You are on page 1of 20

Paul Dawkins

Ngi dch L L (CSP NINH THUN)

Complex Numbers Primer


S PHC

Complex Numbers Primer- Paul Dawkins

L L-suphamle2341@gmail.com

- S PHC-

Page 2

Complex Numbers Primer- Paul Dawkins

- S PHC-

Contents1
LI NGI DCH ........................................................................................................................................ 5
1.Tp s phc v cc php ton ..................................................................................................................... 6
1.1nh ngha tp s phc ......................................................................................................................... 6
1.2.Cc php ton ...................................................................................................................................... 6
2.Bt ng thc tam gic ............................................................................................................................... 9
2.1 S phc lin hp .................................................................................................................................. 9
2.2 Mun ca s phc............................................................................................................................ 10
2.3 Bt ng thc tam gic ...................................................................................................................... 12
3.Dng lng gic v dng m .................................................................................................................... 13
3.1 Biu din hnh hc ca s phc ......................................................................................................... 13
3.2 Dng lng gic ................................................................................................................................ 14
3.3 Dng m ca s phc ........................................................................................................................ 15
4.Ly tha v khai cn................................................................................................................................. 16
4.1 Ly tha vi s m n nguyn dng ................................................................................................. 16
4.2 Cn bc n ca s phc ....................................................................................................................... 17

C th click chut vo tiu nhy n ni dung tng ng

L L-suphamle2341@gmail.com

Page 3

Complex Numbers Primer- Paul Dawkins

L L-suphamle2341@gmail.com

- S PHC-

Page 4

Complex Numbers Primer- Paul Dawkins

- S PHC-

LI NGI DCH
Hin nay trng s phc c xy dng theo nhiu cch, trong c hai cch i s thng
s dng :
l trng phn r ca a thc bt kh quy
trong , tc l tn ti i ,

i2

x2 1(trn ) . x2 1 0 c nghim

1.

Xem = R ={(a;b)}, xy dng php ton cng v nhn thch hp, ri chng minh
( ,+,x) l mt trng. Tc gi xy dng trn tinh thn ny . Phn ln quy tc tnh
c thao tc trn cc v d mt cch hnh thc. Tip theo l nh ngha v cui cng
kim chng kt qu. Vic xy dng ca tc gi va m bo chnh xc va d hiu, d
p dng.
Ti liu dnh phn u nu nh ngha s phc v cc php ton .
Phn hai ni v bt ng thc tam gic.
Dng lng gic v m ca s phc c nu phn ba.
Phn cui dng trnh by v ly tha v cn bc n ca mt s phc.
c ti liu ny:
Hc sinh, sinh vin c nhu cu thc hnh cc php ton trn s phc, tm thy
hng dn r rng, chi tit;
Nu mun tm li gii p v sao tp s phc c nhiu tnh cht p m khng
c, s c tha mn;
Nu bit mt t v s phc vn thy th v.
Cn ...ti th t thi gian m ham nhiu vic, ngh rng thiu st khng trnh khi.
Nc m Ni sch, xin ra tai nghe ch gio.

L L-suphamle2341@gmail.com

Page 5

Complex Numbers Primer- Paul Dawkins

- S PHC-

1.Tp s phc v cc php ton


1.1nh ngha tp s phc
Cho a,b . Mi biu thc dng a+bi c gi l mt s phc2
a: phn thc ca z.
b: phn o ca z.
Tp cc s phc k hiu l . a , a= a+0i=z . Vy

Ta cn nh ngha php cng v nhn hai s phc


Cho hai s phc z1
Tng z1

z2

Tch z1.z2

a bi, z2

c di .

(a c) (b d )i

(ac bd ) (ad bc)i

Cng thc trn ng cho trng hp hai s thc z1


Tht vy

z1
z1.z2

z2

(a 0i) (c 0i)
(a 0i)(c 0i)

a 0i, z2

c 0i .4

a c

ac

iu cui cng trong phn ny, ta phi chng minh i

1nh mt h qu

ca php nhn. Tht vy:

i2

i.i

(0 1i)(0 1i) (0.0 1.1) (0.1 1.0)i

1.2.Cc php ton


Khi thc hnh cng v nhn hai s phc, ch cn thc hin theo quy tc cng
v nhn a thc vi ch i

1.

Dng i s ca s phc(ND)

Tn ti n cu trng : (ND).

Hai php ton cng, nhn cm sinh trn thnh hai php ton cng v nhn thng thng (ND) .

L L-suphamle2341@gmail.com

Page 6

Complex Numbers Primer- Paul Dawkins

- S PHC-

V d: Tnh
a. (58-i)+(2-17i)
b. (6+3i)(10+8i)
c. (4+2i)(4-2i)
Bi gii
a. (58-i)+(2-17i)=58-i+2-17i=60-18i
b. (6+3i)(10+8i)=60+48i+30i+24i2=60+78i+24(-1)=36+78i
c. (4+2i)(4-2i)=16-(2i)2=16+4=20 .
Php nhn hai s phc , cho ta h thc : (a

bi)(a bi) a 2 b2 . H thc ny

c s dng khi chia hai s phc phn sau.


By gi xt n php tr v chia hai s phc. Th lm mt cch hnh thc v
d sau
V d :
a. (58 i) (2 17i)
b.

58 i 2 17i 56 16i

6 3i (6 3i) (10 8i)


=
=
.
10 8i (10 8i) (10 8i)
60 48i 30i 24i 2
100 64

c.

84 18i
164

5i
5i(1 7i)
=
1 7i (1 7i)(1 7i)

35 5i
50

84 18
21 9
i=
i
164 164 41 82

7 1
i
10 10

Trc khi nh ngha php tr v php chia hai s phc, ta cn mt s chun


b:
S i ca s phc z k hiu z , tha mn z+(-z)=0
Trong cc trng i s tng qut ni chung khng c h thc
Rt may mn, trong trng ta c
L L-suphamle2341@gmail.com

z ( 1).z

z ( 1).z

a bi
Page 7

Complex Numbers Primer- Paul Dawkins

Hiu hai s phc z1 , z2 : z1


Nn z1

z2

z2

- S PHC-

z1 ( z2 )

z1 ( z2 ) (a bi) ( c di) (a c) (b d )i

iu cn chun b cho nh ngha thng hai s phc l s nghch o ca


mt s phc.
S nghch o ca s phc z ( 0) l mt s phc k hiu z-1 sao cho z.z-1=1.
S nghch o ca s phc c lm r qua on sau:
Gi s z-1=u+vi l s nghch o ca z=a+bi ,
z.z-1=(a+bi)(u+vi)=(au-bv)+(av+bu)i=1

au bv 1

av bu 0

Nn

a2

a2

b2
b
2
a b2

v
b

b2

a2

b2

i.

Mi s phc z khc 0 tn ti s nghch o z-1.


nh ngha thng hai s phc. Cho hai s phc z1, z2 (z2 0)

z1
z2

z1.z2 1

Theo nh ngha trn , ta c


V d :

6 3i
10 8i
(10 8i )

(6 3i)(10 8i ) 1 ,
1

L L-suphamle2341@gmail.com

10

102 82

102 8

i
2

10 8i
164

Page 8

Complex Numbers Primer- Paul Dawkins

6 3i
10 8i

(6 3i)(10 8i )

60 48i 30i 24i 2


164

(6 3i )

- S PHC-

10 8i
164

21 9
i
41 82

Ta c li kt qu trc y khi tin hnh chia hai s phc mt cch hnh thc.
Da vo nhn xt ny, ta c th tin hnh chia hai s phc m khng cn bn
tm n cng thc tm s nghch o ca s phc.
Chng hn

3 i
1 i

hay (10 8i)

(3 i )(1 i )
(1 i)(1 i)
1

2 4i
1 2i
2

10 8i
10 8i (10 8i)
.

10 8i
102 82

5
82

2
i
41

2.Bt ng thc tam gic


2.1 S phc lin hp
S phc lin hp ca z=a+bi , k hiu z ,

a bi .

(ni cch khc ch cn i du phn o ca z, ta c z )


Mt s tnh cht ca s phc lin hp

z1

L L-suphamle2341@gmail.com

z2

z1

z1.z2

z1.z2

z1
z2

z1
z2

z2

Page 9

Complex Numbers Primer- Paul Dawkins

- S PHC-

V d : Tnh
(a) z , z

3 15i

(b) z1

z2 , z1

5 i, z2

8 3i

(c) z1

z2 , z1

5 i, z2

8 3i

Bi gii
(a) z

3 15i

3 15i 3 15i

(b) z1

z2

13 2i

(c) z1

z2

5 i ( 8 3i) 5 i ( 8 3i) 13 2i

z1

z2

13 2i 13 2i

Vi s phc z=a+bi, ta c

z z

a bi (a bi ) 2a,

z z

a bi (a bi ) 2bi

2.2 Mun ca s phc


Cho z=a+bi, Mun ca z k hiu |z|,

|z|

a2

b2

Mun ca mt s phc l s thc khng m.


z l s thc (z=a+0i), | z |

a 2 | a | . Vy Mun ca mt s thc chnh

l gi tr tuyt i ca s y.

| z |2 a 2 b2

a2

| z | | a | a.

Tng t | z | | b | b
Cc h thc din t mi quan h gia Mun v s lin hp ca z:

z.z

(a bi)(a bi) a 2 b2 z.z | z |2

|z| |z |
L L-suphamle2341@gmail.com

Page 10

Complex Numbers Primer- Paul Dawkins

- S PHC-

| z| |z|
z1
z2
V d:Tnh

z1 z2
| z2 |2

z1 z2
z2 z2

6 3i
10 8i

Bi gii

z1

6 3i, z2

6 3i
10 8i

10 8i, z2 10 8i,| z |2 164

60 48i 30i 24i 2


164

(6 3i)(10 8i)
164

21 9
i
41 82

Tnh cht ca Mun s phc

|z| 0

z 0

| z1 z2 | | z1 || z2 |
z1
z2

| z1 |
| z2 |

Tht vy:

|z| 0

a2

b2

| z1 z2 |2

( z1 z2 )( z1 z2 )

( z1 z2 )( z1 z2 )
z1 z1 z2 z2
| z1 |2 | z2 |2
| z1 z2 |2 | z1 |2 | z2 |2

| z1 z2 | | z1 || z2 |

L L-suphamle2341@gmail.com

Page 11

Complex Numbers Primer- Paul Dawkins

- S PHC-

2.3 Bt ng thc tam gic


Mi quan h gia Mun s hng v Mun tng hai s phc:

| z1

z2 | | z1 | | z2 |

Chng minh

z2 |2 ( z1

| z1

z2 |2 z1 z1

| z1
Lu rng z2 z1

z1 z2

z2 z1

z2 z1

z1 z2

z2 )( z1

z2 ) ( z1
z1 z2

z2 z1

z2 )( z1

z2 )

z2 z2

z2 z1 Nn

z1 z2

2 e( z1 z2 ) 2 | z1 z2 | 2 | z1 || z2 | 2 | z1 || z2 |

z1 z1 | z1 |2 ; z2 z2 | z2 |2

| z1

z2 |2

z1 z1

z1 z2

z2 z1

| z1 |2 z1 z2

z2 z2

z2 z1 | z2 |2

| z1 |2 2 | z1 || z2 | | z2 |2
(| z1 | | z2 |) 2
Nn | z1

z2 | | z1 | | z2 |

| z1 | | z1

z2

z2 |

| z1

z2 | | z2 |

| z1

z2 | | z2 | | z1

(gi s | z1 | | z2 | , | z1 | | z2 | lun

z2 | | z1 | | z2 | 0

ng)

Tng t

L L-suphamle2341@gmail.com

Page 12

Complex Numbers Primer- Paul Dawkins

| z1

z2 | | z2 | | z1 |

- S PHC-

(| z1 | | z2 |) 0 (gi s | z1 | | z2 |, | z1 | | z2 | lun

ng)
Do | z1

z2 | || z1 | | z2 ||

By gi thay z2 bi z2, ta c

| z1

z2 | | z1 | | z2 |

| z1

z2 | || z1 | | z2 ||

3.Dng lng gic v dng m


3.1 Biu din hnh hc ca s phc
Xt mt phng Oxy, mi s phc z=a+bi c biu din bi im M(a;b) hoc

Vect c ta (a;b)
Trc Ox gi l trc thc, Oy gi l trc o, mt phng trn gi l mt phng phc.

L L-suphamle2341@gmail.com

Page 13

Complex Numbers Primer- Paul Dawkins

- S PHC-

3.2 Dng lng gic


Xt s phc z=a+bi 0, M(a;b) trong mt phng phc. S o (raian) ca

mi gc lng gic tia

u Ox, tia cui OM

gi l mt acgumen ca z.
Cho z=a+bi 0
|z|=r>0, l acgumen ca z. Khi

a r cos
b r sin

i sin ) : dng lng gic ca s phc.

z a bi r (cos
Lu

r |z|
z

a bi, a

a=0, chn

0:

tan

b , sai khc k2, thng chn <


a

Vi d. Vit cc s phc sau di dng lng gic


(a) z

3i

(b) z= -9
(c) z=12i
Bi gii
L L-suphamle2341@gmail.com

Page 14

Complex Numbers Primer- Paul Dawkins

(a) r=|z|= 1 3

3
1

, tan
Khng c vit: z
Cng nh z

(b)

- S PHC-

2
z
3

2( cos

2(cos

81 0

i sin

2
)
3

i sin ) : du tr trc csin!


3

144 0 12

9(cos

(c)

2
3

i sin ) : r<0!
3

2(cos

i sin )

12(cos

i sin )
2

2
3.3 Dng m ca s phc
Cng thc Euler

ei

cos

i sin .

Dng cng thc trn s phc c th c vit di dng m:

i sin ) rei

r (cos

Lm vic vi s phc dng m c nhiu tin li :

| z | | rei | | r || cos
Vi z 0, z

(rei )

z1 z2 (r1ei 1 )(r2ei 2 )
z1 r1ei 1 r1 i ( 1
e
z2 r2ei 2 r2

r2

i sin |
1

r 1e

r1r2ei ( 1
z1
2)
z2

L L-suphamle2341@gmail.com

0 cos 2

1 i(
e
r

2)

z1 z2

r1
[cos(
r2

sin 2
1

1
[cos(
r

r1r2 [cos(
1

) i sin(

) i sin(

) i sin(
2

)], z2

)]
2

)]

0
Page 15

Complex Numbers Primer- Paul Dawkins

- S PHC-

Lu

acgumen( z1 z2 ) acgumenz1 acgumenz2

acgumen
z1
z1

z1
z2

acgumenz1 acgumenz2

r1ei 1 , z2
z2

r2ei 2
r2
2

r1
2k

(k

Z)

4.Ly tha v khai cn


4.1 Ly tha vi s m n nguyn dng
Cho z l s phc c |z|=r, l mt acgumen ca z. Tc l

z rei .
zn

[r (cos

i sin )]n

V d: Tnh (3 3i)

(rei )n

r n (cos n

r n ein

i sin n ) :cng thc Moa-vr(Moivre)

Bi gii

9 9

(3 3i )5

972 2(

3 2 , tan
[3 2(cos

2
2

2
i)
2

3
, chn
3
i sin )]5
4

4
(3 2)5 (cos

5
4

i sin

5
)
4

972 972i

L L-suphamle2341@gmail.com

Page 16

Complex Numbers Primer- Paul Dawkins

- S PHC-

4.2 Cn bc n ca s phc

i sin )n

Khi r=1, ta c (cos

cos n

i sin n .

n
Trc ht tm cn bc n ca n v, tc l tm s phc z sao cho z

Gi s nghim z

(rei )n 1

r n ein

1ei 0

r 1

2k . k
0 2k
n

rn

Nn

rei

1.

Do cn bc n ca n v l n s phn bit

2 k
n

cos

2 k
n

i sin

2 k
,k
n

0,1, 2

,n 1 .

V d: Gii phng trnh


2
(a) z

4
(c) z

(b) z

Bi gii
(a) Cn bc hai ca n v gm hai s
0

e0

1.

ei

cos

i sin

e0

2 k
2

ei k , k

0;1

(b) Cn bc ba ca n v gm ba s
0

2 k
3

,k

0;1;2

L L-suphamle2341@gmail.com

Page 17

Complex Numbers Primer- Paul Dawkins

2
3

4
3

cos

2
3

i sin

2
3

1
2

3
i
2

cos

4
3

i sin

4
3

1
2

3
i
2

(c) Cn bc bn ca n v gm bn s
0

e0

e2

(e 2 ) 2

2 k
4

k
2

,k

0;1;2;3

cos

2 3

(e )

- S PHC-

i sin

ei

cos
3
2

cos

i sin

3
2

i sin

3
2

Lu : tng cc cn bc n ca n v bng 1. Tht vy


Cc cn bc n ca n v l
k n 1
k 0

1
1

n 1

2 k
n

,k
i

2
n

0;1;2; ; n 1

, (

cos2

i sin 2

0, (

ei 2

1)

Xt cn bc n (n N, n>1)ca mt s phc w ty . Tc l tm nghim


phng trnh z

w . Gi s

R=|w|, l mt acgumen ca w. Tc l w
r =|z|, l mt acgumen ca z. Tc l z

(rei )n

Rei

r n eni

L L-suphamle2341@gmail.com

Rei
r ei

Rei
Page 18

Complex Numbers Primer- Paul Dawkins

suy ra r

2 k
, k .
n

R,

Rei l n s phn bit:

Vy cn bc n ca w

ak

Re

i(

- S PHC-

2 k
)
n

R [cos(

2 k
) i sin(
n
n

2 k
)] , k=0,1,2 n-1.
n

V d: Tm
(a) Cn bc hai ca 2i
(b) Cn bc ba ca

3 i

Bi gii
i

2e 2 . Cn bc hai ca 2i c hai gi tr: ak

(a) 2i
i

2e 4 2(cos

a0
a1

2e

i(

(b) 3

ak

2e

a0

2e

a1

2e

i(

i(

i(

i(

2e

18

2 k
)
3

18

18

2
)
3

i(

k)

, k=0,1

i sin ) 1 i
4

2e

2e

5
4

2(cos

5
4

i sin

5
)
4

1 i.

. C 3 gi tr cn bc ba l:

, k=0,1,2

2[cos(
3

2e

11
18

L L-suphamle2341@gmail.com

18

) i sin(
3

2(cos

18

11
18

)] 1, 24078 0, 21878i
i sin

11
)
18

0, 43092 1,18394i

Page 19

Complex Numbers Primer- Paul Dawkins

a2

2e

i(

18

2 2
)
3

2e

23
18

2(cos

- S PHC-

23
18

i sin

23
)
18

0,80986 0,96516i

Lu .
Vi w 0, cc cn bc n (n 3) ca w biu din trn mt phng phc bi cc
nh n gic u ni tip ng trn bn knh

R , R | w |.

-----------------------------HT----------------------------------Mi c: Bi tp s phc

L L-suphamle2341@gmail.com

Page 20

You might also like