Phuong Phap Hoc Tap Sieu Toc

Ngu n chia s : www.vnedoc.
com
Phng php h c t p siu t c
PHNG PHP H C T P SIU T C

Khi d y nng l c ti m n trong b n --------o0o-------Tc gi : Bobbi Deporter & Mike Hernaki D ch gi : Nguy n Th Y n, Hi n Thu Ni xu t b n: Nh xu t b n Tri Th c - Cng ty Sch Alpha Ngy xu t b n: Qu I/2007 T sch: Tm l - Gio d c S trang: 350 trang Kh sch: 15 x 23cm, in 1000 b n Hnh th c: Ba m m Gi sch: 39.000 nh my: Duyhoa83, Annsuri, Alex_r, Linh12a4, Nhoclienxo Bin t p: Annsuri Th c hi n ebook: Zaqqaz Ngu n: www.vnedoc.com Ngy hon thnh: 02/2009 (B n c th sao chp, post tc ph m ln b t c trang web no, nhng nn ghi r ngu n g c cng i ng th c hi n ebook. Tuy t i khng th c hi n v i m c ch thng m i. Xin chn thnh c m n.)
M CL C L IT A
Ngu n chia s : www.vnedoc.com
L I GI I THI U 1. NGHIN C U L I PHNG PHP H C T P 1.1. I U K DI U C A SUPERCAMP 1.2. CON NG D N T I S THNH CNG 1.3. NGUYN T C 80/20 1.4. PHNG PHP H C T P SIU T C 2. KH NNG V H N C A TR TU 2.1. VI NT V B NO NG I 2.2. M I PH N C A B NO 2.3. TH I GIAN V M C 2.4. NO PH I, NO TRI 3. S C M NH C A WIFIM - " I U NY C NGHA G 3.1. T O NI M SAY M - WIIFM H C T P TO L N 3.2. WIIFM V H C T P SIU T C 3.3. S BI U DNG 3.4. NG L RA PH I L TH 4. T O KHUNG C NH H C T P: MI TR NG H C T P NG 4.1. KHUNG C NH NH LM VI C 4.2. M NH C - Y U T 4.3. D U HI U TCH C C 4.4. MI TR NG LM VI C NH B TRONG MI TR NG R NG L N BAO LA CHUNG 4.5. C NG C L I KI N TH C ("TH I GIAN NGH GI I LAO") N I V I MNH" U M NHI M CC CH C NNG RING
PHT TRI N TR TU
B XUNG QUANH B N - SNG T O RA KHNG GIAN NG VAI TR C B N I V I H C T P SIU T C
5. GI THI TH T B I? 5.1. T C Y
CHI N TH NG: B N S LM G N U BI T MNH KHNG TH TIN
KHUY N KHCH MNH - M T TR NG THI TM L C A THI
5.2. SINH L H C C NH H NG NH TH NO? 6. KHM PH PHNG PHP H C C A B N 6.1. CH N PHNG TH C H C: NHN, NGHE, HAY 6.2. B N X L THNG TIN B NG CCH NO? 6.3. NH NG NG I T DUY THEO PHNG TH C C TH LIN T C 6.4. NH NG NG I T DUY THEO PHNG TH C C TH NG U NHIN 6.5. NH NG NG I T DUY THEO PHNG TH C TR U T NG NG U NHIN 6.6. NH NG NG I T DUY THEO PHNG PHP TR U T NG LIN T C 6.7. L P K HO CH K NGH THEO PHNG PHP T DUY KHC NHAU 6.8. CN B NG HO T NG C A B NO NG L C?
7. K THU T GHI CHP CNG NGH CAO 7.1. T I SAO PH I H C CCH GHI CHP 7.2. PHNG PHP PHC H A TRUY N TH NG 7.3. NGHIN C U HO T 7.4. L P B N T DUY T DUY NG C A B NO
7.5. PHNG PHP L P B N 7.6. M T S I U NH KHC
7.7. PHNG TH C GHI CHP TM 7.8. PHNG PHP S D NG GHI CHP TM
7.9. TH C HNH
BI N N THNH PHNG PHP A THCH C A B N
7.10. NH NG M O NH KHI GHI CHP 7.11. HY C G NG 7.12. TC D NG C A B N T DUY
7.13.TC D NG C A PHNG PHP GHI CHP TM 8. VI T V I LNG T TIN 8.1. T P H P 8.2. VI T NHANH 8.3. DI N T CH KHNG K CHUY N 8.4. M T NG I B T U VI T PH V S B T C
8.5. CC B C TRONG M T QU TRNH VI T HON CH NH 8.6. NH NG M O NH C M T BI VI T TRN TRU
8.7. NH NG M O NH KHI C M TH Y B T C 9. HY LM VI C V I TR NH DI U K C A B N! 9.1. PHN BI T GI A TR NH V H I C 9.2. NH NG G TA GHI NH T T NH T 9.3. S LIN T NG 9.4. S LIN H 9.5. H TH NG CH T 9.6. PHNG PHP NH V
9.7. T VI T T T V NH NG CU MANG TNH SNG T O 9.8. NH NG M O NH ! 10. NGHIN C U KH NNG C HI U
10.1. PHT TRI N KH NNG
C NNG SU T! C! CC SINH
10.2. PHNG PHP C NNG SU T R T TH V V D VIN C A SUPERCAMP, HY TI N T I GINH L Y 10.3. LM TIU TAN I U HUY N HO C 10.4. NH NG M O NH - "S N SNG VO TR NG THI" 10.5. LNH H I NH NG G C
10.6. NNG CAO T M NHN NGO I BIN 10.7. K THU T L T SANG TRANG 10.8. SIU QUT (HYPERSCAN) 10.9. M I PHT M I NGY 10.10. M I M T ? 10.11. KI M TRA L N CU I 11. T DUY LOGIC V SNG T O 11.1. THNG TIN: NGUYN LI U TH CHO S THAY 11.2. XEM XT CC QU TRNH GI I QUY T V N 11.3. T N N MNG I NNG T C C AM T
K T H P T T C V I NHAU
11.4. C M GIC TH NO KHI S NG TRONG C M GIC C A B N? 11.5. TH C HNH T DUY THEO K T LU N LOGIC 11.6. NH NG THAY THAY I" 11.7. 11.8. NG NO NG NO V TNG LAI I C A H BI N HO, HAY "NH NG N C THANG
11.9. "V LN PHA NO PH I C A B N" 11.10. H NG D N T P V
11.11. NH NG M O NH TRONG T DUY SNG T O 12. T O B C TI N B V T B C TRONG H C T P 12.1. S D NG CC K NNG 12.2. NH NG M O NH L IT A
"M t cu n sch qu gi xu t hi n ng lc v hn h n m i cu n sch vi t v k nng h c t p khc... D b n l a tu i no, c nhi u hay t kinh nghi m th y v n l m t cu n sch v cng h u ch v c th mang l i ni m vui cho t t c m i ng i!" - Chungliang Al Huang Tc gi cu n Embrace Tiger, Return to Mountain "Cu n sch trnh by r rng cc bi luy n t p, cc m o nh v cc chi n thu t thnh cng, gip b n tr thnh ng i ng u trong l p h c - ng i chi n th ng trong cu c s ng." - Ti n s Thomas Armstrong Tc gi cu n In Their Own Way "V i nh ng k t qu khng th tin c khi p d ng t i cc tr ng cng l p danh ti ng, cu n sch "Phng php h c t p siu t c" ny qu l m t cu n sch c n ph i c. Chng ta ang s ng trong m t th gi i y c nh tranh v chnh nh ng k nng nu ra trong cu n sch ny s gip chng ta, d l a tu i no, tm ra c l i th c nh tranh c th thnh cng trong cu c s ng". - Patrick Foley Ch t ch Hng chuy n pht nhanh DHL Worldwide Express -
L I GI I THI U bao gi b n c m th y chn n n v vi c h c hnh qu v t v v c c nh c cha? Phng php h c t p siu t c s l m t c u cnh gip b n th y ph n ch n, vui ti v
say m cng vi c h c t p. Cu n sch khng ch b ch i v i h c sinh, sinh vin, m cn ph h p v i ng i h c m i l a tu i. V i nh ng m o nh , nh ng g i v nh ng k thu t c bi t, sch gip b n ti t ki m th i gian, tng c ng kh nng lnh h i v ghi nh , ng th i bi n vi c h c hnh thnh m t qu trnh th v , h p d n v b ch. c sch s khi n b n thay i quan i m v cch nhn nh n v chnh b n thn mnh v v vi c h c t p. B n s pht hi n ra kh nng h c t p ti m tng trong mnh, r i s th y vi c h c th t d dng v h ng th. Sch c trnh by m t cch c bi t, bn tri l nh ng trang kn ch nh nh ng cu n sch khc, cn bn ph i l nh ng hnh v , s , k hi u, v.v... u v cu i m i chng u c nh ng trang c bi t. u chng nu tm t t nh ng l i ch b n s c c khi c n i dung v cu i chng l ph n ki m tra gip b n ki m nghi m xem h c c nh ng g. C m t s n i dung c tc gi nh c l i nhi u l n d i hnh th c khc nhau. Cc k thu t a ra r t ph h p v i phng th c lm vi c c a no b , gip b n h c v i k t qu t t nh t. Nh ng k thu t ny c th nghi m, nh gi trong nhi u nm v r t c hi u qu trong th c t . B n hy c v i tm h n c i m , g t sang bn nh ng ngh nh: cu n sch ny nh th no v ni v i u g. Cng khng nn vi c b n h c nhanh n m c no v h c c nh ng g. Hy lm cho chnh b n ph i ng c nhin v kh nng c a mnh. V hy vui v i m i b c i trn con ng h c t p c a b n. Chc cc b n thnh cng! 1. NGHIN C U L I PHNG PHP H C T P "Khi cn ng i gh nh tr ng, ti l m t h c tr thng minh v xu t s c, nhng vi c h c i v i ti khng bao gi l ni m ham thch. Tuy nhin, gi y ti l i th y am m h c t p, v khng bao gi c m th y v t v , gian trun nh ti c m th y tr c ". - Rosemary Bove, Ch t ch hi p h i Bova, thnh vin ban c v n qu n l New York, Thnh ph New York "C m h ng h c t p gip ti v t ra kh i nh ng h n ch c a b n thn. Gi y, ti hi u c r ng, ti c kh nng h c t t c m i i u! C th ni khng m t cht c ng i u l, kh nng hi u bi t c a ti tng ln g p 10 l n". - D.C.Cordova, Vi n nghin c u San Diego, California "Nh ng a tr nh ti nng cao c trnh , v i u quan tr ng hn, chng nng cao nh n th c v gi tr b n thn v ng c h c t p c a chng". - Ti n s James Powell Canton, Ohio -
Hy th hnh dung v m t tr ng thng m i c chng trnh gi ng d y hi u qu n m c h c sinh c a tr ng thu c nh ng k t qu ng khch l ch sau 6 tu n h c v cho r ng, tr ng cung c p cho h nhi u l l s ki n hn 4 nm h c tr ng chuyn nghi p; m t tr ng m nh ng nh kinh doanh khng nh ng c h c v l thuy t th c hi n nh ng h p ng l n, cch th c c m th y t tin v thnh cng hn trong cu c s ng, m cn c c s ham m h c t p; m t tr ng gip ng i h c hon thi n b n thn v nui d ng tm h n h . c m t tr ng nh th - Tr ng thng m i Burklyn m ti l ng i ng thnh l p vo cu i nh ng nm 1970. Tr ng l m t lu i trng l to l c bn s n i Vermont r p bng cy xanh mt. Burklyn d y nh ng mn h c bnh th ng nh marketing, m phn, k ton b ng nh ng phng php khng bnh th ng. Trong khi t t c cc tr ng thng m i n i ti ng khc li ko s c ng tc c a m t i ng cc nh qu n l chuyn ngnh chuyn nghi p, th tr ng Burklyn l i m i cc nh doanh nghi p t ng tr i trn thng tr ng t i gi ng d y. Chng ti b t u t gi thi t r ng, m t nh doanh nghi p c n hi u th u o t t c nh ng g lin quan n kinh doanh, ch khng ch hi u su m t lnh v c c th no . Do v y chng ti d y ton b nh ng kinh nghi m, ch khng ch o su ho c nh c l i "ti li u". Chng ti cng ch tr ng a nh ng kinh nghi m h c t p vo i s ng th c hn l n thu n chng l nh ng l thuy t sung. B t lu n l chng ta c tuy n ch n vo tr ng h c hay n thu n l ch l nh ng "h c sinh" c a "tr ng i", th i u c ngha nh t i v i chng ta l ph i h c c "phng php h c". V l , tu n u tin trong chng trnh gi ng d y 6 tu n, tr ng d y nh ng k nng nh: ghi chp, nh v c t c , ng th i t o mi tr ng an ton v tin t ng gi a gio vin v h c sinh. K t h p ba y u t ny, c ng v i s t p trung cao c a b no, h c sinh c th h c hi u qu hn v b li cu n vo m t kh i l ng ti li u k thu t kh ng l ng kinh ng c. Tr ng cng lun t o c ni m vui, s t tin cho nh ng ng i h c su t i. Burklyn - Tr ng Thng m i nng cao th ch t v nui d ng tm h n h c sinh trong qu trnh o t o tri th c. H u h t cc h c sinh c a tr ng u nh r ng, nh ng kinh nghi m m h c c tr ng c p 2 ho c ti u h c ch ng th m thp g so v i nh ng g h t c y. L h c sinh c a tr ng, h c nh ng khm ph quan tr ng v b n thn, v nh n ra r ng, l n u tin h c m th y thch h c, th m ch ngay c nh ng ng i t ng 12 nm, 16 nm hay 20 nm cm ght vi c h c cng c c nh ng c m gic nh th . Nh ng kinh nghi m tch lu c tr ng cng lm thay i cu c s ng h . M t s sinh vin t t nghi p tr ng Burklyn t b cng vi c c thu nh p cao v c mi tr ng lm vi c r ng l n tham gia vo cng vi c gi ng d y tr ng. M t s cng c nh ng h ng i thay i trong h at ng kinh doanh, i t h ng th ng / b i sang th ng / th ng. Chng ti c nghe ngy cng nhi u nh ng cu bnh lu n nh: "Nh ng a tr nh ti
qu quy t r ng, chng s vo h c ", v "N u chng c c ni m ham thch h c t p nh th , chng s c t t c ". Ti nh n th y, i u quan tr ng l ph i t o c ni m ham thch h c cho cc h c sinh ngay t nh ng nm u tin. B i v y, cng v i cc c ng s ti nng v tm huy t, ti b t u pht tri n SuperCamp vo u nh ng nm 1980. Cng chnh t i SuperCamp, cc nguyn t c v phng php h c t p siu t c c hnh thnh.
1.1. I U K DI U C A SUPERCAMP Ma thu nm 1981, Eric Jensen, Greg Simmons v ti b t u m ph ng nh ng g c h c Burklyn trong kho h c u tin dnh cho thanh thi u nin. Chng trnh ny c tri n khai Kirkwood Meadows, California - m t dy ni p c nh h Tahoe. Chng ti b t u chng trnh b ng cu c ni chuy n v i g n 200 b c ph huynh v nh ng i u c n thi t nh t cho con tr c a h . Sau , chng ti xy d ng kho h c 10 ngy k t n i vi c t o d ng s t tin, k nng h c t p v k nng giao ti p trong mi tr ng vui v . SuperCamp k t n i vi c xy d ng ni m tin, kh nng h c t p v k nng giao ti p trong m t mi tr ng vui v . Ma h nm 1982, nhm h c sinh u tin c a chng ti g m 64 thnh vin thanh thi u nin t i tr i, h u h t v i thi mi n c ng, nghi ng v thi u ho h ng c ng tc. Ngay chnh con trai ti cng t ra nghi ng khi n ni v i ti: "M , y cha ph i l ngi tr ng t t nh t". Ti khng th hnh dung n i n s ngh v ti nh th no n u i u n ni l ng s th t. Ngay c nh ng c ng s c a ti v ti u t e s v chng trnh gi ng d y ny, nhng c m gic nhanh chng qua mau. Chng ti b t u nh n th y c m t s b c t ph ng kinh ng c, ch ng t m t i u l chng ti ang i ng h ng. Cu i cng, n thnh cng hn nh ng g chng ti mong i v tr thnh m t s ki n c d u n trong i s ng c a nhi u thanh thi u nin tham gia h c t i tr i. Lc ny, hng nghn thanh thi u nin v c cc em d i 13 tu i cng l h c sinh c a SuperCamp. Nhi u ng i trong s h ti p t c theo cc kho h c chuyn nghi p v t c s thnh cng trong t t c cc lnh v c. Trong cc b c th g i cho chng ti, m t s l ng ng m ng h c vin tm th y thnh cng th c s trong nh ng thng ngy theo h c t i tr i. Cc tr i c t ch c trn kh p n c M v trn ton th gi i, nh Singapore v Moscow. S tr ng thnh th hi n ngay trong m i l i ni c a b n tr . T i sao v y? B i v chng th c s lm vi c. Nh ng h c vin khi n tr ng v n t ra mi n c ng v e s th nay b c nh ng c m gic v nh n th y chng tr i qua nh ng ngy qu gi nh t trong cu c i. Song nh ng k t qu cn mang tnh l thuy t. H c vin c nh ng b c nh y v t ng k , nh ng h c vin tng i m GPA trung bnh t 1,8 n 4,0; cn cc nam h c vin h u
nh
t c i m s m mnh mong mu n. ng n cu c s ng c a hng nghn h c vin v nh ng ng i thn c a
SuperCamp tc h .
Nhng nng m c thnh tch khng ph i l lnh v c duy nh t m cc h c vin t c. Ph huynh c a m t h c sinh vi t: "SuperCamp l m t trong nh ng i u t t nh t m ti lm cho con trai ti. Hm qua, n mang v nh phi u thnh tch h c t p m n ginh c i m 9. N cng h c c r ng, lo i A khng l y u t quan tr ng nh t, m s thch th h c t p v ng c thc y t h c cng quan tr ng khng km." "Con trai ti khng bao gi ph i ch u m t p l c no. Trn th c t , n coi SuperCamp l ng c l n nh t c a n". 1.2. CON NG D N T I S THNH CNG SuperCamp, chng trnh gi ng d y l s ph i h p chnh xc gi a 3 y u t : k nng l thuy t, k t qu rn luy n th l c v k nng cu c s ng. Chng trnh gi ng d y c s l tri t h c c b n. Chng ti tin t ng r ng, t c hi u qu , vi c h c ph i l ni m vui. H c l m t cng vi c su t i m con ng i ph i m nhi m m t cch vui v v thnh cng. i u quan tr ng l ph i tr thnh m t con ng i ton di n c v tr tu , th ch t v tnh c m ring t. Lng t tr ng cao l thnh ph n quan tr ng gip ng i h c c m th y h nh phc v kho m nh. ch ng minh cho tri t l ny, chng ti c bi t quan tm n vi c t o mi tr ng t t c cc h c sinh u c m th y quan tr ng, an ton v thu n ti n. i u ny b t u t mi tr ng rn luy n th ch t c t i m b i nh ng cy xanh, k t h p v i trang tr ngh thu t v m nh c. Phng h c ph i c c m nh n l ni l t ng t ch c h c. Mi tr ng tnh c m cng r t quan tr ng. Theo chng trnh c a chng ti, ng i gio vin l nh ng chuyn gia trong vi c xy d ng m i quan h ho h p v sau khi h thi t l p c m i quan h tnh c m an ton, h s a ra cho h c sinh nh ng thch th c m qua h tm th y thnh cng c a mnh. chnh l qu trnh truy n l i kinh nghi m cho h c sinh. M t trong nh ng i u m cc b c ph huynh than phi n v i chng ti vo nm 1981 l con c a h hon thnh h t cc kho h c h t tr ng ny n tr ng khc m khng c n m t l i h ng d n v phng php h c. B n th hnh dung, n u b n th a tr vo m t b bi m khng d y cho n nh ng bi h c v phng php bi. N c th s ng st, nhng l cha m , li u b n c dm th lm vi c khng? Cc b c ph huynh khm ph ra m t i u, khi h cho con ci c a h theo h c cc tr ng cng gi ng nh y n xu ng b bi. M t s c kh nng h c cch s i cnh v thnh cng, nhng cng c m t s s b ch t chm. Do v y, tr ng thng m i, chng ti d y cho cc h c sinh k nng h c t p nh: Ghi chp, nh , c t c , vi t v t duy sng t o.
Nhng tr c tin, chng ti ph i lm m t s "b c ph b nh ng c m gic nghi ng ", b i v m t s tr n tr i v n c m th y mnh b tr ng h c e do . H th m ch cn cho r ng, mnh khng c kh nng h c. Chng ti ph i t o ra m t s b c thay i nhanh chng cho chng (nh ng thay i trong khun kh chng trnh gi ng d y), v th c hi n i u ny v i nh ng thch th c v m t th ch t c s d ng nh m t tc nhn kch thch t o b c t ph trong qu trnh h c. Chng trnh gi ng d y SuperCamp l s k t h p gi a cc thnh ph n c pht tri n t m t tri t l l vi c h c c th vui v v ph i vui v . M t trong nh ng b c rn luy n v th ch t l kho h c leo dy. H c sinh ph i leo ln m t cy cao, i b trn m t s i dy ko cng cao kho ng 12m, nh y m nh t m t b nh trn nh c t cao b t chi c d, r i ri t nh chi c thang xu ng cnh tay c a thnh vin trong i ang ch s n. y th t s l nh ng ngy kinh hong i v i h c sinh. Nhi u ng i trong s h c suy ngh l h khng th v t qua c mn h c . Tuy nhin, t t c cc em u thnh cng v thnh tch m cc em t c c thng bo tr c ti p n l p h c, ni cc em th y mnh c th t c nh ng thnh cng nh v a r i. Chng ti nh n th y nh ng b c t ph trong qu trnh h c c a hng trm em h c sinh m i ma h nh p d ng h at ng ny. (N u b n ng c nhin, th c th gi i thch cho b n th y r ng, t t c nh ng h at ng ny c th c hi n b ng phng php th n tr ng v an ton, b i v tnh hu ng cng kh khn bao nhiu th s nguy hi m cng t i b y nhiu). Rn luy n th l c c p d ng nh m t tc nhn kch thch trong h c t p - m t s thay i cch nhn nh n v qu trnh h c. t c nh ng t ph
M t bi h c rn luy n khc l i b v i c ng l n - m t mn th thao c c nh c, v mn m th ng m t chi c b ng, h c sinh ph i dng tay m th ng m t chi c b ng dy 1 inch. Nh ng h at ng ny c p d ng ph v t t ng "ti khng th lm" lun ti m n trong m i con ng i. Chng ti cng nh n th y, cu c s ng ring t thu n ho c m i quan h khng kht v i nh ng thnh cng trong tr ng h c, trong c ng ng v trong s nghi p. Nh ng h c sinh t c s hi ho gi a tnh c m v k nng giao ti p th s c c s chnh tr c trong tnh c m v xy d ng c nh ng m i quan h tho ng. S k t n i gi a 3 thnh ph n lin k t ny (k nng l thuy t, rn luy n th l c v k nng s ng) l s pha tr n nh ng nt khc nhau trong cu c s ng c a hng nghn h c sinh trong nhi u nm qua. M i chng trnh u ch a ng m t s pha tr n m i, m i chng trnh l m t kinh nghi m duy nh t. Bi h c a d ng l nh ng g r t ring c a m i c nhn tham gia h c t p. 1.3. NGUYN T C 80/20 Trong su t nh ng nm SuperCamp h at ng (d i s h ng d n c a ti v ch ng ti,
anh Joe Chapon), chng ti c nghe nh ng cu ni c a cc b c ph huynh "Gi nh c c h i n h c SuperCamp khi mnh cn b, th ch c ch n SuperCamp s gip mnh r t nhi u trong cu c s ng ngy hm nay".
i th nh:
Chnh v th , ti n y sinh ra vi t cu n sch nay gip ch cho m i ng i. Cu n sch ny gip ch cho nh ng ng i su t i h c. N cng c n thi t cho nh ng ng i ra tr ng v c n ph i h c g p ph c v cho cng vi c m i, nh ng ng i ra tr ng nhi u nm nhng c n thi t ph i h c g o m t v n ho c cng ngh m i n m v ng cng vi c, v cho c nh ng ng i n m ch c cng vi c, nhng mu n h c chuy n sang cng vi c khc kh hn. Cu n sch cung c p cho b n 20% l ng thng tin t SuperCamp m c th em l i 80% s khc bi t trong phng php h c c a b n. 20% quan tr ng ny bao hm nh ng lnh v c v kh nng sau: * Ch p nh n thi *T o ng c tch c c
* Khm ph phng php h c c a b n * T o l p m t mi tr ng h c hon thi n * ct c
* Ghi chp hi u qu * Cc k thu t vi t c b n * T duy sng t o * Pht tri n kh nng nh tuy t v i B n s tm c nh ng i m quan tr ng nh t, nh ng thng tin c ch nh t, nh ng k thu t h c hi u qu nh t trong cu n sch ny.
1.4. PHNG PHP H C T P SIU T C Nhm sng l p SuperCamp c g i l "di n n h c t p". Phng h ng c a chng ti l "h c t p siu t c" - m t t p h p cc phng php v nguyn l h c t p c ch ng minh l mang l i hi u qu trong vi c h c v trong kinh doanh cho t t c m i ng i thu c m i l a tu i. "Phng php h c t p siu t c" c b t u t nghin c u c a ti n s Georgi Lozanov,
m t nh gio d c ng i Bungari, ng i th nghi m nh ng ci m ng g i l "g i h c" ho c "g i cho tr ". ng cho r ng, s g i c th nh h ng n k t qu tr ng thi h c t p, v t t c nh ng chi ti t n l cng s em n m t s g i tch c c ho c tiu c c no . M t s phng php ng s d ng a ra nh ng g i tch c c nh: h c sinh c m th y tho i mi, s d ng nh c n n trong l p h c, tng s tham gia c a c nhn, s d ng p phch qu ng co g i s cao th ng, ng th i ph i c ng c thng tin, v ph i c gio vin h ng d n c o t o chuyn nghi p v ngh thu t gi ng d y theo phng php "g i ". M t thu t ng khc c s d ng thay cho "g i h c" l "h c tng c ng". "H c tng c ng" c nh ngha l "t o kh nng cho h c sinh h c v i m t t c n t ng m khng c n ph i g ng s c". Thu t ng ny l nhm cc y u t m trong phng php h c truy n th ng nhn chung khng xu t hi n nhi u nh: tr vui, tr chi, mu s c, t duy tch c c, th l c ph h p, v tnh c m lnh m nh. Nh ng y u t ny g n k t v i nhau t o thnh kinh nghi m h c t p c hi u qu . "Phng php h c t p siu t c"cng nu ra nh ng kha c nh quan tr ng c a l p trnh ngn ng th n kinh (NLP), nghin c u v cch b no t ch c thng tin, ng th i kh o st k l ng m i quan h gi a ngn ng v hnh ng c th c s d ng t o s ho h p gi a h c sinh v gio vin. Cc nh gio d c c ki n th c hi u bi t v l p trnh ngn ng th n kinh s bi t cch s d ng ngn ng tch c c thc y nh ng h at ng tch c c - m t y u t quan tr ng khuy n khch b no h at ng m t cch hi u qu nh t. H cng c th xc nh phong cch t t nh t c a m i c th v hnh thnh " i m ch t" trong nh ng th i i m t tin v thnh cng. "Phng php h c t p siu t c" k t h p "g i h c", cc k thu t h c tng c ng, l p trnh ngn ng th n kinh v i l thuy t,ni m tin v phng php c a chng ta. N bao g m cc khi ni m c b n c a nhi u l thuy t v chi n l c h c t p khc nh: Thuy t no tri/ph i Thuy t b no tam v nh t th Phng th c c a chu ng hn (hnh nh, m thanh, Thuy t v kh nng hi u bi t ph c t p Gio d c chnh th lu n H c d a trn kinh nghi m H c d a trn php n d M ph ng/ h i ki n nhau N u t t c cc kho h c ny lm b n cng th ng th hy gi m b t i. i m ny s c ng l c)
c p chi ti t nh ng chng sau. SuperCamp, cc h c sinh vi t nh ng l i bnh lu n c a mnh g i cho gio vin vo gi a ngy v vi t nh gi vo cu i m i ngy. Vi c rt kinh nghi m v phng php gi ng d y s c th c hi n ngay t i l p, v chng ti mu n m b o ch c ch n ti p c n c t ng h c sinh. Nh ng k t qu kh o st c g i cho cc h c sinh v cha m cc em sau 3 n 6 thng theo h c chng trnh, nh m gip chng ti nghin c u nh ng k t qu lu di. Jeannette Vos-Groenendal, m t gio vin c a SuperCamp vi t lu n n ti n s v nh ng k t qu m SuperCamp t c. Cn c vo nh ng d li u thu nh p c trong su t nh ng nm 1983-1989, b cho r ng, chng trnh h c c a SuperCamp "l r t thnh cng v nn xem l m hnh h c t p". Nghin c u c a b cng ch ra r ng, nh ng sinh vin theo h c chng trnh SuperCamp c ch s GPA b ng 1,9 ho c th p hn s tng ch s GPA ln trung bnh ch sau 10 ngy h c. l tnh c m c i m c a nh ng h c sinh t c lo i A, m c i m khng th tng c n a. Theo b, chng trnh " tm c m t phng php ti p c n nh ng kh nng khc nhau c a cc h c sinh". V b d ki n v n d ng phng php ny giam t l h c sinh b h c n a ch ng cc tr ng h c trn ton n c M . Tuy nhin, i u ti mu n c p y l h u h t cc h c sinh c a SuperCamp khng c v n g nghim tr ng. Chng l nh ng a tr ngoan, kh khun php. Chng ti n b kh nhi u, pht tri n c k nng h c t p v nng cao thnh tch ton di n c a chng. i m quan tr ng nh t c n nh by gi l nh ng ti li u trong cu n sch ny c th nghi m v ch ng minh l c hi u qu trong hn 10 nm qua. N t mang tnh l thuy t. N l nh ng ti li u c nghin c u nhi u l n ph c v cho m i ng i thu c m i l a tu i. Nh ng g t t nh t c ch t l c vo trang sch ny. Khi c cu n sch, b n s khng ch tr thnh m t ng i t t hn, m cn c m th y t tin hn, ham h c hn v ho h ng hn. B n c th s d ng nhi u nguyn t c c a "Phng php h c t p siu t c" t c t i m c trnh khc, m t cng vi c khc ho c ch n thu n l lm t t hn cng vi c hi n t i c a b n. i u quan tr ng nh t y l b n lun c m th y vui v trong su t qung ng c a b n. Hy ti p t c nghin c u nh ng kinh nghi m h c t p ng tin c y m b n cha bao gi c ti p c n! 2. KH NNG V H N C A TR TU B n c bi t: - B no c a b n c kh nng gi ng nh no c a nh bc h c Albert Einstein? - B n c th ng xuyn dng nh ng b ng ch ng khoa h c t nhin con ng i hay khng? gi i thch v b no c a
M i ng i sinh ra u mang b n ch t hi u k t nhin v u c t o ho ban cho t t c nh ng cng c c n thi t tho mn s hi u k . bao gi b n xem m t a tr khm ph chi cha? Tr c tin, n ng m chi vo mi ng xem v nh no. Sau , n l c chi, gi ln, t t a vng quanh ng i xem t ng c nh chi. Ti p n, n a chi ln l ng tai nghe, nm xu ng t, r i l i nh t ln tho r i t ng m nh v xem xt t ng b ph n m t. Qu trnh khm ph ny c g i l "h c t ng th " (global learning). H c t ng th c coi l m t phng php c hi u qu i v i tr t lc cn b n 6 ho c 7 tu i. Tr tu c a tr tu i ny gi ng nh b t bi n, chng h p thu s ki n, cc c tnh t nhin, v s ph c t p c a ngn ng m t cch vui v v tho i mi. Thm vo , cc y u t ph n h i tch c c v s thc y c a mi tr ng cng gip chng t o c nh ng i u ki n h c t p l t ng. Chng ta hy ch n nh ng m c h c ban u trong cu c s ng c a m t a tr bnh th ng, kho m nh. Kh nng c a a tr nay r t gi ng kh nng h i nh c a b n. n 1 tu i b n t p i - m t qu trnh ph c t p c v m t t nhin v h th n kinh m khng th d y n u khng c s m ph ng. Trong qu trnh t p i, c th r t nhi u l n b n b ng ho c b va m nh, nhng khng bao gi c m th y th t b i khi b tr t chn. T i sao v y? Ti ch c ch n r ng, khi l n ln, b n c th b h c m t th g sau khi th t b i ch m t hai l n. Nhng t i sao b n l i r t c g ng khi b n t p i? Cu tr l i l: B n cha c khi ni m th t b i. Thm vo , cha m lun bn c nh ng vin b n. M i thnh cng c a b n u lm cha m vui lng v th m ch cn ca ng i hn c nh ng g m b n t c. B n th c hi n c nh ng thnh cng ng k trong nh ng nm th ng c a tr tu : 1 tu i: b n h c i. 2 tu i: b n b t u h c giao ti p b ng ngn ng . u i nh kh nng phi
5 tu i: b n hi u c 90% cc t ng i l n s d ng th ng ngy. 6 tu i: b n h c c.
Kho ng 2 tu i, b n b t u ph i h c giao ti p b ng ngn ng - m t k nng b n ph i h c khng c s tr gip c a sch ng php, l p h c hay s st h ch no. Trn th c t , cng nh t t c m i ng i khc, n 5 tu i, b n h c c kho ng 90% cc t s d ng th ng xuyn trong cu c s ng hng ngy. N u b n l n ln trong m t gia nh nhi u ngn ng , b n c th thng th o c ngn ng . n 6 ho c 7 tu i, b n ph i h c c - m t nhi m v h c th t kh khn nh t m con ng i ph i m nhi m. B n h c k nng ny nh kh nng k di u c a b no.
C th s c m t ngy, khi b n h c l p 1 ho c l p 2, ang ng i trong l p c gio h i: "B n no c th tr l i c cu h i ny?". B n gi tay, b t d y kh i ch ng i, si n i ch c gio g i tn. V i v t nhin b n a ra cu tr l i, r i ngay sau nghe th y m t s b n khc c i v ti ng c gio ni: "Sai r i, em . C r t ng c nhin v em!". B n c m th y x u h tr c b n b v c gio, ng i c uy quy n nh t trong cu c i b n lc b y gi . S t tin c a b n b lung lay, v m m s ng c a s thi u t tin b t u hnh thnh trong b n. i v i nhi u ng i, chnh l i m kh i u khi n h c nh ng nh n th c tiu c c v b n thn. T , vi c h c tr thnh m t vi c v t. S thi u t tin l n d n ln v h b t u g p ngy cng nhi u nguy c. Nm 1982, Jack Canfield, m t chuyn gia nghin c u v lng t tr ng c a con ng i a ra m t k t qu nghin c u c th c hi n trn m t trm a tr tnh nguy n. Cng vi c c a nh nghin c u l ghi l i s l ng nh ng l i nh n xt tch c c v nh ng l i nh n xt tiu c c m a tr nh n c trong m t ngy. Canfield nh n th y r ng, trung bnh m i a tr nh n c 460 l i nh n xt tiu c c hay ch trch, trong khi s l i nh n xt tch c c ho c ng h ch l 75, b ng 1/6 so v i nh ng nh n xt tiu c c. Nh ng ph n h i tiu c c th ng xuyn di n ra s tr nn r t nguy hi m i v i tr . Sau vi nm h c tr ng, b n tr c th s "ng ng h c" v v tnh gi g n kinh nghi m h c c a mnh l i. n cu i c p ti u h c, t "h c" g i cho nhi u h c sinh c m gic cng th ng v b p bu c. Cng trong kho ng tu i m s "ng ng h c" x y ra, tr ng h c truy n th ng l i chuy n t phng php "h c t ng th " t chnh th lu n v vui v sang phng php h c c ng nh c, theo tuy n v c nh h ng b ng ngn ng . C gio bu c h c sinh ph i ng i 1 ti ng ng h , theo hng l i v ng gi ng bi. Nh ng tr chi v h at ng t p th , nh ng t ng ngh thu t a s c mu, m i quan h thn tho i mi v t t c nh ng tr chi "lng bng" c a th a th i h c sinh ti u h c k t thc. pht tri n, qu trnh gio d c ph i thay i t "h c t ng th " th a ban u c a tr sang m t h th ng ph n l n ph thu c vo no tri. "S m t cn b ng"ny s khi n cho m t s h c sinh c m th y khng c h ng th h c v c m th y vi c h c l khng c gi tr . Tr c khi nghin c u su hn, chng ta hy tm hi u m t cht v b no v nghin c u xem lm th no h c "t duy b ng c b no" nhng v n c m th y d dng v h ng th.
2.1. VI NT V B NO NG I B no ng i l m t kh i ch t nguyn sinh ph c t p nh t trong th gi i v n v t. N c bi t n nh m t c quan pht tri n cao, c th t h c t p. C th kho m nh v mi tr ng thu n l i s gip cho h at ng c a b no c th duy tr t t trong vng hn 100
nm. B no ta c ba ph n c b n: Ph n cu ng (stem) hay cn g i l "no loi b st"; H th ng limbic hay "no c a ng v t c v"; V no. Nh nghin c u, ti n s Paul MacLean gi g n ba ph n ny thnh "b no ba ngi m t th ", b i v m i b ph n c a b no pht tri n trong cc kho ng th i gian khc nhau trong qu trnh ti n ho c a c th chng ta, m i ph n cng c c u trc th n kinh v ch c nng nhi m v khc nhau. Giai o n pht tri n u tin l "no b st". giai o n ny no c a ta cng gi ng nh no c a t t c cc loi b st, b ph n tr tu th p nh t c a loi ng i. B ph n ny h at ng nh m t dy th n kinh v n ng c m gic - nh n bi t hi n th c t nhin thng qua 5 gic quan. Hnh vi c i u khi n b i "ph n no b st" mang b n nng sinh t n, y l xu h ng c a t t c cc loi. Ph n no ny quan tm n th c n, ch , sinh s n v b o v lnh th . Khi ta c m th y nguy hi m, "ph n no b st" s thc y ta ch ng ch i v u tranh ho c ch y tr n kh i nguy hi m, y l s ph n ng "chi n u ho c tho ch y". Trong su t giai o n pht tri n u tin c a loi ng i, ph n ng ny r t c n thi t. Tuy nhin, n u ph n no ny chi ph i th chng ta khng th t duy m c cao hn. Xung quanh ph n no b st l m t h th ng limbic ph c t p kh ng l hay cn g i l "no c a ng v t c v". y l giai o n pht tri n cao hn r t nhi u trong th i k ti n ho c a con ng i v l m t ph n m con ng i gi ng v i t t c cc loi ng v t c v khc. H th ng limbic n m ngay trung tm c a b no chng ta. N c ch c nng th hin tnh c m v nh n th c khi th hi n c m gic, khoi c m, tr nh v kh nng h c t p. N cng ki m sot nh p sinh h c c a con ng i nh cn bu n ng , i, kht, huy t p, nh p tim, d c v ng, nhi t , h th ng chuy n ho v mi n d ch c a c th . H th ng limbic l ph n no i u khi n tnh c m c a con ng i ng th i cng ki m sot t t c cc ch c nng khc c a c th . i u ny gi i thch t i sao tnh c m c th nh h ng tr c ti p t i s c kho con ng i. H th ng limbic l b ng i u khi n trung ng, l c quan nh p thng tin t th gic, thnh gic v trong m t s tr ng h p t v gic v kh u gic. Sau , h th ng ny s phn pht thng tin t i b ph n t duy c a b no, l v no. V no bao trm xung quanh nh v c nh c a h th ng limbic, chi m 80% t ng b no c a con ng i. Ph n no ny l trung tm tr tu con ng i. N ch n l c nh ng thng bo nh n c thng qua nhn, nghe, v cc gic quan khc c a c th . 2.2. M I PH N C A B NO U M NHI M CC CH C NNG RING
Ngoi ra, qu trnh t duy c a v no cn c: tranh lu n, t duy, a ra quy t nh, hnh vi c m c ch, ngn ng , ki m sot dy th n kinh ch ng v nh ng ngha khng th hi n ra b ng l i ni. V no l ni h i t t t c cc kh nng tr tu cao gip phn bi t con ng i v i cc loi
ng v t khc. Ti n s tm l Howard Gardnerd xc nh m t s kh nng c bi t v tr tu ho c "phng th c nh n bi t" c th c pht tri n trong con ng i. Trong s c kh nng ngn ng , ton h c, tr c gic/khng gian, ng l c/mu l c, m nh c, kh nng hi u bi t gi a cc c nhn v i nhau v hi u bi t n i tm c a con ng i. C l , s pht tri n cao nh t c a tr tu , ng th i cng l d ng t duy sng t o l n nh t l tr c gic. Tr c gic l kh nng ti p nh n ho c lnh h i thng tin khng c s n t i 5 c quan c m gic. Kh nng ny c bi t s c bn tr t 4 n 6 tu i. Song, chng th ng b cc b c cha m ngn c n do h cho l nh ng hnh vi phi l. M i ng i th ng s kh nng tr c gic b i h cho r ng, chnh kh nng ny s ngn c n t duy l tr. Tuy nhin, kh nng tr c gic d a trn t duy l tr l khng th c kh nng tr c gic n u khng c t duy l tr.
2.3. TH I GIAN V M C
PHT TRI N TR TU
T t c kh nng tr tu cao hn g m c tr c gic t n t i trong b no ngay t khi m i sinh, v cho n khi 7 tu i, nh ng kh nng ny khng c b c l n u khng c khuy n khch thch h p. khuy n khch ng sau: n nh ng kh nng tr tu ny, c n ph i p ng nh ng i u ki n
Nh ng c u trc th n kinh th p hn ph i c pht tri n thch ng nh m cho php nng l ng chuy n t i m c cao hn. a tr ph i c m th y an ton v tnh c m cng nh v th xc.
C n ph i c m t m hnh khuy n khch thch h p. Hy nghin c u cc m c th i gian pht tri n tr tu d i y: Kh nng ngn ng cha c b c l khi a tr cn n m trong b ng m .
Tr khng th t d y cho mnh ngn ng b n a. N u ng i m c kh nng ni ngn ng , th b cng khng ngn c n c con mnh h c ni. Trn th c t, n u a tr c t vo m t mi tr ng ngn ng trong b t k th i gian no t khi sinh cho n 7 tu i, th kh nng nh n bi t ngn ng c a n s c hnh thnh. Trong kho ng th i gian t khi cho i cho n 1 tu i, ch c nng c a dy th n kinh c m gic tr b t u pht tri n. Ch c nng ny c hon thi n thng qua s ti p xc tr c ti p c a tr v i mi tr ng xung quanh, v i ng i m v v i nh ng v t trong th gi i tr th. Khi a tr a m t th g vo mi ng, r i gi ln nh sng, r i p m nh vo v t khc, c ngha l n ang nghin c u v v t d i m t cch th c duy nh t, l thng qua c m gic.
Khi trn 1 ho c 2 tu i, ch c nng c a dy th n kinh b no pht tri n kh , tr chuy n sang m t giai o n pht tri n ti p theo, cc m t xch th n kinh tng tr ng r t l n, h th ng tnh c m - nh n th c cng pht tri n nhanh chng, hnh vi c a tr thay i ch qua m t m. Hnh vi m i th ng xuyn c xem nh "m t s thay i nhanh chng t bi n" v th ng lm cc b c cha m lo s . Nhng chng ta c n ph i lu r ng, vi c a tr tr i qua giai o n pht tri n tnh c m ny l h t s c c n thi t t c m c t duy cao hn. giai o n ny, cng v i s pht tri n v m t tnh c m, a tr cng chu n b cho m c pht tri n tr tu cao hn thng qua vi c chi. B t ch c, k chuy n v m t s h at ng vui chi giu tr t ng t ng khc l nh ng cch th c m tr pht tri n kh nng nh n bi t bi u t ng v cc n ng sau bi u t ng. n 4 tu i, dy th n kinh c m gic v c u trc th n kinh nh n th c tnh c m pht tri n c 80%. Lc ny, a tr m i c nng l ng chuy n t i cc ch t duy cao hn. By gi l th i i m cc kh nng tr tu khc b t u pht tri n. N u c khuy n khch ng n nh ng kh nng ny s c pht tri n m nh. N u a tr c m th y b e do ho c khng c m t m hnh h ng d n no th nh ng kh nng tr tu ny r t cu c s ng ng pht tri n ngay t khi a tr ln 7 tu i. i v i nh ng a tr c khuy n khch thch h p, nhi u qu trnh t duy cao hn c th b c l v pht tri n m nh khng m y kh khn. nh ng a tr ny, dy th n kinh ph n no b st pht tri n, nh n th c c r ng, ch hnh ng khi g p nguy hi m. H th ng limbic cng pht tri n cao v ti p t c ki m sot tm l an ton v tnh c m lnh m nh. Khi a tr c tnh c m lnh m nh, n s t do h at ng nh ng m c cao hn c a c u trc v no. V no ng i c c u t o t 12 n 15 t t bo th n kinh, g i l cc neuron. Cc t bo ny c kh nng ti p xc v i nhau ho c ti p xc v i cc t bo khc b ng cch rung cc nhnh c c u t o hnh cy. M i neuron c kh nng ti p xc v i cc neuron vng ln c n ngha l cc t bo trong b no ng i c kh nng ti p xc v i nhau nhi u hn so v i cc nguyn t trong v tr ! S ti p xc ny cng xc nh kh nng h c t p nghin c u c a con ng i. cc m t n i gi a cc nhnh hnh cy ny c m t ch t g i l myelin. C th gi i thch r ng, myelin l m t prtin bo do b no ti t ra nh m bao ph cc kh p n i gi a cc nhnh cy khi b no nghin c u thng tin m i. C n r t nhi u nng l ng hnh thnh cc khc n i u tin. Sau qu trnh hnh thnh ny s tr nn d dng hn b i ch t myelin t o thnh m t ch t bao ph dy hn. D n d n qu trnh ny c l p i l p l i, kh p n i s c cung c p myelin v c kh nng h at ng d dng, ng th i cc kh p n i khc cng ang c hnh thnh. Qu trnh t o myelin gi i thch t i sao vi c a cc d li u trong 45 pht m i ti t h c l p khng mang l i hi u qu . Theo Joseph Pearce, m t tc gi t m c qu c t ng th i
l nh nghin c u qu trnh h c t p, m t nh ng thng tin c d y trn l p.
a tr trung bnh ch nh
c kho ng 3%
t c kh nng ghi nh cao, m i h c sinh ph i c ni m say m i v i mn h c. SuperCamp, d li u c d y cc l p h c bn tr, v i c ng l n. c bi t, chng ti nh n th y m t h c sinh t c b c t ph trong nh ng ti t h c bu i chi u. l th i i m m chng tch t myelin g n nh ng thng tin thnh m t ph n trong c u trc b no c a chng. bao gi con c a b n ngh b n c i c l i m t cu chuy n n yu thch cha?
Nhng ch sau khi c c t pht, n chn ng y v s n sng chuy n sang cu chuy n m i. B i v trong qu trnh c i c l i, a tr b li cu n b i cc lin k t mang tnh bi u t ng v n d trong cu chuy n. Cc k t n i neuron c kch h at, cc myelin b t u hnh thnh. Khi cc k t n i neuron c cung c p myelin, a tr s khng c n c m t cu chuy n c th trong nhi u th i gian n a, m ch c n m t cht th i gian l . Sau khi cc myelin c cung c p , a tr r t hi m khi ph i c l i cu chuy n n a. N u sau nhi u nm, cu chuy n khng c c l i, cc myelin b t u tan. B n c th g i l cch b no "t lm s ch". Nh khoa h c chuyn nghin c u v b no, ti n s Marian Diamond dnh 30 nm th c hi n m t lo t cc th nghi m v b no. B a ra k t lu n: b t k tu i no t khi sinh ra n khi ch t, con ng i c th tng kh nng tr tu nh s khuy n khch c a mi tr ng. Nghin c u v cu c s ng ch ra r ng, khi b no ph i b n tm m t v n g th cu ng n ng c xa "ho c l s d ng ho c l v t b " l i l m t l i khuyn c gi tr . B no cng quan tm n cc h at ng tr tu v lin k t v i mi tr ng th cng c nhi u nh ng k t n i gi a cc t bo. B n c th nh n th y r ng, kh nng c a b n l v h n (Nghin c u lin quan n mi tr ng h c c a Diamond s c c p chi ti t chng 4). B ng s nh c i nh c l i, cc t bo th n kinh s k t n i v i nhau v c cung c p myelin d dng nh l i thng tin. N u khng nh c l i th ng xuyn, cc myelin s b t tan ra. S D NG N... HAY V T B N u
2.4. NO PH I, NO TRI B no 3 ph n c a b n cng c chia thnh bn c u no ph i v bn c u no tri.
Ngy nay, hai bn c u no ny th ng c g i l no ph i v no tri. Nh ng th nghi m v hai bn c u no ch ra r ng, m i bn c u c m t ch ring, m b o nh ng k nng nh t nh, m c d chng c s lin k t v trao v i nhau. t duy i cho
Qu trnh t duy c a no tri mang tnh logic, lin t c, c nh h ng v l tr. Ph n no ny c t ch c kh ch t ch v c kh nng gi i thch c nh ng v n mang tnh t ng trng v tr u t ng. N cng ph i m nhi m cc nhi m v nh: di n t b ng l i ni, vi t, c, lin k t thnh gic, x p t cc chi ti t v s ki n, ng m v bi u t ng ho. Ch t duy c a no ph i mang tnh ng u nhin, khng theo tr t t , mang tnh tr c gic v thu c v chnh th lu n. Cc ch ny r t ph h p v i cc phng th c nh n bi t khng thu c l i ni nh: c m gic v tnh c m, cc nh n th c cn c vo xc gic, nh n th c v khng gian, hnh th v m hnh, nh n th c v m nh c, ngh thu t, nh y c m mu, sng t o v hnh dung. C hai bn c u no u quan tr ng nh nhau. Nh ng ng i s d ng hai bn c u no cn b ng nhau th c xu h ng gi i quy t cn b ng m i v n trong cu c s ng. H s h c d dng hn, v h bi t l a ch n ch c n thi t nh t m nhi m vi c h c. Do h u h t cc giao ti p u c th hi n d i d ng vi t ho c l i ni, nn ch c nng giao ti p l c trng c a no tri. Cc lnh v c nh gio d c, thng m i v khoa h c cng c xu h ng thin v no tri nhi u hn.Trn th c t , n u b n l ng i h at ng thu c cc lnh v c i h i no tri lm vi c nhi u hn m trong cu c s ng khng c g ng tham gia nh ng h at ng c n n no ph i, th chnh s m t cn b ng ny s l nguyn nhn khi n b n b stress, ng th i th ch t v tm h n c a b n tr nn ngho nn. cn b ng hai bn c u no, c n ph i c cc h at ng nh m nh c v th m m trong qu trnh h c, ng th i b n ph i tch c c t i u ch nh. Nh ng i u gip b n c c xc c m tch c c, i u khi n cho b no c a b n lm vi c hi u qu hn. Xc c m tch c c s em l i kh nng cho b no, em n cho b n nh ng thnh cng, gip b n c lng t tr ng cao, r i t l i c c nh ng c m xc tch c c - 1 chu k y sinh l c gip b n vn cao hn. (B n c nh n th y r ng, nh ng ng i r t thnh cng trong cu c s ng d ng nh u c ni m say m th ng th c 1 lo i hnh ngh thu t no ?). B t lu n l chng ta ni n h th ng limbic hay v no, n no ph i hay no tri, th cng ph i kh ng nh r ng, khng c m t b ph n no c a b no c th h at ng ring l m t cch y v sng t o nh c trng v n c c a n, b ph n ny ch c th h at ng c khi cc b ph n khc c a b no kch thch v ng h . chnh l nh ng g chng ti c p n khi ni v "ton b no" ho c "h c ton di n". Trong qu trnh s ng, t t c chng ta u c k t lu n v b no c a chng ta v v kh nng c a b no. C th nh ng g m b n th hi n tr ng h c khi n b n k t lu n r ng , b no c a b n "khng c t t" nh b no c a cc h c sinh c s c h c kh. C th b n
cng t ng k t lu n r ng, b n c th h c t t mn ny, nhng h c t i mn kia. Ho c cng c th b n ch p nh n r ng, c nh ng i u m b n khng c kh nng h c b i v no c a b n khng dnh cho chng. Th t ng ti c, t t c nh ng k t lu n ny u khng ng . T t c chng ta u c nh ng ch c nng th n kinh gi ng nhau, m c d c nh ng ch c nng khc nhau v tr tu v m c thnh cng trong cu c s ng. Ch c nng sinh l c a b no c a b n cng r t gi ng v i c a b t k 1 ng i no khc, th m ch c a c cc nh t t ng nh Einstein v Da Vinci. i u ny c ngha l b n s c nh ng h i tuy t v i. N u b n bi t v 1 ng i m cch c x c a ng i khi n b n khm ph c, ho c thnh cng c a ng i l i u m b n lun ao c t t i, b n c th coi ng i l m t "m u hnh" c a mnh. B n c th thnh cng nh ng i b ng cch h c theo anh ta. Cc nh khoa h c nghin c u v hnh vi c a con ng i g i l "s noi gng". M t t m gng i n hnh ph i k n l l c s ng i Anh Roger Bannister, ng i u tin ch y m t d m trong cha n 4 pht. M t bc s tranh lu n gay g t r ng, n u m t ng i ch y v i t c nhanh nh th , tim c a anh ta s v tung v h at ng qu s c. Hi n nhin, Roger Bannister khng th on tr c c k t qu ny. Anh ch y nhanh hn b t c ai trong l ch s . Tr i qua nhi u th p k v i hng nghn v n ng vin i n kinh c o t o chnh quy, Roger Bannister l ng i u tin l p c k l c , lm s ng s t th gi i v i th i gian 3 pht 59,4 giy. Th m ch ngay c khi k l c ny c cng nh n th nhi u ng i v n cho r ng, ch l m t s may m n m siu nhn Bannister t c v khng ai trn th gi i ny c th l p l i c k l c . Tuy nhin, ch sau 1 thng, v n ng vin ng i c John Landy ph v Sau , nhi u ng i ch y 1 d m m cha m t t i 4 pht. c k l c ny.
T i sao l i x y ra i u ny? C th gi i thch nh sau: C nh ng siu nhn l nh ng "t m gng", sau m i ng i c th noi theo nh ng t m gng th c hi n thnh cng i u m h mong mu n th c hi n. B n c nh ng kh nng ti m tng gi ng nh nh ng ng i khc. i u khc l ch , b n s s d ng tr tu c a b n nh th no. B n s tr l i c i u khi c cu n sch ny. Nh ng g ng i ny c th lm th nh ng ng i khc cng c kh nng lm Anthony Robbins - nh chi n l c, nh vn, nh hng bi n n i ti ng th gi i - gip hng trm nghn ng i thot kh i nh ng suy ngh h n ch v b n thn v m ra cho h nh ng kh nng to l n. M c ch c a Tony l a ra nh ng t m gng th ng xuyn t c thnh cng. ng khm ph ra ni m tin c a h v pht hi n c nh ng chi n l c gip h thnh cng. Sau , ng truy n t l i ni m tin v chi n l c ny cho m i ng i. M t trong nh ng h at ng m Tony d y cc h c sinh c a mnh l " i trn l a". ng h ng d n cc h c sinh i trn m t th m than h ng r c v i bn chn tr n. Tony s
d ng nh ng khi ni m v l p trnh ngn ng th n kinh, gip h th c hi n c k cng kh c th t ng t ng. L p trnh ngn ng th n kinh - m t nghin c u v kh nng nh h ng c a ngn ng l i ni v ngn ng khng c th hi n b ng l i ni n h th ng th n kinh c a con ng i - c John Grinder v Richard Bandler pht tri n thm. M t trong nh ng t m gng m Tony yu thch l Stu Mittleman. Anh ph k l c th gi i v i vi c ch y 1,000 d m ch trong 11 ngy. Stu l t m gng cho nh ng ng i n v Nam M nh ng ng i ch y c 75 d m trong m t ngy. Vi c tm c m t ng i no t c thnh cng m b n mong mu n gip b n ti t ki m khng ch nng l ng, m cn r t nhi u th i gian. B n mu n g trong cu c s ng c a mnh? Ch ng ng i v t no b n mu n v t qua? Hy tm m t ai thnh cng m c tiu m b n mong mu n v h c l i nh ng thnh cng c a h , b n s t c nh ng thnh cng . 3. S C M NH C A WIFIM - " I U NY C NGHA G I V I MNH"
T i sao b n nn -H c c
c chng ny? B i v b n s : y b n thn t c nh ng m c tiu
ng c thc
b n mong mu n. - T ng b c t o s h ng th nghin c u m t v n no .
- Khm ph nh ng i u m vi c h c t p tch c c s mang l i. - Nng cao ch t l ng cu c s ng. Trong cu c s ng, tr c khi lm b t k m t i u g, b ny c ngha g i v i mnh nh ?" T nh ng cng n nh ng quy t nh c th thay i l n lao cu c s mang l i m t cht l i ch cho b n thn, n u khng b cng vi c . n u c ho c v tnh t h i " i u vi c h t s c n gi n hng ngy cho ng c a b n, t t c u ph i h a h n n s khng c ng c th c hi n
V nh, vo bu i sng th 7, khi ng d y, b n th ng hay n o v i suy ngh "li u mnh c nn n cu l c b s c kho khng nh ?". Qu trnh n o th ng di n ra nh sau: "Vo m t ngy p tr i nh th ny, mnh nn nh ng thm m t ti ng n a, hay d y, trang i m r i i chi. Th 7 l ngy duy nh t trong tu n mnh c th ng , nhng cng l ngy duy nh t mnh c th i u . C r t nhi u i u mnh mu n lm trong ngy hm nay, n u mnh b t u ngy hm nay b ng m t cu c i chi, mnh s c m th y nng ng v kho kho n hn. OK, mnh s d y".
N u b n vng d y kh i gi ng lc , c ngha l b n tm th y c m t l i ch no v mu n m b o c l i ch cho mnh. Nhng cng c khi, thay v vng d y ngay kh i gi ng khi , b n l i ti p t c n m tranh v i chnh mnh. "Nhng, i chi s m t hai gi ng h , m mnh ch sao m d ch u th . Thi, mnh s ng ti p". u
thm m t ti ng n a, chi c gi ng ny
Trong tr ng h p ny, b n xc nh c l i ch c a hnh ng khc h p d n hn. Cho d i u c em l i cho b n c m gic g, c t t hn cho b n hay khng, th b n v n mu n l a ch n. B n cng c th b qua trnh u tranh v i chnh mnh khi b n quy t nh thay i hnh ng, l i n tr ng c v cho m t ng i b n, tham d cu c h p, tr ng rau, bi tr l i nh c a ho c lm b t c m t i u g m b n c m th y c l i hn l nguy c, ho c c l i nhi u hn khi lm nh ng vi c khc. T t c nh ng g b n lm u h a h n mang l i l i ch cho b n thn, n u khng b n s khng c ng c lm i u . Th hnh dung, b n v a c m i lm vi c t i m t qu c gia khc. Khi b n t h i: " i u ny c ngha g i v i mnh?" l b n ang cn nh c v m c lng, c h i thng ti n, chi ph nh , th i ti t, t l t i ph m, ch t l ng vng t m i, ni lm vi c c cch xa nh ng i thn c a b n hay khng, cc ni vui chi gi i tr c ph h p v i b n hay khng, v cn nh c n hng lo t cc y u t khc n a. Chng ti g i ng c m b n c c lm m t i u no l "WIIFM" ( c pht m l wiiffum), m t t c u t o t ch ci u c a cc t "What's in it for me?" ( i u ny c ngha g i v i mnh?). V khi b n cn nh c n b t k i u g, chuy n n m t qu c gia m i hay h c m t k nng m i, b n s khng c ng c th c hi n n u WIIFM khng n ng k v i nh ng n l c v nguy c lin quan n i u , ho c th p hn nh ng l i ch m b n c khi lm cng vi c khc. i khi WIIFM th hi n r t r trong th m ch l pht minh ra n. u b n, nhng cng c khi b n ph i tm ki m n, ho c
3.1. T O NI M SAY M - WIIFM H C T P TO L N Trong nhi u tr ng h p vi c tm th y WIIFM ng ngha v i "t o ni m m say" i v i nh ng g m b n ang h c nh s lin k t h c v i "th gi i th c". i u ny c bi t ng trong cc tnh hu ng h c chnh th c. B t lu n l l p h c ban m, m t bu i cinema cu i tu n hay m t kho h c trung h c, b n u ph i tm c m t phng php t o cho vi c h c tr nn ngha hn trong cu c s ng c a mnh. Hy t h i: "Mnh s p d ng
nh ng i u ang h c ny nh th no trong cu c s ng hng ngy?" B n c th d dng t o c ni m say m i v i nhi u mn h c, nhng l i kh c m t ni m say m trong m t s mn h c khc, v th b n lun mu n tm m t i u g khc li cu n hn. Tuy nhin, cc mn h c s cung c p cho b n nhi u thng tin, gip b n ti n b trong s nghi p, ho c giao ti p t t hn, ho c c th n gip b n lm cch no t o c ni m say m? i u ny ph thu c vo nh ng thay i trong cu c s ng, nn m i ng i s c nh ng phng php khc nhau. Nguyn nhn khi n ti h c ti ng Ty Ban Nha mang l i r t nhi u k t qu cho ti, v nguyn nhn khi n b n h c cng s mang l i nhi u k t qu t t cho b n. Chng ta ti p t c n v i m t s v d khc. V d : b n mu n h c tr ng i h c, b n c n ph i hon thi n m t s kho h c gip b n c i u ki n tham d vo chng trnh m b n mu n tham gia. y s l m t tnh hu ng kh khn, khng ch b i cc kho h c kh i b n thn b n, m cn b i n th ng khng lin quan g n nh ng i u b n mu n h c. Gi s b n mu n tham gia vo m t chng trnh o t o v quy h ach. Ng i ta yu c u b n ph i tham d kho h c v th ng k - m t mn h c khng m y thch th. Lm th no c c ni m say m mn h c ? Xc nh chnh xc quy n l i c nhn, b n s c c ni m say m h c t p khi tham d kho h c ny. Vi c hi u bi t v b mn th ng k s gip b n c kh nng nh n bi t v phn tch cc xu h ng trong cng vi c, gip b n c nh ng hi u bi t th u o hn v nh ng bo co nh gi t l ph n trm. y cng l m t cch nng cao kh nng c nhn. N u b n l m t ng i hm m m t mn th thao mang tnh c nhn cao nh bng chy ho c bng , kho h c th ng k c th nng cao thm ni m say m i v i cc mn th thao . T o c ni m say m th c ch t cng l m t ph n th ng cho b n. Ni m say m v i nh ng lnh v c ny s nhen nhm ni m say m trong lnh v c khc. Vi c khm ph lnh v c ny s gip b n p ng c nh ng nhu c u c a c nhn, ng th i khi n b n tm hi u su hn, m t chu i cc hnh ng c nh th c ti p t c. Tng t nh v y, kho h c v h i dng h c c th thi thc b n tm hi u v phng php nui c n c m n, t b n h c l n c bnh d ng kh d i n c, ti p n l tm hi u v k thu t ch p nh d i n c. C th , th gi i d i n c l m t kho h c khng bao gi k t thc i v i b n. V n l n nh t y l b n s khng c th i gian theo u i chng. H c tch c c c th lm cho b n c m th y m t m i, nhng th c ch t n l i ti p thm ngh l c cho b n. Gi ng nh mn ch y b ho c bi, i khi b n b t mnh ph i th c hi n, nhng khi b t tay vo th c hi n r i, b n s thu c ngy cng nhi u nng l ng hn. By gi , tr c khi c ti p, b n hy gi i lao vi pht v ngh cch lm th no t c ni m say m h c t p nh ng k nng h c m b n s c c trong cu Sau ph i tr l i v i trang n i dung v nhn vo tiu m i chng, b n s g b n c c v i th c t nh th no? S g n k t gip b n t c nh h c t p no? o n sch ny. g n nh ng ng k nng
(Nn nh r ng, cu tr l i c a b n ch mang tnh c nhn, n c th khng gi ng v i nh ng cu tr l i c a cc c gi khc v cu c s ng c a b n l c a duy nh t m t mnh b n m thi).
3.2. WIIFM V H C T P SIU T C ng c thi thc b n c cu n sch ny l g?
Cu n sch ny li cu n b n b i n c p n vi c nng cao vai tr c a b n v i t cch l m t ng i su t i h c, v trch nhi m c a b n i v i ch t l ng cu c s ng. N gip b n h c c nh ng g c th h c t nh ng tnh hu ng v s d ng nh ng i u h c c em l i l i ch cho b n thn v cho nh ng ng i m b n yu qu, ng th i i ph m t cch c hi u qu tr c nh ng v n quan tr ng. Cu n sch cng vi t v "h c tch c c" trong s so snh v i "h c th ng". L m t ng i c trch nhi m trong cu c s ng, b n s b t s vi c ph i x y ra ch khng ch i n khi chng t x y ra. H c tch c c l h c g n v i th c t , h c trong cu c s ng hng ngy. ng c b n mu n tr thnh m t ng i h c tch c c l g? Ng i h c tch c c s c c trnh cao hn, s c c h i thng ti n nhanh hn, ki m c nhi u ti n hn, v nhn chung s c m th y yu thch cu c s ng hn. N u b n l ng i ang i tm ki m ki n th c, nh ng kinh nghi m v nh ng bi h c trong cu c s ng s t ng m ra tr c m t b n. Tr tu c a b n r ng m ti p thu v h p th ki n th c, sau l i h i h ti p t c tm ki m. Tr tu s b c l t th gi i n i tm v b t u i vo th gi i r ng l n hn. Ni m say m c a b n l khai thc c t t c cc con ng m i, nhn vo t ng ng ngch l n khu t trong v v t qua t t c cc con ng quanh co g gh trong vi c tm ki m tri th c. Cng c nhi u ki n th c, b n cng c nhi u l a ch n khi ph i i m t v i nh ng tnh hu ng th thch. Cng c nhi u l a ch n, b n cng c nhi u kh nng c nhn. l nh ng g m cu n sch ny c p n. Quy n l c c nhn l kh nng th m kn m b n c th nhn th y trong m t nh ng ng i c trch nhi m v i cu c s ng, th y nh ng ng i a ra nh ng quy t nh m t cch t tin, b i v h c kh nng thu th p nh ng thng tin c n thi t a ra nh ng quy t nh ng n cho b n thn h . Cu n sch ny s a ra cho b n nh ng phng php c ch ng minh l c hi u qu , gip b n tr thnh m t ng i h c tuy t v i. M i c gi u c WIIFM khc nhau khi c cu n sch. l nh ng l i ch v t tr i hn h n th i gian v nng l ng h tiu t n - nh ng y u t c n thi t tr thnh m t ng i c kh nng h c siu t c. B n ph i cam k t n nh n nh ng phng php v bi t p trong cu n sch ny, sau th c hnh v i m c ch bi n chng thnh m t ph n trong cu c s ng. Cho d m c tiu c th c a h l g i n a, th WIIFM trong cu n sch ny cng u l "b i v n r t qu gi i
v i b n".
3.3. S BI U DNG Khi b n t h i: " i u ny c ngha g i v i mnh nh ?" th ch c ch n c m t s "bi u dng" trong cu tr l i. T i sao v y? Nhi u l n, khi nhn vo nh ng m c tiu c n hon thnh trong tng lai, b n u c c m gic, m c tiu qu l n, l n t c cu c s ng c a b n. B n ngh " ,th t v i n u mnh c th th c hi n c m c tiu ". Nhng sau khi t c m c tiu, b n l i khng c m th y n to l n n a. N li vo qu kh , v b n s qun i s tho mn c a chnh mnh v cng vi c lm v chuy n sang m t d n m i m khng h nh n bi t c i u c bi t mnh lm. Khi b n hon thnh m t nhi m v th vi c bi u dng cho k cng l m t vi c lm r t quan tr ng. N mang l i cho b n c m gic v thnh qu lao ng, v s hon thnh v t tin, ng th i xy d ng ng c cho m c tiu s p t i. Bi u dng s l m t vi c lm c n thi t thc y ng c ti p theo. Tr c khi b t u m t d n, hy quy t nh hnh th c bi u dng khi b n k t thc d n , trong c c nh ng ph n th ng nho nh khi b n hon thnh t ng khu trong qu trnh th c hi n. B n c th quy t nh i n t i cng v i b n b sau khi c v thu tm c nh ng phng php trong m t chng c a cu n sch ny, ho c t th ng cho mnh m t k ngh cu i tu n xa nh sau khi nghin c u h t ton b cu n sch. m t c quan c ng tc v i SuperCamp, chng ti lun lun th c hi n cng tc bi u dng. M i khi chng ti t c ch tiu tuy n d ng, chng ti u t ch c m t b a ti c nh m i cc nhn vin trong c quan, v t ch c b a ti c hng nm k ni m cho m t ma h v i nhi u chng trnh thnh cng. Chng ti cng c g ng c c nh ng bu i nh th th ng xuyn hn. Ch ng ti, anh Joe, v ti c m t "l bi u dng" ng nh sau khi chng ti xay d ng thnh cng m t ch ng Bear Valley, Caliornia. Trn ng tr v nh, chng ti d ng l i cng vin qu c gia Yosemite v m chai Dom Perignon. Chng ti ng i trong m t khung c nh p tuy t v i v i nh ng thc n c xu ng t ng n ni hng v, nhm nhi chai sm-panh v h i t ng v m t ma h thnh cng. Kh c th t ng t ng n i lc chng ti vui nh th no. Ngy hm sau, chng ti ti p t c ln ng tr v nh, trong ng i c m th y nh c ti p thm ngh l c v t qua nh ng thch th c ti p theo. L bi u dng s nh d u m i giai o n c bi t trong qung ng h ng t i m c tiu, n em n cho b n ni m vui t t nh khi giai o n c b n th c hi n thnh cng. 3.4. NG L RA PH I L TH
i u sau y c hay x y ra i v i b n khng: B n ang ng i d m t cu c h p ho c ng i nghe gi ng, nhng l i nhn chm chm ra c a s v bn tai nh vng v ng m t gi ng ni: " ng l ra mnh khng nn ng i y t t hn l mnh lm m t i u g khc". Chng ta th ng hay c c m gic nh v y, v th ng hay mong mu n lm m t i u g khc ho c m t ni no m khng ph i l ni chng ta ang . bao gi b n c nh ng suy ngh tng t nh th cha? Khi b n ang h c tr ng ti u h c, b n ngh: " y khng ph i l ch c a mnh, m ph i l tr ng trung h c c s ", r i khi b n ang h c tr ng ph thng c s b n l i ngh: "Tr ng trung h c ph thng m i l ch dnh cho mnh". R t nhi u ng i nh l i l c nh ng suy ngh nh th . Khi h h c n trung h c ph thng, h nh n th y r ng, h c sinh nm th nh t c a tr ng trung h c khng ph i l ch c a h , m ph i l h c sinh nm cu i. n khi l h c sinh nm cu i, h l i ngh ng l ra h ph i vo h c tr ng cao ng. R i khi b c vo cu c s ng, h ti c nu i h i t ng l i nh ng ngy thng tr ng cao ng v ngh r ng, tr ng h c m i th c s l ni em l i cho h ni m vui. N u b n cng gi ng nh nh ng ng i ny, b n s s ng m t cu c s ng v i suy ngh l m i vi c ng l ra khng di n ra nh th . i u ny nh h ng nh th no i v i b n? B n ph i tr gi b ng ch t l ng cu c s ng c a chnh mnh. B n tiu t n r t nhi u th i gian khi khng t p trung vo nhi m v tr c m t. ang d h p, nhng l i m t ng v m t cu c i cu c hay chi gn, lc b n s c m th y mnh c l i, b i tr c m t b n l m t kh i l ng cng vi c kh ng l c n ph i hon thnh. Gi ng ni trong u lun ko b n kh i cu c s ng hi n t i l gi ng ni c a "ci ti". Nhng s khng tho i mi v khng thu n ti n cng c gi tr nh t nh. M t m t, n b t tr c c a b n ph i h at ng. M t khc n m r ng s hi u bi t v kinh nghi m c a b n. ng l ra ph i l th - thi Khi b n ph i tham d nh n c n u nh b ng c nhin v k t qu h at ng vui chi gi vi c trn bn ang ch nh h ng n s nghi p c a b n
m t cu c h p bu n t , b n hy ngh v nh ng i u ng gi m b n s n th c s t p trung, say m v tch c c tham gia th o lu n. B n c th s t c. Tng t nh v y, khi b n ang chi gn v tham gia vo cc i tr khc, nn vui chi tho i mi, ng bao gi ngh v kh i l ng cng b n.
N u b n v n c m th y " ng l ra khng ph i nh th ", b n hy th t ni "n l th y!". B n hy t tin ni th t to. Hy lm nh ng cng vi c nh r a bt a, d t ch i d o, lau chi bn gh . S ng trong nh ng pht giy nh th , b n s nh n th y gi tr trong cng vi c c a mnh ang lm. Hy c g ng lm vi c m t cch hi u qu v hon thi n, nh ng ki n th c t i s gip b n lm vi c t t hn tr c. N u b n c th h c c cch xy d ng m t tnh hu ng th t nh t ho c h c m t cch chi ti t c ngha l b n h c c cch a mnh vo m t ph m vi tri th c l t ng cho vi c h c - nh n nh ng chi ti t nh , c m th y tch c c v cam k t tr thnh ng i h c t t nh t. Thi tch c c m b n xy d ng c khng m y kh khn trong i s ng c a
b n, t nh ng v n n gi n nh cc bu i h p cho n nh ng v n l n nh nh ng d n ph c t p. Hn n a, b n s t n h ng th i gian r nh r i c a mnh m t cch hi u qu hn. No by gi , tr c khi b t u nghin c u ti p ph n cn l i c a cu n sch, b n hy ni: " y chnh l i u mnh c n! Mnh s ti p thu t t c nh ng g mnh c c trong t ng trang sch. Mnh s lm t t c cc bi t p quan tr ng. Mnh s dnh 100% th i gian v cng s c tr thnh m t ng i h c siu t c. Khi mnh c xong v h p th c h t nh ng l i ch m cu n sch ny em l i, mnh s t ch c m t "l bi u dng" nh d u s ki n ny". Ti bi t, ti bi t Hy nh d u vo tr ng n u b n hi u khi ni m: o Ti bi t "h c tch c c" c ngha l g v t i sao ti mu n tr thnh m t "ng i h c tch c c". o Ti n m c phng php "t o ni m say m" trong cc tnh hu ng h c t p c a mnh. o Ti bi t cch a m i v n o Ti bi t tr nn c n thi t i v i ti.
ng c c a mnh khi
c cu n sch ny.
o Sau khi
c xong cu n sch, ti s k ni m s ki n ny d i hnh th c:
4. T O KHUNG C NH H C T P: MI TR NG H C T P NG sao b n nn c chng ny? B i v b n s :
NT i
- Thi t l p c m t b u khng kh tho i mi v vui v . - S d ng m nh c gip b n c m th y vui v , minh m n v s n sng t p trung. - Sng t o v ch n cc lo i nh c khc nhau. - S d ng nh ng v t d ng n i b t ch c b n ph i c thi - Tc ng v i mi tr ng tr thnh ng i h c t t hn. tch c c.
Lm vi c trong m t mi tr ng c s p x p m t cch h p l, b n s c m th y d pht
tri n v duy tr thi
t p trung hn. V thi
t p trung s gip b n thnh cng.
Khi dn d ng sn kh u cho m t v k ch hay m t bu i bi u di n m nh c, nhm dn d ng c bi t ch n t ng chi ti t nh . nh sng, m thanh, mu s c v hnh th c sn kh u lm nn m t b c c ring, gip chuy n nh ng thng i p ph h p n khn gi . i v i ng i h c siu t c, nh ng y u t v mi tr ng cng gi ng nh ph c trang trn sn kh u m cc di n vin s d ng. Cch th c s p x p c, lo i m nh c s d ng, nh sng v nh ng gio c tr c quan treo trn t ng v b ng tin, t t c u c n thi t t o nn m t mi tr ng h c t p t i u. N u c t o d ng ph h p, mi tr ng h c t p s tr thnh m t cng c c gi tr trong vi c xy d ng v duy tr thi tch c c. Nh chng ti s c p n chng 5, thi tch c c l m t ti s n v gi i v i qu trnh h c t p. Ki m sot c mi tr ng, b n b c u ki m sot thnh cng qu trnh h c t p. N u ph i nu r nguyn nhn t i sao cc chng trnh c a chng ti l i thnh cng n nh v y trong vi c gip m i ng i tr thnh m t ng i h c t t hn, ti s ni r ng, chnh l b i v, chng ti c g ng t o c m t mi tr ng tuy t h o v c th xc cng nh tinh th n cho h c sinh. T o m t mi tr ng t i u c v th ch t l n tinh th n cho h c sinh
Hy ki m tra: o Cc trang thi t b v cch s p x p. o nh sng. o m nh c. o Gio c tr c quan: p phch qu ng co, tranh nh v b ng tin. o p ng nhu c u cho h c sinh. o Nhi t .
o Cy c i xung quanh. o S thu n ti n. o Hnh th c chung.
Tr c khi b t u m t kho h c c nhn vin c a chng ti i t i t ng l p h c v chuy n l p ra m t a i m m cc h c sinh c m th y tho i mi, c m th y c khuy n khch v gip . Chng ti a h vo m t khung c nh c y cy xanh v ti ng nh c, v khi c n thi t, chng ti i u ch nh nhi t v tng c ng nh sng. Ngoi ra, chng ti cn lt m gh h c sinh c m th y m i hn, lau chi c a s , trang tr t ng l p h c b ng nh ng b c tranh p m t v nh ng bi u ng ng vin tch c c. Ngy khai tr ng, h c sinh nh b cu n vo m t mi tr ng h p d n tho i mi v sng s a, m i ng i u c i tr ng c a h ng n. H l p t c ho mnh vo nh ng tr chi v i i, b t u kho h c v i c m gic thn thi t. H c m th y tho i mi v h nh phc trong nh ng ngy u tin c bi t quan tr ng ny. D n d n, sau m t vi ngy, thng qua cc bi t p giao ti p v cc h at ng khc, h s bi t v cc b n khc trong i. Chng ti t o cho h c m gic tho i mi khi sinh h at trong nhm. Trong m t mi tr ng an ton ny, h s ci m n i r ng ph m vi tho i mi c a mnh v th lm nh ng i u m i m - chnh l m t tr ng thi l t ng gip h c t p t k t qu t t. Ch khi no h c sinh c a chng ti ch t i vi c t o m t tr ng thi tr tu nh v y, chng ti m i gi i thi u cho h cc k nng h c t p gip h h c t t hn trong tr ng. B n c th d dng t o m t mi tr ng l t ng cho mnh phng php t o mi tr ng l t ng . nh v cng s . D i y l
4.1. KHUNG C NH NH LM VI C
B XUNG QUANH B N - SNG T O RA KHNG GIAN
Chng ta hy b t u v i khng gian lm vi c, nghin c u v h c t p c a c nhn. B n c th bi n khng gian ny thnh m t mi tr ng t i u, b i v ch c b n m i s p x p c nh ng chi ti t theo cch ph h p v i b n. Trong chng 6, b n s nghin c u v cch th c thu nh n, lnh h i v x l thng tin theo cch ring - l phng php h c c a b n. M t kha c nh khc c n ph i ni t i l nh h ng c a nh sng m nh c v bi tr phng h c i v i b n. Nh ng y u t s t o m t b u khng kh d ch u v tho i mi, b i v ch trong tr ng thi "t p trung tho i mi" b n m i t p trung cao v m i c kh nng h c d dng nh t. S cng th ng v m t m i s ch ch h ng cung c p mu, v lm ch ch h ng ch c a b n.
B n s t o c m t tr ng thi tr tu l t ng cho vi c h c t p khi b n mu n m r ng khng gian tho i mi c a mnh v th lm nh ng i u m i. Hy b t u t mi tr ng gia nh b n. N s tc ng t i ni lm vi c/tr ng h c, v
c ng
ng.
Gia nh l ni l t ng b n b t u th c hi n cng vi c t o khng gian c a mnh, b i y b n c th t do thay i v lm vi c tu thch. C m gic thn thi t gip b n xy d ng ph m vi an ton v t ra ngoi khng gian gia nh. Sau khi thnh cng trong vi c xy d ng mi tr ng h c t p ton di n nh, b n c th p d ng nh ng g c ch cho b n nh i v i cng vi c cng s v khng gian lm vi c khc bn ngoi gia nh. T t hn h t, b n c n ph i c m t khng gian ring bi t ngay trong gia nh mnh. l cch t t nh t gip b n khng b sao lng. N u b n khng c phng ring, hy tm m t gc yn tnh, c th l m t ph n c a ga-ra ni khng c m y xe c i qua, cng c th l m t t ng xp, m t phng trn tum nh, ho c th m ch l m t kho ch a c sau nh. Hy sng t o v v n d ng tr t ng t ng c a b n tm m t a i m h c t p t t hn. Sau khi tm c m t khng gian cho ring mnh, b n c th lm vi c c a mnh. M t s ng i thch mi tr ng lm vi c chnh th c, trong khi nhi u ng i khc l i thch t do tho i mi trong m t ph m vi khng c nh. Hy nghin c u cc t th gip b n d t p trung v lm c m t kh i l ng cng vi c l n m khng c m th y m t m i. B n ng i trn gh i di n v i b c t ng, n m v i t th tho i m trn sn nh, hay ng i chi c bn b p tr c c a s ? C th b n thch c khng gian c nh v khng gian t do tho i mi, thch ng i trn gh c v nghin c u, sau chuy n sang bn vi t. Ti p n, chng ta hy xem xt n y u t nh sng. T t nhin, khng gian ph i sng b n khng c n ph i cng m t ra nhn, nhng v n c nh ng i m khc bi t c n ph i bn n. Nhi u ng i thch m t cn phng c nh sng th ng nh t, trong khi nh ng ng i khc l i thch nh sng ch t p trung vo ch h lm vi c. M t s l i thch k t h p nh sng. Do nh sng c th l m t d n t ti n, nn b n c th g i t ng c a mnh khi cng s , l p h c v nh nh ng ng i b n tr c khi u t cho mnh. Hy ngh v cc t th m b n c th d t p trung M t s ng i thch t th ngay ng n, mi tr ng lm vi c c o Bn. o Bn gh . o M t ni c bi t. nh:
o M t khng gian lm vi c tr t t . M t s ng i khc l i thch m t khng gian t do, tho i mi: o Bn b p. o Gh .
o S d ng m t s
a i m khc.
o T t c m i ch m h c th nhn th y. Sau y l m t s chi ti t quan tr ng B ng tin, ni b n c th xem xt mi tr ng t nhin c a b n: thc y qu trnh t duy.
t nh ng gio c tr c tr c quan
Gi sch v ti li u tham kh o. M t "h th ng b t gi " ghi l i nh ng t ng n y ra trong c sau , v d s ghi chp ho c i ghi m. Th i gian bi u hng ngy s p x p th i gian. u b n m c th v n d ng
Nh ng kh u hi u mang n i dung tch c c, h p d n. Hai chi ti t sau cng c ngha ng chng ta lu tm. 4.2. M NH C - Y U T c bi t quan tr ng i v i m t mi tr ng h c t p t i u, I V I H C T P SIU T C
NG VAI TR C B N
L do khi n chng ti kh ng nh, m nh c l y u t quan tr ng i v i mi tr ng h c t p gip ng i h c c kh nng h c t p siu t c: n ph h p v tc ng n cc ng n cc i u ki n v sinh l c a con ng i. Trong su t m t ngy lm vi c tr c m t m i, m ch v huy t p c a ta c chi u h ng tng ln. Cc sng no s tng t c , cc c r r i. Sau khi ngh ngi th gin, m ch v huy t p gi m xu ng, cc c linh h at hn. Trong i u ki n bnh th ng, ta kh c th t p trung khi ang t th hon ton th gin, v cng kh c th th gin khi ang t p trung cao . Ti n s Georgi Lozanov, tc gi c a nh ng phng php h c t p tng c ng c v n d ng c a SuperCamp, tm ra m t cch th c g n lao ng tr c tch c c v i tm sinh l tho i mi h c t p t c hi u qu cao hn. Sau nhi u th nghi m v i cc h c sinh, ng nh n th y r ng m nh c l y u t quan tr ng, "Th gin nghe m t b n nh c gip tr c lanh l i v kh nng t p trung cao". Lo i nh c m Lozanov nh n th y l c hi u qu nh t l nh c Baroc nh nh c c a Bach, Handel, Pachelbel v Vivaldi. Cc nh so n nh c ny s d ng nh ng nh p i u c bi t, trng kh p nh p h at ng c a b no. Nh c Baroc c 60 nh p/ pht, trng v i nh p p trung bnh c a tim chng ta. Nhi u nh c s ng i v cng ng c nhin khng hi u lm sao m nh ng nh c s c a 300 nm v tr c c kh nng so n nh ng b n nh c v i chnh xc v ton h c cao n nh v y. C th b n cng bi t, nh h ng c a nh c Baroc khng ch d ng l i con ng i, m th c nghi m cho th y, cy c i cng c cnh l xum xu, b r lan r ng khi nghe nh c
Baroc, th m ch chng cn nghing h n v pha nh c nh h ng v pha m t tr i n nh n ng. Tng t , khi nh m t b n nh c rock chi tai, nh ng cy ny s qu t l i v ch t. Ng i ta cng cho r ng, m nh c nh th c c kh nng sng t o thu c v tr c gic c a no tri. Do v y, nh ng d li u c a vo b no ho nh p vo c qu trnh. No ph i c a b n c xu h ng xao lng trong su t cc cu c h p, bi gi ng, th ng xuyn m t ng v nhn ra xa khi c n ph i t p trung. Chi nh c l m t phng php hi u qu chi m lnh c no ph i khi c n t p trung vo cc h at ng c a no tri. Nh ng kh u hi u c n i dung tch c c treo trn t ng s th c t nh kh nng ti m n c a b n.
"Hy lm b t k i u g b n c th lm, v b t k i u g b n m t i. Trong s to b o c c m h ng, c quy n l c v c s c li cu n k di u". - Gothe -
SuperCamp, chng ti s d ng m nh c m t cch c hi u qu cho cc h at ng v m c ch khc nhau. Chng ti s d ng n l p nn m t cch th c cng nh ph h p v i cch th c . V d , khi cc h c sinh ang t p trung vo mn h c, m t i u nh c Baroc n i ln nh nh ngoi sn. Trong cc bu i ngh gi i lao, chng ti b t to i u nh c vui v , l c quan, b i v cc i u nh c ny khuy n khch cc h at ng th ch t nh nh y, l c ng i. i u gip chng ti t o c m t phng php l c quan, vui v v tch c c. Do v y, vi pht gi i lao c th gip cc h c sinh t p trung hn khi h vo l p h c. Ti khuy n khch b n nghe nh c Baroc khi lm vi c, nghin c u v sng t o. N u c th , b n c th ki m m t b stereo ho c m t chi c radio nh t trong khng gian lm vi c c a mnh.
4.3. D U HI U TCH C C Ni n nh ng d u hi u tch c c l ni n nh ng tc nhn kch thch p ngay vo m t b n, g i nh c b n r ng, b n c kh nng v t tr i. D i y l m t s i u b n c th s d ng trong cng vi c c a mnh. " t ng b t u" c v n d ng nh nh ng trch d n v kh u hi u s ng ng
Cu ni c a Goethe d i y c treo trn t ng c quan ti trong nhi u nm: "Hy lm b t k i u g b n c th lm, v b t k i u g b n m t i. Trong s to b o c c m h ng, c quy n l c v c s c li cu n k di u". B n c th tm " t ng b t u" trong cc cu n s tay ghi chp nh ng o n trch d n,
trn bo ch v nh ng ti li u khc. Chng 5, chng ti li t k m t s l i trch d n m b n c th v n d ng chng lm kh u hi u v treo chng m t ni no trong khng gian c a mnh. Ch ng nh n v trao gi i th ng cho nh ng g b n v a t c
Vn b ng, gi i th ng, cp cho nh ng thnh t u th thao t c, v t t c cc gi i th ng khc u l nh ng d u n g i nh c r ng, b n l m t t m gng hon h o ti nng. "Th i i m t nh cao"
Th i i m t nh cao l th i i m b n t c m t i u g c bi t, bao g m c s vui s ng khi b n t c i u . Chng ti th ng g p cc b c nh th hi n th i i m trong chuyn m c th thao c a cc t bo, l giy pht chi n th ng m cc nh nhi p nh ch p c. T m nh ch p b n giy pht th hi n m t cch ho thi n thnh cng trong cng vi c m b n ang m nhi m. Tuy nhin, b n cng c th ti t o c m gic ny b ng nh ng trang vi t ho c b ng m t v t lu ni m nhn d p ny. Nhi u nh vn gi ghm c n th n trang ba c a m i cu n sch c xu t b n. Nh ng ch doanh nghi p nh th ng gi v treo nh ng ng la u tin m h ki m c trong s nghi p kinh doanh c a mnh. Nh n xt, qu t ng v phi u nh gi c a b n b v ng nghi p
Trong th gi i b n b ny, n u c m t ai dnh th i gian cho b n bi t h nh gi v b n nh th no th b n ph i hi u r ng, h r t quan tm n b n. Nh ng l i nh n xt v nh ng mn qu c a h s gip b n hi u c mnh v hi u c ng i khc. Ti c quen m t nh vn. B c t gi r t c n th n t m thi p m b nh n c t ng i ch gi c a mnh. Trn t m thi p c ghi "g i n nh ng ng i bi t chinh ph c nh cao" v dng ch "g i n v i t t c ni m yu thng v ng ng m ". i v i nh vn ny, t m thi p g i cho b k ni m v nh ng giy pht t c thnh cng, b lun vui s ng v hoi ni m v n. M i ng i c n c nh ng nh gi tch c c trong mi tr ng lm vi c c a ring h , b i chnh nh ng nh gi ny gip cho h lun gi c thi t tin khi cng vi c kh khn, khi n h c m th y c coi tr ng v khch l hn. i u ny r t quan tr ng i v i lng t tr ng c a h .
4.4. MI TR NG LM VI C NH B TRONG MI TR NG R NG L N BAO LA CHUNG Ni n mi tr ng nh b l ni n ph m vi nh b c a b n v do b n c quy n ki m sot. N u b n lm cho mi tr ng nh b c a mnh thnh m t ni b n c m th y an ton, thu n ti n v c qu tr ng th chnh l i m kh i u v ng ch c nh t cho b n b c
vo th gi i bao la. D n d n, b n s c kh nng m r ng ph m vi an ton v m r ng t m nh h ng c a mnh vo mi tr ng r ng l n. B n t ki m sot v nh ng g x y ra trong mi tr ng r ng l n nhng c th quy t nh m c lin h v i th gi i bn ngoi. Nghin c u nh ng con chu t trong phng th nghi m c a mnh, ti n s Marian Diamond nh n th y, cng nh con chu t s ng trong mi tr ng phong ph s c kh nng h c t t hn (mi tr ng phong ph m b c p y l mi tr ng m chu t c chm sc t t v c th tham gia vo nh ng tr chi khuy n khch kh nng t duy c a n). m i l a tu i, t khi sinh ra cho n lc v gi, nh ng con chu t s ng trong mi tr ng phong ph ny u gi i quy t m i tnh hu ng t t hn nh ng con chu t s ng trong mi tr ng ngho nn. N u Diamond nghin c u v con ng i th b cng tm th y hi n t ng tng t . Tuy nhin, l do khi n b th c hi n nh ng th nghi m ny trn chu t l b i v b mu n nghin c u v nh h ng c a mi tr ng n gi i ph u sinh l b no. B nh n th y r ng, b ng nh ng tc ng c a mi tr ng, b c kh nng thay i c u trc b no! c bi t, v i s tc ng c a mi tr ng, nh ng t bo v no s l n hn. B ng vi c v n d ng nh ng thay i c a mi tr ng, b tm ra m i lin h gi a nh ng nh h ng c a s thay i v i nh ng hnh vi t t. Khi thay i chi kho ng 2 l n trong m t tu n, k t qu c nh n th y r r t, s thay i khng khi n b n chu t bu n chn m chnh n khuy n khch chng t i nh ng thch th c m i. Hai nh khoa h c khc cng th c hi n nh ng th nghi m, trong m t s con chu t c th xem nh ng con chu t c s ng trong mi tr ng phong ph chi m t chu ng khc. H nh n th y r ng, ch c s quan st th ng thi th cha . Nh ng con chu t ch quan st thi khng pht tri n c kh nng h c t p v km hi u k hn nh ng con chu t t chi chi. h c t p v gi i quy t v n t t hn, th chng ph i c ti p xc v i mi tr ng. Nh ng i u trn y c ngha g i v i b n? Ng i ta nh n th y r ng, xt v sinh l v ho h c, b no c a ng i v chu t c nhi u i m tng ng, ( l m t trong nh ng nguyn nhn loi chu t hay c s d ng trong h u h t cc nghin c u). Nh ng th nghi m trn ch ng c gi thi t cho r ng, cng ti p xc nhi u v i mi tr ng, b n cng thnh th o trong vi c i ph v i cc tnh hu ng v cng d dng ti p nh n nh ng thng tin m i. T i sao v y? B i v, m i khi ti p xc v i m t tc nhn kch thch m i trong mi tr ng, b n hnh thnh c m t kh i l ng ki n th c c a ring mnh, gip b n c thm thng tin s d ng khi ph i ti p c n v i tnh hu ng ti p theo. B n c nhi u c h i ti p xc v i mi tr ng v c th h p th nh ng s c thi mun mu mun v c a th gi i xung quanh. B n cng c th h c m t i u g sau m i l n ti p xc, t vi c cu c t trong v n cho t i vi c i t i l p h c bu i t i. Hy ra kh i nh, b n s th y mnh nng ng hn. Hy th n m l y nh ng c h i v lm m t i u g m i m hn! Chng ti mu n a ra m t v d n gi n, khi b n nh bi n m t gc trong th gi i ring c a b n l kho ng sn sau nh thnh m t v n cy, ni m vo bu i sng ma h,
b n c th ng i c bo ho c c th hnh di n m i b n b n th ng th c c ph. B n c n ph i quan tm n nh ng g? Tr c tin, b n hy tm ki m t ng thng qua sch bo, t p ch v l c tm trong th vi n m t s cu n sch v lm v n. Sau , b n c th li t k m t lo t cy v cc v t li u khc cho khu v n c a b n v trao i v i nh ng ng i c kinh nghi m trong lnh v c ny. Sau khi h c c nh ng i u c n thi t, b n th kin quy t mua nh ng v t li u v mang chng v nh. B n hy nghim c u, ch nh s a bi n kho ng sn thnh m t ni tuy t v i nh b n t ng t ng. Ti p n, b n l i nghin c u v mi tr ng v t l, v cc sinh v t s ng trn Tri t. Hy t n d ng nh ng c h i khi n n, ho c t o c h i khi n cha m r ng c ph m vi an ton v nng cao t m hi u bi t. n. i u s gip b n
D n d n, b n tch lu c ngy cng nhi u ki n th c trong lnh v c . Nh ng i u c b n nh t l t t c nh ng ki n th c ny u c th s d ng trong cc tnh hu ng khc. Ti p xc v i mi tr ng cng c ngha l bi t n m l y nh ng c h i khi chng n v bi t t o c h i khi chng cha n. N u b n c m i i chi du thuy n ho c h c l t vn, hy quan tm c bi t n l i m i . Hy nh r ng, tham gia tch c c vo cc h at ng s t t hn l ch th ng quan st. ( ng nhin, i ra ngoi xem cn t t hn l ng i nh). N u b n ng i xem nh ng ng i thn tung nh ng qu c u l a ln khng kh v ngh "mnh cng c g ng lm c i u " th hy th lm! N u b n mu n nghin c u thm m t i u g m bi t c r ng, s c m t bu i th o lu n v v n , hy c g ng thu x p tham gia bu i th o lu n. Hy t n d ng nh ng c h i khi n n, ho c t o ra c h i khi n cha b n m r ng c ph m vi an ton v nng cao t m hi u bi t. n. i u s gip
Cu i cng, ti p xc v i mi tr ng c ngha l n m c nh ng i thay. Th t n gi n v an ton khi lun trong tr ng thi giam mnh, nh ng b t kh i tr ng thi v h ng t i m t i u g m i m , ta ph i m t m t kho ng th i gian di. Chnh qung th i gian kh khn a nh ng i u thay i vo cu c s ng, ch ng h n nh nh n m t cng vi c m i, s m r ng ph m vi an ton v ph m vi ki n th c c a b n. N s m ra tr c m t b n nh ng i u m i m trong mi tr ng. Nh ng pht hi n c a ti n s Diamond v nh ng con chu t c kh nng h c t t hn trong mi tr ng phong ph, th m ch khi tu i c a chng gi, cng gip ch r t nhi u cho b n. C ngha l, b t k tu i no, t tr t i gi, b n cng c th h c tr thnh m t ng i t t hn. N u b n lun m lm c m t i u g, hy c g ng lm c i u ! B n s c m th y tho mn khi hon thnh c i u , ng th i b n cng s n m c phng php h c t p siu t c. Mi tr ng cng gip b n s m h i ph c s c kh e
Muffy Davis l m t v n
ng vin tr t tuy t n i ti ng,
ng th i l thnh vin c a
pht tri n b mn tr t tuy t c a M . C lun lun th c c kh nng c a mnh v d c. Thng 2/1989, trong m t l n t p luy n trn sn t p Mount Baldy t i thung lng M t tr i (Sun Valley) Idaho, th c v b n thn c a c tan v . Muffy chao o m t v t di, ri xu ng v i t c c 35 d m/gi v m vo cy. Tai n n ny khi n c b b i li t ph n thn d i. Trong ba thng r i i u tr , cn phng trong b nh vi n ni Muffy n m tr thnh m t mi tr ng khuy n khch c d n h t s c l c ch a lnh v t thng. Xung quanh c l t t c cc v t d ng khch l gip c b t u h i ph c: nh c a gia nh v b n b, hoa, th chi, nh ng bi u ng c b n b in trn my tinh nh "Muffy i, chng ti yu b n" v "chc b n mau h i ph c nhanh". Muffy cng bi n cn phng trong b nh vi n thnh ni chu n b chi n d ch theo h c ph thng c s . V ti p theo nh ng ngy b nh vi n, c theo h c ph thng trung h c, c b u lm l p tr ng v t t nghi p ph thng trung h c v i GPA l 3,39. M c d v n ng i trn xe ln, nhng hi n nay Muffy quay l i v i th thao. Nh ng thi t b c bi t gip c chi tennis v l t vn, c cn th c nh ti p t c chi mn th thao tr t tuy t. Hi n nay, Muffy l sinh vin c a tr ng i h c Stanford. C c k h ach theo h c ngnh d c v t p trung nghin c u s k t h p gi a tinh th n v th xc gip mnh ph c h i nhanh. C v n dnh h t s c l c t o ra mi tr ng mang tnh khch l cho chnh mnh. M c d cc bc s i u tr cho Muffy khng dm m b o b t c i u g, nhng Muffy v n tin r ng, c c th i tr l i. V n u ai t ng bi t Muffy th c th tin r ng i u l c th . 4.5. C NG C L I KI N TH C ("TH I GIAN NGH GI I LAO") SuperCamp, nh ng bu i ngh gi i lao l m t yu c u b t bu c i v i m i bu i h c. N quan tr ng n n i, nhi u khi chng ti t cho h c sinh t quy t nh th i i m ngh . N u c m t h c sinh no gi tay v ngh c ngh th chng ti quy t nh c l p ngh gi i lao lun. C r t nhi u l do chng ti quy t nh nh th . y, ti ch c p n m t s l do. Th nh t, trong b t k m t bu i h c no, b n s nh r t t t nh ng thng tin m b n c h c trong ti t u tin v ti t cu i cng. Do v y, n u b n c ngh gi i lao trong vi pht, b n s nh nhi u thng tin hn. N u nh ng bu i ngh gi i lao ng n ng vai tr "tin quy t". Th hai, khi u c c a b n m t m i, c n ph i thay i tr ng thi t duy, b i v y, vi pht ngh gi i lao s em l i s c s ng m i cho cc t bo no, gip b n c th ti p xc v i nh ng cng th ng ti p theo. Gi ngh gi i lao cng l th i gian b n c ng c l i ki n th c ti p thu v lu gi nh ng ki n th c trong tr c c a b n. N u b n ang lm vi c m t cch tch c c v ang ti p xc v i m t th gi i r ng l n th ngh gi i lao c ngha l quay l i v i ph m vi m b n c m th y d ch u trong khng gian c nhn c a b n, hay "mi tr ng nh ". Trong khng
gian ny, b n c th ngh ngi, gi i tr, ti p thu nh ng g b n khm ph c trong th gi i r ng l n. N u b n ang lm vi c nh ho c cng s th ngh gi i lao c ngha l ng d y lm m t i u g trong m t th i gian ng n. Thay b n nh c ang nghe sang m t b n nh c nhanh v vui v , sau t p m t vi ng tc th d c nh p i u trong 10 pht. B n cng c th i d o, ch y ln, xu ng b c c u thang trong vi pht, ng i trn c v ng m my, chi a v i ch ho c lm b t c i u g thay i tr ng thi t duy v th xc c a b n trong m t th i gian ng n. Phng php h c t p siu t c l s tc ng l n nhau gi a lm vi c v chi, gi a s khuy n khch bn trong v bn ngoi, gi a th i gian s d ng trong ph m vi an ton c a b n v th i gian s d ng bn ngoi khng gian r ng l n. B t k b n nh hay cng s , th vi n hay m t ni no , c n ph i nh n th c c r ng, b n c r t nhi u c h i ti p xc v i mi tr ng, i u quan tr ng l b n s ch n c h i ti p xc no. Ki m sot mi tr ng nh th no ng ngha v i vi c b n s h c nh th no. Ti bi t, ti bi t Hy i n vo ch tr ng n u b n hi u khi ni m : o Ti tm c m t ch trong nh mnh Ti bi t ch n trang b v nh sng c n thi t t o ra m t khng gian lm vi c v sng t o. o gip mnh t duy t t nh t.
o Ti bi t r ng, m nh c c th gip ti t p trung trong su t bu i h c. o Ti bi t 4 d u hi u tch c c c th s d ng trong khng gian lm vi c cho tr c: 1. ______________________________________________ 2. ______________________________________________ 3. ______________________________________________ 4. ______________________________________________ o Ti bi t ti s tr thnh m t ng i h c t t hn n u ti ti p xc mang tnh xy d ng v i mi tr ng. o Ti bi t r ng ti c n ph i ngh gi i lao ti p thu c nhi u ki n th c nh t trong cc bu i h c, c trong khng gian c nhn v mi tr ng bn ngoi. 5. GI THI TH T B I? CHI N TH NG: B N S LM G N U BI T MNH KHNG TH ti p thm s c s ng
T i sao b n nn
c chng ny? B i v b n s :
- Hi u c F l ch ci vi t t t c a t Feedback (ph n h i) nhi u hn Failure (th t b i). - L c ch n ph n ng c a mnh v t khuy n khch t o c ng c cao.
- V t qua c nh ng tr ng i b ng cch a ra cho mnh nh ng thng i p tch c c. - Ki m sot c tm tr ng b ng cch ki m sot cch th hi n nt m t v c th .
ngh chi n th ng s gip b n tr thnh ng i chi n th ng. i u l gi i t i sao bi t cch gi thi chi n th ng l r t quan tr ng. Trong chng ny, b n s h c c phng php chuy n t nh ng i u t ng nh tiu c c thnh tch c c v bi n nh ng ci h n ch thnh nh ng c h i. Khi b t tay vo h c t p, i u g c gi tr nh t gio d c? i v i b n? Tr tu ? Gen di truy n? Hay s
T t c nh ng i u trn u gi m t vai tr nh t nh trong kh nng h c t p c a b n. Song, c m t i u nh h ng n qu trnh h c t p c a b n nhi u hn t t c cc y u t trn c ng l i. chnh l "thi chi n th ng". N u b n k v ng b n thn mnh, c lng t tr ng cao v ni m tin chi n th ng th b n s thnh cng, s t c nh ng k t qu cao. Ng i xa c cu: "Ci g ngh n, n s n" v Henry Ford b sung thm: "B n lun ng khi quy t nh c th lm c i u g v khng lm c vi c g". Hy ngh mnh l ng i chi n th ng b n s ch gi thi tin c y, m i th s thay i ngay t c kh c. Kh nng s bi n thnh tri n v ng ho c h n ch s tr thnh c h i. B n hy nh l i nh ng g chng ta ni v b no chng 2, tnh c m tch c c s l con ng d n t i thnh cng c a b n. B n s c g ng th c hi n n u bi t mnh khng th th t b i? B t u cng vi c kinh doanh? Thay i s nghi p? Vi t sch? Hay quay tr l i tr ng h c? Ti mu n b n d ng h c y v ngh t i 4 vi c b n mu n th c hi n trong cu c s ng. No, hy d ng c. Song i u g ngn c n b n th c hi n nh ng vi c ? Nhi u khi, chnh l s s hi: s th t b i, s b t ch i, s b b c ra kh i ph m vi an ton vo m t vng m i y nguy c thch th c. S s hi chnh l ro c n v hnh gi b n trong m t th gi i ring khng c nh ng th thch, m o hi m, ni m vui, i u k di u v s khen ng i. Hay ni cch khc, n i s s ngn b n khai thc v khm ph kh nng v h n c a mnh. Hy gi thi tin c y, m i th s thay i ngay t c kh c B n
s lm g n u bi t mnh khng th th t b i?
1. ______________________________________________ 2. ______________________________________________ 3. ______________________________________________ Khi b t tay vo lm b t k vi c g, b n khng ch l ng i c quy n quy t ng i ton quy n quy t nh nh ng g x y n v i b n. nh m cn l
Ngay t khi cn b, v i b n ch t hi u k t nhin b n mu n tho mn t t c m i th trong cu c s ng, mu n n m l y nh ng th i c t c nh ng thnh cng, ni m vui, nng l ng v nh ho quang r c r . Khi cn l m t a tr b xu m i ch bi t b, b n quan st nh ng ng i l n i v quy t nh s c lm theo. D n d n, b n pht tri n c nh ng k nng c n thi t h c i. u tin, b n h c cch nh m ng i d y, sau h c cch gi thng b ng trn i chn nh xu; ti p n b n t p v n i men ho c b m d t. Khi b n h c nh ng k nng ny, r t nhi u l n b n lng ngng v b ng au. Nhng c bao gi b n d ng l i v ngh: "Mnh ngh l mnh khng th i c. Mnh s ch b trong su t ph n i cn l i. T t nhin l khng! B n c g ng t ng ngy v c c nh ng thay i trong phng php h c i n m t ngy b n c th t i c m t vi b c. T nh ng b c i u tin ny, b n ch p ch ng i kh p m i ni, m trong b no b t h nh phc c a mnh, b n lun gi c m t ni m r ng mnh i c l l ng nhin. Failure = Feedback (th t b i = thnh cng) Th y c i u quan tr ng trong qu trnh t p i cng l cch b n nh n th c c nh ng th t b i. N khng ph i l i u g l n hay kh ng khi p khi n b n c m th y mnh t i t ho c ngu d t, ngn c n b n theo u i m c tiu c a mnh. Khi b ng, b n khng bao gi c ngh: "Th t l ng x u h ! Mnh hy v ng l m khng nhn th y!", m thay vo , m i th t b i nh l bn p b n thnh cng. chnh l nh ng thng tin ph n h i c n thi t gip b n thay i l i phng php. Ch khi b n h c c m i th t m i l n th t b i, b n m i s a ch a c nh ng l i c a mnh v t c thnh cng cu i cng. Bn c nh s nht nht, s hi, b n l m t ng i lun kht khao m t cu c s ng Thnh cng Ni m vui Nng l ng nh ho quang r c r B n c th i kh p ni tm ki m thnh cng gi ng nh cch b n t c m c tiu t p y .
i. Trn th c t , n u khng ph i l v vn nh ng thng i p mang tnh tiu c c t n cng b n hng ngy, th b n c th i h t cu c i m i hi u c r ng, mnh c th lm b t c i u g khi quy t nh m khng c n n nh ng kh khn. Khi h c i, b n nh n c s c v nhi t tnh c a ng i l n, ho c n u khng c s c v, th t nh t cng khng ai ni v i b n r ng "hy qun n i, d th no my cng khng i c u". Tuy nhin, sau ny trong cu c s ng, nh ng l i nh n xt v nh ng thng tin ph n h i khng tch c c s d n n t i t p. H u h t, nh ng ng i a ra nh ng nh n xt ny u khng ch , m h ch c nh t t l c gip b n gi m b t cng th ng. C th , c m t ngy no , b n t tr ng tr v nh trong tm tr ng b c d c, kh ch u b i b n nm tr t bng khi chi bng r . Khi m b n an i: "Con yu, ng qu lo l ng, c ph i ai chi bng r cng gi i u!". l m t l i nh n xt v h i, nhng mang n r ng, con ng lng ph th i gian b i v con khng gi i mn bng r . Nh ng i u t ng nh n gi n chnh l nguyn nhn d n n thi tiu c c. Kho ng 12, 13 tu i, b n nh n th c r t r r ng, c r t nhi u vi c b n khng c kh nng lm. B n khng ph i l ng i di n thuy t tr c m ng, khng ph i l ca s, khng ph i l ngh s... Th c t , b n khng bi t ch c ch n mnh l ai, b i v b n khng t tin thnh cng trong b t k lnh v c no. B n nh ng th t b i tr thnh m t chu trnh tiu c c ko b n xu ng v bn rt h t nng l ng c a b n. Ch khi h c c m i i u t m i l n th t b i, b n m i c th t i thnh cng cu i cng c a mnh. Th t b i = Thng tin ph n h i S thnh cng Trong qu trnh h c t p thnh th o m t mn h c ho c m t k nng no , t chi bng r cho t i l p trnh my tnh hay li my bay, b n cng u c nh ng giai o n lng ngng, b i v b n cha n m v ng c nh ng y u t quan tr ng c n thi t. Cng c khi s lng ngng l d u hi u th hi n "ti khng th lm c vi c ny", v sau c th ng l b n khng th lm c. Nhng i khi s lng ngng cng c th ch n thu n l m t thng tin ph n h i mang ngha m i. T t c nh ng g b n lm l h c t nh ng thng tin ny, sau ti n hnh nh ng thay i ph h p trong phng php c a b n. l nh ng phng php h t s c n gi n c th gip b n. Th t b i duy nh t trong cu c s ng c a b n l khng c g ng. By gi , hy ngh n b n vi c b n mu n th c hi n nh vi t u chng. C vi c no b n c th gi i quy t d dng cha?
5.1. T C Y
KHUY N KHCH MNH - M T TR NG THI TM L C A THI
TIN
Chng ta hy nh l i nghin c u c a Jack Canfield, trong ng th ng k r ng, hng ngy chng ta nh n c nh ng nh n xt tiu c c nhi u g p 6 l n nh n xt tch c c. N u con s ny l ng c l i th cu c s ng c a b n s ra sao? T t nhin, trong cu c s ng khng ph i lc no b n c v s nh ng l i khen. Tr c tin, b n ph i t khen mnh tr c. Trn con ng ti n t i thnh cng, t i m t cu c s ng tho mn, b n ph i t ng vin, t a ra nh ng ph n h i tch c c v treo gi i cho m i thnh cng mnh t c. Tm l i, b n ph i c trch nhi m v i t t c nh ng g tr i qua trong cu c s ng c a mnh. i u g b n quy t nh l mnh khng c kh nng th c hi n sau khi th lm m t ho c hai l n? S thnh th o i h i ph i c luy n t p v n i n l i. Th t b i duy nh t trong cu c s ng l khng c tham gia. B n hy hnh dung mnh v a n d m t bu i ti c. B n n s m v c m th y khng kh km vui. Gi ng nh h u h t cc bu i ti c, bu i ti c ny c th l vui ho c bu n t . Nn nh r ng, b n l ng i quy t nh khng kh c a bu i ti c v nh ng g c n thi t p ng nh ng mong i c a b n. Trong b t k tnh hu ng no, chng ta cng c th t ng t ng ra m t s vi n c nh c th . bao gi i u sau y x y ra v i b n cha? B n i qua m t ng i ng nghi p trong hnh lang c quan m m c i v cho, nhng ng i b c i th ng m khng nh n ra b n. B n c th a ra hng trm tnh hu ng c th gi i thch cho vi c ny. C 2 kh nng c th : "Anh ta nh t nh ang gi n mnh v m t s l do no nn m i ph t l mnh nh v y" ho c: "C y ch c ch n ang m i ngh v m t d n m c ang nghin c u nn m i i th ng m khng nghe th y mnh cho v khng nhn th y mnh". Cng c nh ng l gi i d n n nh ng ngh th t sch, tiu c c trong tm tr c a b n, song cng c nh ng l gi i em n nh ng ngh tch c c ho c chung chung. Khi b n c nh ng ngh tch c c, n s nh h ng n cch nhn c a b n v chnh mnh cng nh v m i quan h c a b n v i ng i . Nhng n u b n ch n vi n c nh tch c c, tm tr ng c a b n s gip b n c c s thnh cng v m i quan h ha h p. i u ny cng ng trong tr ng h p b n mong i. Khi b n mong ch nh ng i u t t, b n lun d n h t tm s c bi n nh ng mong ch thnh hi n th c. N u b n khng bi t mong ch , tm h n b n th t ngho nn bi t bao. Khi nh ng y u t m b n khng th ki m sot c nh th i ti t, l m pht, li su t v s thch c nh ng thay i, b n nn i i l i l i m t ni no cho th t tho i mi u c.
T i sao b n khng hnh thnh m t ngh tch c c khi b n c quy n l a ch n? Ch khi no b n hnh dung trong u v nh ng i u tch c c, b n m i c th bi n nh ng hnh dung thnh hi n th c. M c d khng ph i lc no b n cng ki m sot c hon c nh nhng b n hon ton c th ki m sot c tc ng c a mnh i v i chng. N u b n mu n i su vo cc tnh hu ng v c ngh: "Tr i i, i u ny ch c ch n l s r t bu n chn". "Ti r t bu n", b n c th ni: "Chnh ti lm cho mnh bu n". Nh ng tc ng v cch t nh s lm cho b n vui ln, cng c th lm cho b n nh t ch. Hi u c i u ny c th gip b n thay i thi . Khi th y c tc d ng c a nh ng l i t nh i v i mnh, hy th hnh dung ra nh ng thay i khi b n b t u t nh b ng nh ng l i khch l . Trong b t k tnh hu ng no, b n cng c th hnh dung c m t s vi n c nh c th ngh tiu c c, b c nh c - ngh tch c c, khuy n khch T i sao b n khng ch n i u t t hn? N u b n khng tin r ng l i ni c th lm thay i nhi u i u, hy th nghi m nh sau: C 5 ngy, b n l i ngh v m t i u g tch c c m b n c th ni v i m t ng i. V d , n u ng nghi p ho c h c sinh r t r, nht nht, hy ngh ra 5 i u m b n th c s thch c y, m i ngy ni v i c y m t i u. i v i m t h c sinh m i 7 tu i, thi u s t tin khi tr ng, hy tm ra 5 i u m c u ta lm t t v khen ng i v i u . Khi ng i b n i c a b n c m t cht t ti, hy ni m t i u g th t c bi t khuy n khch m i khi c y b t u m t cng vi c. Sau 5 ngy, hy n s i khc trong thi c a ng i . N u b n c kh nng thay i ch v i m t l i nh n xt nh trong m t ngy, hy tnh xem b n s thay i c nh ng g n u b n th ng xuyn a ra cho mnh nh ng g i v nh ng thng tin ph n h i tch c c. D i y l m t s thng i p tch c c m b n c th a ra cho mnh trn con ng vn t i m c tiu: Ti bi t ti c th lm c vi c ny. T duy c a ti c kh nng th c hi n c i u . Ti cam oan l s n m v ng c i u ny. T t c m i th u ng h ti ti n t i m c tiu. t c nhi u k t qu .
Cng th c hnh, ti cng
Ti h c c i u ny sau m i l n m c l i.
By gi ti th c s b t tay vo lm i u . Ti ti n b t ng ngy. By gi , ti ang i ng h ng. Th t l vui v ! Tr c c a ti s n sng. Ti th t s t ho v mnh.
Cu i m i chng, t chng 3 n chng 11 c a cu n sch ny u c c m t "ti bi t, ti bi t". C m t ny nh c nh b n n l i c chng v v ch ra cho mnh nh ng i m m b n h c c khi c chng . C m t "ti bi t, ti bi t" cng gi ng nh m t s t nh tch c c. N cng l cch h u hi u gi cho thi c a b n t p trung cao v cng nh n v i chnh mnh r ng, b n n m c nh ng thng tin . Hy bi t mong ch , b n s d n h t tm s c bi n nh ng mong ch thnh hi n th c.
5.2. SINH L H C C NH H NG NH TH NO? C l n, ti quan st m t c b chi tr chi, trong nh ng ng i chi ph i chi r t nhi u ng tc ginh c i m. C b m t l , v t chi ln t m b ng, gi v khc i b ng c 5 i m, sau c b ng i th p xu ng, m t ch y di, c m run run, n c m t ln di trn m, t t c m t cha n 20 giy. Ti th c s ng c nhin l lm sao c b y c th thay i thi nhanh n nh v y v v hi u qu m c t c. Sau vi thng, ti c m th y th t v ng v m t tnh hu ng th thch. Vo m t ngy tr i u m, nhng ti v n quy t nh i n tra ngoi t i m t cng vin nh g n c quan. Khi ti ng i n bnh sandwich v c m th y ti c cho mnh, th m t nhm thanh nin c thi nghnh ngang ng b t d y v ph ln c i khi n t t c nh ng ng i c m t trong cng vin u ph i ch . Ti ng d y, i i l i l i trong kho ng 20 pht, sau d n h t s c l c c th i th t nhanh v .V n c quan, ti c m th y nh l y l i c s c s ng m i v s n sng ti n hnh m t s b c c u ch a tnh hu ng c a ti. C th c a b n lun khi n tr c c a b n khng c t p trung nhng b n c th dng c th gip tr c t p trung hn. C ngha l, b n c th ki m sot tm tr ng mnh b ng vi c ki m sot c th . D i y l m t bi t p ch ng minh cho lu n i m ny l ng. By gi , hy ng i xu ng gh , ci u xu ng, hai tay khoanh tr c ng c, mi mm ch t, hai m ch y xu ng, nhu m t, cau my. Sau , c t ra vui v v l c quan. B n c th
lm c i u khng? Ti tin l khng th . Hy chuy n sang m t tnh hu ng khc. Ng i th ng ln gh , ng ng u v vai ln, m m c i, hai m t m to. Ng ng cao u ln m t cht. Sau , c t ra bu n r u. B n c th lm c i u khng? Ti tin l b n khng th . (N u b n lm c, hy ki m tra l i cc t th th c hi n, ti dm nh c c l t th c a b n sai). B n c th th c hi n bi t p ny c c thi t tin trong cc bu i h c, trong cc cu c h i h p khi b n ph i ng tr c cng chng v trong cc tnh hu ng x h i. Thng th ng, c m nh n c a b n c nh h ng tr c ti p t i cch th c tham gia cc h at ng , v cch c m nh n l k t qu c a vi c ki m sot b n thn. R t nhi u l n chng ti c g ng ghi nh n t th c a chng ti v thay i t t th ng i th p th t sch sang ng i th ng hn. By gi , chng ta quay tr l i phng php tr thnh ng i h c tuy t v i.
Khi b n c ph n cn l i c a cu n sch, hy t ki m tra b o m ch c ch n r ng, thi c a b n lun s n sng. Hy ngh v nh ng vi n c nh t t nh t khi b n hnh dung mnh l m t ng i h c siu t c. Nn nh r ng, ph i xem s lng ngng ban u c a b n l m t thng tin ph n h i trn con ng i t i s thnh cng v ph i t khen th ng mnh khi b n n m v ng c m t v n no . B c t ph th ng xu t hi n c nh ng thch th c v tinh th n cng nh th ch t
Craig Francisco bi t r ng, mnh khng ph i l Arnold Palmer. Nhng anh v n ti p t c theo u i mn th thao gn m c d tr c m t anh l v vn thch th c. Chnh anh cng ng c nhin khng hi u t i sao mnh l i thnh l p c m t i chi gn nh th . "Ti ngh ti khng bao gi chi gi i mn ny" - Anh ni, "Ti th m ch cn khng t p luy n". Nhng m t b c t ph v tinh th n d y cho anh bi t r ng, anh c th chi t t mn ny. i u x y ra trong m t chng trnh hu n luy n, i h i anh ph i dng bn tay tr n xuyn th ng c t m b ng dy 1 inch. Tr c y khi b t u th c hi n, ng i ta ngh anh vi t vo m t tr c c a t m b ng nh ng i u m theo anh l b c c n tr kh khn nh t anh mu n ph b , nh th anh m i t c nhi u thnh t u hn trong cu c s ng. Craig hi u r ng, nh ng suy ngh trong ti m th c ngn c n anh lm nhi u vi c, b i lc no anh cng ngh r ng, mnh khng th lm c vi c , b i v y trn t m b ng anh ghi "nh ng suy ngh trong ti m th c". Gi ng nh nhi u ng i khc, khi anh xuyn th ng c t m b ng, anh c m th y v cng sung s ng v t c m t thnh t u to l n. "Khi ti hon thnh c cng vi c , ti bi t r ng, mnh c th lm b t c mu n. Khng i u g c th c n con ng c a ti." - anh ni. i u g mnh
Anh tr v nh v ti p t c chi gn trong su t nh ng ngy h cn l i. Nh ng c g ng c a
anh a ton i v t ln ng th nh t lin khu, nh t vng, nh t qu n trong nh ng nm sau . Th c t , i c a anh cn x p h ng th 6 trong ton bang Ohio. Craig Francisco, ng i tr c cho r ng, mnh l m t gn th t i, nay l ng i chi gi i nh t trong i v l m t gn th t gi. C nhn anh ginh c 11 cp trong ma gi i, v anh cng c i ginh c thm 9 cp n a. "Ti th c s h c c cch tin t ng vo chnh mnh, v h c c b t c Craig, thi tin t ng s gip b n c c nhi u i u i thay. i u g c th ". Theo
Ti bi t, ti bi t
Hy i n vo tr ng n u b n hi u khi ni m : o Ti bi t r ng i u c ngha l n nh t trong k t qu h c t p l: o Ti bi t th t b i n gi n, ch l bn o Ti bi t cch ki m sot c th Ti bi t ti l ng i c kh nng. o Ti bi t 5 thng i p c th s d ng t khuy n khch mnh: p thnh cng. tin t ng. o
c c thi
1. ______________________________________________ 2. ______________________________________________ 3. ______________________________________________ 4. ______________________________________________ 5. ______________________________________________
6. KHM PH PHNG PHP H C C A B N
T i sao b n nn
- Khm ph phng php h c c a ng i khc. - H c cch ti p thu v x l thng tin. - T n d ng t t c cc phng php b n thnh cng trong h c t p. tm ra m t phng php h c t p ph h p nh t v gip
- Nh n ra phng php h c t p c a nh ng ng i khc trong cu c s ng c a b n. Phng php h c l v n then ch t gip b n pht huy c kh nng trong cng vi c, trong h c t p v trong cc tnh hu ng quan h gi a ng i v i ng i. Khi nh n bi t c phng php ti p nh n v x l thng tin c a mnh v ng i khc, b n c th h c v giao ti p d dng hn. T i m t s tr ng ti u h c v trung h c M , cc gio vin nh n th y r ng, m i h c sinh c m t cch t i u h c nh ng thng tin m i. H hi u r ng, m t s h c sinh c n ph i c d y b ng nh ng phng php khng c trong gio h c php. N u nh ng h c sinh ny c c d y theo nh ng phng php chu n, th chng khng th hi u c nh ng g gio vin gi ng. Hi u c cc phng php h c t p khc nhau, cc gio vin ti p c n c h t ho c g n nh h u h t h c sinh c a mnh m t cch n gi n, l gi ng bi b ng nhi u phng php khc nhau. Rita Dunn, ng i i tin phong trong vi c nghin c u phng php h c t p, xc nh nh ng y u t khc nhau nh h ng n phng php h c t p. Cc y u t ny bao g m: c th , tnh c m, x h i v mi tr ng. V d , m t s ng i ti p thu ki n r t t t khi nh sng chi u r c r , nhng m t s ng i h c t t hn khi nh sng chi u y u t. C nh ng ng i h c t t hn khi h c nhm v i nh ng b n cng l p, nhng m t s khc l i thch h c v i nh ng ng i c kinh nghi m, ch ng h n nh b m ho c c gio, cng c ng i nh n th y r ng, h h c m t mnh s hi u qu hn. M t s thch khng gian si ng ti ng nh c trong khi h c, nhng c nh ng ng i khng th t p trung n u cn phng khng yn tnh. M t s thch m t mi tr ng lm vi c tr t t , ngn n p, nhng m t s thch by t t c m i th ra tr c m t. Phng php h c c a b n l s k t h p gi a cch b n ti p thu v cch t ch c, x l thng tin c a b n. Phng th c: Lm th no ti p thu thng tin m t cch n gi n nh t. u th c a b no: Lm th no t ch c v x l thng tin.
Cc nh nghin c u phng php h c phn tch tm l v qu n l d y h c. H khm ph ra r ng, hai y u t ny lun tc ng l n nhau v i m t m c n nh ng ng c
nhin. H cng th ng nh t r ng, c 2 ph m tr c b n c a phng php h c. Th nh t, lm th no ti p thu thng tin m t cch n gi n nh t; th hai, lm th no t ch c v x l nh ng thng tin (u th c a b no). Phng php h c l s k t h p gi a cch ng i h c ti p thu v cch t ch c, x l thng tin c a ng i khi quen thu c v i phng php h c t p c a mnh, b n c th th c hi n cc b c quan tr ng gip mnh h c nhanh hn v n gi n hn. Hn n a, gi i on c phng php h c c a ng i khc nh ng ch , ng nghi p, gio vin, b n i, cha m v con ci c a b n c th gip b n c ng c m i quan h v i h . giai o n u tin, m t trong nh ng b c quan tr ng c a chng ta l xc nh phng th c h c t p nh nhn, nghe, ng l c (V-A-K). Nh ng thu t ng ny cng th hi n c phng th c: Nhn (V:visual): l h c thng qua nh ng g nhn th y; Nghe (A: auditory): l h c qua nh ng g nghe th y; v ng l c (K: kinesthetic): l h c qua v n ng v ti p xc. C nh ng ng i h c c ba phng th c ny nh ng m c khc nhau, song m t s khc thch m t phng th c hn hai phng th c cn l i. Michael Grinder, tc gi c a cu n "Righting the Education Conveyor Belt" d y cho cc gio vin phng php d y v h c. ng nh n th y r ng, trong m t l p c 20 h c sinh, trung bnh c 22 em l kh nng h c t p hi u qu b ng cch k t h p c 3 phng th c nhn, nghe v ng l c m khng c n ph i t p trung c bi t. Trong 8 h c sinh cn l i c 6 h c sinh thch h c m t phng th c hn hai em phng th c kia, nh ng h c sinh ny ph i g ng s c m i hi u c nh ng g gio vin gi ng, tr khi phng th c c a h c ch t i. i v i nh ng h c sinh ny, hi u c phng th c h c t p t t nh t c a h s gip h c nh ng ti n b ng k . Hai h c sinh cn l i th c s g p khn trong h c t p do nh ng nguyn nhn bn ngoi.
6.1. CH N PHNG TH C H C: NHN, NGHE, HAY
NG L C?
C bao gi b n th y mnh ni nh ng cu i lo i nh: " i u c v h p v i ti" ho c "Ti hnh dung c r i" hay: " i u nghe h p v i ti", " i u ny nh th c ti" cha? Nh ng cch th hi n nh th c th l kh i ngu n cho m t phng th c h c t p m b n a thch. N u b n khng th nhn ho c nghe, ho c khng th c m nh n c k t c u, hnh th, nhi t , tr ng l ng hay nh ng h at ng khng c khc trong mi tr ng, b n s khng th c m t phng php h c theo ng ngha c a n. H u h t chng ta h c t p b ng nhi u cch, nhng chng ta th ng ch thch m t phng th c hn phng th c khc. Nhi u ng i khng th nh n bi t c r ng, h ang h c theo m t phng th c, b i v khng c y u t bn ngoi no ch cho h bi t h khc v i nh ng ng i khc. Hi u c s khc nhau ny gip ta gi i thch c t i sao c ng i l i ch m hi u v giao ti p kh khn trong khi c ng i l i th y d dng, v t i sao chng ta l i x l m t tnh hu ng d dng hn nh ng ng i khc. Lm th no b n khm ph c phng th c h c a thch c a b n thn mnh?
M t cch n gi n nh t nh n bi t c phng th c yu thch c a b n l nghe nh ng manh m i trong l i ni c a b n, nh nh ng cch th hi n nu trn. Cch khc l ghi nh n nh ng c ch c a b n khi tham gia m t bu i h i ngh chuyn hay h i th o. B n nh n c thng tin nhi u hn t vi c c b n thng bo hay t nghe ng i gi i thi u chng trnh? Nh ng ng i theo phng th c nghe thch nghe hn l c ti li u v i khi h m t t p trung v c g ng nghe ghi chp m t v n trong bu i gi i thi u ghi trn b ng. H cng l nh ng ng i ghi chp tuy t v i. Nh ng ng i h c theo phng th c ng l c ti n hnh t t nh ng h at ng "th c hnh" v tng tc gi a cc nhm. Gi s b n v a mua c m t v th t c u n ng, g m 35 mi ng ring bi t, km theo l m t cu n sch nh g m 20 trang gip b n by bi n. B n s ti n hnh cng vi c ny nh th no? Li u b n c hi u c t t c nh ng i u c c trong cu n sch hay ph i i c hnh minh h a th m i l p c cc mi ng v i nhau? Hay b n lm h ng, nhng khi c nhng h ng d n, b n th c hi n c thnh cng? N u b n b t u lm vi c b ng cch chuy n ng c th , b n c th l m t ng i h c ng l c. N u b n c m th y d hi u nh ng h ng d n c c, b n c kh nng l ng i h c theo phng th c nhn. N u b n khng th b t u t nh ng h ng d n hay hnh v , nhng khi b n g i ng nghi p ho c ai ni cho b n cch s p x p chng l i v i nhau, b n c m th y d hi u, th b n c th l ng i h c theo phng th c nghe. Nhi u c i m khc cng l nh ng manh m i xc nh phng th c h c t p. Nh ng i m d i y s gip b n nh n c phng th c h c t p t t nh t c a b n. c i m c a ng i h c theo phng th c "nhn": G n gng ngn n p. Ni nhanh. T ch c v l p k h ach t t. Hay quan st nh ng chi ti t nh trong mi tr ng. C xu h ng thch xu t hi n tr c cng chng. Vi t chnh t t t v c th nh n bi t chnh xc cc t trong tm tr h . Nh nh ng g c nhn hn nh ng g c nghe. Ghi nh b ng cch lin t ng t i nh ng g nhn th y. Th ng khng b m t t p trung b i ti ng n. Th ng ghi nh km nh ng h ng d n b ng l i ni n u h khng ghi chp, hay yu c
c u m i ng i nh c l i. L ng i Thch c nhanh v kho . c cho nghe. n khi no r rng
c hn l ng i khc
C n m t m c tiu v quan i m t ng th v th ng th n tr ng cho v m t v n hay m t d n. Vi t ngu ch ngo c trong khi ni chuy n i n th ai v h i h p. Qun chuy n nh ng thng i p b ng l i ni t i nh ng ng i khc. Th ng tr l i cu h i cu ng i khc ng n g n "c" ho c "khng". Thch thuy t minh hn l pht bi u. Thch ngh thu t th gic hn m nh c. Th ng bi t ph i ni g nhng khng th ngh ra t ng ph h p. i khi h cn ht khi ang t p trung. c i m c a ng i h c theo phng th c "nghe" T ni v i mnh sau khi lm vi c. D m t t p trung b i ti ng n. M p my mi v pht m nh ng t Thch c to v thch nghe. c c.
C th nh c l i v b t ch c c ng
v m i u gi ng ni c a ng i khc.
Khng thch vi t lch, nhng thch k chuy n. Ni theo m t khun m u v v i nh p i u nh t nh. Th ng l ng i c kh nng hng bi n. Thch m nh c hn ngh thu t th gic. H c t p b ng cch nghe v ghi nh nh ng g th o lu n nhi u hn l nh nh ng g quan st.
L nh ng ng i hay ni, a th o lu n v thch di n gi i di dng. Th ng g p kh khn trong cc cng vi c i h i ph i quan st. C th pht m to t t hn l vi t. Thch ni a hn ni hi h c. c i m c a nh ng ng i h c theo phng th c " ng l c" Ni ch m. Thch cc gi i th ng b ng v t ch t. Th ng ch m nh vo m i ng i ng g n m i ng i khi ni chuy n. ng c th v h at ng nhi u. gy s ch c a h .
C xu h ng v n
Pht tri n ph n c r t s m. H c b ng cc thao tc v hnh ng.
Ghi nh b ng cch i b v quan st. Dng ngn tay v kim ch v tr khi S d ng c ch , i u b nhi u. Khng th ng i yn m t ch trong th i gian di. Khng th nh c v tr a l tr khi t ng ng. . c.
S d ng ngn ng hnh Thch
c nh ng cu n sch c c t truy n ly k.
C th c ch vi t tay l n x n. Thch hnh ng. n h c.
Thch nh ng tr chi lin quan
C th b n bi t m t ng i khi cn h c ph thng h c r t xu t s c, nhng khi h c n cao ng th l i h c km, th m ch cn b p. i u ny th ng x y ra v i nhi u ng i, h u h t trong s h u khng hi u t i sao mnh l i km c i n v y. Nguyn nhn l ch , c th nh ng b t ng gi a nh ng phng th c h c t p a thch c a h c sinh v phng php gi ng d y c a gio vin. Hi n t ng ny l c bi t ph bi n giai o n chuy n ti p t ph thng trung h c ln cao ng, b i phng php gi ng d y c chuy n t nhn sang nghe. Do v y, m t b ph n khng nh nh ng ng i h c t p theo phng php nhn b ng th y mnh khng th ti p thu c nh tr c y. C th on c phng th c h c t p c a ng i khc d dng thng qua nh n bi t cc t h s d ng khi giao ti p. Nh ng t ny c g i l ch t hay "t x l". Khi b no ti p nh n m t tnh hu ng, n s x l b ng phng th c m ng i ti p nh n a thch, cc t v c m t c s d ng th ng ph n nh phng th c h c t p c a ring ng i . Khi b n xc nh c cc ch t ng i khc s d ng, b n c th ch n n khi giao ti p v i ng i . Bn c nh , vi c s d ng nh ng ch t cng gip b n i u ch nh ph h p v i t c m thanh c a ng i mnh ang ti p xc. Ng i theo phng th c "nhn" ni nhanh, ng i theo phng th c "nghe" ni t c v a ph i, ng i theo phng th c " ng l c" ni ch m. B n c th s d ng m t b quy t nh khi ni chuy n i n th ai. N u b n ni chuy n v i ng i theo phng th c "nhn", hy ng d y, t th s gip b n t ng ni nhanh hn. N u b n ni v i ng i theo phng th c " ng l c", hy ng i xu ng v k cao chn ln, b n s ni ch m hn. Phng th c c a b n ph h p v i ng i khc s l cch t t nh t b n t o s ho h p v khng kh hi u bi t l n nhau. D i y l danh sch cc t m hi u th ng g p trong cc phng th c:
Phng th c "nhn": Hi n ra tr c m t ti T m nhn xa Nhn thong qua R rng T m nhn khng r M t im t
C t m hi u bi t v ... ki n m h
D i nh sng c a... Trng c v nh... Hnh nh trong tm t ng... Con m t c a tm h n p nh tranh Chm lo Thi n c n Ph trng T m nhn su n...
Phng th c "nghe": C hai tai S n sng R nh chung Th hi n r rng M t chi ti t Hay la m ng Hy l ng nghe ti Nghe gi ng ni Thng i p ti m n Chuy n v n v To v r rng Ni th ng
Ni lun m m Rung chung Ni s th t c thng bo tnh hnh / Khng c thng bo tnh hnh Khng nghe th y By t quan i m Trong ph m vi nghe c Phng th c " ng l c": T tc u s ch s , ngn n p n...
Rt ng n Gh ch t
L l ng trong khng kh N m c i u g Nghe th y i u g S ci g C xu th v ... Treo !
Gi l y n Ng i nng n y t qun bi ln bn Ko dy R n nh inh Tu t kh i tr c
Bt
u t v ch xu t pht
Khng lay chuy n c Qu r c r i Gi u gi m Nh n bi t c phng th c h c t p a thch c a ng i khc l r t quan tr ng. N gip b n th hi n mnh hi u qu nh t. N u b n bi t ng ch c a mnh l ng i theo phng th c "nhn", b n s c ch n n u bi t s d ng nh ng ti li u i h i tr c gic khi trnh by v i ng. Cc ch t s gip b n xc nh c phng th c h c c a m t ng i.
6.2. B N X L THNG TIN B NG CCH NO? H th ng nh n bi t V-A-K (nhn, nghe, ng l c) s phn bi t phng php ti p thu thng tin. xc nh c phng php ti p thu v t tr i c a b no hay phng php x l thng tin, chng ta s d ng m t m hnh do Anthony Georoge, gio s chuyn nghin c u v chng trnh gi ng d y v gio d c tr ng i h c Connecticut, l ng i u tin pht tri n m hnh ny. Nh ng nghin c u c ki m ch ng c a ng gip ng xc nh c 2 kh nng v t tr i c a b no. l: Nh n th c m t cch tr u t ng v c th . Kh nng s p x p lin t c (theo tuy n tnh) v ng u nhin (phi tuy n tnh). Hai kh nng ny c th c g n li n v i 4 hnh vi n m b t m chng ta g i l phng php t duy. Gregore g i nh ng phng php ny l c th lin t c, tr u t ng lin t c, c th ng u nhin, tr u t ng ng u nhin. Nh ng ng i thu c c 2 ph m tr "lin t c" c xu h ng thin v no tri, trong khi nh ng ng i t duy "ng u nhin" th no ph i chi m u th . Khi xc nh cc phng th c V-A-K, khng ph i t t c m i ng i u phn lo i phng th c h c t p c a mnh theo cc lo i nh trn. Th m ch nhi u ng i trong chng ta thch m t phng th c hn 2 phng th c cn l i. Hi u c phng php chi m u th c a mnh s cho php b n lm vi c v i n v xc nh c cch th c s d ng cn b ng cc phng th c. Th hnh dung n u b n c kh nng ki m sot cch b n ph n ng tr c tnh hu ng v gi i quy t v n b ng cch ch n m t gi i php hi u qu nh t cho m t hon c nh c th th b n s thnh cng nh th no? Hay ni cch khc, b n s t c nh ng g n u b n
hnh
ng ng trong h u h t cc tnh hu ng.
Cc h at ng khc nhau i h i cc phng php t duy khc nhau. Do v y, bi t c phng php chi m u th c a b n v pht tri n cc phng php t duy khc s r t c ch i v i b n. Sau y l bi test nh m xc nh r phng th c x l thng tin c a b n. Hy c cc nhm t v nh d u 2 trong 4 t m t r nh t v b n 1. a. Giu tr t ng t ng b. Thch i u tra c. C u c th c t
d. C c phn tch 2. a. C tnh t ch c b. D thch nghi c. Hay ch trch d. T m 3. a. Hay tranh lu n b. Mu n c. Sng t o d. Hay lin h 4. a. Mang tnh c nhn b. Thi t th c c. L thuy t sung d. Thch thm hi m 5. a. Chnh xc b. Linh h at t n cng
c. C h th ng d. C c sng t o 6. a. Bi t phn b th i gian b. Ngn n p c. Nh y c m d. cl p
7. a. C s c c nh tranh b. L ng i c u ton c. S n sng c ng tc d. H p l 8. a.Thng minh b. Nh y c m c. Lm vi c chm ch d. M o hi m 9. a. cl p
b. Ng i bnh th ng c. Ng i gi i quy t cc v n d. Ng i l p k h ach 10. a. Ghi nh b. C ng tc c. T duy d. Pht minh 11. a. L ng i hay thay i
b. L ng i hay phn xt c. Khng g b d. Mu n c h ng d n 12. a. C kh nng giao ti p b. a khm ph c. C n th n d. Hay l p lu n 13. a. Hay t ra v n th thch nng l c
b. Tch c c luy n t p c. Quan tm n ng i khc
d. Thch kh o st 14. a. Hon thnh cng vi c b. Th y c nh ng kh nng c. t c nh ng t ng
d. Gi i thch r rng 15. a. Hnh b. C m nh n c. T duy d. Th nghi m John Parks Le Tellier, gio vin c a SuperCamp thi t k m t bi ki m tra v i m c ch gip b n xc nh v phn lo i phng php t duy c a mnh. Ch c n c nhm 4 t , ch n 2 trong s 4 t m t v b n r nh t. Khng c tr l i "c" ho c "khng", m i ng i s c cu tr l i khc nhau. i u quan tr ng nh t l ph i trung th c! Sau khi hon thnh bi ki m tra, hy khoanh trn vo nh ng m c b n ch n d i y. Th ng k cc m c c ch n t ng c t I, II, III v IV, sau m i c t nhn v i 4. K t qu cao nh t s miu t phng th c x l thng tin c a b n. ng
Tr c khi c ti p khm ph thm phng php t duy c nhn b n, hy nhn vo bi u trn y v l p bi u cho mnh. Thao tc cng r t n gi n, b n ch vi c nh d u ch m vo s tng ng v i i m c a b n tnh ph n trn, sau n i cc i m ny v i nhau. N u b n gi ng nh h u h t m i ng i th b n s nh n th y r ng mnh c kh nng nh t nh trong m i gc c a th hnh t gic. i v i m t s ng i, cc kh nng ny kh u nhau th hi n cc gc c a t gic x p x b ng nhau, nhng cng c nh ng ng i kh nng ny c th l n t ba kh nng cn l i (hnh I). Sau khi b n hon thnh ph n ki m tra phng php t duy, hy v bi u cho mnh
Hnh I 6.3. NH NG NG I T DUY THEO PHNG TH C C TH LIN T C Nh trn c p, nh ng ng i t duy theo phng th c c th lin t c th ng d a trn th c t v x l thng tin m t cch tr t t , lin t c v theo tuy n. i v i nh ng ng i ny, h khm ph th c t thng qua cc gic quan nh th gic, xc gic, thnh gic, v gic v kh u gic. H ghi nh cc chi ti t v cc s ki n, thng tin c th , th th c, quy t c m t cch d dng, do v y c n ph i t ch c nhi m v theo quy trnh t ng b c v c g ng hon thi n t ng b c m t. M t s m o nh dnh cho nh ng ng i theo phng th c c th lin t c: T ch c s p x p th i gian: L p th i gian bi u ngy v tu n th t c th , tnh ton tr c th i gian c n thi t dnh cho cc cng vi c d ki n. m b o bi t t ng chi ti t nhi m v : m b o ch c ch n r ng, b n bi t t t c nh ng i u c n thi t nh cng vi c lm nhi u b c: n nh th i gian hon thnh t ng giai o n, b n s bi t c khi no b n c th hon thnh c cng vi c. T o cho mnh mi tr ng lm vi c yn tnh: Ph i bi t c i u g lm b n m t t p trung lo i b . hon thnh nhi m v . Chia
Nh ng ng i t duy theo phng th c c th lin t c ghi nh cc chi ti t m t cch d dng, do v y c n ph i t ch c nhi m v theo quy trnh t ng b c v c g ng hon thi n t ng b c.
6.4. NH NG NG I T DUY THEO PHNG TH C C TH NG U NHIN Nh ng ng i t duy theo phng th c c th ng u nhin th ng hay c thi th nghi m v t c hnh vi c nh. Cng gi ng nh nh ng ng i t duy theo phng th c c th lin t c, nh ng ng i ny cng d a trn th c t nhng c chi u h ng lm vi c theo phng php th v sai. Do v y, h th ng th c hi n nh ng b c nh y v m t gic quan c n thi t t duy sng t o. Nh ng ng i t duy theo phng php ny r t hay thay i v lm vi c theo cch c a h . Th i gian khng ph i l v n quan tr ng, h c xu h ng qun m t th i gian khi tham gia vo cc tnh hu ng th v . H quan tm n phng th c th c hi n nhi u hn l n k t qu c h ng tr c. D i y l m t s phng php gip ng i t duy theo phng th c c th ng u nhin hnh thnh phng php t duy t t nh t: Chuy n h ng t duy Hy tin t ng r ng, vi c nhn nh n v n t nhi u gc khc nhau s r t c l i cho b n. Nn tm ki m nh ng t ng thay th v khai thc chng. Sng t o hn l phn xt v lun gi thi nghi ng i v i cc t ng. t mnh vo tnh hu ng gi i quy t v n Tnh nguy n tham gia vo cng vi c c n ph i gi i quy t ho c tham gia cng vi c qua b ng cch nu v gi i quy t v n . Ki m tra th i gian a ra th i h n hon thnh t ng giai o n c a nhi m v , sau gi i quy t v hon thnh t ng b c theo ng ngha th i gian t ra. Ti n hnh thay i khi c n thi t i nh nh m gi cho tr c c a xu t
Khi m i th tr nn nhm chn, hy th c hi n m t s thay b n minh m n. Tm ki m s ng h c nhn
Tm nh ng ng i qu tr ng s chuy n h ng t duy, i u ny s gip b n c m th y t tin hn v i chnh mnh. Nh ng ng i t duy theo phng th c c th ng u nhin th ng cn c vo th c t v c
thi
th nghi m
6.5. NH NG NG I T DUY THEO PHNG TH C TR U T NG NG U NHIN Th gi i th c c a nh ng ng i t duy theo phng th c ny l th gi i c m gic v tnh c m. Trong h l s ho quy n nh ng s c thi v rung c m, th m ch m t s ng i theo h c ch ngha th n b. Nh ng ng i ny ti p thu nh ng ki n, thng tin v c m gic r i t ch c chng thng qua suy ngh ( i khi, qu trnh ny m t nhi u th i gian n n i nh ng ng i khc khng th nh n th y c l h c ki n ph n h i). Nh ng ng i t duy theo phng th c tr u t ng ng u nhin nh r t r nh ng thng tin mang tnh c nhn. Tnh c m c th thc y ho c ngn c n qu trnh h c t p c a h . H c m th y nh b bu c ch t khi ph i tun theo m t mi tr ng c nh. Do v y, chng ta kh c th tm c nh ng ng i t duy theo phng th c ny lm vi c trong cc cng ty b o hi m hay ngn hng. Tuy nhin, nh ng ng i ny pht tri n m nh nh ng mi tr ng t do v nh ng mi tr ng m c tiu h ng t i con ng i. Nh ng ng i t duy theo phng th c ny th ng tr i qua cc s ki n theo cch ring c a mnh. H c n quan st t ng th hn l nhn chi ti t. B i v y, i v i h , t t hn h t l hi u c cc s v t trong ci t ng th tr c khi i su vo t ng chi ti t. Nh ng ng i t duy theo phng th c tr u t ng ng u nhin pht tri n t t trong cc tnh hu ng i h i sng t o v lm vi c km hi u qu hn trong cc tnh hu ng c nh. D i y l m t s phng php gip nh ng ng i ny pht huy t t ti nng c a h . T n d ng nng l c b m sinh lm vi c v i ng i khc
Tm nh ng ng nghi p m b n c th cng lm vi c v khoe cc t ng v i h . Khi b n hon thnh xong m t nhi m v , hy n nh th i gian v cng nh ng ng i ki m tra l i. Ph i nh n th c r rng tnh c m nh h ng m nh nh th no b n i v i s t p trung c a c
Trnh xa nh ng ng i c d ng khng t t, dn x p cc m i quan tm v cc v n nhn m t cch nhanh chng, n u khng nh ng i u s bn rt h t nng l ng c a b n. Xy d ng th m nh trong h c t p thng qua lin t ng
Th c hi n nh ng lin t ng l i ni v lin t ng tr c quan (xem chng 9). S d ng cc php n d nh ng cu chuy n ng ngh ch v cch di n t sng t o khc gip b n nh c t t hn.
Nhn vo t ng th Hy i t khi ni m l n Nh n th c th i gian Ph i th n tr ng khi n nh th i gian hon thnh m t cng vi c. B t u t nh ng nhi m v kh khn nh t, ngh gi i lao, sau chuy n sang nhi m v khc. Quay tr l i nhi m v ban u khi b n hi u. B n c th lm nhi u vi c trong cng m t lc. S d ng nh ng m hi u tr c quan Hy dn nh ng m hi u nh c nh b n trn -t, trn gng trong nh t m ho c b t c ch no m b n c th nhn th y c. Nt ring bi t c a cc mu s l cu n l ch thng l n v i nh ng thng tin b n c n ghi nh . S d ng m t mu cho c nhn, m t mu cho cng vi c, m t mu cho gia nh... Nh ng ng i t duy theo phng th c tr u t ng ng u nhin t ch c thng tin thng qua suy ng m. H pht tri n t t trong mi tr ng t do v m c tiu h ng t i con ng i. n nh ng khi ni m nh .
6.6. NH NG NG I T DUY THEO PHNG PHP TR U T NG LIN T C Th gi i hi n th c c a nh ng ng i t duy theo phng th c tr u t ng lin t c l th gi i c a nh ng l thuy t v suy ngh mang tnh tr u t ng. H thch t duy theo cc khi ni m v nh ng ng i t duy theo phng th c tr u t ng lin t c thch t duy theo cc khi ni m v phn tch thng tin. H th ng l nh ng tri t gia, nh ng nh nghin c u khoa h c phn tch thng tin. H nh gi cao nh ng ng i v nh ng t ch c t t. Ng i t duy theo phng th c tr u t ng lin t c c kh nng c k t nh ng chi ti t c bi t v i m then ch t. Qu trnh t duy c a h mang tnh l p lu n, l tr v hi u bi t. H at ng a thch c a nh ng ng i t duy theo phng th c ny l c sch, v khi c m t v n g c n nghin c u, h nghin c u r t t m . H mu n tm hi u nguyn nhn d n n nh ng nh h ng v mu n hi u c l thuy t v khi ni m. Nh ng ng i ny th ng l cc tri t gia, cc nh khoa h c. Nhn chung, h thch lm vi c c l p hn l theo nhm. D i y l m t s l i khuyn i v i nh ng ng i t duy theo phng th c tr u t ng lin t c. Giao cho mnh nh ng bi t p mang tnh khoa h c l p lu n Khi c n gi i quy t m t v n quy t. no , hy chuy n v n sang tnh hu ng l thuy t gi i
Nui d ng tr tu c a b n N u b n tham gia vo m t n no , ph i m b o ch c ch n r ng, b n nh ng g lin quan n n hon thnh n trong t m c a b n. C g ng t c m t cng trnh nghin c u ch t
Trong cu c s ng v s nghi p, b n hy h ng mnh t i nh ng tnh hu ng c nh cao hn. Trong khi th c hi n nh ng n, hy l p bi u tr c v t ng giai o n v th i gian gi i quy t t ng giai o n . Phn tch nh ng ng i m b n ph i i ph
N u b n bi t c cc phng php h c t p c a m i ng i, b n s hi u h d dng hn v bu c h ph i hi u b n. Nh ng ng i t duy theo phng th c tr u t ng lin t c thch t duy theo cc khi ni m v phn tch thng tin. H th ng l nh ng tri t gia, nh ng nh nghin c u khoa h c.
6.7. L P K HO CH K NGH THEO PHNG PHP T DUY KHC NHAU D i y l m t v d th hi n cc phng php t duy khc nhau h at ng nh th no. N u b n l ng i t duy theo phng th c c th lin t c, b n s c xu h ng ch n m t k ngh h m b n d nh t tr c. a i m, phng ti n s d ng v cc h at ng cng ph h p v i phng th c t duy c th lin t c. B n s c th l p k h ach v a i m v th i gian i, th i gian l i v chi ph. Khi quy t nh xong, b n c n l p k h ach t ng giai o n . N u b n i n m t ni no m b n cha t ng n, b n s nghin c u t t c m i th m b n cha bi t. B n c n l p k h ach v ngn qu dnh cho thu khch s n, n u ng, qu lu ni m v nh ng chi ph khc, th m ch c th b n s nht ti n vo t ng phong b dnh cho nh ng m c ch khc nhau.
6.8. CN B NG HO T
NG C A B NO
Khi hi u v phng php t duy c a mnh, b n c th s i u ch nh c h ng t duy b ng cch thi tho ng b t mnh ph i suy t v ch p nh n nh ng phng th c khng ph h p. Sau y l m t s bi t p do Ned Herrmann, m t chuyn gia nghin c u b no, gi i thi u nh m gip b n pht tri n nh ng phng th c m h khng thch. N u b n l ng i no ph i chi m u th (t duy theo phng th c tr u t ng ng u nhin ho c c th ng u nhin)
Hy tm hi u xem lo i my b n th ng s d ng h at S p x p cc b c nh vo album. Lun lun ng gi . L p k h ach chi tiu c nhn. L p rp cc thi t b theo h ng d n. Tham gia m t cu l c b N mb tv n u t.
ng nh th no.
hi n t i v chia lm nhi u ph n c b n
H c cch s d ng my vi tnh c nhn Vi t m t bi ph bnh v b phim yu thch S p x p cc cu n sch c a b n theo th t mn h c N u b n l ng i no tri chi m u th (t duy theo phng th c tr u t ng lin t c v c th lin t c) C g ng hi u c tnh c m c a con v t m b n yu thch. T ngh ra m t mn n snh i u v n u mn n . Chi t st v khm ph ngha bn trong c a t.
Ch p 500 b c nh m khng ph i lo l ng Sng t o bi u t ng c nhn.
n s ti n ph i tr .
Li xe lang thang m khng c m th y l i u khng ng. Chi v i con tr theo s thch c a chng. Ng i thi n m i ngy 10 pht. Chi b n nh c yu thch khi b n mu n nghe. Tm ni m duy linh m khng theo tn gio no. Hy "chuy n h ng" v khm ph ng i hng xm m i.
N u b n mu n bi t b n ki m sot b no nh th no, hy th th c hi n nh ng h at ng trn trong hai ho c ba tu n, sau ki m nghi m l i. Dng bi u trang bn, nh d u l i th v so snh v i th m b n l p u chng. B n s ng c nhin v s i thay y! Nh ng ng i c nng khi u th ng h c cn b ng theo c ba phng th c: ng l c, nhn v nghe. H cng cn b ng t duy theo no ph i v no tri. B n c th pht tri n kh nng h c v lin h v i ng i khc b ng cch pht tri n nh ng phng th c h c t p m b n t a thch. N u b n l ng i h c theo phng th c nhn, b n c th nghin c u cc ch thu c v gic quan v ng l c b ng cch ni chuy n thng qua cc v t v di n xu t. V d , sau khi tham gia m t bu i h i th o, b n hy k l i cho m t ai v bu i h i th o ny th t chi ti t, dng tay v c th nh n m nh nh ng thng tin quan tr ng. N u l ng i h c theo phng th c nghe, b n hy i sau khi h i th o k t thc, l p b n t duy v nh ng thng tin b n h c c (xem chng 7), s d ng mu s c, bi u t ng v h a sinh ng. Gi ng nh nh ng ng i t duy theo phng th c nhn, b n c th pht tri n ch t duy theo phng th c ng l c b ng cch di n t nh ng khi ni m c b n b ng nh ng c ng c a c th , ho c xy d ng m t m hnh miu t n u th y ph h p. N u l ng i h c theo phng th c ng l c, b n cng c th l p th t duy v nh ng v t v v tranh v chng (nh ng ng i h c theo phng th c ny r t thch v ) pht tri n kh nng tr c quan. Sau hy gi i thi u nh ng b c tranh ny, thay i c ng v m nh n m nh ph n quan tr ng. C g ng ni theo nh p i u. B n nn nh r ng, khng m t phng php t duy n l no l t t hn hay t i hn nh ng phng th c cn l i, m chng c nh ng hi u qu nh t nh. V n l b n ph i bi t c phng th c no c hi u qu nh t i v i b n, ng th i cng ph i ch tr ng pht tri n cc phng th c khc. Ti bi t, ti bi t
i n vo tr ng n u b n th y hi u khi ni m: o Ti bi t mnh c phng php h c t p c a ring ti. o Ti bi t, phng th c h c a thch c a ti l ____________________ (nhn, nghe, ng l c). o Ti bi t mnh l ng i t duy theo phng th c ____________________ (c th lin t c, tr u t ng lin t c, tr u t ng ng u nhin ho c c th ng u nhin).
o Ti bi t mnh on c phng php h c c a ng i khc m c o Ti bi t cc h at ng
no.
cn b ng cc phng th c h c t p v t duy.
o Ti bi t cch t n d ng phng php t duy hi u qu nh t c a mnh.
7. K THU T GHI CHP CNG NGH CAO T i sao b n nn - Nhn nh n v n c chng ny? B i v b n s : m t cch t ng th .
- Nh cc chi ti t d dng. - G n k t t ng v i khi ni m. - B no c a b n t ho h p v i cng vi c hn l b t n ph i lm vi c. - Lo i b nh ng nt phc th o bu n t . B n hy hnh dung mnh v a b c ra kh i m t cu c h i th o l p k h ach quan tr ng ko di hai n ba ti ng. Trong th i gian h i th o b n v i v ghi chp nh ng i m quan tr ng m m i ng i pht bi u. Khi tr l i bn lm vi c, b n m v ghi chp ra v nhn ch m ch m vo . Tr c m t b n l cc t chi cht. M c d v y, nh ng o n ghi chp nhanh c a b n cng bao hm c t t c v b n khng b qua m t chi ti t quan tr ng no. B n c c nh ng o n pht bi u c a t t c m i ng i, nhng khng bi t ph i l p ghp chng v i nhau nh th no. N cng gi ng nh tr chi x p hnh, b n khng th quan st m t cch t ng th . Ph i lm g by gi ? Quay l i v yu c u ng i khc gi i thch nh ng o n trn c ngha g chng? Lm t t c nh ng g c th v i hy v ng s hi u c t ng th m t v n ? Hay c u may m t s h ng d n siu phm no ? N u b n g p nh ng kh khn tng t , b n nn c chng ny. B n s khm ph c nh ng k thu t nng cao kh nng nhn nh n v n m t cch t ng th , xem xt m i v n m t cch hi u qu hn v gip b n nh l i s ki n chnh xc hn.
7.1. T I SAO PH I H C CCH GHI CHP Ghi chp hi u qu l m t trong nh ng k nng quan tr ng m t t c m i ng i u ph i h c. i v i h c sinh, n c bi t c ngha trong vi c nng cao ch t l ng m t bi ki m tra. i v i cc doanh nhn, ghi chp c th gip h theo u i c nh ng nhi m
v v
n quan tr ng m khng b nh m l n.
L do u tin khi n chng ta ph i ghi chp l ghi chp s gip chng ta nh l i t t hn. Tr c c a b n s lu gi t t c nh ng g nhn th y, nghe th y v c m th y. B nh c a b n hon thi n nh m t chi c my vi tnh. Th th t ghi chp nhanh khng gip b n nh c cc s ki n, m vi c ny c th c hi n hon ton t ng. Song n gip b n g i ra cc s ki n c lu gi trong b nh c a b n. H u h t chng ta u nh r t t t khi chng ta ghi l i cc s ki n. N u khng ghi chp v xem xt s ki n th con ng i ch c kh nng nh m t ph n r t nh nh ng g nghe ho c c c cch m t ngy. Ghi chp hi u qu s ti t ki m th i gian do b n c th s p x p thng tin v nh l i chng khi c n. Chng ta khng th ghi nh mi trong u m t i u g , b i b no ch t p trung vo nh ng g gy s ch trong m t th i gian c th . Th m ch ngay c khi chng ta ghi nh trong u, n cng s g i l i m t cch m nh t v l n x n so v i nh ng g chng ta lu ban u trong b no. Do v y, n u b n mu n nh m t i u g , hay ph i nh m t i u g , hy ghi chp i u l i. Song, chng ta nn ghi chp nh ng g? Chng ta c n ghi bao nhiu, d i hnh th c no? Chng ta s ghi chp d i d ng phc th o truy n th ng, d i d ng b n tm t t hay ghi l i d i d ng m t lo t cc l i pht bi u? D ng no gip chng ta ghi chp t t nh t?
7.2. PHNG PHP PHC H A TRUY N TH NG Nhi u ng i trong chng ta c d y cch ghi chp d i d ng phc h a, gi ng nh v d trang bn. Phng php ny c cc gio vin s d ng phc h a nh ng ghi chp, bi gi ng v nh cc s n gi n trong phc h a. Trong tr ng h p ny, chng ta nn ghi chp theo phng php phc h a. V n l ch , ngay c khi cc gio vin gi ng d y b ng phng php ny th i khi h cng cung c p t li u cho h c sinh khng theo phng php ny. H qun m t v i l c . H c sinh h i, gio vin tr l i, cung c p nh ng thng tin khng c trong phc h a. Khi gio vin i l c h ng, b n ph i tm m t phng th c thch h p ghi chp thng tin m t cch rnh m ch, ng n g n. Thay cho vi c ghi chp hi u qu v hi u th c s nh ng g c gi ng, b n ph i ghi chp m t cch t do. Phng php phc h a truy n th ng cng khi n b n kh khn hn trong vi c nhn nh n v n m t cch t ng th v g n k t cc t ng. Hn n a, khi phng php ghi chp theo ki u phc h a truy n th ng th ng khi n b n th y kh theo v t khi n m b t b n ch t c a v n . c l i nh ng ghi chp phc h a, b n s c m th y nhm chn v mu n b qua
7.3. NGHIN C U HO T
NG C A B NO
M c ch ghi chp c b n c a chng ta l tm t t c nh ng i m quan tr ng trong cu n sch, bo co, bi gi ng... Ghi chp hi u qu s gip ta nh c chi ti t v nh ng i m quan tr ng , hi u c nh ng khi ni m c b n v th y c m i lin h gi a chng. Nghin c u g n y v cch b no lu gi v nh l i thng tin m ra nh ng phng php ghi chp m i gip chng ta c kh nng t ch c t t hn, tng s hi u bi t, nh lu, v c s hi u bi t su s c hn. Cho n nay, nhi u ng i v n cho r ng, b no c a chng ta x l thng tin theo tuy n, theo m t tr t t c nh gi ng nh m t danh sch. S d chng ta th a nh n i u l b i v hai hnh th c c b n c a con ng i l ni v vi t u theo tuy n. Nhng cng l do h n ch v m t t o ho khi n mi ng chng ta th ng pht m 1 t m t lc. N u mu n ng i khc hi u chng ta, cc t c pht m ph i c t ch c m t cch c h th ng ch khng ch l nh ng m c pht ra l n x n. Tuy nhin, hi n nay, cc nh khoa h c nh n th y r ng, qu trnh ch l tc ng ch khng ph i l x l trong giao ti p. Trn th c t , qu trnh x l cn di n ra tr c khi nh ng khun m u theo tuy n c pht ra. i v i chng ta, giao ti p b ng l i ni, b no c a chng ta ph i cng lc tm ki m, phn lo i, ch n l a, a vo cng th c, s p x p, t ch c, lin k t, c m nh n, cc t v ni m c tr c trong th c. ng th i nh ng t ny c an xen v i tranh v , bi u t ng, hnh nh, m thanh v c m gic. Do v y, t t c nh ng g chng ta c trong u l m t m h n n, lung tung lc ny ch c b t ra xung quanh b no, nhng cu i cng ch c pht ra m i lc m t t . Cc giao ti p theo tuy n tnh i h i b no chng ta ph i l a ch n thng tin thng qua cc m h n n ng u nhin khc nhau; t pht ra c g n k t m t cch logic, c s p x p theo tr t t ng php, gip ng i khc hi u c m t cch r rng hn. l t t c nh ng g di n ra trong b no c a con ng i khi giao ti p. i u ny cng di n ra tng t trong qu trnh nghe cc t . M c d chng ta nghe cc t cng m t th i i m, nhng hi u c chng l c m t v n ph c t p. Ng i nghe ph i xc nh c t ng t trong m t vn c nh c th . Sau , d a vo s am hi u, kinh nghi m v thin h ng c a mnh, h ph i gi i thch nh ng t c ngha g. Giao ti p theo tuy n i h i b no chng ta ph i l a ch n thng tin thng qua cc m h n n ng u nhin khc nhau. Vi c nghin c u qu trnh giao ti p khi n chng ta ph i nhn nh n l i phng php vi t sch gio khoa, phng php d y v phng php ghi chp hi u qu . Hai phng php ghi chp c cho l c bi t c hi u qu l L p b n t duy v ghi chp TM - ghi chp v ghi nh n. Hai phng php ny s gip b n nhn nh n v n m t cch t ng th v t o cc m i lin h trong t duy gip b n hi u v nh t t hn.
7.4. L P B N
T DUY
y l phng h ng s d ng "c b no" tm t t mn h c vo m t trang sch. B ng vi c s d ng nh ng hnh nh tr c quan v nh ng hnh v th , l p bi u t duy s l p cho b n n t ng su s c hn. Phng php ghi chp ny c Tony Buzan pht tri n vo u th p k 70 th k 20, d a trn nh ng nghin c u a ra trn v quy trnh h at ng c a b no. B no c a con ng i th ng nh l i thng tin d i d ng tranh v , bi u t ng, m thanh, hnh d ng v c m gic. B n t duy s d ng nh ng hnh nh tr c quan v c m gic g i nh c d i hnh th c k t n i t ng. N l kim ch nam cho vi c nghin c u, t ch c v l p k h ach. Phng php ghi chp ny d dng hn cc phng php ghi chp truy n th ng, b i v n tc ng n c hai bn c u no c a chng ta. N cng l m t phng php tho i mi, vui v v sng t o. Tr c c a b n s khng bao gi ph i do d tr c suy ngh ph i xem xt l i nh ng ghi chp khi n d ng b n t duy. L p b n t duy l phng php v n d ng "c b no", tr c quan v nh ng hnh v th gy n t ng. B n hy dnh m t cht th i gian to vo trang . m t nhn ng th i s d ng nh ng hnh nh v m t qu
kh gi y A4, nh m m t vo
B n s v qu to vo v tr no trn trang gi y? Vo gc ph i pha trn, gc tri pha d i, hay gi a? B c tranh c a b n s c t mu hay ch n gi n l en tr ng? H u h t m i ng i s v gi a trang gi y v t mu. chnh l phng php b no lu gi thng tin. M t cch t nhin, nh ng ghi chp t t nh t s ph h p v i b no hn l i ng c v i n. By gi , hy nhn vo b n theo). t duy trang bn v suy ngh trong vi pht (c hnh ch p km l i, sau t h i mnh
Hy ki m nghi m v i chnh mnh. Quay ng i i ho c che b n nh ng cu h i sau y: Tiu c a 4 nhnh chnh l g?
Mi tn pha d i ch vo u? Nh ng bi u t ng no nhnh tri bn trn? Ba m o nh gip l p b n t duy t t hn l g?
B n c th ng c nhin v nh l i t t c ho c h u h t cc chi ti t th m ch ngay c khi b n v n th ng cho mnh l nh cc s ki n km. Nh l i cc chi ti t t b n t duy l
h t s c n gi n b i v n c vi t d i d ng ph h p v i cch th c t duy c a b no. B n t duy c bi t c ch trong cng vi c l p k h ach v t ch c cng vi c. B n c nh l i vi c l p k h ach cho cu c h p m chng ta th o lu n u chng khng? B n ng ra c th t ch c ton b cu c h p m t cch hi u qu hn n u c m t b n t duy v chng trnh ngh s t tr c, sau s d ng n h ng t i nh ng g m m i ng i ni. B n c th i n thm nh ng g di n ra trong cu c h p, m khng c n ph i vi t ch ngu ch ngo c trong t n 3 ti ng ng h nh v y. Nh ng chi ti t l y t b n no. t duy s r t d nh , b i v n theo m hnh t duy c a b
7.5. PHNG PHP L P B N
T DUY
l pb n t duy, ta dng nh ng bt ch mu v b t u t gi a trang gi y, n u thu n ti n, t ngang t gi y c c nhi u kho ng tr ng hn, sau th c hi n nh ng b c sau: 1. Vi t theo ki u ch in ch ho c t ng chnh gi a trang gi y, sau ng khung b ng m t hnh trn, hnh vung ho c cc hnh khc. Trong ph n v d trn, ti ng khung b ng m t bng i n sng. 2. Ko cc nhnh t gi a ra, m i nhnh dng di n t m t i m quan tr ng ho c t ng chnh. S nhnh s ph thu c v s cc t ng hay cc o n. T mu cho m i nhnh. 3. Vi t m t t ho c m t c m t chnh ln m i nhnh, xy d ng thm cc nhnh chi ti t. C m t chnh l c m t truy n t i c ph n h n c a m t t ng v kch thch b nh c a b n. N u b n dng t vi t t t, m b o ch c ch n r ng nh ng t r t quen thu c v i b n n n i c th nh ngha c a n sau nhi u th i gian. 4. i n cc bi u t ng v minh h a nh l i th i gian t t hn. d dng ghi nh nh ng ghi chp
D i y l m t s phng php b n c th th c hi n trong b n t duy: Vi t r rng, ho c in, dng nh ng ch ci in hoa. Vi t cc ch th hi n t ng quan tr ng to hn, chp sau ny.
p vo m t b n khi b n
c l i nh ng ghi
C nhn ho b n t duy c a b n v i nh ng v t lin quan n b n. Bi u hi n v m t chi c ng h c th mang ngha th i gian quan tr ng. Nhi u ng i s d ng mi tn ch t i c t hnh ng ho c s d ng nh ng v t di n t cng vi c m h
ph i th c hi n. G ch chn cc t , s d ng cc ch ci in m.
Thi t k ph i sng t o v khc bi t, b i v b no s d nh nh ng g khng bnh th ng. Dng nh ng hnh th ng u nhin V b n t duy theo chi u ngang ch cc m c ho c t ng nh t nh. c th v c nhi u c t hn.
7.6. M T S
I U NH KHC
t ng h p thng tin c a cc cu n sch vn xui vi t v cc s ki n c th t, cc nhnh c th trng v i tiu cc chng. Cc tiu nh trong cc chng c th a vo cc nhnh nh . N u b n cng gi ng ti, b n c cu n sch v i hy v ng h c c m t s thng tin m i. Hy xem qua cu n sch tr c khi b n c, l p b n t duy m b n mu n h c, sau i n thm cc nhnh trong qu trnh c. N u b n c m th y m t phng h ng ghi chp, v nh trong vi c l p k h ach cho m t cu c h p nh ni trn, hy t cu c h p c l p k h ach vo gi a v nh s m i nhnh b ng tn c a m t ng i s bo co trong cu c h p. Sau , m i bo co l i c th ko ra nh ng nhnh khc. M t s ng i thch trang tr l i b n t duy nh m t s duy t l i. Duy t l i thng tin nghe c trong vng 24 gi l vi c lm c n thi t gip h ghi nh t t hn. Nh ng ng i khc thch ghi chp d i cc hnh th c khc nhau trong khi nghe gi ng ho c nghe bi pht bi u, sau m i l p b n t duy. Ti c m t anh b n lm c nh st. Anh th ng ghi chp b ng phng php l p b n t duy khi ph ng v n nhn ch ng, sau s d ng nh ng ghi chp ny i n vo b n c s n m c quan yu c u. L pb n y: t duy theo chi u ngang s ghi chp c nhi u hn, v d bi pht bi u d i
L p b n t duy cng l m t phng php ghi chp r t ph h p cho cc bo co ho c bi vi t chuyn , m c d b n c th ph i s d ng nhi u b n v i nhi u chi ti t khc nhau. Ti th m ch cn s d ng b n t duy ghi chp th v cu c ni chuy n i n th ai, gip mnh khng qun nh ng chi ti t quan tr ng. c cch nhn m t cch t ng th v l p b n t duy v nh ng ng d ng c a n trong vi c ghi chp, m i cc b n n c b sch c a Joy Wycoff v i tiu L p b n t duy: H ng d n khai thc nh ng sng t o v gi i quy t v n (NXB Berkley, New York, 1999). Cu n sch ny khng ch gip b n hi u v b no v s sng t o m cn miu t chi ti t nh ng b n t duy.
7.7. PHNG TH C GHI CHP TM Phng th c ghi chp TM l phng php "Ghi chp v ghi nh n". c i m quan tr ng nh t c a phng th c ny l n cho php b n ghi nh ng suy ngh v k t lu n c nhn c a b n i km v i cc o n pht bi u hay nh ng ti li u ang c. h c c phng th c ghi chp TM, b n c n ph i phn bi t c "ghi chp" v "ghi nh n". "Ghi chp" l nghe nh ng g ng i ni ho c gio vin ni v ghi l i nh ng i m quan tr ng. "Ghi nh n" l ghi nh ng suy ngh v n t ng c a c nhn b n khi nghe gi i thi u ti li u. Phng php TM cho php b n lm m t lc 2 vi c: ghi thng tin v ghi c nh ng suy ngh c a b n. Ghi chp TM l phng php p d ng c t duy trong nh n th c v t duy nh n th c v cng m t ti li u b ng m t phng th c c m c ch. ng nhin, c 2 hnh th c t duy ny h at ng m khng quan tm n phng th c ghi chp chng ta s d ng. Trong khi t duy nh n th c chm ch t p trung vo ti li u v ghi chp vo gi y, th t duy ti m th c l i ph n ng, hnh thnh n t ng v cc ti li u lin k t v ti p nh n nh ng hnh ng m t cch t ng. Phng php ghi chp TM k t h p c hai h at ng t duy ny t c nh ng k t qu ng ch .
7.8. PHNG PHP S D NG GHI CHP TM Hy b t u v i m t t gi y (c dng k ho c khng c dng k tu theo thch c a b n) v v m t ng th ng ng, chia 1/3 t gi y tnh t l ph i. Bn tri t gi y dnh cho ghi chp, bn ph i dnh cho ghi nh n. c t tri, vi t nh ng g ng i ni ang ni: cc i m, thu t ng , bi u v con s quan tr ng. c t ph i, ghi nh ng suy ngh, c m nh n, ph n ng, cu h i, lin h c a b n. Ph n ghi chp ngn c n b n n v i nh ng thng tin t bn ngoi. Ph n ghi nh n ghi t t c nh ng g n trong u b n m khng c n ki m duy t, n c th di n ra nh sau: " i u ny c th tin c y c... Sao m chn th ... Ti khng th theo k p... ng y ni n u r i nh ?... Ti bi t, ti c th v n d ng trong m t tnh hu ng khc... i u ny lin quan nh no v i nh ng i u ng y ni tr c ?...". Vi t nh ng suy ngh c a b n b ng phng php ny s gip b n t p trung v ch t i nh ng g ng i ni ang ni. Sau , n gip b n hi u t t hn nh ng g b n ghi chp c, g i cho b n nh c nh ng v t m b n mu n ki m tra cho, khuy n khch b n g i i n ho c ch n ra nh ng tin t c c nh h ng l n nh t t i b n khi b n nghe n. Mark Reardon, tr ng phng o t o c a SuperCamp t n d ng phng php ghi chp
TM khi ng nghe bu i gi i thi u c a Randolph Carft v Buckminster Fuller, c c video chi u km. Reardon nh l i: "Khi ti nghe ng y ni, ti nh n th y r ng, ban u ng khng h ni v b t c i u g ti c n ghi ho c c bi t nh . ng y t n d ng kho ng th i gian ny chu n b cho nh ng g ng s ni sau . Do v y, khi ng y ni, ti ghi nh ng quan st t nhin c a mnh v ng vo ph n "ghi nh n", cch ng y vung tay, khun m t c a ng lc ..." "By gi , khi ti xem l i nh ng ghi chp c a ti v bi pht bi u , nh ng bnh lu n ny trn ng p trong ti c m xc v ti c th nh t t c nh ng g ng y ni." Khi s d ng phng php ghi chp TM, hy dnh m t ho c hai pht sau khi k t thc m i bu i ni chuy n ho c gi gi ng xem l i nh ng ghi chp c a b n v b sung nh ng bi u c nhn c a ring b n nh bi u t ng, tranh v c ngha v i b n. Nh ng bi u t ng ny mang nh ng ngha theo nh b n mu n. Tuy nhin, hy s d ng nh ng bi u t ng v i nh ng ngha nh t nh khi b n t n trong h th ng bi u t ng. Khi b n xem l i ghi chp c a mnh, nh ng bi u t ng s nh c b n g i nh v nh ng g m ng i ta ni c p n, cng nh h i t ng l i nh ng g b n ngh trong th i gian m t cch t nhin v c th c. Thng th ng, i u c gi tr nh t m chng ta thu c t m t cu c h p, bi pht bi u ho c bi gi ng khng ph i l ki n th c m chnh l nh ng t ng lo ln trong u b n lc . Ghi chp TM c cho l phng php r t ph h p v i vi c ghi chp trong khi nghe bi pht bi u, cu c h p ho c h i th o. N cng pht huy t t tc d ng khi ghi chp nh ng ti c c. i u khc nhau c b n l khi b n c c, b n s th c hi n t ng b c m t v b n khng h r ng, vi c ghi chp c a b n l nguyn nhn khi n b n b qun m t s ki n th c m b n c trong s ghi chp c a mnh. B ng vi c s d ng phng php ghi chp TM, Mark Reardon nh l i c nh ng ki n v suy ngh quan tr ng trong m t bu i gi i thi u m ng tham gia 7.9. TH C HNH BI N N THNH PHNG PHP A THCH C A B N
Gi ng nh b t k m t phng php m i no khc, c hai phng php ghi chp ny ph i c hnh r t nhi u tr c khi n tr thnh m t h th ng thu th p tin t c. Khi p d ng phng php ghi chp m i, b n bao gi cng c m th y l l m v lng tng. B n c m th y khng ch c ch n l b n c th ghi l i c nh ng thng tin c n thi t v mu n tr l i v i phng php quen thu c - m t phng php m b n ch p nh n tr c y. Song, hy t o ra m t c h i s d ng phng php ny. B n s ph i qun i nh ng g? V i phng php c, b n c th nh c bao nhiu trong m t gi sau khi nghe ni v m t i u g ? B n c th nh l i c bao nhiu sau m t ngy, m t tu n ho c m t thng?
Hy cam k t s d ng phng php ghi chp m i trong m t th i gian n tr nn quen thu c v i b n. L n u tin h c phng php b n t duy, ti c m th y th t v ng. Ti khng hi u ph i lm cch no nh c t t c cc thng tin c n thi t, m ch d a trn m t s ch ngu ch ngo c ti vi t. Ti c c m gic n khng th b ng cc t p ghi chp theo phng th c phc th o m ti tch lu c. Nhng ti theo h c v c g ng th c hi n n trong m t tu n. Ti l p b n t duy khi nghe gi ng, ti p thu ki n, khi c... C m t i u g m i m n v i ti trong su t qu trnh ny. Ti khm ph ra r ng, ti nh c nhi u hn. Nh ng t ng tr nn r rng hn i v i ti. Qu trnh lu gi nh ng t ng ny cng r t th v . Ti nh b cu n vo nh ng g ng i ta ang ni. Cu i cng, ti tin t ng vo phng php ny v b t u s d ng n. Vi c th c hnh phng php ny gip ti bi n n thnh phng php a thch cho mnh. 7.10. NH NG M O NH KHI GHI CHP B t k b n v n d ng phng php no, d i y l m t s m o nh gip b n ghi chp c hi u qu hn. Tch c c nghe Hy t h i mnh: "Ng i di n thuy t ni g v y? N lin quan g n v n c n ph i nh khng?". Vi c t ra nh ch n v phn tch nh ng i m quan tr ang mong ch mnh h c i u g? T i sao? ng y ang ny? N c quan tr ng khng? c ph i l i u mnh ng cu h i ny s gip b n th y d dng hn trong l a ng. m b o cung
N u b n s d ng phng php phn tch ghi chp TM, vi c tch c c nghe s c p cho b n nh ng thng tin b n vi t c t bn ph i.
Th ng xuyn t ng k t nh ng thng tin v ki n quan tr ng, c ngha m b n c n lu l i, nh v s d ng. Ghi chp nn t p trung vo nh ng ki n th c ny, n ang c n thi t ho c s r t c n thi t i v i b n sau ny Tch c c quan st Hy ch t i nh ng manh m i m b n c th thu l m c t ng i di n thuy t v t nh ng ti li u m b n ang c. Nh ng manh m i nh ng ti li u c th ng n m tiu , nh ng ch in m, in nghing, tranh v , th v bi u . M t s cu n sch cn c chng phc h a v nh ng ch quan tr ng. Hy nhn vo chng ny v chng t ng k t. Khi ghi chp k t lu n c a ng i di n thuy t ho c c a tc gi , nn ch i nh ng manh m i t nhin t pha ng i di n thuy t. M i ng i di n thuy t u c m t phng php ring, b n c th l m nh t nh ng i m quan tr ng b ng cch ghi chp ph h p v i phng php c a ng i . Ch t i nh ng g ng i di n thuy t nh c l i v nh ng i u c khi trn b ng. Nn ng i cng g n v i ng i di n thuy t cng t t, n s gip b n d n m c nh ng manh m i quan tr ng hn.
Tham gia N u b n khng hi u m t i u g ho c nghi ng v i u , hy h i ho c tham gia vo th o lu n. M t s ng i khng dm h i v e ng i. Cc quan st ch ra r ng, nh ng ng i ng i nghe th ng thm mu n lng dng c m c a nh ng ng i tham gia. Song i u ng ni l, h b cho l nh ng ng i khng ch u h c h i ki n th c m i. c tr c N u b n bi t ti m ng i di n thuy t ho c gi ng vin s th o lu n, hy c tr c ti li u v tm ki m thng tin tr c cng nhi u cng t t. Nh ng ki n th c chu n b ny s gip b n xc nh c nh ng i m quan tr ng trong bu i di n thuy t ho c trong bi gi ng. B n cng nn li t k ra cc khi ni m m b n cha th c s hi u v chu n b tr c cu h i. Khi nghe c m t s thng tin, b n s nh n th y d dng l p ghp nh ng thng tin ny vo m t v n l n. c tr c l m t trong nh ng phng php em l i hi u qu nh m t c s thnh cng v hi u bi t. Ti bi t, b n c th ang ngh: "Lm g c th i gian xem tr c". Cu tr l i l, c tr c ch m t r t t th i gian. B n th ng ch m t vi pht xem qua chng trnh ho c nh ng ghi chp c a bu i h p tr c. Bi n nh ng g nghe c thnh hnh nh tr c quan Nh ng ghi chp c a b n mang tnh c nhn v c ngha i v i b n. N gi ng nh nh ng b c nh ch p nhanh. bao gi b n th y r ng, nh ng b c nh ch p nhanh v m t k ngh ho c m t s ki n quan tr ng chi m h t tm tr c a b n cha? Khi tm t t thng tin, b n s ch p nh nhanh nh ng thng tin b ng cch b sung thm nh ng hnh nh tr c quan nh bi u t ng, hnh v v mi tn. B ng cch ny, b n th m ch khi xem l i nh ng ghi chp sau nhi u thng, n s ngay t c kh c g i cho b n nh v nh ng ki n th c m b n cho l quan tr ng vo th i i m v c n thi t ph i nh l i ngay by gi . Gip b n d dng c l i nh ng ghi chp c
Khi ghi chp/ghi nh n, nn vi t m t ph n c a t gi y. S d ng m t t gi y r i, b n c th t t gi y tr c m t ho c treo ln t ng khi c n c l i. Hy chp l i nh ng g ghi chp c vo 3 n 5 t m th m b n c th mang theo mnh. Khi ng x p hng, i xe but hay ch m t cu c h n, b n c th l y ra v c trong vi pht ngoi th i gian h c v nghin c u.
7.11. HY C G NG Ti mu n b n cam k t th c hnh nh ng k nng ghi chp ny trong m t th i gian. B t lu n phng php h c t p c a b n l g, ti cng khuy n khch b n s d ng v th c hnh c hai phng php ghi chp trn trong m i tnh hu ng. B n c th s khm ph ra r ng, b n mu n s d ng c hai phng php, m i phng php trong m t tnh hu ng khc nhau. Ho c cng c th b n cng khm ph c r ng, b n thch phng php ny hn phng php cn l i.
7.12. TC D NG C A B N
T DUY
Linh h at: n u ng i di n thuy t b ng nhin quay l i m t v n c p tr c , b n c th d dng b sung thm n i dung vo m t ch thch h p trn b n t duy m khng b l n l n. T p trung s ch : b n khng c n ph i ch b n c th t p trung vo cc t ng. n t ng l i ng i di n thuy t ni. Thay vo
Tng s hi u bi t: khi c m t vn b n hay m t bo co k thu t, b n t duy s lm tng hi u bi t c a b n v cung c p cho b n nh ng ghi chp t m c sau . Hi h c: tr t ng t ng v sng t o v h n c a b n s gip b n ghi chp v duy t l i nh ng ghi chp theo cch th v hn.
7.13.TC D NG C A PHNG PHP GHI CHP TM D nh mn h c: khi b n ngh v nh ng i u b n ang c, n s gip b n d nh hn.
T p trung tnh c m: phng php ny s t p trung tnh c m c a b n v gip b n lin k t t t v i b nh tnh c m c a b n. M m ng c tnh ch t xy d ng: phng php ny chi m lnh tm tr c a b n, gip b n nh n th c c nh ng suy ngh v chi u h ng suy ngh. Do v y, b n c th nh l i v ki m sot t t hn. Ghi nh ng phn xt c a b n: gip b n nh n th c t t hn v nh ng phn xt c a mnh, b n c th m r ng nhn th y ngha khc. Vi c ghi l i nh ng g b n khng ng ho c khng tin t ng vo ng i ni c ngha c bi t quan tr ng. B n c th t ni v i mnh: "mnh khng ng , nhng mnh c th nghe v theo di nh ng g ng y ang
ni". Ti bi t, ti bi t Hy i n vo tr ng n u b n hi u khi ni m: o Ti bi t 2 phng php ghi chp s d ng "c b no" l: 1. _________________________________________________ 2. _________________________________________________ o Ti bi t, lm th no Ti bi t 3 l i ch c a b n ti khng th qun c nh ng ghi chp c a mnh. o t duy:
1. _________________________________________________ 2. _________________________________________________ 3. _________________________________________________ o Ti bi t 3 l i ch c a phng php ghi chp TM: 1. _________________________________________________ 2. _________________________________________________ 3. _________________________________________________ o Ti bi t, ti c th cam k t s d ng nh ng phng php ny trong __________ (kho ng th i gian).
8. VI T V I LNG T TIN
T i sao b n nn
- Khm ph cc k thu t t duy nhanh v d dng. - S d ng ngn ng m t cch sinh - So n th o cc bi vi t t u ng theo phong cch ring.
n cu i m t cch tho i mi nh t.
- Ham mu n c vi t. D tin hay khng, nhng t t c chng ta u c th vi t, c nhi u ci vi t v vi t hay. u trong su th m m i ng i u c tm h n v ti nng ring, u mu n tm c m gic tho mn qua vi c k m t cu chuy n, gi i thch cch lm vi c g , hay n thu n ch l chia s suy ngh v tnh c m ring. Ta u c xu h ng mu n vi t nh mu n ni chuy n, mu n giao ti p chia x nh ng suy ngh v kinh nghi m v i ng i khc c m nh n t nhi u v ta, bi t ta l ai. Tr em l nh ng ng i vi t t nhin v tho i mi nh t, l nh ng ng i lun c i u g th hi n. Thng th ng nh ng g tr vi t u r t trong sng v su s c, khi n nh ng ng i xung quanh ph i nhn nh n m i vi c theo cch m i. B n c th th y l tr c vi c m t a tr c kh nng di n t nh ng suy ngh c a n kn trang gi y trong vng m t pht, nhng chnh b n cng t ng gi ng nh a tr thi. Cng gi ng nh b n tr , chng ta th ng chm m vo nh ng t ng v cha bao gi d ng l i ngh xem li u nh ng t ng c ng c ngh ch khng - l khi chng ta cha i h c, cha t n m t b c h c nh t nh tr ng. Sau b ng dng c i u g x y ra ch n ngang dng suy ngh sng t o t nhin c a ta. th c t gic xu t hi n. Ta b t u th c v b n thn, b cu n ht vo cu c u tranh th v v i nh ng suy ngh ring m i khi vi t b t k bi vi t chnh th c no. S u tranh ny gi ng nh tnh tr ng b l c trong m cung, ta g p nhi u ng c t n m c cu i cng s th y r t th t v ng v ng i than vn, chuy n sang chi game ho c lm b t k m t i u g khc. S u tranh l h u qu c a nh ng phng php d y h c chnh th ng, bi n h at ng vi t thnh qu trnh h at ng ch y u c a no tri. Thay v cho tr t ng t ng v kh nng bi u t pht tri n m t cch t do, qu trnh l i khi n chng ta sa l y vo vi c l p k h ach v phc th o cng, ng php v ch m cu, c u trc cu v bin t p. Cc k thu t d y h c truy n th ng b qua m t s th c, l: vi t l m t h at ng c a c b no. Trong th c t , m c d ton b qu trnh lin quan n c hai bn c u no theo nhi u cch, nhng vai tr c a no ph i l u tin. No ph i l ni b t ngu n c a tnh m i l , c t ng t ng linh h at, ngu n c m h ng v xc c m. N u chng ta b qua b c huy ng nng l ng c a no ph i, th th m ch chng ta khng th b t u c. Chng ta khng c nhin li u kh i ng. c coi l s b t c c a ng i vi t Mark Twain t ng ni: "N u d y tr ni gi ng nh cch d y vi t, th h u h t chng ta c th s n-n-ni nh-nh-nh th-th-th n-n ny" Khi i h c, ph n l n chng ta v n c h c theo phng php nh th i Mark Twain. Ngy nay, nhi u tr em may m n c d y theo phng php m i, gip tr pht tri n kh nng sng t o c a no ph i. L nh ng ng i h c vi t l n tu i, i u u tin chng ta c n h c l quay tr l i v i "cch k chuy n" v t, cha c th c th i cn nh . Ta c n bi t cch m r ng cc qu trnh t duy sng t o c a mnh. Hy t ng t ng trong u b n c v s nh ng t t ng nng h i, si s c, ang cng ra i t do, n gi ng nh m t ngu n n c m i ang mu n tun tro. Chi c p ngn
chng l i chnh l s b t c c a ng i vi t. Chi c p ny m nh n n i n th c s ngn b n a ngi bt trn gi y vi t. Nhng khng c n n lng. Nh ng t ng cha ch y ra khng c ngha l chng khng t n t i! Ta hy t ng t ng xem, c m t v t n t nh xu t hi n trn p, nh ng t ng b t u r ra, lc u r t ch m. Nhng sau dng ch y t tch c m t l c r t m nh, khi n v t n t ngy cng l n hn, v khng lu sau nh ng t ng nng b ng tun tro. Cu i cng chi c p ch n b v tung v nh ng dng ch tun tro - m t dng sng sng t o! Chng ny s d y b n hai cch ph v p. M t l t p h p, hai l vi t nhanh. C hai phng php u r t hi u qu v th v . Chng ta cng xem nh!
8.1. T P H P y l phng php do Gabriele Rico pht tri n, l cch s p x p thng qua m h n n nh ng ngh c lin quan v nhanh chng vi t chng ra gi y, m khng nh gi tnh ng n hay gi tr c a chng. M t t p h p hnh thnh trn gi y l qu trnh t duy di n ra trong no chng ta, tuy n gi n ho r t nhi u. T p h p l m t c u trc h u c, ch y t nhin tng t nh bi u phn t ta th y trong mn ho h c c a tr ng cao ng. Khi th nghi m v i phng php t p h p , b n s nh n th y r ng n c nhi u i m tng ng v i cch s p x p ngh. C hai dng trn m t l thuy t c a i no, c ngha l c hai u c nh ng l do h at ng nh nhau. C hai k thu t u c nh ng i m m nh nh: Chng gip ta xem v t o ra s lin k t cc t ng; Chng gip ta m r ng nh ng t ng a ra Chng gip ta l n theo ng i c a no ti n n m t khi ni m c th .
xem phng php t p h p th c hi n nh th no, ta th lm nh sau. Vi t t vng trn gi a m t t gi y tr ng, khng c dng k , sau khoanh trn t l i. Lc ny ta vi t ti p t t c nh ng t c th k t h p v i t vng trn, t p h p chng xung quanh t gi a trang. Khoanh trn t ng t ho c c m t m i v lin k t n v i t gi a. Ta c th th y r ng m t trong s nh ng t th c p l i g i m t s k t h p m i. Ch ng h n, n u t vng trn lm cho ta ngh n vi c l n vng hay quay trn, v t l n vng l i ngh n s nho l n v bnh xe ng a. N u m t s k t h p l i g i ra m t chu i nh ng k t h p khc, th c vi t ra t t c nh ng ngh m n g i nn, th m ch c v n khng lin quan gi. Sau quay tr l i t vng trn v vi t ra t t c nh ng g ta ngh c. ng lo n vi c chng c h p nhau khng. Gi hy dnh ra 4-5 pht lm vi c ny. Khi lm xong, nhn l i t p h p t v ch n m i t ng m t t t o ra.
Trong k thu t t p h p, m i suy ngh c dy chuy n
ngang nhau, t o ra m t ph n ng sng t o ki u
Ti p t c t p h p cho n khi c m th y c v hon t t. Sau b n c th g ch b nh ng ngh khng mu n khai thc ti p - nh ti lm. N u b n s d ng k thu t t p h p kch thch t ng cho m t b n k h ach th c s , c th b n mu n ch n b t k m hnh no kh i u cho nh ng g b n d nh vi t. K thu t ny r t hi u qu v n gip ta lm vi c m t cch t nhin v i cc t ng m khng bin so n b t k t ng no khi ang lm. N u b n cng gi ng nh nhi u ng i, nhi u t ng c a b n khng bao gi di n t ra gi y c v b n tin r ng chng c ngha ho c khng lin quan g n ch m b n ang lm.
Trong k thu t t p h p, b n s p x p t t c cc ngh ngang nhau. Khi b n ch p nh n t t c cc t ng, ngay c khi chng khng c ngha, b n cho php no c a mnh ti p t c t o ra cc t ng. Khi b n d ng l i nh gi l b n lm ng bng qu trnh sng t o. M t s k t h p c v khng hay ho c khng n nh p g th ng g i ln m t ph n ng dy chuy n gi a cc t ng r t hay. N u lc ny, b n bin so n cc t ng, b n c th lm tiu tan s ng no th c s . V hy lun nh r ng, t t c cc t ng u l nh ng t ng l n (t nh t cng ti m tng l nh ng t ng l n). Gi y, hy r sot l i t t c cc t ng trong t p h p c a b n, nh s l n l t theo logic v b t u vi t. Hy nh n th y, t p h p c a b n ch l i m kh i u v khi b n vi t c th n y ra nh ng t ng khc. V n then ch t l s linh h at, m m d o. Lun lun linh h at s gip b n vi t m khng ph i cn nh c qu k . Cng lu r ng b n khng ph i s d ng t t c nh ng g c trong t p h p t c a b n - ch l nh ng t ng b n mu n s d ng. Ti ng ku "Aha!" s b t ra khi b ng th y nhu c u c vi t hn l t o cc t p h p t .
Khi tr nn quen thu c hn v i k thu t ny, b n s nh n th y m t hi n t ng c bi t, r t k l : S c lc khi b n ang lm vi c v i t p h p t , b ng c m th y c mong mu n c vi t ngay. Chng ta th ng th hi n b ng m t ti ng ku "Aha!". th y hi n t ng ny ngay by gi , ti mu n cc b n l p m t t p h p khc - l n ny s d ng s c thi ring c a b n. C ti p t c l p ra cc t p h p t cho n khi b n c m th y nhu c u kh n thi t c n ph i vi t ra. Tuy vi c ny khi n m t s ng i ph i m t vi pht, th m ch lu hn, nhng cu i cng t t c m i ng i s n lc ph i th t ln ti ng "Aha!".
n lc , b n hy d ng vi c l p ra cc t p h p t v b t
u vi t.
Vi c l p ra cc t p h p t c th th c hi n i v i m t t n nh: vng trn, mu , cu c s ng, hay cc c p t nh nam/ n , tnh yu/ th h n, lun lun/ khng bao gi . Cng c th p d ng i v i nh ng t ng ph c t p hn nh phong tro phng Ty, d ch v khch hng, hay cc m ng c c b . B n c th s d ng cch l p t p h p t v i t t c cc lo i bi vi t, t cc bo co, bi lu n, k h ach xu t, cho n th vn v truy n ng n. Hy th i v i t t c nh ng th lo i ny, v.v... B n s c nh ng b vi t ch t ch v i m ch vn r t t nhin.
8.2. VI T NHANH i u ny bao gi x y ra v i b n cha? B n ng i xu ng vi t m t b c th hay m t bin b n ghi nh . Nhng gi ng nh m t ng c c b ch ha kh km ch t l ng, b n ph i tr i qua h t th t b i ny n th t b i khc, ch ng m y ch c b n c m th y chn n n v g t n sang m t bn. B n s chuy n sang c m t ci g y, g i i n th ai, hay i n s m - b t c vi c g khc, ngoi vi c vi t. V n l, i khi b n ph i vi t m t lc tr c khi nh n th y chnh xc i u b n mu n ni. B n ph i nh y qua "nh bin t p" no tri ang mu n nh gi t t c m i th tr c khi vi t ra gi y, v hy cho no ph i y s c sng t o c a b n c gi bng m t lt. C m t cch th c hi n c vi c ny l vi t nhanh. Vi t nhanh gip b n v t qua tr ng i c a trang gi y tr ng v th y k t qu ngay. B n c th lm vi c ny tr c khi t nh to suy ngh v cu c i th ai trong u mnh, ho c b n c th nh y ngay vo v s d ng n vi t v ch ch n. V t qua tr ng i c a trang gi y tr ng, vi t nhanh s cho k t qu r rng ngay t c kh c 1. Ch n ch 2. B m gi 3. B t n a!" u vi t lin t c, th m ch nh ng g b n vi t ch l: "Ti khng ngh c g vi t
4. Khi cn th i gian, hy trnh: T p h p cc ngh S p x p cu Ki m tra ng php
cl i
Xa b t k t no. 5. Ti p t c cho n khi h t th i gian v n lc d ng l i.
vi t nhanh, hy dng ng h b m th i gian - ch ng h n, b t u l 5 pht. Sau b t u vi t v ch c a b n ho c b t c i u g khc. Ti p t c cho n khi h t th i gian. i u ny c ngha l trong su t 5 pht lin t c b n vi t cng nhanh cng t t, khng bao gi c d ng l i t p h p cc ngh, s p x p cu, ki m tra ng php, duy t l i hay g ch xa g c . Do tnh ch t c a qu trnh ny, nn bi vi t c a b n m c no c ph n t n m n, nhi u l i chnh t , cc t ng cha hon ch nh, cu c lung tung, nhng khng sao c . S n lc b n khng cn ngh c g vi t n a, ho c cc ngn tay m i, khi n b n khng t p trung c n a vo ch ang vi t. n u v y, ch cn vi t: "g n a y, g n a y, g n a y?" ho c "i ci tay au c a ti", ho c b t k t no xu t hi n trong u b n, cho n khi ch tr l i trong u b n. Sau y l m t v d v k thu t vi t nhanh. Gi b n hy th vi t nhanh v mu s c a thch c a b n. Nhn l i ph n v a vi t, c nhi u ci t ng nh r t v ngha, song c nh ng ci l i r t r rng v ng n. T t nhin b n s khng gi l i t t c nh ng g v a vi t, m ch l y nh ng t ng c th s d ng c v s p x p l i. i u quan tr ng l ng c "lm hon thi n" ngay t l n u. i u r t kh. Th m ch ngay c nh ng ng i vi t gi i nh t u b t u v i nh ng b n th o cha hon ch nh. V i k thu t vi t nhanh, b n khng nn c nh vi t ng ngay t l n u. Nh v y s khng gy p l c g, b n s tho i mi vi t ra t t c nh ng suy ngh v t t ng, chng cu i cng s hnh thnh nn nh ng cu, nh ng o n trong b c th hay bo co c a b n. quen v i vi c ny, hy luy n t p v i th i gian tng d n. B t u l 5 pht, sau tng ln 7, 10, 12,15, r i 20 pht. V i nh ng ch kh v ph c t p, c th b n ph i vi t nhanh trong 45 pht. Vi t nhanh gip u c b n minh m n, t p trung c cc t ng v bi n i u kh th y thnh d th y. Vi t nhanh l c h i l a ch n qu v bi n chng thnh nh ng m u vng
Mu . Mu thu c gam mu nng v m nh. Mu l mu th i trang i v i ng i ny, nhng le lo t i v i ng i khc. Ti thch mu . Ti thch nh ng v t trang tr c mu trn cy thng Ging sinh. Ti thch nh ng hnh tri tim mu trong ngy l Valentine, v thch ngay c nhng dy ruy-bng mu . l mu i h i s tn tr ng, ngay c khi b n v b ng bt mu , n cng c n c m t khng gian ring, v khng th pha tr n v i nh ng mu khc. Mu l tn hi u c a s nguy hi m v d ng l i. Mu cng l mu c a s gi n d v c m xc m nh m . Mu c ngha l kinh doanh. Hoa h ng v r u m nh hn hoa h ng tr ng hay r u tr ng. Mu l mu vui v ,
sng s a v bnh d . Mu cng c th l m t mu kinh hong. Mu l mu mu. Mu r t b t m t. tay ti m i qu r i. Khng c d ng l i. Ti p t c i. Hy vi t v mu . Ti thch s n i b t c a mu . Mu mang l i k c m nh m cho h u h t t t c m i ng i. K c v nh ng chi c xe ni mu , xe tr t tuy t , nh ng qu to trong h p n tra c a b n, nh ng chi c khn qung mu , i gng tay mu . S c trn b qun ph c c a anh lnh th y cho bi t anh y t nh t l m t h s. S c trn l c bi u th mu mu c a nh ng ng i chi n u v ng xu ng trong cu c cch m ng. Mu gy kch thch, l m c a gia v . mu i khi c ngha l hng v qu anh o, i khi l hng v c a cy qu . Mu ch n gi n l mu .
8.3. DI N T CH KHNG K CHUY N Hy suy ngh v nh ng bi vi t th c s li cu n b n - nh ng o n m u trong m t cu n ti u thuy t b m t, m t b c th r t ring t hay m t bi lu n chnh tr n t ng. T i sao chng l i h p d n nh v y? B t k th lo i bi vi t l g, l do khi n b n c n t ng nh v y l v t ng trong bi t o nn nh ng hnh nh s ng ng v tnh c m trong lng b n. Ch ng h n, n u b n ang c m t b c th ku g i lng t thi n, b n s mu n v i l y s sc c a mnh hn l ni: " chu Phi ang c n n i", b c th m t chi ti t n n i nh h ng nh th no v i nh ng tr nh b t h nh, khng s gip , ang i g n ch t. S m t sinh ng l cng c h u hi u i v i ng i vi t. khi b n h c cch vi t theo th lo i miu t , b n c th pht tri n nh ng hnh nh r rng trong tm tr ng i c. b n s chuy n nh ng l i trnh by kh khan v hi n th c thnh nh ng cu c minh h a h p d n. m i ng i s khng ch c v hi u m h cn lin h v ph n ng. M t trong nh ng cch t t nh t lm c vi c g i l "di n t ch khng k chuy n". Tc gi c a phng php bi n nh ng "cu k " thnh nh ng " o n di n t " ny l ng Rebekah Caplan. Ta xem xt cu ny: " l m t ngy p tr i". Cu ny khng c g sai; ng php r t ng. Tuy nhin, n thi u nh ng nt ring lm cho s miu t tr nn sinh ng. Chnh xc " p" c ngha l g? C th t ng c a ng i vi t v ci p ni y hi khc v i b n. v th i gian ta ang ni n y l th i i m no trong ngy? Ngy no trong tu n? N u l th B y, b n c th th y n khc v i ngy th Ba. Tm l i, sau khi b n c cu ny, c th c m t hnh nh hnh thnh trong c b n, hnh nh th m ch khng c g g n v i c nh ng g ng i vi t nh ni ln. V y th, cu " l m t ngy p tr i" th t ng ng n v t nh t. N u cu k ny c chuy n thnh m t o n di n t nh: "Sng th B y, khi c m c a s , nh n ng ban mai a vo, kh tr i th t" S d ng hnh nh, s d ng cch di n t ch khng ph i k chuy n chuy n nh ng cu
ni kh khan thnh nh ng m t h p d n T "Cu k " l m t ngy p tr i.
Ma ri trn mi nh. Bi c bn ng r t xanh. C b no t t tc b ng dy ruy-bng mu vng. n " o n di n t " Sng th B y, khi c m c a s , nh n ng ban mai a vo, kh tr i th t mat m , d ch u. nh n ng l p lnh trn nh ng ng n cy cn ng sng m. V ng hoa tr c c a nh mu n ku ln " i, ma xun!". Trn b u tr i xanh, my tr ng l ng l tri... Vo m t t i ma xun, nh ng gi t ma l nh b t u ri t tch trn c a s cn mang hi m c a l s i. Cnh li u u a trong gi nh , th th m bi ht ma xun v soi bng xu ng m t h ln tn g n sng. Th m c nu ng m y n c nh c vn ra h ng l y nh ng gi t ma xun cho nh ng ch i non xanh bi c s nh ln trong th i ti t m p thng Nm mt m , d ch u. nh n ng l p lnh trn nh ng ng n cy cn ng sng m. Vng hoa tr c c a nh mu n ku ln: "i, ma xun!". Trn b u tr i xanh, my tr ng l ng l tri...". Gi b n bi t chnh xc nh ng g ng i vi t mu n ni. Hnh nh m b n hnh dung ra r nh xem trn phim v y. Khi b n s d ng phng php ny, cc o n trong bi vi t s hnh thnh m t cch t nhin v sinh ng. M i o n d ng nh c m t s c s ng ring. K t qu b n s c m t bi vi t hay v d dng. Ch c n di n t l i cc c nh nh th l b n ang quay phim n v y. By gi th n l t b n. Hy l p cc t p h p t , sau vi t nh ng o n di n t cho t ng cu k d i y. (T t hn h t l t o ra m t c nh m i hon ton khng dng n cu k ). 1. Bn lm vi c c a anh ta th t b a b n. 2. Bu i ha nh c r t hay. 3. Cu c h p di n ra v i k t qu t t. 4. Ng i n ng li xe qu nhanh.
i v i phng php ny, t t nh t l m i ng i vi t u ph i m mnh v i t ng ph n miu t ring cho t ng cu. Khng th miu t hay n u phong cch ring c a c nhn khng c th hi n. C gio chuyn h ng d n cc k thu t vi t Diane Hamilton s d ng m t tr chi minh h a cho k thu t di n t ny. Tr c h t, c yu c u sinh vin vi t ra m t lo t t c s lin quan n c m t nh ngi nh m c. Sau , s d ng nh ng t v a vi t, m i sinh vin ph i v ra m t ngi nh m c c a mnh v vi t ph n m t ngi vo m t t gi y khc. Hamilton thu cc bi m t , xo tr n l n nhau v pht l i cho sinh vin. Ti p theo, c yu c u sinh vin v l i nh ng ngi nh c m t v treo cc b c v ln t ng. Ng i vi t u tin c g ng tm ra b c v m i v ngi nh m c c a mnh, sau treo b c v u tin bn c nh b c v m i. Th t th v khi th y s khc nhau gi a ngi nh d i ngi bt c a ng i vi t v ngi nh qua tr t ng t ng c a ng i c.
8.4. M T NG I B T June xu t thn t m t gia vi t - m c l nh vi t ti bo v anh ta r t t ho v b t i n th ai - mi n l th
U VI T PH V S B T C nh c truy n th ng vi t vn. C cha v m c u s ng b ng ngh u thuy t, cn cha c l m t gio s i h c. Anh trai c l m t nh kh nng vi t c m i ni, m i lc - d trn my bay hay trong i h n n p bi s p h t.
G n nh su t cu c i, June ph i ch u p l c c a truy n th ng gia nh. M i khi ph i i di n tr c tnh hu ng bu c ph i vi t, c nh xin l i v than th r ng ti nng vi t vn c a c b nh ng ng i trong gia nh l y h t. L m t nhn vin tr tu i trong m t cng ty marketing, c m nh n vi c nghin c u th hi u khch hng v ph i a ra c nh ng thng tin mang tnh t ph. T ng bin t p c a m t t p ch thng m i nghe phong thanh c vi c ny v g i cho ng ch c a June, ngh June vi t m t bi bo v k t qu nghin c u c a c. Th y y l m t c h i t t cho c June v cng ty nn ng ch nh n l i. Khi c giao nhi m v , June r t lo l ng. M i khi ng i vo vi t, d c c g ng n m y, k t qu cng ch l bn tay t m m hi v s t rc y gi y lo i. Th i h n th ngy cng n g n, v y m c v n cha vi t c t no. M t hm, khi ang n tra cng ng nghi p, c b ng bu t mi ng than phi n v tnh hu ng kh x c a mnh. Pam, m t trong s cc ng nghi p c a c, ni: "Sao b n l i qu lo l ng nh v y? B n l m t trong s nh ng ng i c kh nng ni t t nh t m ti t ng bi t. Khi b n pht bi u, nh ng l i pht bi u c a b n r t ch t ch v d hi u. T i sao b n khng t ng t ng l ang ng pht bi u v vi t nh ng l i pht bi u ra gi y?" Khng k p n xong b a tra, June lao ngay v phng lm vi c, ng i xu ng v t ng t ng r ng mnh ang ng tr c nh ng khn gi yu m n. C th nh nhng, lng bn tay kh ro, t ng dng ch hi n ra nh t m t chi c my in laze. Sau nhi u tu n b t c
khng vi t c ch no, cu i cng June thnh cng ch trong m t bu i chi u . Khi bi bo c cng b , c c m i ng i coi l m t trong nh ng ng i c kh nng vi t t t nh t cng ty. B n c th th c hi n tng t v i nh ng bi m t c a mnh. Hy c bi m t cho ng i khc nghe v yu c u h v thnh m t b c tranh. N u h v ng, c ngha l b n thnh cng. K thu t di n t ch khng ph i k chuy n c s d ng r t nhi u, khng nh ng trong m t nhn v t, di n bi n hnh ng thi t l p c nh t ng, m c trong truy n ng n v th ca, c bi t l trong vi t lu n v cc bi vi t mang tnh thuy t ph c. 8.5. CC B C TRONG M T QU TRNH VI T HON CH NH Gi b n bi t c cch th i hi th cu c s ng vo bi vi t, s n sang b t tay vo m t qu tnh vi t hon ch nh. Qu trnh ny c th a nh n t m t d n k thu t vi t California v c ch ng minh l r t hi u qu v i b t k th lo i vi t no. 1. Tr c khi vi t T o cc t p h p t v vi t nhanh l hai phng php c p d ng b c ny. n gi n b n ch c n xy d ng m t n n t ng cho ch d a trn nh ng ki n th c, suy ngh v kinh nghi m c a b n. 2. Vi t nhp B n b t u khai thc vo m r ng cc t ng. T p trung vo n i dung hn l cu c, ng php hay chnh t . Hy lun nh t i phng php di n t ch khng ph i k chuy n khi vi t. 3. Chia s B c ny r t quan tr ng. Theo chuyn gia h ng d n k thu t vi t Michael Carr, n cng th ng b b qua nh t. V i t cch l ng i vi t, chng ta th ng kh nh gi bi vi t c a mnh m t cch khch quan. V v y, ta nn nh ng i khc c bi vi t c a mnh v cho bi t ki n, gp nh ng i m cn cha th ng nh t, cha r rang hay chuy n cha hay. Sau y c m t s h ng d n chng ta cng chia s : i v i ng i vi t: - Ni v i ng i c i u b n mu n th hi n trong bi vi t.
- Khng c g ng hay sai i m ny, v v y b n ng bao gi t i khi nh n ki n ph n h i v khng y u t tnh c m xen vo. Sau b n c th cn nh c, l a ch n ch p nh n hay b qua m t s ki n.
- Ch c nghe, ng c g ng gi i thch b t c khng c, th v n l khng c! - Sau khi ng i v i ng i - Ti p ch c: c l i n i dung. V n
i u g
i v i ng i lm r v n
c. N u trong bi . i
c cho bi t ki n ph n h i, c th h i l i
ng php v chnh t
sau.
- Ti p , hy ni cho ng i vi t nh ng t , c m t v nh ng ph n m b n c m th y hay nh t v i t cch l m t c gi . - Ni v i ng i vi t b t k cu h i no n y ra trong u b n khi c bi vi t c a h . t ra hay
- Ni v i ng i vi t suy ngh c a b n v vi c bi vi t c khng. - Cu i cng, c th ni cho ng i vi t lm th no hn. 4. Xem l i Sau khi c ki n ph n h i, hy xem xt v duy t bt, b n l ng i a ra quy t nh cu i cng nn s Hy s d ng thng tin ph n h i sao cho hi u qu nh vi t hay nh t. Sau khi xem l i v t ng k t, hy chia s v
t c nh ng m c tiu
bi vi t th hi n r hn, ch t ch
l i bi v t. hy nh r ng b n l ch d ng ki n no v b ki n no. t. M c ch c a b n l c c bi i b n c a b n m t l n n a.
Cu i cng, n lc "nh bin t p" no tri lm vi c. b c ny, hi u ch nh t t c cc l i chnh t , ng php v ch m cu. Ch nh s a nh ng o n chuy n t nhin, s d ng ng t ng v cc cu c hon ch nh. 5. Vi t l i Vi t l i bi vi t, b sung thm n i dung m i v bin t p l i nh ng ch thay 6. nh gi Ki m tra xem bi vi t hon thnh ng v i nh ng g b n t ra v th hi n h t nh ng i u mu n ni cha. M c d y l m t qu trnh v n ang di n ra, nhng b c ny nh d u l n ki m tra cu i cng. 7. Bin so n Khi gi i thch theo cch trn, qu trnh vi t ny c v r t logic v theo m t ng th ng. Th nhng, trong th c t , c th c nhi u chu trnh vi t nh v y. Ch ng h n, c th i t b c 1 n 4, sau vng l i b c 3 v 4 tr c khi chuy n sang b c 5, 6 v 7. Bi vi t i.
c a b n cng ph c t p, cng mu n tinh t , cng ph i th c hi n nhi u chu trnh. a s nh ng ng i vi t chuyn nghi p th ng ph i xem l i r t nhi u l n tr c khi c m th y yn tm vi t l i nh ng g c. Th c t c nh vn t ng ni cc cng tnh ngh thu t cha bao gi hon thi n v ch l s b d m thi. Nhi u khi qu trnh vi t s l m t chu trnh ho c nhi u chu trnh khp kn 8.6. NH NG M O NH us m N u b n gi ng ph n l n nh ng ng i khc, th c hi n m i vi c d ng nh ph i m t nhi u th i gian hn so v i k h ach, v y th hy dnh nhi u th i gian hn chu n b . S d ng nh c n n Nh ni Chng 4, nh c Baroc gip b n th gin v tm tr tho i mi hn. Tm ng th i i m M t s ng i vi t hay nh t vo bu i sng s m; s khc l i c c m xc khi m i ng i i ng . hy tm th i i m thch h p nh t i v i b n. T pm ts ng tc th d c xy cho no, lm vi c s hi u C M T BI VI T TRN TRU B t
Nh v y s gip b n c m th y th thi, kh e m nh, cung c p qu hn. c m i th
Sch, bo, t p ch, ti u thuy t, truy n ng n, cc h p ng ng c c, t i n bch khoa ton th, th ca, truy n tranh, vn h c thi u nhi, v.v...hy c t t c . c s gip b n b t nh p v i cu c s ng, v i cch s d ng t ng v cc phong cch vi t. S p x p cng vi c i v i m t bi vi t l n, hy chia thnh nhi u ph n nh , b n s lm vi c d dng hn. M i l n ch nn vi t m t ph n. Hy xem l i ph n Qu trnh vi t. S d ng cc mu s c Khi vi t b n nhp, s d ng nhi u mu s c khc nhau v y b n s bao qut c t t c cc ph n d hn. i v i t ng ph n ho c t ng. Nh
8.7. NH NG M O NH KHI C M TH Y B T C Sau y l m t s cch tm c h ng i khi c m th y b b t c. Lu
gi nh ng ti li u yu thch c a b n Nh v y, khi th c t ph bnh c a b n qu cao, vi c c l i nh ng ti li u yu thch s ki m ch b n, hy c l i nh ng ti li u . N s nh c nh r ng, b n th c s l m t cy vi t v i, b n c th ti n ln pha tr c m t cch t tin. Hy ng trn quan i m c a ng i khc
C g ng xem l i nh ng g b n ang vi t t m t quan i m khc i l p. Nh v y gip b n suy ngh v v n m t cch khch quan v sng t o. V d : B n ang c g ng bn th g cho ng i khc. Hy t mnh vo v tr ng i mua, ng i ang ngh: "Mnh khng mu n mua th ny, mnh khng c n n, mnh khng ti n mua". V y b n ph i ni g thuy t ph c ng i ? Ph i dng l i ni v tnh c m nh th no khi n h ph i th t ln: " , mnh th c s c n mn hng ny"? Trnh i m t lt i khi b n b ng g t bi vi t sang m t bn v c cho ti m th c c a mnh th c d y. hy i d o ho c lm vi c g m t lt, sau hy quay l i lm vi c, b n s th y t nh to hn. Ph v thi quen c a b n Th vi t vo m t th i i m khc trong ngy, i n m t nh hng c s n m i, mua hng siu th khc, ho c i theo m t con ng khc t ni lm vi c v nh. Thay i m t cht, b n s nhn m i vi c theo cch m i v c nh ng lin t ng c th cha t ng c tr c y. Thay i cng c vi t lch c a b n
N u b n th ng s d ng m t chng trnh x l vn b n, hy th vi t b ng tay ho c nh my. Thay i mi tr ng vi t
Hy tm n m t ch m i vi t. Hy xe m t ni no thong ng v vi t. Ho c ch c n ra ngoi hnh lang vi t m t lt thay i. Tr chuy n v i b n tr v bi vi t c a b n ng v y, b n hy th xem! M c d b n tr c th khng hi u h t ch c a b n nhng
chng v n th ng c nh ng ki n v quan i m khi n b n ph i nhn nh n v theo m t phng di n khc. Ti bi t Ti bi t Hy ki m tra xem b n c hi u c khi ni m khng: o Ti bi t hai cch b t u vi t:
ti c a mnh
1. ________________________________________________ 2. ________________________________________________ o Ti bi t cch di n t ch khng k chuy n. u l nh ng t ng hay.
o Ti bi t, t t c cc t ng
o Ti bi t, vi t l m t s khm ph. o Ti bi t, cc b c cho qu trnh vi t hon ch nh nh sau: 1. _______________________________________________ 2. _______________________________________________ 3. _______________________________________________ 4. _______________________________________________ 5. _______________________________________________ 6. _______________________________________________ o Ti bi t, ti bi t cch v c ni m tin o Ti bi t, ti l m t nh vn v i. vi t.
9. HY LM VI C V I TR NH DI U K C A B N! T i sao b n nn c chng ny? B i v b n s :
- Pht tri n kh nng ghi nh cc s ki n, chi ti t v nh ng "vi c ph i lm". - D ghi nh danh sch h tn, con s v nh ng thng tin khc.
- Tng lng tin khi trnh by v pht bi u. - Ghi nh c h tn v nh ng ng i b n t ng g p.
Trong cu c s ng c nh ng lc b n ph i ng th i quan tm t i r t nhi u vi c nh cc cu c h n, cc ngu n kinh ph, cc bu i thuy t trnh cng vi c, h n n tra, nh ngy sinh c a m i ng i, s i n th ai, nh ng d n c nhn v nh ng bu i h i th o v gio d c tri n min. R t kh b n c th nh c thng tin chi ti t c th v t t c , d ng nh khng th th c hi n c. l l do t i sao b n nn h c cc phng php ghi nh chng ny. Trong su t nhi u nm, bc b o v nh hng Canlis Seattle khi n khch hng ph i ng c nhin v kh nng nh c a bc. Khi khch n, bc gip h xe v khng bao gi ghi s hay nh d u g c . G n c a ra vo c m t c a s c th nhn vo bn trong, khi th y khch n xong v chu n b ra v , bc l y s n xe ra ch s n v bao gi bc cng l y ng xe cho khch. M i bu i t i c hng trm th c khch n dng b a nh hng. Lm th no bc c th nh chnh xc xe c a t ng ng i? Tuy khng bi t bc s d ng phng php c bi t no, nhng ta cng c th c cch ghi nh s vi c tng t . Dan Mikels, gio vin d y l p h c ghi nh t i Super Camp, ng i t ng xu t hi n trn truy n hnh trong chuyn m c "Chuy n l c th t" (That's Incredible), nh c t t c cc h tn, a ch v s i n th ai trong Danh b i n th ai Los Angeles. Khi c h i b quy t lm c vi c , ng kh ng nh th c ra khng c g kh. B t c ai cng c th lm c v i h th ng lin t ng tr c quan c a c nhn v s d ng m t chng trnh my tnh s p x p cc con s . B n ngh sao n u bi t r ng mnh cng c kh nng ghi nh nh hai nhn v t nu trn? Th c t ng nh v y! Nh ng th nghi m th c hi n trn no ng i cho th y, th c ra b n c th ghi nh t ng bit thng tin n l c g p. i u ny c ngha ngay by gi b n c th ghi nh h tn t t c cc b n trong l p. ng th i b n cng c th nh c a ch v s i n th ai c a nh ng ni t ng sinh s ng, th m ch nh c vi c tr ti n nh th no cho b a tra hm th nm trong k ngh nm 1979. Chng ta u th y h u h t nh ng ng i gi th ng hay than phi n l tr nh c a h gi m st. Tuy nghin, ta th y d ng nh h c th h i t ng t t c nh ng s ki n x y ra t nhi u nm tr c nhng l i khng th nh nh ng vi c v a m i x y ra. B n c th r t ng c nhin khi th y kh nng con ng i ghi nh cc s ki n v chi ti t th c ra l tng ln theo tu i tc, ch khng h gi m i. l nh tr nh c a con ng i d a trn kh nng t o l p c nhi u m i lin t ng v k t h p gi a cc bit thng tin. Cng cao tu i, dung l ng bit thng tin lu trong tr nh cng l n. Do cng c kh nng t o ra s lin k t gi a chng. y l m t v d n gi n. Ta hnh dung hnh nh cy c m c trn bi ct tr ng, xung
quanh c sng bi n d p d n. D i bong cy k b bn gh nh xinh x n. Trn bn c hai ly n c mt. Trong c nh t ng , n u b n l m t a tr , b n s th y ni y l m t sn chi tuy t v i, c vui a th a thch v i sng bi n v xy nh ng lu i th t ng nghnh trn ct. M i m chi, m i m vui a, s n lc b n c m th y m t v kht n c, nh ng ly n c mt lc ny th t l t ng bi t bao. Cng trong c nh , n u b n l m t thanh nin 19-20 tu i, ni y cng c th v n l m t sn chi tuy t v i, r i b n s th y kht n c v c th a mn cn kht. Nhng ngoi nh ng i u , b n s c thm c m gic lng m n do tc ng c a qu ng co du l ch v nh ng kinh nghi m c nhn. B n m t ng th y mnh c bi l i tho i mi, c ng i d i bng c cng trung nhn th ng th c t ng gi t bia ti ho c n m tay nhau n m di trn bi ct. Cn n u nh trong c nh t ng b n l m t trong c nh t ng b n l m t trung nin, t ng tham gia chi n tranh m t vng nhi t i, th c th lc ngh cng gia nh trn m t hn o tng t , b t k l g i n a, khi b c vo c nh ny, trong u b n s thong hi n nh ng hnh nh v a tr con, v a lng m n l i v a mang tnh hi n th c. tu i ny s c nhi u ngha hn, v b n tr i nghi m hn nhi u so v i m t a tr . C nh t ng s tr nn r t sinh ng v b n t o c nh ng m i lin t ng c ngha. V i tr nh c a b n th sao ? V n n gi n l cng lin k t c nhi u lin t ng c ngha v i m t s ki n, l thuy t, hay m t t p h p nh ng s vi c nh t nh, th cng c kh nng thu c nhi u s k t h p ngha hn.
9.1. PHN BI T GI A TR NH V H I C Khi m i ng i ni r ng tr nh c a h gi m st l th c ra h ang ni v h i c, v khi h kh h i t ng l i nh ng thng tin c trong u. Tr nh lu gi t t c , nhng ch c kh nng nh l i c nh ng g c n thi t v c ngha trong cu c i. Dan Mikels tin r ng nhi u ng i d ng nh m t kh nng ghi nh khi tu i cng cao v i v i h cu c s ng i vo n nh, khng cn nhi u bi n i l n v nhi u d u n nh th i cn tr . Theo Mikels, m i m t d u n l m t s ki n m i m , kh qun, v c s lin k t v i nh ng bit thng tin khc c trong u. Ch ng h n, k c v ngy u tin b n i lm. B n c th nh r t r nh ng ng i g p, ni n tra, th i ti t nh th no v khng kh lm vi c ni ra sao. C th v nh ng c i m nh th i ti t b n khng nh l m, nhng v ngy thng ch c ch n b n s nh r t r v b n thn n l m t m c nh d u v lin quan n nhi u chi ti t khc, nhi u bit thng tin khc trong u b n. i v i h u h t chng ta, giai o n u i c r t nhi u d u n quan tr ng. Cng l n tu i, th kho ng cch gi a cc b c ngo t cu c i cng xa - m t ph n v chng ta c xu h ng mu n c m t cu c s ng n nh, m t ph n v chng ta tr i nghi m nhi u trong cu c s ng, trong c nhi u s vi c, nhi u kinh nghi m l p l i nh c.
Tuy nhin, cu c i b n khng nh t thi t ph i di n ra theo cch ny. thc y tr nh c a mnh, Mikels g i b n nn lm nhi u vi c m i, n nhi u th c n l v i n nh ng ni cha t ng n. Khi b n quy t nh i n ngoi, hy n m t nh hng cha t ng n v g i nh ng mn cha t ng n. Hy tranh th c h i c c nh ng tr i nghi m m i - nh ng d u n m i. V i cch s ng h t mnh nh v y, b n ang t o ra cho mnh nh ng m i lin k t nh m i v nng cao kh nng ghi nh t t c cc lo i s v t, s ki n v nh ng thng tin m i. Vi c rn luy n c nhi u m i lin k t nh m i cng pht tri n kh nng sng t o ring c a b n. Nh Peter Kline ni trong cu n "C m h ng m i ngy" (The everyday genius, Great Ocean, 1988), tr thnh ng i c kh nng gi i quy t v n m t cch sng t o, thnh nh t t ng c tinh th n xy d ng, "chng ta ph i c kh nng v l i ton b m i tr i nghi m c a mnh m t cch tho i mi, chnh l hon c nh nh c a chng ta". B n c th t ng t ng, m t ng i v i kinh nghi m c nhn phong ph - v c nhi u k nng ghi nh cc chi ti t t nh ng kinh nghi m v lin h vo hon c nh m i, s c kh nng sng t o hn r t nhi u so v i m t ng i ch c t kinh nghi m s ng. Tr c khi h c cch nng cao kh nng h i t ng, b n ch c n bi t i u g l ci lm cho m i th c th ghi nh c.
9.2. NH NG G TA GHI NH T T NH T Tuy no c a b n lu c m i thng tin c trong cu c s ng c a mnh, nhng xu h ng d h i t ng nh ng thng tin c ngha c bi t nh t. Ni chung, chng ta ghi nh t t nht nh ng thng tin mang nh ng c trng sau: S lin t ng gic quan Nh ng kinh nghi m lin quan n th gic, thnh gic, c m gic, v gic hay kh u gic u c bi t s ng ng trong tr nh c a chng ta. V n u n lin quan n cng nhi u gic quan, th n cng d h i t ng hn. Ch ng h n, mu n ghi nh m t i u g , b n hy ni to ln, ng th i di n t b ng hnh ng, nh v y s d ghi nh hn v n lin quan n c c quan thnh gic v cc gic quan khc c a b n Hon c nh y c m xc, nh tnh yu, ni m h nh phc, n i bu n
C bao gi b n qun m i tnh u hay ci ngy b n sinh a con u lng khng ? T t nhin l khng ! (Song, i khi m t n i bu n qu su s c c th tc d ng theo cch ng c l i v khi n b n ph i qun i, nh m t cch gip b n trnh c nh ng suy ngh au bu n). Nh ng c trng n i b t
N u su t c ngy b n ng i m t qun c ph bn ng, ng m ng i qua l i, h u h t m i ng i u m c qu n o bnh th ng, tr m t gia nh n m c theo ki u u i khn s c s v qu n b sari - v y th b n s nh ai ? Nh ng lin t ng s c nt Chng ta c xu h ng ghi nh nh ng i u l b ch, b y b , lin quan mang nhi u mu s c, c ng i u ha v gy tnh t m. Nh ng i u c p thi t lin quan n s s ng cn c h i, loi cy no nhi u dinh n sex, nh ng i u
N u cu c s ng c a b n bu c ph i ghi nh loi cy no d ng, ch c ch n khi b n s khng bao gi qun. Nh ng v n lin quan n t m quan tr ng c nhn
T t c chng ta u c th c ghi nh nh ng g c ngha c bi t i v i mnh v i t cch l nh ng c nhn. Ch ng h n, n u b n g p m t ng i m b n mu n h n h t i m t b a ti c v ng i cho b n s i n th ai ring, b n ch c ch n s ghi nh ngay m khng c n ghi l i. Nh ng vi c l p l i nhi u l n Ti c m t ng i b n. Anh ta l h c sinh l p chuyn Ha t th i ph thng. Sau , vo h c anh ta cng h c chuyn ngnh Ha. n nm th ba ho c th t u h c chuyn ngnh ny. Khi g p ti, anh th l b mn ny anh "th m vo mu" do c h c i h c l i nhi u l n (Th i anh ta l m t h c sinh xu t s c trong l p). M c u tin v cu i cng trong m t s ki n c c hay nghe c vo i
Khi b n tham d m t cu c h p, b n s nh nh t nh ng thng tin u v cu i bu i h p.
Gi b n s n sng h c m t s k thu t ghi nh c th v s c c chi c cha kha s d ng chng m t cch hi u qu . B n nh r t r m c u tin v cu i cng trong m t s ki n.
N u trong m t bu i trnh by 90 pht c nhi u lc t m ngh , v d c 30 pht ngh m t l n, th kh nng h i t ng s cao hn.
9.3. S LIN T NG
Chi c cha kha c th h i t ng t t nh t l cch chng ta lin t ng cc s vi c trong tr nh c a mnh. M t s lin t ng x y ra m t cch t nhin, gi ng nh c nh t ng bi ct tr ng. M t s lin t ng khc c th khng r rng nh v y. Th m ch c th b n c n ph i t tm ra s lin t ng, ph i n l c m t cch c th c. Trong t t c cc k thu t ghi nh sau y, ti u s d ng n s lin t ng nn b n s th y c nhi u v d v khi ni m ny c a ra. B n c th s d ng s lin t ng n gi n ghi nh nh ng m u thng tin r i r c, s d ng lin t ng ph c t p hn ghi nh nh ng l thuy t kh v nh ng kh i l ng thng tin ch a nhi u " o n" nh c lin quan v i nhau. Ch ng h n, dng cch lin t ng n gi n ghi nh h tn v nh m t m i ng i: Khi g p ai , b n hy t nh c to ho c nh c th m l i tn ng i v i chnh mnh. N u b n bi t nhi u ng i cng tn, hy phc h a l i hnh nh ng i m i v i nh ng ng i bi t. Hy phc h a hnh nh c a h m t cch s ng ng, nh ang ng i bn bn ti c, c i ni v i nhau, ho c ang cng nhau tr t tuy t trn ni. Hy ch n nh ng s thch c a h m b n bi t. B n cng c th l y nh ng c trng n i b t v hnh dng c a ng i mnh g p, nh ci n t ru i c bi t, hay i tai to. Hy lin h nh ng c i m ny v i tn c a h - nh ng Molly c n t ru i - hay n gi n l vi t cc ch ci trong t Molly vo hnh v i tai to bi u th cho ng Molly mang c i m ny. Sau khi c g ng lin h tn c a m t ng i v i cc hnh nh tr c quan nh v y, l n sau khi nhn th y m t ng Molly, trong c b n s le ln s lin t ng tr c quan tng t . L p t c b n s n ngy n c i v cho ng tn ng ta.
Khi s d ng k thu t lin k t, hy ghi nh nh ng h ng d n sau d ghi nh hn: - S d ng cc m t - Th hi n b ng hnh y mu s c v cc gic quan. ng.
nh ng lin t ng c a b n
- Cho chng mang s c thi c a sex. - Bi n chng thnh tnh c m. - Hy th hi n m t cch mnh li t. 9.4. S LIN H Khi b n c n ghi nh danh sch cc s ki n ho c cc i u kho n d ng nh khng lin quan g, b n c th lin h chng v i m t cu chuy n t m pho d nh hn. Gi s
b n ph i ghi nh danh sch nh ng s ki n sau v m t s b l c ng i da l c Cheyenne: S ng trong l u. Gi t tru l y da v th t.
B cM :B
S d ng cung tn. B l c Nootka: Lm nh b ng g . Dng cy lao mc b t c lm th c n. Ghp cy lm xu ng ca-n. B l c Creek: Xy nh b ng bn v rm. Sn b t hu nai. Ph n lm n i b ng B l c Hopi: Ph n xy nh b ng . Th c n ch y u l ng. Con ng i r t t t b ng v nhn h u. n ng d t v i. Hy nh d u nh ng t chnh, ngh ra nh ng cu chuy n ng ng n (again) ghi nh chng. Mu n h i t ng l i nh ng c i m c a b l c Cheyenne hy ngh n hnh nh : "Shy Anne hay e th n n n i c su t ngy trong l u chi v i tru, c ci m t chi c c p tc l n hnh cnh cung trn u v v nh ng mi tn mu kh p quanh l u". nh c nh ng c i m v b l c Creek, ta c th ngh n cu chuy n: "Ti t i m t con l ch nh (creek), l i xu ng l p bn en xen nh ng c ng rm nt m vo chn nh n nh t. Ti nhn th y m t n hu u i nh ng chi c n i t st v qu n t m v i d t mu s c s ang bi xui dng". S rt kh qun nh ng c nh bu n c i nh v y, ng khng? Gi hy t ngh ra nh ng cu chuy n c a b n v b l c Nootka v Hopi. t st v d t v i.
Hy s d ng nh ng cch m t y mu s c v nh y c m v i m t s c thi c bi t no . Cng c bi t, cng d nh . Cc chng trnh c a chng ti d y cho sinh vin cch s d ng lin k t h c thu c tn nh ng n c c bin gi i ti p gip nhau. N u c m t chi c my bay nhin li u a b n bay qua nm nghn d m t i vng ng Nam n c Italia, b n s bay qua Hy L p, Th Nh K, Iraq, Iran, Pakistan, v Italia tr c khi h cnh xu ng n . y chnh l cch lin k t chng: Ti ang ng i trong m t nh hng n mn m ng (Italia - m ng l mn n n i ti ng c a Italia), v ti ht ln v i m t ph n i ngang qua: ", ng n y, n y m !" (Greece - t ny pht m ln gi ng t grease ngha l y m ). Tay u b p trng nh m t con g ty (Turkey - ng ngha v i t g ty) u i nh ti, e d a gi t ti b ng ci gi k l n ng (Iraq - c g n gi ng t rack - ci gi). Ti ch y mi, ch y mi (Iran pht m gi ng t ran - ch y) v v p ng vo ci bao c a Stan (Pakistan - pht m gi ng c m t pack of Stan - ci bao c a Stan). Ti m bao ra, th y m t ng i n (India), anh ta b o: "N u c u khng thch n , th hy n ch khc !" Nhi u nm tr c, khi ti cn lm ngh mi gi i b t ng s n San Francisco, ti c n ph i bi t tn cc ng ph v a i m trong thnh ph . Ti mu n ghi nh khi li xe ngang qua s d ng cch lin k t t , ti c th b t u t ph u tin, n i n v i ph ti p theo v c nh v y. V d : n u ti b t u t ph Union v li xe qua ph Green, Vallejo, Broadway, ti c th hnh dung t c nh t ng "Qun i lin qun (Union - c ngha l Lin qun) ang hnh qun qua m t bi c xanh (Green - bi c xanh) vo thnh ph Vallejo, ni ang di n ra chi n d ch Broadway". Ti c th ti p t c tr chi nh v y nh c tn cc ph t u n cu i thnh ph v c th nh m l i r t nhi u l n trong u nh k hn. l m t cch rn luy n tr nh r t t t, ngoi ra cn gip ti bi t c t t c cc ng ph .
9.5. H TH NG CH T H th ng ch t c th s d ng ghi nh b t k b ng m c no. H th ng g m cc s tng ng v i nh ng t g i tnh tr c quan, c ghi nh c nh trong u b n. Sau t h th ng ch t ny b n c th ghi nh nh ng danh m c c n nh . H th ng ch t ghp cc s v i nh ng t c m i u ho c g i tr c quan. Hy l p danh m c t ring c a b n. S d ng h th ng ch t v lin k t tr c quan m c. ghi nh cc danh sch c nhn ho c cc danh y
H th ng ch t c hi u qu nh t khi cc lin t ng mang nhi u mu s c, c ng i u ho, tr t ng t ng v ng ng n. H th ng ch t c th m r ng ho c dng l p l i ti p t c ghi nh nh ng b ng danh m c
di. Danh m c Dan Mikels s d ng nh sau: 1. One: Sun (M t tr i) (one pht m g n nh sun) 2. i m t (2 = m t i) 3. Tam gic (3 c nh, 3 gc) 4. Hnh vung (4 c nh, 4 gc) 5. Nm ngn tay 6. 6-Sticks (cy g y) 7. 7-Up (m t lo i n c gi i kht) 8. 8-Octpous (con b ch tu c) 9. Bng chy 10. Hen (g mi) 11. Hng ro 12. Tr ng 13. Mo 14. Ti n 15. Quy n Anh 16. -t 17. T p ch 18. B u c 19. TV 20. i n th ai Lu m i t c m t phng di n tr c quan, c th t o lin k t logic gi a m i s v i t tng ng c a n. M t s lin k t r t r rng, nhng m t s l i i h i ph i suy ngh m t
cht. T s 1 hn:
n 8 r t d r i, ng khng? V i nh ng lin k t cn l i ti s phn tch r i bng chy.
9. C 9 c u th trong m t 10. Ten (cng m v i hen) 11. Hai t m vn hng ro
ng song song v i nhau trng nh s 11.
12. Tr ng mang bn th ng ng thnh h p 12 qu . 13. 13 l con s "khng may m n" gi ng nh g p mo en. 14. Gi ng nh trong cch ni "one (1) for (4) money, two for the show, three to get ready, for to go". 15. C 15 hi p trong m t tr n 16. B n ph i u quy n Anh.
16 tu i m i c li xe -t.
17. T p ch Tu i m i b y. 18. B n ph i 18 tu i m i c tham gia b u c .
19. C ti-vi tiu chu n l 19 inch. 20. Th ng ph i m t 20 xu m i g i c m t cu c i n th ai. Hy dnh m t cht th i gian lm quen v i cch lm ny. Sau y l danh sch 20 v t ng th ng u tin c a n c M . Ta s ghi nh b ng cch ghp tn t ng ng i vo danh m c nu trn - gi ng nh ghp 1-sun v i 1-George Washington v 2- i m t v i 2-Jonh Adams. 1. George Washington 2. Jonh Adams 3. Thomas Jefferson 4. James Madison 5. James Monroe 6. Jonh Quincy Adams 7. Andrew Jackson
8. Martin Van Buren 9. Wiliam Henry Harrison 10. Jonh Tyler 11. James K.Polk 12. Zachary Taylor 13. Millard Fillmore 14. Franklin Pierce 15. James Buchanan 16. Abraham Lincoln 17. Andrew Jonhson 18. Ulysses S.Grant 19. Rutherford B. Hayes 20. James Garfield i u quan tr ng khi g n nh ng t m i ho c thu t ng m i vo h th ng ch t l lm sao chng ta cng tr c quan c cng t t. Hy lm cho nh ng lin k t mang nhi u mu s c, c ng i u ho, giu t ng t ng v bu n c i. V ph n ny hy xem l i chng "Nh ng g ta nh r nh t" tham kh o thm. Gi ta b t u nh. Ti s gip b n v i 10 m c t cho chng. u tin, ph n cn l i b n t tm lin k t
1. Sun, George Washington - Hy t ng t ng George ang lau m t c a s m t tr i c th r i vo. ( y t George Washington c g n gi ng c m t George washing one trong cu "George washing one pane of his window..."). B n hy di n t b ng ng tc a hai tay t o thnh vng trn gi ng hnh m t tr i. 2. i m t, Jonh Adams - Hy nhn su vo i m t, c nhn cho n khi khng nhn th y g khc ngoi nh ng nguyn t (atoms) xoay quanh v t nhn c a m t nguyn t xu t hi n m t cch th n b t Jonh (so snh t Jonh Adams - Jonh Atoms) 3. Tam gic, Thomas Jefferson - T ng t ng ra tnh hu ng Thomas v Jeff, con trai c a ng ta (his son) cng yu m t c gi. l m t tnh yu tay ba.
4. Hnh vung, James Madison - James pht in ln v i c u con trai v h cng chi hnh vung v con trai ng th ng. (4. Four-square, James Madison - James is mad at his son because they're playing four-square and the son is winning. 5. Nm ngn tay, James Monroe - Hnh dung James ang n m tay Marilyn Monroe. 6. Sticks, John Quincy Adams - Qu to c a Jonh Quincy Adams ang n y ln n y xu ng, cn b n th c g ng dng chi c g y chi bi-a p trng. (Jonh Quincy's Adam's apple is bobbing up and down, and you are trying to hit it with a cue stick) 7. 7-Up, Andrew Jackson - Hy xem ng Michael Jackson lm ngh kinh doanh n c gi i kht 7-Up. 8. Octopus, Martin Van Buren - Chi c xe c a ng Martin b chy v m t con b ch tu c k p n d p t t m chy, m i chi c vi c a n l m t chi c vi r ng. (Martin's van is bunrning and an octopus comes along to put out the fire, holding one hose in each of his eight tentacles). 9. Bng chy, William Harrison - C u con trai y lng l c a William ang nm m t qu bng chy. Hy nhn s "9" trn b qu n o c u th c a c u ta v i tay y lng l ang nm bng. (William's hairy son is throwing a baseball. See the number "9" on his uniform, and see his hairy arms throw the ball). 10. Hen, Jonh Tyler - Jonh lm ngh l p ngi, ng c 10 con g mi, m i con u ang gi thng b ng cho m t vin ngi b ng m c a n ( Jonh the tiler has ten hens and each one is balancing a tile on its beak). B n c n m c t ng khng? y ch l nh ng lin t ng ng ng n c a ti, b n c th c nh ng lin t ng khc. Gi b n hy th lm v i m t n a danh m c cn l i - v hy nh r ng cng thi qu cng t t. Sau l y m t m u gi y tr ng, g p sch l i, v vi t l i tn 20 v t ng th ng u tin c a M , s d ng h th ng ch t. Ti c r ng b n c th ghi nh g n h t tn c a h ngay t l n th u tin! B n cng c th t o l p m t danh m c ch t ring s d ng nh ng con s v t ng quen thu c hn c ngha hn i v i b n. Ch ng h n, c th b n mu n s d ng nh ng s v t c m i u nh: one-sun, two-glue, three-knee, four-door, five-hive, six-sticks, sevenheaven, eightgate,nine-wine, ten-hen. Khi th y tho i mi v i b ng danh m c c a mnh, b n c th s d ng ghi nh . N u chng di hn 20 m c t , b n c th pht tri n danh m c ch t di hn ho c l p l i. N u danh m c ch t c 20 m c t , nhng b n ph i ghi nh t i 40 m c, th s 21 s ghp v i s 1, s 25 ghp v i s 5, v c nh v y. L y cc t ng th ng M lm v d : t ng th ng th 21 l Chester A. Arthur. Lin k t tn ng ny v i s 1, George Washington. Hnh dung George ang lau c a s nh sng m t tr i r i vo. Khi b n th hi n b ng ng tc gi tay t o hnh trn nh hnh m t tr i, c a s m i lc m t sng hn, nhn ra ngoi cng
d hn. B n nhn th y g bn ngoi? T i sao nh , l Chester, m t ch ch v i ti ng s a nghe l l "Arth! Arth! Arth!".
9.6. PHNG PHP
NH V
s d ng phng php nh v , hy l y m t ni quen thu c, nh nh ho c xe -t c a b n, v xc nh v tr c a b t k nh ng g b n mu n ghi nh ni . Gi s b n mu n nh nh ng th c n mua nh khoai ty, m s i, banh m, chu i, v n c s t dng cho m ng. B n bi t r ng mnh s li xe t ni lm vi c v nh b ng xe c a mnh v trn ng v ph i gh vo siu th . Hy dng m t pht hnh dung c nh t ng ny. Khoai ty va p vo ngn gang tay. B n ng c a ngn v khng cn nhn th y chng. Ti m s i treo g n ch gng chi u h u, bnh m lm cho bng cassette b y ln nh m t lt bnh m n ng, chu i nt bt trn sn, li n c s t thng b ng ngay trn u b n, s i b t v ch y xu ng m t b n. Lc ny, khi lm vi c xong, b n ra xe v mu n nh nh ng th cn mua, b n ch can nhn vo ngn gng tay v nh c t t c . Hnh nh cng c bi t, cng bu n c i, cng d nh hn. Gi s b n mu n nh g i i n chc m ng sinh nh t c b n thn nh t. Hy nh m m t l i, hnh dung c b n ang ng i trn m t chi c bn c, trng r t k d , m c b qu n o nh ch h (ho c c th khng m c g c ) v ang c gi thng b ng cho m t cy n n trn mi. Chi c i n th ai che trn bn chung. C b n nh c ng nghe, chnh l b n ang g i. Hnh dung c nh nh m t b phim ang di n ra tr c c a nh b n. T i nay, khi b n tr v nh, d ng l i tr c c a v s th y nh ng g ang di n ra, lc b n s nh ph i g i ngay cho c b n thn. Phng php tr nh v c th s d ng ph i h p v i phng php ch t, n i cc t v i cc v
Scott Bonstein, m t chuyn gia d y cch ghi nh Supercamp, ph i h p s d ng phng php dng h th ng ch t v i phng php nh v . Danh m c ch t c a ng g n v i m t l p h c: 1 - b ng en, 2 - cng t c n, 3 - sn nh, 4 - tr n nh, 5 - sch, 6 - i n th ai, 7 c a ra vo, 8 - c a s , 9 - gh ng i, v.v... Ti cng s d ng phng php nh v v i phng php ch t, nhi u t trong danh m c ch t lin h n nh ti. Khi ti mu n ghi nh i u g ,ti ch c n hnh dung l i nh mnh m t l t. B n c th t o ra h th ng nh v ring, i n vo danh m c sau b ng cch b c qua ngi nh c a mnh v nh t ra nh ng c trng n i b t trong m i phng. Nh c a ti nh sau: L i vo
1. 2. 3. Phng khch 4. 5. 6. Phng n 7. 8. 9. B p 10. 11. 12. Phng ng 13. 14. 15. Phng t m 16. 17. 18.
Nh ng ch vi t t t v cu sng t o dng Ch t t l t
nh c dy tn u tin c a m t nhm t :
c hnh thnh t nh ng ch ci
Huron/ Ontario/ Michigan/ Erie/ Superior Cu sng t o cng dng nh ng ch ci u tin c a m i t
My Very Educated Mother Just Served Us Nine Pizzas Mercury Venus Earth Mars Jupiter Saturn Uranus Neptune Pluto
Ph n l n chng ta ( c bi t l nh ng kinesthic learners) c th i quanh nh trong bng t i, nhng v n bi t r m i v t ch no, tuy khng nhn th y chng. Th nh tho ng hy th lm nh th ny: D y, ra kh i phng vo bu i t i v b c vo phong bn c nh. V i cng t c n v b t sng. C th b n s khng m vo v t g khi di chuy n v s ngay vo cng t c n m khng nhn th y chng. B n bi t r l i i trong nh nn c th d dng nh m m t l i v hnh dung m i phng. Ghi nh cc v tr trong nh lm danh m c ch t c a b n s r t t nhin. Ti lun s d ng phng php ny khi mu n trnh by g . Tr c h t ti l p m t b n ghi nh Mid Map (xem chng 7) nh d u nh ng i m chnh, v i nhi u nhnh nh cho cc ph . Ti nh s cc i m theo th t trnh by; sau t o s lin t ng v i m i m c t trong h th ng ch t. (1) Ph n gi i thi u g n v i (v vi t ln) c a tr c, (2) cng t c n cho bi t (soi sng) ti l ai v t i sao ti c kh nng ni chuy n v ti ny... v c nh v y. T o nh ng lin k t ny m t r t t th i gian, gip ti ti t ki m th i gian khi chu n b cho vi c trnh by, th gin v ni chuy n m t cch t tin m khng s qun nh ng i u mu n ni. M t l n n a, hy xem l i chng ni v "Nh ng g khi n ta nh r nh t" tnh d ghi nh nh t vo cc lin k t c a b n. 9.7. T VI T T T V NH NG CU MANG TNH SNG T O T vi t t t l m t t c hnh thnh t nh ng ch u c a m t nhm t ho c nh ng thu t ng ph c h p. Nh ng ng i m ch ng l i nh ng ng ti x say r u s d ng cch vi t t t r t hi u qu MADD. Nhi u t ch c v nhm x h i khc cng c tn vi t t t. T t c chng ta u quen v i nh ng ch vi t t t nh NATO, OPEC, NASA. V i t cch l c nhn, chng ta c th s d ng cc ch t t m t cch sng t o, gip ta nh c thng tin. Ch ng h n, tn c a cc h l n c th nh c b ng cch s d ng ch t t HOMES-H cho h Huron, O cho Ontario, M cho Michigan, E cho Erie, v S cho Superio. a nh ng c
9.8. NH NG M O NH ! T t c nh ng k thu t nh b n bi t qu hn khi s d ng k t h p l n nhau. Nh nh u r t hi u qu khi s d ng ring v th m ch cn hi u
Hy n l c m t cch c th c. Chng ta d ng l i m t cht lin t ng, ghi nh cc k thu t. B n c hay g p m i ng i khng v khi h i kh i b n c th nh c tn ng i ta khng? l do b n qun khng ghi nh tn c a h ngay khi nghe th y! L n sau, hy tranh th th i gian t o ra s lin t ng, s lin t ng s thong hi n lai ngay khi b n g p l i h . Th c hnh cch s d ng tr nh Tranh th m i c h i g t gia cc k nng ghi nh c a b n b ng cch s d ng chng th ng xuyn, th m ch i v i c nh ng i u khng quan tr ng, khng c n thi t ph i nh . Ch ng h n, khi b n li xe n nh ng ni c n n, hy c g ng ghi nh tn c a t t c cc ng ph hay xa l b ng cch lin k t chng v i nhau b ng m t cau chuy n d d n no . Hy t o ra nh ng s lin t ng c th v r rng, ch khng chung chung Thay v nhn vo cc t ng , hy nhn nh ng hnh nh lin quan n hnh m thanh ring bi t. B ng cch m i s lin t ng s mang m t nt ring. Hy ghi nh b t k i u g khc ng, mu s c v
N u b n g p kh khn khi h i t ng l i chnh xc m t m u thng tin c n thi t, hy c t o ra m t s lin k t b ng cch nh b t c di u g khc lin quan n n. Ch ng h n, b n khng th nh c v t ng th ng th , hy ngh n t ng th ng th nm v th b y. Nhi u khi i u ny mang l i thng tin b n c n tm. V s trong u v cc bi h c v bi trnh by
V s trong u l m t d ng c ghi nh t nhin v n s d ng m u s c v cc k hi u t o ra cc hnh nh tr c quan, v nh chng ta th y, nh ng lin t ng tr c quan th ng r t sinh ng. Thm vo , v s gip chng ta c th t o ra cc lin k t tr c quan gi a cc bit thng tin. Gn cho m t ngha no B n hy t h i:" i u c ngha g i v i mnh?" Hy tm m t l do c nhn v t th ng cho mnh khi b n thnh cng. ghi nh ,
Xem l i cc t li u c a b n i u ny r t quan tr ng. Nhi u nghin c u cho th y b n s ghi nh thng tin lu hn m t cht m i khi b n dnh th i gian xem l i. Khi b n c g ng h c m t i u g m i, hy xem l i ngay, sau c sau 24 gi xem l i m t l n, sau n a th c m t tu n, hai tu n, m t thng, v 6 thng. Khi xem l i, hy ni to ln. i u ny c ng v i s lin t ng b ng gic quan b n s th y d h i t ng l i hn r t nhi u. Hy ngh gi i lao khi nghin c u ho c duy t l i b t c ti li u di no V b n ghi nh r t r thng tin nghe th y ho c nhn th y u tin hay cu i cng trong m t s kin, do suy ra n u b n ngh gi i lao nhi u l n, b n s nh d c nhi u thng tin hn gi a cc l n ngh . C g ng duy tr cc t lm vi c c a b n trong vng t 20-40 pht, khi gi i lao hy i loanh quanh, n qu v t, ho c u ng n c. Hy gi s c kho t t R t t nhin tr nh c a b n s lm vi c t t hn n u trong ng i b n th y kho m nh. Do hy ngh ngi, n u ng i u , t p th d c v ht th khng kh trong lnh m i ngy. M t thn th kho m nh s c m t tr tu minh m n. Ti bi t, ti bi t Hy ki m tra xem b n c hi u c khi ni m khng: o Ti bi t r 8 c trng lm cho m i th tr nn d nh :
1. _______________________________________________ 2. _______________________________________________ 3. _______________________________________________ 4. _______________________________________________ 5. _______________________________________________ 6. _______________________________________________ 7. _______________________________________________ 8. _______________________________________________ o Ti bi t cch s d ng nh ng phng php ny m t m i ng i, nh cc s vi c v cc l thuy t. ghi nh cc danh sch, nh tn v nh
o Ti bi t r ti ph i "ghi nh
nh ".
o Ti bi t r tr nh c a ti th t phi th ng. 10. NGHIN C U KH NNG T i sao b n nn C HI U
c chng ny? - B i v b n s : d c c a b n.
- Nhanh chng pht tri n t c
- Nng cao kh nng nh n th c v ghi nh . - Tng c ng v n t v ng v pht tri n ngn hng d li u c a b n. - M t t th i gian d c, nh v y b n c th lm d c nh ng vi c khc.
i v i nhi u ng i, c sch ch l vi c nh . B n bao gi c n cu i trang v t h i: "Mnh v a c g" B n c hy th y mnh i khi ph i c l i m t o n no , th m chi ph i c n l n th ba hay th t m i hi u c khng? Ho c c bao gi b n th y mnh c nhn mi vo m t t nh ri vo tr ng thi thi min cha? Ngy nay, h u nh m i ng i ph i c r t nhi u nh, tr ng v ni lm vi c, v.v... Th m ch n u b n ch t mua m t t bo, th hng ngay b n v n c nhi u th khc c. Hy ngh n t t c nh ng th c th c khc trong cu c s ng: t p ch, cc lo i sch h ng d n s d ng, s tay tra c u, ti li u chuyn ngnh, s ghi nh , th t p nham, ti u thuy t, cc k h ach xu t, gio trnh, th thng bo. N u th t s b n ph i c h t t t c nh ng thng tin ny, t ng t m t, th khng nh ng b n ph i c c ngy, m cn ph i tng c ng t c c, khng cn th i gian lm b t c vi c no khc. Tuy nhin, n u b n gi ng ph n l n nh ng ng i , ho c b n vi c c c a mnh ch t cao nh dy Hymalaya - sau l i nm i - ho c l b n c nh ng phng php khoa h c l t qua m i thng tin m khng ph i c t ng t . 10.1. PHT TRI N KH NNG C NNG SU T!
tr i Supercamp sinh vin c h c nh ng k nng m i theo phng php h c tng t c, nh khi tr v nh h c th pht tri n thm "bi h c l p v lm bi t p nh". M t trong nh ng l p h c c a thch Supercamp l l p " c nng su t", y h c th h c phng php c t c y nhanh t c v kh nng lnh h i. Sau m t th i gian, kh nng c c a sinh vin khng ng ng ti n b v h d khm ph ra nh ng k nng c m i. V i nh ng k nng m i trong cc k thu t c, sinh vin pht hi n h c ti m nng tng c ng kh nng lnh h i v nh l i cng v i t c c. Cc gio vin h ng d n sinh vin k thu t c l t l y nh ng thng tin quan tr ng, gip sinh vin khm ph nhi u hn n a h ng th c a vi c c, ng c l i nh ng g c cng mang l i cho h r t nhi u ni m vui.
10.2. PHNG PHP C NNG SU T R T TH V V D VIN C A SUPERCAMP, HY TI N T I GINH L Y
C! CC SINH
Ngoi ni m vui c h c cc phng php c v h ng th khi pht hi n ra nh ng gi tr bn trong c a chng, cc sinh vin tr i Supercamp cn hi u c nh ng hnh thi thch th c m i i v i b n thn. M t k thu t v t ra ngoi nhng gi i h n c a c nhn l k nng "Ti n t i m ginh l y!", k thu t ny c p d ng pht tri n long t tin v tnh nng ng, sinh vin khm ph ra nh ng n i l c v kh nng c a chnh mnh t pht huy kh nng c a mnh. p d ng i v i cc lnh v c h c thu t, k thu t "Ti n t i m ginh l y!" cn kch thch con ng i ta pht tri n n nh ng trnh cao hn v t n nh ng ph n th ng cao qu c a vi c t h c. p d ng trong lnh v c giao ti p v xy d ng m i quan h , n gip sinh vin khm ph c nh ng k t qu vui m ng ngoi s c t ng t ng c a h . Ch ng h n, h u nh khng c ai c h t c t bo hng ngy. (Nhng sau khi b n h c c cc k thu t trong chng ny, b n c th n u b n mu n. V hy ngh xem b n s hi u bi t nh no n u b n c!). Thay v c h t m i th , b n s c nh ng tin ang ch , sau l t qua cc tiu , m c, nh v ch thch, qu ng co, "v n hc ba", v nh ng tin n i b t khc. Khi c theo cch ny, b n s hi u th u o, s p x p v lu l i t t c cc lo i thng tin. l phng php c th p d ng i v i nh ng ti li u khc, v ti s ch cho b n bi t t i sao. Chng ny s d y b n cch c, ph i nh m t vi c nh l ng trnh c cng lu cng t t, m nh m t ky nng th v v em l i s tho mn cho b n. Gi ng nh h u h t nh ng k nng h c c trong cu n sch ny, i u quan tr ng nh t b n c th lm bi n nh ng k thu t c ny hi u qu i v i b n l s d ng c chng! Cng th c hnh nhi u, cng c kh nng nh ng vi c m mnh lm t t c nhanh - v hnh nh chng ta lun mu n lm
Gi ta hy b t u nh! V ph n l n chng ta u c m th y tho mn hn khi th y mnh ti n b n m c no, nn ta s b t u b ng m t bi ki m tra xem kh nng c nhanh c a mnh n m c no Hy b m ng h v ch n c m t trong nh ng o n vi t sau trong m t pht. Khi h t th i gian, nh d u l i ch no b n v a c n. B t u. B n ch t c a n c - chuy n c nhng r t ng ch N c l v t ch t ph bi n nh t trn b m t Tri t. N c b m t chi m hn 70% hnh tinh c a chng ta, ngoi ra cn t n t i ngay c trong lng t, trn khng v trong cc sinh v t s ng kh p m i ni. R rng l ng n c t n t i l c h n v khng i qua th i gian - tr c y, hi n nay v
sau ny. L ng n c hi n c cng ch b ng l ng n c t ng c v s c. N c ch thay i t d ng ny sang d ng khc, nhng khng h t o c t o thm hay m t i. V l thuy t, r t c th l ng n c b n t m bu i sng b ng l ng n c cha Jesus dng r a chn hai nghn nm tr c, hay m t con kh ng long u ng t hai tri u nm tr c. N c l m t ch t c bi t v duy nh t v i m t s c tnh quan tr ng. Ch ng h n, l m t ch t duy nh t c bi t l tm c trong thin nhin c ba tr ng thi: th r n, th l ng v th kh. N c c th thay i sang d ng kh (n c b c hi) b ng cch lm bay hi hay sang th r n (bng ) b ng cch lm l nh. Hi n c c th chuy n thnh n c b ng cch lm ngng t ho c chuy n h n sang d ng b ng cch lm l nh. c th chuy n thnh n c b ng cch lm tan ch y ho c thnh hi n c b ng cch b c hi. Trong m i qu trnh ny u c s tng ho c gi m nhi t. Khng th c s s ng n u khng c n c; m i m t sinh v t s ng u ph i ph thu c vo n c duy tr cc qu trnh s ng c a mnh. S phn gi i n c trong cc c th s ng ho tan v phn hu cc ch t dinh d ng nui d ng c th . Th c ra, t ng kh i l ng c a m i sinh v t u c hn m t n a l n c, t l ny dao ng kho ng 60% m t s loi ng v t n hn 95% m t s loi th c v t. N c l ch t c nhi u c tnh. N i b t nh t l tr ng thi l ng nhi t th ng. N c v n trang thi l ng t i h u h t m i ni trn b m t Tri t. Do , tr ng thi l ng c a n c l tr ng thi bnh th ng v cng lm tng tnh ch t a tc d ng c a n c v i tnh ch t l m t tc nhn tch c c trong kh quy n, th ch quy n v sinh quy n. M t c tnh khc r t quan tr ng n a c a n c v m t mi trng l n c c nhi t dung r t l n. Khi v t g d c lm cho nng ln, n s h p th nng l ng v nhi t c a n s tng ln. Tuy nhin, khi n c c lm nng, n c th h p th m t l ng l n nng l ng m khng bi u th b ng vi c tng nhi t . K t qu th c t l nh ng kh i l ng l n nng ln r t ch m vo ban ngy hay ma h, v ng c l i, cng l nh i r t ch m vo ban m hay ma ng. Do , l ng n c ny c tc d ng i u ti t nhi t xung quanh b ng cch ng vai tr nh nh ng h ch a hi m trong ma ng v c tc d ng lm mt vo mua h. Ph n l n cc ch t thu nh l i khi chng l nh, nhng khi n c ng bng thnh , n l i n ra. c tnh ny lm cho khng n ng b ng n c v lm cho n i trn ho c l p l ng b m t n c, nh l cc ni bng tri v cc t ng bng n i. N u n ng hn n c, n c th chm xu ng y h v y i dng, n hon ton khng th tan c. N c th ng ph n ng l i s c ht c a tr ng l c v ch y xu ng ch th p hn, nhng n cng c th di chuy n ln trn trong m t s i u ki n nh t nh. Cc phn t n c bm ch t vo nhau, v chng lm t nh ng b m t m chng ti p xc. p l c b m t l n v kh nng lm t k t h p v i nhau lm cho n c c th bay ln cao. Kh nng bay ln cao ny n i b t nh t l khi n c c ch a trong nh ng khng gian nh hay ng h p. Trong i u ki n giam hm h n ch , n c i khi c th bay ln cao n m c vi inch ho c vi feet, trong m t tc ng g i l mao d n. Mao d n lm cho n c di chuy n ln
pha trn xuyn qua
t , ho c qua r v thn cy.
Tuy nhin, trong s t t c cc c tnh th v c a n c, c l tnh ch t quan tr ng nh t c a n c l khi tc nhn tch c c trong phong c nh, l kh nng n c ho tan cc ch t khc. N c c th ho tan h u h t cc ch t, v i khi cn c coi l "dung mi chung". N c tc d ng nh m t axit nh , ho tan nhanh m t s ch t v i m t l ng l n; ho tan ch m m t s ch t khc. Tm l i, n c trong t nhin lun c nhi u t p ch t; t c l, n c ch a nhi u ch t ho h c khc ngoi nguyn t hy- r v -xy. Gi hy tnh s dng b n tin. c v nhn v i 9. y l t c c c a b n trong l n ki m tra u
10.3. LM TIU TAN I U HUY N HO C B n c nh cch h c c tr ng ti u h c khng? Tr c h t b n h c t ng ch ci; sau b t u ghp chng v i nhau t o thnh t . Sau c m t t l i m t l n n a. n kho ng l p hai, b n c th hi u r c c c m t khng c n ngh n cc t ring l . Nhng c th m t s ng i trong chng ta khng bao gi ti n b hn m c ny. Gi l lc y nhanh cc k nng c b t k p v i kh nng t duy, u tin l ph i g t sang m t bn nh ng suy ngh huy n ho c c a b n v vi c c sch. c r t kh. c.
B n khng nn dng ngn tay Ph i c t ng t m t.
B n ph i
c ch m m i lnh h i c h t thng tin. u ngay! Hy c t t hn r t
N u b n v n tin vo m t trong nh ng i u ni trn, th hy lo i chng ra kh i c nh ng gi i thch d i y, r i b n s tr thnh m t c gi v i k nng nhi u. c cng d thi
Tuy vi c h c cch c l m t qu trnh kh ph c t p, nhng l vi c m no ng i hon ton c kh nng x l c. Ph n l n chng ta h c c khi 6 ho c 7 tu i, v khi t duy pht tri n tu i tr ng thnh, chng ta c kh nng c iu luy n hn. Dng ngn tay khi c cng t t
M c d b n c d y l khng nn dng ngn tay khi c (c th v b n l y tay ch vo t ng t khi n cho vi c c ch m hn), gi b n c th v nn l y l i thi quen ny! S khc nhau l gi y, b n ch dng ngn tay d n d t m t nhn nhanh hn trn ti
li u. M o nh l lun di chuy n ngn tay nhanh hn m t cht so v i vi c b n c th c th c nhi u t m t lc
c. B n
Th c ra n u c t ng t m t khi n vi c hi u ch m ri l i v cc t ring l khng c t trong ng c nh chung v no b n ph i lm vi c nhi u hn n m b t c ton b t ng. B n c th c nhanh nhng v n lnh h i c h t thng tin
c ch m c th l m t vi c v t v v i no b . C nh ng khi b n c ch m v ngh r ng mnh c n hi u k hn. Nhng s th t l n u b n g p kh khn khi n m b t nh ng g ang c, c th l v b n c qu ch m. (T t nhin, tr phi ph i c nh ng v n qu ph c t p nh v v t l hay vi sinh). Do v y, thay v c c gi l y nh ng suy ngh tiu c c khi n no ph i lm vi c nhi u hn m b n v n c ch m, hy t nh : Ti th y vi c Ti c cng d .
c cng t t. c nhanh v hi u h t nh ng g mnh c.
Ti c th
10.4. NH NG M O NH - "S N SNG VO TR NG THI" Tr ng thi s c kho v tinh th n c a b n r t quan tr ng, quy t nh n vi c b n c c t t hay khng. Tr c khi b t u c hy dnh vi pht chu n b t th v tinh th n. g i l "s n sng vo tr ng thi", n c th tng t c c c a b n ln g p i ngay t c th. C g ng gi thi quen n gi n ny khi b t u. ng sao nhng B t u l tm m t ch yn tnh c. Nh ni ph n "T o khung c nh" (Chng 4), m nh c c th r t c ch. Nn nghe nh c Baroc nh p 60 phch/ pht. Lo i nh c ny c coi l a ta vo tr ng thi th gin nhng t nh to v n m ph ng nh p tim trung bnh khi ngh ngi. N cng gi cho no ph i nh y c m c a b n lm vi c t do, trong khi v n cho php no tri t p trung vo nhi m v tr c m t. Ng i th ng ngay trn mp tr c c a gh S th t l mp gh tr c c a nhi u v ch t ch t p on l n b mn tr c. th ng xu ng sn v d ng sch ngay trn bn tr c m t b n. t bn chn
Dnh m t pht
tnh l i
Nh m m t, th su v th gin m t cht b ng cch hnh dung ra m t ni r t yn tnh no c th l ni tr c y b n t ng n. V n c nh m m t v nh n m t ln trong khi mi m t v n khp kn vi pht, trong khi v n t ng t ng, nghe v c m nh n v ni yn tnh . Khi m m t ra b n s th y mnh c th gin nh th no. Xem ka, m t b n h ng n cu n sch v b t u c. Dng ngn tay ho c v t g ch
V m t ta th ng t nhin di theo m t v t chuy n ng, nn n u c m t v t g di chuy n xu ng dng d i s r t h u ch. Ta th lm theo cch ny: Quay tr l i u chng v dng ngn tay di chuy n d i m i dng b n c. Bu c m t ph i chuy n ng nhanh theo ngn tay c a b n, ngn tay nn nhanh hn m t cht so v i b n ngh l mnh c th c. Khng c d ng l i hay t a lng.
c o n vn sau v tm t t n i dung c n
Tr c khi c, l t qua ton b t li u m t l t nh nhn qua c a knh c a hng khi i mua s m. L t qua ph n m c l c, tiu cc chng, b t k m c no in m v in nghing, ph n h a v dng ghi ch, tm t t cc chng, ti u s tc gi v b t c ph n no n i b t. Chu n b m t cht b n s bi t i u g c n mong i v s n sng t t ng n m b t nh ng t ng c trnh by. Mu n bi t vi c ny c l i nh th no, ta hy th ki m tra m t cht nh sau: c o n vn sau v tm t t n i dung c a n M ma bng t trong bng t i t ng t xu t hi n tr c m t ng. T v tr cao nh t c a tu, ng pht hi n ra ng i n b thp duyn dng. "Ngay c c p m t cng nh l a mnh", thuy n tr ng Smith ngh th m, nhng khng th ngn l i xung l ng c a b ta. Vi pht sau, l h i c a 2.000 ng i tan thnh t ng m nh. Tu Carpathia, cch 58 d m, b t c tn hi u SOS v phng nhanh t i c u c 705 ng i may m n nh t. Nhi u nm sau m t trong s h nh n xt: "B ta quay mi tu d ng nh mu n che khu t chung ti khng nhn th y c nh t ng hi hng". B n n th y o n vn trn kh hi u khng? N u bi t tr c y l o n m t tu Titanic m vo bng v b chm vo m t m nm 1912, th c l s d hi u hn. Hy c l i o n vn trong ng c nh ny. By gi , s d ng nh ng m o nh ti ch cho b n, c bi bo vi t v l kh t sau y v xem b n ti n b n m c no! Ki m tra xong b n chu n b t t cha: Ng i th ng trn mp tr c c a gh , bn chn t th ng xu ng sn, sch t tr c m t. Dnh m t pht tnh tr v t p trung. t ng h m t pht, nh n m t nhn ln, sau nhn xu ng sch v b t u. Nh dng ngn tay nh!
Lm b n v i l kh
t trn ni
Trong ba nm qua ti b kh nhi u th i gian s ng v i l kh t trn vng ni hoang d. Ni tr ng c a chng l nh ng ng n ni r m r p m sng trn dy Virunga, 8 ng n ni l a cao ng t - cao nh t l 14.787 feet - n m gi a ba qu c gia chu Phi l Rwanda, Uganda v C ng ho Dn ch Congo. Trong th i gian , ti lm quen d c v i nhi u con kh t v chng cng quen v i s c m t c a ti. Chng lang thang trn nh ng ng n ni v vng o yn ng a trn t ng ton, v vi s ton ch p nh n s hi n di n c a ti gn nh m t thnh vin. Ti c th ng n chng, ng cch chng vi feet. C m t s con, c bi t l nh ng con nh v nh ng con m i l n cn t i g n ti hn. Chng c m dy my nh ln xem, s vo kho trn ba-l c a ti. M t con th m ch cn ngh ch dy gi y, m c d ti c c m gic r ng n khng h nghi ng i gi y th c ra l i c lin h v i ti. Ti bi t v l kh t v i tnh ch t l nh ng c th , m i con c nh ng ring, v ch nh n d ng b ng hng. c i m v c tnh
M ma bng t trong bng t i t ng t xu t hi n tr c m t ng. T v tr cao nh t c a tu ng pht hi n ra ng i n b thp duyn dng. "Ngay c c p m t cng nh l a mnh", thuy n tr ng Smith ngh th m,nhng khng th ngn l i xung l ng c a b ta. Vi pht sau l h i c a t ng ng i tan thnh t ng m nh. Tu Carpathia, cch 58 d m, b t c tn hi u SOS v phng nhanh t i c u c 705 ng i may m n nh t. Nhi u nm sau m t trong s h nh n xt: "B ta quay mi tu d ng nh mu n che khu t chng ti khng nhn th y c nh t ng hi hng". Trm trang ghi chp c a ti, ti cho chng nh ng ci tn nh: Rafiki, Uncle Bert, Icarus,v.v... Vi c lm ny khng ph i l d dng. Cc sch h ng d n nghin c u v vi c ny khng m y ph h p. Ti cha th y tho mn. T ti c m th y l kh lun t ra nghi ng iv i nh ng k l ch ng i yn m quan st. Chnh v v y, ti c g ng gy lng tin v khi g i tnh t m c a chng b ng cch hnh ng gi ng nh m t con kh t. Ti b t ch c chng t cch n, cch b i lng, cho n cc ti ng ku, th m ch c nh ng ti ng su th t kinh kh ng. L kh ph n ng l i r t thu n l i, m c d ph i th a nh n nh ng phng php ny khng ph i lc no cng ng. Th nhng,ph i lun gi bnh tnh, th u, ho c ng i gi v nhai tp tp c ng c n ty d i, d ng nh l mn khoi kh u nh t trn th gi i. Kh t l loi l n nh t trong s cc lo i kh hnh ng i. M t con c tr ng thnh c th cao t i 6 feet, n ng 400 pound ho c hn; s i tay di 8 feet. Chng th ng sinh s ng trong nh ng vng r ng m t Trung Phi. Ch cn c kho ng vi nghn con, x p hng u trong nh ng loi qu hi m. M t ph n lnh th c a chng d c thnh l p khu b o t n. Trn l thuy t, chng c b o v r t ch t ch . Nhng trong th c t , chng l i b d n vo
nh ng khu v c h p hn, ch y u l do b n sn tr m v l ng i Batusi. N u khng c nh ng bi n php hi u qu c ng r n hn b o v loi kh t ni, th c l ch trong hai ho c ba th p k n a chng s b tuy t ch ng. M t trong nh ng b c ti n c b n b o v m t loi ng v t ang b e do l tm hi u r hn v chng: thi quen n u ng, vi c tm b n tnh, thi quen sinh s n v cc hnh vi trong b y n, v.v.. Ti t ng c ti li u nghin c u c a Jane Goodall v loi tinh tinh v n thm trang tr i c a b Cng Vin Qu c Gia Tanzania's Gombe. Name 1967, v i s gip c a ti n s Louis Leakey v s ti tr c a H i i L qu c gia v Qu Ti tr c a anh em nh Wilkie, ti b t u nghin c u v loi kh t. Vi c nghin c u khng ph i l khng b gin o n, m t trong nh ng l n mang tnh ch t r t quan tr ng. Ti b t u cng vi c c a mnh Congo, trn cc ng n ni c a dy Mount Mikeno. M i sau 6 thng, ti bu c ph i r i kh i t n c ny v tnh hnh chnh tr r i lo n t nh Kivo. y l m t m t mt l n i v i b y kh t ang sinh s ng t i h th ng cng vin c b o v kh t t, khng c m i e do xm ph m th ng xuyn c a con ng i. do c s ng trong mi tr ng nn chng khng m y s hi tr c s hi n di n c a ti v vi c quan st chng di n ra kh thu n l i. Sau khi r i kh i Congo, ti b t u l i t u, l n ny t i Rwanda. Ti c m tr i m i g n m t bi c r ng, trn vng yn ng a n i gi a cc nh ni Karisimba, Mikeno v Visoke. M c d ni c m tr i m i ny ch cch tr i c c a ti 5 d m nhng ti th y b y kh t Rwanda th ng xuyn b t n cng b i b n sn tr m v cc b y sc v t nui, cho nn chng khng ch p nh n m i c g ng ti p c n ban u c a ti. Sau 19 thng lm vi c Rwanda, cng vi c c a ti l i b gin o n l n th hai. Nhng khng gi ng l n u, cng vi c c a ti t ra r t c gi tr . Trong u ti cn nh r t r - l m t bu i sng m sng thng hai, khi ti ang i trn m t con ng mn v a l y l i v trn tu t, l i i chnh n i gi a ngi lng Rwanda v i ln tr i quan st b y kh t c a ti cao 10.000 feet trn ni Visoke. Pha sau ti, nh ng ng i khun vc ang mang m t chi c ci y dnh cho em b, bn trn ci che kn.T trong ci v ng ra ti ng khc than ngy cng to hn v th m thi t hn theo m i b c i. Ti ng khc nghe au n nh ti ng khc c a m t em b. Khun m t c a nh ng ng i khun vc nh nh i m hi sau b n gi leo ni v t v t lc r i kh i vng Land-Rover chn ni. Ln tr i hi n ra tr c m t, v ba ng i Chu Phi trong i c a ti ch y ra n chng ti. Ngy hm tr c ti g i cho h m t thng i p SOS in r , yu c u h bi n m t trong hai phng trong tp l u c a tp l u c a ti thnh m t khu r ng. Vi c ph h ng phng b ng cch em v cc lo i cy vo phng i v i h l vi c h t s c phi l, nhng h quen v i nh ng yu c u l lng c a ti. "Chumba tayaria, h ang g i v cho ti bi t cn phng chu n b xong. Sau v i nhi u ti ng h ht v m nh l nh mang ti ng Kinyarwanda, ngn ng a phng c a Rwanda, h y c chi c ci qua c a phng v t n tr c m cy ang m ch i xuyn qua c cc t m vn sn.
Lc ny ti c y t m vn che bn trn ci v ng li l i. i tay nh xu gi ra n m ch t l y mp ci, v m t a b t t ko mnh ng d y. L n ny b n c n u r i? (N u b n mu n c ti p ph n cn l i c a bi bo, hy xem trn t p ch National Geographic, s ra thng 01/1970). L i m t l n n a, hy nh d u s dng v a d ng v nhn v i 9 tnh t c c c a b n. C ti n b hn cht no khng? nh gi kh nng lnh h i c a b n b ng bi tr c nghi m sau: 1. Khi b Fossey vi t bi bo ny b s ng v i b y kh A. 3 thng. B. 3 nm. C. 5 nm. D. 13 nm. 2. Kh t l lo i ng v t n c, thch s ng bi t l p trong hang t ni n c no? ng. ng hay sai? t c
3. B Fossey b t A. Nam M . B. Kenya. C. Congo.
u nghin c u v b y kh
4. Phng php nghin c u kh t c a b Fossey l kin nh n ng i trn cy cho chng qun l b ang . ng hay sai? 5. M t con kh hay sai? t
n khi ng
c tr ng thnh c th cao 6 feet v n ng 400 pound ho c hn. i v i t n t i c a loi kh t l:
6. M i e do ch y u A. B n sn tr m. B. Kh h u thay i.
C. S pht tri n c a ch
qu n l chung. b ov c loi ang b e do l:
7. M t trong nh ng b c c b n
A. Ti n hnh chi n d ch v n B. Nghin c u k hn v loi
ng
cc lu t b o v
ng v t c thng qua.
ng v t . ch ng b n sn tr m.
C. Thu nh ng ng i b o v r ng
8. B Fossey ph i t m ngng cng vi c nghin c u v? A. Th i ti t x u. B. Thi u kinh ph. C. Tnh hnh chnh tr r i lo n. 9. B Fossey bo tr c cho nhn vin d n m t phng A. n nh ng ng i khch c th B. Bi n thnh m t gc r ng nh . C. trng tr . t nh b ng: n b t ng . :
10. B mang v con kh A. Chi c ci y.
B. Xe t Land-Rover. C. H p ng ti-vi.
p n: 1-B, 2-S, 3-C, 4-S, 5- , 6-A, 7-B, 8-C, 9-B. 10-A
10.5. LNH H I NH NG G
Cu h i m chng ta th ng nghe nhi u nh t t m i ng i khi h nng c t c c ln l: "Lm th no bi t ti lnh c h i c nh ng g mnh c hay khng?". Cu tr l i l: B n th t s lnh h i c, th m ch cn t t hn khi c nhanh. Ph n l n m i ng i th y r ng th c ra h nh r t t chi ti t d l t u h khng tin ch c vo kh nng lnh h i c a mnh. Sau y c m t s m o nh bi t ch c b n thu l m nh ng g c n thi t t vi c c t li u. (Nh ng g c t li y l B n c n g; g n nh l khng bao gi b n c n ph i bi t r t ng t !). Hy l m t ng i c ch ng
Lun nh trong u nh ng cu h i: Ai? Khi no? vi t ra nh ng cu ch cho
u? Ci g? T i sao? Nh th no? Hy
Nh ng cu h i khi b n c. khi t ra nh ng cu h i b n y tr c c a mnh vo tr ng thi i h i nhi u hn, ph i ch t l c nh ng t ng trong bi c gi ng nh vi c ht xng t m t chi c xe tng. c t ng, khng c t ng t
Nh ng t m tc gi s d ng ch l cng c truy n t cc t ng, v cch duy nh t b n c th "n m b t t ng" l c cc c m t trong ng c nh cng v i nh ng c m t khc. Khi b n c t ng t , b no c a b n ph i lm vi c nhi u hn hi u c ngha c a n. Vi c c t ng t gi ng nh vi c c g ng khm ph chi c boomerang b ng cch xem t ng phn t ring c a n. Thay v c t ng t , hy n m b t b c tranh l n b ng cch nhn vo c c m t , cc cu v cc o n vn. Hy s d ng gic quan c a b n S d ng c quan thnh gic b ng cch c to ln. c l t nhanh m t l t tr c, sau , n u l sch c a b n, nh d u vo nh ng i m quan tr ng v v ra nh ng hnh nh hi u r nh ng khi ni m tr ng tm d tr c quan hn. T o ra h ng th N u b n t nhi u quen v i ch v c v l i ch no th vi c c sch tr nn qu d dng. Ch ng h n, m t ng i b n c a ti bi t m t s thng tin su st hn v h th ng gio d c ti u h c, nh v y c y c th gip cc con mnh h c tr ng t t hn. C xem k cc gi sch trong th vi n c a tr ng. tm hi u k hn v v n ny, c b t u c cu n S ng gi a cc h c sinh (Among Schoolchidren), m t ti u thuy t vi t v m t th y gio l p 5 giu lng nhn i Massachusetts. Cu n sch cng li ht c n v i ch ny v c c nh ng cu n sch khc sau . T h i mnh: "T i sao mnh l i c n c nh ng th ny nh ?", c xem tr c t ng cu n v c th lo i ra m t s cu n khng thch h p v i yu c u c a mnh. Sau khi kh i ng nh v y, vi c c nh ng cu n thch h p s r t nhanh v d dng. L p s ghi nh m c. Sau
Sau khi b n c nhanh m t l t, l p s ghi nh v i tn cc chng v cc c k l i m t l n n a v i n vo nh ng chi ti t quan tr ng ghi nh . Ti n t i C 4 cch c nhanh hi u k c c b n: c th ng, c l t, c qut v c nhanh hi u k . c
bnh th ng...
L cch l t...
c ch m t ng dng khi
c v m c ch gi i tr.
L cch c nhanh m t cht c s i n th ai hay t i n. c qut... L cch c
tm thng tin c th no trong ton b d li u, v d nh
l y n i dung khi qut ho c xem tr c m t l t, nh
c bo.
nhanh hi u k ... L cch c h t ton b t li u v i t c nhanh, nhng hi u k .
Bi t cch s d ng t t c nh ng cch c ny l m t l i th l n v ta s bi t cch x l v i t ng lo i t li u. N cho b n nhi u s l a ch n, cng nhi u l a ch n, cng c quy n thu x p cu c s ng theo cch tho i mi nh t. B n hy hnh dung c nh t ng ny nh: Sau khi lm vi c tr v , t i nh, b n th y m t ch ng th trong hm. Khi b c vo trong nh, l t qua m t l t, b n th y c 5 ho n, m t ci th c a b n thn, m t b n ng k t mua t p ch American Adventure hng thng, m t t p ch chuyn ngnh v m i ba ci th linh tinh khc n a. B n ring cc ho n ra cu i thng thanh ton. Xem qua cc th linh tinh l i m t l n n a xem c st th no ng lu khng, tm th y m t th b i th ng c a cng ty b o hi m, v nm t t c cc th cn l i vo s t rc. B n t p ch American Aventure n t i c sau, sau ng i vo bn v c th c a b n. B n ch m ri c th c a b n t i hai l n, c k t ng t v hnh dung ra hnh nh b n. C i th m nh ng hnh ng khi hi c a b n, b n thay b qu n o th thao. Sau tr c khi r i kh i nh, b n dnh ra vai pht c cu n t p ch chuyn ngnh v x p n ln gi cng v i ti li u chuyn ngnh khc. Tuy nhin, t p ch cng cho nhi u thng tin nghi n ng m, suy ngh. V a ch y b , v a suy ngh v b n tm ra gi i php cho m t v n marketing kh hc ba nh c c cu n t p ch chuyn ngnh, v b n ngh n cch trnh by t ng c a mnh vo bu i h p marketing vo ngy mai. Qu trnh ny c ph i l m t s c i ti n l n i v i vi c d p ton b ch ng ti li u trn bn c sau hay khng? C l b n s d ng ba cch c u tin c bnh th ng, c l t v c qut.
Trong khi ch y b , s xu t hi n gi i php cho v n marketing hc ba, l k t qu c a vi c c t p ch v vi c b n c n cch trnh by t ng t i cu c h p marketing ngy mai. Qu trnh ny li u c ph i l k t qu c a vi c bi t cch l a ch n nh ng g c n c, c g tr c v c g sau hay khng? C th b n s d ng ba cch cc bnh th ng, c l t v c qut. Gi ta lm
quen v i cch c th t nh. Mu n c nhanh, hi u k , b n ph i lm c ba vi c sau: (1) s d ng t m nhn ngo i bin c a b n, (2) di chuy n m t nhanh xu ng d i trang, v (3) l t trang nhanh. C ng c ba k nng ny v i kh nng t p trung ch v tham gia m t cch tch c c, b n s nhanh chng th y t c c v kh nng hi u c a mnh tng ln m t cch ng ng c nhin. M r ng t m nhn ngo i bin gip b n ti p nh n thng tin hn trong m t ci nhn. Mu n khm ph t m nhn ngo i bin, hy lm bi ki m tra n gi n sau y: Nhn th ng vo m t i t ng.
Dang tay sang hai bn, ngn tay tr ch th ng ln trn. Ch m ri di chuy n tay vo bn trong cho n khi b n c th nhn th y hai ngn tay tr . Ch
t m nhn c a b n khi v n nhn th ng v pha tr c. Gio vin h ng d n c lm nn thnh cng c a chnh mnh
Gio vin h ng d n c Steve Snyder t ng c 14 cu n sch trong chuy n bay t Los Angeles n Sydney, Australia. B ng k thu t c a chnh, ng c c 3 - 4 cu n trong m t m, c sch ti u thuy t v phi ti u thuy t. ng c v i t c kho ng 5.000 t /pht. Tuy c v r t nhanh nhng i v i ng ch l t c ch y b , cn t c ch y nhanh l 10.000 t /pht. M t s ng i khng tin l ng c th hi u h t n i dung khi c v i t c , nhng Steve so snh t c c v i t c tr t tuy t. "N u tr t tuy t ch m ri, nh n nha, b n th t s khng c n ch n vi c mnh ang lm. Tm tr b n s suy ngh lan man. Nhng n u b n tr t nhanh xu ng m t m m ni, b n ph i r t t p trung. l l do t i sao th c ra b n nh c n i dung t t hn khi c nhanh" ng kh ng nh. "B n ph i bu c mnh c ngy m t nhanh hn - vi c ny ai cng c th lm c. Nhng c nh ng lc b n m t t p trung v ph i c l i" ng ni. Theo quan i m c a ng, c nh ng lo i t li u th ng c c r t ch m, nh th ca, k ch v nh ng sng tc c th hi n qua bi u di n, ch khng thu n tu c. ng b t u c nhanh t khi hai tu i, chnh m ng m t ng i r t ham c sch, d y cho ng. Khi h c l p m t ng c c 14 cu n, trong c c cc ti u thuy t c a Mark Twain, Jules Verne v nh ng cu n c a sinh vin l p trn. Nm 12 tu i b m cho ng tham gia m t kho h c c nhanh, nhng ng r t th t v ng v i phng php d y y. " l m t cng vi c c ng nh c v bu n t ", Steve nh l i. Chnh v v y ng mu n pht tri n nh ng phng php ring c a mnh. Nh ng k thu t c nay v n c p d ng cc tr i Supercamp. Nm 15 tu i, ng b t u d y k
thu t c nhanh cho sinh vin v ng nh n th y h c th rt ng n th i gian lm bi t p nh t m t ti ng xu ng cn 20 pht! Gi y ng t ch c r t nhi u bu i seminar trn th gi i s d ng chnh nh ng phng php ng pht tri n t khi cn l m t c u b. 10.6. NNG CAO T M NHN NGO I BIN
Khi b n n bc s o th l c ki m tra m t, bc s s o t m nhn ngo i bin b ng m t lo i my chuyn d ng, chi c my ny t kch h at khi b n nhn th ng pha tr c vo m t chi c bt r ng mu en. Nh ng m sng gi ng nh nh ng ngi sao nh , c nh p nhy quanh bt, m i khi nhn th y m sng b n l i nh n m t nt. Cc m sng c nh p nhy v xa d n kh i tr ng tm bt, ni m t b n ang t p trung. M t s m sng b n s khng cn nhn th y n a v chng ra kh i t m nhn ngo i bin c a b n. Th ki m tra bn m t ph i v xc nh t m nhn ngo i bin c a b n. Ph n l n m i ng i c th nhn th y m i v t m t gc 45 tnh t tm, m t s ng i c th nhn th y xa hn c th ln t i 90 ho c hn. Khi c, t m nhn ngo i bin cng l n, cng c kh nng lnh h i nhi u thng tin trong cng m t lc. B n c nhanh hn khi hi u c ton b cc c m t b ng m t ci nhn. T t nh t, b n c th t luy n t p theo phng php "ba tr ng i m" (tri-focus), nh kh c ph c c thi quen t p trung vo t ng t ring l . n gi n chia m i dng thnh ba o n. Khi c, t p trung vo dng bn tri, ti p nh n t ng c m t b ng t m nhn ngo i bin, trnh nhn vo t ng t . Sau y l m t v d : In the night sky/ was a very bright star/ that everyone saw. (Trn b u tr i m/ c m t ngi sao r t sng/ m i ng i u nhn th y)
Steve c m t cu n sch "ma thu t" gip sinh vin rn luy n phng php c ny. i u u tin p vo m t cc sinh vin l cu n sch tuy t nhin khng c m t ch no. M i trang ch c m t k hi u nh sau: -----*----- -----*----- -----*----Mu n " c" cu n sch ma thu t, b n ch c n t p trung vo o n bn tri (tr ng tm l d u sao), ti p theo l o n gi a v o n bn ph i. C c t ng trang bi t p, b n b t u th y cu n sch khng ph i l v c ci g m l v c nh th no. Khi m t di chuy n, i u quan tr ng nh t c a bi t p l hy ngh cu n sch ny th t tuy t di u, v vi c c nhanh, hi u k hn nhi u s th v bi t bao. Hy c theo m t nh p no , nh 12-3 , 1-2-3... ho c m t my m nh p, n u c. Gi hy t p c b ng cch lm m t t gi y c chia k hi u nh trn trn m i dng. Hy th c hnh s d ng k thu t ba tr ng i m c a Steve Snyder.
M i ngy hy luy n bi t p ny vi l n, m i l n t 20-40 giy. Sau th dng phng php "ba tr ng tm" c m t "cu n sch bnh th ng". Ch chia t ng dng trong sch thnh ba o n, sau hy cho m t nh y vo gi a m i o n, trong khi v n nhn th y cc t ngo i bin hai bn. ( th c hnh lo i bi t p ny, t t hn h t hy ch n nh ng sch b n thch). s d ng k thu t ba tr ng i m c a Steve Snyder, hy qut o n bn tri, o n gi a v o n bn ph i, t p trung vo cc d u sao -----*----- -----*----- -----*---------*----- -----*----- -----*---------*----- -----*----- -----*---------*----- -----*----- -----*---------*----- -----*----- -----*---------*----- -----*----- -----*---------*----- -----*----- -----*---------*----- -----*----- -----*---------*----- -----*----- -----*---------*----- -----*----- -----*----M t cch khc m r ng t m nhn ngo i bin l c g ng c t ng trang trong khi v n t p trung m t vo kho ng tr ng gi a cc dng khng t p trung vo cc t th c. y g i l "tiu i m m m" (solf focus) v c thm m t l i th n a l m t b n s d lm vi c hn.
10.7. K THU T L T SANG TRANG Hy ngh r ng b n c kh nng c nhanh nh l t gi cc trang. tr thnh m t ng i c nhanh, hi u k , b n ph i c kh nng l t sang trang nhanh nh t c d t v i! Sau y l m t s bi t p v l t sang trang c th c hnh Supercamp. Tay tri c m sch pha trn, trang sch m , tay ph i ch l t qua trang sch t trn xu ng d i, trang bn tri tr c, trang bn ph i sau. Khi l t h t trang bn ph i, dng tay tri v i sang l t trang sch, tay tri dng ko cc mp sch bn trn.
M t bi n th c a phng php ny l di chuy n tay ph i theo hnh ch U t tri sang ph i, tay tri cng s d ng ko mp sch sang trang m i. C th th y d hn n u tr c tin b n gi hnh cu n sch cho n h t. Nh v y s khng b ch m t c hay d ng l i khi m t b n b v p vo m t t hay c m t . Hy t b m th i gian trong m t pht, th gi m t trm trang b ng tay tri, trong khi tay ph i v n l t t ng trang ho c t o thnh hnh ch U. Sau xoay pha bn ph i c a cu n sch ln trn v b m gi th c hi n trong m t pht.
10.8. SIU QUT (HYPERSCAN)
NNG T C
C AM T
Ta ni, n u di chuy n ngn tr theo dng ch s tc ng n vi c tng t c c. Sau y c m t s cch c th hn, b n c th p d ng nng t c c t i m c m t b n l t qua cc trang. Hy l y m t cu n sch, b t c cu n no. Dng ngn tay s d ng m t trong s cch . d n m t, di chuy n qua t ng trang
Khi b n c, bu c m t u i theo ngn tay di chuy n nhanh xu ng d i trang. ng c c t t c cc t . Ch ngh n nh ng g b n dang nhn th y. Hy ngh v b t k hnh v hay s no. T tr l i nh ng cu h i b n ch t nhn th y. C g ng xem ton b khi ni m trnh by trong trang sch. K thu t ny g i l "siu qut" (hyperscan) v l m t cng c c r t h u ch. Siu qut l phng php hi u qu xem tr c t li u cng nh quy t nh c nn c t li u hay khng. Hy th c hnh m i ngy v i nhi u lo i t li u khc nhau: bo ch, th t , ho c b t c th g b n c c. Khi i, hy ni chuy n v b t c th g b n ang nhn th y - t ho c c m t m t b n b t g p, m t t m nh, s , l c , v.v... Luy n t p cch ny t 1 - 5 pht m i ngy, b n s nhanh chng lnh h i c nhi u i u cng m t lc. M i l n th m t cch khc nhau cho n khi b n tm ra cch hi u qu nh t i v i b n.
10.9. M I PHT M I NGY
K T H P T T C V I NHAU
T t c nh ng g c n lm l cam k t c a b n v 10 pht m i ngy. B n th th c hi n nh sau, ho c t theo cch c a mnh. Ch n ni yn tnh... Ch n m t ni yn tnh c v h ng ngy, khi c hy ng i ng ch . Trong th c t , nn ch n cu n sch b n ang mu n c v dng m t chi c ng h b m gi .
Ki m tra tnh tr ng sinh l Ng i th ng trn mp gh , sch t trn bn tr c m t, cch m t kho ng 14 inch. Ki m tra xem lng ng i th ng v bn chn t st xu ng n n nh cha. Dnh m t pht tm h n th thi v c th d c th gin. Xem cu n sch m t pht Xem tiu , m c l c, m c chng, cc m c l n, hnh nh, tranh v , s v cc ph n tm t t chng. Khi xem tr c, hy t t ra cu h i: " Cu n sch ny ni v ci g?" Gi h t cc trang sch T p gi cc trang nhanh h t c trong m t pht, dng ngn tay di nhanh xu ng t ng trang. Ni to ln nh ng g b n nhn th y khi l t gi cc trang, Sau m t pht, d ng l i xem b n d gi c bao nhiu trang. Gi hy lm l i trong m t pht n a v xem li u b n c nng c t c lin c khng. C g ng t m c tiu 100 trang/pht tr ln. Gi hy l t bn ph i sch ln Hy nhn ln tr n nh v ngh n m t ni yn tnh, ht m t hi th t su, sau nhn xu ng trang nh sch v b t u c. L t nhanh cc trang, dng ngn tay ho c v t g d n m t xu ng pha d i trang nh s d ng cc sch siu qut. ng th i khi hy t h i nh ng cu, nh: "Ti li u ny vi t v ci g? Tc gi ni g? i u c ng khng, t i sao ng v ng m c no? V sao n l i quan tr ng?" Gi v nh b n c m t thnh gi , ng i th c m c khng bi t b n ang c g, v hy gy n t ng v i h khi h ti n n ch b n. Ch ng h n nh: " , cu n sch ny c th vi t v g nh ? Ti th y c m t bi u v i nhi u mu s c bi u th cc m my v i dng c cc mi tn v hnh nh c a bng v nhi u b n m ho mu (color-coded map). C th l i u g v th i ti t chng? Vng, ti th y l v chu k c a n c trn tri t. By gi , khng bi t tc gi ph i ni g v i u ny y...?" C th ti p t c, nh ch vo cc c m t , ng t ng t ring l . M i ngy s d ng m t cch khc nhau cho n khi b n th y cch no l ph h p v i b n nh t.
10.10. M I M T ? Khi m t m i, b n hy th cch lm tiu tan s m t m i v stress ny nh. Tr c tin, xoa m nh hai bn tay v i nhau m t lc, sau nh m m t l i v khum hai lng bn tay p ln m t, khp ch t cc ngn tay sao cho nh sng khng l t qua c. Hnh dung b n ang m t ni yn tnh v th m ng - ch ng h n, trong m t khu r ng c khng kh trong lnh, mt m , nh ng ng n cy u a trong gi. Nh n m t ln m t lt khi hnh dung ra ni . Dng m t di theo chuy n ng t i lui, ln xu ng c a ng n cy; nh v y s r t
t t lo i b s cng th ng cho cc c quanh nhn c u. t nh v i mnh r ng b n ang lm m t vi c t t, m t vi c h u ch b n c th tr thnh m t ng i c nhanh, hi u k t i m c kh tin! Sau t t b tay ra v m m t.
10.11. KI M TRA L N CU I B n nn s n sng s d ng nh ng k thu t m i v th c hi n ki m tra l n cu i xem mnh ti n b n m c no. N u b n mu n th c hnh m t cht th hy lm ngay lc ny, ch m t kho ng 10 pht. M t l n n a, ki m tra t th c a b n: ng i th ng trn gh tr c, bn chn t st xu ng sn nh, sch d ng ngay tr c m t. Dnh m t pht l y l i bnh tnh v t p trung. B m ng h cho m t pht, ng c m t nhn ln, sau nhn xu ng trang sch v b t u. BNG N S DI U K TRONG GIO D C C A TC GI LYELLE PALMER T o ni m vui trong l p h c thng qua g i v quay vng Phng php d y v h c tng t c (accelerative) l vi c bi n l p h c thnh ni sinh vin c h c hnh v i tinh th n l c quan, t th tho i mi v i nh ng cch g i r rng v kho lo. Gio vin trong l p khuy n khch th hi n ci ti tch c c trong m i con ng i, ci ti s h tr cho nh ng kh nng h at ng tnh v sng t o trong sinh vin. R rng, sinh vin r t thnh cng vi c h c tng t c, ngoi ra l p h c cn l m t ni r t vui nh n. Gio vin s c y sinh l c v h ng th v h b ng nh n th y khng m t ni no trn th gi i m ngy no cng c khng kh si n i, ho h ng nh cc l p h c (d b t c l a tu i no). M t khi cc gio vin nh n th y thnh qu n i b t c a qu trnh h at ng tch c c c a c b no, c th h s khng bao gi quay tr l i v i cch d y v h c n i u nh l p h c thng th ng.
GIAI O N CHU N B Nh ng h at ng c th c a l p h c tng t c chia lm ba giai o n ring bi t. Th nh t l giai o n chu n b , l giai o n chu n b mi tr ng bn ngoi v bn trong c a sinh vin, t o i u ki n vi c h c di n ra nhanh chng v d dng. gy khng kh h c t p c a sinh vin trong l p, l p h c c t ch c khc v i m t l p h c bnh th ng. Gh ng i x p theo hnh vng cung sinh vin c th giao ti p b ng m t v i nhau, t o khng kh g n gi, m cng. Cn phng g n gng v d ch u. M t l hoa ti v m t b c tranh
(th c s mang tnh ngh thu t) cng nh h ng n khng kh trong l p. Ton b bi c c th hi n qua nh ng b c v s c s do gio vin t t o treo trn t ng; nh ng con ch ba chi u, ch theo m i b c v . Nh ng l i kh ng nh r rng c treo trn t ng, trn dy ho c trn bn. M t lo i nh c c i n m m c b t ln khi cc sinh vin b c vo l p. L p h c b t u b ng h at ng th ch t th gin c b p trong vi pht (xoa bp lng cng t t. Li u b n cn u o i n a khng khi b c vo l p lm ng tc xoa bp lng ngay t nh ng pht u tin?). Ti p theo, khi c th c tho lng v c quan st tr c quan nh ng thnh cng tr c y m t cch xc th c, sinh vin c tr ng thi tinh th n lm vi c hi u qu nh t v tho i mi ch t i b t k vi c g di n ra trong l p. Nh ng cch kh ng nh v g i xc th c i v i xinh vin, nh: "Hm nay cc em s tm hi u ti p nh ng n i dung m i trong kho h c, ng th i m r ng ki n th c v o su hn nh ng n i dung h c. Cc em s th y ng c nhin v nh ng lin k t sng t o s pht tri n r t nhanh khi chng ta l i c p n n i dung ny".
GIAI O N TRNH BY Giai o n th hai l giai o n trnh by t li u, giai o n ny th ng di n ra r t si n i, m nh m v t ng t (th ng v i nh c n n l m t lo i nh c c i n gy n t ng su s c). giai o n ny,ton b h at ng gi ng d y c coi nh vi c h ng d n b ng ngo i ng ; cc thu t ng v khi ni m m i c gi i thch nh m t bi t p gi i m m r ng , sau lin h v i nh ng t li u h c t tr c. Hnh th c h c c th l nh c l i t t c cc t li u t ba l n tr ln m t cch ng u nhin. Trnh by c th khi qut ho c m r ng; t u n cu i trnh i vo cc cu h i v luy n t p, i khi sinh vin c xu h ng ph n ng l i h ng d n: "Hy ni cho nh ng ng i ng i bn c nh bi t nh ng i u c n thi t trong giai o n chu n b cho m t l p h c tng t c theo cch nh c a b n" (ch khng ph i l "B n c th nh t t c nh ng i u c n thi t trong giai o n chu n b khng?") thu ht ton b s ch c a sinh vin b t c l a tu i no, khi trnh by c th s d ng cc con r i, ng tc c ng i u v cch gy n t ng c a gio vin. Gio vin h c cch pht m c ng i u khi ni bn c u i no mang tnh ngn ng th y u c tham gia. Nh ng t mang tnh xc th c, nh ng t mang tnh th th c v ng i u s kch thch no b c a sinh vin c nng khi u ho c c phong cch h c s d ng cc gic quan, nh: th gic, thnh gic, kh u gic. Sinh vin nh m m t l i v m ng t ng ra n i dung ho c lin h cc thu t nh tr c quan k qu c v i n i dung. Php n d v lo i suy t o ra nh ng hnh nh d h i t ng; y cc bi ht th ng c s d ng nhi u nh t. Gio vin vi t k ch b n, l ng n i dung bi h c vo cc chng v phn vai. Nh ng t m th pht cho sinh vin u nhn cch ho cc khi ni m ho c thu t ng ("Ti l tc ng u vo, ti tc ng n cc dy th n kinh d n vo no t cc gic quan nh m t, tai, ln da, mi, l i, ho c cc c"). Cc sinh vin tr thnh i t ng v i t cch l m t nhm (t c m i sinh vin l m t thnh ph n trong k h ach c a m t gi h c). Gio vin minh h a, d n d t, trnh by, di n t, phc h a, g i m v khi qut l i. Sinh vin cng trnh by
trong m t nhm nh ho c tr c c l p, nh v y vi c ph i h p d y v h c di n ra m t cch bnh ng tin c y v r t t nhin. Vi c xem xt th ng th ng c ng c thng tin m no nh n c. y chng ti lu : b no ghi l i t ng giy pht tr i qua vo m i lc, n khng th khng ghi l i, ti p nh n, lnh h i, v h p th . No ti p thu t t nh t khi hon ton t p trung, khng c b t k s xao nhng (s hi) no, v khi thng tin c trnh by theo th th c ph h p nh t ho c b ng m i th th c. Trong tr ng thi nh m m t, th thi, hm l ng i--xit trong mu cao, cc t bo no s h at ng hi u qu nh t khi i m tnh khi qut l i bi h c. Vi c nghe gio vin khi qut l i n i dung bi h c v i s chm ch, nhng tho i mi l m t vi c r t quan tr ng, hi u qu , th v v giu s c t ng t ng m t t c cc sinh vin lun mong i, khi qut l i bao g m vi c th hi n b ng tr c quan n i dung bi h c t vi c trnh by ngay t u, v n c th c c nh ng ci nh c n n i dung bi h c tr c, nh k ch b n, bi ht, v cc ng tc. Sau khi ti p thu m t cch d dng b ng cch khi qut th ng, sinh vin c th khi qut l i (khng ph i l h c hay "c g ng" h c) n i dung bi h c tr c khi ng vo t i hm . Phng php ny gip sinh vin c ng c bi h c ngay trong m.
GIAI O N KCH HO T V TH C HI N CHI TI T Giai o n cu i cng, giai o n kch h at v th c hi n chi ti t, gip sinh vin s d ng nh ng g h c c trong cc tr m ph ng ho c cc tr chi, bao g m vi c chi phn vai, tr gi v gi ng h t, v s d ng cc tr h i p khng ch m i m v t s a sai. Vi c s a ch a c th c hi n gin ti p, khng bao gi nu tn sinh vin b l i, m t nh d y l i cho c l p nh n th c n i dung r hn. Cu i cng, th nh tho ng s d ng cc tr chi h i p c ch m i m, sau khi sinh vin n m v ng n i dung v tin t ng vo ki n th c v k nng c a mnh. Cc k ki m tra cu i cng c bi t l c cc k h ach c a nhm trong sinh vin xy d ng h th ng d li u, bao g m cc bi ht, k ch tro phng c k ch b n, bi u treo trn t ng (gio c tr c quan) v cc m ph ng khc. Cc k ki m tra ti p theo di n ra vi thng sau v ki n th c ch ng minh m c ghi nh n i dung h c trn l p r t ng ch , v t tri hn h n vi c d y v h c thng th ng.
NGHIN C U V NGHA D li u m cc gio vin v cc nh nghin c u thu th p c c ng trn cc t p ch nghin c u trong 15 nm qua. M t s lu n vn th c s v lu n n ti n s c hon thnh v cc ti h c tng t c. M t s t p ch vn h c c p vi c h c tng t c ch ra nhi u b ng ch ng v tnh hi u qu c a cch th c hnh trong l p h c ny. C hai cng trnh phn tch k t qu nghin c u v phng php h c tng t c c ti n hnh b i cc nh nghin c u gio d c. M t trong s c nh ng nh h ng r t quan tr ng trong vi c d y ngo i ng , cn cng trnh kia cho th y m t s l p c nhi u sinh vin c nhu c u c bi t m b o m c h c cao g p t 2 - 4 l n so v i sinh vin bnh th ng!
Ngoi nh ng k t qu h c thu t c ch ng minh phng php gi ng d y mang tnh t nhin r t cao ny cn c nh ng ngha su xa. Hi n nay, vi c s d ng ch t ma tu l m t v n l n i v i thanh nin. Cc gio vin d y theo phng php tng t c quan st th y r ng n u sinh vin say m cao v i vi c h c, thnh cng trong mi tr ng tho i mi, vui v , c tnh t p th v s quan tm chu o,th ma tu khng cn s cm d no n a. Ng c l i, n u sinh vin khng c m nh n c nh ng i u t t p hay i u bnh th ng tr phi s d ng ma tu, th ma tu s c s c h p d n r t l n. C l , bi n php quan tr ng nh t ngn ch n tr c nghi n ma tu l gip sinh vin c c nh ng tr i nghi m thi t th c, c gi tr v lun s n sng trn c s sng ki n c nhn. Phng php d y h c tng t c c r t nhi u l i ch, khng ch l m t t ng hay m cn c nhi u kinh nghi m h c t p r t thi t th c. Vi c l a ch n phng php gio d c tch c c, tng t c v mang tnh t nhin t o ra qu trnh lm vi c hi u qu , chm ch, c l p v sng t o r t cao cho sinh vin. Sinh vin th y r ng h c th nh n l y trch nhi m c nhn v vi c l a ch n qu quy t trong cu c s ng v nh v y, thay v l nh ng n n nhn khng c kh nng h at ng n u khng c s gip , h s c r t nhi u c h i l a ch n thi anh hng. * T ch m i m cho t c c a mnh, sau tr l i cc cu h i trang sau ki m tra m c hi u c a b n. B n c th s ng c nhin tr c kh nng ghi nh c a mnh! N u cha y 1 pht b n hon thnh, th th t l m t i u tuy t di u! C th b n s mu n vi t m t cu n sch ring. Ki m tra kh nng c hi u b ng phng php h i p sau:
1. M c tiu c a phng php d y h c tng t c l t o ra ci ti tch c c. ng hay sai? 2. Trong m t l p h c theo phng php tng t c gh A. Sao cho m i sinh vin c th nhn ra ngoi c a s . B. Theo hnh vng cung sinh vin c th giao ti p b ng m t v i nhau. c x p:
C. Theo cc nhm t 4-6 ng i. 3. Hoa, tranh ngh thu t, p phch qu ng co v nh ng k hi u b coi l lm cho sinh vin m t t p trung v do v y khng bao gi c s d ng trong l p h c tng t c. ng hay sai? 4. Tr c khi b t u vo gi h c, Lyelle Palmer g i nn th c hi n:
A. Gi m t lt yn l ng.
B. Th d c
m lng. n p thm nng l ng. c c trnh by:
C. n qua loa m t lc
5. Trong b c trnh by t li u, n i dung c a bi A. M t cch hng hi v B. C nh c n n. C. C nh ng t m p-phch s c s . D. T t c nh ng th trn. t ng t.
6. ch c ch n t t c cc i t ng h c vin c th hi u r n i dung bi h c, gio vin ph i d n d t trnh by, th hi n b ng ng tc, i i l i l i, v khi qut n i dung c a bi. ng hay sai? 7. Sau khi trnh by n i dung, gio vin ph i cho sinh vin luy n t p c a bi. ng hay sai? 8. M t chng quan tr ng trong b c khi qut n i dung c a bi l: A. Ch m t cch tho i mi. B. B n tin v ch (handout). h n m ch c n i dung
9. Mu n gip sinh vin h c t t, ph i khuy n khch h tham gia tr phn vai, ht nh ng bi ht v ch , tham gia cc tr chi v nh m m t l i hnh dung ra cc khi ni m. ng hay sai? 10. Gio vin d y l p h c tng t c quan st th y r ng n u sinh vin say m h c t p trong m t mi tr ng tho i mi, vui nh n, mang tnh t p th v c quan tm chu o th ma tu khng cn s li cu n no n a. ng hay sai?
p n: 1- , 2-B, 3-S, 4-B, 5-D, 6- , 7-S, 8-A, 9- , 10-
Ti bi t, ti bi t Ki m tra xem b n c hi u r khi ni m khng:
o Ti bi t tnh tr ng sinh l t t nh t
c.
o Ti bi t cch th gin v t p trung ch . o Ti bi t cch xem tr c ti li u o Ti bi t cch lm m t ng i c. c ch ng v c. c cc t ng, khng c t ng t . o
Ti bi t cch t o ra h ng th cho mnh khi
o Ti bi t cch luy n t p theo phng php ba tr ng i m. o Ti bi t ba cch c dng trong siu qut:
1. _______________________________________________ 2. _______________________________________________ 3. _______________________________________________ o Ti bi t m t k thu t l t trang Ti bi t ti l m t ng i nng cao t c c. Ti l t c... trang/pht. o
c hi u qu .
11. T DUY LOGIC V SNG T O
T i sao b n nn -
c chng ny? B i v, n s gip b n: m t cch sng t o. y thch th c.
y nhanh qu trnh gi i quy t v n
bn c u no ph i c a b n lm vi c trong nh ng tnh hu ng
- Hi u c vai tr c a h t t ng (paradigm) c nhn trong qu trnh sng t o.
- H c cch
ng no
tm gi i php m i cho nhi u v n
- Khm ph thnh cng c a "T duy logic". M t ng i c c sng t o th ng hay t m, thch th nghi m, a m o hi m, hay a ngh ch v c kh nng tr c gic - trong b n cng ti m n m t con ng i nh v y. c chng ny s gip b n khm ph kh nng sng t o c a chnh mnh, bi t s d ng chng gi i quy t thnh cng hng lo t v n hc ba trong cu c s ng. Tnh theo thang i m t 1 n 10, kh nng sng t o c a b n m c no? Steve Curtis, m t thng gia v cng l m t chuyn gia v kh nng sng t o, lun t ra cu h i ny cho nh ng ng i n xin vi c. V ng ch nh n c nh ng cu tr l i l "M i". Khi c ngh gi i thch v cch x s ny, ng cho bi t "T t c khi chng ta sinh ra u c c sng t o, v n u b n tin r ng mnh l m t ng i sng t o b n s tm c cch i ph sng t o v i nh ng v n th ng ngy, c trong cng vi c v trong cu c s ng ring. l nh ng ng i ti mu n c dng lm vi c". Trong x h i, ta th ng coi nh ng ng i nh cc ngh s, nh khoa h c v nh sng ch c g b n v kh hi u - ch v h u "c kh nng sng t o". Tuy nhin, t t c chng ta cng c th tr thnh nh ng nh t t ng sng t o, c kh nng gi i quy t m i v n . i u c n thi t l ph i c tr t m, s n sng m o hi m, v ham mu n lm m i vi c m t cch hi u qu - ba ph m ch t c s n trong m i con ng i. Nhi u khi ng i c kh nng sng t o l i r t khim t n. Tuy cha n m c c th a nh n trong n n vn minh nhn lo i, nhng n th hi n r nt trong cu c s ng th ng ngy, lm cho cu c s ng tr nn th v hn. Ti mu n ni n nh ng vi c tuy nh nhng i h i ph i c sng ki n nh u i ki n ra kh i a th c n c a ch, trang tr l i nh c a v i t chi ph nh t, tm cch t n d ng n c t m t i cy, hay trong n u n, th k t h p m t s mn v i nhau theo nh ng cng th c m i c mn n m i v i hng v m i. Hy dnh vi pht nh l i nh ng tnh hu ng kh khn, th m ch c th l v v ng, nhng cu i cng b n gi i quy t v n thnh cng v t c m c ch. B n b v p ng, b s p b y, ho c b b t do m t giao c m tr c kia cha bao gi g p ph i. Nhng r t cu c, b n tm c cch thot ra. chnh l s sng t o. Th m ch c khi b n tm c gi i php hay cho v n hc ba no , nhng sng ki n c a b n l i b x p x v m t k ma lanh l y t ng c a b n, pht tri n thm vi b c n a bi n thnh c a ring. N u b n suy ngh t ng tr ng h p c a mnh, b n s khm ph ra m t i u l cc gi i php h u nh lun xu t pht t ki n th c b n c, ho c ki n th c vay m n c a ng i khc - nh m t cu chm ngn ni: "D i nh m t tr i khng c g m i". Ch c nh ng phin b n m i v nh ng cch ph i h p m i. Th m ch nh ng t ng c coi l "cch m ng"cng b t ngu n t m t n n t ng tri th c s n c. Tuy nhin, nh ng g m
ng i c c sng t o th ng lm v i tri th c, l h th c hi n c nh y nhn nh n theo nh ng cch m i cha t ng c. ( i u ny th ng lin quan n s thay i c a h t t ng m ti s ni ph n sau). R rng t t c cc gi i php t nhi u m i l c a b n l k t qu c a kh nng sng t o th c s , chng s khuy n khch b n. B n b t u c m th y t tin hn vo kh nng c a mnh trong vi c khm ph v tm c gi i php cho nh ng thch th c ngy cng nghim tr ng m con ng i trn th gi i hi n ang ph i i m t. Khi ni m "Suy ngh ton b Hnh ng c c b " khi qut m t cch chung nh t quan i m c a chng ta v v n s c kho v s ho h p c a th gi i. T t c m i ng i ph i nhn ra th gi i v i t m nhn r ng nh t, sau m i ng i ph i hnh ng trong ph m vi nh h ng ring c a mnh m t cch th n tr ng, sng t o v c quan i m hi n i. lm c nh v y ta ph i c kh nng lnh h i thng tin m i v tm ra gi i php cho v s cc thch th c.
11.1. THNG TIN: NGUYN LI U TH CHO S THAY
Th gi i ang thay i v i t c tng d n, ch y u do thng tin ngy cng nhi u v lun c s n - thng tin r t nhi u v d ti p c n. Nh ng ng i c c sng t o th ng s d ng tri th c c s n m i vi c theo cch m i t o b c nh y gip h nhn
Thng tin cng thm nh p nhanh vo th gi i, vo t t ng con ng i th con ng i cng d lnh h i, k t h p v ti k t h p thng tin a ra nh ng khi ni m, h c thuy t, c s l lu n v nh ng pht minh m i. i u lm cho t c thay i nhanh cha t ng c trn th gi i. i u ny c ngha r t l n i v i chng ta v i t cch l nh ng ng i lm kinh doanh, nh gio d c, sinh vin, nh ng b c lm cha lm m v nh ng cng dn c trch nhi m trn th gi i. Nh ng ki u t duy c v cch ch p nh n th ng c th chng ta bung xui theo dng i, nhng s ng v lm vi c hi u qu th t s v pht huy h t nng l c b n thn, chng ta nh t thi t ph i ti n n nh cao c a th i i h u cng ngh thng tin. Ta c n c nh ng k nng t duy cho php lnh h i thng tin m i s d ng nh, ni lm vi c v tr ng h c. Ta ti p nh n thng tin m t cch sng t o c c nh ng k t qu tch c c trong cu c s ng. Trong cu n Pht tri n t t ng th k 21, nh gio d c Marsha Sinetar m t c tnh " thch nghi m t cch sng t o" m b tin r ng c tnh ny c n ph i c trong m i m t cu c s ng c a con ng i - t vi c pht tri n v lm giu c nhn, cng vi c kinh doanh v ngh nghi p, n vi c lm cha m v cu c s ng gia nh. Kh nng thch nghi m t cch sng t o c th trng gi ng nh m t tr chi v th c ra r t khi hi, nhng n lin quan n cch ngh v a logic, v a tu n t , v a mang tnh tr c gic, v a mang tnh c nhn su s c - tm l i l m t qu trnh t duy c a c b no gi i quy t v n m t cch hi u qu .
11.2. XEM XT CC QU TRNH GI I QUY T V N Nh ng nm g n y, chng ta d ng nh g p r t nhi u thu t ng m i v cc qu trinh gi i quy t v n . Sau y c m t s thu t ng v i nh ngha kh n gi n. T duy ki u ng
Qu trnh di chuy n t ng b c ti n t i ch gi ng nh vi c leo t ng b c thang. T duy ki u ngoi l Xem xt v n c a b n t nh ng gc c nh m i gi ng nh vi c nh y t chi c thang ny sang chi c thang khc. T duy ki u ph bnh S d ng cch nh n xt, nh gi gi ng nh nh gi tnh kh thi c a m t t ng hay m t s n ph m. T duy ki u phn tch Qu trnh chia nh v n hay t ng c a b n thnh nhi u ph n nh , nh gi t ng ph n xem chng c ph h p v i nhau khng, v th xem chng c th ti h p theo cch m i nh th no. T duy ki u logic Pht tri n chi n l c c th v l p k h ach v nh h ng cho nh ng h at b ng cch xem xt d n t m i kha c nh c th . T duy theo k t lu n logic B t tay vo nhi m v t vi n c nh c a gi i php c n thi t. T duy sng t o Hi u ng g i l "bng n" x y ra khi b n s p x p l i nh ng s vi c hi n c v hi u th u v n . (Vi c ny th ng lin quan n t duy ki u ngoi l ). T t c cc ki u t duy c th phn thnh cc qu trnh c a no ph i v no tri, trong ta c th th y t duy ki u ngoi l , k t lu n logic v t duy sng t o n m trn ph n no ph i mang tnh tr c gic, v t duy ki u th ng ng, ph bnh, chi n l c v t duy trn ph n no tri mang tnh tr c logic. Tuy nhin, trong th c t c r t nhi u s trng l p. ng quy m l n
Vi c gi i quy t v n , gi ng nh b t k h at ng tr tu no, l s k t h p c a t duy sng t o v logic. Nh ng ng i gi i quy t v n m t cch sng t o th c s th ng k t h p t t c cc qu trnh ny. i u quan tr ng c n ghi nh l tnh sng t o v t ra ngoi s g i m sng t o ban u chuy n sang th c hi n t ng th c s . T u n cu i, vi c gi i quy t v n sng t o u ph i tr i qua nh ng b c c th sau:
Chu n b (Preparetion) Xc nh v n , m c tiu v thch th c.
p (Incubation) o su vo cc s vi c v nghi n ng m trong Khai tr (illumination) Cc t ng b t u n i ln. u.
Th m nh (verification) Quy t nh xem gi i php a ra c th c s gi i quy t c v n khng. p
d ng (application) Th c hi n cc b c c th theo gi i php.
11.3.
T N N MNG
M i n l c sng t o nh t - t vi c t ph vo cc l thuy t c a Einstein, n chi n d ch qu ng co l n, hay chng trnh t c i ti n y tham v ng - u ph i c m t n n t ng v ng ch c. y l cch th c b n l p nn n n t ng . B n b t u v i nh ng ki n th c c a mnh v c a ng i khc, v xy d ng t . Khi xc nh c m c tiu, s d ng ph n no tri mang tnh logic v tnh phng php l p ra m tb n nh h ng cho no ph i trong qu trnh p v khai tr sau . Tuy vi c nghin c u c coi l h at ng sng t o b o m thnh cng cho n l c c a b n, nhng ch c ch n ph i nghin c u k . Hy thu th p cc sch v bi bo ni vi t v ti c a b n, sau c v ch t l c. Tm n cc chuyn gia v ch v trao i v i h . Tm hi u k nh ng l i ch khi c c gi i php v m c tiu, cng nh nh ng tr ng i khi th c hi n m c tiu. Sau trnh by v n ho c m c tiu c a b n b ng ngn ng r rng v chi ti t. b c ny hy lun t nh :
Mnh l ng i r t c kh nng th c hi n! Hy tin r ng b n c kh nng tm ra gi i php. Cc nghin c u ch ng minh con ng i c xu h ng ch p nh n s t n t i c a v n n u tin r ng h c kh nng tm c gi i php. Vi c ch p nh n s t n t i c a v n chnh l b c u tin gi i quy t c v n . Khi m i s vi c t n t i, b n b c vo giai o n p hay "tr m ngm"- l t qua cc s vi c m t cch ng u nhin v ch m ri trong u. y l giai o n lm vi c c a no ph i nhng m i ng i th ng c t xen, rt ng n, ch v nh m l n v i vi c "khng lm g". V s ng trong x h i c a no tri trong cho php "khng lm g",nn nh ph bnh trong b n ln ti ng qu trch, thc gi c hnh ng, i u d p t t c sng t o c a b n. May m n l gi y b n bi t r s vi c, c th trnh c hnh ng tiu c c b ng cch th c vi c t cho php mnh "khng lm g" cho n khi qu trnh p m ng n qu trnh khai tr. Giai o n p l nh ng lc b n c nh ng suy ngh lan man nh t. y c th v h at ng v t l no khng i h i nhi u t p trung nh bi l i, i bch b , hay nh c d i. H at ng ny m cnh c a vo u b n v nh ng suy ngh t n m n trn vo. Nh ng h at ng khc tng t cn c nghe nh c, m mng, t m v li xe i lng vng. V khng c i m r rng no xc nh khi b c p k t thc v b c khai tr b t u, nn b n ph i c m t cu n s nh trong ti ho c trong t ghi l i nh ng t ng ngay khi chng xu t hi n. Trong nh ng trang ti p theo, b n s h c v t duy theo k t lu n logic, s thay t ng v s ng no, t t c nh ng cch ny u d n n cc gi i php. i c a h t
11.4. C M GIC TH NO KHI S NG TRONG C M GIC C A B N? Vi c suy ngh m t v n c th r t tiu c c. Nh ng cu h i nh: " i u g b t n v y?", "Ai lm r i ln th ?", "T i sao i u l i x y ra v i ti?" - t t c u nh n m nh vo ci b t n v c th lm b n ph i hao t n nng l ng v s sng t o. T duy theo k t lu n logic, m t khc, l i mang tnh tch c c. N ng c v i vi c suy ngh v m t v n v s a b n i theo h ng ng hn l b n lm nh ng vi c v ch v i nh ng suy ngh tiu c c. V i ki u t duy theo k t lu n logic, b n s t ra nh ng cu h i nh: "Nh ng g trong t m ki m sot c a mnh?" "Mnh c th lm c g v i n?" " i u g s ng vin mnh?" " i u g s thc y v kch ng mnh?" "Mnh c th thay i tnh hu ng ny nh th no?" T duy ki u k t lu n logic s bi n nh ng v n tiu t n nng l ng thnh nh ng m c ch mnh li t.
Hy ngh n gi i php hn l ngh n v n v lun ngh n thnh cng. Ni cch khc, hy hnh dung ra vi c b n s c m th y nh th no khi "s ng trong gi i php c a b n". y l m t cch lm r t hi u qu tm n nh ng cch tm ra gi i php. N cng t o ra m t p l c gi a v n v gi i php. p l c ny c xu h ng t nhin l t gi i quy t theo h ng tch c c.
11.5. TH C HNH T DUY THEO K T LU N LOGIC y l cch th c hnh t duy theo k t lu n logic b n c th th tiu ring. xc nh v theo u i m c
Hnh dung nm nm sau b n lm c t t c nh ng vi c t ng hy v ng lm c trong cu c s ng cho n khi . B n c s c kho , h nh phc, thnh cng trong cng vi c ch n, v gi c m i thng b ng trn m i phng di n cu c s ng. Gi b n mong mu n c m t v tr c th ti n xa hn, c s m b o v ti chnh hn n a. Tuy nhin, m y nm tri qua t khi b n k khai qu trnh h at ng c a mnh. Hy khai l i v i t cch l m t ng i thnh t v lun gi c thng b ng trong cu c s ng. M t cch n a, hnh dung b n l m t ng i i tin phong, r t nng ng v nhi t tnh, m t i n hnh m phng vin bo thnh ph n vi t bi. Hy vi t cu chuy n m b n mu n nhn th y chnh mnh trong . ng th i hnh dung ra nh ng t m nh minh h a cho bi bo v vi t l i ch thch cho nh. Nh ng vi c nh th ny r t hay, v cng l cch hon h o nh t s d ng ki u t duy theo k t lu n logic. B n s th y khi b n nhn tr c quan hnh nh c a mnh v i t cch l ng i b n mu n tr thnh m t cch r nt nh t, t nhin b n s ph n u theo h ng . "S c m nh c a cch nhn"l m t ng c thc y s thay i r t hi u qu . Cc nh khoa h c x h i trong nhi u nm nh n th y r ng hnh ng quan tr ng l k t qu c a ci nhn quan tr ng, i v i cc c nhn, cng nh cc qu c gia.
11.6. NH NG THAY THAY I"
I C A H BI N HO, HAY "NH NG N C THANG
T duy sng t o khng ph i l v n lm vi c chm ch hn, m l v n t duy theo ki u khc. Nhi u khi, n lin quan n m t hi n t ng t duy ngoi l g i l s thay i c a h bi n ho. (B n c nh khi ni m "n c thang thay i" trong cch t duy ngoi l khng? H t t ng l t p h p nh ng quy t c ta dng nh gi thng tin v a thng tin vo cu c s ng. M i ng i u c h t t ng ring d a trn kinh nghi m c a mnh. H t t ng ny r t c ch theo nhi u cch khc nhau. Nhng n cng c th c nh ng h n ch . N c th che khu t c h i khi n b n khng nhn th y, n gi n v h th ng quan i m
nh gi (frame of reference) c a b n khng th a nh n s t n t i c a c h i. M t v d n i b t l vi c ng i Th y S m t i v tr ng u th gi i v s n xu t ng h ch trong m t th p k . M t nh nghin c u Th y S sng ch ra lo i ng h Quartz, nhng t ng c a ng b nh s n xu t ng h ni ng lm vi c ph n i v i l do " ng h cha bao gi ch t o theo cch ". Nh v y, ng i Th y S khng th y c l i ch c a khi ni m m i ny, th m ch cn khng quan tm n c p b ng sng ch cho nh ng t ng m i. Nh nghin c u a chi c ng h Quartz c a ng n m t tri n lm thng m i cch khng lu, y chi c ng h c hng Seiko and Texas Instruments pht hi n. H khng c h t ng h n ch nh ng i Th y S nn nhanh chng s n xu t lo i ng h ny. S ng trong m t h t t ng gi ng nh vi c lc no cng ch nhn qua m t c a s v th y ph n nh th gi i bn ngoi. Qua m t c a s ta c th i h t cu c i m t cch bnh th n. Xt cho cng, c m t c a v n t t hn khng c no. Ton b khung c nh c th r t m nh t, nhng n u cha bao gi nhn th y th khng c l do ngh n hay c m nh n c s thi u chng, ng khng? S thay i c a h bi n ho cng gi ng nh vi c b ng dng pht hi n ra c a m i c th nhn th y nh ng s v t m i m - ho c nhn s v t c gc nhn m i. Khi c m t c a m i, b n s t ng t ng ngay n c a khc u . Thay i c a h t t ng cho php b n suy ngh v t ra ngoi cc ki u t duy hi n c c a b n v nh c th tm c nh ng cch gi i quy t hon ton m i m . H bi n ho: T p h p nh ng quy t c dng trong cu c s ng Tuy nhin, vi c ni d thay i x y ra ch p ki n xung quanh v nh n th c c r ng c a chng. hn nhi u so v i vi c th nhong (hi u ng bng n v xem xt v n cc h t t ng t n t i nh gi thng tin v a vo s d ng c hi n thay i h bi n ho. i khi s n), nhng chng th ng l v n thay i t m i kha c nh. Quan tr ng nh t, b n ph i l ta ngh n vi c nhn ra ngoi ph m vi h t i t
Tr l i v i php n d qua hnh nh chi c thang. Hnh dung b n ang leo thang, t ng b c t ng b c m t, tm ra cch gi i quy t. T nhin b n th y thang d ng nh m ch ! i khi v n v n l ch b n quan st n t m t gc h p. Hy nhn t m t gc khc, cch gi i quy t s tr nn d dng hn, v khng cn l v n n a. y l m t v d trong s Cc tr chi pht tri n kh nng sng t o c a Eugene Raudsepp. Hy nhn b c v bn ph i v hnh dung b n cng ng trong phng nh v y. B n c nhi m v l bu c hai s i dy treo trn tr n nh l i v i nhau. Cc dy n m v tr m n u b n ang gi m t dy th tay kia khng th v i t i dy kia. Cn phng hon ton tr ng khng, v b n ch c nh ng sng ki n trong u mnh m thi. B n gi i quy t v n th no y? Hy dnh 5 pht tr c khi c ti p tm ra cu tr l i. (Lu : ti ni cu tr l i khng ch c m t, m c th c r t nhi u).
Ph n l n m i ng i s ngh n vi c "Lm th no c th v i c chi c dy th hai?" sau c g ng tm cch lm cho m t dy di hn. Nhng "nh ng i u cho"trong bi ton khi n ta khng th gi i theo cch . Ni cch khc, chi c thang d ng nh m ch . Tuy nhin, n u b n xc nh v n ny l "Lm th no s i dy v mnh n c v i nhau?" m t cch gi i quy t khc c th xu t hi n. N u b n bu c m t v t nh - ch ng h n, chi c cha kho hay chi c nh n - vo u dy v qung n u a nh m t qu l c, b n c th tm c n trong khi v n gi c u dy kia trong tay. B n th y s thay i cha? L n sau b n ph i i m t v i m t tnh hu ng y thch th c, hy nh nhn n d i m i gc c nh v xc nh l i v n n u c n. C th t t c nh ng g b n c n ch l m t s thay i trong quan i m c a b n.
11.7.
NG NO
ng no l phng php gi i quy t v n c th p d ng cho c nhn ho c nhm ng i. N lin quan n vi c ghi l i nh ng t ng t pht khng c nh gi g c . i u d a trn l p lu n: c c nh ng t ng hay th c s th ph i c nhi u t ng l a ch n. N tng t v i h c thuy t tri t h c cho r ng n u b n ch p nhanh h t m t cu n phim, c th b n ch c c vi ki u nh p v khng th trnh c nhi u nh x u. V n l, khi b n ang ch p nhanh, b n khng bi t nh no p, nh no x u. l l do t i sao b n ph i ch p cho nhanh v khng nh gi chng ngay, vi c sau. Phng php ng no c bi t c hi u qu trong cc t nhm v hi u ng tch lu c a m i ng i c kch thch t s sng t o c a t t c nh ng ng i khc. Ph n l n chng ta, khi ngh n phng php ng no, th ng hnh dung ra c nh t ng trong m t phng h p c r t nhi u ng i ng i quanh bn v pht bi u ki n, c m t ng i ng vi t h t ln m t t m b ng. B n cng c th t ng no m t mnh v ghi l i cc ki n b ng phng php t p h p nh ni nh ng ph n tr c c a sch. Phng php t p h p cho php b n th y c s lin t ng gi a ki n ring c a mnh v ki n d a trn t ng c a ng i khc. Ti th y nh ng t gi y tr ng l n dng r t hay trong phng php t p h p - ng no ny. Hy xc nh v n ho c ti c a b n cho r rng, sau vi t ra t ho c c m t tr ng tm v gi a t gi y v khoanh trn l i. Ti p t c, cc t ng b t u tun ra. M i t ng xu t hi n, hy vi t l i ngay v khoanh trn, n i n v i ti tr ng tm ho c v i t khoanh trn n y sinh ra n. Quan tr ng l ph i th a nh n m i t ng u l nh ng t ng hay, chng c g ng g o n u cng khng v n g. Trong th c t , b n ng nn b qua nh ng ci g ng g o, v ci m i th c s th ng khng th th y ngay t ci nhn u tin. Hy c s l ng ! Khi ngh r ng mnh vi t ra t t c nh ng g c th ngh c, hy
c g ng tm ra thm nm t ng n a. Bu c no c a b n ph i vo nh ng lnh v c m i. l m t cch rn luy n r t t t v c th gip b n tm ra gi i php m tr c cha ai ngh ra c. 11.8. NG NO V TNG LAI
Hnh dung v tng lai l m t trong nh ng cch suy ngh sng t o quan tr ng nh t. Hi n t i l nguyn li u th xy d ng nn tng lai. D ki n i u g s x y ra, on tr c xem nh ng tham bi n no s hnh thnh tng lai - y l bi t p cu i cng v t duy sng t o. 500 nm tr c, ngh s v i v c t m nhn xa trng r ng ng i Leonardo da Vinci phc th o ra nh ng t ng c a ng v cc lo i my bay v -t, tr c thng v sng my. Ta bi t r ng nh ng t ng ny tr thnh hi n th c, nhng chng ta khng bi t chnh xc lm cch no ng l i c th d on c hi n th c ny. Gi i thch duy nh t c a chng ta l ng s d ng thng tin c s n th i v t o ra nh ng b c t ph v t duy vo nh ng lnh v c cn cha bi t. ng ti p nh n thng tin, t ng h p v s p x p l i thng tin, sau a ra nh ng kh nng khng c m i ng i trn th gi i hi u v th a nh n cho n hng th k sau khi ng qua i. T i di n n Learning Forum, cng ty m c a SuperCamp t ch c m t "cu c h p vision meeting" th ng nin trong nh ng ng i lnh o cng ty l p k h ach th at ng trong tng lai. Kh u hi u c a m t cu c h p g n y l: " ng no cho tng lai". Trong phin h p ny, nh ng ng i tham gia a ra m t s k ch b n cho tng lai v h i: " i u g n u?" (What if?). B c M t c a qu trnh t p trung vo cc tnh hu ng trn th gi i, v b c Hai mang hnh nh th gi i v v i Di n n Learning Forum. Chi c cha kho c a ti n trnh ny l m i thnh vin trong nhm ph i th a nh n m i t t ng v i tnh ch t l nh ng hi n th c cn ti m n v a ra nh ng cu h i m v cch th c m i t t ng tc ng n cng vi c nh th no. i u g c th x y ra, ch ng h n, n u h th ng tr ng h c trn kh p n c M h at ng theo m t l ch trnh quanh nm. K t qu s ra sao n u cu c kh ng ho ng trong gio d c cu i cng l i nh h ng n cng vi c kinh doanh c a c n c M n m c m m i doanh nghi p u ph i t m nh n vi c o t o nhn cng cho mnh? i u g s x y ra n u t t c cc UFO cng n t m t lc? ( ng v i c i - i u c th x y ra). i u g n a n u thng tin c th n p vo no chng ta gi ng nh my tnh? N u tu i th con ng i ln t i 120 nm th sao? N u c cc thu c a trn v tr v gio d c th c hi n qua v tinh? i u g n a n u i n th ai trn t (car phone) c s d ng r ng ri nh v tuy n truy n hnh? M t s k ch b n c v nh s p x y ra khi n chng ta ph i s a i k h ach chi n l c 10 nm cho ph h p. M t s k ch b n l i r t vi n vng, r t bu n c i. Tuy nhin m i chng ta u bi t r ng nh ng t ng k qu c c th t o ra m t cu c cch m ng l n. (Hy nh r ng, cch y khng lu l m, nh ng th nh my tnh, my fax, i n th ai di ng cn l t ng k qu c).
D tnh m t cch sng t o v tng lai l bi n i nh ng cng vi c bnh th ng thnh nh ng h at ng tin phong. V n u nh c m t cng th c n gi n c th tr thnh ng i i tin phong, th s l: Hi n t i + Nh ng t ng k qu c = Tng lai
11.9. "V LN PHA NO PH I C A B N" Ned Herrmann l m t chuyn gia nghin c u v cch th c no h at ng sng t o nh th no, thi t k v ch d o nhi u phn x ng t duy (thinking workshop) sng t o cho nh ng cng ty nh GE, Shell, IBM, Du Pont v AT&T. Khi ang th c hi n nghin c u i v i phn x ng u tin, ng th y nhi u thnh vin h i ng qu n tr c th b thuy t ph c r ng h chnh l nh ng ng i sng t o n u nh h c d y v . V Ned tin r ng b c u tin pht huy kh nng sng t o c a m i ng i l thuy t ph c r ng h th c s l nh ng ng i sng t o, ng k t h p cng v i Betty Edwards, tc gi c a cng trnh V ln pha no ph i, h ng d n cho nhm k s h t nhn s d ng no tri v . l m t th nghi m r t thnh cng. S d ng phng di n tinh th n khi "nhn" hn l nh ng k thu t h ng d n ngh thu t truy n th ng, b n cng c th v c!
11.10. H NG D N T P V Tm m t t gi y tr ng tinh, khng c dng k v m t m u bt ch. B t m t lo i nh c th gin nh nh c Baroc c a Pachebel, Handel, ho c Corelli. Gi hy nhn vo hnh v bn ph i m t lt. ( ng l t ng c cu n sch, v nh v y s chuy n no b n sng ch no tri, b c v l m t h at ng c a no ph i). Hy xem cc dng kh p v i nhau nh th no v chng lin quan v i cc mp gi y ra sao. ng th i cng ch n "kho ng m" trong b c v - l kho ng bn ngoi c a hnh nh th c. N u b n cn cha r ti nh ni g y, th hy gi tay ln ch sng c a c a s v nhn m i th xung quanh n. y l ci chng ta g i l kho ng m. Khi b n b t u v b c tranh, c g ng ng ngh n cc dng k - ch di chuy n t dng n n dng kia, ch n cc kho ng tr ng, s quan h v cc lin k t. Hy dnh th i gian tho i mi hon thnh b c v . Khi v xong, hy xoay b c v ln. B n s r t ng c nhin v n r t hay. V sao l i nh v y? C th v hnh nh ng c nm no tri mang tnh phn tch v ph bnh c a b n vo m t vng l p, t m th i th hi n khng l i trong khi no ph i l i c s hi h c i v i n.
11.11. NH NG M O NH TRONG T DUY SNG T O Hy nh l i nh ng thnh cng tr c y c a b n, c l n l n nh . N u b n t ng thnh cng (v t t c chng ta i khi thnh cng trong cu c i), b n bi t b n c th l p l i i u m t l n n a. Hy nh c nh b n v i u ny m i khi ph i i m t v i m t thch th c m i. Hy tin r ng hm nay c th l m t ngy t ph
B t u m t ngy m i v i ni m tin i u g c th x y ra lm thay i m i th . Nh v y, n u nh c i u g th c s di n ra, th i m t b n cng s n sng n nh n. Rn luy n c sng t o v i nh ng tr chi tr tu B no, gi ng nh nh ng b ph n khc trn c th , h at nh v y c m t s g i sau y: Ngh ra cch s d ng m i i v i nh ng v t c. ng t t nh t trong i u ki n. c
Nhn vo c nh t ng t cu c s ng th ng nh t v vi t ra cu chuy n chi ti t v nh ng s ki n c th d n n chng Gi i ch ho c nh ng tr chi khc v t ng S d ng php n d Ngh ra nhi u cch m t di n i u g v i m i ng i t m t vi c
Xem ti vi nhng t t m thanh v c g ng on xem ng i ta ang ni g. B n cng c th lm theo m t trong s nh ng cu n sch h ng d n cc tr chi v tr tu c bn trn th tr ng. Lun ghi nh th t b i l m thnh cng Nhi u nha khoa h c v nh sng ch n i ti ng nh t trn th gi i ph i qua v s l n th t b i tr c khi tm ra m t gi i php c hi u qu . Hy s n sng n nh n nh ng th t b i i n thnh cng. Hy n m b t nh ng gi c m v hnh nh t ng t ng Nhi u khi, nh ng gi c m v hnh nh t ng t ng l s n ph m c a nh ng suy ngh trong ti m th c khi mu n tm ra cch gi i quy t v n . Hy tin t ng chng d c v ch ng n nh p g b i v nh ng t ng vu v c th d n n nh ng gi i php m i l , th m ch mang tnh cch m ng.
Hy t n h ng cu c s ng vui v Hy chi i! Nh v y a tr trong con ng i b n c d p tr i d y v c ci nhn trong tr o. B n cng s sng t o hn n u cu c s ng c a b n cn b ng t t gi a cng vi c v vui chi. S d ng ki n th c t nh ng lnh v c khc Khi lm vi c v i m t tnh hu ng y thch th c, hy nhn vo nh ng lnh v c khc trong cu c s ng c a b n v c g ng nhn vo nh ng i m tng t . C th b n s tm c i u g c tc d ng i v i v n m b n ang g p ph i. Quan st tnh hu ng t m i pha Hy hnh dung b n ang ng pha d i nhn ln, t trn nhn xu ng, t sau ra tr c, t trong nhn ra, v t quan i m c a t t c nh ng ng i c lin quan. Lm nh v y s gip b n quan st tnh hu ng t nh ng c a s m i v nhn th u bn trong tm ra c cch gi i quy t sng t o. Xo h t m i gi nh trong ub n
Nh ng gi nh c th che khu t cc gi i php. Ta gi i cu ny nh: M t vin s quan c nh st ra l nh cho chi c xe v t qu t c d ng l i. Khi vin s quan b c t i bn chi c xe v t qu t c , anh ta nh n th y c 6 v chai bia r ng ln lc trn sn xe, sau ch ng i c a ng i li. "Anh u ng khi no?" - vin s quan h i. "Kho ng m t gi tr c" - li xe tr l i. Khi xt nghi m n ng c n trong mu, li xe khng b lm sao. Vin s quan vi t v ph t v l i v t qu t c v cho li xe i. T i sao? Hy suy ngh m t lt tr c khi ki m tra cu tr l i cu i chng. Th nh tho ng thay i v tr c a b n
N u b n ang ng i bn bn, hy ra ngoi v n m xu ng bi c . Ho c n u ang trong phng h p vn phng, hy i ch cho ng i khc ho c ng d y. Thay i v tr lm thay i gc nhn s v t c a b n, c th d ch chuy n cng c th kch thch s chuy n bi n v tinh th n. Tr l i: Bia l m t s tng d n (Beer is one of a growing number) c s n xu t khng c c n. B n c coi bia l th c ch a c n khng? Ti bi t, ti bi t
c v nh d u vo cc xem b n c hi u r khi ni m khng: o Ti bi t ti c th t duy m t cch sng t o. o Ti bi t sng t o l qu trnh c a c b no. o Ti bi t c qu trnh tm ra cc gi i php, t khi tc d ng: t n n t ng cho n khi chng th c s c
1. _____________________________________________ 2. _____________________________________________ 3. _____________________________________________ 4. _____________________________________________ o Ti bi t r ng c lc mnh khng lm g c tr c khi o Ti bi t cch s d ng t duy k t lu n logic n c v i nh ng t t ng l n.
t c m c ch.
o Ti bi t cch suy ngh v t ra ngoi h t t ng c a mnh. o Ti bi t mnh khng th tm c gi i php cho m i v n 12. T O B C TI N B B n c bi t: - Vi c xem qua t li u nng cao ng k kh nng ghi nh v nh n th c? - Vi c ti p c n g n hn v i cc d n, cc l p h c, ho c cc giai o n trong cu c qu trnh quan tr ng t c thnh cng? i l m t trong cu c s ng.
V T B C TRONG H C T P
Gi y b n bi t r ng t t c m i ng i, k c b n, u c ti m nng r t l n - kh nng ti m n c a m t thin ti. Tr tu c a b n hon ton khng gi i h n kh nng h c t p c by gi v trong su t qung i cn l i c a b n. N u b n c th ch p nh n i u ny v tm th y trong con ng i b n ng c theo u i nh ng m c ch cao nh t, b n s c c m t cu c s ng c nhn h t mnh v s b o m v ti chnh. Chnh v vi c h i t ng l m t cng c quan tr ng ghi nh v c ng c t li u h c t p c a b n, nn n ch ph h p ta s d ng chng ny nh m i m l i v ph n h i nh ng thng tin trong sch. Trong Chng 1, ta b t u b ng vi c nh ngha h c t p siu t c v i tnh ch t l "nh ng
tng tc lm chuy n i nng l ng thnh k t qu huy hong". i v i h c vin nh b n, i u ny c ngha l b n c kh nng c m nh n c m gic m p tho i mi, c m gic h nh phc khi m i nng l ng c a b n c chuy n thnh nh ng gi i php thnh cng. Ph n l n m i ng i s ng v i b n r ng x h i phng Ty v c th gi i ang giai o n thay i r t nhanh - c v cng ngh v v th c t p th . Trn con ng pht tri n c r t nhi u tnh hu ng ti n thoi l ng nan m ton c u ph i gi i quy t, v trong m i chng ta u c kh nng t t i nh ng t ph v tr tu , t a ta n v i cc gi i php. C l l do c a s b t ho v chia r trn th gi i ngy nay l hi n t ng chuyn mn ho ngy cng cao. M i m t b ph n dn c c xu h ng t p trung vo lnh v c tinh thng v h t t ng ring c a mnh. M t s ng i cho r ng hi n t ng ny l c n ph i c v c n thi t v l ng thng tin s n c ngy cng l n. V i nhi u th c n ph i bi t nh v y, th m t c nhn n l ch c th hy v ng bi t r c m t ph n r t nh m thi. N u nh i u l ng, th ta s th y r ng v n hi u c s lin k t c a m i v t ngy cng tr nn quan tr ng hn. V i r t nhi u thng tin c s n, th m i c nhn ch c th hy v ng bi t r c m t ph n r t nh v vi c hi u c s lin k t gi a m i v t m i l quan tr ng Nm 1619, m t nh tri t h c v ton h c ng i Php, Ren Descartes, t ng ni r ng: "Ti b t u hi u c cc n n t ng c a m t khm ph th v ... t t c cc ngnh khoa h c u c s lin k t v i nhau nh m t chu i m t xch; khng m t ngnh no c th n m v ng hon ton n u khng c ng th i a vo bch khoa ton th". (ng dng t "Bch khoa ton th" y khng c ngha l ch m t b sch, m ch ton b tri th c c a loi ng i). tr thnh nh ng ng i c kh nng h c t p siu t c, ta ph i c kh nng x l thng tin theo hai cch: h p th t t c cc o n t li u cng m t lc v v i hi u bi t ring c a mnh x l t ng ph n nh bi t r nh ng ph n nh c ngha nh th no trn m t quy m l n trong s lin h v i nh ng y u t khc. Thng th ng, m i ng i th y d h c m t cch ny hay cch kia hn ( y l m t ch c nng c a phng php h c), nhng i u quan tr ng l ph i th c hi n c c hai. Kh nng thch th v i vi c h c v h c m t cch tho i mi s a b n n nh ng lnh v c quan tam m i y th v . V trong m i lnh v c m i b n s th y c r t nhi u i l l nh p n khm ph ra m t i u r ng b n s r t b n r n, s h c mi, s mi t m v i nh ng i u r c r i c a th gi i chng ta. Ph n th ng cho cu c i sau nh ng thch th c v khm ph ra c nguy n c a chnh mnh l b n s ngy cng tr nn c gi tr hn trong con m t c a c p trn, c p d i v nh ng ng i xung quanh. Thnh cng c a b n cng c b o m hn; v i m i m t tri th c m i, b n hi u thm v th gi i v cch th c m n t n t i. N u b n nghi ng khng bi t li u b n c trang b tr tu c n thi t tr thnh m t ng i c kh nng h c t p siu t c, th hy nh r ng no b c a b n v m t sinh l tng t v i
no b c a nh ng ng i c coi l "thin ti" nh Albert Einstein, Wolfgang Amadeus Mozart, v Leonardo da Vinci. i u ny c ngha l chnh b no c a b n cng c th v i tng t nh no c a nh ng ng i c kh nng t duy v t tr i; b n ch c n ph i h c cch d n d t n n v i s v i ring c a mnh. Nh b n c Chng 2, kh nng h c t p c a b n c quy t nh b i s l ng cc tng tc gi a cc neuron trong no b . B n nh n c cng nhi u s kch thch th n kinh, th s phn nhnh x y ra cng nhi u gi a cc neutron, nh v y cng lm tng kh nng lin k t gi a chng. Do , i u c bi t quan tr ng l ph i t th hi n mnh trong nh ng hnh th c kch thch khc nhau v lin t c i m i n u nh b n mu n tr thnh m t ng i c kh nng h c t p siu t c. Hy b c l v i nhi u lo i h at ng khc nhau, v thng tin cng quan tr ng trong vi c gi s cn b ng kh nng gi a bn c u no tri v ph i. Cch b c l ny l m t hnh th c ch ng h c t p, n c ngha l t nh n trch nhi m v trnh h c v n v cu c i c a mnh b ng cch ch ng tm ki m tr th c v kinh nghi m c n thi t. Ch ng h c t p cng c ngha l ch ng tm ki m ng c cho mnh. i khi b n ph i t t o ra ng c cho mnh b ng cch gy h ng th trong m t mn h c - b ng cch no g n n vo cu c s ng th ng ngy c a b n b n d dng nhn th y l i ch c a n ngay c khi nh ng ng i khc c th ch m h nh n th y n. M t cch gy h ng th trong cng vi c l hy t ni v i chnh mnh: "N y r i!". Nh c h c Chng 3, n u b n c th th c hi n m t vi c tr n t c nh t ho c m t tnh hu ng khng th ch u ng n i v dnh cho n 100% s ch cng nh nhi t tnh c a mnh, b n s d dng tr thnh ch nhn c a "N y r i!". Hy chuy n lng nhi t tnh sang vi c h c v luy n t p nh ng k nng trong cu n sch ny, v b n s nhanh chng tr thnh m t ng i c kh nng h c t p siu t c. Kh nng s d ng cc k nng h c t p c a b n s c m r ng hn r t nhi u n u c m t thi tch c c - ngay c khi b n c m th y b n ang sa l y vo nh ng chi ti t v v n c n gi i quy t, ngay c khi b n th ng xuyn b v p ng trn con ng ti n n m c tiu B n chi c th ng i ph ch xu ng v t ni v i chnh mnh: "Mnh s ch ng lm c g c " - trong tr ng h p c th b n khng lm v y - ho c b n c th t nh c nh mnh r ng trn su t qung ng di th sai l m m t cht cng l m t kinh nghi m h c c, n s d y cho b n i i u c th tm ra cch t c m c tiu c th . M i tri th c, d nh nhoi n u, r t cu c cng c th gip b n i n ch c a mnh. Th m ch k t qu cn l n hn, n u nh t nh ng kinh nghi m b n c th n v i nh ng m c tiu khc cha d nh tr c: Chng 4, chng ta nh ngha cho vi c ny b ng m t thu t ng "th t b i = s ph n h i". Cch b n ni v i chnh mnh l quan tr ng nh t hy t o ra nh ng thng i p c tnh ch t tch c c i v i mnh. S tiu c c th ng mang tnh hu h ai, ng c l i tnh tch c c lun ti p thm nng l ng cho chng ta. Mi tr ng gia nh v ni lm vi c th ng l nh ng ni l t ng b t u xy d ng cc quan i m tch c c. Nh ng "mi tr ng vi m" ngy c th l nh ng n n t ng v ng vng b n can m
b c vo th gi i r ng hn, hay cn g i l "mi tr ng v m". Chnh v vi c b n i m t v i cc thch th c b ng m t thi tch c c l r t quan tr ng, nn m i chi ti t trong khng gian h at ng c nhn c a b n c th c nh ng g i tch c c v lm cho b n c m th y yn tm hn, th y mnh c gi tr hn. SuperCamp, chng ti r t ch xy d ng lo i mi tr ng ny cho sinh vin, v cng l ci b n c th xy d ng cho mnh. Chng 5 g i cho b n nhi u cch lm vi c ny. M i ng i u c m t phong cch h c t p ring c th s d ng hi u qu trong nhi u tnh hu ng. i u quan tr ng l gi c cn b ng trong cch lnh h i thng tin cng nh trong cch s p x p v x l thng tin. N u b n c th gi i m cch h c c a nh ng ng i xung quanh - nh v con, c p trn, c p d i v ng nghi p c a b n, th ki n th c c th lm nn nh ng i u k di u trong giao ti p v quan h v i nh ng ng i ny.
12.1. S D NG CC K NNG Nh ng i u c trnh by trong sch ny n gi n ch l cng c . Cng gi ng nh nh ng cng c khc, t chng khng th lm nn i u g; m b n ph i s d ng chng. B n c th v chng v i nh ng d ng c trong m t ga-ra -t hay trong m t x ng th . M t s d ng c s d ng n gi n nhng r t h u ch, nh chi c tu c-n-vit. M t s d ng c khc, nh chi c ca, c l khi dng cn i h i b n ph i ch v t p m t cht tr c khi s d ng thnh th o v hi u qu . Ch ng h n, trong chng h ng d n cch c ny, vi c h c cch s d ng ngn tay khi c cng gi ng nh vi c h c cch s d ng tu c-nvit, m t khc, c th so snh v i vi c s d ng ca. N u b n bi t li xe b ng h p truy n ng b ng tay, c th b n v n nh mnh c m th y lng tng nh th no khi m i b t u h c cch s d ng n. T chi c a b n d ng nh h at ng theo nhi u h ng khc nhau, ph i h p c m i c d ng c n ph i r t ch , n m c c th b n khng lm c vi c g khc cng m t lc, nh ni chuy n v i ng i khc. V gi y b n c th lm t t d c vi c th m ch khng c n ngh g. B n th m ch c k nng ng th i v a ni chuy n i n th ai di ng, v a u ng c ph, v a li xe xu ng d c r vo m t gc ng. B n c th s d ng thnh th o nh ng k nng nu trong sch gi ng nh h c k nng li xe b ng h p truy n ng, bi n n thnh b n tnh th hai c a b n.
12.2. NH NG M O NH Sau y l m t s m o nh trong m i chng gip b n nhanh chng c c phng php h c t p siu t c. Hy tm l i ch trong m i vi c
Hy bi n m i vi c thnh tr chi, n u c th . Hy t khuy n khch mnh Hy t tr chuy n v i b n thn v i quan i m tch c c v trnh nh ng ng i th ng cho b n bi t cc thng tin ph n h i tiu c c khng c n thi t. Hy trnh by l i thng tin ph n h i tiu c c theo cch tch c c nh t c th . Ch ng h n, thay v a ra m t nh n xt tiu c c mang tnh c nhn, hy nh th m, ", ch c l anh ta ph i c m t ngy th t t i t m i ni nh ng i u nh v y v i mnh". Hy tin r ng b n c th t c nh ng m c ch c a mnh, v n u b n tin t ng, b n s thnh cng. Hy t o ra m t ph m vi an ton cho chnh mnh... Hy t o ra ph m vi an ton cho mnh, u tin l trong gia nh, v d n d n m r ng n vn phng lm vi c, khu v c ngoi tr i, gi ng ng, nh ng tnh hu ng ngoi x h i, ... Hy ti n t ng b c ra ngoi ph m vi an ton, v y l i u bu c ph i m r ng. B c li vo trong lnh h i thng tin m i v c ng c nng l c c a b n. Hy th c c phong cch h c c a mnh... Hy th c c phong cch h c c a mnh trong m i tnh hu ng. Hy c nh ng i u ch nh gip mnh h p thu d li u u vo v gip ng i khc h p thu d li u u vo c a b n. S d ng m t ho c c hai phng php ghi chp S d ng m t ho c c hai phng php ghi chp b n h c c (L p b n t duy v Ghi chp TM) trong m i tnh hu ng c th . B n c th ch p nh n chng v i b t k l do g m b n th y c th t bt vi t. y l nh ng k nng d ng "ca"; cng v i vi c luy n t p b n s th y ngy cng yn tm hn v nh ng k nng ny, s th y chng r t h u ch. Coi cng vi c vi t lch l m t h at ng vui v ...
Coi vi c vi t lch l m t vi c vui th, trong m i c nhn c ti nng vi t, v nh r ng b n c r t nhi u cch v t qua c s b t c c a ng i vi t v vi t m t cch sng t o. Hy hi u r t t c cc t c c khc nhau...
Hy hi u r t t c cc t c c v thay i t c c c a b n theo cng vi c s p t i. Th ng xuyn luy n t p k nng c nhanh hi u k b i y cng l m t k nng d ng "ca" gip b n t p trung v luy n t p nhi u l n tr c khi t t i m c thnh th o. Hy t nh mnh lun c c h i suy ngh sng t o trong m i tnh hu ng... Hy t nh mnh lun c c h i suy ngh sng t o trong m i tnh hu ng, sau c g ng
th c hi n ng nh v y! Lc u c th c m th y hi cng th ng, nhng cng luy n nhi u, b n cng th y t nhin hn. D n d n, m i ng i b t u coi b n l m t "ng i sng t o" v chnh nh ng cch nhn nh n s tng c ng th c t nh n th c v b n thn c a b n, i u ch cng lm cho b n tr nn sng t o hn m thi. nng cao kh nng ghi nh , c n ch s d ng cc k nng c a b n Quan tr ng nh t, vi c h c c a b n nn l m t kinh nghi m t t. V i l i suy ngh tch c c v t rn luy n nh ng k nng th c t , b n ang t o ra m t s chuy n bi n v t duy, t o i u ki n b n gp ph n lm thay i th gi i. Hay t trang b cho mnh cng nhi u tri th c cng t t. V hy cho nh ng tri th c t a sng. Nh s d ng cc k nng c a b n & Nh ph i vui v V khi b n thnh cng... Xin chc m ng!

Phuong Phap Hoc Tap Sieu Toc

Uploaded by

Document Information

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Phuong Phap Hoc Tap Sieu Toc

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

Ngu n chia s : www.vnedoc.

Phng php h c t p siu t c

PHNG PHP H C T P SIU T C

Ngu n chia s : www.vnedoc.com

Phng php h c t p siu t c

B XUNG QUANH B N - SNG T O RA KHNG GIAN NG VAI TR C B N I V I H C T P SIU T C

Ngu n chia s : www.vnedoc.com

Phng php h c t p siu t c

CHI N TH NG: B N S LM G N U BI T MNH KHNG TH TIN

KHUY N KHCH MNH - M T TR NG THI TM L C A THI

7.5. PHNG PHP L P B N 7.6. M T S I U NH KHC

7.7. PHNG TH C GHI CHP TM 7.8. PHNG PHP S D NG GHI CHP TM

Ngu n chia s : www.vnedoc.com

Phng php h c t p siu t c

BI N N THNH PHNG PHP A THCH C A B N

7.10. NH NG M O NH KHI GHI CHP 7.11. HY C G NG 7.12. TC D NG C A B N T DUY

8.5. CC B C TRONG M T QU TRNH VI T HON CH NH 8.6. NH NG M O NH C M T BI VI T TRN TRU

9.7. T VI T T T V NH NG CU MANG TNH SNG T O 9.8. NH NG M O NH ! 10. NGHIN C U KH NNG C HI U

Ngu n chia s : www.vnedoc.com

Phng php h c t p siu t c

10.1. PHT TRI N KH NNG

11.9. "V LN PHA NO PH I C A B N" 11.10. H NG D N T P V

Ngu n chia s : www.vnedoc.com

Phng php h c t p siu t c

11.11. NH NG M O NH TRONG T DUY SNG T O 12. T O B C TI N B V T B C TRONG H C T P 12.1. S D NG CC K NNG 12.2. NH NG M O NH L IT A

Ngu n chia s : www.vnedoc.com

Phng php h c t p siu t c

Ngu n chia s : www.vnedoc.com

Phng php h c t p siu t c

Ngu n chia s : www.vnedoc.com

Phng php h c t p siu t c

Ngu n chia s : www.vnedoc.com

Phng php h c t p siu t c

t c i m s m mnh mong mu n. ng n cu c s ng c a hng nghn h c vin v nh ng ng i thn c a

Ngu n chia s : www.vnedoc.com

Phng php h c t p siu t c

Ngu n chia s : www.vnedoc.com

Phng php h c t p siu t c

* Khm ph phng php h c c a b n * T o l p m t mi tr ng h c hon thi n * ct c

Ngu n chia s : www.vnedoc.com

Phng php h c t p siu t c

Ngu n chia s : www.vnedoc.com

Phng php h c t p siu t c

Ngu n chia s : www.vnedoc.com

Phng php h c t p siu t c

Ngu n chia s : www.vnedoc.com

Phng php h c t p siu t c

Ngu n chia s : www.vnedoc.com

Phng php h c t p siu t c

Ngu n chia s : www.vnedoc.com

Phng php h c t p siu t c

Ngu n chia s : www.vnedoc.com

Phng php h c t p siu t c

Ngu n chia s : www.vnedoc.com

Phng php h c t p siu t c

l nh nghin c u qu trnh h c t p, m t nh ng thng tin c d y trn l p.

2.4. NO PH I, NO TRI B no 3 ph n c a b n cng c chia thnh bn c u no ph i v bn c u no tri.

Ngu n chia s : www.vnedoc.com

Phng php h c t p siu t c

Ngu n chia s : www.vnedoc.com

Phng php h c t p siu t c

Ngu n chia s : www.vnedoc.com

Phng php h c t p siu t c

c chng ny? B i v b n s : y b n thn t c nh ng m c tiu

1. 2. 3. 4. 5. __