V SAO NH SNG KHC X?

Nguyn nh Tn Khi nh sng truyn mi trng ny sang mi trng khc th b khc x, hay ni cch khc, phng truyn ca nh sng thay i. Chc hn ai cng s t ra cu hi ti sao? Hy tr v mt nguyn l thuc v ng truyn ca nh sng, nguyn l n nhanh nht. Trc ht ta xt s phn x ca nh sng trn gng phng (hnh bn). Tia sng t A ti gng ti B, sau phn x qua C. Ta c th chng minh d dng rng, trong tt c nhng A con ng c th i t A n C m phi chm vo gng G, th C ABC l con ng ngn nht. i i nh A ca A, i xng vi A qua gng. Theo nh lut phn x nh sng thi i = i, t suy ra ba im A, B, C thng G hng. Qung ng ABC bng ABC l qung ng ngn nht B m nh sng chn. Nu ta chn mt im D bt k khc B, trn gng, th r rng qung ng ADC bng ADC lun ln hn ABC. By gi hy p dng nguyn l ny cho mt tr chi nh sau: Hai ngi ng ti hai im M v N, trn hai ng G v K c ri lin tc nhiu qu bng. Sau khi trng ti pht lnh, mi ngi chy v mt A ng nht mt qu bng C i i G bt k ri chy v ch ca i phng. Ai nhanh N G hn, ngi thng. D B Nu bn l mt trong hai ngi chi, ngoi vic c gng ht A sc, chy tht nhanh, bn phi chy ti nht qu bng v tr no qung ng ca bn l ngn nht? M Nn bt chc nh sng, vn dng nguyn l n nhanh K nht. Chn qu bng v tr tng t im B trn gng m nh sng chn. Tr li cu hi chnh ca bi vit, ti sao nh sng khc x v khc x nh th no? T thc nghim, tm ra nh lut sini n 2 v1 = = sinr n1 v 2 Trong v1 v v2 ln lt l vn tc nh sng trong mi trng (1) v (2), n1 v n2 l gim tc ca nh sng (so vi tc nh sng trong chn khng) khi truyn trong mi trng tng ng, ta gi l chit sut ca cc mi trng. tr li cu hi trn, ta hy kho st S mt bi ton c hc sau: Mt ngi phi chy t S ti R qua mt sn c (1) v mt vng ct (2). Vn tc chy ln nht trn c v ct ln lt l v1 v v2. Ngi phi chy theo ng no l nhanh nht? Bn ng vi cho rng chy thng t S n R l nhanh nht. Hy th suy tnh mt cht, c d chy hn (vn tc ti a ln hn) nn

i r (1) a x (1) I c (2) r R b (2)

cn tng qung ng chy trn c bng cch chy chch hn so vi trn ct. Tuy nhin nu chch qu th tng qung ng tng ln nhiu. Cn c mt s nh lng r rng y. Gi s ngi chy theo ng gp khc SIR (I l im ti trn ng gii hn) Thi gian chy trn c: SI a2 + x2 t1 = = v1 v1 Thi gian chy trn ct: b 2 + (c x) 2 IR = v2 v2 Tng thi gian ngi chy t S n R: t2 = b 2 + (c x) 2 a2 + x2 + v1 v2 Con ng chy nhanh nht l con ng chy vi thi gian t nh nht, khi , o hm thi gian t theo x 2x 2(c x) t' (x) = 2 2 v1 a + x v 2 b 2 + (c x) 2 rng, x cx sini = , sinr = a2 + x2 b 2 + (c x) 2 t = t1 + t 2 = sini sinr t' (x) = 2 v v 1 2 Vi tnh c im ca hm s ny, t t gi tr nh nht khi o hm t(x) = 0, suy ra sini sinr sini v1 = Hay = v1 v2 sinr v 2 Kt qu cho thy, khng nhng nh sng, m mt chuyn ng bt k cng tun theo nh lut khc x. Nh vy, trong hin tng phn x, vn tc l khng i nn nh sng chn con ng i ngn nht. Vi hin tng khc x, vn tc trong cc mi trng khc nhau l khc nhau nn nh sng chn con ng i nhanh nht.