1

Chng 1
t vn Vit Nam l mt nc nhit i, rng v t rng chim 2/3 din tch t ai c nc. Rng l mi trng sng v ni hot ng yu ca trn 24 triu ng bo thuc 54 dn tc khc nhau, ng thi rng cng l nhn t quan trng v quyt nh hng u gp phn bo v mi trng sinh thi. Tuy nhin cho n nay din tch rng nc ta v ang b suy gim mt cch nhanh chng. Theo ti liu ca B Nng nghip v PTNT, tnh n nm 2000 trong tng s 19 triu ha t sn xut lm nghip ch c 9,3 triu ha t c rng, tr lng g bnh qun rt thp, khong 63 m3 g/ ha, ch yu l g nhm V n nhm VIII, nhng loi g thuc nhm I, II rt t hoc him. Nguyn nhn lm suy gim ti nguyn rng c v s lng cng nh cht lng c rt nhiu song ch yu l do s can thip v thc ca con ngi nh cht ph rng lm nng ry ca ng bo cc dn tc thiu s, nn khai thc rng, sn bn chim th rng ba bi, kinh doanh rng khng hp l. Mt nguyn nhn khng km phn quan trng l cng tc qun l bo v rng cn nhiu bt cp, nn chy rng vn lin tip xy ra, hng nm lm thiu chy hng nghn ha rng, su bnh hi thng xuyn gy dch ln nhiu ni, lm nh hng n s sinh trng v pht trin ca cy rng m chng ta cha c bin php phng tr hu hiu Do vy trong nh hng pht trin lm nghip t nm 2000- 2010 mt mc tiu quan trng bc nht l phn u a che ph rng ca ton quc ln 43%. thc hin thng li chin lc quan trng ny cng tc trng rng phi c c bit quan tm. Trong cng tc trng rng vic chn loi cy trng ph hp vi mc ch kinh doanh v ng yu cu phng h l mt vn kh khn. Tuy nhin cho n nay v c bn chng ta xc nh c nhng loi cy trng ch yu v c nhng nghin cu cn thit m bo c s cho vic xy dng cc

quy trnh, quy phm trng rng. Trong chng trnh trng mi 5 triu ha rng ca Chnh ph cc loi keo s l loi c gy trng ch yu. Nhng loi keo c trng ph bin l Keo l trm (Acacia auriculiformis Cunn) v Keo tai tng (Acacia mangium Willd). Cy keo l cy a tc dng, g keo c dng nhiu trong cng nghip giy, lm vn, lm gia dng v chng cung cp mt lng ci ln cho ngi dn. Bn cnh cy keo c b r rt pht trin, c nm cng sinh nn chng sinh trng pht trin tt trn nhiu loi t, k c t ngho xu. Trng keo nhanh chng ph xanh t trng i ni trc, chng xi mn, iu tit ngun nc v bo v mi trng sinh thi, di tn rng keo ta c th trng cy bn a phc hi rng hn giao. rng trng c th pht trin bn vng, dn tin ti n nh gn nh rng t nhin th cng tc chm sc, bo v sau khi trng l ht sc quan trng. Do yu cu ca x hi nn hin ti v trong tng lai chng ta s c nhng din tch rng keo thun loi kh ln. Cng vi s hnh thnh nhng rng keo thun loi l s thay i rt c bn ca mi trng sinh thi. Trong khi cc nhn t sinh thi phi sinh vt nh kh hu (nhit , m, nh sng, gi,...) c ci thin cng vi s pht trin ca rng keo th cc nhn t sinh thi thuc nhm sinh vt mt mt c ci thin v mt khc li tim n nguy c mt n nh. C th thy r iu ny thng qua s thay i ca yu t thc n trong rng keo thun loi. Khi rng keo thun loi c hnh thnh mt khi lng thc n l l keo, cnh keo rt ln to iu kin rt thun li cho nhng loi cn trng n thc v hp thc sinh si v pht trin. Mc d trong rng Keo tai tng c th c ti 30 loi su n l khc nhau nhng do ngun thc n qu phong ph nn tc dng ca quan h cnh tranh khng c th hin v do mt s loi c th pht trin thnh dch, v d: Su nu (Anomis fulvida Guene) Su vch xm (Speiredonia retorta Linnaeus), Su ti nh (Acanthopsyche sp) [15].

T thng 4 nm 1999 n nay trong khu vc rng thuc s qun l ca Ht kim lm Ph Lng tnh Thi Nguyn thng xuyn xut hin mt loi cnh cng n hi l keo vi mc gy hi kh nghim trng. Trong thi gian xut hin ca su nhiu khu vc c ti 100% s cy b hi, mt s cy b cht. Ngoi thng tin v s c mt ca loi su hi ny cha c nghin cu c bn no nn vn qun l chng gp rt nhiu kh khn. Cng vi s xut hin ca cc loi su hi l nguy him k trn cn c cc loi thuc B Cnh cng khc nh Cu cu xanh (h Curculionidae), b hung (Scarabaeidae), b l (Chrysomelidae). gp phn nh b ca mnh vo cng tc qun l bo v rng ca a phng, nhm ngn chn dch su hi ti tin hnh thc hin ti Nghin cu c im sinh hc ca cn trng thuc B Cnh cng hi l keo v nhng phng php phng tr chng ti huyn Ph Lng tnh Thi Nguyn

Chng 2 Tng quan cc vn nghin cu

2.1- Trn th gii Ngay t khi loi ngi mi xut hin, c bit l t lc con ngi bt u bit trng trt v chn nui, h va chm vi s ph hoi nhiu mt ca cn trng. Do con ngi phi bt tay vo tm hiu v nghin cu v cn trng. Nhng ti liu nghin cu v cn trng rt nhiu v phong ph. Trong mt cun sch c ca Xri vit vo nm 3000 TCN ni ti nhng cuc bay khng l v s ph hoi khng khip ca nhng n chu chu sa mc. Trong cc tc phm nghin cu ca ng nh trit hc c Hy Lp aristoteles (384 - 322 TCN) h thng ho c hn 60 loi cn trng. ng gi tt c nhng loi cn trng y l nhng loi chn c t. Nh t nhin hc v i ngi Thy in Carl von Linn c coi l ngi u tin a ra n v phn loi v tp hp xy dng c mt bng phn loi v ng vt v thc vt trong c cn trng. Sch phn loi thin nhin ca ng c xut bn ti 10 ln [22]. Lin tip cc th k sau nh th k XIX c Lamarck, th k XX c Handlirich, Krepton 1904, Ma-t-np 1928, Weber 1938 tip tc cho ra nhng bng phn loi cn trng ca h. Hi cn trng hc u tin trn th gii c thnh lp nc Anh nm 1745. Hi cn trng Nga c thnh lp nm 1859. Nh cn trng Nga Keppen (1882 - 1883) xut bn cun sch gm 3 tp v cn trng lm nghip trong cp nhiu n cn trng thuc B Cnh cng. Nhng cuc du hnh ca cc nh nghin cu cn trng Nga nh Potarin (1899- 1976), Provorovski (1895- 1979), Kozlov (1883 - 1921) xut bn nhng ti liu v cn trng trung tm chu , Mng C v min Ty Trung

Quc. n th k XIX xut bn nhiu ti liu v cn trng Chu u, chu M (gm 40 tp) Madagatsca (gm 6 tp) qun o Haoai, n v nhiu nc khc trn th gii.[22] Trong cc ti liu ni trn u cp n cc loi cn trng thuc B Cnh cng nh: mt, xn tc v cc loi cn trng cnh cng n hi l khc. Nga trc Cch mng thng Mi v i xut hin nhiu nh cn trng ni ting. H xut bn nhng tc phm c gi tr v nhng loi nh Su rm thng, Su o n l, Ong n l, cc loi thuc B Cnh cng n l thuc h Chrysomelidae, Mt, Vi voi, Xn tc c thn V phn loi nm 1910 - 1940 Volka v Sonkling xut bn mt ti liu v cn trng thuc B Cnh cng (Coleoptera) gm 240.000 loi in trong 31 tp. Trong cp n hng nghn loi cnh cng thuc b l chrysomelidae [23]. Nm 1948 A.I. Ilinski xut bn cun "Phn loi cn trng bng trng, su non v nhng ca cc loi su hi rng" trong c cp n phn loi mt s loi H B l [26]. Nm 1964 gio s V.N Xegolop vit cun Cn trng hc c gii thiu loi Su cnh cng khoai ty Leptinotarsa decemlineata Say l loi hi nguy him i vi cy khoai ty v mt s loi cy nng nghip khc. [35] Nm 1965 Vin hn lm khoa hc Nga xut bn 11 tp phn loi cn trng phn thuc chu u, trong c tp th 5 chuyn v phn loi B Cnh cng (Coleoptera) trong tp ny xy dng bng tra 1350 ging thuc H B l chrysomelidae. Nm 1965 v nm 1975 N.N Pai, A.N Boronxop vit gio trnh Cn trng rng trong cc tc phm ny cp n nhiu loi cn trng B Cnh cng hi rng nh: mt, xn tc, su inh v b l[30]

Nm 1966 Bey - Bienko pht hin v m t c 300.000 loi cn trng thuc B Cnh cng [23]. Trung Quc mn cn trng lm nghip c chnh thc ging dy trong cc trng i hc lm nghip t nm 1952, t vic nghin cu v cn trng lm nghip c y mnh. Nm 1959 Trng Chp Trung [32] cho ra i cun Sm lm cn trng hc lin tip t nm 1965 gio trnh Sm lm cn trng hc c vit li nhiu ln. Trong cc tc phm gii thiu hnh thi, tp tnh sinh hot v cc bin php phng tr nhiu loi b l ph hoi nhiu loi cy rng trong c cc loi: + Ambrostoma quadriimpressum Motsch + Gazercella aenescens Fairemaire + Gazercella maculli colis Motsch +Chrysomela populi Linnaeus + Chrysomela zutea Oliver + Chrysomera adamsi ornaticollis Chen + Plagiodera versicolora Laichart +Gaszrolina thoracica Boly + Chitea mellica Chen Nm 1987 Thi Bang Hoa v Cao Thu Lm xut bn cun Cn trng rng Vn Nam xy dng mt bng tra ca ba h ph ca H B l (Chrysomelidae) c th h ph Chrysomelinea gii thiu 35 loi, h ph Alticinae gii thiu 39 loi v h ph Galirucinae gii thiu 93 loi [25]. Rumani nm 1962 M.A. Ionescu xut bn cun Cn trng hc trong c cp n phn loi H B l Chrysomelidae. Tc gi cho bit

trn th gii pht hin c 24.000 loi b l v tc gi m t c th c 14 loi [23] . M theo ti liu sch hng dn v lnh vc cn trng Bc chu M thuc Mhic ca Donald.J.Borror v Richard. E. White (1970 - 1978) cp n c im phn loi ca 9 h ph thuc H B l Chrysomelidae. l im qua v mt s mc lch s ni bt s pht trin nghin cu v cn trng ca th gii. V cn trng l mt lp phong ph nht trong gii ng vt nn cc ti liu nghin cu v cn trng cng v cng phong ph.[24] 2.2- Trong nc Nm 1897 on nghin cu tng hp ngi Php tn l Mission Parie iu tra cn trng ng Dng, n nm 1904 kt qu c cng b. V cn trng pht hin c 1020 loi trong c 541 loi thuc B Cnh cng, 168 loi B Cnh vy, 139 loi Chun chun, 59 loi mi, 55 loi B Cnh mng, 9 loi B 2 cnh v 49 loi thuc cc b khc [29]. Nm 1921 Vitalis de Salvza ch bin tp Faune Entomologi que de Lindochine cng b thu thp 3612 loi cn trng. Ring min Bc Vit Nam c 1196 loi [33]. Sau t nm 1904 - 1942 c rt nhiu cng trnh nghin cu v cn trng ra i nh Bou-tan (1904) Bee-nier (1906) Braemer (1910) A.Magen (1910) L. Duport (1913 - 1919) Nguyn Cng Tiu (1922 - 1935) V cy lm nghip ch c cng trnh ca Bou-ret (1902) Phm T Thin (1922) v Vieil (1912) nghin cu v cn trng trn cy b , gi, siNi chung nghin cu v cn trng lm nghip trc Cch Mng Thng 8 cn rt t. T nm 1954 sau khi ho bnh c lp li, xut pht t nhu cu sn xut nng lm nghip vic iu tra c bn v cn trng mi c ch . Nm 1961 v 1965, nm 1967 v 1968 B nng nghip t chc cc t iu tra c bn xc nh c 2962 loi cn trng thuc 223 h v 20 b khc nhau.

Nm 1968 v sau ny Medvedev cng b mt cng trnh v H B l Chrysomelidae Vit Nam trong c 8 loi mi i vi khoa hc [28]. Trong cun Su hi rng v cch phng tr ca tc gi ng V Cn 1973 c gii thiu mt s loi su h b hung hi l bch n l: B hung nu ln (Holotrichia sauteri Mauser); B hung nu xm bng dt (Adoretus compressus); B hung nu nh (Maladera - sp), su trng thnh ca nhm ny thng sng trn tt c cc ging bch n. Qua iu tra tri Long Ph Hi - ng Triu - Qung Ninh cho thy con Maladera sp gy hi bch n trng nhiu hn bch n . i tng hi ca chng l l v ngn non ca bch n, hnh thc hi l gm l, song t c hin tng n ht ton b l, v th cc rng bch n ngay c trong nhng lc c dch su cng khng xy ra hin tng b tri l, ch cnh. Nguyn nhn ca hin tng ny c th dnh lu n hin tng n b sung ca su m. Bn cnh tc gi cn cho bit thm mt s loi su khc nh: + B vng (Lepidota bioculata) chng n c cy nng nghip v cy lm nghip, nht l nhng cy nh Phng v, Mung hoa vng, Phi lao, Bch n chng phn b kh rng min Bc c bit l vng t ct hoc ct pha. + B sng (Xylotrupes gideon L.) thuc B Cnh cng, b ph a thc, H B hung chng n hi c cy nng nghip v cy lm nghip nhng thch gm v non ca cc loi cy g thuc h u nh Phng v, Dng ho chng phn b rng khp min Bc. + B cnh cam (Anomala cupripes Hope) cng nh b vng, b sng ph hoi nhiu loi cy khc nhau v chng cng c phn b rng [4]. Trong gio trnh "Cn trng lm nghip" xut bn nm 1989 ca Trn Cng Loanh c gii thiu mt loi B n l hi Oides decempunctata Billberg thuc H B l Chrysomelidae. Tc gi cho bit: Loi su ny xut hin rng hi Lng Sn nht l hai huyn Vn Lng, Trng nhKhi pht dch

chng n tri l hng chc ha rng hi. Loi su ny chuyn n hi l hi, khi n chng cn thnh nhng mng ln lm cho l hi b hi nghim trng. Su non sau khi n l li c th n c hoa v qa do tc hi li cng ln hn. - Hnh thi: Su trng thnh c thn di 12mm rng 8mm hnh dng gn ging su trng thnh b ra. Ru u hnh si ch c 11 t. Mt kp nh mu en. Cnh cng mu vng hoc mu ng than. Mi cnh c 5 chm en. Trng hnh bu dc di khong 1mm, trng thnh khi. Sau non mi n di 2-3mm mu trng nht. Sau mi ln lt xc mu ca su non chuyn dn sang mu vng. Cc gai trn lng mu en. Khi su non thnh thc trn lng c mu xanh bic. Nhng mu vng di 10mm, bung nhng lm trong t. - Tp tnh: Su non mi n n bp non v n non sau chuyn sang n l gi. Chng thng b l t 2- 3 con trn mt l. Cui thng 8 su non b theo thn cy xung t vo nhng. Su trng thnh khi v ho cng bay ln n l. Su trng thnh trng cc k l bn ngoi c lp mng bao ph. Loi su ny mt nm ch c mt vng i v qua ng giai on nhng. [11] Cc nghin cu v su n l Keo tai tng v Keo l trm gn y nht c thc hin trong cc nm 1999-2001 (Nguyn Th Nh, 2000,[15]), (o Xun Trng, 2001 [21]). V Keo tai tng c cng trnh nghin cu kh tng qut c thc hin khu vc pha Bc Vit Nam trong 30 loi su n l c m t v nh gi mc nguy him ca chng. Ba loi su n l Keo tai tng c coi l nguy him nht hin nay l Su nu (Anomis fulvida Guene), Su vch xm (Speiredonia retorta Linnaeus) v Su ti nh (Acanthopsyche sp.). Cc nghin cu v chng c thc hin Tuyn

10

Quang, H Ty, Ph Th, Lo Cai, Yn Bi. Vi 2 loi thuc h Ngi m cc thng s v c im sinh vt hc v sinh thi hc nh hnh thi, tp tnh, lng thc n m chng tiu th, cc loi thin ch c cc tc gi xc nh v s dng xy dng quy trnh phng tr. Trong s 30 loi n l Keo tai tng c mt loi c m t thuc H B l l loi B l 4 chm Ambrostoma quadriimpressum Motschulsky. y l loi cng thy c mt trong cc ti liu nghin cu ca Trung Quc [36]. Tuy nhin cc nghin cu v loi su hi ny cn rt hn ch. xc nh c mi quan h ca su hi vi nhn t thc n mt s tc gi c cc nghin cu v sinh khi l cy. l cc nghin cu ca V Tin Thnh trn i tng Keo tai tng [19]. Mt s m hnh ton hc nhm xc nh lng sinh khi l cy c kho nghim trong hm bc 2 th hin mi quan h gia D1,3 vi din tch l non, gia D1,3 vi din tch l bnh t + l gi c s dng xy dng bng tra ngng gy hi ca 6 loi su n l ch yu. ti ny s dng kt qu nghin cu k trn d tnh kh nng pht dch ca B l xanh tm.

11

Chng 3 Mc tiu, i tng v phm vi nghin cu 3.1 - Mc tiu - Xc nh mt s c im hnh thi, sinh vt hc v sinh thi hc ca B l xanh tm thuc B Cnh cng (Coleoptera). - xut cc bin php iu tra, d tnh, d bo v phng tr i vi loi su hi ch yu. 3.2- i tng nghin cu Su hi l Keo tai tng thuc H B l (Chrysomelidae), B Cnh cng. 3.2.1- c im ca H B l (Chrysomelidae) - Ru u lun ngn hn 1/2 chiu di thn th. - Chiu di thn th t khi vt qu 12mm, c hnh thi xoan (van). - Mt kp trn hoc hnh bu dc. - Bn chn nhn r 4 t nhng ng ra l 5 t v t th 4 rt nh. - Su trng thnh thng trn cc tn l v hoa. - Su non n l v r cy. - Hnh dng chung ca su non l u pht trin, 3 i chn ngc pht trin. Mt bng phng, mt lng cong ln v c nhiu gai hoc u nh. - Nhng l nhng trn, nhng thng lm trong t v thng l tng t xp. H B l c chia thnh nhiu h ph nhng ch yu l 9 h ph sau y: 1. H ph Chrysomelinae Phn ln cc loi c hnh tri xoan n hnh trn, c th c dng li. Mu sc sng sa, u b che kn mt phn bi mnh lng ngc trc cho n gn mt kp. Hai ru u c chn nm cch kh xa nhau. Mnh lng ngc trc c vin hai bn mp.

12

Phn ln cc loi n c di, t gy hi v kinh t. Ring loi Su n l Khoai ty (Leptino decemlineata Say) l loi c trong danh sch Kim dch thc vt Vit Nam. 2. H ph Eumolpinae Su trng thnh hnh tri xoan, c lng nh cong ging nh h ph Chrysomelinae nhng n c im khc l: t chu chn trc trn, t bn chn th 3 c 2 thu nm thp hn so vi bn chn. C nhiu loi thng c mu xanh nh kim hoc mu vng c cc m chm nh. 3. H ph Cassidinae Thn th hnh tri xoan rng hoc gn trn, thn b ra hoc bt ging nh b ra. u th hn ra ngoi hoc b che kn hon ton bi mnh lng ngc trc. Su non hnh tri xoan bt, c nhiu gai v c mt ci u ch gc cui thn th dng gt b phn v mnh vn. c im khc b ra: Bn chn ca Cassidinae nhn r 4 t, b ra ch nhn r 3 t. 4. H ph Hispinae Thn th di t 4 7 mm, thng c mu nu, trn cnh trc c cc di nh ln, hai bn chng thng c cc hng chm. Cc hng chm ny chy song song hoc hi to ra phi trc. Mnh lng ngc trc hp hn gc cnh cng. Phn ln su non c vo l. 5. H ph Clytrinae + Cryptocephalinae + Chlamisinae Cc loi ca h ph ny nh, thn th thng ch di 6mm hoc nh hn. Thn th hnh tr, u b che bi mnh lng ngc trc gn ti mt kp. Cnh trn khng ph ht bng, cn cha ra mt t. H ph Clytrinae c mt trn cnh nhn, ru u hnh si ch hay hnh chu

13

H ph Chlamisinae mt trn cnh trc c nt hnh r. Su trng thnh ca n mu en huyn, c nhng chm mu nu , mu vng hoc mu da cam. N c tnh gi cht khi chm vo. Su non nm trong bc. 6. H ph Criocerinae Cc loi ca h ph ny c mnh lng ngc trc trn, pha sau hp hn gc ca cnh trc. Trn cnh trc c nhiu hng chm lm. u nh ra nhng phn sau hi hp hn phn trc. H ny nh nhng c mt s loi hi ma mng nghim trng. 7. H ph Galerucinae Su trng thnh tng t nh h ph Criocerinae nhng thn th tng i xp, mnh lng ngc trc c g hai bn mp v u khng thu hp li pha sau. 8. H ph ru di Donaciinae Su trng thnh c thn di, ru u di ging nh mt s loi xn tc. Mu sc ca n hu nh en hoc nu thng c nh kim loi. Thn di t 5,5mm n 12mm. Su non n l cy di nc. Su trung thnh sng trn tn l v hoa ca nhng cy mc trong nc. 9. H ph Alticinae Su trng thnh cn gi l b cht, c thn di t 2 5mm mu en hoc hi xanh l, i khi c chm nh. c bit c t i chn sau to v c th nhy c xa 50-60mm. Ru u c phn chn ru nm kh st nhau. t chu chn trc hnh nn. Su non n r cy, mt s c l, c cnh non, su trng thnh n l. 3.2.2- c im ca Keo tai tng Keo tai tng c tn khoa hc l Acacia mangium Willd thuc H Trinh n (Mimosaceae), Keo tai tng l cy g nh chiu cao c th t ti 30m, ng knh ln ti 40 cm.

14

Keo tai tng l cy nguyn sn Bc Australia v pha ng Indnxia, Keo tai tng c nhp vo nc ta t nm 1960, ngay t thi gian u Keo tai tng t ra c nhng c im u vit c gy trng vi nhiu mc ch khc nhau. Keo tai tng l cy c tn dy, r c nhiu nt sn c kh nng c nh m nn c kh nng sng c nhiu ni t ngho dinh dng kh hn hay trn t chua kim. Do Keo tai tng c coi l cy tin phong ph xanh t trng i ni trc, ci to t, chng xi mn, ci to mi trng sinh thi. G keo c dng vi nhiu mc ch khc nhau nh xy dng, cng nghip giy, vn Keo tai tng c bin sinh thi rng, sinh trng tt vng nhit i m c v a l t 70 - 200 c bit ln ti 300. Keo tai tng c th sng c cao 700m so vi mt bin. Nhit trung bnh nm thch hp cho Keo tai tng sinh trng v pht trin t 260- 300, nhit ti a l 340C nhit ti thp l 60C. Lng ma thch hp cho Keo tai tng sinh sng l nhng ni c lng ma trung bnh l 1300-1800mm. Keo tai tng c kh nng chu c 4 thng kh hn. Keo tai tng sng c trn nhiu loi t v iu kin lp a khc nhau. Tuy nhin chng sinh trng tt nhng vng t c thnh phn c gii nh n nng t t dy n t mng, t t ct n t tht, t t st n vi. Chng sinh trng pht trin tt nhng nm u. Ph Lng l mt huyn min ni pha Bc ca tnh Thi Nguyn, y c rt nhiu loi t thch hp cho Keo tai tng sinh trng v pht trin. Qua iu tra chng ti thy nhng rng Keo tai tng y u c ng knh trung bnh t 15-23cm, chiu cao trung bnh t 15 - 25m. Do c ngun thc n di do nn nhng nm qua c nhiu loi su gy hi Keo tai tng ti y, c bit l loi b l thuc B Cnh cng (Coleoptera).

15

3.3- Phm vi nghin cu 3.3.1- V tr a l Ph Lng l huyn ni thp, nm pha Bc thnh ph Thi Nguyn. Trung tm huyn l cch thnh ph Thi Nguyn 22km dc theo quc l 3 ni H Ni - Thi Nguyn - Bc Kn - Cao Bng. - Pha Bc gip tnh Bc Kn - Pha Nam gip Thnh ph Thi Nguyn - Pha ng gip huyn ng H - Pha Ty gip huyn i T 3.3.2- a hnh Ph Lng l huyn c a hnh tng i phc tp, cao trung bnh so vi mt bin t 100 - 400m. Cc x pha Bc v Ty Bc c a hnh ni cao, chia ct phc tp to ra nhiu khe sui, cao trung bnh 300 - 400m, dc ln, phn ln din tch c dc trn 200. Cc x pha nam bng phng hn c dc thng di 150 v tng i thun li cho sn xut nng lm nghip. Din tch c dc tng i bng (di 80) chim 30,4% din tch ca huyn, din tch c dc trn 200 chim 31,3% din tch ca ton huyn. 3.3.3- t ai Tng din tch t t nhin ca huyn l 35.282,42ha. t cha s dng cn ti 12.153,37ha chim 34,5% tng din tch t t nhin ca huyn. t nng nghip chim 29,56%, t lm nghip chim 29,52%. Do s dng t ai mt cch ba bi nn ti nguyn t ca huyn ngy cng b xu i, t b ra tri, xi mn, din tch t trng i ni trc ngy cng tng. Do trong cng tc quy hoch s dng t ca huyn phi ht sc quan tm, b tr t ai ng mc ch v c hiu qu. Theo kt qa iu tra ca S a chnh tnh Thi Nguyn th huyn Ph Lng c 13 loi t chnh sau:

16

Biu 3.1: Cc loi t chnh ca huyn Ph Lng

STT Loi t K hiu Din tch (ha) T l (%)

1 t ph sa c bi 2 t ph sa khng c bi 3 t ph sa ngi sui 4 t ph sa c tng loang l 5 t vng bin i do trng la 6 t dc t 7 t bc mu 8 t mu vng trn ph sa c 9 t nu trn vi 10 t vng nht trn ct 11 t vng nht phin thch st 12 t nu trn mac ma baz trung bnh 13 t vng trn bin cht 3.3.4- Kh hu thu vn

Pb P Py Pf Fl D B Fp Fv Fq F3 Fk Fj

37,50 400,00 1.381,35 468,75 193,75 5.275,00 312,50 1.496,87 881,25 4.731,25 13.050,00 4.187,50 1.900,00

0,11 1,17 4,03 1,37 0,56 15,37 0,91 4,36 2,56 13,79 38,03 12,20 5,54

Do ch tuyn Bc trong vnh ai nhit i bn cu nn kh hu ca huyn Ph Lng mang tnh cht ca kh hu nhit i gi ma. Trong nm c hai ma r rt, ma ng lnh nhit xung thp, (c thng xung ti 30C) v thng c cc t gi ma ng Bc, hanh kh. Ma nng t thng 4 n thng 10, trong ma ny nhit thng cao v c ma ln. - Nhit trung bnh nm khong 220C, thng c nhit thp l thng 1 nhit l 15,6. Nhit ti a trung bnh l 27,20C, nhit ti thp trung bnh l 120C. Thng c nhit trung bnh cao nht l thng 7 (28,50C)

17

- m khng kh trung bnh nm l 82%. Thng c m khng kh thp nht l thng 11: 77%. Thng c m khng kh cao nht l thng 4 v thng 8 t 86%. - Lng ma TB nm t 2097 mm. Thng 7 l thng c lng ma cao nht 419,3 mm v s ngy ma l 17-18 ngy/thng. Thng 12 v thng 1 l hai thng c lng ma t nht khong 24-25mm/thng v ch c t 8 - 10 ngy c ma/thng. - Lng bc hi trung bnh nm t 741,8mm. Trong thng 5 l thng c lng bc hi ln nht 79,8mm. Thp nht l thng 2 ch c 47,8mm. - Hng gi: gi ma ng bc xut hin t thng 10 nm trc n thng 2 nm sau. Gi ng v ng nam t thng 3 - thng 9. Biu 3.2: Kh hu thu vn huyn Ph Lng (Ngun do trm kh hu thu vn Thi Nguyn cung cp)
Nhit khng kh 0C Thng TB 1 15,6 Ti cao 19,6 Ti thp 3,0 m khng kh Lng ma (mm) Lng (%) Hng bc hi gi Lng TB Ti thp S ngy (mm) ma (mm) 79 66 25,3 10,5 50,1 B

2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12

16,7 19,9 23,4 27,2 28,2 28,5 27,8 26,9 24,3 20,6 17,5

20 23 26,9 31,6 32,7 32,8 32,1 31,5 29,1 25,5 22

4,2 6,1 13 16,9 19,7 20,5 21,7 16,3 12 7,2 3,2 12 143,8

81 85 86 82 83 83 86 83 80 77 78 82 983

68 71 68 60 63 64 64 66 65 61 60 64,6 776

40,1 49,3 126,9 225,8 350,2 419,3 371,5 278,6 148,7 42,2 24,1 174,7 2097

11,8 17,4 17,7 14,1 17 17,3 19,3 15 10,4 6,8 6,8 13,7 164,4

47,8 57,7 65,3 79,8 68,5 71,3 64,4 57,1 57,3 63,8 58,7 62,1 741,8

B N N N N N N B B B

TB 22 27,2 C 276,6 32,6 nm

18

3.3.5 - Dn sinh kinh t Theo kt qu iu tra n cui nm 2000 ton huyn Ph Lng c 102.997 ngi, 4062 khu trong ngi Kinh chim 54,2%, ngi Ty chim 21,1%, ngi Nng chim 4,5%, ngi Sn Du chim 8,05%, ngi Dao chim 4,04%, ngoi ra cn mt s dn tc khc nh Thi, HMng, Hoa Mt dn s bnh qun ca huyn l 290 ngi/1km2, thp hn so vi bnh qun chung ca tnh Thi Nguyn l 80 ngi/1km2. Nhng s phn b dn c ca huyn Ph Lng khng u gia cc x trong huyn, cc x pha Nam ca huyn v th trn mt dn s ln ti 468 ngi/km2. Nhn chung mc sng dn c ca huyn cn thp, s h kh, giu ch chim 10,8%, s h trung bnh chim 74,7% v cn ti 14,5% s h ngho i. Do nng sut nng nghip thp, ngi dn tp chung vo khai thc rng nn s lng rng t nhin gim, i sng ngi dn cn c nhiu kh khn, h cha c thc qun l bo v rng. 3.3.6 - Ti nguyn rng Din tch t rng ca huyn hin nay l 10.418ha, trong din tch rng t nhin l 7.352 ha v din tch rng trng l 3.066ha. Nh vy t l che ph ca thm thc vt rng trn a bn huyn t 29,5% din tch t nhin, t l ny cha m bo mc cn bng sinh thi mt huyn vng i ni. V vy trong quy hoch s dng t cn ch cc gii php phc hi tng vn rng, tng din tch cc loi cy trng c tn che rng v thi gian che ph di trong nm, m bo t l che ph ca thm thc vt t mc cn bng sinh thi (40 - 50% din tch t nhin). 3.3.7 - c im ca rng trng keo Rng keo ca huyn Ph Lng ch yu c trng theo chng trnh 327 t nm 1994 - 1997 v theo nhiu m hnh khc nhau, c l c trng thun loi c l trng hn loi keo, bch n, m, cy bn a hoc trng keo

19

xen ch. Hin nay c huyn c 347,15ha rng keo thun loi, cc loi keo c gy trng ch yu l Keo tai tng (Acacia mangium Willd), Keo l trm (Acacia auriculiformis Cunn) v mt s din tch ngi dn ang th nghim trng loi Keo lai . Cc loi keo c trng y u sinh trng pht trin tt, cng vi s sinh trng pht trin tt ca keo cng xut hin nhiu su hi. Do vy cng tc d tnh d bo su hi cn phi c tin hnh thng xuyn, lin tc nhm xc nh cc loi su bnh hi nghim trng trong tng giai on, t a ra bin php phng tr thch hp, m bo cho rng trng keo sinh trng pht trin tt, tng sn lng v cht lng g, n nh mi trng sinh thi.

20

Chng 4
Ni dung v phng php nghin cu 4.1- Ni dung nghin cu 4.1.1- Thnh phn loi cn trng cnh cng hi Keo tai tng 4.1.2- c im hnh thi v phn loi ca loi ch yu - M t c im hnh thi ca tng pha - Xc nh tn khoa hc v v tr phn loi ca loi. 4.1.3- c im sinh vt hcca loi ch yu - Pha trng thnh + Tp tnh giao phi + Kh nng sinh sn + Hnh thc trng, v tr trng + Hnh thc ph hoi + Thi gian pht trin ca pha trng thnh - Pha trng + Thi gian pht trin ca trng + S bin i mu sc ca trng. - Pha su non + Tp tnh di chuyn v ly thc n. + Cc tui su non v qu trnh lt xc. + Thi gian pht trin ca su non - Pha nhng + Qu trnh ho nhng + Thi gian pht trin ca nhng 4.1.4- c im sinh thi hcca loi ch yu 4.1.4.1- Thc n ca loi ch yu - Loi cy thc n.

21

- Tui cy thc n - S lng v cht lng thc n. - c im ca lm phn b hi. 4.1.4.2- Thin ch ca loi su hi ch yu 4.1.4.3- nh hng ca cc nhn t phi sinh vt n loi ch yu - Nhit khng kh - m khng kh - nh sng 4.1.5- iu tra, d tnh d bo loi su hi ch yu - Phng php iu tra - Phng php xc nh mt s ch tiu nh hng 4.1.6- Th nghim mt s thuc tr su dit loi ch yu 4.1.7- xut mt s gii php nhm hn ch s pht dch ca su hi 4.2- Phng php nghin cu thc hin cc ni dung trn phng php nghin cu c tin hnh theo 2 bc: Ngoi nghip v ni nghip theo gio trnh iu tra, d tnh d bo su bnh trong lm nghip [14]. 4.2.1- Ngoi nghip 4.2.1.1- iu tra s b Mc ch ca iu tra s b l nm c mt cch khi qut v tnh hnh pht sinh, pht trin ca su hi v mt s yu t sinh thi ch yu nh hng n s pht sinh, pht trin ca su hi lm c s cho vic iu tra t m. - Ni dung ca iu tra s b Da vo bn a hnh vch cc tuyn iu tra xuyn qua cc rng keo.

22

Trn tuyn iu tra c cch 100m dng li quan st s lng su hi, mc b hi, tnh hnh sinh trng pht trin ca keo v iu kin a hnh, kt qu thu c ghi vo mu biu. Biu mu 01: Phiu iu tra s b Tuyn iu tra: Ngy iu tra: Ngi iu tra:
c lng din tch b hi Ghi ch V tr quan st c lng mt su hi STT quan st L Khonh Trng Su non Nhng STT 1 ...

Qua biu trn ta rt ra s xut hin ca cc pha, c lng mt , din tch b hi lm c s cho iu tra t m. Ngoi ra chng ti cn k tha cc s liu v iu kin t nhin, iu kin dn sinh kinh t, tnh hnh loi su cnh cng gy hi t trc n nay trong khu vc nghin cu. S liu thng k din tch su B l xanh tm gy hi ti huyn Ph Lng trong nhng nm qua do Ht kim lm Ph Lng cung cp nh sau: [8] Nm 1999 2000 2001 2002 Din tch c su gy hi 15ha 10ha 7ha 3ha

Qua iu tra s b ti xc nh c gn 3 ha c su gy hi Keo tai tng trong nm 2002.

23

4.4.1.2- iu tra t m Mc ch ca iu tra t m l xc nh chnh xc mt , mc gy hi ca su hi v nh hng ca mt s yu t sinh thi ch yu n tnh hnh pht sinh pht trin ca su hi. - Ni dung ca iu tra t m iu tra t m c tin hnh trn cc tiu chun. tiu chun l mt din tch c chn ra c c im i din cho khu vc c su gy hi. tiu chun cn c din tch ln, cc c im v t ai thc b... i din cho khu vc cn iu tra. Trong huyn Ph Lng hin c 347,15 ha Keo tai tng v keo l trm. Cn c vo ch tiu tng din tch cc tiu chun quy nh trong ti liu[14] chng ti xc nh cn phi iu tra 15 tiu chun 1000m2. Ton b 15 tiu chun u c hnh ch nht, kch thc 50 x 20m, mi c trn 100 cy Keo tai tng. H thng tiu chun trong khu vc nghin cu c mt s c im c th hin trong biu 4-1. Biu 4-1: c im ca cc tiu chun trong khu vc nghin cu

S hiu TC 1 c im TC Ngy t cao so vi mt bin(m) dc (0 ) Hng phi Loi cy S lng cy D1.3 (cm) HVN (m) Thc b t ai 5/1 300 5/1 300 5/1 300 5/1 300 10/5 300 10/1 300 10/1 300 20 N KLT 105 15.6 15.6 sim 10/1 300 20 TB KTT 125 14.2 15.1 sim 2 3 4 5 6 7 8

15 15 15 20 20 20 N TB B TN TB TN KTT KTT KTT KLT KLT KLT 110 104 100 120 120 150 20.3 15.0 13.5 7.07 7.8 9.7 20.1 15.9 14.1 6.22 7.0 9.0 Gut Gut Gut G+S sim sim t vng nht phin thch st

24

S hiu TC 9 c im Ngy t cao so vi mt bin (m) dc ( 0 ) Hng phi Loi cy S lng cy D1.3 (cm) HVN (m) Thc b t ai 20 N KLT 120 15.3 15.1 sim+c 20 B KTT 104 15.0 14 Gut 20 TB KLT 150 10.5 11 Gut 20 TN KLT 125 10 9.5 Gut 20 TB KLT 120 12 10.0 sim 20 TN KLT 125 15 15.5 sim 20 N KTT 105 18.6 17 sim+c 15/1 350 15/1 350 15/1 350 15/1 350 20/5 350 20/1 350 20/1 350 10 11 12 13 14 15

t vng nht phin thch st

Ranh gii ca cc tiu chun c nh du bng sn . Cc thng s trong biu 4-1 c xc nh da theo ti liu ca Ht kim lm Ph Lng, mt s c o m trc tip: D1.3, HVN c xc nh theo phng php thng thng: o ng knh D1.3 v HVN ca 30% s cy trong tnh D1.3, , HVN ng thi kim tra s thun nht khi cn thit. - Xc nh cy iu tra m bo mi ln iu tra 10% tng s cy trong tiu chun ti tin hnh chn cy tiu chun theo phng php ngu nhin, c cch mt hng iu tra mt hng v trong hng iu tra c cch 5 cy iu tra mt cy. Cc cy iu tra c nh du bng sn ln sau khng lp li. Trn cy tiu chun chng ti tin hnh iu tra 5 cnh. Hai cnh gc song song vi ng ng mc, 2 cnh gia vung gc vi ng ng mc v mt cnh ngn. - iu tra s lng su hi

25

Trn cc cnh iu tra trc ht m tng s su hi cc pha. Kt qu thu thp c ghi vo biu mu sau: Mu biu 02: Biu iu tra s lng su hi
TT cy iu tra TT cnh iu tra S lng su hi Trng Su non Nhng STT Tng s cnh Ghi ch

Nu trng trong cnh th iu tra s s cnh c trng. - iu tra mc hi l Trn mi cnh iu tra ly ngu nhin 5 l. Cch ly nh sau: 2 l gc cnh, 2 l gia cnh v 1 l ngn cnh. Cc l c phn cp nh sau: - Cp 0 l nhng l khng b hi - Cp I l nhng l b n hi 25% - Cp II l nhng l b n hi t 26 - 50% - Cp III l nhng l b n hi trn 51 - 75% - Cp IV l nhng l b n hi trn 75%. Kt qu c ghi mu biu di y: Mu biu 03: Biu iu tra mc hi l
S TT cy T S TT cnh T S l b hi cc cp Cp 0 Cp I Cp II Cp III Cp IV R%

1 2

Cng thc tnh R% l mc b hi trung bnh c trnh by phn ni nghip. - iu tra su di t

26

Theo c tnh chung ca H B l, nhng thng c lm trong t. iu tra s lng nhng trong t mi tiu chun ti iu tra 5 dng bn, din tch mi l 1m2. V tr dng bn c t di cy tiu chun, st vi gc cy. Nh vy c 2 cy tiu chun c 1 dng bn. Phng php xc nh dng bn: Dng thc dy hoc cnh cy c chiu di 1m xc nh din tch dng bn, dng 4 cc nh cm 4 gc . Dng tay bi k lp c trn mt tm kim su, sau nh ht c, gt thm kh v mt pha ri cuc ln lt tng lp t su 10cm. t ca mi lp cuc ln c bp nh hay dng ry t tm kim cc loi su, sau c ko ln lt v pha ngoi ca v c cuc nh vy n lp t no khng c su na th thi. Cc mu vt iu tra ca lp t c ghi chp ring. Kt qu iu tra c ghi vo biu sau: Mu biu 04: Biu iu tra su di t
S TT su dng bn lp t S lng su hi Loi su V Ghi ch

Trng S.non Nhng

STT

khc

1 2 3 ...

T. mc 10 20

Qua iu tra chng ti khng pht hin c nhng, phn ln ch thy kin, mi v mt s loi cn trng khc. 4.4.1.3. Th nghim mt s loi thuc tr su Do iu kin v thi gian khng cho php nn chng ti ch b tr th nghim quy m nh nhm thm d loi thuc, nng hu hiu i vi B l xanh tm n hi l Keo tai tng. Trc khi phun cn bit c mt su hi trn cy tiu chun, sau khi phun thuc cn theo di din bin thi tit ca

27

tng ngy. Sau khi phun 1 ngy thu thp s liu v mt su hi, t l cht ca su tng cng thc th nghim. Chng ti s dng 3 loi thuc : Bassa, Bi58, Dipterex, vi 2 nng l 0,5% v 1% phun vo lc sng sm. S dng my phun S100 phun. Chng ti dng 18 cy phun th 3 loi thuc ny. Mi cng thc chng ti dng 3 cy phun v thu c cng thc sau: Cng thc 1: Bi58 0,5% Cng thc 2: Bi58 1% Cng thc 3: Bassa 0,5% Cng thc 4: Bassa 1% Cng thc 7: Cy i chng khng phun 4.4.2- Ni nghip 4.4.2.1- Nui su trong phng a) Mc ch: - Nui su trong phng nhm m t hnh thi, theo di c im sinh hc ca cc pha nh mc n hi, kh nng sinh sn, thi gian pht trin ca cc phav ly mu lm tiu bn. b) Dng c nui su: + Lng nui su: kch thc lng nui su 30 x 30 x 45cm. Khung lng c lm bng g, bn mt bn v mt trn c cng li vung 1mm2, mt y c bng bng g to 1 khoang cha ct cao 8cm c nh dng c cha nc cm cnh thc n nui su v cho su c tr hoc vo nhng. Lng nui su c ca bn l vi cht ca vic chm sc, theo di su khi nui c d dng. + L nui su: l nui su thng l l nha trng c cao t 1025cm rng 7-15cm, d di chuyn khi cn thit v tn rt t din tch, cch ly v bo v c su khng b n tht hay k sinh. Ming v thnh l c khoan nhiu l nh thong kh to mi trng thch hp cho su. y l nui su c giy to iu kin thun li cho vic v sinh. Mi l nui t Cng thc 5 : Dipterex 0,5% Cng thc 6 : Dipterex 1%

28

5-10 con c c v ci. Dng c nui su c ni thun tin cho vic theo di, chm sc v bo v khi b kin, thch sng... tn cng. Cn trnh nhng ni c gi la, nh sng mt tri di trc tip vo dng c nui, nht l i vi dng c nui su l l nha. L nui su cn c nh s th t v ghi nh trong s theo di. + Ch chm sc: - Thc n cho vo phi ph hp vi kch thc l v nhu cu ca su, khng nhiu qu hoc khng t qu. Nu cho qu t l th su s b thiu thc n v ngc li nu nhiu l qu s gy hin tng ng nc v su d b cht do mi trng c m qu cao. - Thay thc n: Thc n ca loi b l ny ch yu l Keo tai tng, chng ti thay thc n cho su ngy 1 ln. Thc n ca su phi sch s, khng dnh nc ma, ph hp vi nhu cu t nhin ca su hi. - Xc nh lng thc n ca su: Hng ngy trc khi thay l vo l cho su cn v din tch l ln giy k ly, ngy hm sau thay thc n mi cho su ta li dng giy k ly o din tch l b n hi bit c lng l chng n hi trong 1 ngy m. Kt qu c ghi vo mu biu sau: Mu biu 05: Biu theo di lng thc n ca su trng thnh K hiu dng c nui su 1 2 ... +) Xc nh loi thc n, kh nng la chn thc n ca su trng thnh hi l keo, chng ti iu tra theo di s phn b cng nh mc ph hi ca su trn cc cy iu tra v b tr th nghim cm cc cnh keo ri th Din tch l (cm) Din tch l b n hi(cm) Ghi ch

29

su vo hoc s dng nhng l keo non, gi, bnh t... a vo l, mi th nghim quan st 3 - 4 gi k t khi bt u th nghim cho n khi su n nh trn cc i tng thc n. Kt qu thu c ghi vo mu biu sau: Mu biu 06: Biu theo di s la chn thc n thch hp S lng su n trn cc l keo Mu TN S su L non S Lng T l (%) L bnh t S Lng T l (%) L gi S Lng T l (%) Bnh m l S T l Lng (%)

Nui su trong phng kt hp vi theo di ngoi rng bit thm s lng cy thc n m chng la chn. - Quan st tp tnh sinh hot ca su trng thnh Sau khi thu thp mu ngoi rng v chm sc nui trong phng hng ngy theo di cc tp tnh ca chng nh s di chuyn ca su, thi gian n ca su, hnh thc v thi gian giao phi. S ln giao phi ca su trng thnh, gii phu su trng thnh o m lng trng ca mi con ci kt qu c ghi vo mu biu sau: Mu biu 07: Biu o m kch thc su trng thnh v lng trng ca su trng thnh STT Chiu di(mm) Chiu rng (mm) Lng trng Ghi ch

30

- i vi trng: iu tra, theo di v tr ca su trng thnh nu trng c trn cy th thu thp v nh nui trong l nha, theo di thi gian n ca trng. - i vi su non: Su non c n ra trong cnh, theo di thc n ca su non, s di chuyn v thi gian pht trin ca su non. 4.4.2.2- X l s liu 1. Tnh ton mt ca su hi (su trng thnh, trng, su non, nhng) theo cng thc: Mi M0 = n M0: l mt su hi ca tiu chun Mi: l s lng su hi trn cy tiu chun th i n: L tng s cy tiu chun trong tiu chun S lng su hi ca mi cy tiu chun c hiu chnh t kt qu iu tra su hi theo mu biu 02.
Mi =
5

(4.1)

Trong :

C
j=1

.n c

(4.2)

Trong :

Mi: l s lng su hi ca cy tiu chun th i Cj: L s lng su hi ca cnh th j nc: L tng s cnh ca cy tiu chun.

Sau mi t iu tra mt trung bnh ca khu vc nghin cu c tnh theo cng thc:

MDi =

M
i =1

0i

(4.3)

31

Trong :

MDi: L mt trung bnh ca t iu tra th i MOi: L mt ca tiu chun th i (tnh theo cng thc 1) n: L tng s tiu chun.

2) Xc nh t l cy c su trong tiu chun (P%)

P% = n . 100 N

(4.4)

Trong : P%: l t l cy c su n: l s cy c su hi. N: Tng s cy iu tra trong tiu chun Tng t nh trn ta c th tnh P% trung bnh ca ln iu tra ca cc tiu chun v tnh t lcy c su trung bnh cho tt c cc t iu tra. T l cy c su dng nh gi mc phn b ca su theo tiu chun sau: P% > 50% su phn b u. P% t 25 - 50% su phn b khng u P% < 25% su phn b ngu nhin. 3) Cc gi tr ca mt , t l cy c su tnh theo cng thc (4.1), (4.3) l cc s trung bnh nn cn xc nh h s bin ng ca chng theo cng thc tng qut:

S% =
Trong :

S .100 M

(4.5)

S%: H s bin ng S: Sai tiu chun M: Mt su tnh theo cng thc (4.1) hoc (4.3)
S= 1 (Mi M)2 n

(4.6)

32

Trong :

S: Sai tiu chun Mi: Mt su ca cy tiu chun th i hoc tiu chun th i M: Mt trung bnh ca tiu chun hoc ca t iu tra n: Tng s cy tiu chun hoc tng s tiu chun

4) Tnh mc b hi theo cng thc:

R% =

n
i=0

.i . 100

(4.7)

N.V

Trong :

R%: L mc b hi ca cy iu tra. ni: L s l ca cp hi i N: Tng s l iu tra. V: Cp b hi cao nht = 4

Sau tnh mc b hi trung bnh cho c tiu chun ri cho c t iu tra theo phng php bnh qun cng. Tiu chun nh gi: R% 25% hi nh R% t 26 - 50% hi va R% t 51 - 75% hi nng R% > 75% hi rt nng Kim tra s sai khc v mt theo cng thc

T=

X1 X2 (n1 1)S1 + (n2 1)S2 1 1 ( + ) n1 + n2 2 n1 n2

2 2

(4.8)

Trong : X1, X2 : mt trung bnh ca cc t iu tra 1 v 2 S12; S22: phng sai mu ca 1, 2

33

Sau ly (n1 + n2 - 2) ri tra vo bng tm T0.5 ri so snh T0,5 Nu T T0.5 l s sai khc khng r rt. Nu T > T0.5 l s sai khc r rt. Ngoi ra ngi ta cn dng tiu chun U theo gio trnh thng k ca gio s Nguyn Hi Tut kim tra s thun nht ca cc tiu chun.[20]
U = X1 X 2
2 S1 S 2 + 2 n1 n 2

(4.9)

Trong :

X1 v X2 l ng knh hay chiu cao trung bnh ca 1 v 2 S1 v S2 l phng sai mu ca ng knh hay chiu cao ca

1 v 2. n1 v n2 l s cy o m. Nu |U| > 1,96 ng knh hoc chiu cao trung bnh ca cc c s sai khc hay ni cch khc l cc khng nm trong cng mt tng th. Nu |U| 1,96 ng knh, chiu cao ca cc khng c s sai khc c ngha l cc cng nm trong mt tng th. S sai khc v ng knh, chiu cao gia cc dn n sinh trng trong cc khc nhau, t dn n mt su khc nhau. 5) X l kt qu th nghim thuc tr su: Tin hnh tnh ton s liu v t l phn trm, s su cht ca mi cng thc theo phng php bnh qun cng, so snh t l cht ca su trong mi cng thc v xcv nh loi thuc c t l su cht cao nht.

34

Chng 5 Kt qu v phn tch kt qu

Cn c vo cc ni dung ca ti a ra, trong thi gian nghin cu chng ti thu c mt s kt qu sau: 5.1- Thnh phn loi cn trng cnh cng hi Keo tai tng Kt qu iu tra hin ti v k tha cc nghin cu trc y cho thy thnh phn cc loi cnh cng hi Keo tai tng bao gm 6 loi thuc 3 h nh trnh by trong biu 5-1. Biu 5-1: Thnh phn cc loi cnh cng hi Keo tai tng
K hiu: Trng; - Su non; 0 Nhng; + Su trng thnh STT I (1) Tn Vit Nam B cnh cng H b l 1 B l 4 du 2 B l xanh tm Tn khoa hc Coleoptera Chrysomelidae Pha Vai tr

Ambrostoma quadriimpessum Mots. Ambrostoma sp. Basiprionota sp.

Curculionidae
-+

n l n l n l

3 B l cnh vch (2) H vi voi 4 Cu cu xanh (3) H b hung 5 B hung nu ln 6 B hung nu nh

Hypomeces squamosus Fabricius

Scarabaeidae

n l, r

Holotrichia sauteri Mauser. Maladera sp.

n l, r n l, r

Trong s 6 loi cnh cng k trn chng ti ch pht hin c 4 loi c mt trong khu vc vo thi gian nghin cu l nhng loi c k hiu trong ct Pha ca biu 5-1. Cc loi thuc h Curculionidae, h Scarabaeidae xut hin rt t v ch thy 1 pha, mt ca chng c th coi l mt st. Do

35

cc loi khc xut hin qu t nn chng ti ch tp trung nghin cu loi su hi ch yu l loi B l xanh tm. Cc thng tin tham kho v cc loi khc c th xem trong phn ph lc. 5.2- c im hnh thi v phn loi ca B l xanh tm 5.2.1. c im hnh thi a) Pha trng thnh Con ci thn di 5-8mm, rng 4mm. Con c nh v thon hn mt cht, cui cnh cng hp, ton thn mu xanh en nh tm c ph mt lp lng t mu vng xen ln lng mu en. Ru u hnh si ch c 11 t, di 3,5mm. t gc ru to, hi cong xung, pha trn mu xanh en, pha di mu . t th 2 v th 3 mu nu . Cc t roi ru khc mu xanh en. T t th 7 tr i kch thc ca cc t di bng nhau. Ru u mc ra gn st mt kp. Hai mt kp hnh ht u mu en v nh ra 2 bn u. Ming gm nhai, hai hm trn pht trin cong vo nhau, cui hm lm vo v c mu en. Mp di ca chn mi trn lm vo. Mi trn mu xanh lam, th ra tht vo c. Ru hm di v mi di c 4 t mu nu. Trn nh u c mt vt lm v mt rnh chy dc. u trn v nm tht su vo mnh lng ngc trc. Mnh lng ngc trc nh ln, xung quanh c g (vin). Trn mnh lng ngc trc c nhiu chm lm nh. Hai mp bn ca mnh lng ngc trc nh ra gia v lm pha trc v pha sau, gc sau hi nhn.

36

Hnh 5.1: u, ru u, mnh lng ngc trc ca B l xanh tm Hai cnh cng cong vt v pha cui thn, ph gn ht bng. Hai gc vai cnh u ln, hai mp trc ca cnh cng gn song song. con ci pha gia cnh hi nh ra ri vt dn v pha sau, con c gia cnh khng nh ra m thon dn v pha sau. Mnh thun hnh bn cu.

Hnh 5.2: B l xanh tm trng thnh Chn trc c t chu hnh trn, cc t i ca chn phnh ra gia thon v 2 u. t ng nh, hi to ra cui v c gai 2 bn. Bn chn c 4 t, t th 3 ch gc hi cong xung, cui t th 4 c 2 vut cong xung.

37

Hnh 5.3: Chn ca B l xanh tm Bng nhn t pha di thy r 5 t. t 1 di rng, cc t pha sau hp dn rng ch bng 1/2 t th nht. b) Trng Trng c dng hnh thoi mt u nhn, mt u hi t, di 2 mm, rng 0,5mm, mu trng sa v trng c th bin i mu sc theo thi gian

Hnh 5.4: Cnh mang trng v trng ca B l xanh tm c) Su non Su non di t 7-8mm rng 3mm ton thn mu trng nht. u v 3 i chn ngc mu nu vng. Mnh lng ngc trc mu nu en. Hai mnh

38

lng ngc cn li c mu nu nht vi mt s vn im mu en. Hai bn sn v dc trn lng c cc chm mu nu en. Su non c 3 i chn ngc pht trin, b rt nhanh, cui bng su non mu nu en.

Hnh 5.5: Su non tui 1 B l xanh tm v cnh b hi d) Nhng Theo ti liu ni v loi b l thuc B Cnh cng th nhng c dng nhng trn, mu trng sa. Do c im vng i ca B l xanh tm nn chng ti cha c iu kin m t chng. 5.2.2- Xc nh tn khoa hc v v tr phn loi Cn c vo c im hnh thi ca pha trng thnh m chng ti m t trn v da theo ti liu phn loi ca Trung Quc [25], [36] chng ti s b xc nh loi B l xanh tm hi Keo tai tng l Ambrostoma sp. thuc H B n l Chrysomelidae, B Cnh cng Coleoptera. 5.3- c im sinh vt hc ca B l xanh tm hi Keo tai tng 5.3.1- Su trng thnh Su trng thnh xut hin vo thng 4 hng nm. Su trng thnh v ho c ban ngy v ban m, sau khi v ho chng bt u ph hoi bng cch n l keo v gm cung l lm cho l keo b rng hng lot. Chng n l vo ban m, n pha u l Keo tai tng, cch nh l 20-30mm to ra nhiu l thng hoc gm cung l non, v non khin cnh, l c nhng vt thm en.

39

Hnh 5.6: L Keo tai tng b n hi Su trng thnh c tnh gi cht cao khi c s va chm. Chng thng thi ra nhng vin phn hnh bu dc to nh khc nhau, ng knh trung bnh t 0,6 - 0,9mm, c t 6 -10 vin dnh vo nhau. Su trng thnh c thi gian giao phi ko di t 12-15 gi. Khi giao phi con c dng hai chn trc bm vo vai cnh ca con ci. Hai chn gia m hai mp cnh trn ca con ci, cn hai chn sau m ly bng ca con ci. Khi giao phi chng thng n di l, con ci vn b mang theo c con c trn lng. Con ci v con c giao phi nhiu ln, khi con ci khng ng th lc ci ui rt mnh ri b i rt nhanh.

Hnh 5.7: B l xanh tm c v ci trong lc giao phi Su trng thnh khng c tnh xu quang. Khi nhit ln qu 300C chng thng n np di tn l hoc b xung thn cy chng nng, khi nhit xung thp chng li ln cy ph hi.

40

Su trng thnh t bay, khi ngun thc n cn kit chng mi bay chuyn sang cy khc tm ngun thc n mi. Thi gian sng ca pha trng thnh ko di t 45-74 ngy. Sau khi trng xong su trng thnh cht. Qu trnh trng: Con ci tin hnh trng vo cnh cy. Trc khi chng dng ming cn t v cy mt on di 5-6mm ri tc lt v ra, to thnh mt l nh. Trng c gn vo cc l c chun b nh vy. Trn cnh c nhiu vt tc v gn nh thng hng, cch nhau 5-15mm. Quan st bng mt thng hoc qua knh lp c th thy r 10-15 trng c gn vo mi (xem hnh 5.4). xc nh ch s sinh dc (t l c th ci) chng ti tin hnh bt ngu nhin mt s su trng thnh ri gii phu. Kt qu thu c cho thy t l c ci trong thi gian nghin cu l 60% c, 40% ci. Chiu di c th ca B l xanh tm ci gii phu dao ng t 7,03-7,70mm (trung bnh 7,41mm), chiu rng bin i t 3,00-4,30mm (trung bnh 3,72mm), s lng trng nm trong khong 86-176. Gia kch thc ca con ci v s lng trng c mi tng quan t l thun kh r rng. Cc dng phng trnh tuyn tnh c bn c kim tra c dng nh sau: Gi S l s lng trng ca mi con ci Gi D l chiu di thn th su trng thnh Gi R l chiu rng thn th su trng thnh Ta c: S = -662,9194 + 106,7475 . D S = -56,85641 + 49,75998 . R r = 0.727234 r = 0,736289 (1) (2)

C 2 phng trnh trn u c h s tng quan r >0,7 chng t quan h gia kch thc su trng thnh ci v kh nng sinh sn ca chng c mi tng quan kh cht.

41

250 200 150 100 50

S lng trng

180 160 140 120

S lng trng

6.8 6.9 7 7.1 7.2 7.3 7.4 7.5 7.6 7.7 7.8 7.9 8 8.1 8.2

Chiu di

100
3.2 3.3 3.4 3.5 3.6 3.7 3.8 3.9 4 4.1 4.2 4.3 4.4 4.5 4.6

Chiu rng

Hnh 5.8: Quan h gia s lng trng v kch thc ca B l xanh tm 5.3.2- Trng Trng khi mi c mu trng sa, mu sc bin i theo thi gian, khi sp n chng chuyn sang mu nu nht hoc mu ht d. Thi gian pht trin phi thai ca trng B l xanh tm khong 25-60 ngy. 5.3.3- Su non Su non ca B l xanh tm hi Keo tai tng khi mi n rt yu t, nm im khng n g, khi ta bc cnh cy ra ch thy chng ca quy nh. Sau vi ngy chng bt u di chuyn bng cch c cnh cy thnh nhng ng thng v n ht nhng phn rut bn trong ca cnh cy keo ch li mt lp v mng bn ngoi (xem hnh 5.5). Su non sng ch yu trong cnh cy, t di chuyn ra ngoi. Khi sng bn trong cnh su non n n u n nhng ht mn g nh ra n y do vy rt d dng quan st thy du vt ca chng. B l xanh tm hi Keo tai tng mt nm c mt vng i. Thng 4 xut hin su trng thnh, thng 5 thu thp c trng v thng 6 xut hin su non. 5.4- c im sinh thi hc 5.4.1- nh hng ca yu t thc n Thc n c coi l nhn t sinh thi rt quan trng trong cc yu t sinh hc, v thc n cn cho cn trng sinh trng v pht trin, b p li

42

nng lng mt i trong hot ng sng v hnh thnh cc sn phm sinh dc sau ny. Thnh phn dinh dng tu thuc vo tng loi thc n, ngun thc n ch yu ca cn trng l cy xanh - thc vt rng. C n 80% cn trng n cy xanh, cho nn tu theo tng loi thc vt, tng loi cn trng v cc pha bin thi ca n m nh hng ca thc n n cn trng l rt khc nhau. Mi loi cn trng u c mt loi thc n m chng a thch nht. Nu thc n thch hp th tc pht dc nhanh, cn trng t cht v sinh sn nhiu, ngc li trong trng hp min cng phi n mt loi thc n khng thch hp th thi gian pht dc ko di, t l cht cao, cht lng trng gim r rt [11]. Tc gi ng V Cn - 1973 cho rng: thc n l nhn t quan trng trong cc nhn t hu sinh n l nguyn liu ca qu trnh sinh trng pht trin ca ng vt. Thiu thc n hoc thiu dinh dng th qu trnh sng ca cn trng c khi b nh tr, dn n t l t vong ln. Khi thc n thch hp, phong ph v s lng v cc iu kin khc ca mi trng nh m, nhit th s xy ra cc t sinh sn hng lot v su hi d dng pht dch, nht l i vi su n l cy rng. [4] Thc n nh hng trc tip hay gin tip n mn , n tc pht trin, n hot ng sng, n tc v nhp iu cht ca cn trng. Thc n cn nh hng n s phn b a l, cu to c th v kch thc c th (Iakhontov, 1969).[16] nghin cu mi quan h ca b l n hi l Keo tai tng vi thc n chng ti thc hin cc ni dung sau: S phn b ca B l xanh tm trong lm phn S la chn loi cy thc n v loi l Quan h gia s lng B l xanh tm v kch thc ca cy

43

5.4.1.1. S phn b ca B l xanh tm trong lm phn Kt qu iu tra cho thy t l tiu chun c B l xanh tm l 3/15 (20%). Nu xt ring t l ca cc pha ta c th thy mt s quy lut sau y: Trong qu trnh iu tra theo di v tr ca su trng thnh chng ti kt hp thu thp s lng cy c trng trong 3 tiu chun s 1, 2, 3 xc nh c t l cy c trng v thu c kt qu sau: Biu 5-2: Kt qa iu tra s lng cy c trng trong 3 tiu chun TT TC 1 2 3 TB S cy trong 110 104 100 104,66 S cy c trng 20 15 11 15,33 T l % 18,18 14,42 11,00 14.53

T biu trn ta thy s lng cy c trng trong 3 tiu chun kh t, trn mi tiu chun ch c t 11 20 cy c trng. Tnh trung bnh cho c 3 tiu chun s cy c trng l 14,53%. Cng vi vic iu tra cy c trng trong 3 tiu chun chng ti iu tra 10 cy c trng trong tiu chun 1 xc nh c im ca cy c trng thng qua ng knh (D1.3), chiu cao vt ngn (HVN), ng knh tn (DT), s cnh/cy v s lng cnh c trng/ cy. Kt qu thu c trnh by trong biu 5-3. Qua biu 5-3 ta thy trung bnh trn mi cy Keo tai tng trong tiu chun 1 c khong 3,8 cnh c trng. T l s cnh c trng trn cy l khc nhau, c cy su trng thnh tp trung rt nhiu( 6 cnh/ cy). T l trung bnh nhng cnh c trng trong tiu chun s 1 t l 45.6%. Su trng thnh tm n nhng cnh gia tn trng, nhng cnh gia tn thng rt kn o t b thin ch pht hin, bn cnh cnh gia tn chng c ng knh va phi, khng to v nhiu l.

44

Biu 5-3: Kt qa iu tra s lng cnh c trng trn cy S TT 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 TB D1.3 (cm) 20,7 23,1 18,4 19,3 21,0 20,2 22,5 18,7 20,3 21,3 20,5 HVN (m) 20,5 25,0 18,5 20,0 23,0 21,0 23,5 19,0 20,5 22,0 21,3 DT (m) 5,0 6,0 4,0 4,5 5,5 5,5 6,0 5,0 6,5 5,5 5,3 S lng cnh S cnh c trng trn cy 5 8 6 11 5 9 2 10 4 6 1 5 5 7 3 11 5 8 2 12 3,8 8.7 T l% 62,5 54,5 55,5 20,0 66,6 20,0 71,4 27,2 62,5 16,6 45,6

Khi thu thp nhng cnh trn cy c trng v nui trong phng chng ti o m cc ch tiu cnh nh: ng knh cnh, chiu di cnh c trng v s lng trng c trong mt cnh sau tnh trung bnh. Kt qu thu c nh sau: Biu 5-4: Kt qu o m s lng trng trn 1 s cnh Keo tai tng STT ng knh cnh (cm) Chiu di cnh c trng (cm) S lng trng/cnh 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 TB 0,73 0,55 0,85 1,15 1,05 1,21 1,07 1,30 1,26 0,86 1,00 23,50 16,80 35,70 22,30 18,90 12,40 25,90 19,00 32,10 20,60 22,70 116 183 100 116 177 121 135 139 173 93 123,1

45

Nhn vo biu 5-4 ta thy s lng trng ca mi cnh thu thp rt ln, trung bnh l 123,1 trng/cnh. Su trng thnh thng tm n nhng cnh c ng knh nh t 0,55 n 1,26mm. Nhng cnh chng chn sinh sn u l nhng cnh nh, rt d dng, thun tin cho chng cn tch v v trng. 5.4.1.3- S la chn loi cy thc n v loi l B l xanh tm n hi l keo thuc B Cnh cng Coleoptera ni ring v cc loi su hi l ni chung u c kh nng nh hng v la chn loi thc n thch hp tt nht. Chng ti iu tra, quan st cy trn cc tiu chun kt hp vi nui su trong phng nhm thm d kh nng la chn thc n thch hp ca su trng thnh n hi l keo trn cc loi keo khc nhau l Keo tai tng (Acacia mangium Willd), Keo l trm (Acacia auriculiformis Cunn) v Keo lai thu c mt s kt qu sau:
Biu 5-5: S la chn loi cy thc n ca su trng thnh B l xanh tm

S TT 1 2 3 4 5 TB

S lng cy b n hi trn cc loi keo S cy Keo l trm Keo tai tng Keo lai iu tra S cy T l S cy T l S cy T l b hi (%) b hi (%) b hi (%) 25 5 20,0 20 80,0 0 0 10 18 12 15 16 3 6 2 4 4 30,0 33,3 16,6 26,6 25,3 7 12 10 11 12 70,0 66,6 83,3 73,3 74,6 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0

Qua Biu 5-5 cho ta thy rng kh nng la chn thc n ca su b l n hi l keo thuc B Cnh cng ny trn cc loi keo l khc nhau. Loi su b l ny thch gy hi trn loi Keo tai tng nht (74,6%). Keo l trm t l

46

cy b hi t hn (25,3%); Khng thy B l xanh tm chn Keo lai l loi cy thc n. Qua nghin cu chng ti thy rng Keo l trm l dy hn, ng gn dy v cng hn, Keo tai tng l thng mng, gn l t v mm hn Keo l trm, Keo lai l loi cy c lai t nhin gia Keo l trm (Acacia auriculiformis Cunn) vi Keo tai tng (Acacia mangium Willd), din tch l nh hn l Keo tai tng, l rt cng v nhiu gn l c l lng dinh dng trong l t hoc l thc n khng thch hp vi loi su b l ny nn chng khng la chn loi Keo lai lm thc n. Nh vy Keo tai tng l thc n chnh, thch hp cho kiu ming gm nhai v b phn tiu ho ca loi su b l thuc B Cnh cng ny. Kt qu nghin cu trn hon ton ph hp vi thc t ca nhng nm trc m loi su b l ny gy hi. Nm 1999 Keo tai tng b hi 80%, keo l trm b hi 15-20%. Nm 2000 - 2001 Keo tai tng b hi l 70%, nm 2002 chng ti thy rng t l Keo tai tng b hi l 78%, keo l trm b hi ch c 15-20%.
90 80 70 60 50 40 30 20 10 0 1 2 3 4 5
T h nghim

T l cy c su (% )

Keo LT Keo T T

Hnh 5.9: S la chn loi cy thc n ca B l xanh tm Cc loi keo khc nhau c thnh phn dinh dng, dy ca l cng nh dy tng cutin khc nhau. Trong cng mt loi keo tui khc nhau th thnh phn dinh dng trong l cng khc nhau v ngay c trn mt cy keo, cnh keo th cc loi l non, l gi, l bnh t, l b bnh cng c thnh

47

phn dinh dng khc nhau. Trong khu vc nghin cu ca chng ti phn ln Keo c trng theo chng trnh PAM t nm 1994 nn cc loi Keo y c tui nh nhau, v vy chng ti b tr th nghim tm hiu s la chn thc n ca su trng thnh n hi l keo thuc B Cnh cng trn cc loi l non, l gi, l bnh t v l b bnh. Kt qu c th hin trong biu sau: Biu 5-6: S la chn loi l ca su trng thnh B l xanh tm Mu S su TN TN 1 2 3 4 5 TB 10 15 25 30 35 23 S lng su n trn cc l keo L non L bnh t L gi L b bnh SL TL % SL TL % SL TL % SL TL % 3 30 6 60 1 10 0 0 4 7 9 8 6,2 26 28 30 22,8 27,36 9 16 16 20 13,4 60 64 53 57,1 58,82 2 2 5 7 3,4 13 8 16 20 13,4 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0

Qua Biu 5-6 chng ti nhn thy rng su trng thnh n l keo thng tp trung n nhng l bnh t (58,82%) sau n l non (27,36%) v l gi (13,4%), nhng l b bnh m l v kh l do nm gy ra chng khng s dng lm thc n. L keo gi c hm lng nc v cht dinh dng trong l gim, l b s cng, gn l nhiu v cng nu su la chn loi l ny lm thc n th chng s kh n v kh khn cho vic tiu ho. Vi nhng l keo non hm lng nc trong l nhiu, lng axit trong l cao nhng i vi l non th gn l t v mm nn su trng thnh vn la chn loi l non ny lm thc n. L non vn l loi l ph hp cho kiu ming gm nhai v tiu ho ca loi su ny. L keo trong thi k bnh t lng nc trong l va phi, pH ca dch t bo thp, hm lng ng, protit trong l cao, khi su n loi l ny s tiu ho tt, pht trin nhanh v kho mnh v vy trn cy

48

Keo tai tng loi l bnh t s l thc n m chng la chn ch yu. Nu dng biu ta s r dng nhn thy s la chn thc n ca loi su ny.

80 60 40 20 0

T l %

Loi l L non L bnh t L gi

Hnh 5.10: S la chn loi l thc n ca B l xanh tm

5.4.1.4- Xc nh lng thc n ca B l xanh tm Trong vng i ca B l xanh tm pha trng thnh n b sung hon thin cc c quan sinh dc ca chng v c nng lng phc v qua trnh sinh sn. Sau khi v ho chng bt u gy hi bng cch n l Keo v cn gm cung l keo lm cho l keo b rng hng lot, thi gian u ngay sau khi v ho chng ph hoi rt mnh sau mc n hi gim dn, nht l sau khi trng xong B l xanh tm hu nh khng n hi. Thi gian ph hoi ca loi su ko di t 45 - 60 ngy. xc nh c lng thc n ca giai on su trng thnh chng ti thu thp mu ngoi rng v nui trong phng hng ngy theo di, o m din tch l b hi v thi gian n hi ca chng. Kt qu c phn nh biu sau:

49

Biu 5-7: Lng thc n ca su trng thnh n trong 1 ngy m Mu TN 1 2 3 (6 con) 39 7,30 1,21 4 (5 con) 32 5,94 1,18 5 (5 con) 41 6,55 1,31 38,20 8,49 1,23 Trung bnh

(10 con) (8 con) Ch tiu thu thp Tng din tch l 43 36 (cm2) Din tch l b n trong 1 ngy m 12,10 10,50 2 (cm ) Din tch l TB ca 1,31 1su TT n trong 1 1,21 2 ngy m (cm )

Da vo kt qu Biu 5-7 v thi gian sng ca su trng thnh, chng ti tnh ton thy rng hon thnh pha su trng thnh B l xanh tm cn mt lng thc n t 2-3 l Keo tai tng, bn cnh chng cn gm thm mt s cung l na lm cho l keo b rng nhiu v s lng l keo m su n b sung hon thnh cho pha su trng thnh chng cn ph thuc rt nhiu vo cht lng thc n v cc yu t mi trng nh hng n chng.
5.4.1.5- Mi quan h gia s lng su vi cc ch tiu sinh trng ca lm phn

hon thnh mt pha pht trin no B l xanh tm cn mt khi lng thc n nht nh. Cht lng thc n c nh hng ln n s lng ca su hi. Cc ch tiu sinh trng ca lm phn nh D1.3, HVN, HT, DT, s cnh ng vai tr quan trng, lm phn sinh trng pht trin tt s l ngun thc n phong ph ca chng v ngc li. Cc ch tiu sinh trng ca cc tiu chun c su gy hi c o m, tnh ton v th hin trong biu sau:

50

Biu 5-8: Cc ch tiu sinh trng ca Keo ti khu vc nghin cu Ch tiu D1.3 (cm) TC 1 20,31 2 3 15,08 13,50 HVN (m) 20,10 15,95 14,10 DT (m) 5,34 3,5 2,9 HT(m) 9,55 8,36 8,4 N/ha (cy) 1100 1043 1000

nh gi s sinh trng ca Keo tai tng trn cc tiu chun chng ti dng tiu chun |U| v thu c kt qu nh sau: Biu 5-9: Kt qu kim tra cc ch tiu sinh trng ca Keo tai tng So snh 1 v 2 2 v 3 3 v 1 |UD1.3| 5.712497 1.867708 9.392124 |UHVN| 6.45899 2.594506 10.50254 |UDT| 5.82 1.78 7.627

Qua Biu 5-8; 5-9 chng ti c mt s nhn xt sau: - V sinh trng ng knh: Cc cp 1 v 2, 2 v 3 c |UD1.3| >1,96 chng t rng sinh trng ng knh ca Keo tai tng cc tiu chun 1 v 2, 1 v 3 l c s sai khc r rt. - V sinh trng chiu cao: Cc tiu chun u c sinh trng khc nhau r rt. - V sinh trng ng knh tn: Cc cp tiu chun u c |UDT| > 1,96 chng t rng v sinh trng ng knh tn ca 3 l c s khc nhau r rt. Nguyn nhn ca s sai khc v D1.3, HVN, DT ca 3 tiu chun ch yu l do dy tng t, hng phi.

51

Qua iu tra theo di chng ti thy rng thng 4 su trng thnh bt u xut hin, chng phn b cha u v cha gy hi mnh, vo cui thng 4 u thng 5 s lng su tng r rt chng phn b u trong , n thng 6 chng gim i v trong thi gian ny su trng thnh v ang trong thi gian sinh sn v hon thnh vng i ca chng. Qua 7 ln iu tra trn cc tiu chun c su nh m t phn phng php nghin cu, chng ti thu c kt qu sau: Biu 5-10: T l cy c su v mt ca chng S hiu TC T l cy c su Mt con/cy 1 97% 485,44 2 94% 243,28 3 90% 106,28

Nhn vo biu trn ta thy t l c su trng thnh 3 tiu chun u c gi tr P% >90% nn su phn b u cc . Mt ca su gim kh ln, c t su nht cng c hn 100 con/cy. s 2 v s 3 nm hng phi Ty Bc v sinh trng km hn s 1 nm hng phi ng Nam nn rt c th mt s yu t sinh thi quyt nh nh kh hu, thc n to ra s chnh lch kh r rt v mt . nh gi s sai khc v mt k trn, tiu chun t c s dng (Nguyn Hi Tut, [20]). Kt qu kim tra mc chnh lch mt su 3 tiu chun ca bng tiu chun t nh sau: i tng kim tra 1 - 2 1 - 3 2 - 3 TTnh ton 10,48 16,28 9,33 t05 (tra bng) 2,18 2,18 2,18

Cc cp so snh u c gi tr Ttnh ton > T05 tra bng nn c th ni rng mt su cc tiu chun l c s sai khc nhau r rt. Gi tr Ttnh ton cng cho thy mc chnh lch ca tng cp tiu chun l khc nhau. s 1 l

52

c nhiu su hi nht nm hng phi ng Nam, ni c nhit , nh sng thun li hn. c im ny ca B l xanh tm cng ging nh mt s loi su n l nh Su rm thng, Ong n l. 5.4.2 - nh hng ca cc loi thin ch n B l xanh tm Thin ch c vai tr quan trng trong s sinh sn v pht trin hng lot ca su hi, nht l i vi cc loi su n l cy rng th vai tr ca thin ch li cng tr nn c ngha, nhiu khi chng c tc dng km hm s bng pht dch su n l. Cc loi thin ch c nh hng n s lng v cht lng ca su hi. i vi su trng thnh Do su trng thnh n l keo rt t bay nn chng d dng tr thnh con mi ca cc loi nhn, b nga, kin, chim. Su trng thnh c tnh gi cht nn c th bng cch ny thot thn, tuy nhin nu khi th mnh ri xung di chng c th s vng vo mng nhn v b nhn n tht. Trong rng keo tai tng c kh nhiu nhn nhng do thi gian c hn chng ti khng c iu kin tm hiu su v mi quan h ca nhn vi B l xanh tm. i vi trng Trong thi gian nghin cu chng ti iu tra, quan st trn cc tiu chun v thu thp nhng cnh c trng v nui trong phng v pht hin thy loi thin ch k sinh trng ca B l xanh tm l: Ong k sinh trng (Elasmus sp.), thuc h Elasmidae, tng h Chalcidoidea.

53

Hnh 5.11: Ong k sinh trng B l xanh tm Ong trng thnh thn di 7mm mu xanh en. Ru u hnh chu u gi c 12 t, gc ca 2 ru u nm gn st nhau. Mt kp to mu nu, c 3 mt n mu en xp thnh hnh tam gic nh u. t ngc trc hnh tam gic c ngn li chy dc. t ngc gia c rnh chy dc lng to thnh 2 phn nh ln. Cnh trc di 2,2mm, mch 2 ngn. Hai cnh trong sut c nhiu lng t nh. Cnh trc ln hn cnh sau khi khng bay cnh t dc trn lng. Bng di 2,5mm, ng trng di 2,3mm pha gia ng trng c 1 khoang mu trng xm. Cc t i v t ng chn trc, chn sau mu nu en. Ring t ng chn gia mu vng nht. Ong trng thnh sau khi v ho b rt nhanh, t bay. Khi bt bt nhanh. - Su non: Di 3mm mu trng c, ming mu nu vng pha cui thn mu vng xm, khi mi n rt yu t. Su non phn chia t r rng, khng c chn ngc v chn bng.

54

- Nhng: Di 2,3mm, mu trng c, 2 mt kp mu nu en, ming gm nhai c mu mu hi vng. Mm cnh ko di vt qu 1/2 thn, mm ru u chia t r rng mu hi vng. Kt qu xc nh t l k sinh c th hin biu sau: Biu 5-11: Kt qu theo di Ong k sinh trng B l xanh tm TTcnh c trng 1 2 3 4 5 TB S trng nui 216 183 246 206 177 205 S trng b k sinh 30 26 46 250 35 26,4 T l % 13,90 14,20 18,70 24,20 19,70 18,18

Qua Biu 5-11 cho ta thy s lng trng b loi ong ny k sinh tng i ln t ti 18,18% s trng c trong cnh. T l s trng b k sinh cng lm hn ch s bng pht ca loi su hi ny, do cn c bin php lm tng s lng ong k sinh nhm bo v s cn bng sinh thi cho rng Keo tai tng ti huyn Ph Lng tnh Thi nguyn. Nhn chung thnh phn thin ch ca su n l keo thuc B cnh cng khng nhiu nhng chng cng ng vai tr tch cc trong vic hn ch s pht sinh, pht trin s lng ca loi su hi ny. 5.4.3- nh hng ca mt s nhn t phi sinh vt Trong qu trnh pht sinh pht trin cn trng chu tc ng ca nhiu yu t mi trng. Cc yu t mi trng nh hng n cn trng gm cc yu t sinh vt v phi sinh vt. Cc yu t phi sinh vt bao gm cc yu t kh hu nh: nhit , m, lng ma, nh sng v gi

55

Trong cc yu t mi trng nh hng n cn trng th yu t nhit , m, dng kh v thc n nh hng trc tip n qu trnh trao i cht trong c th cn trng v khng th thiu trong qu trnh sng ca n [12]. Iakhontov (1969) cho rng: Tt c cc yu t mi trng u c tc ng trc tip hoc gin tip n cn trng, nhng nhn t nh hng trc tip n s trao i cht ca cn trng l nhit , m cc yu t nhit , m c nh hng trc tip n cn trng nhng cng nh hng gin tip n n thng qua nh hng ti nhp iu sinh hc ca cc loi k sinh v n tht, vt gy bnh v nh hng n thc vt, thc n ca cn trng. Tt c cc yu t ca mi trng c quan h vi nhau v tc ng ca chng n cn trng l tc ng tng hp [16 ]. Di y l c im ca mi quan h gia B l xanh tm hi Keo tai tng vi mt s yu t phi sinh vt.
5.4.3.1- nh hng ca nhit mi trng n i sng ca B l xanh tm

S trao i nhit c coi l qu trnh nng lng ch yu v trc tin trong quan h gia c th v mi trng. Cn trng l ng vt c nhit khng c nh, khi nhit ca mi trng thay i cao hay thp cng lm cho nhit c th cn trng bin i theo [12]. nh hng ca yu t nhit mi trng ti i sng cn trng c ngha rt ln v quan trng. Nhit mi trng c nh hng n cu to c th cn trng th hin cc ch tiu v kch thc, hnh dng, mu sc, cu trc gii phu Qu trnh trao i cht ph thuc rt ln vo nhit mi trng m biu hin r nt ca mi quan h ny l nh hng ca nhit ti s ln lt xc, ti hot ng sng ca cn trng nh s di chuyn, tnh hu n, kh nng sinh sn, t l sng cht v tc pht trin c th ca cn trng. Nh vy s lng v tp tnh ca cn trng ph thuc rt cht vo nhit mi trng,

56

nhit cn nh hng ti s hnh thnh qun th v s phn b a l ca cn trng. [12] Huyn Ph Lng nm ch tuyn Bc trong vnh ai nhit i bc bn cu nn kh hu ca huyn mang tnh cht ca kh hu nhit i gi ma. Mt nm c 2 ma r rt ma ng lnh, nhit xung thp hanh kh, ma nng nhit ln cao v thng c ma ln. Nhit mi trng dao ng trong khong t 15,60C n 340C. iu kin mi trng thch hp nh vy nn trong nhng nm qua Ph Lng lun b nhng trn dch do loi su cnh cng ny gy hi trn din tch ln. nh hng ca nhit n su b l n l Keo tai tng c th hin qua biu sau:
Biu 5-12: Quan h gia nhit mi trng vi s lng su B l xanh tm

Thng Ch tiu TT Nhit 0C S lng su TB

4 26 710

5 31 328

6 32 92

Nhn vo Biu 5-12 ta thy s lng su hi gim dn theo cc thng iu tra. Thng 5 - 6 l 2 thng c nhit cao (31-320) mt s su trng thnh b cht, mt s sinh sn xong, loi su ny ch thch ng bin nhit t 250- 280C, nu nhit ln qu 300C ko di trong nhiu ngy chng s phi tm ni mt m hn trnh nng hoc b cht hng lot. y cng l mt im yu ca chng ta d dng tiu dit hn ch c nhng trn dch do loi su ny gy nn. 5.4.3.2- nh hng ca m khng kh n B l xanh tm Trong c th cn trng cng nh tt c cc sinh vt khc c cha mt lng nc rt ln. Thiu nc khng c s sng v tt c qu trnh trao i cht, dinh dng h hp, bi tit u c s tham gia ca nc.

57

i vi cn trng vic duy tr mt lng nc trong c th l rt quan trng, nhng lng nc li ph thuc ch yu vo lng ma v m ca mi trng. i vi mi loi cn trng hoc tng pha bin thi ca n u yu cu mt khong m tng i thch hp. a s cc loi cn trng c th sng bnh thng trong khong m tng i ca mi trng t 70 - 100% nhng m thch hp thng l t 80-90%. Nu m dao ng mnh th cn trng s ri vo trng thi hn m v cht.[12] Trong khu vc nghin cu th m dao ng t 70% - 84%, y l mt m l tng cho cc loi su gy hi ni chung v B l xanh tm hi Keo tai tng ni ring. Trong nhng nm qua m v lng ma y tng i n nh nn to iu kin cho loi su ny pht dch. Tuy vy trong thng 5 nm 2002 c nhng trn ma ln m tng cao lm cho loi su ny b cht hng lot. Sau trn ma ln ngy 17/5/2002 chng ti i iu tra v nhn thy khong 1/3 s su trng thnh b cht do trn ma ln gy ra. Qua y ni ln rng m khng kh, lng ma v nhit mi trng l nhn t quan trng quyt nh s tng gim ca qun th su hi, kh nng sinh sn v pht dch ca chng. 5.4.4- S bin ng v mt B l xanh tm hi Keo tai tng 5.4.4.1- S bin ng ca mt theo cc ln iu tra Mt su hi ni chung lun bin i, s thay i ny lin quan n c im sinh hc ca loi, c bit l kh nng sinh sn, c im vng i hoc lin quan n nh hng ca cc yu t sinh thi. Cn phi c cc phn tch thy c quy lut ca s bin ng ny, t a ra bin php qun l ph hp. thy c s bin ng ca mt su B l xanh tm n hi l keo tai tng sau cc ln iu tra, c th xem biu v hnh sau y:

58

Biu 5-13: Bin ng mt ca B l xanh tm trong thi gian nghin cu

TC S tt 1 2 3 4 5 6 7 Ngy T 09/4/2002 18/4/2002 28/4/2002 08/5/2002 18/5/2002 28/5/2002 08/6/2002 1 683 772 677 483 287 215 92 2 355 533 375 222 120 71 27 3 115 170 91.5 72.2 56 37 7

Nu ta dng biu biu din s khc nhau v mt theo cc ln iu tra ta c:

Mt Con/cy 900 800 700 600 500 400 300 200 100 0 1 2

1 2 3

4 5 Ln iu tra

Hnh 5.12: Bin ng ca mt B l xanh tm Nhn vo Biu 5-13 v hnh 5.12 ta thy: Mt ca loi b l n l Keo tai tng cc tiu chun tng t ln iu tra th nht n ln iu tra th hai sau gim dn theo cc ln iu tra sau. c bit vo ln iu tra th 7 ngy 8/6/2002 th mt trung bnh cc u rt nh.

59

S d nh vy theo chng ti c my nguyn nhn sau: - Thng 4 l thi gian v ho ca su trng thnh, lc u thng s su v ho cn kh t nhng sau vo trung tun thng 4 l thi k cc thnh ca B l xanh tm nn mt tng ln rt nhanh. Sau do s lng su tng ln, lng thc n gim dn, iu kin kh hu nh nhit , m cng tng ln, thin ch nh chim, b nga ... hot ng mnh hn nn s lng su trng thnh li gim i. - Mt khc cui thng 5 u thng 6 l thi gian su trng thnh giao phi nhiu, mt s con c sau khi giao phi xong cht i, mt s con ci sau khi xong trng cng cht. V vy s lng su hi gim dn l do c tnh sinh vt hc ca su v nh hng tng hp ca nhiu yu t mi trng.
5.4.4.2- S khc nhau ca mt qun th B l xanh tm mt s hng phi

Mt B l xanh tm ph thuc vo mt s yu t sinh thi nh nhit , m v thc n. Rng nm cc v tr a hnh khc nhau s c c im sinh thi khc nhau. Hng phi l mt trong nhng c im a hnh lin quan n kh hu v sinh trng pht trin ca cy. lm r s khc nhau ca mt qun th B l xanh tm theo hng phi chng ti tin hnh so snh 2 tiu chun cng nm trn mt qu i, c cc iu kin tng i ng nht nhng khc nhau v hng phi l tiu chun s 1 v s 2. Kt qu tnh ton c ghi biu sau: Biu 5.5-14: S khc nhau ca t l c su v mt B l xanh tm Hng phi T l cy c su P% Mt (con/cy) Qua Biu 5-14 ta thy: C 2 tiu chun c hng phi khc nhau u c t l cy c su (P%) ca su hi trn 50% nn B l xanh tm u c phn b u. ng Nam 97% 485,44 Ty Bc 94% 243,28

60

V mt ca B l xanh tm th tiu chun 1 ln hn tiu chun 2 c ngha l su hng ng Nam nhiu hn hng Ty Bc. Qua kim tra bng tiu chun t ta c: TK> t05 (10,48> 2,18) nh vy s sai khc v mt gia 2 tiu chun l r rt. S chnh lch mt trn theo ti ch yu l do s sai khc v ch chiu sng, gi v nhit ca hai khu vc. Hng ng Nam thng n gi ma ng Nam thi t bin vo nn m, lng ma nhiu hn do vy nn cy sinh trng, pht trin tt hn. Cn hng Ty Bc do nh hng ca gi ma ng Bc nng kh nn cy sinh trng pht trin km hn hng ng Nam. Dng tiu chun |U| kim tra sai d ng knh 1,3, chiu cao vt ngn, ng knh tn ca keo trong 2 tiu chun. Kt qu kim tra u thy gi tr tuyt i ca |U| > 1,96. iu cho thy r rng keo tiu chun 1 sinh trng, pht trin tt hn tiu chun 2. Cy sinh trng pht trin tt ko theo mt su b l cng ln hn. Mt trong nhng bn nng ca su trng thnh hi l thng trng nhng lm phn xanh tt c nhiu thc n to iu kin thun li cho trng v su non sinh sng sau ny. 5.4.4.3- S khc nhau ca mt qun th B l xanh tm trong tn cy Qua theo di B l xanh tm trng thnh chng ti thy chng phn b trong tn cy khc nhau, nhiu c th c xu hng tp trung phn gia ca tn l. c th nh gi mc khc bit ny chng ti tin hnh xc nh mt su trng thnh ca ba khu vc tn cy l khu vc di, gia v trn ca tn. Kt qu iu tra cc tiu chun c B l xanh tm c trnh by trong Biu 5-15.

61

Biu 5-15: Mt ca B l xanh tm trong cc phn ca tn cy V tr tn TC 1 2 3 Trung bnh Di tn 74,01 51,60 23,80 49,80 Gia tn 183,37 106,50 35,20 108,36 Trn tn 40,50 28,80 10,50 26,60

Nhn vo Biu 5-15 ta c th thy ngay l mt B l xanh tm gia tn ca cc tiu chun l cao nht, thp nht l trn tn. Nu dng biu biu din s khc nhau ny ta c hnh sau y:
Mt

200 150 100 50 0 Di tn Gia tn

V tr tn

1 2 3

Trn tn

Hnh 5.13: S chnh lch mt B l xanh tm trong cc phn ca tn cy

Mc chnh lch mt y rt r rt. S lng B l xanh tm tp trung phn gia ca tn ln gp hn 2 ln so vi phn di ca tn v gp 4 ln phn trn cng ca tn cy. S khc nhau ny l do v tr cnh trong tn khc nhau v do c tnh sinh vt hc ca su hi. Su n l ni chung v b l ni ring, su trng thnh u tm n nhng ni c ngun thc n tt nht, ph hp nht v ni trng ph hp nht chng n v trng. Do cc cnh gia tn l ni thch hp nht i vi chng, nhng cnh gia tn l nhng cnh c nhiu l bnh t, ng knh cnh va phi, ngc li

62

nhng cnh trn tn c nhiu l non ng knh cnh nh v yu nn b l t phn b nhng cnh ny. Mt khc c im ca B l xanh tm l kh nng chu nhit cao (trn 30oC) kh km nn chng thng trnh nhng ni qu nng nh pha ngn cy.
5.4.4.4- S b nh gi mc gy hi ca B l xanh tm trong thi gian nghin cu

Mc gy hi trung bnh ca B l xanh tm trong cc tiu chun nh sau: Biu 5-16: Mc gy hi ca B l xanh tm (ch s R%) TC Ngy T 9/4/2002 8/5/2002 8/6/2002 TB 1 39,66 50,82 56,03 48,83 2 37,06 45,39 51,14 44,53 3 28,58 38,37 46,47 37,80

Nhn vo Biu 5-16 ta thy mc gy hi ca B l xanh tm tng dn theo cc thng iu tra cc . S gia tng ca ch s R% l bnh thng v ph hp vi mt su hi. Khi mi xut hin vo u thng 4 mt su hi cn kh nh nn mc gy hi ca chng cng tng i thp. Sau s lng su trng thnh v ho ngy cng nhiu nn mt su trng thnh tng ln, lng l b n hi v th tng nhanh. Du vt n hi m B l xanh tm li c tch lu t thng 4 n thng 6 do a s l b hi cn dnh li trn cy nn ch s R% khng gim i mt d trong thng 6 mt su trng thnh gim ng k. Cn c vo gi tr ca ch s R% c th ni B l xanh tm gy hi mc trung bnh. Da vo mt su hi v mc gy hi ca chng c th s b xc nh s lng su hi tng ng vi cc cp hi nh sau:

63

Biu 5-17: S lng su hi tng ng vi cp hi l Cp 0 1 2 3 4 R% 0 < 25% 25 - 50% 51 - 75% > 75% Mt su TT (con/cy) 0 1 - 106 107 - 243 244 - 710 > 710 Ghi ch Khng b hi Hi nh Hi va Hi nng Hi rt nng

Nh vy gy ra thit hi mc n ht 25% din tch l Keo tai tng cn c khong 106 B l xanh tm trn mt cy. Nu c khong 243 su trng thnh th mt cy c th b mt 50% din tch l. Mc hi rt nng xy ra khi c khong 710 B l xanh tm trn mt cy. Ngoi vic xc nh mc gy hi trung bnh trn cy chng ti cn xc nh t l cy b hi trn cc tiu chun. Qua iu tra chng ti thy trn 3 tiu chun hu ht cc cy u c su gy hi tuy nhin l mc khc nhau. nhng cy c cnh l nhiu th mc b hi nng hn so vi cc cy khc. 5.5- D tnh d bo B l xanh tm v mt s ch tiu nh hng D tnh d bo su hi rng nhm bit trc kh nng pht sinh pht trin ca cc loi su hi ch yu, ch ng xy dng k hoch phng tr v bo v cy rng. d bo su hi cn tin hnh iu tra. iu tra d tnh d bo su hi phi m bo tnh chnh xc, kp thi v hiu qu kinh t. 5.5.1. Phng php iu tra B l xanh tm Cn c vo c im sinh hc ca B l xanh tm xc nh nhng phng php iu tra thch hp. Do B l xanh tm xut hin ch yu trn 2 loi cy rng l Keo tai tng v Keo l trm nn phng php iu tra chng l phng php iu tra rng trng theo ti liu [14]. Trc ht cn xc nh h thng tiu chun da theo ch tiu i vi iu tra phc v d bo su

64

hi tng din tch ca cc tiu chun l 0,2-1%. Nh vy nu tiu chun c din tch 1000m2 th trung bnh c 30ha t 1 tiu chun. Do B l xanh tm c 1 th h trong nm v c thi gian pht trin ca cc pha trng thnh, trng, su non v nhng phn nh kh r nn c th s b n nh thi im iu tra i vi cc pha nh sau: - Pha trng thnh: Thng 4-5 - Pha trng: Thng 6 - Pha su non: Thng 6-10 - Pha nhng: Thng 10-3 nm sau. Phng php chn mu iu tra i vi tt c cc pha l nh nhau v chng u c tr trn cy. Mu iu tra l cc cy Keo tai tng hoc Keo l trm c chn theo phng php 5 im (phng php 5 mc) theo ti liu [14]. Mi tiu chun chn 10 mu iu tra c lng s lng B l xanh tm phc v cho cng tc d tnh d bo. i vi B l xanh tm trng thnh vo thng 4 cn iu tra 4 ln, mi tun 1 ln, trong thng 5 c th ch cn iu tra 1-2 ln, tu theo mt su thu c ca cc ln iu tra trong thng 4. Nu mt su 100 th iu tra 2 ln, mi ln cch nhau 2 tun, trng hp mt su t hn 100 th iu tra 1 ln vo khong gia thng. Vic iu tra trng B l xanh tm c th c tin hnh vo thng 6 nu thy mt trng thnh kh ln (>100 con/cy). xc nh mt su non cn ly mu cnh theo phng php 5 cnh trn mt cy tiu chun. Do c im n hi ca su non nn cn ch n nhng cnh gia tn cy. T thng 6 n thng 10 kim tra mt su non mi thng 1 ln. Tng t nh iu tra su non l phng php iu tra nhng. 5.5.2. Phng php xc nh mt s ch tiu nh hng c c s a ra cc gii php thch hp cho cng tc qun l B l xanh tm cn c mt s ch tiu nh hng c bn v d mc gy hi ca 1 c th B l xanh tm trng thnh (R%1BLX), ngng gy hi, mt bo ng.

65

Cn c vo c im sinh hc ca B l xanh tm chng ti mnh dn xut mt s phng php xc nh cc ch tiu ny nh sau: 1. Phng php iu tra nhanh: Tin hnh iu tra nhanh 1-5 im hoc 1-5 tiu chun theo phng php thng dng xc nh mt B l xanh tm (MBLX) v mc gy hi ca chng (R%BLX), xc nh mc gy hi ca 1 B l xanh tm trng thnh (H1BLX) bng cch chia R%BLX cho MBLX. Tin hnh xc nh gii hn di v gii hn trn cho cc cp hi tng ng da vo H1BLX bng cch ly gii hn di v gii hn trn ca cc cp hi chia cho H1BLX ta s c kt qu tng t nh Biu 5-17. 2. Phng php xc nh ngng gy hi da vo mc tiu th thc n ca 1 c th B l xanh tm: Trong phn 5.3.1.3 xc nh c mc tiu th l cy ca 1 c th B l xanh tm trong 1 ngy m l 1,23 cm2. Nu bit tng lng l ca 1 cy c th d dng tnh ra s lng su hi cn xut hin n ht lng l cy . Nghin cu quan h ca l Keo tai tng vi mt s ch s sinh trng V Tin Thnh [19] xy dng c phng trnh sau: (cm2) PL= (7,6755-1,6870.D1.3+0,1633.D1.32).30750 PL: Khi lng l Keo tai tng (cm2) D1.3: ng knh ngang ngc (cm) Chng ti s dng phng trnh ca V Tin Thnh xc nh tng lng l ca cy ri xc nh s lng B l xanh tm tng ng vi mt s mc gy hi khc nhau: S1 Ngy = S lng B l xanh tm n ht ton b l cy ni trong 1 ngy S10 Ngy= S lng B l xanh tm n ht ton b l cy ni trong 10 ngy S20 Ngy= S lng B l xanh tm n ht ton b l cy ni trong 20 ngy S30 Ngy= S lng B l xanh tm n ht ton b l cy ni trong 30 ngy

66

S74 Ngy= S lng B l xanh tm n ht ton b l cy ni trong 74 ngy Cc cng thc tnh tng ng nh sau:
S 1 Ngy = PL 1,23
S 30 Ngy =

S 10 Ngy =
PL 1,23 * 30

PL 1,23 * 10
S 74 Ngy =

S 20 Ngy =
PL 1,23 * 74

PL 1,23 * 20

Trong thi gian nghin cu B l xanh tm trng thnh c thi gian sng lu nht l 74 ngy nn c cng thc S74 Ngy. Biu 5-18: Bng tra sinh khi l cy v s lng su hi
D1,3 (cm) PL (cm2) 5 102182 6 105543 7 118947 8 142394 9 175884 10 219417 11 272992 12 336611 13 410273 14 493977 15 587725 16 691515 17 805349 18 929225 19 1063144 20 1207107 21 1361112 22 1525160 23 1699251 24 1883385 25 2077562 S1Ngy 83075 85808 96705 115768 142995 178388 221945 273668 333555 401608 477825 562208 654755 755468 864345 981388 1106595 1239968 1381505 1531208 1689075 S10Ngy 8308 8581 9671 11577 14300 17839 22195 27367 33356 40161 47783 56221 65476 75547 86435 98139 110660 123997 138151 153121 168908 S20Ngy 4154 4290 4835 5788 7150 8919 11097 13683 16678 20080 23891 28110 32738 37773 43217 49069 55330 61998 69075 76560 84454 S30Ngy 2769 2860 3224 3859 4767 5946 7398 9122 11119 13387 15928 18740 21825 25182 28812 32713 36887 41332 46050 51040 56303 S74 ngy 1123 1160 1307 1564 1932 2411 2999 3698 4508 5427 6457 7597 8848 10209 11680 13262 14954 16756 18669 20692 22825

Bng tra trn y c th dng xc nh s lng su hi tng ng vi ngng gy hi hon ton (gy hi 100% l cy) cn c vo ng knh

67

ngang ngc ca cy. xc nh ngng phng tr cn phi n nh mc gy hi tng ng vi ngng ny l bao nhiu %. i vi su n l thng l 50%, tc nu nh mi cy b mt 50% l th cn phi tin hnh bin php phng tr. Trong trng hp ny mt su bng 1/2 gi tr ca cc ct trong Biu 5.5-18. Biu 5.5-19 l mt v d nu s dng gi tr S74 Ngy. Biu 5-19: Bng tra ch tiu nh hng
D1,3 (cm) 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 S lng B l xanh tm gy ra thit hi cho din tch l cy mc,,, 25% 50% 75% 100% 280,8 561,5 842,3 1123 290,0 580,0 870,0 1160 326,8 653,5 980,3 1307 391,0 782,0 1173,0 1564 483,0 966,0 1449,0 1932 602,8 1205,5 1808,3 2411 749,8 1499,5 2249,3 2999 924,5 1849,0 2773,5 3698 1127,0 2254,0 3381,0 4508 1356,8 2713,5 4070,3 5427 1614,3 3228,5 4842,8 6457 1899,3 3798,5 5697,8 7597 2212,0 4424,0 6636,0 8848 2552,3 5104,5 7656,8 10209 2920,0 5840,0 8760,0 11680 3315,5 6631,0 9946,5 13262 3738,5 7477,0 11215,5 14954 4189,0 8378,0 12567,0 16756 4667,3 9334,5 14001,8 18669 5173,0 10346,0 15519,0 20692 5706,3 11412,5 17118,8 22825

Da vo bng ngng gy hi trn ta c th ra cc phng n phng tr loi su b l ny, ngng gy hi kinh t thng c ly theo kinh nghim l mt su gy ra t l hi l 50%. Tu theo iu kin cng nh

68

nhu cu ca vic phng tr su hi ca tng a phng m chn cc ngng phng tr thch hp. 5.6- Kt qu th nghim mt s thuc tr su Su B l xanh tm n hi l Keo tai tng thuc B Cnh cng Coleoptera c c im l cc pha trng, su non, nhng u sng trong cnh keo m ch c pha trng thnh mi n hi l v gy thnh dch nn chng ti th nghim mt s thuc tr su i vi pha trng thnh. a) Thuc Bi58 - Tn khc: Dimethoate, Rogos, Roxion, Fostion - Tn ho hc: O, O-Dymethyl S-methylearba - moylmethyl phosphorodithieate. - Cng thc: C5H12NO3 PS2 (229.2). - c tnh l ho: Bi58 l tinh th khng mu, im nng chy 51-520C, p sut hi 1,1 mpa (250C) c kh nng ho tan 210C l < 25g/lt, bn trong mi trng lng c pH t 2-7, khng hn hp vi thuc c tnh kim b phn hu bi nhit. - C ch tc ng: tip xc, ni hp. Pha vi nng 0,5 hoc 1% dit cc loi su ming chch ht, gm nhai nn phun vo bui sng v phi c bo h lao ng phng thuc xm nhp vo ngi. Liu lng s dng 300-700/ha. b) Thuc Bassa - Tn gi khc: Fenobucarb, Baycarb, Osbac BPMC - Tn ho hc: 2.Sec - butylphenyl methyl carbamete. - Cng thc: C12H17NO2 (207.3) - c tnh l ho: Bassa nguyn cht c im nng chy 31-320C dng k thut l cht lng mu vng hay xm kh nng ho tan trong nc 300C l 610 mg/lt nc. Khng bn trong mi trng kim v axid c. - C ch tc ng: ni hp, tip xc. Pha vi nng 1% phng tr su c ming chch ht, liu lng s dng 500g/ha (200-250 lit/ha).

69

c. Thuc Dipterex - Tn gi khc: Neguron, Tugon - Tn ho hc: Dimethyl 2.2.2-Trichloro-1-hydroxyetthyl phosphonate - Cng thc: C4 H8Cl3O4P (257.4) - c tnh l ho: L dng bt tinh th khng mu im nng chy l 83 840C, p sut hi 10mpa(200C) kh nng ho tan trong nc 520C l 154kg/lt nc, tan trong benzen, b phn hu bi nc nng v pH = 5,5. - C ch tc ng: Tip xc, v c. S dng ch yu dng thng phm Dipterex 50 EC phng tr hu ht cc loi su n l cy trng. Liu lng s dng t 500 n 1200g/ha (200-250 lt/ha). Khng trn thuc ny vi cc loi thuc c tnh kim. Do iu kin v thi gian khng cho php nn chng ti ch b tr th nghim quy m nh, phun th nghim 3 loi thuc Bi 58, Bassa v Dipterex 2 nng thuc 0,5% v 1% phun vo pha trng thnh, mi th nghim chng ti b tr 3 mu v c c cng thc i chng. Kt qu th nghim sau khi c tnh ton c th hin trong biu sau: Biu 5-19: Kt qu th nghim thuc tr su dit B l xanh tm Loi thuc Bi 58 Bassa Dipterex Nng 0,5% 89 82 90 Nng 1% 94 90 96

Qua biu 5-19 chng ta d dng nhn thy trong cc loi thuc ho hc chng ti s dng trn th loi thuc c c ch tc ng l tip xc, v c hay ni hp.... u cho t l su cht cao (82%-96%). Vi nng s dng 1% t l su hi b cht u cao hn nng 0,5%. Trong s 3 loi thuc th nghim Dipterex c hiu lc cao nht, tuy nhin mc chnh lch khng ln

70

lm so vi 2 loi thuc ni hp. C th s dng c 3 loi thuc trn tiu dit B l xanh tm trng thnh v trng ca chng. 5.7- xut cc bin php phng tr B l xanh tm Cn c vo kt qu bc u nghin cu loi B l xanh tm hi Keo tai tng thuc B Cnh cng ti huyn Ph Lng tnh Thi Nguyn c th dng mt s bin php sau: - Bin php c gii Vo u thng 4 khi thy su trng thnh xut hin nhiu i vi cy cn nh c th rung mnh, i vi cy to th dng gy p mnh vo cc cnh cho su trng thnh ri xung p cht. Vo cui thng 6 khi thy cc cnh khng c l gia tn c cc vt sc l cc cnh m su trng thnh trng, c th dng dao cht thu gom li thnh ng ri t i. t cc cnh trng khng nhng git c trng m cn git c c su non v nhng ca loi b l hi keo ny. - Bin php lm sinh i vi cc lm phn phn Keo tai tng qu dy hoc giao tn c th dng bin php ta tha to khng gian dinh dng cho cy pht trin, ng thi hn ch su trng thnh bay sang. i vi rng cy cn nh c th trng xen ch chm sc ch kt hp vi chm sc cy to iu kin cho cy sinh trng pht trin tt, ng thi khi phun thuc dit su hi ch th cng hn ch c su hi pht trin hoc bo v cy ngi ta thng thu hi cc cnh kh c trng t i. - Bin php sinh hc Qua nghin cu chng ti pht hin c loi ong thuc tng h ong i to k sinh vo trng ca H B l. Do vy cn nghin cu k c tnh sinh vt hc ca loi ong ny tm bin php gy nui v th vo rng khi c su

71

hi. Ngoi ra c th bo v cc loi cn trng c ch nh kin vng, kin en git trng. - Bin php ho hc Khi su v ho nhiu tp trung hng trm con trn 1 cy th vo u thng 4 c th dng cc loi thuc nh Dipterex, Basa, Bi58 pha vi nng 0,5 hoc 1% phun m l trn ton b din tch c su hi.

72

Chng 6 Kt lun, tn ti v kin ngh

6.1- Kt lun Qua phn tch kt qu chng ti i n mt s kt lun : 1) Chng ti xc nh c loi su n hi l Keo tai tng l B l xanh tm Ambrostoma sp. thuc h B n l Chrysomelidae, B Cnh cng Coleoptera. 2) Su trng thnh c mt s c im ni bt sau y: Con ci thn di 5-8mm, rng 4mm. Con c nh v thon hn mt cht, ton thn mu xanh en nh tm. Ru u hnh si ch c 11 t. Ming gm nhai, hai hm trn pht trin cong vo nhau, cui hm lm vo v c mu en. Ru hm di v mi di c 4 t mu nu. Trn nh u c mt vt lm v mt rnh chy dc. u trn v nm tht su vo mnh lng ngc trc. Mnh lng ngc trc nh ln, xung quanh c g (vin). Trn mnh lng ngc trc c nhiu chm lm nh. Hai mp bn ca mnh lng ngc trc nh ra gia v lm pha trc v pha sau, gc sau hi nhn. 3) Thi gian sng ca su trng thnh t 45-74 ngy. 4) Trng: Trng hnh thoi u nhn, di 2mm, rng 0,5mm mu trng sa v c th bin i mu sc theo thi gian. Thi gian pht trin phi thai 25-60 ngy. 5) Su non: Di 7,5-8 mm, rng 3mm, trn thn c nhiu lng en, u v 3 i chn ngc mu nu vng. Mnh lng trc mu nu en, hai bn sn v dc trn lng c cc chm nu en. Su non c 3 i chn ngc pht trin. 6) Nhng: Cha nghin cu c. 7) Trong thi gian nghin cu chng ti xc nh c v tr ca su trng thnh trn cnh, tp tnh trng, s cnh c trng v t l trng trong mt cnh.

73

8) Kt hp vi iu tra ngoi rng chng ti nui su trong phng v gii phu bit c t l c l 60%, ci l 40%. 9) Chng ti lp phng trnh tng quan gia chiu di (D), chiu rng (R) vi s lng trng (S) ca mi con ci; S = -662,9194 + 106,7475 .D r = 0,727234 S = - 56,85641 + 49,75998.R r = 0,736289 10) B l xanh tm hi keo thch gy hi trn loi Keo tai tng nht (74,6%), sau n keo l trm (25,3%), hin ti Keo lai khng b chng gy hi. 11) B l xanh tm n hi l keo tp trung gy hi trn nhng l keo bnh t (58,82%), nhng l b bnh chng khng gy hi. 12) B l xanh tm tp trung gy hi phn gia cnh v ngn cnh. phn gia tn c mt su gy hi nhiu hn phn di tn v trn tn. 13) hon thnh giai on su trng thnh, su b l hi l keo cn mt lng thc n t 2-3 l Keo tai tng. Lng l cy m 1 c th trng thnh gy hi l 1,23 cm2/ngy m. 14) S lng B l xanh tm hi Keo tai tng c quan h cht vi cc ch tiu sinh trng ca lm phn. Cc cy c ng knh ln, tn l rng v nhiu th su trng thnh tp trung gy hi trn cng ln. 15) B l xanh tm c s bin ng v mt , s lng theo cc ln iu tra v theo a hnh. Mt su gim dn t thng 4 n thng 6. Hng ng Nam l hng c mt su cao hn hng Ty Bc. 16) Cn c vo mc n hi ca mt con su trng thnh, chng ti s b xy dng c cp gy hi cn c vo s lng su trng thnh. 17) B l xanh tm c thin ch l Ong k sinh trng Elasmus sp., B nga, Kin, chim... . T l trng b k sinh l 18,18%. 18) Xc nh c bng tra sinh khi l cy, mt gy hi v ngng gy hi cho loi su b l n hi l Keo tai tng ti huyn Ph Lng tnh Thi Nguyn.

74

19) Thuc Dipterex nng 1% c tc dng phng tr su b l n hi l Keo tai tng tt nht vi t l cht t 93,%. 20) ra mt s bin php phng tr su b l n hi l Keo tai tng: Bin php c gii, bin php k thut lm sinh v phng php ho hc. 6.2- Tn ti Sau khi hon thnh xong ti ti nhn thy c mt s tn ti sau: - Do thi gian cn hn hp v nhiu yu t khc nn ti cha gii quyt c trit cc vn sinh hc ca su b l n hi l Keo tai tng thuc B Cnh cng Coleoptera nh giai on su non, giai on nhng v nh hng ca cc nhn t sinh thi n tc pht trin ca su non v nhng, ti s phn b v t l sng cht ca su. - Dng c nui su cn thiu nn gp nhiu kh khn trong vic iu tra theo di c tnh sinh vt hc ca su. - Chng ti mi ch kho nghim thuc tr su trn quy m nh nn cha thu c kt qu cao. a bn nghin cu rng nn chng ti cha kho st c ht tnh hnh su bnh ca ton huyn. 6.3- Kin ngh - B l xanh tm hi Keo tai tng l loi mi gy hi v cng l loi mi c pht hin Thi Nguyn nn cn c nhng nghin cu tip v c im sinh vt hc ca loi su ny. - Loi su ny khi pht dch thng c s lng ln nn cn nghin cu su hn v bin ng qun th c bin php phng tr chng kp thi. - y l loi su mi ch xut hin v gy dch huyn Ph Lng tnh Thi Nguyn nn c nhng bin php phng tr kp thi nhm ngn chn loi su ny khi s ly lan. - Nghin cu iu tra cc bin php phng tr loi su b l n hi l Keo tai tng c hiu qu m khng lm nh hng n mi trng sinh thi

75

cng nh s sinh trng pht trin ca cy rng l nhu cu thit yu i vi cc nh qun l su bnh hi rng. - Cn c nhng trang thit b hin i v y phc v cho vic nghin cu v loi su ny t hiu qu cao. - Cn nghin cu k cng tc chn ging cy trng ph hp cho cng tc trng rng ti huyn Ph Lng nhm hn ch s pht sinh pht trin ca su bnh hi rng. Nn p dng phng thc nng lm kt hp (Keo + Ch; Keo + cy bn a,).

76

ti liu tham kho Ting Vit 1. Anh Phm Ngc Anh: Cn trng lm nghip Trng i hc lm nghip 1967. 2. B nng nghip v pht trin nng thn: Bo co thc trng ti nguyn rng v phng hng pht trin 2000-2010 3. Bo co tnh hnh quy hoch s dng t huyn Ph Lng 2000-2010 4. ng V Cn: Su hi rng v cch phng tr Nh xut bn Nng thn 1973. 5. Cc pht trin lm nghip: nh hng pht trin lm nghip 20002010. 6. Ng Quang , Nguyn Hu Vnh- Gio trnh trng rng- NXB NN 1999. 7. L Nam Hng, Hong c Nhun: Phng php d tnh su n l cy rng- NXB KHKT 1983 8. Ht kim lm huyn Ph Lng: Ti liu qun l su bnh hi rng trong nm 2000 9. Ng Kim Khi, Nguyn Hi Tut, Nguyn Vn Tun: Tin hc ng dng trong lm nghip NXB NN 2001. 10. Th Lm: Nghin cu c im sinh vt hc, sinh thi hc ca Su c l thng ti khu vc ni Lut Xun Mai - H Ty. Lun vn tt nghip thc s khoa hc lm nghip 1996. 11. Trn Cng Loanh: Cn trng lm nghip. Nh xut bn nng nghip H Ni 1982. 12. Trn Cng Loanh, Nguyn Th Nh: Cn trng rng- Nh xut bn nng nghip 1997.

77

13. Trn Vn Mo: Hi p v thuc tr su bnh c di. Nh xut bn nng nghip H Ni 1982. 14. Nguyn Th Nh, Trn Cng Loanh, Trn Vn Mo: iu tra d tnh d bo su bnh trong lm nghip Nh xut bn nng nghip H Ni 2001. 15. Nguyn Th Nh: Xy dng quy trnh d tnh d bo v phng tr su n l Keo tai tng (Acacia mamgium Willd) vng trung tm. Bo co khoa hc. D n 661 nm 2000. 16. Phm Bnh Quyn v L nh Thi: Sinh thi hc cn trng (Dch t nguyn bn ting Nga). Nh xut bn khoa hc k thut H Ni , 1972. 17. Phm Bnh Quyn: i sng cn trng. Nh xut bn khoa hc k thut, cng ty sch v thit b trng hc thnh ph H Ch Minh 1993. 18. Khc nh Thnh. Xy dng mt s m hnh sn lng Keo tai tng (Acacium mangium Willd) khu vc Ung B, ng Triu - Qung Ninh. Lun vn thc s khoa hc Nng nghip, i hcLm nghip, 1999. 19. V Tin Thnh. Nghin cu xy dng bng tra ngng gy hi ca mt s loi su hi nguy him n l Keo tai tng (Acacia mangium Willd) ti i 974 Lm trng Yn Sn - Tuyn Quang. Kho lun tt nghip, i hc Lm nghip, 2002. 20. Nguyn Hi Tut. Thng k ton hc trong lm nghip. Nh xut bn nng nghip 1982. 21.o Xun Trng. Bo co kt qu d n iu tra, nh gi su bnh hi rng trng ton quc. ra gii php phng tr su bnh hi rng trng. Cc Kim lm 2000-2001. ting nga 22. Apnondi K.V. : Xc nh cc loi cn trng hi g v cy bi thuc cc di rng phng h Nh xut bn vin khoa hc Lin X 1950. 23. Bey-Bienko G.A.: Phn loi cn trng b cnh cng phn Lin x thuc Chu u. Nh xut bn khoa hc Matscva 1965.

78

24. Ilinski A.I.: Phn loi cc loi su hi rng Nh xut bn sch bo ti liu nng nghip Matscva 1962. 25. N.N.Pagi: Cn trng rng Nh xut bn cng nghip rng Matscva 1965 26. Xegolep V.N. Matscva 1964. Ting Anh 27. Donald J. Borror, Richard E. White Peterson: Field guides insects Robert anthony Inc. 1987. 28. Konstantinov & Vandenberg. Guide to Palearctic Flea Beetle Genera (Coleoptera: Chrysomelidae: Alticinae). Internet. Last update 29/06/2002. 29. Medvedev: H B l Vit Nam. 30. Mission Parie: Cn trng ng Dng. Xut bn 1897 31. Robert.N. Coulson and John.A.Witter. Forest Entomology Ecology and Management USA 1984 32.Vatalis de Salvaza: iu tra cn trng ng Dng. 1921 Ting trung 33. Thi Bang Hoa, Cao Thu Lm: Cn trng rng Vn Nam, 1987. 34. Trng Chp Trung: Sm lm cn trng hc. Nh xut bn nng nghip 1959. 35. Vin Nghin cu ng vt, Vin khoa hc Trung Quc, Trng i hc Nng nghip Trit Giang: S tay cn trng thin ch, 1978. 36. Xiao Gangrou: Forest Insects of China. Chinese Academy of Forestry. China Forestry Publishing House, 1991. Cn trng hc. Nh xut bn trung cao ng

79

Ph lc Ph lc 1. c im sinh hc ca mt s loi cnh cng hi keo (theo [15]) 1.1 B l 4 du (Ambrostoma quadriimpessum Mots.) H Chrysomelidae, b Coleoptera. A. Hnh thi Su trng thnh: Thn di 811mm, c hnh bu dc, lng mu xanh ng. u mu tm sm, ru u mu sm. Mnh lng ngc trc hnh nht, mp hi cong, hai bn lm. Mnh thun hnh bn nguyt, gc cnh hi lm ngang, sau ch lm cnh hi g ln. cnh c 5 vn mu ng . Chn mu tm sm. Mt bng c mu xanh ng. Con c c 2 vt lm cui mnh bng th 5, con ci khng c c im ny. Trng: Di 1,72,2mm, hnh bu dc di, mu nu nht hoc mu c ph. Su non: Thn di khong 10mm, mu trng, c nhiu nt lng en, u mu nu, nh u c 4 m en. Mnh lng ngc trc c 2 m en, gia lng c ng mu xm, pha di c ng mu vng nht. Nhng: Di 9,5mm, mu vng sa, thn hi dt, gn hnh bu dc, trc khi v ho thn sm hn, mt lng mu en xm. B. Tp tnh Su trng thnh qua ng trong tng t mt, thng 45 nm sau giao phi v trng vo cui chi cnh, nhng con sau thng trng thnh khi trn l, mi con ci khong 200300 trng. Trng n vo thng 5, thng 6 su non ho nhng, thng 7 v ho. Khi nhit ln trn 30 C, su trng thnh qua h di thn cy, khi nhit xung li ln cy n hi, sau giao phi trng, thng 1011 su trng thnh c th chui xung t qua ng. Su trng thnh t khi bay, thch nghi tt vi mi trng, c tui th di. Vo ma xun thng n chi non, chi hoa, l non gy nh hng ln n sinh trng ca cy. Tp tnh n ca su non ging nh su trng thnh, su non tui 4 n mnh nht. Ma xun khi nhit thp thng lm cho chng cht hng lot, thiu thc n thng qua h sm hn nhng cng c th lm cho chng cht hng lot.

80

1.2 B l (Basiprionota sp.) H Chrysomelidae, b Coleoptera. B l phn b nhiu cc l rng tui 1 v tui 3, chng n gm tng l nh trn phin l. Su trng thnh thn th di khong 5mm, b rng khong 4mm. Ton thn c mu vng nht, nh u c 4 chm trn mu en. Mnh lng ngc sau c mt hnh bn nguyt mu nu vng. Su trng thnh xut hin vo thng 34, c bit vo ban tra lc tri c nng. Khi ng mnh vo cy keo chng thng c hin tng cht gi. 1.3 Cu cu xanh (Hypomeces squamosus Fabricius) H Curculionidae, b Coleoptera. Su trng thnh c thn th di khong 16mm, rng khong 5mm. Ton thn ph mt lp lm tm mu xanh vng. u ko di hnh thang, gia u c rnh chia u lm hai phn. Mt kp to trn mu en. Ru u hnh chy u gi. Trn mt cnh c nhiu hng chm lm chy dc. Cnh khng ph ht bng, cnh sau trong sut, mch cnh n gin. Mnh lng ngc trc nh hn mnh lng ngc sau. Chn c cc t i to v mp, bn chn c 4 t, t bn chn th ba x rnh chia lm hai mnh, cui bn chn c hai mng cong. Bng c 5 t, t 1 v t 2 to hn cc t khc. 1.4. B hung nu ln (Holotrichia sauteri Mauser) H Scarabaeidae, b Coleoptera. A. Hnh thi Su trng thnh c thn di t 2224mm, chiu rng ngang ngc t 1113mm, bng trn to hn ngc. Ton thn mu nu sm hoc mu nu nht. Ru u hnh u gi l lp c 11 t. Ming gm nhai pht trin. Mt bng ca t ngc gia v t ngc sau c nhiu lng mu trng xm. Cnh cng khng ph ht bng, trn cnh cng c 4 ng vn ni r. t chy chn trc b rng, mp ngoi c 3 gai, mp trong c 1 ca. t chy chn gia v chn sau c 1 gai gia. Bng nhn mt bng c 8 t.

81

Trng di 1,5mm mu trng xm. Su non c 3 tui, lc mi n mu trng, sau chuyn sang mu trng xm, cc t cui thn mu en. Thn th cong hnh ch C c 3 i chn ngc pht trin. Mnh bng ca t th 10 c nhiu lng cng v c bit c vng lng nm ngang hnh trng khuyt. Nhng trn di t 2325mm, mu nu vng. Mt lng ca nhng c mt ngn dc mu nht hn, pha cui bng c gai hnh sao. B. Tp tnh Su trng thnh xut hin vo gia thng 3, u thng 4, ban ngy chui xung t n chp ti bay ra n l cy n gn sng chng li chui xung t. Su trng thnh sng ko di n 6, 7 thng, chng trng trong t ni c nhiu c hoai mc. Su non sng trong t chuyn n r cy non. 1.5. B hung nu nh (Maladera sp.) H Scarabaeidae, b Coleoptera. A. Hnh thi Su trng thnh c thn di khong 10mm, rng 6mm. Thn nhn ngang gn hnh thang, pha cui bng b rng. Ton thn mu nu hoc mu nu sm. Ru u hnh u gi l lp c 11 t. Ming su trng thnh l ming gm nhai rt pht trin ly thc n b sung l l cy. Cnh cng khng ph ht bng, trn cnh cng c nhiu ng vn chy dc v nhiu chm lm. t chy chn trc b rng dng thung, mp ngoi c 2 gai, mp trong c 1 ca thch hp vi nhim v di chuyn trong t. t chy chn sau kh di v c hnh mo cau, hai bn c nhiu gai. Bng nhn r 4 t. Trng hnh bu dc di 0,8mm, mu trng c. Su non mu trng vng, t bng cui cng c vng lng lm pha di, pha trn vng lng c vt en. Nhng mu trng di t 57mm, rng t 45mm. Nhng khi chm vo thng quay bng rt kho, cui nhng c 2 gai.

82

B. Tp tnh Vo cui thng 3 u thng 4 trong nhng m m p, tri c nhiu my, lt pht ma, su trng thnh bay ra rt nhiu c th tp trung hng 100 con trn 1 cy. S xut hin ca su trng thnh ph hp vi lc xoan m chi ra l. Su non sng trong t ph hoi r. Su trng thnh n l cy. y l loi b hung ph bin nht, n ph hoi rt nhiu loi cy. C. Cc bin php phng tr b hung nu ln v b hung nu nh Khi thy xut hin nhiu su trng thnh c nguy c n l mnh th dng thuc tip xc, thuc v c phun lc 56 gi chiu vo cc cy cn c bo v.

83

Ph lc 2: Kt qu x l thng k 2.1. So snh ng knh 1.3 ca 3 tiu chun 1 v 2 TC 01 TC 02 TC 03

20.7 20.5 22.9 19.1 18.4 19.4 19.3 21 19.7 22.9 23 22.6 20.8 16.2 17.5 19.1 20.6 18.7 21.3 19.7 19 20.3 18.3 20.5 19.7 22.8 19.7 23.2 22.6 20 609.5 TB1= TB2= TB3= UD1.3(1-2)= UD1.3(2-3)= UD1.3(1-3)= 13 13.3 10.5 22.4 16.2 18.6 19.1 12.1 17.8 16.5 15.2 18.3 11.9 15.6 8.2 8.7 19.7 10.8 20 14.4 12.5 12.7 17.5 14.3 11.7 15.6 18.4 11.8 15.9 19.7 452.4 19.14 15.08 13.49 17.1 10.1 16.5 13 9.3 16.2 13.2 9.5 12.1 14.9 11.5 14.9 13 15.4 19.4 16 12.1 16.2 11.7 11.6 13.3 14.9 13.2 8.9 12.7 15.9 F-Test Two-Sample for Variances Variable 1 Variable 2 20.31667 15.08 3.132471 13.01959 30 30 29 29 0.240597 0.000126 0.537399

Mean Variance Observations df F P(F<=f) one-tail F Critical one-tail

1 v 3
F-Test Two-Sample for Variances Variable 1 Variable 2 20.31667 13.49 3.132471 8.72231 30 30 29 29 0.359133 0.003706 0.537399

Mean Variance Observations df F P(F<=f) one-tail F Critical one-tail

2 v 3 16.8 17.9 7.9 F-Test Two-Sample for Variances 9.5 404.7 Variable 1 Variable 2 Mean 15.08 13.49 Variance 13.01959 8.72231 Observations 30 30 df 29 29 F 1.492676 5.712497 P(F<=f) one-tail 0.143257 1.867708 F Critical one-tail 1.860812 9.392124

84

2.2. So snh chiu cao vt ngon ca 3 tiu chun TC1 TC2 TC3
18.5 19 16 20 18 18 17 15 16 13 12.5 16 11.5 16.5 10 10.5 19 14 21 16 13.5 14 17 12 16 17.5 18 15 18 20 19.9 15.95 14.15 19 13 17 15 12 14.5 12 11.5 10 15 13 13.5 16 16 18 16 13 15.5 12.5 12 15 17 14 10

1 v 2
F-Test Two-Sample for Variances Variable 1 Variable 2 19.9 15.95 2.886207 8.333621 30 30 29 29 0.346333 0.002814 0.537399

20.5 20 22 19 18.5 20.5 20 23 19.5 21.5 25 21 21.5 17 18.5 19 19.5 19 20.5 20 18 18.5 17 19 18.5 21 20.5 19 21 19 TB1= TB2= TB3= U Hvn1= U Hvn2= U Hvn3=

Mean Variance Observations df F P(F<=f) one-tail F Critical one-tail

1 v 3
F-Test Two-Sample for Variances Variable 1 Variable 2 19.9 14.15 2.886207 6.106034 30 30 29 29 0.472681 0.023973 0.537399

Mean Variance Observations df F P(F<=f) one-tail F Critical one-tail

2 v 3 13 16 18 F-Test Two-Sample for Variances 15.5 10 Variable 1 Variable 2 11.5 Mean 15.95 14.15 Variance 8.333621 6.106034 Observations 30 30 df 29 29 F 1.364817 P(F<=f) one-tail 0.203662 6.45899 F Critical one-tail 1.860812 2.59451 10.50254

85

2.3. So snh ng knh tn ca 3 tiu chun TC1 TC2 TC3

13 13.3 10.5 22.4 16.2 18.6 19.1 12.1 17.8 16.5 15.2 18.3 11.9 15.6 8.2 8.7 19.7 10.8 20 14.4 12.5 12.7 17.5 14.3 11.7 15.6 18.4 11.8 15.9 19.7 19.14 15.08 13.49 17.1 10.1 16.5 13 9.3 16.2 13.2 9.5 12.1 14.9 11.5 14.9 13 15.4 19.4 16 12.1 16.2 11.7 11.6 13.3 14.9 13.2 8.9

1 v 2
F-Test Two-Sample for Variances Variable 1 Variable 2 19.14 15.08 2.134207 13.01959 30 30 29 29 0.163923 2.68E-06 0.537399

20.7 16.7 18.5 19.1 18.4 19.4 19.3 21 19.7 20.3 19 19.6 20.8 16.2 17.5 19.1 20.6 18.7 21.3 19.7 16 20.3 18.3 20.5 19.7 17.5 19.7 20.1 16.5 20 TB1= TB2= TB3= U Hvn1= U Hvn2= U Hvn3=

Mean Variance Observations df F P(F<=f) one-tail F Critical one-tail

1 v 3
F-Test Two-Sample for Variances Variable 1 Variable 2 19.14 13.49 2.134207 8.72231 30 30 29 29 0.244684 0.000148 0.537399

Mean Variance Observations df F P(F<=f) one-tail F Critical one-tail

2 v 3 12.7 15.9 16.8 F-Test Two-Sample for Variances 17.9 7.9 Variable 1 Variable 2 9.5 Mean 15.08 13.49 Variance 13.01959 8.72231 Observations 30 30 df 29 29 F 1.492676 P(F<=f) one-tail 0.143257 5.712497 F Critical one-tail 1.860812 1.867708 9.392124

86

2.4. Phn tch tng quan gia chiu di v s lng trng

chiu di chiu rng sltrng 7.5 4 7.7 4.1 7.03 3.8 7.55 4 7.37 3.5 7.43 3.53 7.28 3 7.16 3 7.48 4 7.63 4.3 160 176 110 152 92 139 86 100 143 126

SUMMARY OUTPUT Regression Statistics Multiple R 0.727234 R Square 0.52887 Adjusted R Square 0.469978 Standard Error 22.26855 Observations 10 ANOVA df Regression Residual Total 1 8 9 Significan SS MS F ce F 4453.293 4453.293 8.980435 0.017157 3967.107 495.8883 8420.4 Standard Lower Upper Lower Upper t Stat P-value Error 95% 95% 95.0% 95.0% 264.1542 -2.50959 0.036394 -1272.06 -53.7784 -1272.06 -53.7784 35.62125 2.996737 0.017157 24.60473188.8903 24.60473 188.8903

Intercept X Variable 1

Coefficients -662.919 106.7475

87

2.5. Phn tch tng quan gia chiu rng v s lng trng
SUMMARY OUTPUT Regression Statistics Multiple R 0.736289 R Square 0.542122 Adjusted R Square 0.484887 Standard Error 21.95313 Observations 10 ANOVA df Regression Residual Total 1 8 9 Significan SS MS F ce F 4564.881 4564.881 9.47189 0.015171 3855.519 481.9398 8420.4 Standard Lower Upper t Stat P-value Error 95% 95% 60.59324 -0.93833 0.375536 -196.58582.87193 16.16821 3.077644 0.015171 12.47687.04396 Lower Upper 95.0% 95.0% -196.585 82.87193 12.476 87.04396

Intercept X Variable 1

Coefficients -56.8564 49.75998

88

li cm n
Trong thi gian hc tp v nghin cu ti trng i hc lm nghip, n nay kho hc 1999-2002 hon thnh. c s nht tr ca ban gim hiu trng HLN, Ban ch nhim khoa Sau i hc ti thc hin ti: Nghin cu c im sinh vt hc ca loi b l n hi l keo tai tng thuc B cnh cng v xut cc bin php phng tr chng ta huyn Ph Lng tnh Thi Nguyn Sau mt thi gian thc tp tt nghip cng vi s n lc ca bn thn, s gip tn tnh ca cc thy c gio trong trng, n nay ti ca ti hon thnh. Nhn dp ny ti xin by t lng bit n chn thnh ti TS.Nguyn Th Nh - Ngi trc tip hng dn ti trong qu trnh thc hin ti. Ti xin gii li cm n ti UBND huyn Ph Lng, Ht kim lm Ph Lng cng ton th b con trong khu vc ti thc hin ti. Do thi gian thc hin ti ngn v nng lc bn thn cn hn ch nn ti ca ti khng trnh khi nhng sai st v tn ti. V vy ti rt mong s quan tm, s ch bo ca cc thy c gio v kin ng gp ca cc bn ng nghip

H Ty thng 8/2002 Tc gi