thiu thch ng vi s vn ng ca x hi, vi nhu cu iu chnh quan h mi m nh lm lut c th khng th d liu c. Tuy nhin, lo ngi ny s c xa b nu chng ta nhn vo cu trc ca BLDS c, gm Phn chung (Quyn 1) v bn quyn khc m trong mi quyn u bao gm cc phn chung v ring l kt cu rt hp l, a ra khung php l c bn, to iu kin cho c quan lp php d dng son tho nhng o lut chuyn ngnh. Bn cnh l vic cho php Ta n c p dng nhng iu khon chung sng to ra cc gii php mi i ph s bin chuyn cuc sng. iu khon chung, c nhc n v ca ngi nhiu nht l iu 242 BLDS c, iu khon Treu und Glauben (Faith and Credit) quy nh Bn c ngha v phi thc hin ngha v mt cch thin ch v trung thc, v cn quan tm n nhng yu cu ca tp qun. y c coi l iu khon vng ca BLDS c, t iu khon ngn gn ny lm pht sinh hng lot quy tc php l mi nh vn p t trch nhim php l trong quan h tin hp ng (culpa in contrahendo), ngha v m phn li khi c s thay i cn bn hon cnh..., n cng l cn c ca mt s lng n l khng l, m ch ring vic phn tch n, mt hc gi c (tin s Weber) xut bn cng trnh dy ti 2.000 trang. V cc iu khon chung17, Markesinis18 cho rng cc iu khon chung ng ba vai tr cn bn: Th nht, chng trao cho thm phn nhng quyn ng k m h khng c trong mt h thng php in ha nh nc c19. Thm quyn ny c s dng trc ht l to ra cc quy tc php l c th t vic p dng cc iu khon chung. Chng hn, bt ngun t iu 242 BLDS c, thm phn sng to ra quy tc p t trch nhim php l tin hp ng (hc thuyt Culpa in contrahendo), sau nm 2002, quy tc ny c php in ha thnh iu 313 BLDS c. Lin quan cht ch ti vai tr trn, chc
(15) Guy Canivet, Bo co dn, K yu hi tho k nim 200 nm BLDS Php, Nh php lut Vit Php, tr. 8. (16) Konrad Zweigert and Hein Kotz, tld, tr. 145. (17) Bn cnh iu 242, mt s iu khon thng c nhc n nh iu 138, iu 157, 826 BLDS c. (18) Markesinis, Gio s trng Lut- i hc Texas, Austin, Hoa K. (19) Basil Markesinis, The German law of contract a comparative treatise, Oxford 2006, tr. 23.
41
BN V D N LUT
nng th hai ca iu khon chung l cho php BLDS thch nghi vi nhng nhu cu mi ca x hi20. iu 242 BLDS c tip tc l minh chng r rng khi n to iu kin cho Ta n gii thch linh hot lut hp ng trc s pht trin ca nn kinh t. y l nguyn nhn gii thch ti sao BLDS c c th vng bn v vn c sc sng trong mt th k y bin ng nh th k 20. Chc nng th ba l nhng iu khon chung cho php cc gi tr hin php c thm nhp vo lnh vc lut t thng qua iu khon v thin ch v iu khon v chnh sch cng21. Nhng iu khon ny, ngy nay c coi nh Einfallstore, tm dch l nhng cnh cng m thng qua , nhng gi tr o c c a vo a ht lut t. Chng hn, iu 242 - iu khon v s thin ch c hiu l mt phng php c s dng o c ha quan h hp ng, v nhm lm gim i s thiu cng bng c th ny sinh nu p dng tuyt i nguyn tc t do hp ng, qua nhng gi tr nn tng ny c a vo nh chun mc cho s ng x cao nht trong lut hp ng, rng hn na l lut ngha v v thm ch ton b lut t. Tm li, chng ta thy cng nh Php, c xem vai tr ca Ta n vi t cch l ngi ng hnh vi BLDS c trong vic m bo s thch nghi ca BLDS vi s pht trin ca cuc sng. Tuy nhin, c hi cho Thm phn c da vo ch l cc iu khon chung nh iu 138, iu 157, iu 242 v iu 826. Nhng iu khon chung ny vn hnh nh l mt loi sp bi trn an ton, thiu vng n, nhng iu khon cng nhc v chnh xc ca BLDS c khng kho s n tung khi chu sc p t s vn ng ca x hi22. 2.3. B lut Dn s H Lan Nu nh BLDS Php 1804, BLDS c 1896 l nhng sn phm lp php t th k
(20) Basil Markesinis, tld, tr. 23. (21) Basil Markesinis, tld, tr. 24. (22) Konrad Zweigert and Hein Kotz, tld, tr. 146. (23) Gio s lut dn s H Lan. (24) Authur S. Hartkamp, tld,.
19, th BLDS H Lan 1994 l B lut rt mi m, trong qu trnh ti php in ha, cc nh son tho H Lan c u th l c th so snh, k tha cc gii php php l khoa hc v hin i nht. im ng ch l khi thng qua BLDS mi, H Lan vn lun nhn thc r tm quan trng ca nhng khi nim m, cng nh vai tr thm phn trong vic cung cp cc gii php php l mi. Arthur S. Hartkamp23 khng nh: Khng nghi ng g na, BLDS H Lan vi 3.000 iu, cha k ti quyn 4 (Tha k) v quyn 5 (Hp ng chuyn bit) s sm c thng qua, cung cp cc cu tr li r rng cho hu ht cc vn m thc tin hin nay i mt cng nh nhng vn m cc nh lp php d bo c kh nng chc chn xy ra trong tng lai Cu trc BLDS, ng ch nht l c sp xp theo m hnh cht ch t cc quy tc chung sau hng dn ti cc quy tc chi tit hn, v trong mt s trng hp qu trnh ny c nhiu cp . c sc nht ch, trong BLDS H Lan s lng khng l nhng quy phm chi tit c cn bng bi nhng khi nim mang tnh m (nhng iu khon chung, nhng nguyn tc) vi mt ch r rng l trao quyn t do cho Ta n khi gii thch n, c th p dng sng to p ng nhu cu mi ca x hi, m bo BLDS khng tr nn lc hu24. Mt minh chng cho cc khi nim mang tnh m ny l khi nim thin ch (good faith). iu 6.1 on 1 quy nh rng: Cc ch th ca quan h ngha v phi hnh x theo s hp l v cng bng. Bt ngun t quy phm ny, khi nim hp l c Ta n vin dn n nguyn tc bona fides hay thin ch ti mc ngy nay n chi phi tt c cc lnh vc lut ngha v v hp ng ca H Lan. Nh vy, trong h thng php lut H Lan, nguyn tc hp l v cng bng c hiu gn nh ng ngha vi nguyn tc good faith trong
8 2011
BN V D N LUT
h vi ba chc nng chnh: th nht, tt c cc hp ng u phi c gii thch theo s hp l; th hai, hp l c chc nng b sung. Theo , n b sung cc quyn v ngha v c th ny sinh gia cc bn hp ng, m nhng quyn v ngha v ny khng c tha thun trc trong hp ng, cng nh khng c quy nh minh th trc trong lut thnh vn; th ba, hp l c chc nng gii hn, chc nng ny c quy nh trong iu 6:248. Theo , nhng quy tc rng buc gia cc bn, khng c p dng m rng ti phm vi m, trong nhng hon cnh c th, s p dng l khng th chp nhn c theo tiu chun ca s hp l v cng bng25. Qua nhng phn tch nu trn, chng ta nhn thy, BLDS Php, BLDS c hay BLDS H Lan u c c ch ca ring mnh m bo sc sng lu di ca BLDS bn cnh im chung l tha nhn vai tr khng th thiu ca Ta n trong vic gii thch - sng to nn cc gii php php l khi ngn t ca BLDS khng pht huy c hiu lc ca n. Hc tp kinh nghim nc ngoi cho vic xy dng BLDS mi, xt v mt k thut lp php, chng ta cn nhn thc v cn nhc k vai tr ca cc nguyn tc cng nh vai tr ca Ta n trong vic gii thch php lut BLDS mi hon ho hn, lu bn hn. iu ny c bit c ngha, nu ch xt v s lng iu khon trong BLDS th BLDS Vit Nam ch c s lng iu khon kh khim tn (777 iu) bn cnh s s ca cc BLDS khc nh BLDS c (2.385 iu), BLDS Php (2.283 iu), BLDS H Lan (3.500 iu), BLDS Quebec (3.168), BLDS Louisiana (3.556 iu), BLDS Nht (1.044 iu), vic cho php Ta n gii thch, p dng sng to nhng iu khon chung gii quyt tng trng hp c th l vic lm rt cn thit. iu ny cng c ngha hn khi BLDS 2005 ca chng ta dng nh c rt nhiu quy phm chung.
(25) Authur S. Hartkamp, tld.
y chng ti xin n c cc quy nh lin quan n nguyn tc thin ch v trung thc. Nguyn tc thin ch v trung thc trong BLDS 2005 c cp tng cao nht trong cu trc chung - ring. Tuy nhin, php lut Vit Nam dng nh cha c s nhn nhn chng trong mi quan h tng di - quy nh chi tit ti phn vt quyn v tri quyn. Theo chng ti, n cn phi c nhn nhn di hai kha cnh. kha cnh ch quan, nguyn tc ny trong phn vt quyn, c xc nh l trng thi ch quan ca ch: ngay tnh - khng bit hoc khng th bit v mt s kin nht nh chng hn nh cc trng hp c quy nh ti iu 189 v cc iu t iu 265 n iu 278 BLDS. kha cnh khch quan, nguyn tc ny c cp trong phn tri quyn mt cch minh th ti iu 283, iu 389 v iu 412 vi thut ng thin ch, trung thc. Nu ng t gc php lut hp ng, khi truy tm gii php php l chi phi quan h ny, thot nhn chng ta thy dng nh nguyn tc thin ch v trung thc c b cc ti ba tng: Tng th nht: iu 389. Nguyn tc giao kt hp ng dn s: Vic giao kt hp ng dn s phi tun theo cc nguyn tc sau y: 2. T nguyn bnh ng, thin ch, hp tc, trung thc v ngay thng v iu 412. Nguyn tc
43
BN V D N LUT
thc hin hp ng dn s: Vic thc hin hp ng dn s phi tun theo cc nguyn tc sau y: 2. Thc hin mt cch trung thc, theo tinh thn hp tc v c li nht cho cc bn, bo m s tin cy ln nhau. Tng th hai: iu 283. Nguyn tc thc hin ngha v dn s: Bn c ngha v dn s phi thc hin ngha v ca mnh mt cch trung thc, theo tinh thn hp tc. Tng th ba: iu 6. Nguyn tc thin ch v trung thc: Trong quan h dn s cc bn phi thin ch, trung thc trong vic xc lp, thc hin quyn, ngha v dn s, khng bn no c la di bn no. Vi ba tng ny, nu b qua mt s li v s khng thng nht v thut ng v ngn t, r rng c th coi BLDS 2005 c cch tip cn logic theo trt t th bc t chung n ring to nn mng li nguyn tc dy c gip cc thm phn Vit Nam c th s dng cc nguyn tc ny gii quyt mi tnh hung php l ny sinh trong cuc sng khi thiu cc quy phm c th. Tuy nhin, thc trng xt x li khng phi nh vy m trn thc t Phn nguyn tc c bn ca BLDS rt t c khai thc trong khi nhng quy nh ny c tim nng iu chnh nhiu vn ca hp ng chng hn hin nay quy tc thin ch v trung thc dng nh rt t c khai thc, trong khi , y l mt trong nhng nguyn tc c bn ca BLDS v n bao trm ton b quan h dn s trong c quan h hp ng26. Thc tin ny c l nm ch, mc d c s phn tng nhng nguyn tc ny mi ch dng li vic tng di l s nhc li ca tng trn ch khng c s phn tng chung ring theo ng ngha ca n. i chiu nguyn tc thin ch v trung thc c quy nh trong BLDS 2005 vi iu 242 BLDS c cho thy BLDS Vit Nam r rng xem xt nguyn tc ny vi phm vi rng ln hn nhiu so vi BLDS c. l: bao qut ton b quan h dn s theo ngha rng m cha pht huy c sc mnh tim n ca n; trong khi , iu 242 BLDS c ch dng li phm vi quan h ngha v, thm ch nu theo ngn t chnh xc ca iu lut th iu 242 BLDS c ch c p dng t thi im ngha v c xc lp. Do u m mc d BLDS 2005 c s xut hin ca cu trc chung - ring nhng nhng ngi p dng php lut Vit Nam li cha thy c vai tr v v tr xng ng ca nguyn tc ny, trong khi thc tin php l Vit Nam i hi phi c s iu chnh uyn chuyn ca php lut trong rt nhiu tnh hung m bo quan h hp ng cng bng hn nh nhu cu iu chnh hp ng do hon cnh thay i27, nhu cu can thip sm hn p t trch nhim php l tin hp ng, hay nhu cu p t ngha v hn ch thit hi do vi phm hp ng28. S hp l hn nu nh chng ta nhn nhn vn ny khng thc s nm Ta n, m c l nm trong cch thc lp php ca BLDS cng nh s nhn nhn cha chnh xc v vai tr gii thch php lut ca Ta n trong h thng php lut nc ta. Mt khc, cc nguyn tc trong BLDS 2005, c l mi ch c nhn nhn nh l nhng t tng ch o, nh hng cho hot ng lp php v p dng php lut, m cha thc s c xem xt n vi tnh cht l nhng iu khon chung cha ng gii php php l tim n cho php BLDS thch ng vi nhu cu mi ca x hi. Do vy, BLDS cn c s sp xp, i chiu, s dng mt cch chun xc cc thut ng cc iu khon gim bt tnh tuyn ngn trong nhng quy nh nguyn tc, ng thi lm tng thm tnh ng dng ca chng c bit trong khung cnh BLDS c xem l B lut gc ca h thng lut t. C nh vy mi to cho BLDS c tnh n nh, c sc sng lu bn.
(26) Vn i, V tr ca BLDS trong lnh vc hp ng, Tp ch Nh nc v Php lut, s 7/2008. (27) L Minh Hng, iu khon iu chnh hp ng do hon cnh thay i trong php lut nc ngoi v kinh nghim cho Vit Nam, Tp ch Nghin cu Lp php, s 6 thng 3/2009. (28) Thnh Cng, Ngha v hn ch thit hi do vi phm hp ng, Tp ch Khoa hc php l, s 4/2010.
8 2011
CHNH SCH
VAI TR CA PHP LUT TRONG KIM SOT U T CNG

u t cng ca Vit Nam hin nay va cao, va khng hiu qu. Trong khi t l u t cng cc nc OECD v ng u vo khong 3-5% GDP, Trung Quc l 3,5%, Indonesia 1,6%, th t l ny Vit Nam hng nm c tnh bng khong 17%-20% GDP1. Do s liu thng k ch gii hn vo cc d n u t cng theo ngha hp gm cc d n khng c kh nng hon vn trc tip2, nu k c u t ca khu vc doanh nghip nh nc (DNNN), c l t l ny cn cao hn mt cch ng k. V s lng d n, theo s liu mi cng b ngy 21/04/2011 ca B K hoch v u t, nm 2010 c nc thng k c 34.607 d n u t ang tin hnh, trong 20.332 d n c trn 30% vn t ngn sch nh nc, t hn nhiu con s 60.639 d n u t t ngn sch vo nm 20083. Nh nc Vit Nam va u t nhiu, va khng hiu qu, k c so vi cc quc gia chuyn i trong nhng giai on lch s tng ng ca h4. Ni cch khc, tng trng Vit Nam c dn dt phn ng k bi u t ca Nh
PHM DUY NGHA*

nc, song hiu qu s dng ng vn thp. y l lnh vc cn pht sinh tham nhng, l nguyn nhn chnh lm ti t thm lm pht v lng ph ngun lc. Thc t ch t t ra hai bi ton, mt l phi tht cht u t, v hai l, trong s cc d n Nh nc buc phi u t, cn thay i cc th ch tng cng hiu qu s dng ng vn. Vai tr ca h thng php lut nhm tht cht u t cng Mun gii hai bi ton trn, va tht cht u t cng, va nng cao hiu qu s dng vn, cn ti nhiu cng c v th ch khc nhau, trong h thng php lut ng mt vai tr nht nh. Ni cch khc, u t cng din ra trn lan v km kim sot, cng c mt phn li ca th ch, trong c php lut. Nh vy, tho lun v vai tr ca php lut gim st tt hn u t cng l vic lm c ngha. Tuy nhin, cn nhn mnh y hai : th nht, kim sot u t cng cn ti c h thng php lut, vi s can thip ca nhiu lnh vc php lut khc nhau, ch khng ch bng mt o lut ring bit, v d Lut u t
(*) PGS,TS. Khoa Lut v Chng trnh ging dy kinh t Fulbright, i hc Kinh t TP H Ch Minh
(1) Xem thm: R Frensch at al, How to improve public investment efficiency in Ukraine, Osteuropa Institut (2004), Kurzanalysen und Information Nr 17 Mai 2004. (2) D tho Lut u t cng, bn thng 3/2010 nh ngha khi nim u t cng theo ngha hp ny. (3) Bo co ca B KH&T ngy 21/04/2011 v ch bo co, gim st, nh gi tng th u t nm 2010, Ngun tin: B K hoch v u t v Vn phng Chnh ph. (4) Xem thm Nguyn nh Ti, L Thanh T, Nng cao hiu qu u t cng Vit Nam, Tp ch Ti chnh, 04/2010.
45
CHNH SCH
cng ang c son tho t hn ba nm nay; th hai, mc d c vai tr to ln, song php lut cng c gii hn ca n, nhng vn cn c gii quyt bng thc h, nhn thc chnh tr hay cc tng quan quyn lc kh c th gii quyt bng cng c php lut. u t cng gn lin vi quan nim v cng hu v quan nim v vai tr ca Nh nc trong pht trin, quan nim v vai tr ch o ca DNNN trong nn kinh t, nhng nhn thc mang tnh chnh tr, thc h ny ch c thay i qua tranh lun x hi v nhn bit ca gii cm quyn, hn l bi cng c php lut. Cc cng on lin quan n u t cng cn c gim st u t cng c thc hin bng cc d n, v d hn hai vn d n c vn t ngn sch ang c thc hin trong nm 2010 v v s nhng d n ln nh khc c u t bi cc DNNN, v d nh Tp on Vinashin. kim sot hiu qu mt d n u t cng, phi nhn din ton b quy trnh t hnh thnh, thm nh, thm tra, quyt nh cp ngn sch, kim sot chi tiu, nghim thu, vn hnh cho n nh gi hiu qu d n sau khi hon thnh. Nhng giai on ny do nhiu c quan nh nc thc hin, cn c gim st bng nhng th ch khc nhau. Da vo nhng nghin cu mi y ca WB v IMF v hiu qu u t cng5, bng di y tm cch m t ton b quy trnh u t cng thnh 8 giai on, s khi t tng cho n hon cng, a vo s dng v nh gi nghim thu. Tng ng vi 8 giai on , nhiu lnh vc php lut a dng khc nhau c th c nhng vai tr nht nh ti gim st u t cng. Bi vit di y phc tho nhng tng gp phn tho lun v vai tr ca php lut v ca c quan dn c tng ng vi 08 giai on ca mt d n u t cng:
tng, K hoch, xut Tho lun, quyt nh cc mc tiu KT-XH Thng lng ngn sch
Tha thun chnh tr khc Hin php Lut ngn sch Lut u thu Lut kim ton nh nc Lut phng, chng tham nhng Gim st ngn sch Cc lut khc
Thm nh d n
Gim st thm nh D n b loi
Chn d n, ngn sch
Thc hin d n
iu chnh d n Quy ch hnh chnh Vn hnh d n Tiu chun, chun mc, kinh nghim tt, sch hng dn, Cm nang v quy phm khc
Gin st sau vn hnh
Quyt ton ngn sch
(5) Anand Rajaram at al, A Diagnostic Framework for Assessing Public Investment Management, WB Policy Working Paper 5397, August 2010, xem thm: Murray Petrie, Promoting Public Investment Efficiency: A Synthesis of Country Experiences, Hanoi, August 2010 (unpublished paper).
8 2011
CHNH SCH
Giai on 1: xut tng, k hoch u t cng Hng chc vn d n u t cng c cc DNNN, cc n v trong h thng chnh tr v chnh quyn cc cp xut. Nu sng kin xut d n t khu vc DNNN xut pht t th trng, t c hi kinh doanh, t cc li ch kinh t a dng, lut php kh m kim sot chng, ngc li, sng kin lp d n ca cc n v cng quyn chi dng ngn sch phi xut pht t s mng, chc nng v cc nh hng chnh tr, x hi ca chng. Mt h thng kim sot u t cng tt phi bt u t nh hnh cc tiu ch sng lc sng kin d n (prelimiary screening), trnh ngay t u cc d n hoang tng, khng tht gn vi chc nng, s mnh ca c quan cng quyn v chin lc pht trin kinh t - x hi (KT-XH). Vit Nam, cc chin lc pht trin KT-XH trung v di hn c nh hnh bi cc c quan ca ng (i hi, cc ngh quyt Trung ng, ch th ca Ban b th, cc t chc ng c s). Cn tho lun lm r hn cc tiu ch xut sng kin lp d n u t cng, t chng di s kim sot ca mt u mi nht nh. Nh nhn mnh, iu ny khng kh thi i vi khu vc doanh nghip, song cn phi lm i vi cc u mi chi tiu ngn sch6. Quy trnh ny gn vi lp k hoch pht trin KT-XH cn c minh bch hn, c cc tiu ch nh lng c th, trnh cc xut da theo tha thun chnh tr gia cc phe nhm. Php lut khng c vai tr ln i vi ni b cc cuc tho lun v chin lc pht trin KT-XH trong ni b cc c quan ca ng, song c th y mnh tho lun chnh tr gip cc chin lc c kh nng nh lng, thm nh cc sng kin lp d n u t cng. Khi cc chin lc v ch tiu pht trin ny c chuyn sang cc c quan dn c, Quc hi v Hi ng nhn dn (HND) quyt nh cc mc tiu pht trin KTXH, chc nng ny cn gn lin vi quy trnh ngn sch trung hn. gic ny, Hin php, Lut Ngn sch, Lut T chc Quc hi v quy trnh hot ng ca Quc hi cng nh php lut tng ng v c quan dn c a phng cn c nh gi nhm khng nh quyn lc thc t ca Quc hi v c quan dn c trong lp k hoch ngn sch trung hn, ly k hoch ngn sch lm trng tm trong hoch nh chin lc pht trin quc gia v cc a phng. Hai quy trnh ngn sch (do B Ti chnh chu trch
Quy trnh ngn sch v quy trnh xy dng k hoch pht trin KT-XH thc hin hng nm:
Cng vic thuc B ti chnh Thng 4: Th tng ra Ch th Thng 6: B TC ra thng t hng dn trin khai Hn 25/7 hng nm: Cc tnh gi d ton v B TC Thng 8: Tng hp d ton, d kin k hoch phn b Thng 9: CP xem xt trnh QH Trc 15/11: QH ph chun d ton NSNN 10/12: HND quyt nh d ton NS a phng Cng vic thuc B K hoch & u t Thng 6: B KH & T xy dng khung nh hng Cui thng 7: Cc ngnh/tnh gi bo co xy dng k hoch Thng 8: B KH & T tng hp k hoch pht trin ton quc Thng 9: CP tho lun Thng 10-11 QH tho lun Q k hoch pht trin KT-XH ca t nc (qua ngh quyt vi 20-25 ch tiu hng nm)
(6) Chile, 5-8% cc xut d n b bc ngay trong giai on sng lc u tin ny, ngun WB 2010 ( dn), tr. 9.
47
CHNH SCH
nhim chnh) v quy trnh xy dng k hoch pht trin KT-XH (do B K hoch v u t chu trch nhim chnh) hin ang c tin hnh song song, c l nn thng nht li (xem bng di y). Thm na, trong Hin php, Lut T chc Quc hi v php lut v th tc ngh vin, cn chuyn ni dung Quc hi v HND quyt nh k hoch pht trin KT-XH thnh quyn lc thm tra v thng qua k hoch ti chnh trung hn. Trong quy trnh ngn sch, cn chnh sa Lut Ngn sch to iu kin cho c quan dn c tham gia sm vo qu trnh xut v thng qua ch tiu ngn sch, kim sot vic dch ch tiu thnh k hoch ngn sch trung hn v hng nm. Kim sot c ngn sch, c quan dn c s kim tra c k hoch tng th v u t cng. Cng nh vy, k lut chi tiu ca Chnh ph phi c nh gi da theo khung ngn sch do c quan dn c chp thun.
Tm li, trong giai on th nht, tht cht u t cng bt u bng vic kim sot cc sng kin u t. Cc u tin ca ng cm quyn l lnh vc m php lut kh c th can thip. Song, tng minh bch, tho lun v quyt nh ti cc c quan dn c v cc ch tiu hay tiu ch nh gi cc sng kin u t l iu c th lm. Mun vy, phi thay i quyn lc ca c quan dn c trong qu trnh xy dng ch tiu ngn sch cng nh k hoch KTXH. y l lnh vc cn nh gi li vai tr ca Lut hin php, lut ngn sch, cc quy trnh quyt nh k hoch KT-XH hin hnh. Giai on 2: Lp v thm nh d n u t cng Da trn sng kin v xut, hng nm, hng chc vn d n u t cng s c lp v thm nh. D tho Lut u t cng tm cch php in ha thc tin hin nay vo cc iu t 30-38 ca d lut. y l lnh vc c bn thuc hnh php, Chnh ph vi tnh cht l c quan hoch nh chnh sch hoc y quyn cho mt c quan hnh chnh chp php c th lp cc tiu chun v th tc thm nh d n u t cng.
Trong giai on 2, iu quan trng l phi xy dng nhng chun mc, th tc cht ch trong lp v thm nh xut d n u t, cng nh xy dng nng lc (con ngi v b my thc thi cc chun mc ). Nhu cu php in ha cc chun mc ny trong mt D lut u t cng c th khng cao. Quan trng v cp thit hn l phi c mt c quan chuyn trch c y quyn a ra cc chun mc gim st thm nh d n u t cng cng nh o to nng lc thm nh u t cng ca nhn vin hnh chnh ton quc. y l lnh vc m php lut v t chc Chnh ph, quy ch hot ng ca B K hoch v u t, B Ti chnh c lin quan cht ch ti gim st qu trnh lp d n u t cng. Giai on 3: Thm tra d n C l cn c nhng chun mc phn quyn rch ri, nhng khon chi no Chnh ph c t quyt, v nhng khon chi no cn s chp thun ca Quc hi hoc ca HND cc cp. y l ni dung thng thng ca mt o lut khung v ngn sch v cc k hoch ngn sch hng nm thng do Quc hi ban hnh cng di dng mt o lut, gi l lut ngn sch hng nm. Hin nay, bng mt ngh quyt7, Quc hi quy nh cc d n u t cng c quy m vn u t v
(7) Ngh quyt s 66/2006/QH11 ngy 29/6/2006 ca Quc hi v d n, cng trnh quan trng quc gia trnh Quc hi quyt nh ch trng u t, d kin c sa i nng mc u t ln 35.000 t ng i vi cc d n cn c Quc hi ph chun.
8 2011
CHNH SCH
t trng vn nh nc trn tng s vn u t ca d n t 20.000 t ng phi trnh Quc hi ph chun. Tuy vy, mt l hng t ra l Hi ng qun tr cc tp on quc doanh c t quyt cc d n ti 50% ti sn tp on, nu ti sn ca Vinashin l 90.000 t ng th Hi ng qun tr tp on ny c t quyt cc d n ti 45.000 t ng, ln hn nhiu hn mc m Chnh ph phi trnh Quc hi. y r rng l mt ni dung cn tnh ton sa i li lut khung v ngn sch v lut ngn sch hng nm, tng quyn cho cc c quan dn c. Nu B K hoch v u t xut tng ngng cc d n cn Quc hi ph chun t 20.000 t ng thnh 35.000 t ng, th thc ra xut ny ch tng quyn cho Chnh ph v trn thc t, c th gim quyn ca Quc hi.
Giai on thm tra c trng tm nhn mnh vo hot ng thm tra ca c quan dn c, v d HND v Quc hi. C th c nhiu hot ng lin quan n qu trnh ny, v d yu cu thm nh bi mt t chc c lp, trc khi tho lun ti cc y ban ca Quc hi v HND phi c cc phin iu trn, cho php cc kin tranh lun v phn bin a chiu. Lnh vc ny cn c mt tuyn b r rng trong Lut Ngn sch v nhng chi tiu cng, bt k l t DNNN hay t c quan cng quyn, trong khun kh no th hnh php c t quyt nh, trong nhng khun kh no th Quc hi v HND phi quyt nh. Nhng iu ny thng th hin lut ngn sch hng nm vi quy trnh ngh vin cng khai, cho php iu trn v tho lun a chiu. Nhng sc p ny gip c quan dn c quyt nh trong thm tra cc xut u t cng ca c quan hnh php. Mt Ngh quyt ca Quc hi v cng trnh trng im quc gia cn chp thun ca Quc hi dng nh cha , cn tho lun v lut khung ngn sch v lut ngn sch hng nm. Cc o lut ny s phn quyn rch ri gia lp php v hnh php trong quyt nh v u t cng, trong cng lun phi c bit v khung chi tiu tng th v c quyn tham gia trong qu trnh . Giai on 4: Chp thun ngn sch v la chn d n Sau khi c chp thun v ngn sch, la chn d n thuc thm quyn hnh php, vic ny c tin hnh trong mt khung kh dy c cc quy nh ca lut u thu, lut v mua sm cng, lut v qun l, s dng ti sn nh nc, lut thc hnh tit kim, chng lng ph v php lut v phng, chng tham nhng v cc lut khc. Khung kh php lut Vit Nam v nhng vn lin quan c ban hnh c th ni tng i y , khuyn khch minh bch trong mua sm cng, khuyn khch u thu cnh tranh, khng ch lm dng, lng ph cng qu8.
u tin trong giai on la chn d n hin nay khng phi lp php, trn thc t l tng tun th php lut, tun th ng cc quy nh v u thu d n cng, cc cam kt tit kim, phng v chng tham nhng m Nh nc ban hnh. Mun vy, phi tng trch nhim gii trnh ca nhng ngi c trch nhim trong Chnh ph v b my hnh chnh, tng minh bch, bo m quyn c thng tin ca ngi dn, tng gim st ca ngi dn v x hi dn s i vi tun th php lut.
(8) Xem Lut Phng, chng tham nhng 2005; Lut Thc hnh tit kim, chng lng ph 2005; Lut Qun l, s dng ti sn nh nc 2008; Lut Qun l n cng 2009 v nhiu vn bn php lut c lin quan.
49
CHNH SCH
Giai on 5: Thc hin, trin khai d n Sau khi d n c la chn, iu quan trng l gim st thc hin d n tun th ng cc mc ch v chi ph ca d n. Trong hu ht cc tnh hung, thng thu tr thnh mt th c quyn, ch u t tn dng c hi , khng tun th cc cam kt v mc ch v gi, c nhng d n tng gi thnh tng ln rt nhanh so vi d kin hoc mc phc tho ban u (v d D n Nh my lc du Dung Qut). Lut php c th tc ng ti qu trnh ny bao gm cc quy nh v bo co thc hin tin d n, cc quy nh v thng tho hp ng sau khi thng thu quy nh quyn v ngha v mt cch r rng gia cc c quan nh nc c thm quyn v n v thng thu, cc quy nh v kim ton, cc chun mc k ton nh gi thc hin d n. Cc quy nh t iu 39-55 D tho Lut u t cng phc tho nhng ni dung cn iu chnh trong giai on ny.
Nu d n ko di nhiu nm, thm ch di hn c nhim k ca c quan hnh php, cn xc lp nhng th ch gim st c chi ph v mc ch cn t c ca ton b d n, vt qua nhng gii hn ca trch nhim gii trnh theo nhim k. Lut php c th tc ng ti giai on ny c th bao gm nhiu lnh vc t chun mc bo co, thng k, k ton, kim ton, ti c ch thc thi cc cam kt ca Nh nc v n v thng thu. Thch thc ln y l to ra mt c ch trch nhim vt qua gii hn nhim k ca Quc hi v Chnh ph, theo di ton b d n, t nhng cam kt v mc ch u tin ti qu trnh thc hin d n. Giai on 6: iu chnh d n Tn dng c quyn c c sau khi trng thu, nhiu nh thu s dng th php iu chnh d n thay i cc cam kt k thut hay gi thnh khi tham gia d thu. i khi iu chnh d n trong qu trnh thc hin l vic kh trnh khi do bin ng ca th trng v mi trng chnh sch, tuy nhin, nhng thay i ny phi c thm nh hoc thm tra nh trnh by trn. Nhiu nc quy nh khi gi thnh d n tng t 10% hoc 20%, d n buc phi ti thm nh li vi nhng chun mc kht khe nh d n mi9.
Php lut nh hng ti gim st thc hin v iu chnh d n bao gm cc quy nh v u thu v thm nh d n, c bit khi chi ph thc t thc hin d n tng ln mt cch ng k. tng h thng chun mc gim st d n a dng, ngoi php lut, phi tnh ti h thng cc quy ch hnh chnh (di lut, mang tnh ni b hnh php) v cc chun mc ngh nghip, hip hi (chun mc khng mang tnh quy phm php lut). Giai on 7: Nghim thu, vn hnh d n Sau khi thc hin, cc d n u t cng c nghim thu, ti sn cng cn c ng k ti sn. Phi c mt h thng ng k ti sn cng y , cp nht, ng tin cy. Trng tm trong giai on ny l thc thi cc quy nh ca Lut Qun l, s dng ti sn nh nc 2008 v thit lp h thng ng k ti sn cng. Hn th na, vic tng hiu qu gim st ca Kim ton Nh nc c th cng cn c tho lun hi thc s dng cng sn hiu qu hn. u tin trong giai on ny khng phi l lp php, m l tng tun th php lut lin quan cng nh tng tnh cng khai ca cc bo co kim ton nh nc.
(Xem tip trang 60)
(9) Xem thm Murray Petrie (2010) dn trn, ti liu ny phc tho nhng chun mc gim st d n cng ca mt s nhm nc, chia thnh cc nhm nc OECD, nhm nc s dng ti nguyn v nhm nc ang pht trin.
8 2011
THC TIN PHP LUT
CHUYN I DOANH NGHIP NH NC THNH CNG TY THEO LUT DOANH NGHIP 2005 C PHI L BNH MI, RU C?
INH DNG S* Lut Doanh nghip c Quc hi kha XI thng qua ngy 29/11/2005 v c hiu lc thi hnh t ngy 01/7/2006 (LDN 2005). Nhng ngi son tho thng gi o lut ny l Lut Doanh nghip thng nht, v n c xy dng trn c s (ni ng hn l vi mc tiu) hp nht hai lut: Lut Doanh nghip nm 2000 v Lut Doanh nghip nh nc nm 2003 (Lut DNNN). LDN 2005 ra i to ra mt mt bng php l thng nht, mt sn chi chung cho tt c cc loi hnh doanh nghip thuc mi thnh phn kinh t. Ni c th hn, LDN 2005 xo b cc m hnh t chc php l ca cc DNNN theo quy nh ca Lut DNNN, chuyn sang cc m hnh cng ty theo quy nh ca LDN 2005.
1. Kt qu sp xp, i mi doanh nghip nh nc Theo quy nh ca LDN 2005, trong thi hn bn nm, k t ngy 01/7/2006, tt c cc DNNN phi chuyn i sang m hnh cng ty. Nh vy, ngy 30/6/2010 l hn cui cng cc DNNN - gm cc tng cng ty v Cng ty nh nc (CTNN) c lp - phi chuyn i thnh Cng ty c phn (CTCP) hoc Cng ty trch nhim hu hn (cng ty TNHH). Vo thi im nm 2001, nc ta c 5.655 DNNN. Trong 10 nm va qua, chng ta c phn ha c gn 4.000 doanh nghip. Theo thng tin t Ban ch o i mi doanh nghip, tnh n trc thi im 1/7/2010, Nh nc cn nm gi 100% vn 1.206 doanh nghip, trong chuyn i
(*) PGS. TS. V Php lut, Vn phng Chnh ph.
khong hn 900 doanh nghip thnh cng ty TNHH mt thnh vin. S cn li khong gn 300 doanh nghip, hoc s c tip tc c phn ha theo k hoch trong nm 2010, hoc s c chuyn i thnh cng ty TNHH mt thnh vin trong thng 7/2010, s khng iu kin chuyn i s tin hnh c cu li n chuyn thnh CTCP hoc cng ty TNHH hai thnh vin tr ln, nu khng sp xp c theo cc hnh thc trn th tin hnh bn hoc cho ph sn m khng cp b sung vn1. Trong s gn 300 doanh nghip ni trn, c khong 40 doanh nghip tin hnh c phn ha t trc ngy 01/7/2010 m xc nh xong gi tr doanh nghip, nhm ny s tip tc tin hnh c phn ha; khong 30 doanh nghip n ngy 01/7/2010 tuy cha xc nh
(1) http://www.chinhphu.vn: Chuyn i doanh nghip nh nc: Khng lm kiu bnh mi, ru c. 12:56 PM, 06/07/2010.
51
THC TIN PHP LUT

xong gi tr doanh nghip nhng d kin trong thng 7 s xc nh xong th trong nm 2010 s hon thnh thc hin c phn ha, cng s khng phi chuyn i thnh cng ty TNHH mt thnh vin; khong 40 doanh nghip khng iu kin theo quy nh ti Ngh nh 25/2010/N-CP chuyn i thnh cng ty TNHH mt thnh vin, nhm ny s phi tin hnh c cu li n chuyn thnh CTCP hoc cng ty TNHH hai thnh vin tr ln, nu khng sp xp c th tin hnh bn doanh nghip hoc cho ph sn. Cn khong 182 doanh nghip phi chuyn i thnh cng ty TNHH mt thnh vin v v c bn c chuyn i ht trong thng 7/20102. Nh vy, c th ni l sau thng 7/2010, chng ta c bn hon thnh vic chuyn i cc m hnh t chc php l DNNN theo Lut DNNN thnh cc m hnh cng ty theo quy nh ca LDN 2005. 2. Sau khi chuyn i, doanh nghip nh nc c quan nim nh th no v cc hnh thc t chc php l mi ca doanh nghip nh nc l g? Theo quy nh ca Lut DNNN nm 2003, DNNN c nh ngha l t chc kinh t do Nh nc s hu ton b vn iu l hoc c c phn, vn gp chi phi c t chc di hnh thc CTNN, CTCP, cng ty TNHH3. Nh vy, trc khi vic chuyn i DNNN hon thnh th DNNN tn ti di cc m hnh theo c hai lut (Lut DNNN 2003 v LDN 2005), gm: CTNN (CTNN c lp v Tng CTNN); CTCP nh nc; cng ty TNHH nh nc mt thnh vin; cng ty TNHH nh nc hai thnh vin tr ln; doanh nghip c c phn, vn gp chi phi ca Nh nc - l doanh nghip m c phn hoc vn gp ca Nh nc chim trn 50% vn iu l, Nh nc gi quyn chi phi i vi doanh nghip. Cc doanh nghip c mt phn vn ca Nh nc, nhng phn vn gp ca Nh nc trong vn iu l ch chim t 50% tr xung, th khng c gi l DNNN. Sau khi tt c cc DNNN c thnh lp v hot ng theo quy nh ca Lut DNNN c chuyn i thnh CTCP hoc cng ty TNHH, th Lut DNNN cng chm dt s tn ti v gi tr php l ca n4, m hnh CTNN (gm Tng CTNN v CTNN c lp) khng cn tn ti na. Cng c ngi lm tng rng, sau khi cc CTNN c chuyn i xong, Lut DNNN hon ton chm dt s tn ti th khng cn khi nim, tn gi DNNN na. l mt nhn thc khng ng. DNNN s vn tn ti, tn gi DNNN s vn cn nh n tng c, ch c cc m hnh t chc php l doanh nghip di hnh thc CTNN l khng cn na. Tuy nhin, cc DNNN cng khng cn hot ng theo mt lut ring, mt sn chi ring m phi ha cng vi cc doanh nghip thuc cc thnh phn kinh t khc trong mt sn chi chung, mt mi trng php l bnh ng, vi m hnh t chc, qun tr cng ty ging nhau. iu khc bit gia chng ch l vn c cu s hu cng ty (ngoi tr mi quan h ch qun hnh chnh - y chmh l im mu cht cn bn tr li cu hi v bnh mi, ru c mi?). Hin nay, DNNN c nh ngha l doanh nghip trong Nh nc s hu trn 50% vn iu l5 v hin c tn ti di cc hnh thc php l sau: - Cng ty TNHH mt thnh vin do Nh nc lm ch s hu, l cng ty TNHH do Nh nc s hu ton b vn iu l; - Cng ty TNHH hai thnh vin tr ln do
(2) Trang Web dn. (3) iu 1 Lut DNNN nm 2003. (4) Theo quy nh ca LDN 2005 th Lut DNNN nm 2003 ht hiu lc t ngy 01/7/2006 (ngy LDN 2005 c hiu lc). Tuy nhin, mt s quy nh ca Lut DNNN nm 2003 vn cn c gi tr php l p dng cho cc CTNN cha chuyn i trong thi gian bn nm chuyn i nh ni trn. Do vy, c th ni o lut ny ch thc s chm dt s tn ti sau khi tt c cc CTNN c chuyn i sang cc m hnh cng ty theo LDN 2005. (5) Khon 22 iu 4 LDN 2005.
8 2011
THC TIN PHP LUT

Nh nc lm ch s hu, l cng ty TNHH trong tt c cc thnh vin u l cng ty ca Nh nc, do Nh nc s hu ton b vn iu l; - CTCP nh nc, l CTCP m ton b c ng u l c ng nh nc, do Nh nc s hu ton b vn iu l; - CTCP hoc cng ty TNHH hai thnh vin tr ln m c phn hoc vn gp ca Nh nc chim trn 50% vn iu l. 3. Lm th no trnh tnh trng bnh mi, ru c i vi cc doanh nghip nh nc sau khi chuyn i Lm th no vic chuyn i cc CTNN thnh cc m hnh cng ty theo quy nh ca LDN 2005 khng ch dng li vic thay tn, i h, trnh c tnh trng bnh mi, ru c? C kin cho rng, qu trnh chuyn i DNNN khng lm theo kiu bnh mi, ru c, khng phi by gi mi lm, m c chun b v din ra t nhiu nm nay. Mt khc, vic thay i, khc phc cc yu km trong cch qun tr doanh nghip khng th l vic mt sm mt chiu m cn lm tng bc. DNNN phi kinh doanh c hiu qu thc s v chu trch nhim trc Nh nc, phi c li nhun ng gp cho ngn sch nh nc. ng thi, cc kin ny cng ch ra rng, im khc bit gia cc CTNN theo m hnh ca Lut DNNN trc y v Cng ty TNHH mt thnh vin l m hnh qun l, gim st. Theo , ti cc Tp on, Tng CTNN th Hi ng qun tr (HQT) lp Ban kim sot, Th tng ch b nhim Trng ban, cn cc n v thuc B, a phng th B v a phng quyt nh, l kim sot ni b. Cn Cng ty TNHH mt thnh vin khng c Ban kim sot m c cc kim sot vin do ch s hu quyt nh b nhim. Vy, thc cht ca vic chuyn i CTNN thnh cc m hnh cng ty ca LDN 2005 l g? iu ny ty thuc vo m hnh cng ty c chuyn i l CTCP hay cng ty TNHH mt thnh vin hay hai thnh vin tr ln. Tuy nhin, v tng th, nhng ni dung php l c bn ca vic chuyn i ny th hin nhng im sau: - Th nht, l vic thay i m hnh t chc php l doanh nghip gn vi vic thay tn i h theo ng ngha en ca cm t ny, t cc CTNN vi tn gi l tng cng ty hay cng ty c lp no thnh cc CTCP hoc cng ty TNHH (tuy nhin, trn thc t, v hnh thc, hu ht cc Tng cng ty, tp on sau khi chuyn i vn gi tn Tng cng ty, Tp on nh trc y, ch xc nh r thm m hnh t chc doanh nghip l CTCP hoc cng ty TNHH). - Th hai, thay i c cu s hu (ch s hu) cng ty, t mt ch s hu duy nht Nh nc sang nhiu ch s hu, trong c cc ng ch t nhn i vi CTCP v cng ty TNHH hai thnh vin tr ln (tr CTCP hoc cng ty TNHH hai thnh vin tr ln m cc c ng hoc thnh vin u l Nh nc v cng ty TNHH mt thnh vin do Nh nc nm gi 100% vn iu l). - Th ba, thay i v m hnh t chc, qun tr cng ty. C th nh: v t chc qun l, CTNN c hoc khng c HQT do ngi quyt nh thnh lp doanh nghip quyt nh b nhim; cn CTCP th c i hi ng c ng, c HQT do i hi ng c ng bu ra; cng ty TNHH th c Hi ng thnh vin hoc Ch tch cng ty; v kim sot, i vi nhng CTNN c HQT th c Ban kim sot do HQT thnh lp; cn CTCP c trn 11 c ng l c nhn hoc c c ng l t chc chim trn 50% tng s c phn ca cng ty th bt buc phi c Ban kim sot do i hi ng c ng bu; cng ty TNHH c t 11 thnh vin tr ln th phi thnh lp Ban kim sot, cc trng hp khc th c Kim sot vin. - Th t, v iu l cng ty: Cc DNNN chuyn i thnh CTCP hoc cng ty TNHH ng nhin phi xy dng li iu l cng ty theo m hnh cng ty mi theo quy nh ca LDN 2005. - Th 5, v mi quan h v quyn ca ch s hu i vi cng ty: i vi CTNN: Nh nc l ch s hu i
53
THC TIN PHP LUT

vi CTNN. Cc c quan, t chc, c nhn thc hin chc nng i din ch s hu CTNN gm: Chnh ph; Th tng Chnh ph (i vi CTNN c bit do Th tng quyt nh thnh lp); B qun l ngnh, UBND cp tnh (i vi CTNN khng c HQT); HQT ca cng ty (i vi cng ty c HQT); B Ti chnh (trong xy dng chnh sch, c ch ti chnh, cp vn u t, gim st, nh gi hiu qu); Tng cng ty u t v kinh doanh vn nh nc (SCIC) (i vi cng ty do mnh u t ton b vn iu l v phn vn do mnh u t doanh nghip khc). Ngoi ra cn c trng hp CTNN l i din ch s hu i vi phn vn ca cng ty u t doanh nghip khc. V quyn ca ch s hu, i vi cc CTNN th i din ch s hu nh nc c cc quyn sau: (i) quyt nh thnh lp, t chc li, gii th, chuyn i cng ty v cc vn v t chc, nhn s ca cng ty; (ii) quyt nh mc tiu, chin lc, k hoch pht trin cng ty, quyt nh cc d n u t c gi tr ln; (iii) Quyt nh mc vn u t, mc vn iu l v iu chnh mc vn iu l ca cng ty, quyt nh cc d n vay, cho vay c gi tr ln; (iv) kim tra, gim st, nh gi kt qu hot ng kinh doanh ca cng ty. i vi DNNN chuyn i: Ch s hu gm Nh nc v bt k t chc, c nhn no l thnh vin gp vn hoc c ng ca cng ty, v quyn ca ch s hu nh nc cng ging nh cc ch s hu t nhn khc ty theo m hnh cng ty l CTCP hay cng ty TNHH. V d nh quyn ca i hi ng c ng, quyn ca c ng sng lp, quyn ca c ng ph thng trong CTCP; hoc quyn ca thnh vin, Hi ng thnh vin, Ch tch Hi ng thnh vin trong cng ty TNHH hai thnh vin tr ln; hoc Ch s hu cng ty hay Hi ng thnh vin, Ch tch cng ty trong cng ty TNHH mt thnh vin. im khc bit c bn v v cng quan trng trong quan h s hu gia ng ch Nh nc ca CTNN vi ng ch - Nh nc ca cc DNNN chuyn i, xt v bn cht php l chnh l ch: i vi cc CTNN th ng ch s hu cng chnh l cc c quan ch qun hnh chnh (B, UBND cp tnh) cn ch s hu nh nc ca cc DNNN chuyn i th v nguyn tc (theo LDN 2005) l mt trong nhng ngi s hu doanh nghip (thnh vin gp vn hoc c ng) v bnh ng vi cc ch s hu khc ca DNNN, tr cng ty TNHH mt thnh vin do Nh nc lm ch s hu. V v vy, chng ti cho rng, nu vic chuyn i cc CTNN ny khng cng ng thi vi vic ct b mi quan h ch qun hnh chnh ca cc c quan nh nc thay bng mt c ch i din ch s hu khc i vi cc DNNN chuyn i sang CTCP hoc cng ty TNHH, c bit l cc cng ty TNHH nh nc mt thnh vin, th e rng, tnh trng bnh mi, ru c l kh trnh khi. Vic chuyn i m hnh t chc php l mi ch l mt na ca vn . Chng ti quan nim i mi, sp xp DNNN phi lun i bng hai chn: mt l, chuyn i m hnh t chc php l doanh nghip (trong bao gm c i mi qun tr ni b doanh nghip theo quy nh ca LDN 2005); hai l, phi chuyn i c ch qun l, gim st ca Nh nc (ch s hu) i vi DNNN. Nu hai vic ny chng ta khng cng lm mt lc th cha th em li hiu qu thit thc v ton din c. i vi vic chuyn i m hnh t chc php l doanh nghip n thi im ny c th ni v c bn l xong, tt nhin vic i mi qun tr ni b cng ty th cn l mt cu chuyn di. Mt khc, chng ta s cn tip tc sp xp, c phn ha nhng doanh nghip m Nh nc vn cn nm gi 100% vn iu l, DNNN d t nhng mnh, ch cn l nhng tp on, nhng cng ty nm gi nhng lnh vc then cht, c vai tr ch o v c kh nng kho lp c nhng mt cn i ca nn kinh t th trng xt v chin lc v l cng c n nh th trng khi c khng hong hoc suy thoi kinh t, nhng khng to ra c quyn doanh nghip. i vi vic i mi c ch qun l, gim st ca Nh nc i vi DNNN khng phi
8 2011
THC TIN PHP LUT

l chng ta cha lm m v ang tip tc lm (s ra i ca Tng cng ty u t v kinh doanh vn nh nc - SCIC - l mt v d). Nhng cn phi nhn nhn rng, thi im hin nay, khi vic chuyn i m hnh t chc php l doanh nghip v c bn c thc hin th vic i mi c ch qun l, gim st l cha tng xng. Tnh trng lng lo v thiu cc quy nh php lut v c ch gim st vic s dng vn, ti sn, nh gi hiu qu, xc nh trch nhim cc Tp on, Tng CTNN trong thi gian qua, in hnh l trng hp Vinashin, ch r iu . Do vy, cn tip tc y mnh vic i mi c ch qun l, gim st, nh gi hiu qu i vi DNNN tng xng vi vic chuyn i v m hnh t chc php l. Tc l lm th no hai ci chn ni trn phi cng ng hnh, khng lch pha nhau. Ni mt cch hnh nh, nu hai ci chn khng bc i theo nhp th bnh mi nhng cha chc ru mi. C ngha l DNNN c tn gi mi, c hnh thc t chc php l mi, nhng cha c m hnh qun tr mi, c ch qun l, gim st mi th cha th MI hon ton c. iu quan trng nht trong i mi c ch qun l, gim st ca Nh nc i vi DNNN hin nay sau khi c chuyn i thnh CTCP, cng ty TNHH l cn i mi mi quan h ca ch s hu (Nh nc) vi doanh nghip, tc l quan h qun l ch khng phi quan h qun tr doanh nghip. V qun tr doanh nghip l phi tun theo cc quy nh ca LDN 2005 v tng m hnh cng ty: CTCP, cng ty TNHH mt thnh vin hay hai thnh vin tr ln. Nhng c mt vn m LDN 2005 khng th vi tay ti c l mi quan h qun l, gim st (thm ch l chi phi v mt hnh chnh) ca ng ch s hu Nh nc (ng hnh chnh ch qun) i vi doanh nghip. Nu chng ta cha i mi c vn ny th DNNN d l CTCP, cng ty TNHH, c bit l cng ty TNHH mt thnh vin, vn rt c th s l mt th bnh mi, ru c. Theo chng ti, i mi trit c ch qun l, gim st cc DNNN khi chuyn i thnh cc CTCP, cng ty TNHH, trnh tnh trng bnh mi, ru c th phi xa b c mi quan h hnh chnh ch qun doanh nghip v thay th bng mt c ch qun l, gim st mi - c ch i din ch s hu nh nc i vi cc DNNN v phn vn ca Nh nc cc doanh nghip khc - cc doanh nghip c lp v hot ng theo php lut. Mun xa b c mi quan h hnh chnh ch qun th ng nhin phi tm ra c mt hnh thc thay th n. Tc l cc DNNN hin ti d chuyn i sang cc m hnh cng ty theo LDN 2005 th v c bn vn chu s qun l v l thuc v mt hnh chnh vo mt c quan qun l nh nc l B hoc y ban nhn dn cp tnh. Nu xa b quan h hnh chnh ch qun ny th phi c mt hnh thc i din thc hin quyn ca ch s hu nh nc thay th, v khi , cc DNNN s c lp v hot ng theo LDN 2005, i din ch s hu s thay c quan hnh chnh ch qun thc hin cc quyn ca ch s hu i vi cng ty TNHH mt thnh vin ca Nh nc hoc i din ch s hu phn vn ca Nh nc cc CTCP, hoc cng ty TNHH hai thnh vin tr ln. Nh vy, theo chng ti, i mi ton din cc DNNN sau khi c chuyn i m hnh t chc php l, nhm bo m tnh c lp, tng cng tnh trch nhim, em li s minh bch v hiu qu ca DNNN th cn tip tc phi i mi cch qun tr cc DNNN v c ch thc hin i din quyn ch s hu nh nc i vi doanh nghip. M hnh qun tr no, c bit l m hnh thc hin i din quyn ca ch s hu nh nc no s thay th cho mi quan kp hin nay ca cc c quan nh nc i vi cc DNNN (va l quan h hnh chnh ch qun - thc hin qun l hnh chnh i vi doanh nghip, va l i din ch s hu - tham gia t chc, qun tr doanh nghip)? Tng cng ty u t v kinh doanh vn nh nc (SCIC) c phi l n v duy nht v l tt c trong vic ny hay khng? Xin c tip tc trao i v vn ny trong mt dp khc.
55
THC TIN PHP LUT
GII PHP PHP LUT V HN CH RI RO TRONG HOT NG CHO VAY CA CC NGN HNG THNG MI
NGUYN TH MAI HOA* Li nhun v ri ro l hai vn lun song hnh vi nhau, li nhun cng ln th ri ro cng cao; l mt nguyn tc lun ng vi hot ng ca mi ch th kinh doanh, trong c ngn hng thng mi (NHTM). Pht trin hot ng kinh doanh v hn ch ri ro l yu cu ti quan trng i vi NHTM, c bit trong hot ng cho vay, ch khi hn ch c ri ro NHTM mi thc s pht trin v to s n nh cho nn kinh t.
1. Thc trng hot ng cho vay ca Ngn hng thng mi Hin nay, Vit Nam ngun vn huy ng c s dng cp tn dng bao gm: tin gi ca c nhn di hnh thc tin gi khng k hn v tin gi c k hn; tin gi c k hn ca t chc (tr Kho bc Nh nc), bao gm c tin gi c k hn ca t chc tn dng (TCTD) khc v chi nhnh ngn hng nc ngoi; tin vay ca t chc trong nc (tr Kho bc, tin vay ca TCTD khc trong nc) v tin vay ca TCTD nc ngoi; vn huy ng t t chc, c nhn di hnh thc pht hnh giy t c gi. Nhng theo Lut cc TCTD nm 2010, Thng t s 13/2010/TTNHNN ngy 20/5/2010 ca Thng c Ngn hng Nh nc quy nh v cc t l bo m an ton trong hot ng ca cc TCTD, ngun vn huy ng s dng cp tn dng khng bao gm: tin gi c k hn ca Kho bc, tin
(*) ThS. Bin tp vin Bo Php lut Vit Nam.
vay ca Kho bc v cc TCTD trong nc. Quy nh khng c s dng cc ngun vn huy ng ca cc i tng ni trn cp tn dng l bt hp l v theo Hip hi Ngn hng Vit Nam (VNBA), ngun vn huy ng ca cc i tng trn chim t 15% - 20% trong tng s vn huy ng ca cc TCTD v y l ngun vn c tnh n nh cao. NHTM ch c cp tn dng trn ngun vn huy ng bng 80%, cn li 20% ngun vn huy ng v 15% ngun vn huy ng t Kho bc v TCTD trong nc dng m bo kh nng thanh ton ca ngn hng l qu cao v khng hp l theo kin ca Hip hi ngn hng Vit Nam gi ln Th tng Chnh ph Theo s liu ca Ngn hng Nh nc Vit Nam, nm 2002, tng s n xu ca cc NHTM v TCTD l hn 20.000 t ng, chim 7,2% tng d n. n nm 2004, tng n xu gim xung cn trn 13.000 t ng, chim t l
8 2011
THC TIN PHP LUT

di 4%, thp hn t l an ton cho php theo thng l quc t l 5%. n ht nm 2005, tng t l n xu li tng ln con s 17.500 t ng, nhng li ch chim 3,18% tng d n, ring khi NHTM nh nc th t l ny trn 5%. n thng 9/2006, thc trng n qu hn ca cc NHTM v TCTD l bao nhiu cha c con s cng b t Ngn hng Nh nc, nhng nhiu chuyn gia ngn hng cho rng, con s tuyt i l hn 20.000 t ng, t l ny khng bin i nhiu, vn di mc 5% do tng d n cho vay v u t cng tng nhanh, nhng khng phi l ng quan tm. Song, mt s chuyn gia ca mt s t chc tin t quc t v chuyn gia NHTM trong nc cho rng, t l n xu ca NHTM thc t lun cao gp khong hai ln s liu do Ngn hng Nh nc cng b hin nay ang mc 7- 8%, ring cc ngn hng. Nm 2010, Ngn hng Nh nc thng tin, t l n xu ca h thng Ngn hng Vit Nam tnh n cui nm 2010 vo khong 2,5%. Thng c Ngn hng Nh nc cng cho bit, ton b d n ca h thng ngn hng i vi Tp on Cng nghip v Tu thy Vit Nam (Vinshin) ch di 26 nghn t ng v hin ang c cu li 16 nghn t ng. S ny cha a vo n xu, v nu tnh vo cng ch tng 0,7%. Tnh n thng 6/2011, Ngn hng Nh nc thng bo n xu ton h thng ngn hng hin chim 2,72% tng d n, tng 0,55% so vi cui nm 2010. Lnh o Ngn hng Nh nc cho rng d n xu ang tng t mc 2,17% cui nm 2010 ln 2,72% vo 10/6/2011, nhng mc tng trn khng nghim trng. Ring TP. H Ch Minh, n xu ca cc TCTD trn a bn TP.H Ch Minh n ht thng 4/2011 mc 4,2% tng d n, tng t mc 3,9% ca thng 3/2011, trong cc cng ty cho thu ti chnh c n xu ln n 26,3%, n xu ca khi quc doanh l 5,6% v c phn l 2,9%. y l thng k ca chi nhnh Ngn hng Nh nc thnh ph c Cc Thng k cng b li. Tng d n n cui thng 5-2011
ca cc ngn hng thnh ph l 748.900 t ng, tnh ra n xu ti 31.290 t ng, tng ng gn 1,52 t la M. Vi c nc, con s tuyt i n xu s ln hn nhiu. Hu qu ri ro trong hot ng cho vay ca NHTM tc ng n c nn kinh t - x hi v cc ngn hng. i vi ngn hng, khi gp ri ro tn dng, ngn hng khng thu c vn cp v li cho vay, ngn hng phi tr vn v li cho khon tin huy ng khi n hn, iu ny lm cho ngn hng mt cn i trong vic thu chi. Khng thu c n th vng quay vn tn dng gim lm ngn hng kinh doanh khng c hiu qu. Khi gp phi ri ro tn dng, ngn hng thng ri vo tnh trng mt kh nng thanh ton, lm mt lng tin ca ngi gi tin, nh hng n uy tn ca ngn hng. Trong ni b ngn hng, do gp phi ri ro tn dng nn khng c lng tr cho nhn vin v th nhng ngi c nng lc s thuyn chuyn cng tc, gy kh khn cho ngn hng. 2. Quy nh v cm cho vay v hn ch cho vay Th nht, nhng trng hp khng c cp tn dng: iu 126 Lut cc TCTD nm 2010 quy nh TCTD, chi nhnh ngn hng nc ngoi khng c cp tn dng i vi nhng t chc, c nhn sau y: thnh vin Hi ng qun tr, thnh vin Hi ng thnh vin, thnh vin Ban kim sot, Tng gim
57
THC TIN PHP LUT

c (Gim c), Ph Tng gim c (Ph gim c) v cc chc danh tng ng ca TCTD, chi nhnh ngn hng nc ngoi, php nhn l c ng c ngi i din phn vn gp l thnh vin Hi ng qun tr, thnh vin Ban kim sot ca TCTD l cng ty c phn, php nhn l thnh vin gp vn, ch s hu ca TCTD l cng ty trch nhim hu hn; cha, m, v, chng, con ca thnh vin Hi ng qun tr, thnh vin Hi ng thnh vin, thnh vin Ban kim sot, Tng gim c (Gim c), Ph Tng gim c (Ph gim c) v cc chc danh tng ng. Quy nh ti khon 1 iu ny khng p dng i vi qu tn dng nhn dn, t chc ti chnh vi m. TCTD, chi nhnh ngn hng nc ngoi khng c cp tn dng cho khch hng trn c s bo m ca i tng quy nh ti khon 1 iu ny. TCTD, chi nhnh ngn hng nc ngoi khng c bo m di bt k hnh thc no TCTD khc cp tn dng cho i tng quy nh ti Khon 1 iu ny. TCTD khng c cp tn dng cho doanh nghip hot ng trong lnh vc kinh doanh chng khon m TCTD nm quyn kim sot. TCTD khng c cp tn dng trn c s nhn bo m bng c phiu ca chnh TCTD hoc cng ty con ca TCTD. TCTD khng c cho vay gp vn vo mt TCTD khc trn c s nhn ti sn bo m bng c phiu ca chnh TCTD nhn vn gp. Th hai, theo Lut cc TCTD nm 2010, Thng t s 19/2010/TT-NHNN ngy 27/9/2010 ca Thng c Ngn hng Nh nc sa i, b sung mt s iu ca Thng t s 13 v cc vn bn php lut ca Ngn hng Nh nc th php lut cm cho vay v hn ch cho vay i vi cc c nhn c lin quan trong qu trnh cho vay hoc c trch nhim chnh trong hot ng qun tr ri ro tn dng hoc cng ty chng khon trc thuc TCTD. Quy nh trn l hp l v c c s. Bi nu php lut cho php cc i tng trn c vay vn h s c quyn lc hoc c kh nng to p lc i vi ngi c quyn v li ch ring v c th to ra giao dch t li hoc u t vo lnh vc c nguy c ri ro cao lm nh hng n tnh hnh kinh doanh ca ngn hng, gy ri ro tn dng. Ngoi ra, php lut cn cm cho vay i vi nhng trng hp khng p ng c cc iu kin vay vn. Ngn hng khng cp tn dng cho nhng khon vay khng p ng cc iu kin vay vn nh: mc ch s dng vn vay l bt hp php hoc khng c d n u t, phng n sn xut, kinh doanh, dch v kh thi v c hiu qu hoc khng c d n u t, phng n phc v i sng kh thi v ph hp vi quy nh php lut chng hn nh i vay tr n thu Th ba, bn cnh quy nh v i tng b cm cho vay, php lut quy nh cc i tng hn ch cp tn dng. Theo iu 127 Lut cc TCTD nm 2010, TCTD, chi nhnh ngn hng nc ngoi khng c cp tn dng khng c bo m, cp tn dng vi iu kin u i cho nhng i tng sau y: t chc kim ton, kim ton vin ang kim ton ti TCTD, chi nhnh ngn hng nc ngoi; thanh tra vin ang thanh tra ti TCTD, chi nhnh ngn hng nc ngoi; k ton trng ca TCTD, chi nhnh ngn hng nc ngoi; c ng ln, c ng sng lp; doanh nghip c mt trong nhng i tng quy nh ti Khon 1 iu 126 ca Lut ny s hu trn 10% vn iu l ca doanh nghip ; ngi thm nh, xt duyt cp tn dng; cc cng ty con, cng ty lin kt ca TCTD hoc doanh nghip m TCTD nm quyn kim sot. Tng mc d n cp tn dng i vi cc i tng quy nh ti cc im a, b, c, d v khon 1 iu ny khng c vt qu 5% vn t c ca TCTD, chi nhnh ngn hng nc ngoi. Vic cp tn dng i vi nhng i tng quy nh ti khon 1 iu ny phi c Hi ng qun tr, Hi ng thnh vin ca TCTD thng qua v cng khai trong TCTD. Tng mc d n cp tn dng i vi mt i tng quy nh ti im e khon 1 iu ny khng c vt qu 10% vn t c ca TCTD; i vi tt c cc i tng quy nh ti im e khon 1 iu ny khng c vt qu 20% vn t c ca TCTD Nhng
8 2011
THC TIN PHP LUT

quy nh ny nhm hn ch s nh hng n kh nng thu hi n ca ngn hng. Ngoi ra, hin nay cc NHTM hn ch vay i vi kinh doanh chng khon v bt ng sn do hai lnh vc ny h s ri ro l 250%. 3. Gii php php lut hn ch ri ro trong hot ng cho vay ca Ngn hng thng mi Cc bin php hn ch ri ro trong hot ng cho vay ca NHTM thng chi tit ha trong Quy ch hot ng cng nh iu l hot ng. Cc bin php hn ch ri ro trong hot ng cho vay c th bao gm: Th nht, tun th cc quy nh v m bo an ton trong hot ng ca NHTM. Cc quy nh v m bo an ton trong hot ng ca cc TCTD bao gm tng th cc quy nh v t l an ton vn ti thiu, gii hn cho vay, t l kh nng chi tr, t l cp tn dng. y l mt trong nhng bin php hn ch ri ro c ngha rt quan trng khng nhng bo m an ton trong hot ng ca tng NHTM, m cn m bo an ton h thng thanh ton, nng cao sc cnh tranh ca cc NHTM trong nc, gp phn pht trin kinh t- x hi. cng l iu kin cn h thng ngn hng Vit Nam thc hin l trnh cam kt gia nhp WTO v m ca th trng ti chnh. T l an ton vn ti thiu c tnh theo t l % ca tng vn cp mt v vn cp hai so vi tng ti sn iu chnh ri ro ca ngn hng. T l ny khng nhng c dng xc nh kh nng ti chnh ca ngn hng trong vic thanh ton cc khon n c thi hn m cn l thc o dng bo v ngi gi tin trc nhng ri ro ca ngn hng v tng tnh n nh, hiu qu ca h thng ti chnh. Xut pht t ngha , NHNN yu cu cc NHTM phi duy tr t l an ton vn ti thiu l 9%. Gii hn cho vay ca ngn hng i vi mt nhm khch hng c lin quan khng vt qu 50% vn t c ca ngn hng. Gii hn cho vay, chit khu giy t c gi i vi hot ng kinh doanh chng khon khng vt qu 20% vn iu l ca ngn hng. Th hai, cm cho vay hoc hn ch cho vay i vi cc c nhn c lin quan n qu trnh cho vay hoc nhng ngi c trch nhim chnh trong hot ng qun tr ca NHTM. Song hnh, ngn hng cng hn ch cho vay i vi mt s lnh vc u t nht nh m ngn hng nh gi c nguy c ri ro cao v kh nng ri ro i vi khch hng l iu kh trnh khi. Th ba, s dng cc bin php bo m tin vay. m bo tin vay l mt trong nhng cng c quan trng hn ch ri ro trong hot ng cho vay. Cc bin php bo m tin vay hu hiu chnh l s dng ti sn th chp, cm c hoc c s bo lnh ca ngi th ba. Trong trng hp khch hng khng hon tr c vn vay v li, ngn hng c th bn ti sn bo m b p cho cc tn tht ca mnh do mn vay gy ln. Ngoi ra, ngn hng c th yu cu khch hng m ti khon ti ngn hng mnh v gi mt khon vay ti thiu bng, chng hn bng 10% gi tr ca mn vay d phng. Bng cch ny ngn hng c th gim st i vi ngi i vay mt cch c hiu qu hn, ng thi gip tng cng kh nng hon tr. Trong trng hp ngi vay v n, ngn hng ly phn b p mt phn mn vay b tn tht trong qu trnh cho vay. Th t, phn loi n v trch lp d phng: khch hng l ngi s dng sn phm ca ngn hng v quyt nh thnh cng trong hot ng kinh doanh ca ngn hng. hn ch ri ro trong hot ng cho vay, ngn hng la chn nhng khch hng vay c trin vng tt ra khi nhng khch hng vay c tim n xu. Ngn hng sng lc khch hng bng cch tp hp cc thng tin tin cy v khch hng hay bn c ngha v thanh ton n. Trn c s cc thng tin thu thp c tin hnh tnh im tn dng, nh gi xp loi khch hng c trin vng tt hay xu quyt nh vic cp tn dng. ng thi, lp qu d phng ri ro c coi l mt trong nhng bin php quan trng tng kh nng chng ri ro ca ngn hng, gip ngn hng c th n nh v pht trin c hot ng kinh doanh trong trng
59
THC TIN PHP LUT

hp ri ro xy ra. Th nm, nn thnh lp phng php ch ca NHTM c phn theo hng chuyn nghip. Ty theo cch thc t chc, iu hnh ca Ban Tng Gim c ca tng ngn hng m c cu ca Phng Php ch c th s bao gm Trng phng, gip vic cho trng phng l ph trng phng v cc chuyn vin, chu s qun l v iu hnh trc tip ca Ban Tng Gim c. B my ca Phng Php ch thng gm c: t tng hp v t vn, t x l n, t php l chng t v t qun l u t Nhim v c th ca cc t do Trng Phng Php ch quy nh. Nhim v v quyn hn ca trng phng php ch bao gm vic t chc thc hin v chu trch nhim trc Ban tng gim c Ngn hng v mi mt cng tc ca phng; quyt nh chng trnh, k hoch cng tc v t chc qun l vic thc hin nhim v ca phng; qun l, phn cng nhim v cho cn b trong phng. ngh b nhim, min nhim, nng lng, khen thng, k lut, tuyn dng v bi dng cn b theo thm quyn c phn cp; tham gia cc cuc hp do Ban Tng Gim c triu tp; k tha lnh tng gim c NHTM trn cc vn bn hnh chnh theo thm quyn. Ph trng phng c nhim v gip trng phng ch o iu hnh mt s mt cng tc ca phng theo phn cng ca Trng phng v chu trch nhim trc trng phng v nhim v c phn cng, k thay trng phng trn cc vn bn hnh chnh theo s phn cng ca trng phng. Khi trng phng vng mt, Ph trng phng c u quyn iu hnh cng tc ca phng, chu trch nhim v kt qu nhng cng vic gii quyt v bo co li khi trng phng c mt; tham gia kin vi trng phng v t chc, hot ng ca phng theo nguyn tc tp trung dn ch v ch th trng. Tm li, ri ro trong hot ng cho vay ca mt ngn hng xy ra mt mc khc nhau: nhiu nht l ngn hng b gim li nhun khng thu hi c li cho vay, nng nht khi ngn hng khng thu hi c vn li, n tht thu vi t l cao dn n ngn hng b l v mt vn. Nu tnh trng ny ko di khng khc phc c, ngn hng s b ph sn, gy hu qu nghim trng cho nn kinh t ni chung v h thng ngn hng ni ring. Chnh v vy, cc nh qun l ngn hng nn cn trng v tnh to trc khi quyt nh cho vay. nm Thng Long...), v nu c, h qu php l hay nh hng ca cc d n nghim thu ti k hoch ngn sch tip ti ra sao. y c th l mt ni dung cn nghin cu thm lin quan n cc quy nh ca Lut Ngn sch, quy trnh lp k hoch KT-XH cng nh xem xt bo co trch nhim gii trnh ca Chnh ph v chnh quyn a phng. Nu cha c, cn phi quy nh trch nhim ny ca c quan nh nc, ch t trong qu trnh tho lun v Lut Ngn sch v phn b ngn sch hng nm. Nu k hoch ngn sch sp ti s c lp theo kt qu u ra, trong nhng phin tho lun v ngn sch hng nm c th lng ghp nhng ni dung nh gi d n u t cng trin khai v nghim thu nh l lun chng cho k hoch ngn sch sp ti.
VAI TR CA PHP LUT TRONG KIM SOT U T CNG

(Tip theo trang 50)
Giai on 8: nh gi d n sau khi trin khai Nh trnh by, vt qua khun kh nhim k, cn c nhng nh gi v hiu qu u t cng sau khi d n c trin khai. Chng ti cha r hin nay, cc d n u t cng Vit Nam c c c quan no tin hnh ng k ti sn cng, nh gi sau khi thc hin d n hay khng (v d nh gi sau khi vn hnh Nh my lc du Dung Qut, nh gi sau khi hon tt cc Chng trnh u t k nim 1000
8 2011
KINH NGHIM QUC T
QUAN H GIA QUC HI V CHNH PH TRONG HIN PHP 1958 CA PHP V VN DNG VIT NAM
V THU HNG* Hon thin h thng php lut, i mi t chc v hot ng ca b my nh nc l nhim v m ng v Nh nc ta c bit quan tm, nht l hin nay khi c cu nhn s b my nh nc c K hp th nht, Quc hi kha XIII thng qua. b my nh nc hot ng hiu qu, vn c bn l gii quyt tt mi quan h gia cc c quan nh nc, c bit l quan h gia Quc hi v Chnh ph. Hc hi kinh nghim cc nc tin tin, t vn dng ph hp vi iu kin, hon cnh Vit Nam l mt yu cu cn thit. Bi vit trnh by mi quan h php l gia Quc hi v Chnh ph nc Cng ha Php, qua a ra mt s kin v vic vn dng Vit Nam trong giai on hin nay.
1. Mi quan h trong hot ng lp php Hin php 1958 ca Php ra i ngy 4/10/1958 thay th Hin php 1946 nhm phn nh r ba quyn: lp php, hnh php, t php; thit lp mt Quc hi do dn bu nhng b hn ch quyn lc; nng cao v th ca Chnh ph; xy dng ch nh nguyn th quc gia l hin thn ca quyn hnh php iu khin mi hot ng ca Chnh ph. Mt trong nhng mc tiu ca cc nh son tho Hin php 1958 l: gia tng quyn hnh php trong mi tng quan vi quyn lp php1. Vi t tng , mc d vn khng nh trung thnh vi Tuyn ngn Nhn quyn 1789 v Hin php nm 1946 nhng Hin php 1958 c nhiu ci cch trong mi quan h gia Quc hi v Chnh ph. Hin php 1958 dnh ring mt chng (chng 5) vi 18 iu ghi
(*) ThS. Trng cao ng Ni v H Ni.
nhn mi quan h gia Quc hi v Chnh ph trn ba lnh vc c bn: lp php, gim st v quyt nh nhng vn quan trng ca t nc. y l nhng lnh vc quan trng m bt k quc gia no cng phi gii quyt. Mi quan h gia Quc hi v Chnh ph Php trong hot ng lp php c th hin ch yu thng qua hai vn chnh: i tng iu chnh ca quyn lp php v quy trnh lp php. i tng iu chnh ca quyn lp php v quyn hnh php c Hin php phn nh r rng. Theo quy nh ti iu 34, Quc hi c quyn lp php trong cc lnh vc nh: xy dng k hoch pht trin kinh t - x hi; nhn quyn (quyn cng dn); quc tch; dn s (hn sn, tha k, sinh tng, quyn v ngha v dn s); hnh s (trng ti, khinh ti, hnh
(1) Nguyn ng Dung, Lut Hin php i chiu, Nxb. TP. H Ch Minh, Tp. H Ch Minh, 2001, tr. 396.
61
KINH NGHIM QUC T

pht); ti chnh (gi, thu, quy ch pht hnh tin t); hnh chnh (bu c, thnh lp cc loi s cng lp, cng chc); gio dc; quc phng (n nh nguyn tc c bn v t chc tng qut quc phng); lao ng (quyn lm vic, bo him x hi). Nhng vn khc s c Chnh ph quy nh bng Sc lnh. Chnh ph cn c th ban hnh Sc lnh sa i cc o lut ca Quc hi. Tuy nhin, vic sa i ny phi tun theo nhng nguyn tc nht nh nh: phi c s tha thun ca Tham chnh vin; nhng o lut ban hnh sau khi Hin php 1958 c hiu lc ch c th b sa i bi Sc lnh nu Hi ng Bo hin tuyn b o lut c tnh cch lp quy (iu 37). V quy trnh lp php, y l mt trong nhng quy trnh quan trng thuc chc nng ca Quc hi cc nc. Mi quc gia ty thuc vo c im ca mnh c nhng quy trnh lp php ring. Tuy nhin, hu ht quy trnh lp php ca Ngh vin cc nc t sn u bt ngun t sng kin lp php, sau son tho d n lut trnh cc y ban ca Ngh vin xem xt thng qua. Quy trnh ban hnh lut ca Ngh vin Php cng tun th nhng quy nh chung . Mi quan h gia Ngh vin v Chnh ph Php c thit lp cht ch trong quy trnh, th tc ny. Php, sng kin lp php thuc v ngh s v thnh vin Chnh ph. Chnh ph c vai tr c bit vi quyn sng kin lp php. iu 39 Hin php quy nh: Th tng v cc thnh vin Ngh vin u c quyn a ra sng kin ban hnh lut. Cc d tho lut c a ra tho lun ti Hi ng B trng sau khi c kin ca To n hnh chnh ti cao v c trnh ln Thng v H vin hoc Thng v Thng vin. Ngh s v thnh vin Chnh ph cn c quyn yu cu sa i lut (iu 44). Tuy nhin, cc xut sa i, b sung do thnh vin Ngh vin a ra s khng c chp nhn nu vic thng qua cc xut sa i, b sung c h qu lm gim ngun lc ca Nh nc, to ra hoc lm tng thm khon chi ca Nh nc (iu 40). Vit Nam, bn bn Hin php u quy nh Chnh ph c quyn trnh d n lut trc Quc hi (quyn sng kin lp php). Tuy nhin, ch th quyn sng kin lp php nc ta rt rng. Ngoi Chnh ph, iu 87 Hin php 1992 quy nh: Ch tch nc, y ban Thng v Quc hi, Hi ng dn tc v cc y ban ca Quc hi, Ta n nhn dn ti cao, Vin Kim st nhn dn ti cao, Mt trn T quc Vit Nam v cc thnh vin ca Mt trn, cc i biu Quc hi cng c quyn trnh d n lut ra trc Quc hi. i biu Quc hi thc hin quyn kin ngh v lut thng qua vic kin ngh ban hnh lut mi hoc sa i, b sung lut hin hnh. Trn thc t, nc ta, quyn sng kin lp php l thc quyn i vi Chnh ph nhng li l quyn mang tnh hnh thc i vi i biu Quc hi. y cng l mt trong nhng nguyn nhn dn n s gim st vai tr lp php ca Quc hi Vit Nam. Vn nng cao cht lng i biu Quc hi, xy dng c ch pht huy vai tr ca i biu Quc hi trong hot ng sng kin lp php cn c c bit quan tm trong nhim k Quc hi kha XIII. Trong quy trnh lp php ca Php, cc ch th ca sng quyn lp php son tho v trnh d n lut ra mt trong cc y ban thng trc ca hai vin xem xt. Hin php quy nh thm quyn ca H vin v Thng vin trong lnh vc lp php l kh bnh ng nhng i vi d n lut v ti chnh th phi a ra H vin xem xt trc. Bo co thm tra ca cc y ban l c s cc vin tho lun v thng qua d n. Th tc trnh d n lut ca cc ngh s cng tng t th tc trnh d n lut ca Chnh ph. D n lut c chuyn cho U ban c lin quan nghin cu, xem xt khi c yu cu ca Chnh ph hoc ca mt trong hai Vin nhn c d n lut . D n lut m khng c ngh ca Chnh ph hoc mt trong hai Vin s c chuyn cho mt trong nhng U ban chuyn trch ca H vin hoc ca Thng vin (iu 43). Khi xem xt d n lut ti Ngh vin, Ngh vin phi xem xt cc d n lut do Chnh ph
8 2011
KINH NGHIM QUC T

trnh u tin. i vi nhng yu cu sa i lut khng c y ban nghin cu trc, Chnh ph c th phn i. Sau khi c thng qua ti mt vin, d n lut phi trnh sang vin kia biu quyt, chp thun. Vai tr ca Chnh ph l rt ln khi c s bt ng kin gia hai Vin. Trong trng hp Chnh ph tuyn b tnh cp thit phi ban hnh d n lut th Th tng c quyn ngh mt y ban hn hp c thnh phn ngang s gia H vin v Thng vin chu trch nhim son tho, xut mt vn bn v cc quy nh vn cn c kin khc nhau. Chnh ph c th a vn kin do y ban son tho cho hai Vin chun y. Nu y ban trn khng th mang li s tha hip, Chnh ph c quyn yu cu H vin a ra quyt nh cui cng (iu 45). Nh vy, Hin php 1958 ca Php quy nh kh c th quy trnh lp php ca Quc hi. So vi cc Hin php trc, th tc lp php trong Hin php 1958 gip Chnh ph c th can thip kh su vo quy trnh xem xt d n lut ti hai Vin ca Quc hi; gip hn ch mt phn quyn lc ca Quc hi v thit lp mt Chnh ph mnh hn, c th kim sot quyn lp php ca Quc hi. 2. Hot ng quyt nh nhng vn quan trng ca t nc Hin php 1958 ca Php c nhng ci cch nht nh trong cch thc t chc v thc hin quyn lc nh nc ng thi vn tn trng Tuyn ngn Nhn quyn 1789. y l Tuyn ngn chi phi quy nh v thm quyn quyt nh nhng vn quan trng c lin quan n ch quyn quc gia. iu 3 Hin php quy nh nhn dn Php l ch th duy nht ca ch quyn quc gia. Nhn dn Php thc hin ch quyn quc gia di hai hnh thc: thng qua i din v thng qua con ng trng cu kin nhn dn. Nh vy, xt v nguyn tc, Quc hi Php l nhng ngi i din cho nhn dn quyt nh nhng vn quan trng ca t nc. y l im tng ng gia Hin php Php v Hin php Vit Nam. Hin php Vit Nam lun khng nh quyn lc nh nc thuc v nhn dn. Nhn dn Vit Nam l ch th duy nht ca quyn lc nh nc. Nhn dn thc hin quyn lc nh nc thng qua c quan i din l Quc hi v Hi ng nhn dn cc cp. Tuy nhin, nu Hin php ca Php khng nh trc tip hai hnh thc nhn dn thc hin quyn lc nh nc th Hin php Vit Nam cha trc tip quy nh ngha v trng cu dn ca Nh nc. Hnh thc ny ch c gin tip quy nh thng qua quyn tham gia qun l nh nc ca cng dn. Khi sa i Hin php 1992, chng ta nn quy nh r: trong trng hp quyt nh nhng vn quan trng ca t nc, Nh nc c ngha v trng cu dn. Nhng vn quan trng nht ca t nc do Quc hi Php quyt nh. Quc hi biu quyt thng qua lut quy nh cc vn nh: cc quyn dn s, ti chnh, quc phng (iu 34). thc hin chng trnh hot ng ca mnh, Chnh ph c th yu cu Ngh vin cho php ban hnh Php lnh quy nh vic p dng trong mt thi gian nht nh cc bin php thng thng thuc phm vi iu chnh ca lut. Cc Php lnh ny c ban hnh sau khi a ra tho lun ti Hi ng B trng v sau khi c kin ca To n Hnh chnh ti cao (iu 38). i vi nhng lnh vc quan trng, Quc hi Vit Nam c th a ra quyt nh di hai hnh thc: lut v ngh quyt. Hin nay, nhiu nh khoa hc cho rng, tnh cht php l ca ngh quyt cha r rng, ch ti trong ngh quyt i vi cc c quan thc hin cng khng c. V vy, vi nhng vn trng i ca t nc, Quc hi nn phn loi r hn v ban hnh lut. Php, vai tr ca Chnh ph trong hot ng quyt nh nhng vn quan trng ca t nc c thc hin thng qua Tng thng. i vi nhng hot ng v thc thi cc mc tiu chnh tr nh: quyt nh a ra trng cu dn; bo v Hin php, bo m s c lp quc gia, s ton vn lnh th; bo m s
63
KINH NGHIM QUC T

hot ng v iu ha cc c quan cng quyn, Tng thng trc tip quyt nh. Theo quy nh ti iu 16: Khi c s e do nghim trng v trc tip n s tn ti ca cc thit ch ca nn Cng ho, c lp dn tc, ton vn lnh th hay n vic thc hin cc cam kt quc t ca nc Cng ho Php v c s t qung trong hot ng bnh thng ca cc c quan hin nh ca Nh nc, Tng thng c quyn p dng mi bin php cn thit khc phc, sau khi tham kho kin chnh thc ca Th tng, Ch tch ca hai Vin v Ch tch Hi ng Hin Php. i vi cc nhim v khc nh vic n nh v iu khin chnh sch quc gia, Chnh ph s quyt nh v thc thi vi vic s dng b my hnh chnh v qun lc. Th tng bo m vic thi hnh lut v thc hin quyn lp quy. Chnh ph chu trch nhim trc Quc hi theo iu kin v th tc lut nh. Nh vy, nu loi tr vai tr ca Tng thng i vi Chnh ph th chnh th ca nh nc Php th hin nhiu c im ca chnh th cng ha i ngh. Chnh ph thc hin hot ng qun l, chp hnh nhng chnh sch quan trng do Quc hi quyt nh. Mi quan h gia Quc hi v Chnh ph Php khi quyt nh nhng vn trng i ca quc gia th hin phn no chc nng chp hnh iu hnh ca Chnh ph i vi Quc hi. 3. Hot ng gim st Mc d ch chnh tr ca Php theo Hin php 1958 khng ging ch Ngh vin ca Anh, cng khng ging ch Tng thng ca M m th hin mt chnh th cng ha hn hp, lng tnh nhng mi quan h php l gia Quc hi v Chnh ph Php vn th hin r nt nguyn tc: kim sot quyn lc v cn bng quyn lc. Yu t cn bng quyn lc cng th hin trong cch thc t chc quyn lc nh nc ta. chnh l s phn cng, phi hp gia cc c quan thc hin ba quyn: lp php, hnh php, t php. Yu t kim sot quyn lc chnh thc c i hi ng IX nu ra v tr thnh mt nh hng c bn trong i mi t chc v hot ng ca b my nh nc. Hin php 1992 (sa i) ghi nhn thm mt nguyn tc t chc v hot ng ca b my nh nc ti iu 2; l nguyn tc: Quyn lc nh nc l thng nht, c s phn cng v phi hp gia cc c quan nh nc trong vic thc hin cc quyn lp php, hnh php, t php. iu ny bt ngun t quan im ca i hi ng IX. Trong thi gian ti, Hin php nn tip tc th ch ha ng li i hi ng XI bng cch ghi nhn thm: Quyn lc nh nc l thng nht, c s phn cng, phi hp v kim sot gia cc c quan nh nc trong vic thc hin ba quyn lp php, hnh php, t php. y cng l mt nh hng c bn cho vic i mi v nng cao hiu qu trong hot ng gim st gia cc c quan nh nc Vit Nam. Theo Hin php 1958, Chnh ph Php khi thc hin chc nng, nhim v ca mnh vn chu s gim st ca Quc hi. Quc hi c quyn khin trch, lt Th tng v Ni cc. Hot ng cht vn i vi thnh vin Chnh ph ca hai Vin vn l mt hot ng thng xuyn trong ngh trnh ca Quc hi. Ngh trnh hai Vin s dnh trong mt tun mt kha hp cht vn nhn vin Chnh ph v nghe cu tr li ca Chnh ph (iu 48). Khi Chnh ph n nh chnh sch quc gia theo iu 20, chnh sch ny phi c biu quyt ti Hi ng B trng. Sau , Th tng t trc H ngh vin vn tn nhim chng trnh hay chnh sch tng qut. H ngh vin s tin hnh b phiu i vi kin ngh ph bnh. Kin ngh ny ch c gi tr nu c ph chun bi t nht 1/10 tng s H ngh s. Nu kin ngh khng c chp thun, cc H ngh s khng th ngh kin ngh mi trong cng kha hp . Sau khi c H ngh vin chp thun, Th tng c quyn yu cu Thng ngh vin chun y tuyn co ca Th tng v chnh sch tng qut. Trong trng hp H ngh vin chp nhn kin ngh ph bnh hay khng chp thun chng trnh v chnh sch tng qut ca Th tng, Th
8 2011
KINH NGHIM QUC T

tng phi t chc. Ngc li, Chnh ph cng c nhng kim sot nht nh i vi Quc hi thng qua vai tr ca Tng thng v thnh vin Chnh ph. Theo quy nh ca Hin php, Tng thng c th gii tn H ngh vin, sau khi hi kin ca Th tng v Ch tch hai Vin. Tng thng c quyn yu cu Quc hi phc ngh li mt phn hay ton b d lut trc khi ban hnh. iu 10 Hin php quy nh: Tng thng ban hnh o lut 15 hm sau khi d lut do Quc hi chung quyt c chuyn ln Tng thng. Trc khi mn thi hn trn, Tng thng c th yu cu Quc hi phc ngh ton th d lut hay mt vi iu khon ca d lut. Ngoi vai tr ca Tng thng, s kim sot ca Chnh ph i vi Quc hi cng c thc hin trong mt s trng hp nht nh. Chng hn nh i vi quy trnh xy dng d lut ti chnh, d lut phi a ra H vin trc. Nu Ni cc v H vin i nghch, Thng vin c quyn ph quyt d lut. Ngc li, nu Ni cc v H vin ng , ph quyt ca Thng vin s b bc b. Thng vin khng c sng quyn a ra quyt ngh ph bnh m lt Chnh ph nhng Chnh ph c th nu vn tn nhim ti Thng ngh vin. hot ng kim sot gia quyn lp php v quyn hnh php t hiu qu cao, Hin php 1958 thit lp mt nguyn tc mi m chng ta nn nghin cu p dng cho ph hp vi hon cnh Vit Nam. l nguyn tc: chc v dn biu bt kh kim nhim vi chc v B trng. Mt dn biu phi t chc nu mun lm B trng (iu 23). Hin nay, iu 110 Hin php 1992 (sa i) quy nh: Ngoi Th tng, cc thnh vin khc ca Chnh ph khng nht thit l i biu Quc hi. Nh vy, chc v B trng nc ta vn c th kim nhim chc danh i biu Quc hi. Trn thc t, s lng i biu Quc hi nm trong c quan ca Chnh ph
kh nhiu, Quc hi kha XI l 22 i biu, Quc hi kha XII gim 7 i biu2. Ngy 3/8/2011, Quc hi kha XIII ph chun danh sch thnh vin Chnh ph, trong s 22 B trng v Th trng c quan ngang B c 14 B trng, 01 Th trng c quan ngang B l i biu Quc hi (www.chinhphu.vn). Nh vy, s lng i biu Quc hi nm trong c quan ca Chnh ph nhim k kha XIII vn ging nhim k kha XII. Vic quy nh B trng c th l i biu Quc hi cng l mt trong nhng nguyn nhn dn n hiu qu hot ng cht vn ca i biu Quc hi i vi B trng cha cao. Thit ngh, khi sa i Hin php 1992 chng ta nn sa i iu 110 Hin php theo hng: Ngoi Th tng, cc thnh vin khc ca Chnh ph khng phi l i biu Quc hi. Quy nh ny nhm gp phn i mi v nng cao hiu qu ca mi quan h php l gia Quc hi v Chnh ph Vit Nam, p ng mc tiu m i hi ng XI t ra: Nh nc ta l Nh nc php quyn x hi ch ngha ca nhn dn, do nhn dn, v nhn dn. Tt c quyn lc nh nc thuc v nhn dn m nn tng l lin minh gia giai cp cng nhn vi giai cp nng dn v i ng tr thc, do ng Cng sn Vit Nam lnh o. Quyn lc nh nc l thng nht; c s phn cng, phi hp v kim sot gia cc c quan trong vic thc hin cc quyn lp php, hnh php,
(2) Nguyn ng Dung, Quc hi Vit Nam trong nh nc php quyn, Nxb. i hc Quc gia H Ni, H Ni, 2007, tr. 428. (3) ng Cng sn Vit Nam, Vn kin i hi i biu ton quc ln th XI, Nxb. Chnh tr Quc gia, H Ni, 2011; tr. 85.
65
THNG TIN LP PHP
QUC HI Ngh quyt s: 06/2011/QH13
CNG HA X HI CH NGHA VIT NAM c lp - T do - Hnh phc
NGH QUYT V VIC SA I, B SUNG HIN PHP NM 1992 V THNH LP Y BAN D THO SA I HIN PHP NM 1992 QUC HI NC CNG HA X HI CH NGHA VIT NAM Cn c Hin php nc Cng ha x hi ch ngha Vit Nam nm 1992 c sa i, b sung theo Ngh quyt s 51/2001/QH10; Sau khi xem xt T trnh s 11/TTr-UBTVQH13 ngy 02 thng 8 nm 2011 ca y ban thng v Quc hi v vic trin khai thc hin ch trng nghin cu, sa i, b sung Hin php nm 1992, T trnh s 12/TTr-UBTVQH13 ngy 02 thng 8 nm 2011 ca y ban thng v Quc hi v vic thnh lp y ban d tho sa i Hin php nm 1992 v kin ca cc v i biu Quc hi, QUYT NGH: iu 1 Quyt nh vic sa i, b sung Hin php nc Cng ha x hi ch ngha Vit Nam nm 1992 (c sa i, b sung mt s iu nm 2001) ph hp vi tnh hnh mi vi mc ch, yu cu, quan im v nh hng sa i, b sung Hin php nm 1992 c nu trong T trnh s 11/TTr-UBTVQH13 ngy 02 thng 8 nm 2011 ca y ban thng v Quc hi. iu 2 Thnh lp y ban d tho sa i Hin php nm 1992 (gi tt l y ban d tho sa i Hin php) gm cc v sau y: 1. 2. 3. 4. 5. 6. Nguyn Sinh Hng, y vin B chnh tr, Ch tch Quc hi, Ch tch y ban. Ung Chu Lu, y vin Trung ng ng, Ph Ch tch Quc hi, Ph Ch tch y ban. L Hng Anh, y vin B chnh tr, Thng trc Ban B th, y vin. Nguyn Th Doan, y vin Trung ng ng, Ph Ch tch nc, y vin. Nguyn Xun Phc, y vin B chnh tr, Ph Th tng Chnh ph, y vin. Tng Th Phng, y vin B chnh tr, Ph Ch tch Quc hi, y vin.
8 2011
THNG TIN LP PHP

7. 8. 9. T Huy Ra, y vin B chnh tr, B th Trung ng ng, Trng Ban t chc trung ng, y vin. inh Th Huynh, y vin B chnh tr, B th Trung ng ng, Trng Ban tuyn gio trung ng, y vin. Phng Quang Thanh, y vin B chnh tr, B trng B Quc phng, y vin.
10. Trn i Quang, y vin B chnh tr, B trng B Cng an, y vin. 11. H Th Khit, B th Trung ng ng, Trng Ban dn vn trung ng, y vin. 12. Trng Ho Bnh, B th Trung ng ng, Chnh n Ta n nhn dn ti cao, y vin. 13. Nguyn Ho Bnh, y vin Trung ng ng, Vin trng Vin kim st nhn dn ti cao, y vin. 14. Ksor Phc, y vin Trung ng ng, y vin y ban thng v Quc hi, Ch tch Hi ng dn tc ca Quc hi, y vin. 15. Nguyn Vn Hin, y vin y ban thng v Quc hi, Ch nhim y ban t php ca Quc hi, y vin. 16. Phan Trung L, y vin y ban thng v Quc hi, Ch nhim y ban php lut ca Quc hi, y vin. 17. Nguyn Vn Giu, y vin Trung ng ng, y vin y ban thng v Quc hi, Ch nhim y ban kinh t ca Quc hi, y vin. 18. Nguyn Thi Bnh, y vin Trung ng ng, B trng B Ni v, y vin. 19. H Hng Cng, y vin Trung ng ng, B trng B T php, y vin. 20. Bi Quang Vinh, y vin Trung ng ng, B trng B K hoch v u t, y vin. 21. Nguyn Hnh Phc, y vin Trung ng ng, y vin y ban thng v Quc hi, Ch nhim Vn phng Quc hi, y vin. 22. Hunh m, Ch tch y ban Trung ng Mt trn T quc Vit Nam, y vin. 23. ng Ngc Tng, y vin Trung ng ng, Ch tch Tng lin on lao ng Vit Nam, y vin. 24. Nguyn Th Thanh Ho, y vin Trung ng ng, Ch tch Hi lin hip ph n Vit Nam, y vin. 25. Nguyn c Vinh, y vin d khuyt Trung ng ng, B th Trung ng on thanh nin cng sn H Ch Minh, y vin. 26. Trn Hanh, Ch tch Hi cu chin binh Vit Nam, y vin. 27. Nguyn Quc Cng, y vin Trung ng ng, Ch tch Hi nng dn Vit Nam, y vin.
67
THNG TIN LP PHP
28. L Minh Tm, Ph Ch tch kim Tng th k Hi lut gia Vit Nam, y vin. 29. Nguyn Xun Thng, y vin Trung ng ng, Ch tch Vin khoa hc x hi Vit Nam, y vin. 30. Chu Vn Minh, y vin Trung ng ng, Ch tch Vin khoa hc v cng ngh Vit Nam, y vin. iu 3 1. y ban d tho sa i Hin php c nhim v t chc tng kt vic thi hnh Hin php nm 1992 v xy dng d tho sa i Hin php trnh Quc hi xem xt, thng qua. 2. y ban d tho sa i Hin php ban hnh Quy ch hot ng ca mnh, thnh lp Ban bin tp gip vic cho y ban. 3. Vn phng Quc hi c trch nhim bo m kinh ph v cc iu kin cn thit khc, t chc phc v cc hot ng ca y ban d tho sa i Hin php v Ban bin tp. Ngh quyt ny c Quc hi nc Cng ha x hi ch ngha Vit Nam kha XIII, k hp th nht thng qua ngy 06 thng 8 nm 2011. CH TCH QUC HI ( k) Nguyn Sinh Hng
8 7 2011

So 16-2011-NCLP Luật Thương mại quốc tế

Uploaded by

Document Information

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

So 16-2011-NCLP Luật Thương mại quốc tế

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

www.nclp.org.

S 16(201) / Thng 8/2011

45 Vai tr ca php lut trong kim sot u t cng

PGS, TS. Phm Duy Ngha

KINH NGHIM QUC T

THNG TIN LP PHP

30 The contents should be regulated by the Law on reconciliation

45 The role of law in the control of public investment 51 56 61

Prof, Dr. Pham Duy Nghia

6 INGHIN CU LP PHPI S 16(201)

8 INGHIN CU LP PHPI S 16(201)

I MI T CHC B MY NH NC TRONG HIN PHP SA I

10 INGHIN CU LP PHPI S 16(201)

12 INGHIN CU LP PHPI S 16(201)

14 INGHIN CU LP PHPI S 16(201)

THAY I TRONG QUAN IM CH O CA NG V T CHC XT X GIM C THM, TI THM V N HNH S

16 INGHIN CU LP PHPI S 16(201)

KIM SOT QUYN LC NH NC TRONG XY DNG NH NC PHP QUYN...

18 INGHIN CU LP PHPI S 16(201)

MT S VN NHN T GC T TNG TRONG V KIN U TIN CA VIT NAM TI WTO

NGUYN TIN VINH*

20 INGHIN CU LP PHPI S 16(201)

22 INGHIN CU LP PHPI S 16(201)

24 INGHIN CU LP PHPI S 16(201)

26 INGHIN CU LP PHPI S 16(201)

28 INGHIN CU LP PHPI S 16(201)

NHNG NI DUNG CN IU CHNH CA D N LUT HA GII C S

30 INGHIN CU LP PHPI S 16(201)

32 INGHIN CU LP PHPI S 16(201)

34 INGHIN CU LP PHPI S 16(201)

36 INGHIN CU LP PHPI S 16(201)

SC SNG CA B LUT DN S VIT NAM T GC NHN SO SNH VI B LUT DN S PHP, C, H LAN

38 INGHIN CU LP PHPI S 16(201)

40 INGHIN CU LP PHPI S 16(201)

42 INGHIN CU LP PHPI S 16(201)

44 INGHIN CU LP PHPI S 16(201)

VAI TR CA PHP LUT TRONG KIM SOT U T CNG

PHM DUY NGHA*

Gim st thm nh D n b loi

Chn d n, ngn sch

Gin st sau vn hnh

Quyt ton ngn sch

46 INGHIN CU LP PHPI S 16(201)

48 INGHIN CU LP PHPI S 16(201)

50 INGHIN CU LP PHPI S 16(201)

THC TIN PHP LUT

THC TIN PHP LUT

52 INGHIN CU LP PHPI S 16(201)

THC TIN PHP LUT

THC TIN PHP LUT

54 INGHIN CU LP PHPI S 16(201)

THC TIN PHP LUT

THC TIN PHP LUT

56 INGHIN CU LP PHPI S 16(201)

THC TIN PHP LUT

THC TIN PHP LUT

58 INGHIN CU LP PHPI S 16(201)

THC TIN PHP LUT

THC TIN PHP LUT

VAI TR CA PHP LUT TRONG KIM SOT U T CNG

60 INGHIN CU LP PHPI S 16(201)

KINH NGHIM QUC T

KINH NGHIM QUC T

62 INGHIN CU LP PHPI S 16(201)