P

HNG
/
(Tch)
Ging vin: Th.S. L Ng Hu Lc Thin
Nhm thc hin:
Ngy 10 thng 10 nm 2010
Trng i hc S Phm thnh ph H Ch Minh
Khoa Ton - Tin hc
Mn: Hnh hc s cp
ti:
R
P
A/(O,R)
= AO
2
R
2
= AB.AC = AD
2
O
A
B
C
D
Phm Mng Bo - Nguyn Th Thy Dung - Phan Phng Dung
Phm Th Thu H - Nguyn Th Hu - Nguyn Th Minh Hong
C Minh Khng - Phm Th Nu - Mai Th Tin
Mc lc
Phn I: Bi tp v Phng Tch
Bi 1 ............................................................................................................. Trang 1
Bi 2 ............................................................................................................. Trang 2
Bi 3 ............................................................................................................. Trang 4
Bi 4 ............................................................................................................. Trang 5
Bi 5 ............................................................................................................. Trang 6
Bi 6 ............................................................................................................. Trang 7
Bi 7 ............................................................................................................. Trang 8
Bi 8 ........................................................................................................... Trang 10
Bi 9 ........................................................................................................... Trang 11
Bi 10 ......................................................................................................... Trang 12
Phn II: Mt vi bi tp b sung
Bi 1 ........................................................................................................... Trang 14
Bi 2 ........................................................................................................... Trang 15
Bi 3 ........................................................................................................... Trang 16
Bi 4 ........................................................................................................... Trang 17
Bi 5 ........................................................................................................... Trang 18
Bi 6 ........................................................................................................... Trang 19
Bi 7 ........................................................................................................... Trang 20
Bi 8 ........................................................................................................... Trang 22
Bi 9 ........................................................................................................... Trang 23
Bi 10 ......................................................................................................... Trang 24
Phn I
Bi tp v "Phng tch"
Bi 1
Cho ng trn (O, R) c ng knh BC thay i. A l im ngoi ng trn.
a) Chng minh (ABC) i qua mt im c nh khc A. Suy ra tm ng trn (ABC) thuc mt ng
thng c nh.
b) Tip tuyn ti A ca (ABC) ct BC ti T. Chng minh T thuc mt ng thng c nh.
O
B
C
A
b
T
e
D
I
H
tng:
a) Khi A, B, C thng hng th ng i qua l ng thng AO. Do ta d on im c nh y l
giao im ca ng thng AO vi ng trn (O). Vic cn lm l gi D l giao im ca AO v (O), sau
chng minh D c nh.
b) Chng minh T thuc trc ng phng ca hai ng trn c nh
Ta i n li gii cho bi ton
Bi gii
a) Ta c: AO ct (ABC) ti D nn P
O/(ABC)
= OA.OD = OB.OC = R
2
m O, A c nh nn D c nh.
Vy (ABC) i qua im c nh l D. Theo tnh cht ng knh v dy cung ta c tm ng trn (ABC)
nm trn ng trung trc ca on thng AD c nh. Vy ta c iu phi chng minh
b) <S dng khi nim ng trn im: ng trn (O, R) vi R = 0 c gi l ng trn im>
Ta c: P
T/(ABC)
= TA
2
= TC.TB, P
T/(BC)
= TC.TB, P
T/(A,0)
= TA
2
.
T dng trn suy ra P
T/(BC)
= P
T/(A,0)
.
Do (A, 0) v (BC) c nh v khng ng tm nn T nm trn trc ng phng ca 2 ng trn (A, 0) v
(BC) ta c iu phi chng minh.
Nhn xt: cu b c s dng khi nim ng trn im, l ng trn c bn knh bng 0, iu ny
c th kh hiu i vi hc sinh. trnh dng khi nim ng trn im, ta c th chng minh nh sau:
Gi I l trung im ca AO v H l chn ng vung gc k t T n OA
Ta c:
TA
2
TO
2
= 2AO.IH
Mt khc TA
2
= TC.TB = (TO + OC).(TO + OB) = TO
2
+ TO.OB + TO.OC R
2
= TO
2
R
2
TA
2
TO
2
= R
2
Suy ra 2AO.IH = R
2
V A, O, I c nh nn H c nh.
Suy ra T thuc ng thng i qua H v vung gc vi OA
1
Bi 2
Cho tam gic ABC c trc tm H. Chng minh rng cc ng trn ng knh AH v BC trc giao
nhau.
tng:
Bi ton yu cu chng minh 2 ng trn trc giao vi nhau. Ta vn dng cc kin thc v ng trn trc
giao, t c 2 hng i chnh, th nht l chng minh bng nh ngha bi tnh vung gc, th hai l chng
minh ng trn ny b ng trn kia chia iu ha
Bi gii
Gi D, E ln lt l trung im AH, BC. ng AH vung gc ng BC ti G, ng BH vung gc AC
ti F, khi :
FH FA nn F (D, DA)
FH FC nn F (E, EC)
T hai iu trn ta c F (D, DA) (E, EC)
Theo ta cn chng minh (D, DA) trc giao vi (E, EC) ti F.
Trng hp ABC c 1 gc vung bt k, bi ton suy bin v tr thnh hin nhin
Trong ABC xt theo cc trng hp c th c ca

A:
Trng hp

A nhn v chn ng cao k t A thuc on BC:
Cch 1 Cch 2
?
A
B
C
H
E
D
F
G
A
B
C
H
E
D
F
I
J
G
Ta c (FA, FC) = 180
0
(do A, F, C thng hng), {I, J} = AH (E, EC)
Nn 180
0
= (FA, FD) + (FD, FE) + (FE, FC) Ta c BC IJ suy ra

IB=

BJ
= (AD, AF) + (FD, FE) + (CF, CE) (1) (nh l ng knh dy cung, G E th

IB=

BJ= 90
0
)
(do DAF cn ti D v EFC cn ti E). v th (FI, FB) = (FB, FJ)
M (AD, AF) + (CF, CE) = 90
0
(AGC vung) iu c ngha l FB l phn gic (FI, FJ) (2).
Nn t (1) ta c 180
0
= 90
0
+ (FD, FE) M HF AF (3).
hay l (FD, FE) = 90
0
T (2) v (3) ta c F (A, H, I, J) l chm phn gic,
Ta c iu phi chng minh nn F (A, H, I, J) l chm iu ha
Vy (E, EC) b (D, DA) chia iu ha
Ta c iu phi chng minh
2
Trng hp

A nhn v chn ng cao k t A nm ngoi on BC.:
Cch 1 Cch 2
A
B
C E
H
D
F
G
A
B
C E
H
D
F
I
J
G
Ta c (FA, FC) = 180
0
(do A, F, C thng hng), {I, J} = BC (D, DA)
Nn 180
0
= (FA, FD) + (FD, FE) + (FE, FC) Ta c AH IJ suy ra

JH=

HI
= (AD, AF) + (FD, FE) + (CF, CE) (1) (nh l ng knh dy cung, D G th

JH=

HI= 90
0
)
(do DAF cn ti D v EFC cn ti E). v th (FJ, FB) = (FB, FI)
M (AD, AF) + (CF, CE) = 90
0
(AGC vung) iu c ngha l FB l phn gic (FJ, FI) (2).
Nn t (1) ta c 180
0
= 90
0
+ (FD, FE) M FB FC (3).
hay l (FD, FE) = 90
0
T (2) v (3) ta c F (C, B, I, J) l chm phn gic,
Ta c iu phi chng minh nn F (C, B, I, J) l chm iu ha
Vy (E, EC) b (D, DA) chia iu ha
Ta c iu phi chng minh
Trng hp

A t:
Cch 1 Cch 2
A
B
C E
H
F
D
G
A
B
C E
H
F
D
G
J
I
Ta c (FB, FH) = 180
0
(do B,F,H thng hng), {I, J} = AH (E, EC)
Nn 180
0
= (FB, FE) + (FE, FD) + (FD, FH) Ta c BC IJ suy ra

JC=

CI
= (BE, BF) + (FD, FE) + (HF, HD) (1) (nh l ng knh dy cung, G E th

JC=

CI= 90
0
)
(do DFH cn ti D v EFB cn ti E). v th (FJ, FC) = (FC, FI)
M (BE, BF) + (HF, HD) = 90
0
(HGB vung) iu c ngha l FC l phn gic (FI, FJ) (2).
Nn t (1) ta c 180
0
= 90
0
+ (FE, FD) M HF AF (3).
hay l (FE, FD) = 90
0
T (2) v (3) ta c F (H, A, I, J) l chm phn gic,
Ta c iu phi chng minh nn F (H, A, I, J) l chm iu ha
Vy (E, EC) b (D, DA) chia iu ha
Ta c iu phi chng minh
Nhn xt: trong trng hp chn ng cao k t A nm ngoi on BC ta vn c c hng im iu
ha y chang nh cc trng hp khc, tuy nhin mt s im trong hng im iu ha ny l im o, vi
kin thc ph thng th ta nn trnh.
3
Bi 3
Mt ct tuyn thay i song song vi y BC ca tam gic ABC ct AB v AC ln lt ti D v E.
Chng minh trc ng phng ca ng trn ng knh BE v CD l ng cao t A ca tam gic
ABC.
A
B
C
X D E
N
M
H
tng: Gi H l trc tm ca tam gic ABC. chng minh AH l trc ng phng ca hai ng
trn ta ln lt chng minh A, H thuc ng trn.
Bi gii
V BM AC, CN AB. Gi H l giao im ca BM v CN.
Ta chng minh AH l trc ng phng ca ng trn (BE) v ng trn (DC)
Ta c: HB.HM = HN.NC (do t gic BNMC ni tip, H l giao im ca NC v BM)
P
H/(BE)
= P
H/(DC)
Do H thuc trc ng phng ca (BE) v (DC)
Mt khc: AN.AB = AM.AC (1) (do t gic BNMC ni tip, A l giao im ca BN v MC)
V
AD
AB
=
AE
AC
(nh l Thales)
Nhn (1) v (2) v theo v, ta c:
AN.AD = AM.AE P
A/(BE)
= P
A/(DC)
Do A thuc trc ng phng ca (BE) v (DC)
Vy AH l trc ng phng ca hai ng trn (BE) v (DC).
Ta c iu phi chng minh
4
Bi 4
Qua im P c nh v ba ng trn i mt ct nhau ti A, B, C. ng trn th t qua P ct
(PAB), (PBC), (PCA) ln lt ti C

, A

, B

. Gi E l giao im ca AB v PC

, F l giao im ca
BC v PA

, G l giao im ca CA v PB

. Chng minh rng E, F, G thng hng.

A
B
C
P
C

E
F
G
tng: chng minh E, F, G thng hng ta chng minh chng cng thuc trc ng phng ca hai
ng trn (ABC) v (ABC)
Bi gii
Ta c: EA.EB = EC

.EP ( T gic AC

BP ni tip)
Suy ra P
E/(ABC)
= P
E/(A

)
Tng t: P
G/(ABC)
= P
G/(A

)
( T gic APCB

ni tip) (2)
P
F/(ABC)
= P
F/(A

)
( T gic BPA

C ni tip) (3)
T (1), (2) v (3) suy ra: E, F, G thuc trc ng phng ca hai ng trn (ABC) v (A

)
Vy E, F, G thng hng. Ta c iu phi chng minh
5
Bi 5
Cho t gic ABCD. AC ct BD ti O. Gi I, J ln lt l trung im ca AB, CD. Gi H, K ln lt
l trc tm ca tam gic OAD v OBC. Chng minh rng IJ vung gc HK.
A
D
C
B
O
H
K
I
J
D
1
C
1
A
1
B
1
tng: Chng minh HK l trc ng phng ca hai ng trn (AB) v (CD).
Bi gii
Ta c : P
H/(AB)
= HA.HA
1
P
H/(CD)
= HD.HD
1
M t gic AD
1
A
1
D ni tip
Nn : HA.HA
1
= HD.HD
1
Suy ra : P
H/(AB)
= P
H/(CD)
Vy H thuc trc ng phng ca hai ng trn (AB), (CD).
Chng minh tng t ta cng c K thuc trc ng phng ca hai ng trn (AB), (CD).
Vy HK IJ
6
Bi 6
Cho M, N, P l cc im thay i ln lt trn BC, CA, AB ca ABC. Chng minh cc trc ng
phng ca cc ng trn ng knh AM, BN, CP ly tng i mt ng quy ti mt im c nh.
A
B
C
M
N
P
O
3
O
1
O
2
H
E
K
F
tng: Khi M, N, P trng vi cc nh ca tam gic ABC th d thy trc ng phng ca cc ng
trn (AM), (BN), (CP) ng quy ti H, trc tm ca tam gic ABC. Do ta d on im c nh s l
trc tm ca tam gic ABC v c gng chng minh trc tm H ca tam gic ABC l tm ng phng ca
3 ng trn
Bi gii
Gi H l trc tm ABC.
T gic AKCE ni tip nn ta c: HA.HE = HK.HC
Suy ra P
H/(AM)
= P
H/(CP)
Chng minh tng t ta c: P
H/(CP)
= P
H/(BN)
Vy H c cng phng tch i vi (AM), (BN), (CP) nn ta c iu phi chng minh
7
Bi 7
Cho 4 im A, B, C, D theo th t nm trn mt ng thng. Gi E, F l giao im ca hai ng trn
(O), (O

) c ng knh ln lt l AC v BD. Ly P l mt im trn EF.CP ct (O) ti im th hai

M; BP ct (O

) ti im th hai N. Chng minh rng AM, DN, EF ng quy.

A B
C
D
O
O

E
F
P
M
N
H
G
J
tng: Nu P thuc ng thng AB th AM, DN, EF song song, kt lun ca bi ton khng ng.
Do , i vi bi ton ny, ta ch xt P khng thuc ng thng AB.
Bi gii
Gi J,G l 2 giao im ca (AMH) v (DNB)
Cch mt: tng: S dng nh l tm ng phng chng minh ng quy
Ta c: T gic AMPH ni tip (c hai gc i vung) nn H thuc ng trn (AMP).
Tng t ta c H thuc ng trn (PND).
Xt 3 ng trn (AMP), (O), (O

) c:
. AM l trc ng phng ca (AMP), (O)
. GJ l trc ng phng ca (AMP), (O

)
. EF l trc ng phng ca (O), (O

)
. Do tm ca cc ng trn (AMP), (O), (O

) khng thng hng nn ta c AM, GJ, EF ng quy ti mt

im (1)
Xt 3 ng trn (AMP), (O

), (PND) c:
. GJ l trc ng phng ca (AMP), (O

)
. ND l trc ng phng ca (O

), (PND)
. EF (hay PH) l trc ng phng ca (AMP), (PND)
. Do tm ca 3 ng trn khng thng hang nn ta c GJ, ND, EF ng quy.(2)
T (1) v (2), ta c AM, GJ, EF, ND ng quy , nh vy AM, EF, ND ng quy
8
Cch hai: tng: Chng minh giao im ca AM, DN thuc EF
Do P thuc EF l trc ng phng ca (O), (O

) nn phng tch ca P i vi ng trn (O) bng

phng tch ca P i vi ng trn (O

), suy ra PM.PC = PB.PN , ta c t gic BMNC ni tip.

Ta chng minh t gic AMND ni tip bng cch s dng gc nh hng.
Ta c: (NM, ND) = (NM, NB) + (NB, ND) = (CM, CB) + (NB, ND) (t gic BMNC ni tip)
= (CM, CB) +

2
= (CM, CB) + (MA, MC) = (MA, CB) = (AM, AD) (do CB trng vi AD).
Gi I l giao im ca AM, DN. Do t gic AMND ni tip nn IM.IA = IN.ID, hay phng tch ca
im I i vi ng trn (O) bng phng tch ca im I i vi ng trn (O

), ta c I thuc EF.
Vy AM, DN, EF ng quy
Cch ba: tng: Chng minh giao im ca AM v EF thuc ND
Do P khng thuc AB nn AM ct EF, gi I l giao im ca AM v EF.
Do IM.IA = IP.IH( cng bng phng tch ca I i vi ng trn (AMP))
IM.IA = IE.IF ( cng bng phng tch ca I i vi ng trn (O))
nn IP.IH = IE.IF. Suy ra P
I/(PND)
= P
I/(O

)
, suy ra I thuc trc ng phng ca (O

) v (PND),
tc I thuc ND.
Vy AM, EF, ND ng quy
Cch bn: tng: Tng t nh cch 3, chng minh giao im ca ND v EF thuc AM
Cch nm: tng: Chng minh giao im ca AM, EF trng vi giao im ca EF, DN.
Gi I = AM EF, I

= DN EF.
Do t gic IMHC ni tip nn PM.PC = PH.PI.
Tng t, do t gic I

NHB ni tip nn PB.PN = PH.PI

.
M PM.PC = PE.PF = PB.PN nn PH.PI = PH.PI

.
Do P khng trng vi H nn PH = 0, ta c PI = PI

, suy ra I I

.
Vy AM, EF, DN ng quy ti I
9
Bi 8
Cho ABC dng ng trn i qua B, C ct AB, AC ln lt ti M, N . BN ct CM ti P. Gi H, K
ln lt l trc tm tam gic ABC, AMN. Chng minh rng P, H, K thng hng.
B
A
C
M
N
P
H
K
L
2
L
1
E
1
E
2
tng: ta chng minh P, H, K nm trn trc ng phng ca 2 ng trn l (BN) v (CM).
Bi gii
Gi L
1
, L
2
ln lt l cc chn ng cao h t C, B trong ABC.
Gi E
1
, E
2
ln lt l cc chn ng cao h t N, M trong AMN.
Ta c t gic BCNM l t gic ni tip nn ta c PM.PC = PB.PN
Nh vy th P
P/(CM)
= PM.PC = PB.PN = P
P/(BN)
(1).
Ta li c t gic L
1
BCL
2
l t gic ni tip nn ta c HC.HL
1
= HB.HL
2
Nh vy th P
H/(CM)
= HC.HL
1
= HB.HL
2
= P
H/(BN)
(2).
Cng nh th xt t gic E
1
MNE
2
l t gic ni tip nn ta c KL
2
.KM = KE
1
.KN
Nh vy th P
K/(CM)
= KL
2
.KM = KE
1
.KN = P
K/(BN)
(3).
T (1), (2), (3) ta c P, H, K nm trn trc ng phng ca 2 ng trn (BN) v (CM)
Ngha l P, H, K thng hng
10
Bi 9
Gi R, r, I, O ln lt l bn knh v tm ca ng trn ngoi tip v ni tip ca mt tam gic. Chng
minh rng: OI
2
= R
2
2Rr.
O
B
C
A
I
f
N
g
M
h
H
tng: Gi N l giao im ca BI vi (O). Ta thy OI
2
= R
2
+ P
I/(O)
. Vic cn li ca chng ta l
chng minh P
I/(O)
= 2Rr
Bi gii
Cch mt:
Gi N l giao im ca BI v (O).
K ng knh MN ca (O), k IH BC.
Ta c:

NIC =

NBC +

BCI (do l gc ngoi ca tam gic IBC);

NCI =

NCA+

ICA
M

NBC =

NCA (cng chn

NC);

BCI =

ICA (do IC l phn gic

ACB)
Nn

NIC =

NCI hay NIC cn ti N, t IN = NC

Xt IBH NMC (do

IHB =

NCM v

NBC =

NMC), ta c:
IB
MN
=
IH
NC
=
IH
IN
Suy ra: IB.IN = MN.IH = 2Rr
M IB.IN = OI
2
R
2
= P
I/(O)
T : OI
2
= R
2
2Rr
Cch hai:
Dng nh l hiu phng tch
Gi N l giao im ca BI v (O). K IK AC.
Ta c:

NIC =

NBC +

BCI

NCI =

NCA+

ACI
M

NBC =

NCA v

BCI =

ACI
Suy ra

NIC =

NCI.
Do INC cn ti N, suy ra IN = NC = NA
Ngha l I v C thuc ng trn (N, NA).
Hai ng trn (O) v (N, NA) ct nhau ti A v C nn AC l trc ng phng ca chng. p dng nh
l hiu phng tch, ta c: P
I/(O)
P
I/(N,NA)
= 2ON.IK R
2
OI
2
0 = 2Rr OI
2
= R
2
2Rr
11
Bi 10
Trn cc cnh ca tam gic nhn ABC dng cc hnh vung ABDE v ACFG v pha ngoi. Chng
minh rng: CD v BF ct nhau trn ng cao t A ca tam gic ABC.
Bi gii
Cch mt: tng: Gi H l giao im ca CD v BF, ta chng minh AH l ng cao ca tam gic ABC
bng cch chng minh n l trc ng phng ca hai ng trn (AB) v (AC).
Gi I = (AC) CD; J = (AB) BF; H = CD BF
A
B
C
E
D
F
G
H
I
J
Ta chng minh AH l trc ng phng ca hai ng trn (AB) v (AC).
+ Hin nhin: P
A/(AB)
= P
A/(AC)
Ta c: (AD, AB) = (ID, IB) = (IC, IB)
(AC, AF) = (JC, JF) = (JC, JB)
M: (AD, AB) = (AC, AF) = 45
0
Suy ra: (IC, IB) = (JC, JB) BIJC l t gic ni tip
HI.HC = HJ.HB
P
H/(AC)
= P
H/(AB)
Vy AH l trc ng phng ca hai ng trn (AB) v (AC).
AHBC
Hay CD v BF ct nhau trn ng cao k t A ca tam gic ABC
12
Hnh minh ha bi 10 cch 1
Gi AH l ng cao ca tam gic ABC.
A
B
C
E
D
F
G
I
K
H
Trn ng thng AH ly K sao cho AK = BC.
Xt ABK v BDC c:
. AK = BC
. BD = AB ( ABDE l hnh vung ).
.

KAB =

DBC (gc c cnh tng ng vung gc).

. Vy nn ABK = BDC (c g c) suy ra

BKA =

BCD (1)
Gi I = CD AH
Ta c:

BKA =

BCD (do (1))

DIA =

CIH
M:

BCD +

CIH = 90
0
Nn

BKA+

DIA = 90
0
Hay: CD BK
Chng minh tng t, ta c: BF KC
T y suy ra: AH, CD, BF ng quy v cng l cc ng cao ca tam gic KBC
Nhn xt: nhn thy trng hp gc A t th nh l vn ng. Chng minh nh chng minh trn. Hn na
trng hp gc B, C t th kt lun vn ng.
Hnh minh ha bi 10 cch 2
13
Cch hai:
Phn II
Mt vi bi tp b sung


14
Bi 1: (IMO 41 2000 Taejon, Korean)
Hai ng trn ( )
1
C , ( )
2
C ct nhau ti , M N . Gi l l tip tuyn chung ca ( )
1
C v ( )
2
C sao
cho l gn M hn N . Gi s l tip xc vi ( )
1
C ti A, v ( )
2
C ti B. Mt ng thng qua M
song song vi l ct ( )
1
C ti C (khc M ) v ct ( )
2
C ti D (khc M ). CA v BDct nhau
E , AN v CD ct nhau ti P. BN v CD ct nhau ti Q. Chng minh rng: EP EQ = .
Bi gii

Do CD//AB nn

EBA BDM = , m

BDM ABM = (AB l tip tuyn)
Suy ra

EBA ABM = , v th AB l phn gic ca

EBM ( ) 1
Chng minh tng t, ta cng c AB l phn gic ca

EAM ( ) 2
T ( ) ( ) 1 , 2 suy ra E l im i xng ca M qua AB.
A EM B v EM CD .
chng minh: EP EQ = , ta chng minh MP MQ = .
Gi S A MN B = . Ta c:
( ) ( )
1 2
2 2
/ /
.
C C S S
SA SM SN SB = = = = hay l SA SB = .
Do PQ//AB nn:
MP NM MQ
MP MQ
SA NS SB
= = = M l trung im ca PQ.
S
E
Q
P
D
C
A
B
N
M
O1
O2


15
Xt tam gic EPQ c: EM va l trung tuyn, va l ng cao, nn tam gic EPQ cn ti E
EP PQ =
Bi 2: (IMO 26
th
1985 Joutsa, Finland)
Cho tam gic ABC. Mt ng trn tm O i qua cc im A v C, ct cc on AB v BC theo
th t ti 2 im phn bit K v N. Gi s cc ng trn ngoi tip cc ABC v KBN ct
nhau ti ng 2 im phn bit B v M. Chng minh OMB l tam gic vung.
Gii

Gi: P K AC N =
Ta c: ( ) ( ) ( ) , , , MA MK MA MB MB MK = +
( ) ( ) , , CA CB NB NK = + ( , AMBC KMBN ni tip)
( ) ( ) ( ) , , , PA NB NB PK PA PK = + = .
, , , M P A K cng ni tip 1 ng trn.
Mt khc ( ) ( ) ( ) , , , MP MB MP MA MA MB = +
( ) ( ) , , KP KA MA MB = + (do t gic MPAK ni tip ng trn)
( ) ( ) ( ) ( ) ( ) ( ) , , , , , , 0 KN KA MD MB CN CA CA CB CB CA CA CB = + = + = + =
P
O
M
N
K
B
A
C


16
B M P e .
t: ; BO b PO p = = v R l bn knh ng trn ngoi tip t gic ACNK
Ta c

( )
( )
2 2 2 2
/
. . 1
B O
BM BK BA BO R P R b B = = = = P

( )
2 2 2 2
/
. .
P O
PM PB PK PN PO R p R = = = = P
hay
( )
2 2
. . 2 MP BP PK PN p R = =
Cng v theo v ( ) 1 v ( ) 2 ta c:
2 2 2 2
2 . BP b p R = + Khi :
( )( )
2 2 2 2 2 2 2
2 2 2 2
2 2 2 2 2 2
2
2 b p R b p
b R p R
BM PM b p BO PO
BP BP BP
+
| | | |
= = = =
| |
\ . \ .
( ) ( )
2 2 2 2
/ , / , O B BM O P PM
BO BM PO PM = = P P
Ngha l OM chnh l trc ng phng ca (B,BM) v (P,PM), t y ta c OM PB . Vy
tam gic OMB vung ti M

Bi 3: (Tm c trn tp ch ton hc v tui tr)
Cho tam gic ABC ni tip trong (O,R). Vi mi im M trong ng trn, ta gi A, B, C
theo th t l giao im ca AM, BM, OM vi ng trn. Tm tp hp cc im M trong ng
trn sao cho: 3
' ' '
MA MB MC
MA MB MC
+ + s
Bi gii

C'
M
O
A
B
C
A'
B'


17
V M trong ng trn nn
( )
2 2
/
. ' . ' . '
M O
MA MA MB MB MC MC R MO = = = = P
Biu thc cn chng minh tr thnh:
2 2 2
2 2
3 .
' ' '
MA MB MC MA MB MC
R MO MA MB MC
+ +
> + + =

hay l
2 2 2
2 2
3
MA MB MC
R MO
+ +
s

.
Vi N ty trong mt phng th:
2 2 2 2 2 2 2
3 MA MB MC MG GA GB GC + + = + + +
Vi G l trng tm tam gic ABC. Cho N trng vi M v O, ta c:
( )
2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2
3 3 OA OB OC OG GA GB GC GA GB GC R OG + + = + + + + + =
V th (1) tng ng vi:
( )
2 2 2
2 2 2 2
2 2 2 2
3
3
3 3
MG R OG
MG GA GB GC
R MO R MO
+
+ + +
s s


( )
2 2 2 2 2 2 2 2
2 MG R OG R MO MG MO OG + s + s
Trng hp 1: Nu tam gic ABC u, khi O G , t ( ) 2 suy ra M O .
Trng hp 2: Nu tam gic ABC khng u, theo ( ) 2 : M thuc ng trn ng knh OG.
Bi 4: (Cc bi ton v hnh hc phng - V.V Praxolov)
Trn cnh BC ca tam gic ABC ly im E. ng trung trc ca on EB ct cnh AB ti M,
cn ng trung trc ca on EC ct cnh AC ti N. Chng minh rng im i xng vi im
E qua ng thng MN nm trn ng trn ngoi tip ca tam gic ABC.
Bi gii

Qua A dng ng thng d song song vi BC
E'
I F
N
M
A
B
C
E


18
Gi F l giao im ca d vi EM
I l giao im ca d vi EN
Theo cch dng ta c EBM A cn ti M, ENC A cn ti N v d song song vi BC
Suy ra: EF ABC I A = A
Mt khc: MA.MB = ME.MF ( v MB=ME, MA=MF)
Nn
/ ( ) / ( ) M ABC M EFI
= P P

Chng minh tng t ta c
/ ( ) / ( ) N ABC N EFI
= P P
Suy ra MN l trc ng phng ca (ABC) v (EFI)
V EF ABC I A = A nn bn knh ca ng trn (ABC) v (EFI) bng nhau
Do trc ng phng ca chng cng l trc i xng ca (ABC) v (EFI)
im E nm trn ng trn (EFI) qua php i xng trc MN bin thnh 1 im trn ng
trn (ABC), y l iu phi chng minh

Bi 5: (Cc bi ton v hnh hc phng - V.V Praxolov)
Trn mt phng cho hai ng trn khng ct nhau. K ti chng 1 tip tuyn chung ngoi v
mt tip tuyn chung trong. Cc tip im vi ng trn th nht l A v B, vi ng trn th
hai l C,D. Chng minh rng giao ca cc ng thng AB v CD nm trn ng thng ni tm
ca cc ng trn
Bi gii

E
K
D
C
B
A
O
I


19
Gi K l giao im ca AB v CD
E l giao im ca AC v BD
Tm ca hai ng trn ln lt l O, I
Ta c: AB OE
CD I E
OE I E ( OE, OF ln lt l phn gic

AEB v

BEC )
Do : AB CD ( V
( )
, ( , )
2

= = AB CD OE I E )
Suy ra K thuc giao im ca ng trn

ng knh AC v BD tng ng.
Vy K thuc trc ng phng ca cc ng trn ng knh AC

v BD.

ng thng IO chnh l trc ng phng ca cc ng trn ng knh AC v BD
Tht vy:
Cc bn knh OA v OB l cc tip tuyn ca cc ng trn ng knh AC v BD
Do im O nm trn trc ng phng.
Chng minh tng t im I cng nm trn trc ng phng.
Do K thuc ng ni tm ca cc ng trn, ta c iu phi chng minh

Bi 6: (Su tm)
Cho ng trn tm O bn knh R v mt im A nm ngoi ng trn (O). V ct tuyn di
ng qua A v ct ng trn (O, R) ti M, N. Hai ng trn ng knh AM, AN ct (O, R)
ti M
1
N
1
. Gi s MM
1
ct NN
1
ti I. Chng minh rng: I lun nm trn mt ng thng c nh.
Bi gii


20

Ta c:
( ) ( )
1 2
1 I/(O) 1 I/ O I/ O
. . IM IM IN IN = = = = P P P
Do I nm trn trc ng phng ca (O
1
) v (O
2
).
M trc ng phng ca (O
1
) v (O
2
) l tip tuyn chung ca chng ti A.
Khi :
( )
1
2 2 2
/

I O
IA IO R = = P . Suy ra:
2 2 2
IA IO R = .
Mt khc, xt tam gic OAI, gi E l trung im ca OA th E c nh, gi J l chn ng cao
k t I xung OA. Ta c:
2
2 2 2
2 .
2
R
AO EJ IA IO R EJ
AO
= = =
Do J l im c nh.
Vy im I nm trn mt ng thng c nh l ng thng vung gc vi OA ti J.
Bi 7: (Su tm)
Cho ng thng d c nh v H l mt im c nh trn d. Qua H k SH vung gc vi d, S c
nh, A v B di ng trn d. Gi M, N ln lt l hnh chiu ca H xung SA v SB. Bit rng A,
B di ng nhng lun c:
2
. HA HB k const = =
E
J
I
N1
M1
O2
O1
M
O
A
N


21
a. Chng minh rng ng trn ngoi tip t gic AMNB lun i qua hai im c nh. T
suy ra tm ng trn ngoi tip AMNB nm trn ng thng c nh.
b. Chng minh MN i qua mt im c nh.
Bi gii

a. V
2
. HA HB k = nn A, B nm khc pha vi H.
Ta c:
2
. . ( ) SM SA SN SB SH = = (h thc lng trong tam gic vung SAH v SBH)
Nn t gic AMNB ni tip.
Gi s ng trn ngoi tip AMNB ct SH ti E, F. Ta c:
2
2
2 2
. ( . )
( ).( )
.( ) .
SE SF SH SM SA
SH HE SH HF SH
SH SH HE HF HE HF SH
= =
+ + =
+ + + =

M
2
. . HE HF HA HB k = = nn
2
k
HE HF
SH
+ =
Khi , HE HF l nghim ca phng trnh
2
2 2
0
k
X X k
SH
=
M S v H c nh nn E, F c nh.
Vy ng trn ngoi tip AMNB lun i qua hai im c nh E, F.
Gi O l tm ng trn ngoi tip AMNB th OE = OF nn O thuc ng trung trc ca on
thng EF, ngha l O thuc mt ng thng c nh.
d
K
E
F
N
M
H
S
A
B


22
b. Gi K l giao im ca MN v SH.
Ta c: . . KS KH KM KN = (do t gic SMHN ni tip).
M . . KM KN KE KF = nn . . KS KH KE KF =
Do S, H, E, F c nh nn K c nh.
Vy MN lun i qua mt im c nh l K.

Bi 8: (Bi ton Castillon)
Cho 3 im A, B, C phn bit khng thng hng v ng trn (O). Hy dng tam gic MNP ni
tip ng trn (O) sao cho NP, PM, MN ln lt qua A, B, C
Bi gii

Gi s MNP dng xong.
T M v ng thng song song AB ct (O) ti D.
Gi E l giao im ca DN v AB.
T M v ng thng song song EC ct (O) ti F.
Gi G l giao im ca EC vi DF.
Do (EN, EB)= ( ED, MD) ( do EB//MD)
= (PN, PB) (do t gic MNDP ni tip (O))
G
F
E
D
M
N
O
A
B
P
C


23
Nn t gic ENPB ni tip. Ta c:
/ ( )
. .
A O
AE AB AN AP P = =
Tng t, t gic NDGC ni tip nn
/( )
. .
E O
EN ED EC EG P = =

T phn tch trn, ta c th dng tam gic MNP nh sau:
Dng im E:
Qua A dng ct tuyn AHK bt k n (O). Dng (BHK). Dng E=(BHK) AB.
Dng im G:
Qua E dng ct tuyn ELQ bt k n (O). Dng (LQC). Dng G= (LQC) EC.
Dng D, F
Ly R ty trn (O), t R k cc ng thng song song vi AB v EG ct (O) theo th t S, T.
V (O) tip xc ST. V dy cung DF ca ng trn (O) qua G v tip xc vi (O).
Dng tam gic MNP:
Qua F k ng thng a song song vi EG. Dng M(khc F) l giao im ca a vi (O)
Dng N(khc D) l giao im ca DE vi (O).
Dng P(khc N) l giao im ca AN vi (O).

Bi 9: (nh l Fuss)
Cho t gic ABCD va ni tip (O,R) va ngoi tip (I, r). t d= OI. Chng minh rng:
( ) ( )
2 2 2
1 1 1
r
R d R d
+ =
+

Bi gii


24

Ko di BI, DI ct (O) ti M, N.
Do

MNC IBC = v

NMC IDC = nn

( )
1
90
2
o
MNC NMC IBC IDC ADC ABC + = + = + =
Suy ra tam gic MCN vung ti C nn MN l ng knh, O l trung im MN.
p dng cng thc tnh ng trung tuyn trong tam gic IMN, ta c:
2 2 2 2 2
2 2
2. 2.
.
4 2 2
IM IN MN IM IN
OI R
+
= = +
( ) ( )
( )
( ) ( )
2 2
2 2
2 2 2 2
2 2
/ ( )
2
1 1
I O
R d
IM IN
R d R d R d
+
+
+ = = =
+ P

2 2
2 2
2 2 2 2 2 2 2 2 2
sin sin
1 1 1 2 2
. .
B D
IM IN
IM IB IN ID IB ID r r r
| | | |
| |
\ . \ .
= + = + = + =
Bi 10: (Mt hng pht trin bi tp 1 phn Ct tuyn Bi tp hnh hc s cp)
Chng minh chn ba ng phn gic ngoi ca mt tam gic khng cn th thng hng v nm
trn ng vung gc vi ng ni tm ng trn ngoi tip v tm ng trn ni tip tam
gic.
Bi gii


25

Gi A
2
B
2
C
2
l tam gic to bi 3 phn gic ngoi ca tam gic ABC; I, O l tm ng trn ni
tip, ngoi tip tam gic ABC; g i J l tm ng trn ngoi tip tam gic A
2
B
2
C
2
.
Do AI l phn gic trong ca tam gic ABC, A
2
C
2
v B
2
A
2
l hai ng phn gic ngoi ca tam
gic ABC nn AI, A
2
C
2
, B
2
A
2
ng quy ti A
2.
Do , AA
2
l phn gic trong ca tam gic
ABC qua nh A nn vung gc vi phn gic ngoi B
2
C
2
. Tng t ta c BB
2
, CC
2
ln lt
vung gc vi A
2
C
2
, A
2
B
2
.
Do

0
2 2 2
90 BC C BA C BB C = = nn t gic BC
2
B
2
C ni tip, ta c
1 2 1 2 1 1
. . AC AB AB AC = . Tng
t
1 2 1 2 1 1 1 2 1 2 1 1
. . , . . BC B A B ABC C B C A C AC B = =
Suy ra : A
1
, B
1
, C
1
cng nm trn trc ng phng ca ng trn (ABC) v ng trn
(A
2
B
2
C
2
). M (ABC) l ng trn Euler ca tam gic A
2
B
2
C
2
(i qua A, B, C l 3 chn ng
cao ca tam gic A
2
B
2
C
2
); AA
2
, BB
2
, CC
2
giao nhau ti tm I ca tam gic A
2
B
2
C
2
(cng l tm
ng trn ni tip tam gic ABC), suy ra J, O, I thng hang (tm ng trn ngoi tip, tm
ng trn Euler v trc tm ca mt tam gic thng hng). M A
1
B
1
vung vi OJ nn n
vung gc OI.