Nhm 3_Ton 4A Cc v i cc

1

CC V I CC
Phn mt: L thuyt v cc v i cc.
1.Hai im lin hip i vi ng trn:
( )
( ) ( )
lh
O
M N MN O
Nu MN ct ng trn (C) ti A,B th
( )
( ) 1
lh
O
M N MNAB =
2.Cc v i cc:
nh l: Qu tch nhng im lin hp vi mt im M (M O) cho trc i vi (O)
l mt ng thng.
( )
( ) ( )
lh
O
M N MN O

P
O/(MN)
= R
2
OH

. OM

= R
2

Qu tch l ng thng
M
vung gc vi OM ti H.
Nhn xt:
M {
ngoi
t r n
t r ong
( O)
M
{
c t
t i p xc
k hng c t
( O)
- M l cc ca
M

-
M
l ng i cc ca M.
3.Cch dng ng i cc.
a.Bng tip tuyn:

p dng tnh cht: OH

. OM

= R
2

Nhm 3_Ton 4A Cc v i cc

2

b.Bng ct tuyn:

4.nh l c bn: M
N
N
M

A, B, C thng hng , ,
A B C
A A A ng quy.
Nhm 3_Ton 4A Cc v i cc

3


Phn hai : Cc bi tp v cc v i cc
Bi 1: Chng minh rng iu kin cn v hai im M v N lin hip nhau i vi
ng trn (O) l: P
M/(O)
+ P
N/(O)
= MN
2
Bi gii:
Gi I l trung im MN
Ta c: P
M/(O)
+ P
N/(O)
= MN
2

MO
2
R
2
+ NO
2
R
2
= ( MO

+ ON

)
2

2R
2
= 2MO

. ON

R
2
= MO

. NO

R
2
= ( MI

+ I O

) . ( MI

+ I O

)
R
2
= MI
2
+ I O
2

R
2
+ MI
2
= I O
2

( MN) ( O, R)
Bi 2:Cho tam gic ABC ni tip trong ng trn (O). Gi D v D l chn hai ng
phn gic trong v ngoi ca gc A . P l giao im ca hai tip tuyn ca (O) ti B v C.
Chng minh rng cc ca AP i vi (O) l trung im DD.

Nhm 3_Ton 4A Cc v i cc

4

Bi gii:
Gi E l trung im D D
Ta c: |

P
= BC( t heo ca ch d ng t i

p tuyn)
E e BC

E
|h
P (*)
Mt khc: AD l phn gic gc BAC v ' AD AD
A(DDBC) = -1(chm phn gic)
Suy ra (DDBC) = -1
E l trung im DD.Theo h thc Newton:
E
2
= E
2
= EB

.EC

(1)
Xt AADD(AD AD) vi AE l ng trung tuyn
AE = ED = ED(2)
(1)(2) EA
2
= EB

.EC

AE l tip tuyn ca (O) ti A
Suy ra: F
|h
A (**)
(*)(**)
L
= AP pcm
Bi 3: Cho im M nm trong ng trn (O) v khc O. Hai ng thng qua M ln
lt ct (O) ti A, B v C, D. Cc tip tuyn ca (O) ti A v B ct nhau E; cc tip
tuyn ca (O) ti C v D ct nhau ti F. Chng minh rng OM vung gc vi EF.
Bi gii:
V EA v EB l hai tip tuyn vi ng trn (O) nn theo
cch dng ng i cc bng tip tuyn ta c
E
AB A =
M M AB e nn
( )
(1)
lh
M O
M E E eA
Nhm 3_Ton 4A Cc v i cc

5

Tng t, v FC v FD cng l hai tip tuyn ca ng trn (O) nn ta c
F
CD A =
M M CD e nn
( )
(2)
lh
M O
M F F eA
T (1) v (2), ta c
M
EF A = , suy ra OM EF

Bi 4: Cho ng trn (O) ng knh AB v ng thng d vung gc vi AB ti I
ngoi ng trn. im M thay i trn (O), MA v MB ct d ln lt ti P v Q. QA ct
(O) ti N. Chng minh rng MN i qua mt im c nh.
Bi gii:
t E AO MN =
Xt BQP A ta c:
AM QB (chn
1
2
ng trn)
AI PQ (gt)
A l trc tm ca tam gic BQP
QA BP hayQN BP
M BN QN (chn
1
2
ng trn) P,N,B thng hng.
Mt khc ta c:
P
QE A = (ng i cc theo cch dng ct tuyn)
( )
lh
o
E P
m PQ OE
Suy ra:
E
PQ A = E c nh v PQ c nh.
Bi 5: T im P ngoi ng trn (O) ta v cc tip tuyn PA v PB vi ng trn y.
T B h ng vung gc BD vi ng knh AC. Chng minh rng PC i qua trung
im BD.

Nhm 3_Ton 4A Cc v i cc

6

Bi gii:
Gi I l giao im ca PC v BD. Ko di PB ct AC ti E.
Ta c:
( )
lh
O
B E (BE l tip tuyn)
M: BD CE nn
E
BD A = (theo cch
dng dng i cc)
Suy ra:
( )
lh
O
E D
Nn: (EDCA) = -1.
Hay P(EDCA) = -1
M: PA // BD (cng vung gc OE)
Suy ra: IB = ID (nh l ct tuyn song song)
Vy PC i qua trung im ca BD.(pcm)
Bi 6: Ba cnh BC, CA, AB ca tam gic ABC tip xc vi ng trn ni tip ln lt
ti M, N, P. ng knh qua M ct NP ti Q. Chng minh rng AQ qua trung im BC.
Bi gii:
K Ax // BC v gi E l giao im ca Ax v
PN.
Ta c:
A
PN A = (theo cch dng tip tuyn)
M Q PN e nn
( )
lh
O
A Q
Mt khc: AE OQ (v Ax // BC m
OQ BC )
Suy ra:
Q
AE A = (theo cch dng dng i cc)
Suy ra:
( )
lh
O
Q E
Nn: (PNQE) = -1.
Hay A(PNQE) = -1
Nhm 3_Ton 4A Cc v i cc

7

M: Ax // BC
Suy ra: IB = IC (nh l ct tuyn song song)
c bit: PN // BC
Suy ra: tam gic ABC cn ti A.
Do : I trng M v I l trung im BC.
Bi 7: T trung im I ca dy cung AB ca ng trn (O) k hai dy cung MN v PQ.
MP v NQ ln lt ct AB ti J v K. Chng minh rng I l trung im JK.
Bi gii:
Gi D l giao im ca hai tip tuyn ti A v B ca (O).
Khi :
D
AB A = ( theo cch dng ng i cc)
Suy ra:
( )
lh
O
I D (v I AB e )
K Dx OI .
Khi :
I
Dx A =
Mt khc:
( )
lh
O
I C (theo cch dng bng ct
tuyn)
Do
I
C Dx eA =
Gi E l giao im ca PQ v Dx
Khi :
( )
lh
O
E I
Suy ra: (PQIE) = -1. Do : C(PQIE) = -1
M: JK // Cx (cng vung gc vi OI). Suy ra: IJ = JK (nh l ct tuyn song song)
Vy: I l trung im JK.

Nhm 3_Ton 4A Cc v i cc

8

Bi 8: Cho ng trn (O), im M nm ngoi (O) v I nm trong (O). Mt ng thng
thay i qua I ct (O) ti A, A. MA v MA ln lt ct (O) ti im th hai ti B B.
Chng minh rng BB i qua im c nh.
Gii:
Trng hp 1:
Gi ' ' N AB A B = v ' ' P AA BB =
Ta c
M
NP = A (theo cch dng ct
tuyn)
Gi Q NP MI = (c nh)
' R BB MI =
' S NP MA =
Suy ra ( ' ') 1 P MSB A = ( v
M
S eA )
( ) 1 ( ) 1 P MQRI MQRI = =
Do M, Q, I c nh nn R cng c nh.
Vy BB i qua im c nh R MI e tha ( ) 1 MQRI = vi
M
Q MI = A
Trng hp 2:
AB//AB. Gi ' ' J AA BB =
Ta c MO l ng trung trc ca
AB nn cng qua J.
Gi C,D ln lt l giao ca MO vi
(O). Khi do CD l ng knh nn
gc DAC= 90
o
. Kt hp vi gc
AAC = gc CAB (2 gc ni tip
chn 2 cung bng nhau) nn suy ra
chm A(DCJM) l chm phn gic
Nhm 3_Ton 4A Cc v i cc

9

( )
( ) 1
( ' ' ) 1 '
( ) 1
M
M
DCJM
J
J B A SM S MA
MQRI
=
eA
= = A
=

Vy R c nh nh trng hp 1.
Trng hp 3: AA//BB

Ta chng minh giao ca DR v CI nm trn
M
A .
Khi ta c (MQRI) = (MJCD) = -1. Nn R cng c nh nh 2 trng hp u.
Bi 9: Cho tam gic ABC cn ti A. d
1
v d
2
l hai ng thng qua A. Cc ng thng
qua B, C ln lt vung gc vi d
1
, d
2
ct nhau ti D. ng thng vung gc AB ti B
ct d
1
ti E; ng thng vung gc vi AC ti C ct d
2
ti F. Chng minh rng AD
vung gc vi EF.
Bi gii:
Nhm 3_Ton 4A Cc v i cc

10


Xt ng trn tm A, bn knh R AB AC = = , k hiu l (A)
Gi b l ng thng qua B v vung gc vi AB, c l ng thng qua C v vung gc
vi AC. Khi :
1
d b E = v
2
d c F =
BE l tip tuyn ca (A) nn
E
BeA . Mt khc
1
AE d BD = (gt). Do (1)
E
BD = A
Tng t ta cng c
2
(2)
F
F
C
CD
AF d CD
eA
= A
`
=
)

T (1) v (2) suy ra
( )
lh
A
D E v
( )
lh
A
D F
Hay
D
EF = A nn AD EF
Bi 10:Cho tam gic ABC v im O. Cc ng thng qua O v vung gc vi OA,
OB,OC theo th t ct BC, CA, AB ti M,N,P. Chng minh rng M,N,P thng hng.
Bi gii:
Gi A, B, C ln lt l cc ca BC, CA, AB i vi ng trn (O,R) R>0
Do BC, CA, AB khng ng quy nn A, B, C khng thng hng.
Nhm 3_Ton 4A Cc v i cc

11

.CA=
B
nn B
A

AB=
C
nn Ce
A

BC=
A

Tng t ta c
CA=
B

AB=
C

M
OM
AOOM

M
// AO
M AO
A .
Nn
M

A
=BC (1)
Li c M e BC =
A
. Nn
Ae
M
(2)
(1),(2)
M
l ng cao
trong ABC
Tng t c
N
,
P
l ng cao trong ABC
Vy
M
,
N
,
P
ng qui. Do M,N,P thng hng.
Nhm 3_Ton 4A Cc v i cc

12

M RNG B SUNG:
nh l Brokard :
Cho t gic ABCD ni tip ng trn (O). Gi s AC ct BD M, AB ct CD N, AD
ct BC P. Chng minh rng O l trc tm ca tam gic MNP.
Gii


Xt cc v i cc i vi (O).
Ta c PM l ng i cc ca N theo cch dng ct tuyn.
Suy ra c ON PM (1)
Tng t c :
P
MN A = nn OP MN (2)
T (1) v (2) suy ra iu cn chng minh!

nh l Brianchon:
Chng minh rng ba ng cho ca mt lc gic ngoi tip ng quy. .

Gii
Nhm 3_Ton 4A Cc v i cc

13


Ta k hiu ABCDEF l lc gic ngoi tip (O).
Tip im ca (O) trn AB, BC, CD, DE, EF, FA ln lt l M, N, P, Q, R, S.
Xt cc v i cc i vi (O)
Gi I,J,K ln lt l giao im ca cc cp ng thng (SM,PQ) ,(MN,QR),(NP,RS)
Dng nh l Pascal cho lc gic ni tip MNPQRS ta c I,J,K thng hng.
Theo nh l c bn th cc ng i cc ca I,J,K ng quy.
M d thy cc ng i cc ca I,J,K ln lt l AD, BE, CF nn ta c AD, BE, CF
ng quy .
Nh vy ta c iu cn chng minh!

ng thng Gicgn:
Tam gic ABC c (I) l ng trn ni tip. D, E, F l cc tip im ca (I) vi cc cnh
BC, CA, AB tng ng. Gi D, E, F ln lt l cc giao im ca EF, FD, DE vi BC,
CA, AB. Chng minh D, E, F thng hng.
Bi gii:
Nhm 3_Ton 4A Cc v i cc

14


Ta c
A
EF A = (tip tuyn), m
'
'
A D
D EF A e = A eA
Do DD l tip tuyn vi (I) nn
' D
AD A = .
Tng t : BE, CF cng l cc ng i cc ca E, F.
Ta bit rng AD, BE, CF ng quy ti 1 im, gi l K, th D, E, F phi thuc ng
i cc ca K. T suy ra D, E, F thng hng v ng thng DEF vung gc vi
IK.
ng thng DEF trn c gi l ng thng Gicgn v K c gi l im
Gicgn.
Nhm 3_Ton 4A Cc v i cc

15

BI TP THM:
Trch t ti liu ng dng ca cc v i ccca tc gi Hong Quc Khnh.
Bi ton 1:Trong tam gic ABC k cc ng cao AA', BB', CC' v gi H l trc tm
ca tam gic. Gi J l mt giao im ca AA' vi ng trn (O) ng knh BC. Chng
minh rng BC,B'C' v tip tuyn ti J ca (O) ng quy.
Gii:



Gi giao im ca AH vi (O) J
1
, J
2
l nh hnh v , th th J s l J
1
hoc J
2
. Ta s chng
minh BC, B'C' v tip tuyn ti ca (O) ng quy.
Xt cc v i cc i vi (O).
Ta thy BC khng h c cc,nn khng s dng tnh cht ca nh l c bn chng
minh s ng quy bi s thng hng!!
Ta s s dng mt phng thc khc:
Gi giao im ca BC v B'C' l S
Ta thy: AH l ng i cc ca S theo cch dng ct tuyn
M AH i qua J
1
nn ng i cc ca J
1
s i qua S hay tip tuyn ti J
1
i qua S. Vy
ta c iu cn chng minh.
Nhm 3_Ton 4A Cc v i cc

16

Bi ton 2: Cho ng trn (O) v mt ng thng d nm ngoi (O). Mt im S chy
trn (O). T S ta k ti (O) hai tip tuyn SA, SB (A, B l tip im ). Chng minh rng
khi S chy trn d th AB lun i qua mt im c nh. .

Gii:

Xt cc v i cc i vi (O).
Gi I l cc ca d , v d c nh nn I c nh.
S thuc d suy ra ng i cc ca S s i qua cc ca d hay AB i qua I c nh.
Bi ton 3: Cho gc xOy c nh v mt im A c nh nm trn tia Ox. ng trn (I)
thy i nhng lun tip xc vi vi hai tia Ox,Oy. Gi tip im ca (I) trn Ox,Oy ln
lt l B,C. T A ta k tip tuyn AD ti (I) (D l tip im , D khc B). OI ct BD
E.Gi d l ng thng qua I v vung gc vi CE. Chng minh rng khi (I) di ng
(nhng tha mn iu kin bi ton) th d lun i qua mt im c nh.
Nhm 3_Ton 4A Cc v i cc

17

Gii



Xt cc v i cc i vi (I).
D ct Oy F.
Ta thy ng i cc ca F l CE (qua E) suy ra ng i cc ca E s i qua F (nh
l c bn ) (1)
ng i cc ca A l BD (qua E) suy ra ng i cc ca E s i qua A (nh l c
bn) (2)
T (1),(2) v nh l c bn ta suy ra AF l ng i cc ca E.
Theo nh l 2 ta c AF vung gc vi EI , m ch EI l phn gic gc xOy nn d c F
c nh.
T c iu cn chng minh.
Bi ton 4: Cho t gic ABCD ni tip (O).M,N ln lt l trung im ca AB,CD.
(ABN) ct li AB P.(CDM) ct li CD Q .Chng minh rng AC,PQ,BD ng quy.

Gii
Nhm 3_Ton 4A Cc v i cc

18


Khi AB//CD th bi ton n gin,ta s xt trng hp cn li:
Gi S l giao im ca AB v CD.
Gi d l ng i cc ca S i vi (O)
Gi I l giao im ca AC v BD th d thy I thuc d (1)
Ta thy : . . . SM SQ SC SD SASB = = ( p dng cc t gic ni tip trong cc ng trn)
Ch M l trung im ca AB nn ta c (SQAB) = -1
Do
( )
lh
O
S Q s c Q thuc d (2)
Tng t c P thuc d (3)
T (1),(2) v (3) suy ra iu cn chng minh

Bi ton 5: Gi O l tm ng trn ni tip t gic ABCD. Qua A, B, C, D ln lt v
cc ng thng dA, dB ,dC v dD tng ng vung gc vi OA, OB, OC, OD. Cc cp
ng thng dA v dB ,dB v dC ,dC v dD ,dD v dA tng ng ct nhau K, L, M, N.
Chng minh rng KM v LN ct nhau ti O.
(Trch cuc thi ton ma ng ti Bulgaria ,1996 )

Gii:
Nhm 3_Ton 4A Cc v i cc

19


Xt cc v i cc i vi (O)
Gi I,J,P,Q ln lt l tip im ca (O) trn AB,BC,CD,DA.
Gi E,F,G,H ln lt l giao im ca cc cp ng thng:
(OA,IQ),(OB,IJ),(OC,JP),(OD,PQ).
Ta s chng minh K,O,M thng hng, cn li tng t.
Theo gi thit bi ton ta s c:
dA l ng i cc ca E
dB l ng i cc ca F
T d c EF l ng i cc ca K (1)
Tng t th GH l ng i cc ca M. (2)
Mt khc d thy EF//GH (3)
T (1),(2),(3) , tin Euclid ta d c iu cn chng minh.
Bi ton 6 (MOP 95): Cho t gic ABCD ngoi tip (O). Tip im thuc cc cnh AB,
BC, CD, DA ln lt l M, N, P, Q. AN, AP ct (O) ti E, F. Chng minh rng ME, QF,
AC ng quy.
Nhm 3_Ton 4A Cc v i cc

20


Gii:
Gi K l cc ca AC. Xt t gic ni tip MNPQ th theo tnh cht cc v i cc ca t
gic ni tip ta c MQ v NP ct nhau ti K. Li xt n t gic ni tip EFPN th cng
c EF v NP ct nhau ti K, suy ra MQ v EF ct nhau ti K.

Ta thy ME v QF ct nhau ti 1 im thuc ng i cc ca K tc thuc AC hay ME,
QF, AC ng quy.

Bi ton 7: Cho tam gic ABC. BB, CC l cc ng cao. E, F l trung im ca AC,
AB. EF ct BC ti K. Chng minh rng AK vung gc vi ng thng le ca tam
gic ABC.



Nhm 3_Ton 4A Cc v i cc

21

Gii:
Gi H, G, O ln lt l trc tm, trng tm v tm ng trn le ca tam gic ABC. J l
giao im ca FB v EC.
p dng nh l Papuyt cho 2 b 3 im BFC v CEB suy ra J, H, G thng hng, tc J
thuc ng thng le ca tam gic ABC.
Mt khc, t gic CFBE ni tip ng trn le, v theo tnh cht cc ca t gic ni
tip th AK l ng i cc ca im J, t suy ra AK vung gc vi OJ tc ng
thng le ca tam gic ABC.

M rng ra thm mt cht, nu nh xc nh cc im K, L, M l giao im ca cc cnh
tng ng ca 2 tam gic ABC v DEF vi A, B, C l chn cc ng cao cn D, E,
F l trung im cc cnh BC, CA, AB tng ng th c th thy rng AK, BL, CM song
song vi nhau v cng vung gc vi ng thng le ca tam gic ABC.