You are on page 1of 77

Tr Tu Nhn To

Nguyn Nht Quang


quangnn-fit@mail.hut.edu.vn Trng i hc Bch Khoa H Ni Vin Cng ngh Thng tin v Truyn thng
Nm hc 2012-2013

Ni dung mn hc:
Gii thiu v Tr tu nhn to Tc t Gii quyt vn : Tm kim, Tha mn rng buc Logic v suy din Biu din tri thc Biu din tri thc khng chc chn Hc my

Tr tu nhn to

Gii thiu v logic g


Logic l ngn ng hnh thc cho php (gip) biu din thng t d d g tin di dng cc kt lun c th c a ra t u t a
Logic = Syntax + Semantics

C php (syntax): xc nh cc mnh (sentences) trong mt ngn ng Ng ngha (semantics): xc nh ngha" ca cc mnh trong mt ngn ng
Tc l, xc nh s ng n ca mt mnh

V d: Trong ngn ng ca ton hc


(x+2 y) l mt mnh ; (x+y > {}) khng phi l mt mnh (x+2 y) l ng nu v ch nu gi tr (x+2) khng nh hn gi tr y (x+2 y) l ng khi x = 7, y = 1 (x+2 y) l sai khi x = 0 y = 6 0,
Tr tu nhn to 3

C php ca mt logic p p g
C php = Ngn ng + L thuyt chng minh Ngn ng (Language)
Cc k hiu (symbols), biu thc (expressions), thut ng (terms), cng thc (formulas) hp l E.g., one plus one equal two

L thuyt chng minh (Proof theory)


Tp hp lut T h cc l t suy din cho php chng minh ( di h h h i h (suy l ra) cc lun ) biu thc V d: Lut suy din any plus zero any

Mt nh l (theorem) l mt mnh logic cn chng minh Vic chng minh mt nh l khng cn phi xc nh ng ngha (interpretation) ca cc k hiu!
Tr tu nhn to 4

Ng ngha ca mt logic g g g
Ng ngha = ngha (din gii) ca cc k hiu V d d
I(one) ngha l 1 ( N) I(two) ngha l 2 ( N) I(plus) ngha l php cng + : N x N N I(equal) ngha l php so snh bng = : N x N {true, false} I(one plus one equal two) ngha l true

Nu din gii ca mt biu thc l ng (true), chng ta ni rng php din gii ny l mt m hnh (model) ca biu thc Mt biu thc ng i vi bt k php din gii no th c gi l mt biu thc ng n (valid)
V d: A OR NOT A
Tr tu nhn to 5

Tnh bao hm
Tnh bao hm c ngha l mt ci g tun theo (b hm cha ngha bi) mt ci g khc: g ) g KB Mt c s tri thc KB bao hm (hm cha) mnh nu v ch nu l ng trong mi m hnh (th gii) m trong KB l ng Tc l: nu KB ng, th cng phi ng gp g
V d: Nu mt c s tri thc KB cha cc mnh i bng A thng v i bng B thng, th KB bao hm mnh i bng A hoc i bng B thng V d: Mnh (x+y = 4) bao hm mnh (4 = x+y)

Tnh bao hm l mi quan h gia cc mnh da trn ng ngha


Tr tu nhn to 6

Cc m hnh
Cc nh logic hc thng hay xem xt cc s vic theo cc m hnh (models) Cc m hnh l cc khng gian (th gii) c cu trc, m trong cc khng gian tnh ng n (ca cc s vic) c th nh gi c nh ngha: m l mt m hnh ca mnh nu l ng trong m M() l tp hp tt c cc m hnh ca KB nu v ch nu M(KB) M()
V d: KB = i bng A thng v i bng B thng, = i bng A thng thng
Tr tu nhn to 7

Suy din logic (1) g


KB i
Mnh c suy ra t KB bng cch p dng th tc (suy din) i (Ni cch khc) Th tc i suy ra mnh t KB

Tnh ng n (soundness)
Mt th tc suy din i c gi l ng n (sound), nu th tc i suy ra ch cc mnh h h c b h ( t il d sentences) bao hm (entailed t ) Th tc i l ng n, nu bt c khi no KB i , th cng ng i vi KB Nu th tc i suy ra mnh , m khng c bao hm trong KB, th th tc i l khng ng n (unsound)

Tr tu nhn to

Suy din logic (2) g


Tnh hon chnh (completeness)
Mt th t suy di i tc din c gi l h chnh ( i hon h h (complete), nu l t ) th tc i c th suy ra mi mnh c bao hm (entailed sentences) Th t i l h chnh, nu bt c khi no KB , th cng tc hon h h ng i vi KB i

(Trong phn tip theo ca bi ging) chng ta s xt n logic v t bc 1 (first-order logic)


C kh nng biu din (din t) hu ht cc pht biu logic Vi logic v t bc 1, tn ti mt th tc suy din ng n v hon chnh

Tr tu nhn to

Suy din logic (3) g


Logic l mt cch biu din hnh thc v suy din t ng Vic suy din (reasoning) c th c thc hin mc c php (bng cc chng minh): suy din din dch (deductive reasoning) Vic suy din c th c thc hin mc ng ngha y g g (bng cc m hnh): suy din da trn m hnh (model-based reasoning)

Tr tu nhn to

10

Suy din logic (4) g


Suy din ng ngha mc ca mt php din gii (m hnh): ) Vi mt biu thc, c tn ti mt m hnh khng?: c th tha mn c (satisfiability) Vi mt biu thc v mt php din gii, kim tra xem php din gii c phi l mt m hnh ca biu thc g ( g) khng?: kim tra m hnh (model checking) Suy din ng ngha mc ca tt c cc php din gii c th: kim tra tnh ng n (validity checking) Logics that are sound (correct) and complete: provability corresponds to validity

Tr tu nhn to

11

Logic nh C php (1) g p p


Logic nh (propositional logic) l loi logic n gin nht Biu thc nh (propositional formula)
Mt k hiu nh (S1, S2, ) l mt biu thc (nh ) hi h ) t bi th ( h Cc gi tr hng logic ng (true) v sai (false) l cc biu thc Nu S1 l mt biu thc, th (S1) cng l mt biu thc (Php ph nh)

Tr tu nhn to

12

Logic nh C php (2) g p p


Biu thc nh (propositional formula)
Nu N S1 v S2 l cc bi th th (S1 S2) cng l mt biu thc, t biu thc (Php kt hp / v) Nu S1 v S2 l cc biu thc, th (S1 S2) cng l mt ( g biu thc (Php tuyn / hoc) Nu S1 v S2 l cc biu thc, th (S1 S2) cng l mt biu thc (Php suy ra / ko theo) Nu S1 v S2 l cc biu thc, th (S1 S2) cng l mt biu thc (Php tng ng) Khng g khc (cc dng trn) l mt biu thc

Tr tu nhn to

13

C php ca logic nh V d p p g
p q r true t false p (p) true ((p) false) (( p) (p) (((p) false)) (p (q r)) (p q) (p r)
Tr tu nhn to 14

Th t u tin ca cc ton t logic g


Th t u tin ca cc ton t logic (t cao xung thp)
, , , ,

S dng cp k t () xc nh mc u tin Cc v d
pqr p q tng ng (p q) r ch khng phi p (q r) tng ng (p) q ch khng phi (p q)

p q r tng ng (p (q)) r ch khng phi p ((q r)) hoc p ((q) r)

Tr tu nhn to

15

Logic nh Ng ngha (1) g g g


Vi mt m hnh (model) c th, n s xc nh gi tr ng/sai cho mi k hiu nh g V d: Vi 3 k hiu S1, S2 v S3, th c th ly v d mt m hnh m1 xc nh nh sau: m1 (S1=sai, S2=ng, S3=sai) i i) Vi 3 k hiu nh nh v d trn, c th ch ra 8 m hnh c th

Tr tu nhn to

16

Logic nh Ng ngha (2) g g g


Ng ngha ca mt m hnh m = Cc quy tc nh gi g gi tr chn l (ng/sai) ca cc mnh trong m hnh ( g ) g m
S1 l ng, khi v ch khi S1 l sai S1 S2 l ng khi v ch khi S1 l ng v S2 l ng ng, S1 S2 l ng, khi v ch khi S1 l ng hoc S2 l ng S1 S2 l ng, khi v ch khi S1 l sai hoc S2 l ng l sai, khi v ch khi S1 l ng v S2 l sai S1 S2 l ng, khi v ch khi S1S2 l ng v S2S1 l ng

V d Vi m h h m1 nh trong v d trn, th gi tr ca d: hnh h d h i biu thc logic nh sau s l:


S1 (S2 S3) = ng (ng sai) = ng ng = ng
Tr tu nhn to 17

Ng ngha ca logic nh V d (1)


Xt m hnh m1 (p=ng, q=sai), ta c ng ngha (gi tr logic) ca cc biu thc sau g )
p l sai q l ng p q l sai p q l ng p q l sai q p l ng p q l sai p q l ng

Tr tu nhn to

18

Ng ngha ca logic nh V d (2)


Xt m hnh m2 (p=sai, q=ng), ta c ng ngha (gi tr logic) ca cc biu thc sau g )
p l ng q l sai p q l sai p q l ng p q l ng q p l sai p q l sai p q l ng

Tr tu nhn to

19

Bng chn l i vi cc ton t logic g g


S1 sai sai ng S2 sai ng sai S1 S ng ng sai sai S1S2 S1VS2 S1S2 S1S2 sai sai sai ng sai ng ng ng ng ng sai ng ng sai sai ng

ng ng

Tr tu nhn to

20

Tng ng logic g g g
Hai mnh c gi l tng ng logic khi v ch khi hai mnh ny lun ng trong cng m hnh: khi v ch y g g g khi v

Tr tu nhn to

21

Biu din bng logic nh V d g g


Gi s chng ta c cc nh sau
p Chiu nay tri nng Chiu nng q Thi tit lnh hn hm qua r Ti s i bi s Ti s i b bng t Ti s v n nh vo bui ti

Biu din cc pht biu trong ngn ng t nhin


Chiu nay tri khng nng v thi tit lnh hn hm qua: p q Ti s i bi nu nh chiu nay tri nng: p r Nu N ti ( ) kh i b i th ti s i b r s (s) khng bi bng: Nu ti (s) i bng th ti s v nh vo bui ti: s t

Tr tu nhn to

22

Mu thun v Tautology g
Mt biu thc logic nh lun c gi tr sai (false) trong mi php din gii (mi m hnh) th c gi l mt mu thun (contradiction)
V d: (p p)

Mt biu thc logic nh lun c gi tr ng (true) trong mi php din gii (mi m hnh) th c gi l mt t t l t tautology
V d: (p p) (p q) ( p q) (p (p q) (p q) (p q)

Tr tu nhn to

23

Tnh tha mn c v Tnh ng n


Mt biu thc logic nh l tha mn c ( (satisfiable), nu biu thc ng trong mt m mnh ), g g no
V d: A B, A B

Mt bi th l kh th th mn biu thc khng tha c (unsatisfiable), nu khng tn ti bt k m hnh no m trong biu thc l ng
V d A A d: A

Mt biu thc l ng n (valid), nu biu thc ng trong mi m hnh


V d: ng; A A; A A; (A (A B)) B

Tr tu nhn to

24

Bi ton chng minh logic g g


Vi mt c s tri trc (mt tp cc mnh ) KB v mt mnh cn chng minh (gi l mt nh l) C s tri thc KB c bao hm (v mt ng ngha) hay khng: KB ? g
Ni cch khc, c th c suy ra (c chng minh) t c s tri thc KB hay khng?

Cu C hi t ra Li c tn ti mt th t c (s din) c ra: Liu tc (suy th gii quyt c bi ton chng minh logic, trong mt s hu hn cc bc?
i vi logic nh , cu tr li l c!

Tr tu nhn to

25

Gii quyt bi ton chng minh logic q g g


Mc ch: tr li cu hi KB ? C 3 phng php (chng minh) ph bin: S dng bng chn l (Truth-table) p dng cc lut suy din (Inference rules) Chuyn v bi ton chng minh tha mn (SAT)
Phng php chng minh bng phn chng (Resolution/Refutation)

Tr tu nhn to

26

Chng minh da trn bng chn l (1) g g


Bi ton chng minh: KB ? Kim tra tt c cc php din gii c th (tt c cc m hnh c th) m trong KB l ng, xem ng hay sai Bng chn l: Lit k cc gi tr chn l (ng/sai) ca cc mnh i vi tt c cc php di gii c th h , i h din ii
Cc php gn gi tr ng/sai i vi cc k hiu nh
KB p ng ng sai sai q ng sai ng sai pq ng ng ng sai pq ng sai sai ng (p q) q ng sai sai sai
27

chng minh

Tr tu nhn to

Chng minh da trn bng chn l (2) g g


KB = (p r) (q r) = (p q) KB ?
p ng ng ng ng sai sai sai sai q ng ng sai sai ng ng sai sai r ng sai ng sai ng sai ng sai pr ng ng ng ng ng sai ng sai q r ng ng sai ng ng ng sai ng KB ng ng sai ng ng sai sai sai ng ng ng ng ng ng sai sai
28

Tr tu nhn to

Chng minh da trn bng chn l (3) g g


i vi logic nh , phng php chng minh da trn bng chn l c tnh ng n (sound) v hon chnh (complete) phc tp tnh ton ca phng php chng minh da trn bng chn l
Hm m i vi s lng (n) cc k hiu nh : 2n Nhng ch c mt tp con (nh) ca tp cc kh nng gn gi tr chn l, m trong KB v l ng

Tr tu nhn to

29

Chng minh bng cc lut suy din (1) g g


Lut suy din Modus ponens p q, p q Lut suy din loi b lin kt V (And-Elimination) p1 p2 pn (i=1..n) pi Lut suy din a vo lin kt V (And-Introduction) p1, p2, , pn p1 p2 pn Lut suy din a vo lin kt HOC (Or-Introduction) pi p1 p2 pi pn
Tr tu nhn to 30

Chng minh bng cc lut suy din (2) g g


Lut suy din loi b ph nh hai ln (Elimination of Double Negation) egat o ) p p Lut suy din hp gii (Resolution) p q, q r pr Lut suy din hp gii n (Unit Resolution) p q, q p Tt c cc lut suy din trn u c tnh ng n (sound)!

Tr tu nhn to

31

Chng minh bng lut suy din V d (1)


Gi s c tp gi thit KB 1) p q 2) p r 3) (q r) s ) ) Cn chng minh nh l s T 1) v s d ng l t And Elimination ta c dng lut And-Elimination, c: 4) p T 2) 4) v s dng lut Modus Ponens ta c: 2), 4), Ponens, 5) r

Tr tu nhn to

32

Chng minh bng lut suy din V d (2)


T 1), v s dng lut And-Elimination, ta c: 6) q T 5), 6), v s dng lut And-Introduction, ta c: 7) (q r) T 7), 3), v s dng lut Modus-Ponens, ta c: 8) s Vy nh l (biu thc logic) s c chng minh l ng!

Tr tu nhn to

33

Suy din logic v Tm kim g


chng minh nh l l ng i vi tp gi thit KB, cn p dng mt chui cc lut suy din ng n d g t c u ut d g Vn : bc suy din tip theo, c nhiu lut c th p dng c
Chn lut no p dng tip theo?

y l vn ca bi ton tm kim (search)

KB

pq rs p r

p q, p q ? r s, r s
34

Tr tu nhn to

Chuyn i cc biu thc logic g


Trong logic nh
Mt bi th c th b gm nhiu li kt , , , , biu thc bao hi lin kt: Mt biu thc c th bao gm nhiu biu thc con (lng) khc

Chng ta c cn s dng tt c cc lin kt logic biu din mt biu thc phc tp?
Khng. Chng ta c th vit li (chuyn i) mt biu thc logic nh thnh mt biu thc tng ng ch cha cc lin kt , ,

Tr tu nhn to

35

Cc dng chun g
Cc biu thc trong logic nh c th c chuyn i v mt trong cc dng chun (Normal forms) g g ( )
Gip n gin ha qu trnh suy din

Dng chun kt hp (Conjunctive normal form CNF)


L kt hp (lin kt V) ca cc mnh (clauses) Mi mnh (clause) l mt lin kt HOC ca cc k hiu nh n V d: (p q) (q r s)

Dng chun tuyn (Disjunctive normal form DNF)


L lin kt HOC ca cc mnh (clauses) Mi mnh (clause) l mt lin kt V ca cc k hiu nh n V d: (p q) ( p r) (r s) q) (p s)
Tr tu nhn to 36

Chuyn i v dng chun CNF V d


Chuyn i v dng chun CNF: (pq) (rp)
1. Loi b cc lin kt ,

(p q) (r p)
2. S dng cc php bin i tng ng (vd: lut

DeMorgan v php ph nh 2 ln) (p q) (r p) (distributive rules) (p r p) (q r p) (p r) (q r p)


Tr tu nhn to

3. S dng cc lut kt hp (associative rules) v phn b

37

Bi ton chng minh tha mn (SAT) g


Mc ch ca bi ton chng minh tha mn (Satisfiability S SAT- problem) l xc nh mt biu thc dng chun kt hp p ob e ) c t b u t c d g c u t p (CNF) c th tha mn c hay khng
Tc l chng minh biu thc l ng hay khng V d: (p q r) (p r s) (p q t) d ) ( p ( p t)

y l mt trng hp ca bi ton tha mn rng buc (CSP)


Tp cc bin Cc k hiu nh (v d: p, q, r, s, t) Cc gi tr (hng) logic ng, sai Tp buc T cc rng b Tt c cc mnh (c lin kt bi php V) trong biu thc phi ng Vi mi mnh t nht mt t i h , ht t trong cc h phi nh n hi ng
Tr tu nhn to 38

Gii quyt bi ton SAT q


Phng php Backtracking
p dng chin lc tm kim theo chiu su (Depth-first search) (Depth first Xt mt bin (mt nh n), xt cc kh nng gn gi tr (ng/sai) cho bin Lp li, cho n khi tt c cc bin c gn gi tr, hoc vic gn gi tr cho tp con ca tp tt c cc bin, lm cho biu thc l sai

Cc phng php ti u ha lp (Iterative optimization methods)


Bt u vi mt php gn ngu nhin cc gi tr ng/sai cho cc k hiu nh i gi tr (ng thnh sai / sai thnh ng) i vi mt bin g ( g g) Heuristic: u tin cc php gn gi tr lm cho nhiu mnh (hn) ng S dng cc phng php tm kim cc b: Simulated Annealing, WalkSAT
Tr tu nhn to 39

Bi ton suy din vs. Bi ton tha mn c


Bi ton suy din logic
Cn chng minh: biu thc logic (nh l) c bao hm bi tp cc mnh KB Ni cch khc: vi mi php din gii m trong KB ng, th c ng?

Bi ton tha mn c (SAT)


C tn ti mt php gn gi tr ng/sai cho cc k hiu nh (mt php din gii) sao cho biu thc l ng?

Gii php KB (KB ) nu v ch nu: l khng th tha mn c (u sat s ab e) (unsatisfiable)


40

Tr tu nhn to

Lut suy din hp g (1) p gii


Lut suy din hp gii (Resolution)
p q q r q, pr

Lut suy din hp gii p dng c i vi cc biu y p g p g thc logic dng chun CNF Lut suy din hp gii c tnh ng n (sound), nhng khng tnh hon h h (incomplete) kh c t h h chnh (i l t )
Tp gi thit (c s tri thc) KB cha biu thc (p q) Cn chng minh: (p q) ? Lut suy din hp gii khng th suy ra c biu thc cn chng minh!

Tr tu nhn to

41

Lut suy din hp g (2) p gii


Chuyn bi ton chng minh logic v bi ton SAT
Phng php chng minh b phn chng Ph h h i h bng h h Vic chng minh s mu thun ca: (KB ) Tng ng vic chng minh s bao hm: KB

Lut suy din hp gii (Resolution rule)


Nu cc biu thc trong tp KB v biu thc (cn chng minh) u dng CNF, th p dng lut suy din hp gii s xc nh tnh (khng) tha mn c ca (KB )

Tr tu nhn to

42

Gii thut hp g p gii


Chuyn i tt c cc biu thc trong KB v dng chun CNF p dng lin tip lut suy din hp gii (Resolution rule) bt u t: (KB ) ( )
KB l kt hp ca cc biu thc dng chun CNF Do , (KB ) cng l mt biu thc dng chun CNF!

Qu trnh p dng l t suy di h gii d l i khi Q t h d lut din hp ii dng li khi:


C mu thun xy ra Sau khi hp gii, thu c (suy ra) biu thc rng (mu thun) p, p {} Khng c biu thc mi no c sinh ra na
Tr tu nhn to 43

Chng minh bng hp g V d (1) g g p gii


Gi s c tp gi thit KB pq pr (q r) s Cn C chng minh nh l s Bc 1. Chuyn i KB v dng chun CNF (p r) c chuyn thnh ( p r) (p ((q r) s) c chuyn thnh (q r s) Bc 2. Ph nh biu thc cn chng minh g s Bc 3. p dng lin tip lut hp gii i vi (KB ): {p, { q, p r, q r s, s} }
Tr tu nhn to 44

Chng minh bng hp g V d (2) g g p gii


Bt u qu trnh hp gii, ta c tp cc mnh : 1) p 2) q 3) p r 4) q r s ) q 5) s Hp gii 1) v 3), ta thu c 6) r ) Hp gii 2) v 4), ta thu c 7) r s Hp gii 6) v 7), ta thu c 8) s Hp gii 8) v 5), ta thu c mu thun ({}) Tc l bi thc ban (s) c chng minh l ng biu u c
Tr tu nhn to 45

Chng minh bng hp g V d (3) g g p gii


p q p r q r s s

r r s s {} (C mu thun)

Tr tu nhn to

46

Dng chun Horn g


Mt biu thc logic dng chun Horn nu:
Biu thc l mt lin kt V ca cc mnh Mi mnh l mt lin kt HOC cc k hiu (literals), v c ti a l 1 (c th khng c!) k hiu khng nh (positive literal) V d: (p q) (p r s)

Khng hi Kh phi mi bi th l i h c th i biu thc logic nh u c chuyn v h dng chun Horn!

Biu din tp gi thit KB dng chun Horn


Cc lut (Rules) (p1 p2 pn q) Tng ng vi lut: (p1 p2 pn q) Cc s kin (Facts) p1, q Cc rng buc ton vn (Integrity constraints) ( p (p1 p2 pn) p Tng ng vi lut: (p1 p2 pn sai)
Tr tu nhn to 47

Lut suy din Modus Ponens tng qut


(p1 p2 pn q), p1, p2, , pn q Lut suy din Modus Ponens c tnh ng n (sound) v h chnh ( hon h h (complete), i vi cc k hi h v l t ) i hiu nh i vi tp cc biu thc KB dng chun Horn Lut suy din Modus Ponens c th c s dng vi c 2 chin lc suy din (suy din tin v suy din li)

Tr tu nhn to

48

Suy din tin (forward chaining) g


Vi mt tp cc mnh gi thit (c s tri thc) KB, cn suy ra mnh kt lun Q tng: Lp li 2 bc sau cho n khi suy ra c kt lun p dng cc lut c mnh gi thit c tha mn trong KB B sung kt lun ca cc lut vo KB g

Tr tu nhn to

49

Suy din tin V d (1)

Tr tu nhn to

50

Suy din tin V d (2)

Tr tu nhn to

51

Suy din tin V d (3)

Tr tu nhn to

52

Suy din tin V d (4)

Tr tu nhn to

53

Suy din tin V d (5)

Tr tu nhn to

54

Suy din tin V d (6)

Tr tu nhn to

55

Suy din tin V d (7)

Tr tu nhn to

56

Suy din li (backward chaining) g


tng: Qu trnh suy din bt u t mnh kt lun Q chng minh Q bng tp mnh (c s tri thc) KB
Kim tra xem Q c chng minh (trong KB) cha, Nu cha, tip tc chng minh tt c cc mnh gi thit ca mt lut no (trong KB) c mnh kt lun l Q

Trnh cc vng lp
Kim tra xem cc mnh mi c trong danh sch cc mnh cn chng minh cha? Nu ri, thi khng b sung (li) na!

Trnh vic chng minh lp li i vi 1 mnh


c chng minh (trc ) l ng c chng minh (trc ) l khng th tha mn c (sai) trong KB
Tr tu nhn to

57

Suy din li V d (1)

Tr tu nhn to

58

Suy din li V d (2)

Tr tu nhn to

59

Suy din li V d (3)

Tr tu nhn to

60

Suy din li V d (4)

Tr tu nhn to

61

Suy din li V d (5)

Tr tu nhn to

62

Suy din tin hay Suy din li?


Suy din tin l qu trnh da trn d liu (data-driven)
V d vic nhn d d: i h dng i t tng, vic i a ra quyt h t nh

Suy din tin c th thc hin nhiu bc suy din d tha chng lin quan ti (cn thit cho) mc tiu cn chng minh Suy din li l qu trnh hng ti mc tiu (goal driven) (goal-driven), ph hp cho vic gii quyt vn
V d: Lm sao ginh c hc bng ca 1 chng trnh PhD?

Tr tu nhn to

63

Logic nh - u v nhc im g
(+) Logic nh cho php d dng pht biu (biu din) c s tri thc bng tp cc mnh (+) Logic nh cho php lm vic vi cc thng tin dng ph nh, dng tuyn (disjunctive) (+) Logic nh c tnh cu to (kt cu)
Ng ngha ca mnh (S1 S2) c suy ra t ng ngha ca S1 v ng ngha ca S2

(+) Ng ngha trong logic nh khng ph thuc ng cnh (context-independent) (context independent)
Khng nh trong ngn ng t nhin (ng ngha ph thuc vo ng cnh ca cc cu ni)

() (-) Kh nng din t (biu din) ca logic nh l rt hn ch


Logic nh khng th din t c (nh trong ngn ng t nhin): Nu X l cha ca Y, th Y l con ca X Logic nh phi lit k (xt) mi kh nng gn gi tr chn l (ng/sai) cho X v Y
Tr tu nhn to 64

Gii hn ca Logic nh g
Hy xt v d sau y:
Tun T l mt sinh vin ca HUT t i h i Mi sinh vin ca HUT u hc mn i s V Tun l mt sinh vin ca HUT, nn Tun hc mn i s HUT

Trong logic nh :
nh p: Tun l mt sinh vin ca HUT Tun HUT nh q: Mi sinh vin ca HUT u hc mn i s nh r: Tun hc mn i s Nhng: (trong logic nh ) r khng th suy ra c t p v q!

Tr tu nhn to

65

Logic v t (FOL) V d g
V d nu trn c th c biu din trong logic v t bi cc biu thc (logic v t) sau
HUT_Student(Tuan): Tun l mt sinh vin ca HUT x:HUT_Student(x) Studies_Algebra(x): Mi sinh vin ca HUT u hc mn i s Studies_Algebra(Tuan): Tun hc mn i s

Trong logic v t, chng ta c th chng minh c: {HUT_Student(Tuan), x:HUT_Student(x) {HUT Student(Tuan) x:HUT Student(x)
Studies_Algebra(x)}

Studies_Algebra(Tuan)

Vi v d trn, trong logic v t:


Cc k hiu Tuan, x c gi l cc phn t (Tuan l hng, x l bin) Cc k hiu HUT_Student v Studies_Algebra l cc v t K hiu l lng t vi mi Cc phn t, cc v t v cc lng t cho php biu din cc biu thc
Tr tu nhn to 66

FOL Ngn ng (1) g g


4 kiu k hiu (symbols)
Hng (Constants): Cc tn ca cc i tng trong mt lnh vc bi ton c th (v d: Tuan) Bin (Variables): Cc k hiu m gi tr thay i i vi cc i tng khc nhau (v d: x) K hiu hm (Function symbols): Cc k hiu biu din nh x (quan h hm) t cc i tng ca min (domain) ny sang cc i tng ca min khc (v d: plus) Cc v t (Predicates): Cc quan h m gi tr logic l ng hoc sai (v d: HUT_Student and Studies_Algebra)

Mi k hi hm h v t c mt tp cc th hiu h hoc u t t tham s


V d: HUT_Student v Studies_Algebra l cc v t c 1 tham s V d: plus l mt k hiu hm c 2 tham s
Tr tu nhn to 67

FOL Ngn ng (2) g g


Mt phn t (term) c nh ngha (truy hi) nh sau
Mt hng s l mt phn t Mt bin l mt phn t Nu t1, t2,,tn l cc thnh phn v f l mt k hiu hm c n tham s th f(t1,t2,,tn) l mt phn t s, t t Khng cn g khc l mt phn t

Cc v d ca phn t (term)
Tuan 2 friend(Tuan) f i d(T ) friend(x) plus(x,2)
Tr tu nhn to

68

FOL Language (3)


Cc nguyn t (Atoms)
Nu t1,t2,,tn l cc thnh phn (terms) v p l mt v t c n t t tham s, th P(t1,t2,,tn) l mt nguyn t (atom) V d: HUT_Studies(Tuan), HUT_Studies(x), g ( ), ( ) Studies_Algebra(Tuan), Studies(x)

Cc biu thc (Formulas) c nh ngha nh sau


Mt nguyn t (atom) l mt biu thc Nu v l cc biu thc, th v l cc biu thc Nu l mt biu thc v x l mt bin, th x: l mt biu thc Khng cn g khc l mt biu thc

Lu : x: c nh ngha bng x: g g
Tr tu nhn to 69

FOL Ng ngha (1) g g


Mt php din gii (interpretation) ca mt biu thc c biu din bng cp <D I> <D,I> Min gi tr (Domain) D l mt tp khc rng Hm din ii (I t H di gii (Interpretation function) I l mt php t ti f ti ) t h gn gi tr i vi mi hng, k hiu hm, v k hiu v t sao cho:
i vi hng c: I(c) D i vi k hiu hm (c n tham s) f: I(f): Dn D i vi k hi v t (c n th i hiu ( tham s) P: I( ) Dn { ) I(P): {true, false} }

Tr tu nhn to

70

FOL Ng ngha (2) g g


Din gii i vi mt biu thc logic v t. Gi s , v l cc biu thc v t Nu l , th I()=sai nu I()=ng, v I()=ng nu I()=sai Nu l (), th I()=sai nu I() hoc I() l sai, v I()=true nu c I() v I() l ng Gi s x:( ) l mt biu th th (x) t bi thc, I(x:(x))=ng nu I()(d)=ng vi mi gi tr dD

Tr tu nhn to

71

FOL Ng ngha (3) g g


Mt biu thc l tha mn c (satisfiable) nu v ch nu tn ti mt php din gii <D I> sao cho I() <D, Chng ta k hiu l: I Nu I , th chng ta ni rng I l mt m hnh (model) ( d l) ca . Ni cch kh I th mn ( ti fi ) h khc, tha (satisfies) Mt biu thc l khng th tha mn c (unsatisfiable) nu v ch nu khng tn ti bt k php din gii no Mt biu thc l ng (valid) nu v ch nu mi php din ii u tha di gii I th mn Ch t k hi l Chng ta hiu l:

Tr tu nhn to

72

Lng t logic Vi mi g g
C php ca lng t logic Vi mi (universal q quantifier): <Bin1,,Binn>: <Mnh > ) , , V d: Tt c (mi) sinh vin ang ngi hc trong lp K4 u chm ch x: Ngoi_trong_lop(x,K4) Ch N i t l ( K4) Cham_chi(x) hi( ) Mnh (x: P) l ng trong mt m hnh m, khi v ch khi P ng vi x l mi (mi) i tng trong m hnh Tc l, mnh (x: P) tng ng vi s kt hp (v) ca tt c cc trng hp ca P
Ngoi_trong_lop(Hue,K4) Ch N i t l (H K4) Cham_chi(Hue) hi(H ) Ngoi_trong_lop(Cuong,K4) Cham_chi(Cuong) Ngoi_trong_lop(Tuan,K4) Cham_chi(Tuan)
Tr tu nhn to

73

Lng t logic Tn ti g g
C php ca lng t logic Tn ti (existential q quantifier): <Bin1,,Binn>: <Mnh > ) , , V d: Tn ti (c) sinh vin ang ngi hc trong lp K4, v l sinh vin chm ch: x: Ngoi_trong_lop(x,K4) Ch N i t l ( K4) Cham_chi(x) hi( ) Mnh (x: P) l ng trong mt m hnh m, khi v ch khi P l ng vi x l mt i tng trong m hnh Tc l, mnh (x: P) tng ng vi php tuyn (hoc) ca cc trng hp ca P
Ngoi_trong_lop(Hue,K4) Ch N i t l (H K4) Cham_chi(Hue) hi(H ) Ngoi_trong_lop(Cuong,K4) Cham_chi(Cuong) Ngoi_trong_lop(Tuan,K4) Cham_chi(Tuan)
Tr tu nhn to

74

Cc c im ca cc lng t logic g g
Tnh hon v:
(x y) l tng ng vi (y x) (x y) l tng ng vi (y x)

Tuy nhin, (x y) khng tng ng vi (y x) y ( y) g g g ( y )


x y: Yeu(x,y) - Trn th gii ny, tn ti (c) mt ngi m ngi yu qu tt c mi ngi khc y x: Yeu(x,y) - Trn th gii ny, mi ngi u c t nht Trn mt ngi khc yu thch

Mi lng t logic ( hoc ) u c th c biu din bng lng t kia


(x: Thich(x,Kem)) l tng ng vi (x: Thich(x,Kem)) (x: Thich(x,BongDa)) l tng ng vi (x: Thich(x,BongDa)) Thi h( B D ))
Tr tu nhn to 75

S dng logic v t g g
Biu din cc pht biu trong ngn ng t nhin hi x l anh/ch/em ca y tng ng vi x v y l anh em rut rut x,y: Anh_chi_em(x,y) Anh_em_ruot(x,y) M ca c l m tng ng vi m l ph n v m l bc cha m ca c m,c: Me(c) = m (Phu_nu(m) Cha_me(m,c)) , ( ) ( ( ) ( , )) Quan h anh em rut c tnh cht i xng x,y: Anh_em_ruot(x,y) x y: Anh em ruot(x y) Anh em ruot(y x) Anh_em_ruot(y,x)
Tr tu nhn to 76

Xy dng c s tri thc vi logic v t g g


1. 2. 3.

Xc nh lnh vc bi ton (cn xy dng c s tri thc) Tp hp, th th cc t i th li quan T h thu thp tri thc lin Xc nh tp hp (t vng) ca: cc v t (quan h), cc hm, hm v cc hng s M ha (biu din) cc tri thc tng qut v lnh vc bi ton M ha (biu din) cc m t ca cc v d (trng hp) c th Kim tra Ki t th t suy di t cc cu hi (t tc din: (truy vn) v ) kim tra cc cu tr li nhn li Kim tra v sa li trong c s tri thc
Tr tu nhn to 77

4.

5.

6.

7.

You might also like