Professional Documents
Culture Documents
Tnh cht 1 :
a) Cc s c ch s tn cng l 0, 1, 5, 6 khi nng ln ly tha bc bt k th ch
s tn cng vn khng thay i.
b) Cc s c ch s tn cng l 4, 9 khi nng ln ly tha bc l th ch s tn
cng vn khng thay i.
c) Cc s c ch s tn cng l 3, 7, 9 khi nng ln ly tha bc 4n (n thuc N) th
ch s tn cng l 1.
d) Cc s c ch s tn cng l 2, 4, 8 khi nng ln ly tha bc 4n (n thuc N) th
ch s tn cng l 6.
Bi ton 1 : Tm ch s tn cng ca cc s :
a) 799 b) 141414 c) 4567
Li gii :
a) Trc ht, ta tm s d ca php chia 99 cho 4 :
99 - 1 = (9 - 1)(98 + 97 + + 9 + 1) chia ht cho 4
=> 99 = 4k + 1 (k thuc N) => 799 = 74k + 1 = 74k.7
Do 74k c ch s tn cng l 1 (theo tnh cht 1c) => 799 c ch s tn cng l 7.
b) D thy 1414 = 4k (k thuc N) => theo tnh cht 1d th 141414 = 144k c ch s tn cng l
6.
c) Ta c 567 - 1 chia ht cho 4 => 567 = 4k + 1 (k thuc N)
=> 4567 = 44k + 1 = 44k.4, theo tnh cht 1d, 44k c ch s tn cng l 6 nn 4567 c ch s tn
cng l 4.
Tnh cht sau c => t tnh cht 1.
Tnh cht 2 : Mt s t nhin bt k, khi nng ln ly tha bc 4n + 1 (n thuc N) th ch
s tn cng vn khng thay i.
Ch s tn cng ca mt tng cc ly tha c xc nh bng cch tnh tng cc ch s
tn cng ca tng ly tha trong tng.
Bi ton 2 : Tm ch s tn cng ca tng S = 21 + 35 + 49 + + 20048009.
Li gii :
Nhn xt : Mi ly tha trong S u c s m khi chia cho 4 th d 1 (cc ly tha u c
dng n4(n - 2) + 1, n thuc {2, 3, , 2004}).
Theo tnh cht 2, mi ly tha trong S v cc c s tng ng u c ch s tn cng
ging nhau, bng ch s tn cng ca tng :
(2 + 3 + + 9) + 199.(1 + 2 + + 9) + 1 + 2 + 3 + 4 = 200(1 + 2 + + 9) + 9 =
9009.
Vy ch s tn cng ca tng S l 9.
T tnh cht 1 tip tc => tnh cht 3.
Tnh cht 3 :
a) S c ch s tn cng l 3 khi nng ln ly tha bc 4n + 3 s c ch s tn
cng l 7 ; s c ch s tn cng l 7 khi nng ln ly tha bc 4n + 3 s c ch
s tn cng l 3.
b) S c ch s tn cng l 2 khi nng ln ly tha bc 4n + 3 s c ch s tn
cng l 8 ; s c ch s tn cng l 8 khi nng ln ly tha bc 4n + 3 s c ch
s tn cng l 2.
c) Cc s c ch s tn cng l 0, 1, 4, 5, 6, 9, khi nng ln ly tha bc 4n + 3 s
khng thay i ch s tn cng.
Tm hai ch s tn cng
Nhn xt : Nu x N v x = 100k + y, trong k ; y N th hai ch s tn cng
ca x cng chnh l hai ch s tn cng ca y.
Hin nhin l y x. Nh vy, n gin vic tm hai ch s tn cng ca s t nhin x
th thay vo ta i tm hai ch s tn cng ca s t nhin y (nh hn).
R rng s y cng nh th vic tm cc ch s tn cng ca y cng n gin hn.
Li gii :
a) D thy, nu a chn th a2 chia ht cho 4 ; nu a l th a100 - 1 chia ht cho 4 ; nu a chia
ht cho 5 th a2 chia ht cho 25.
Mt khc, t tnh cht 4 ta suy ra vi mi a N v (a, 5) = 1 ta c a100 - 1 25.
Vy vi mi a N ta c a2(a100 - 1) 100.
Do S1 = 12002 + 22(22000 - 1) + ... + 20042(20042000 - 1) + 22 + 32 + ... + 20042.
V th hai ch s tn cng ca tng S1 cng chnh l hai ch s tn cng ca tng 12 + 22 +
32 + ... + 20042. p dng cng thc :
12 + 22 + 32 + ... + n2 = n(n + 1)(2n + 1)/6
=>12 + 22 + ... + 20042 = 2005 x 4009 x 334 = 2684707030, tn cng l 30.
Vy hai ch s tn cng ca tng S1 l 30.
b) Hon ton tng t nh cu a, S2 = 12003 + 23(22000 - 1) + ... + 20043(20042000 - 1) + 23 + 33
+ 20043. V th, hai ch s tn cng ca tng S2 cng chnh l hai ch s tn cng ca 13 +
23 + 33 + ... + 20043.
p dng cng thc :
tm ba ch s tn cng
Nhn xt : Tng t nh trng hp tm hai ch s tn cng, vic tm ba ch s
tn cng ca s t nhin x chnh l vic tm s d ca php chia x cho 1000.
Nu x = 1000k + y, trong k ; y N th ba ch s tn cng ca x cng chnh l ba ch s
tn cng ca y (y x).
Do 1000 = 8 x 125 m (8, 125) = 1 nn ta xut phng php tm ba ch s tn cng ca
s t nhin x = am nh sau :
Trng hp 1 : Nu a chn th x = am chia ht cho 2m. Gi n l s t nhin sao cho
an - 1 chia ht cho 125.
Vit m = pn + q (p ; q N), trong q l s nh nht aq chia ht cho 8 ta c :
x = am = aq(apn - 1) + aq.
V an - 1 chia ht cho 125 => apn - 1 chia ht cho 125. Mt khc, do (8, 125) = 1 nn aq(apn 1) chia ht cho 1000.
Vy ba ch s tn cng ca am cng chnh l ba ch s tn cng ca aq. Tip theo, ta tm ba
ch s tn cng ca aq.
Trng hp 2 : Nu a l , gi n l s t nhin sao cho an - 1 chia ht cho 1000.
Vit m = un + v (u ; v N, 0 v < n) ta c :
x = am = av(aun - 1) + av.
V an - 1 chia ht cho 1000 => aun - 1 chia ht cho 1000.
Vy ba ch s tn cng ca am cng chnh l ba ch s tn cng ca av. Tip theo, ta tm ba
ch s tn cng ca av.
Tnh cht sau c suy ra t tnh cht 4.
Tnh cht 6 :
Nu a N v (a, 5) = 1 th a100 - 1 chia ht cho 125.
Chng minh : Do a20 - 1 chia ht cho 25 nn a20, a40, a60, a80 khi chia cho 25 c
cng s d l 1
=> a20 + a40 + a60 + a80 + 1 chia ht cho 5. Vy a100 - 1 = (a20 - 1)( a80 + a60 + a40 + a20
+ 1) chia ht cho 125.
Bi ton 11 :
Tm ba ch s tn cng ca 123101.
Li gii : Theo tnh cht 6, do (123, 5) = 1 => 123100 - 1 chia ht cho 125 (1).
Mt khc :
123100 - 1 = (12325 - 1)(12325 + 1)(12350 + 1) => 123100 - 1 chia ht cho 8 (2).
V (8, 125) = 1, t (1) v (2) suy ra : 123100 - 1 chi ht cho 1000
=> 123101 = 123(123100 - 1) + 123 = 1000k + 123 (k N).
Vy 123101 c ba ch s tn cng l 123.
Bi ton 12 :
Tm ba ch s tn cng ca 3399...98.
Li gii : Theo tnh cht 6, do (9, 5) = 1 => 9100 - 1 chi ht cho 125 (1).
Tng t bi 11, ta c 9100 - 1 chia ht cho 8 (2).
V (8, 125) = 1, t (1) v (2) suy ra : 9100 - 1 chia ht cho 1000 => 3399...98 = 9199...9 = 9100p + 99 =
999(9100p - 1) + 999 = 1000q + 999 (p, q N).
Vy ba ch s tn cng ca 3399...98 cng chnh l ba ch s tn cng ca 999.
Li v 9100 - 1 chia ht cho 1000 => ba ch s tn cng ca 9100 l 001 m 999 = 9100 : 9 =>
ba ch s tn cng ca 999 l 889 (d kim tra ch s tn cng ca 999 l 9, sau da vo
php nhn
xc nh
).
399...98
Vy ba ch s tn cng ca 3
l 889.
Nu s cho chia ht cho 8 th ta cng c th tm ba ch s tn cng mt cch gin tip
theo cc bc : Tm d ca php chia s cho 125, t suy ra cc kh nng ca ba ch
s tn cng, cui cng kim tra iu kin chia ht cho 8 chn gi tr ng.
Bi ton 13 :
Tm ba ch s tn cng ca 2004200.
Li gii : do (2004, 5) = 1 (tnh cht 6)
=> 2004100 chia cho 125 d 1
=> 2004200 = (2004100)2 chia cho 125 d 1
=> 2004200 ch c th tn cng l 126, 251, 376, 501, 626, 751, 876. Do 2004200 chia
ht cho 8 nn ch c th tn cng l 376.
T phng php tm hai v ba ch s tn cng trnh by, chng ta c th m rng
tm nhiu hn ba ch s tn cng ca mt s t nhin.
Sau y l mt s bi tp vn dng :
Bi 1 : Chng minh 1n + 2n + 3n + 4n chia ht cho 5 khi v ch khi n khng chia ht
cho 4.