T TNG GIO DC CA KHNG T NGUYN MINH TR* TM TT Bi vit i phn tch t tng gio dc ca Khng T th hin nhng ni dung:

: mc tiu gio dc; ch trng gio dc; ni dung gio dc v phng php gio dc ca Khng T cch y 25 th k. T gi m c gi suy ngh v s nghip trng ngi Vit Nam! ABSTRACT Educational thought of Khong Tu Posts analyzed ideas of Confucian education is reflected in the content objectives educational policy educational educational content and methods of education of Confucius 25 centuries ago. From that inspire readers to think about the career of "grown men" in Vietnam! Dn lun Nho hc l dng vn ho Trung Hoa c i, n gp phn lm nn tnh cch con ngi, tm l dn tc Trung Hoa v nh hng su sc n s pht trin vn ho Phng ng. Nho hc bao hm nhiu ni dung trit hc phong ph v a dng, trong c quan im gio dc ca Khng T v sau c Mnh T k tha v pht trin. Nho hc coi gio dc loi ngi l cao vai tr ca vn ho gio dc, coi gio dc hc vn l con ng quan trng thc y x hi pht trin v lm nn bn sc con ngi. Mc d nhng quan im ca Khng T v mc ch, ch trng, ni dung, phng php ca ng a ra cch y 25 th k nhng hin nay n vn mang ngha thi s. Hn nay, khi cnh ca ca nn kinh t tri thc ang m ca ra, hng nhn loi vo k nguyn khoa hc v cng ngh, khi m vic hc tp thng xuyn, sut i tr thnh hin thc. Vn kin i hi i biu ton quc ln th X ca ng tip tc qun trit cc quan im c bn v gio dc v o to th hin trong ngh quyt Trung ng 2 (kho VIII), i hi i biu ton quc ln X, kt thc Hi ngh TW ln th VI (kho IX), khng nh:

Gio dc v o to cng vi khoa hc v cng ngh l quc sch hng u, l nn tng v ng lc thc y cng nghip ho, hin i ho t nc[2, tr 94-95] Tip tc k tha vn kin i hi i biu ton quc ln XI khng nh: Gio dc v o to c s mnh nng cao dn tr, pht trin ngun nhn lc, bi dng nhn ti, gp phn quan trng pht trin t nc, xy dng nn vn ha v con ngi Vit Nam. Pht trin gio dc v o to cng vi pht trin khoa hc cng ngh l quc sch hng u; u t cho gio dc v o to l u t pht trin. i mi ton din gio dc v o to theo nhu cu pht trin ca x hi[3, tr.77]. Tuy nhin, bn cnh tin b t c, gio dc nc ta vn cn nhiu yu km, bt cp m ng quan tm nht l cht lng v hiu qu gio dc cn thp. Cha gii quyt ng b 3 nhim v ca gio dc: dy ch, dy ngh, v dy ngi. Hin nay, ng v Nh nc ta tip tc y mnh i mi cn bn v ton din gio dc, v vy vic nghin cu nhng quan im gio dc ca Khng T l vn ht sc cn thit, c ngha c v l lun v thc tin. Ni dung 1. S lc v cuc i ca Khng T: Khng T (551-479TCN) tn l Khu, t l Trng Ni, ng l nh trit hc, nh chnh tr v l nh gio dc ni ting Trung Quc c i. T tin Khng T l ngi nc Tng di sang nc L. ng c sinh ra nc L - ni bo tn nhiu di sn vn ho nh Chu. Khng T c 3 tui th b mt. L ngi thng minh, ln ln trong thi lon lc, cc nc ch hu lun gy ho binh ao, tranh ginh quyn binh, chin tranh lin min hng th k khin trm h lm than, iu ng t Khng T m mng binh bang, t th, lp tr gip nc, cu i, thc thi nhng hoi bo ca mnh. Song ti nm 35 tui, Khng T khng c vua cc nc ch hu tin dng nn bn v qu hng m trng dy hc theo ng l xut x ca bc i qun t Tin vi quan, t vi s. Hc tr khp ni n theo hc. H knh cn gi ng l tin s, hc tr ca ng c lc ln n 3000 ngi, trong c 72 ngi ni ting trong lch s (tht thp nh hin), y tht l mt con s him thytrong lch s gio dc thi c i. Khng T c 4 nm lm quan ti nc L vi cc chc v: i t khu, Nhip tng s. Nhng vua nc L hoang dm, m m tu sc, khng mng ti chnh s. T

Khng T nhn thy kt cc chng c g tt p nh vua, cho nn, ng xin t quan v qu dy hc v ton tm nghin cu, xc nh li cc loi sch i trc v vit b Xun Thu ni ting. 2. T tng gio dc ca Khng T: Ht nhn t tng ca Khng T xng v xuyn sut truyn b trong cc lp mn sinh l nhn, ch nhn theo quan nim ca ng mang mt ngha rng ln, gn b cht ch vi o - o c - lng yu thng con ngi, yu thng vn vt. Theo Khng T, gc ca nhn l hiu l ngha, trung thc v tha, x thn cu ngi nh chnh Khng T ni: Theo ta, ngi c c nhn l: Bn thn mnh mun ng vng trong cuc sng th phi gip ngi khc ng vng trong cuc sng. Mi vic iu c th t mnh m ngh n ngi khc, c th ni l bin php thc hin iu nhn. (Lun Ng-Ung d). Nhn theo Khng T cn l: k s bt dc, vi th nhn. thc hin c Nhn, Khng T cho rng con ngi phi c l. L l cc quy phm o c hp thnh mt h thng qui tc x th. Trong sut cuc i lm thy ca mnh, bn cnh dy ch, bao gi Khng T cng ch trng vo dy ngi, y cao thuyt c tr. T ni dung ca hc thuyt m Khng T p dng vo gio dc mang tnh nhp th v tch cc. ng xng thuyt tn hin. Nhng t tng y ca Khng T trong bi cnh ri ren ca x hi ng thi rt kh thc hin, sng l nhng quan c gi tr c th h sau k tha, pht trin v n nay vn cn ng trn trng v ni dung, ch trng, ni dung v c phng php gio dc. 2.1 Mc tiu gio dc ca Khng T: l o to, bi dng ngi nhn, qun t lm quan, iu ha mu thun giai cp, khi phc l ngha trong x hi y ri ren. Xt v mt chnh tr v c bn l bo th, t tin b, nhng v gio dc th mang tnh tinn b v vt thi i. Theo Khng T hc lm ngi qun t vi ch kh ca bc i trng phu hnh mu ca con ngi trong x hi phong kin. Ngi qun t trc ht phi tu dng o c th mi c th lm vic ln (t gia, tr quc, bnh thin h). Khng T quan nim: ngi qun t n khng c y , khng c yn vui, lm vic sing nng v thn trng vi li ni,
3

tm ngi o c sa mnh; nh vy mi c coi l ngi ham hc [4, tr33]. Khng T khng ch quan tm n vic nui dn, dng dn m cn quan tm n vic gio ha dn. Nui dn, dng dn l chm lo v i sng vt cht, gio dn l lo cho dn v i sng tinh thn. Vi quan im ny, gio dc gp phn lm nn bn cht x hi ca con ngi. Vi mc ch gio ny, Khng T th hin t tng vt thi i, mt x hi mun pht trin vng mnh phi c con ngi c, ti. V th ng v Nh nc ta ch trng gio dc l quc sch hng u gp phn xy dng thnh cng Ch ngha x hi. Tuy nhin, mc ch gio dc ca Khng T l nhm thc hin mc ch chnh tr ca Nho gia, l th hin t tng thn dn ca nh cm quyn. Bi v ngi lm quan c gio dc s hiu c chc phn ca mnh khng lm iu hi dn, ngi dn c gio dc s hiu c ngha v v quyn li ca mnh thc hin. 2.2. Ch trng gio dc ca Khng T: l bnh dn gio dc, y l ch trng tin b trong bi cnh lch s by gi. Trong Lun ng, Khng T ch trng hu gio v loi, bt c ai ch cn em cho thy mt b nem l ng u nhn lm hc tr, khng phn bit giai cp, qu tin, sang hn. T tng ny c hc tr, Mnh T k tha v pht huy ng li bnh dn gio dc ca Khng T trn phm vi qung i, vi cc hnh thc a dng. Khc vi Khng T, Mnh T ch trng hnh thnh mt mng li trng cng t lng n kinh , t trng hng hc n trng quc hc, l trng, t, hc, hiu gio ha dn chng. H thng trng hc m rng theo quan nim ca Mnh T l iu kin, l bin php thit thc bnh dn gio dc. Nu t p n ch chu huyn u t nh hc, cho t con vua tr xung n con nh s v th dn u i hc c, th mi nm sau, trn bit bo di, di bit cch th trn [6, tr 556]. y l t tng tin b ca nho gia v khng ch biu hin t tng thn dn m cn lm cho dn i mi. T tng ny chn phi hin nay ng v Nh nc ang vn dng hay sao! l m rng cc trng nng thn v c bit min ni gio dc, nng cao trnh cho ngi dn. 2.3. Ni dung gio dc ca Khng T:

Ni dung gio dc lun l o c ca Khng T c th hin trong Lun ng. Lun ng ch trng rn luyn tnh thin cho dn bng phng php ct nhc ngi tt, dy d ngi khng tt th dn khuyn nhau lm iu thin[4, tr 40]. Mc ch gio dc iu th hin cho dn khng lm iu c, khng phm ti. Nu khng gio ha dn, dn phm ti ri git, nh vy tn ngc. Vi quyt nh ny, th trc ht phi dy cho dn bit iu thin, c m thc thi. Bn cnh gio dc o c, chng ta c th suy thy ni dung dy hc ca ng gm 4 mt: nhng k theo ta nc Trn, nc Si nay u khng n trng cua ta na. Mn c hnh: th c Nhan Uyn, Mu T - khin, Nhim B - ngu, Trng Cung; khoa ngn ng: th c T Ng, T Cng ; mn chnh tr, th c Nhim Hu, Qy L; mn vn hc: th c T Du, T H. y Khng T cha hn phn ngnh dy, nhng trn thc t th c 4 ni dung , v bit phn bit ra 4 mt nh vy m dy, ty tnh cht m dy, th qu tht y l mt tin b rt ln trong lch s gio dc m n nay cn nguyn gi tr. Chnh cng vic truyn dy ca ng c tc dng tch cc rt ln i vi lch s vn ha. Nhng ch trng ca Khng T, l nhng ni dung gio dc nhm phc v quan im chnh tr, nhm ci to x hi ng thi. ng tuyt nhin khng phi dy vn hc, dy ngn ng. Khng T rt coi trng vic hc Kinh Thi, khng hc Kinh Thi th khng bit g ni. Theo Khng T, Kinh Thi c th lm cho phn khi, c th lm cho ta on kt, c th lm cho ta bit cm th, gn th th cha m, xa th th vua, nhng cn bn l bi dng c hnh, kin thc, th cha, th vua. Ngoi ra, ni dung gio dc ca Khng T cn th hin trong vic gio ha hun luyn k nng thc hnh cho dn. Khng T cho rng Bc thin dy dn by nm th c th dng dn vo vic chin u c, a dn khng c dy d ra nh gic, tc l b dn [4, tr227]. Quan nim ny th hin trong quan nim ca Khng T t nhiu qu trng sinh mnh con ngi, d l tnh mng ca t dn bch tnh tm thng. Nguyn Hin L cho rng: dy dn ti by nm mi a ra trn, c kim cha thy bao gi. Qa ng nh vy! Sau by nm ngi dn c gio ha rn luyn, sn sng xng pha ni trn mc, liu cht vi gic gi nc.

Tuy nhin trong lnh vc hun luyn k nng thc hnh cho dn, Khng T khng trnh khi nhng hn ch x hi.Trung Hoa thu y l x hi nng nghip, th m Khng T khng dy cch lm rung lm vn. Khi Phn Tr xin ng dy cch trng cy, th ng trch rng: G Phn Tr ch nh hp lm thay!. Ngi b trn ch cn hc l, ngha, tn th dn chng bn phng s em n phc dch mnh. Cn khi phi hc ngh cy cy (Lun Ng; T L). Khng T coi vic lm rung l ca k tiu nhn, cn k s h tt phi hc lm rung. y l t tng xem thng chn tay ca Khng T. Khng ch xem thng k lao lc, Khng T cn khng tin vo kh nng nhn thc ca h. Khng T vit Dn kh s do chi, bt kh s tri chi [4, tr 143], y l ch trng ngu dn ca Khng T. Tuy nhin, ng ch trng hu gio v loi, y l mu thun gia t tng thn dn v lp trng qu tc ca ng. V sau t tng ny c Mnh T khc phc. 2.4. Phng php gio dc ca Khng T: V mt phng php dy hc ng c mt s quan im c bit c tnh cht duy vt cht phc tin b, n nay vn cn ngha thi s trong vic dy hc v cch t chc thi c nc ta hin bay. Phng php gio dc ca Khng T th hin: Th nht, hc nh th no? Theo Khng T ngi hc phi c nhu cu nhn thc, ham hiu bit, khm ph ci mi; phi c lp suy ngh v sng to trong qu trnh nhn thc. Ngi dy khng ch truyn t tri thc m ci c bn l dy nng lc sng to, dy phng php ngi hc t tm n tri thc. ng ni: k no khng c cng tm kim, ta chng ch v. Khi no khng bc l t tng ca mnh, ta chng khai sng cho. K no ta dy m khng bit hai ta chng dy. Trong qu trnh hc, Khng T bt hc tr phi suy ngh, hc khng suy ngh th v ch. Suy t m khng hc th kt qu cng ch bng khng (Lun Ng). Vi quan im ny, trong Vn kin i hi i biu ton quc nu: i mi phng php v cc hnh thc t chc gio dc, pht huy tnh tch cc v nng lc ch ng, sng to ca ngi hc, thc hin cn i, hp l dy kin thc dy ngh dy ngi trn c s ly dy ngi lm cn bn, nhm o to con ngi c nhn cch v bn lnh, c kin thc cn thit, c nng lc lnh ngh[7, tr 45]

Ngoi ra, Khng T cn cao vic ng dng vo cuc sng nhng u hc. ng ni: Nh c ai c thuc ht ba trm thin trong Kinh Thi, c bt quc trng trao quyn hnh chnh cho mnh, nhng cai tr chng xui; c phi i s n cc nc bn phng, nhng t mnh chng c ti ng i, ngi y du hc nhiu cng tr nn v ch (lun Ng, T L). Quan im ny c ng v Nh nc ta tip tc k tha, trong Vn kin i hi X khng nh: m rng qui m, ng thi ch trng nng cao cht lng, hiu qu gio dc, gn hc vi hnh, ti vi c. Th hai, thi ca ngi hc v ngi dy: i vi ngi hc: Theo Khng T, ngoi hc Thy, hc trong sch v cn hc c trong cuc sng ba ngi cng i, tt c ngi lm thy; la ci hay ca ngi ny m hc, xt ci quy ca ngi kia m t sa mnh[4, tr 130], t tng ny rt tin b. Chng ta c th hc mi luc, mi ni, mi ngi trong bt c hon cnh no. c bit, Khng T coi trng nguyn tc lm gng. Nhng quan im ny c ng v Nh nc ta tip tc k tha trong giai on x hi ha gio dc hin nay. Trong Vn kin i hi i biu ton quc ln th X, khng nh: chuyn dn m hnh gio dc hin nay sang m hnh gio dc m m hnh x hi ha hc tp sut i, o to lin tc, lin thng gia cc bc hc, ngnh hc; xy dng v pht trin h thng hc tp cho mi ngi v nhng hnh thc hc tp thng xuyn[7, tr42 43]. Trong thi k hi nhp hin nay, khoa hc k thut cng ngh lun lun thay i. Do , nu ta th ng, khng tip thu tri thc th s lc hu v khng theo kp xu hng pht trin ca thi i. V vy ta phi lun hc tp, trao di kin thc trong mi hon cnh. i vi ngi dy: Theo Khng T hc khng bit chn, dy ngi khng mt thi dy hc y rt tin b c mi thi i. Ngoi ra, Khng T t ra rt nhiu yu cu khc khe i hi s n lc ca ngi hc i theo hng ca thy vch ra. V i hi ny, thng thng trong khi dy, Khng T ging gii tng bc mt, tr li nhng cu hi tng bc, t chung chung n c th tu theo s hiu bit ca ngi hc. Chnh u ny pht huy c kh nng suy l ca mnh nh li bnh trong L k vit: Thy dy ch thc y, ch m li soi ng
7

nhng s khng bc bch, khng dn dt n cng y li lm cho hc tr th thi v bit ngh suy[1, tr 74]. y chng phi l quan im ly ngi hc lm trung tm trong nn gio dc hin nay nc ta chng! Ngoi ra, Khng T i hi kh nng phn tch, tng hp ca ngi hc nm nhng phn quan trng nht ca cc vn t ra. Li ging: Ny, T, s thng sut mi nh ca ta chng phi ch ta hc nhiu m ch ta tm tm ra u mi, khng phi dnh ring cho T Cng m l yu cu i vi tt c nhng ai mun thng sut mi nh nhu ng. Ngoi ra, ng cn i hi s kt hp gia hc v hnh, gia tri thc v rhc tin nh i hi vic vn dng ba trm thin trong Kinh Thi, vi vic hng chnh v vic ca ngi i x. Tt c nhng phng php gio dc ca Khng T vn cn nguyn gi tr trong vic dy v hc nc ta hin nay. Kt lun C th ni rng, ch trng, mc ch, ni dung, phng php gio dc ca Khng T th hin t tng thn dn v tn dn m nt. Mc d vn cn nhng hn ch mang tnh lch s, nhng quan im gio dc l bc tranh phc tho a dng cho th h sau chc lc, tip thu, pht trin. Khng c mt dn tc no c th pht trin khi h xem thng truyn thng ca mnh. Chnh ci truyn thng ca dn tc v tinh hoa vn ha ca nhn loi s to tin cho qu trnh pht trin ca dn tc y trong tng lai. Kt hp gia truyn thng v hin i l nt c trng ni bt to nn nhng gi tr ca nn vn ha, nn gio dc ca cc quc gia ni chung v Vit Nam ni ring. Vit Nam bn cnh nhng tin b m gio dc t c, gio dc nc ta vn cn nhiu yu km, bt cp m ng quan tm nht l cht lng v hiu qu gio dc cn thp, c bit gio dc i hc v gio dc ngh nghip. Trong ba nhim v dy ch, dy ngh v dy ngi, mi tp trung vo dy ch, cha ch y ti dy ngi. Mt s biu hin tiu cc nh: thiu k cng, cht lng cn thp; ni dung, phng php dy hc cn lc hu; cc hin tng tiu cc trong gio dc cn nhiu, Vn kin i hi XI ch r:

Cht lng gio dc v o to cha p ng yu cu pht trin, nht l o to ngun nhn lc trnh cao cn hn ch; cha chuyn mnh sang o to theo nhu cu x hi. Cha gii quyt tt mi quan h gia tng s lng, quy m vi nng cao cht lng, gia dy ch v dy ngi. Chng trnh, ni dung, phng php dy v hc lc hu. Qun l nh nc v gio dc cn bt cp. Xu hng thng mi ha v sa st o c trong gio dc cn chm, hiu qu thp, ang tr thnh ni bc xc ca x hi [3,167 168]. Chnh nhng iu ny t trn vai ngnh gio dc nc ta mt trng trch ln ca thi i. Ngnh gio dc chng ta cn xc nh c nhng nhim v trng tm, gii php hu hiu, nhm o to ngun nhn lc c s lng v cht lng tt, p ng c yu cu cng nghip ha hin i ha, xy dng v bo v vng chc T quc Vit Nam x hi ch ngha. TI LIU THAM KHO 1. Trnh Don Chnh (2004), i cng lch s trit hc Trung Quc, Nxb. Chnh tr quc gia, H Ni. 2. ng Cng Sn Vit Nam (2006), Vn Kin i hi i biu ton quc ln th X, Nxb. Chnh tr quc gia, H Ni. 3. ng Cng Sn Vit Nam (2011), Vn Kin i hi i biu ton quc ln th XI, Nxb. Chnh tr quc gia, H Ni. 4. Nguyn Hin L (1991), Lun ng, Nxb. Vn ho, H Ni. 5. Quang Long Lm Dut Thi (1993), Bn v Khng T, Nxb. S tht, H Ni. 6. Trn Trng Kim (1992), i cng trit hc Trung Quc, nho gia, Nxb. TP h Chi Minh 7. Trin khai ngh quyt i hi X trong lnh vc khoa gio (2006), Nxb. Chnh tr quc gia H Ni.

*Trng i hc K thut cng ngh TP. H Ch

10