Bi tp dng

P2O5

tc dng vi

NaOH

hoc

KOH

Bi dng hc sinh gii lp 9 Vi dng bi tp P2O5 tc dng vi NaOH hoc KOH

A : t vn

I -Li m u: Ngh quyt Quc hi kha X k hp th 8 v cng tc i mi gio dc ph thng vi mc tiu l xy dng ni dung chng trnh v phng php gio dc ton din cho th h tr, p ng yu cu pht trin ngun nhn lc phc v cho s nghip cng nghip ha, hin i ha t nc , ph hp vi thc tin v truyn thng Vit Nam, tip cn trnh gio dc cc nc pht trin trong khu vc v trn th gii. thc hin tt mc tiu gio dc ngi gio vin cn c s hiu bit v nm bt chc chn nhng s thay i v ni dung v phng php ging dy cng nh nhng yu cu trong cng tc i mi phng php - chnh l ly hc tr lm trung tm , pht huy tnh tch cc hc tp ca hc sinh . Hc sinh t tm ti kin thc, vn dng nhng kin thc hc vo qu trnh gii cc bi tp vo thc t i sng . i vi b mn ha hc th y l mt mn khoa hc thc nghim , hc sinh cn nghin cu cc kin thc trn c s cc th nghim biu din, th nghim thc hnh v.v. Qua hc sinh phi bit tng hp kin thc ng thi vn dng cc kin thc hc vo gi cc dng bi tp l mt vn ht sc quan trng . Thng qua vic gii cc bi tp y nhm gip hc sinh cng c cc kin thc hc mt cch c h thng , ng thi phn loi c cc dng ton , cc dng bi tp mt cch vng chc . i vi b mn ha hc th thng c hai dng bi tp l bi tp nh tnh v bi tp nh lng . Vi hai dng bi tp ny th c th dng phng php trc nghim khch quan , trc nghim t lun hoc hoc phng php t lun hc sinh lm quen. Trong cng tc bi dng hc sinh gii ngoi vic rn luyn k nng gii bi tp cho hc sinh cn mt vn ht sc quan trng na l nhng kin thc ca ngi thy . L gio vin ging dy b mn ha hc i hi gio vin phi c s hiu bit rng v vn kin thc , phi bit phn loi cc dng bi tp v pht trin cc dng bi tp y dng cao hn thnh cc chuyn qua gip cho hc sinh nm k hn kin
Sng kin kinh nghim nm 2006

Bi tp dng

P2O5

tc dng vi

NaOH

hoc

KOH

thc v i su vo cc dng bi tp c bn , bi tp nng cao, h thng ha c chng trnh hc v c tnh sng to trong hc tp, trong vic gii ton ha hc. II - Thc trng ca vn nghin cu: 1- Thc trng ca vn nghin cu: Bn thn l mt gio vin tham gia bi dng hc sinh gii mn ha hc trong qu trnh ging dy pht hin ra mt s sai lm ca cc em khi gii cc bi tp ha hc nng cao dng P2O5 tc dng vi kim. T ti ti i ti suy ngh cn phi c mt h thng bi tp dng ny mt cch tng qut v h thng nhm gip gio vin v hc sinh trnh c nhng sai st ng tic v gii cc dng bi tp ny mt cch d dng hn. 2 - Kt qu ca thc trng trn: C mt ln khi luyn ton cho mt nhm hc sinh khi gii n dng bi tp P2O5 tc dng vi dd NaOH ( hoc KOH ) ti pht hin ra sai lm ca hc sinh nh sau : V d: Cho 14,2 g P2O5 tc dng vi 150 g dd KOH 11,2% . Tnh khi lng mui to thnh. Hc sinh thng gii nh sau : Nhm hc sinh th nht : n P2O5 = n KOH =
14,2 142 150.112 100.56

= 0,1mol = 0,3 mol

P2O5 + 6KOH 2K3PO4 +3 H2O Theo PT : n KOH = 6 n P2O5 Bi ra : n KOH = 3n P2O5 nn P2O5 d - sn phm tnh theo KOH => nK3PO4 =
1 3

n KOH

= 0,1

mol m K3PO4 = 0,1.212 = 21,2 g Nhm hc sinh th hai : P2O5 + 4KOH 2 K2HPO4 +H2O Theo PT: n KOH = 4 n P2O5 Bi ra : n KOH = 3n P2O5 => P2O5 d - sn phm tnh theo KOH V hc sinh tnh :
Sng kin kinh nghim nm 2006

Bi tp dng
1

P2O5

tc dng vi

NaOH

hoc

KOH

nK2HPO4 = 2 n KOH = 0,15 (mol) m K2HPO4 = 0,15.174 =26,1 g Nhm hc sinh th ba : 2 P2O5 + 10 KOH 2K3PO4 +2K2HPO4 +4H2O Theo PT : n KOH = 5 n P2O5 Bi ra : n KOH = 3n P2O5 => P2O5 d- sn phm tnh theo KOH mol m K3PO4 = 0,06 . 212 =12,72 ( g) m K2HPO4 = 0,06. 174 = 10,44 (g) V mt s sai lm na m hc sinh mc phi... Tm li: Khi gii ton ha hc cc em thng mc phi nhng sai lm trn l do cc em quan nim rng : Theo tnh cht ha hc ca xt a xt l xt a xt tc dng vi dd ba z to thnh mui v nc ( trong phn l thuyt cc em c hc l nh vy ). Cho nn khi gp nhng bi ton nh vy cc em c th tin hnh vit phng trnh phn ng tnh ton , cng c nhng em khi vit phng trnh c th to ra nhng mui ny hay mui khc hoc hn hp ca hai mui nhng cui cng cc em vn cha c cch gii dng ton ny , cc em cha hiu v cha c k nng vn dng vit phng trnh v tnh ton cht ch, s dng ht cc iu kin ca bi ra. Trc thc trng nh vy khi c nh trng phn cng dy b mn ha hc lp 9 v bi dng hc sinh gii lp 9 cc em tham gia k thi hc sinh gii cp huyn , bn thn ti ht sc bn khon trn tr lm sao khi ging dy v truyn th cho cc em d cc em tip thu mt cch tt nht v t hiu qu cao nht. u nm hc 2005 - 2006 ti tin hnh kho st cht lng b mn ha hc hai lp 9 kt qu thu c nh sau : Lp S hc sinh Gii Kh TB YuKm 9A 41 0 5 19 17 9B 40 0 8 20 12
Sng kin kinh nghim nm 2006

V hc sinh tnh c : nK3PO4 = nK2HPO4 = 5 nKOH =

0,3 5

=0,06

Bi tp dng

P2O5

tc dng vi

NaOH

hoc

KOH

c bit dng bi tp P2O5 tc dng vi KOH hoc NaOH cc em u mc phi sai lm nh nu trn khc phc tnh trng ny ca hc sinh bn thn ti l mt gio vin dy ha hc v c giao nhim v bi dng hc sinh gii ti thy cn thit phi a ra mt gii php tt nht nhm gip cc em hc sinh khi gii ton khng mc phi nhng sai lm v t cc em c k nng vn dng gii bi tp ha hc mt cch tt hn , c bit vi dng bi tp P2O5 tc dng vi dd kim cn c mt h thng tng qut chung cho cc trng hp xy ra- chn hng vit phng trnh phn ng xy ra nhanh nht , tnh ton thun li nht cc em lm quen. Kt qu thnh cng i vi cc em hc sinh do ti trc tip ging dy v bi dng . Chnh v vy sau y ti xin nu mt sng kin nh ca ti nhm gip hc sinh v phng php gii bi tp dng P2O5 tc dng vi KOH hoc NaOH B- Gii quyt vn :
Ni dung v cc gii php thc hin:

Dng bi tp P2O5 tc dng vi dd NaOH hoc KOH thc cht l a xt H3PO4 (do P2O5 + H2O trong dd NaOH ) tc dng vi NaOH c th xy ra cc phn ng sau : H3PO4 + NaOH NaH2PO4 + H2O (1) H3PO4 + 2NaOH Na2HPO4 + 2H2O (2) H3PO4 + 3NaOH Na3PO4 + 3H2O (3) Gi s c dd cha a mol H3PO4 tc dng vi dd c cha b mol NaOH thu c dd A ta c th bin lun cc cht theo tng quan gia a v b nh sau :
nNaOH nH 3 PO4

b a

1- Nu 0 < 2 - Nu
b a

b a

<1 ch xy ra phn ng (1) ta ra NaH2PO4v H3PO4 cn d

b a

= 1 phn ng (1) va to ra NaH2PO4 <2 xy ra c phn ng (1) v phn ng v Na2HPO4

4

3- Nu Nu 1 < (2) ta ra NaH2PO4

Sng kin kinh nghim nm 2006

Bi tp dng
4 - Nu
b = a

P2O5
b a

tc dng vi

NaOH

hoc

KOH

2 phn ng (2) va to ra Na2HPO4 <3 xy ra c phn ng (2) v phn ng

5 - Nu Nu 2 < 6 - Nu 7 - Nu
b = a b > a

(3) ta ra Na3PO4 v Na2HPO4 3 phn ng (3) va to ra Na3PO4 3 ch xy ra phn ng (3) to ra Na3PO4 v NaOH

cn d. Vi cc trng hp xy ra nh trn hc sinh c th p dng lm cc v d c th t hnh thnh cc em k nng gii cc cc dng bi tp ny. V d 1: Cho hc sinh p dng lm cc bi tp m cc em thng mc sai lm t cc em i chng v rt ra sai lm u : Cho 14,2 gP2O5 tc dng vi 150 g dd KOH 11,2% . Mui no c to thnh ? Khi lng mi mui l bao nhiu ? Gii : Mun xc nh c mui no to thnh th hc sinh phi xt t l mol ca cc cht tham gia. Bi ton ny c th s xy ra cc phn ng sau : P2O5 + 3H2O 2H3PO4 (1) H3PO4 + KOH KH2PO4 + H2O (2) H3PO4 + 2KOH K2HPO4+ 2H2O (3) H3PO4 + 3KOH K3PO4 + 3H2O (4) Theo (1) nH3PO4 = 2n P2O5 = 0,1.2 =0,2 mol nKOH = T l
150.11,2 = 0,3 mol 100.56 nKOH 0,3 b = a = 0,2 =1,5 nH 3 PO4

=> 1 <

b a

<2

Vy xy ra phn ng (2) v (3) to ra hai mui l KH2PO4 v K2HPO4 Phn tnh ton hc sinh vit phng trnh phn ng xy ra v tnh. Cch 1 : Nu vit phng trnh song song th lp h phng trnh ton hc tnh C th : H3PO4 + KOH KH2PO4+ H2O x mol x mol x mol H3PO4 +2KOH K2HPO4+ 2H2O
Sng kin kinh nghim nm 2006

Bi tp dng
Ta c:
x + y = 0,2 x + 2 y = 0,3

P2O5

tc dng vi
2y mol y mol
x = o,1 y = 0,1

NaOH

hoc

KOH

y mol

gii ra ta c

Nh vy m KH2PO4 = 0,1. 136 =13,6 g m K2HPO4 = 0,1. 174 = 17,4 g Cch 2 : Hoc nu vit phng trnh phn ng ni tip nh sau : H3PO4+ KOH KH2PO4 + H2O n KH2PO4 = nKOH = n H3PO4=0,2 (mol) ( tnh theo H3PO4 ) KOH d : 0,3 - 0,2 = 0,1 mol V KOH d nn : KOH + KH2PO4 K2HPO4 + H2O nKH2PO4=n K2HPO4= nKOH d =0,1 mol Vy nKH2PO4 thu c sau cng l : 0,2- 0,1 = 0,1 mol nK2HPO4 = 0,1 mol mKH2PO4 = 0,1. 136 = 13,6g mK2HPO 4= 0,1.174 = 17,4 g T hc sinh i chiu vi bi lm ca mnh lc u khi cc em cha hnh thnh cch gii rt ra sai st V d 2 : t chy hon ton 6,2 gam Pht pho thu c cht A , cho cht A tc dng vi 800 ml dd NaOH 0,6 M th thu c mui g ? Tnh khi lng ca mui . Gii : np = C th xy ra cc phn ng sau : 4P + 5O2 2P2O5 (1) P2O5 + 3H2O 2H3PO4 (2) H3PO4 + NaOH NaH2PO4+ H2O (3) H3PO4 +2 NaOH Na2HPO4+2 H2O (4) H3PO4 + 3NaOH Na3PO4+3 H2O (5) Theo phng trnh (1) nP2O5 = 2 np = 0,1 mol Theo phng trnh (2) n H3PO4= 2nP2O5= 0,1.2 = 0,2 mol n NaOH = 0,8.0,6 = 0,48 mol T l
nNaOH nH 3 PO4 b 0,48 b 1 6,2 = 31

0,2 mol

= a = 0,2 = 2,4 => 2< a < 3

Xy ra hai phn ng (4) v (5) to ra hai mui Na2HPO4 v Na3PO4.Khi xc nh c mui to thnh phn ng (4) v (5) hc sinh tin hnh gii theo hai cch nh v d 1 , cc em c
Sng kin kinh nghim nm 2006

Bi tp dng

P2O5

tc dng vi

NaOH

hoc

KOH

th vit phng trnh song song hoc ni tip .Cc phn ng xy ra : H3PO4 + 2NaOH Na2HPO4 +2H2O xmol 2x mol xmol H3PO4 + 3NaOH Na3PO4 + 3H2O ymol 3ymol ymol Vy khi lng mui Na2HPO4 = 0,12.142 = 17,04 (g) mNa3PO4 = 0,08.164 = 13,12 (g) V d 3: Cho 21,3g P2O5 tc dng vi 200g dung dch KOH 8,4%. Mui no c to thnh? Khi lng l bao nhiu? Gii: Tng t nh v d 1, 2 hc sinh vit cc phng trnh phn ng xy ra - xc nh t l mol cc cht tham gia phn ng xem mui no to thnh v tnh ton tng t nh v d 1, 2. Cc phn ng xy ra : P2O5 + 3H2O 2H3PO5 (1) H3PO4 + KOH KH2PO4 + H2O (2) H3PO4 + 2KOH K2HPO4 + 2H2O (3) H3PO4 + 3KOH K3PO4 + 3H2O (4) Theo phng trnh (1) nH3PO4= 2nP2O5 =2.21,3 : 142 = 0,3 mol nKOH = (200. 8,4) : (100.56) = 0,3 mol Ta c t l nKOH : nH3PO4 = 0,3 : 0,3 = 1 vy ch xy ra phn ng (2) va H3PO4 + KOH KH2PO4 + H2O Mui to thnh l KH2PO4 c s mol = nKOH = nH3PO4 = 0,3 mol mKH2PO4 = 0,3 . 136 = 40,8 (g) V d 4 : Cho 28,4 gam P2O5tc dng vi 400 ml dd NaOH 2M - Mui to thnh c khi lng l bao nhiu ? Gii : nP2O5 = 28,4: 142 = 0,2 mol; nNaOH = 0,4.2 = 0,8mol nH3PO4 = 2 nP2O5 = 0,4 mol. Cc phn ng xy ra tng t nh v d 2 Xt t l mol n NaOH : n H3PO4 = 0,8: 0,4 = 2
Sng kin kinh nghim nm 2006 x + y = 0,2 2 x + 3 y = 0,48

x = 0,12 y = 0,08

Bi tp dng

P2O5

tc dng vi

NaOH

hoc

KOH

Ch xy ra phn ng (4) va to ra Na2HPO4 ( PTHH nh v d 2) H3PO4 + 2NaOH Na2HPO4 + 2H2O nNa2HPO4 = nH3PO4 = 2 nNaOH = 0,4 mol =>mNa2HPO4 = 0,4. 142 =56,8 (g) V d 5 : Cho 14,2 gam P2O5 tc dng vi dd KOH 20 % . Tnh nng % ca mi mui trong dd thu c sau phn ng. Gii : Cc phn ng xy ra nh v d 3 nH3PO4 = 2nP2O5 = 2. 14,2 : 142 = 0,2 mol nKOH = (168.20) :(100.56) = 0,6 mol T l nKOH : nH3PO4 = 0,6 : 0,2 = 3 Vy phn ng (4) va to mui K3PO4 H3PO4 + 3KOH K3PO4 + 3H2O Theo phng trnh nK3PO4 = nH3PO4 = 3 nKOH = 0,2 mol
mK3PO4 =0,2.212 = 42,4 (g)
1 1

Khi lng dd sau phn ng : 14,2 + 168 =182,2 (g) C% (K3PO4) = (42,4 : 182,2 ).100% = 23,27 % Nh vy i vi v d 3, 4 v 5 hai cht tham gia phn ng va , sn phm to thnh ch c mt mui duy nht V d 6 :Cho 63,9 gam P2O5 tc dng vi 144 gam dung dch NaOH 20% . Tnh nng phn trm cc cht trong dung dch thu c sau khi phn ng kt thc . Gii : Cc phn ng xy ra ( xem v d 2 ) . Phn ng 2,3,4,5 nH3PO4 = 2nP2O5 = 2.63,9 :142 = 0,9 mol nNaOH = (144.20 ) :(100.40) = 0,72 mol T l nNaOH : nH3PO4 = 0,72 : 0,9 = 0,8 < 1 Vy phn ng ch to ra NaH2PO4 v H3PO4 d H3PO4 + NaOH NaH2PO4 + H2O nNaH2PO4 = nNaOH = nH3PO4 p = 0,72 mol(tnh theo NaOH ) mNaH2PO4 = 0,72. 120 = 86,4 g mH3PO4 d = ( 0,8 - 0,72). 98 = 7,84g mdd sau p : 63,9 + 144 = 207,9g C% NaH2PO4 = (86,4 : 207,9 ).100% 41,56% C% H3PO4 d = (7,84 :207,9 ).100% 3,77 %
Sng kin kinh nghim nm 2006

Bi tp dng

P2O5

tc dng vi

NaOH

hoc

KOH

V d 7: Cho 10,65g P2O5 tc dng vi 300ml dung dch NaOH 2M. Tnh khi lng cc cht thu c trong dung dch sau phn ng. Gii: Cc phn ng xy ra ( nh v d 2) phn ng 2, 3, 4, 5. nH3PO4 = 2nP2O5 = 10,65.2:142 = 0,15 mol. nNaOH = 0,3. 2 = 0,6 mol T l nNaOH: nH3PO4 = 0,6 : 0,15 = 4. Vy ch xy ra phn ng to Na3PO4 v NaOH cn d. H3PO4 + 3NaOH Na3PO4 + 3H2O. nNa3PO4 = nH3PO4 =0,15 mol. nNaOHp = 3nH3PO4 = 3.0,15 = 0,45mol. m Na3PO4 = 0,15.120 = 18g mNaOHd = ( 0,6 - 0,45).40 = 6g Nh vy i vi v d 6 v 7 ch xy ra phn ng to mt mui - trong dung dch sau phn ng cn H3PO4 d hoc NaOH d. Trn y l 7 v d p dng cho 7 trng hp ( nh bin lun phn u). Qua cc v d ny hc sinh c th hnh thnh c k nng xc nh mui to thnh, cn c vo t l mol NaOH hoc KOH vi H3PO4 - khi xc nh mui to thnh cc trng hp no th vit phn ng xy ra tnh ton. C th to ra 1 phn ng to 1 mui. C th to ra 1 phn ng to 1 mui cn H3PO4 d hoc NaOH d. C th xy ra 2 phn ng to 2 mui NaH2PO4 v Na2HPO4 hoc Na2HPO4 v Na3PO4. Phn tnh ton: - Nu bi ton ch yu cu tnh lng sn phm, ta nn trnh by cc phng trnh phn ng theo phng php song song ( vi trng hp to ra hai mui) ri dng phng php i s gii nh v d 1, 2 hoc dng phng php vit phng trnh phn ng ni tip. - Nhng nu bi ton cn yu cu m t hin tng th nghim, bt buc ta phi vit phng trnh phn ng theo th t xy ra ( phng php ni tip) lp lun. Sau y l bi ton cho trng hp ny: Bi ton 1: Tin hnh hai th nghim sau:
Sng kin kinh nghim nm 2006

Bi tp dng

P2O5

tc dng vi

NaOH

hoc

KOH

a- Cho t t dung dch cha 0,12 mol H3PO4 vo dung dch cha 0,2 mol NaOH. b - Cho t t dung dch cha 0,2 mol NaOH vo dung dch cha 0,12 mol H3PO4. Gii thch qu trnh th nghim bng phng tnh ha hc. Tnh s mol mui to thnh. Gii: *Xt th nghim a V cho t t dung dch H3PO4 vo dd NaOH nn cc phn ng xy ra theo th t: H3PO4 + 3NaOH Na3PO4 + 3H2O (1) nH3PO4 = nNa3PO4 = 3 nNaOH = 3 .0,2 mol Sau phn ng (1) cn : 0,12 phn ng sau : (2) nH3PO4 = 2 nNa3PO4 =
3 1 0,2 0,1 =3 6 0,2 0,16 = 3 3 1 1

(mol )H3PO4 do c

H3PO4 + 2Na3PO4 3Na2HPO4 (mol)

nNa2HPO4 = 2 nNa3PO4 = 0,1 (mol). Sau phn ng (2) vn cn d H3PO4 :

0,16 0,1 - 3 =0,02 3

(mol) nn c phn ng sau xy ra :

H3PO4 + Na2HPO4 2NaH2PO4 (3) nH3PO4 = nNa2HPO4 =0,02 (mol) nNaH2PO4 = 2nH3PO4=2.0,02=0,04 (mol) Vy dung dch sau th nghim c cha 0,04 mol NaH2PO4 v 0,1 - 0,02 = 0,08 mol Na2HPO4 Xt th nghim b: V cho t t dung dch NaOH vo dung dch H3PO4 nn cc phn ng xy ra theo th t : Trc ht : NaOH + H3PO4 NaH2PO4 +H2O (1) nNaOH = nH3PO4= nNaH2PO4= 0,12 (mol) (tnh theo H3PO4 ) Sau phn ng (1) cn d 0,2 - 0,12 =0,08 mol NaOH do c phn ng sau : NaOH + NaH2PO4 Na2HPO4 + H2O (2) nNa2HPO4 = nNaH2PO4 = nNaOHd = 0,08 (mol) Nh vy dung dch sau th nghim c cha 0,08 mol Na2HPO4 v 0,12 - 0,08 = 0,04 mol NaH2PO4
Sng kin kinh nghim nm 2006

10

Bi tp dng

P2O5

tc dng vi

NaOH

hoc

KOH

Bi ton 2 : Khi cho dung dch H3PO4 tc dng vi dung dch NaOH ta thu c dung dch M a- Hi M c th cha nhng mui no ? b- Phn ng no c th xy ra khi thm KOH vo M ? c- Phn ng no c th xy ra khi thm H3PO4 ( hoc P2O5 ) vo dung dch M. Vit phng trnh phn ng. d- Xc nh thnh phn M vi nH3PO4 = 0,18mol; nNaOH = 0,3 mol Gii : Khi cho dung dch H3PO4 tc dng vi dung dch NaOH xy ra cc phn ng sau :H3PO4 + NaOH NaH2PO4 + H2O (1) H3PO4 + 2NaOH Na2HPO4 + 2H2O (2) H3PO4 + 3NaOH Na3PO4+ 3H2O (3) a- Dung dch M cha hn hp 1, n 2 hoc 3 mui to ra cc phng trnh trn b- Thm KOH vo dd M ( thm ba z mnh ) c cc phn ng sau : 3NaH2PO4 + 6KOH Na3PO4 + 2K3PO4 + 6H2O 3Na2HPO4 + 3KOH 2Na3PO4 + K3PO4 + 3 H2O c - Thm H3PO4 vo dung dch M ( thm a xt yu) H3PO4 + Na3PO4 Na2HPO4 2H3PO4 + Na3PO4 3 NaH2PO4 H3PO4 + Na2HPO4 2 NaH2PO4 Thm P2O5 th : P2O5 + 3H2O 2H3PO4 Sau xy ra cc phn ng nh trn. d - Ta c t l nNaOH:nH3PO4 = 0,3:0,18 = 1,667 < 2 V vy s to ra hai phn ng(1) v (2) nh cu a to ra hai mui: H3PO4 + NaOH NaH2PO4 + H2O x mol x mol x mol H3PO4 + 2NaOH Na2HPO4 + 2H2O y mol 2y mol y mol

x + y = 0,18 x = 0,06 x + 2 y = 0,3 y = 0,12

Nh vy dd M c cha 0,06 mol NaH2PO4 v 0,12 mol Na2HPO4.
Sng kin kinh nghim nm 2006

11

Bi tp dng

P2O5

tc dng vi

NaOH

hoc

KOH

C- Kt lun: 1. Trong qu trnh ging dy b mn ha hc cng nh trong cng tc bi dng hc sinh gii hng nm, bn thn ti pht hin ra nhng sai st ca cc em khi gii cc bi tp cho P2O5 vo NaOH. Cc em quan nim O xt a xt tc dng vi dung dch ba z nn vit phng trnh phn ng: P2O5 + NaOH Na3PO4 + H2O v t bt tay vo tnh ton. V vy khi pht hin ra nhng sai st y ca cc em bn thn ti cng c li cho cc em dng ton ny cc em hiu c trc ht P2O5 tc dng vi nc to ra H3PO4. Sau H3PO4 tc dng vi dung dch NaOH theo 3 phng trnh ha hc nh trnh by trn - v ty theo vo t l s mol NaOH v H3PO4 c th bi ton s to ra hn hp 2 mui hoc ch to ra 1 mui ( phn ng va ) hoc to ra 1 mui ( trong H3PO4 d hoc NaOH d). Lm nh th s d dng cho cc em hn. Khi xt v d 1: phn ng xy ra to hai mui phn ng 2, 3. hc sinh li hi, vy c th to ra hai mui phn ng 3, 4 khng? Gio vin li a ra VD2 phn ng to ra hai mui phn ng 3, 4 . Hc sinh li thc mc vy c khi no phn ng xy ra ch to c mt mui no khng ? v gio vin ln lt cho cc v d 4,5,6,7 khng nh by trng hp c th xy ra ( nh trnh by trn ) 2- Tho g cho cc em tng phn nhng thc mc gip cc em d hiu hn Khi gii nhng bi tp ha hc dng ny , t gy cho cc em hng th hc tp v lng say m ham hc b mn, chu kh nghin cu tm ti nhng bi ton kh v nhng li gii hay. Trn c s gio vin nng cao dn kin thc cho cc em cc em c hng th tip cn vi cc dng ton mi kh v phc tp hn nhiu . Trn y l ni dung v nhng bin php thc hin m bn thn ti n luyn cho cc em hc sinh lp 9 , tuy n ch l mt dng bi tp nh trong rt nhiu cc dng bi tp kh, bi tp phc tp khc . Song theo ti ngh cng l mt iu ht sc cn thit mi gio vin khi dy hc mn ha hc cn phi bi dng cho hc sinh cc em d dng nm bt v t nh hng cho cc em khi gp phi cc
Sng kin kinh nghim nm 2006

12

Bi tp dng

P2O5

tc dng vi

NaOH

hoc

KOH

dng ton khc , gip cc em trnh c nhng sai lm ng tic . Cc v d v cc bi ton m ti da ra ( ti khng c tham vng a ra nhiu) m ch a ra cc trng hp c th xy ra t hnh thnh cho cc em k nng vn dng v lm dng bi tp ny mt cch thnh tho, gip cc em lnh hi thm kin thc v t lm c cc bi tp tng hp , bi tp kh hn trong qu trnh gii ton 3 -Kt qu qua mt s ln kim tra ti thy cht lng ca hc sinh c nng ln r rt : Ln 1 : Trc khi cha p dng ni dung v bin php trn Tng Gii Kh TB Yu s Sl % SL % SL % Sl % 20 0 0 5 25 10 50 5 25 Ln 2 Sau khi p dng ni dung v cc bin php trn : Tng Gii Kh TB Yu s Sl % SL % SL % Sl % 15 6 40 5 33 4 27 0 0 Ln 3 : Khi cc em hnh thnh k nng vn dng v lm thnh tho dng bi tp ny th kt qu nh sau : Tng Gii Kh TB Yu s Sl % SL % SL % Sl % 15 11 73 4 27 0 0 0 0 y l kt qu kim tra thc t ca i tuyn hc sinh gii trng THCS TD do bn thn ti trc tip bi dng . Ngoi ra cc em cn bit vn dng cc kin thc c tip thu gii nhng bi tp kh hn v phc tp hn nhiu Tm li tong qu trnh ging dy i hi ngi gio vin cn nm bt v tip cn vi s thay i ca chng trnh v ni dung sch gio khoa, phng php ging dy nhm pht huy tnh tch cc hc tp b mn ca hc sinh. T hnh thnh cc em k nng lnh hi kn thc do c th b mn. Ngoi ra cn rn luyn k nng vn dng kin thc
Sng kin kinh nghim nm 2006

13

Bi tp dng

P2O5

tc dng vi

NaOH

hoc

KOH

lm cc bi tp . Song song vi vic trang b cho cc em v nhng kin thc c bn ca b mn th vic n luyn nng cao kin thc l mt vn ht sc quan trng nhm nng cao cht lng mi nhn . Mun vy i hi ngi thy cn phi c kin thc, c phng php dn dt cc em tm ti nghin cu , ng thi cng hnh thnh cc em thi quen t hc t nghin cu v c s sng to trn c s nhng hng dn ca thy . Qua mt s nm bi dng hc sinh gii bn thn ti rt ra c mt bi hc l i hi ngi thy ngoi vic nm kin thc c bn cn phi nghin cu tng hp kin thc xp xp thnh h thng tng dng, tng chuyn n luyn cho cc em , v chng ta ang dy i tng l nhng hc sinh bnh thng ch khng phi l lp chn, trng chuyn. Bn thn ti l mt gio vin tham gia bi dng hc sinh gii mn ha hc , trong qu trnh ging dy ti pht hin ra mt s sai lm ca cc em khi gii bi tp ha hc dng P2O5 tc dng vi kim . T ti i ti suy ngh cn phi c mt h thng bi tp dng ny mt cch tng qut nhm gip cc em trnh c mhng sai lm ng tic v gii cc bi tp dng ny mt cch d dng v nhanh chng hn . Trong qu trnh hnh thnh ni dung v cc bin php thc hin khng th trnh c nhng sai st , bn thn ti rt mong c s ng gp kin ca cc ng nghip. Xin chn thnh cm n

Sng kin kinh nghim nm 2006

14