Ti thch nhng mo v gi bn c th hc hi c rt nhiu qua nhng gi ny m khng cn c trn tp sch.

Danh, 32 tui

Cch trnh by tng bc mt gip ngi c d hiu.

Kim, 20 tui

Ci tt l ch ngh n con ci v mi quan h khng phi ch ngh n tin bc khng thi.

Mnh, 44 tui

Ti v Tin
c.

M v con dnh dm mua mn thit tt! Chng con gip Ba lp k hoch chi tiu.
Bng, 10 tui Giang, 4 tui

ca ti

Ti rt thch nhng phng tin lp k hoch chi tiu.

Vn, 39 tui

Nhng kin thit thc v tin bc

Chng ti hy v

c qun l tin b Qu v mun o? nh nh th n ca m

ng nhng kin trong
Cc tc gi xin cm t c php dng nhng li ni nguyn vn ca cc cha/m c tp sch ny.

gip qu v tp sch ny s

hiu r hn v

chuyn tin b

Nhng mo v gi gip qu v tng thm gi tr cho ng tin ca mnh sau khi ly thn
Me and My Money - Vietnamese

CSA 1143.06.06

Ph bin min ph ti www.csa.gov.au hoc xin gi s 131 272:

Cc C quan Chnh ph
Centrelink in thoi 136 150 www.centrelink.gov.au
a CD-Rom tng tc trong nhng ngi thc trong tnh hung c thc s chia s nhng kinh nghim cng nhng b quyt v cch thc h i ph vi cnh chia tay.

Nhng tng thc t v cch thc pht trin v duy tr mi quan h vi con ci sau khi qu v ly thn; c bit i vi nhng cha m no khng thng xuyn sng gn gi con ci.

Trnh by nhng b quyt v gi v cch thc gim thiu xung khc v gy dng mi quan h thc tin vi ngi kia (cha/m) v li ch ca cc con.

Gip ngi chia tay i ph vi nhng cm xc nh lo lng bng nhng ngh v tin ch i ph vi nhng cm xc ny.

i ph vi nhng vn nh hng n nhng gia nh v khi cha/m ly v/chng khc, k c nhng b quyt gy dng nhng mi quan h tt sau khi chia tay.

Child Support Agency (C quan Ph trch Tin Cp dng Con ci) in thoi 131 272 in thoi nh ch (TTY) 1800 631 187 www.csa.gov.au Department of Family, Community Services and Indigenous Affairs (B Dch v Gia nh, Cng ng v Th dn S v) in thoi 1300 653 227 www.facsia.gov.au Department of Human Services (B Dch v Nhn sinh) in thoi 1300 554 479 www.humanservices.gov.au Family Assistance Office (Vn phng Tr gip Gia nh) in thoi 136 150 www.familyassist.gov.au

Family Court of Australia (Ta n Gia nh c) in thoi 1300 352 000 www.familylawcourts.gov.au Family Relationship Advice Line (ng dy in thoi C vn Quan h Gia nh) in thoi 1800 050 321 www.familyrelationships.gov.au Federal Magistrates Court of Australia (Ta S thm Lin bang c) in thoi 1300 352 000 www.familylawcourts.gov.au Legal Aid Offices (C quan Tr gip Php lut) www.nla.aust.net.au Medicare in thoi 132 011 www.medicareaustralia.gov.au

Bi min trch nhim Mi thng tin trong n phm ny ch c tnh cch hng dn m thi v ngi c cn hiu rng Chnh ph Lin bang c khng c lm c vn chuyn mn. Child Support Agency (C quan Ph trch Tin Cp dng Con ci) ngh qu v nn nh cc nhn vin chuyn mn c vn cho hon cnh ring ca mnh. Mc d ht sc cn thn khi bin son n phm ny, tuy nhin Child Support Agency (C quan Ph trch Tin Cp dng Con ci) khng bo m hoc cam kt g v tnh chnh xc, cp nht hoc y ca thng tin trong tp sch. Ngoi ra, Child Support Agency (C quan Ph trch Tin Cp dng Con ci) khng nhn trch nhim hoc ngha v php l v bt c nhng mt mt hay thit hi no c th xy ra v ngi c da vo thng tin c trong n phm ny. Cm t Ban bin tp xin cm n tt c cc cha/m v c s cung cp dch v chia s nhng hiu bit v kinh nghim ca h vi chng ti. Do Looking Glass Press trnh by Tc gi/Nh phn phi: Child Support Agency (C quan Ph trch Tin Cp dng Con ci); Looking Glass Press (ill) ISBN:0-9751931-0-4 (Vietnamese) n bn u tin 2004 Chnh ph Lin bang c 2004 Ti liu ny c gi bn quyn. Ngoi bt c nhng trng hp c php s dng theo o Lut Tc Quyn 1968 (Copyright Act 1968), cm in li bt c phn no ca ti liu bng bt c hnh thc no khi khng c th cho php trc ca Chnh ph Lin bang c. Mi yu cu v thc mc v vic in li v tc quyn, xin lin lc vi Commonwealth Copyright Administration, Attorney Generals Department, Robert Garran Offices, National Circuit, Barton ACT 2600 hoc gi th qua mng internet ti a ch http://www.ag.gov.au/cca

Nhng s in thoi lin lc

Centacare Family Services Australia (Dch v Gia nh c i li) Kids Helpline (ng dy in thoi Tr gip Thiu nhi) Lifeline Mensline Australia
(ng dy in thoi dnh cho Nam gii c i li)

1300 138 070 1300 365 859 1800 551 800 131 114 1300 789 978 1300 364 277 131 450
CSAonline l dch v trc tuyn (qua mng Internet) an ton m qu v c th xem v cp nht thng tin v bo dng con ci qua mng internet. Mun ng k, xin vo www.csa.gov.au

Relationships Australia (Dch v Hng dn v Quan h V chng) Telephone Interpreting Service

(Dch v Thng dch qua in thoi)

CSAonline

n phm ny do Nhm Ngoi v ca Child Support Agency (C quan Ph trch Tin Cp dng Con ci) thc hin. Mi thc mc hay kin ng gp v tp sch ny, xin gi v CSACommunication@csa.gov.au

Xin lu : Gi bng in thoi di ng v in thoi cng cng s phi tr thm cc.

S LC V TP SCH
Tp sch ny gip qu v: Tn dng gi tr ca ng tin qua nhng mo v gi . Lp k hoch chi tiu. Truyn li cho con nhng thi quen tt v tin bc. Bt u k hoch tit kim. S dng tp sch ny nh th no ty thuc vn kin thc ca qu v.

Ti bit cch lp k hoch chi tiu nhng mun bit nhng mo v nhng gi v cch thc lm tng thm gi tr ng bc ca mnh.
Bt u phn no cng c. Tm iu no qu v thy thch. Chn mt s kin qu v ng . Thc hin nhng kin ny.

Ti khng c k hoch chi tiu v c c chng ha n m dng nh khng th tr ni.

Bt u phn mt. Lm theo nhng ch dn tng bc cch lp k hoch chi tiu. S dng nhng mo, nhng gi v thng tin khc thc hin ng k hoch chi tiu ca mnh. Tp sch ny ch l mt cch qu v c th chn hiu r hn v tnh trng ti chnh ca mnh. Qu v cn c th: Nh cc nhn vin t vn ti chnh v nhng dch v tr gip khc gip . phn sau tp sch c danh sch nhng s in thoi lin lc hu ch. S dng nhng ti liu khc tng cng k nng ca mnh. Qu v c th tm nhng thng tin hu ch trn mng Internet (Web), ti th vin a phng hoc cc hiu sch.

GI :

Dy cho con nhng cch lp k hoch chi tiu bng cch cng vi con c tp sch ny.

TIN V LY THN
Thng thng, tin l mt yu t gy ra s v trong quan h v chng. iu ny lm cho tt c mi ngi lin h b p lc nng. Sau khi ly thn, tnh trng ti chnh ca qu v s thay i. Nu trc y qu v gp kh khn v tin bc, c th qu v s nhn thy by gi tnh hnh cn t hn na. Nhiu ngi c nhng mn n trong thi gian cn l v chng v h phi quyt nh ai s tr nhng mn n ny. Nu khng bit chc qu v chu trch nhim tr mn n no, qu v c th cn phi nh c vn v ti chnh v/hay lut php.

MC LC
S lc v tp sch
Tin v ly thn

1 4

K hoch chi tiu ca ti

Ti bt u t u? Li tc Nhng Chi ph Sinh hot Cn bn Mua sm u n Nhng ha n nh k Tng s nhng chi ph sinh hot cn bn Tit kim c khon no? Gim bt n nn K hoch chi tiu chung cuc ca ti SuperTracker iu chnh k hoch chi tiu ca mnh Nhng ti khon no tt nht? Ti khon vng lai Ti khon tit kim Nhng mo v gi v vic s dng th nha Nhng cch tr tin khc Hp ng tn dng Nhng dch v ti chnh khc Nhng hiu bit sai lc v tin bc - S tht n y ri lm g na? Nhng mo v gi Con ci v tin bc SuperList Nhng mua sm u n SuperList Nhng ha n nh k SuperTracker SuperPlanner

4 5 6 6-7 8-9 9 10-11 12-13 14 16-17 18 19 20 21 22 23 24-25 26 27-28 29 31 32 33 34-35 36-37 38-39

Xem danh sch nhng s in thoi lin lc hu ch mt trong ba sau tp sch ny.

Theo di

15

t tn tin Ha gii c th t cho t nhng sp l cch gii quy y ca qu v khi i sn v n nn m con ci, t hi c cha ln . Ha gii l c ly thn ny vi s gip nhng sp t qu quyt nh v gii c th gip i th ba. Ha nhiu ca ng n ra ta tn nh phi a v v tr tin.

Nhng cch lp k hoch chi tiu

30

Chi tit lin lc hu ch

40

K HOCH CHI TIU CA TI

K hoch chi tiu l cch thc qu v mun s dng li tc ca mnh. Qu v s chi tiu phn ln li tc mua sm v tr nhng ha n nh k. y l nhng chi ph sinh hot cn bn ca qu v. Sau khi chi cho nhng chi ph sinh hot cn bn, qu v cn li bao nhiu? Bt c khon li tc no cn li s l s d dnh dm cho nhng trng hp khn cp hoc nhng mn xa x.

LI TC
trang ny, ghi ra tt c nhng thu nhp ca qu v mi hai tun v cng li. Vit bng bt ch phng khi qu v cn sa li sau ny.

Ti nn bao gm nhng li tc no?

Bao gm tt c mi ngun li tc ca qu v. Li tc ca mi ngi mi khc. Ch bao gm lng lm thm gi (overtime) nu qu v lm thm gi u n v c th trng cy vo khon thu nhp ny. Xin nh nhn hai nhng thu nhp hng tun c p s ca hai tun.

Ti bt u t u?
Quyt nh xem trong k hoch chi tiu ca mnh bao gm nhng ai. Qu v s tnh c ngi khc hoc ch c mt mnh qu v m thi? Cu tr li ca qu v s l nn tng ca tt c nhng chi tit qu v ghi vo k hoch trong tp sch ny.

Ngun li tc
Lng/tr cp li tc (sau khi tr thu) Cp dng Con ci Ph cp Gia nh Ph cp Hc tp Tin Cp dng/tr cp/ph cp khc Linh tinh Tng li tc

$ mi hai tun
__________ __________ __________ __________ __________ __________ __________

GI :

Nu c con, qu v cn phi bao gm bt c khon chi ph no cho con ci trong k hoch chi tiu ca mnh, cho d cc em khng sng hn vi qu v.

hiu bit sai lc

Tt c mi ngi s c d mt t tin dnh dm hoc mua nhng mn xa x sau khi lp k hoch chi tiu.

s tht
Mt s ngi s ht sch tin sau khi chi cho nhng chi ph sinh hot cn bn. Thm ch, mt s ngi cn khng c tin chi cho nhng chi ph ny.

v thu lu kh a Nhiu tr cp ca ch
Tr thu i v i nhng li tc thuc dng ny. ph phi chu nh thu.

xin

NHNG CHI PH SINH HOT CN BN

Hy xem mi hai tun qu v phi tn bao nhiu tin ch cho nhng nhu cu cn bn? Mt s cc chi tiu khng th trnh c, v d nhng th cn thit nh thc n, ch v o qun cho con ci v qu v. Bng cch tch ri khon Mua sm u n khi Nhng ha n nh k, qu v s nhn thy d tnh ra nhng chi tiu ca mnh.

MUA SM U N
(Xem SuperList Mua sm u n trang 33)

VIT BNG BT CH
Danh mc
Thc phm v thc ung Nh ca v vn tc Y t v c nhn Qun o i li

$ mi hai tun
_________________ _________________ _________________ _________________ _________________ _________________ _________________ _________________

MUA SM U N
Lm sao ti nh ht tt c nhng th mnh mua sm?
Khng cn thit. phn sau tp sch, trong phn Nhng cch lp k hoch chi tiu c cc ch dn gip qu v. Tm SuperList Mua sm u n trang 33.

SuperList ny l cch t nhc nh v nhng mn mua sm cn bn. Kim tng nhm v c tnh xem qu v rt c th phi chi mi hai tun l bao nhiu. Sau in vo nhng ch trng trong trang k. Nu qu v mua sm hng tun ch cn nhn 2 khon chi tiu.

Gi li cc bin lai trong m t thng tnh ra ph tn mu a sm u n.

Gii tr v tiu khin Nhng khon chi tiu bng tin mt khc Tng s mua sm u n

XIN NH...
y l nhng mn cn bn qu v c th lp k hoch chi tiu cho nhng mn xa x sau ny.

GI :
Nn i mua sm vo nhng gi gic qu v bit siu th a phng s gim gi thc phm ti, bnh m v tht. Siu th thng gim gi vo chiu ti, gn ht ngy cui tun hoc thi k ngh l va chm dt. i ch mua thc phm khi no bng. Nu c, qu v nn i ch khi khng c cc con i theo.

GI :

Nu n c th gip qu v tn tin. Mua 900g lasagne ng lnh siu th tn chng 8 la. Vi gi ny qu v c th nu mn lasagne nh t nht cng c nhiu gp i. Qu v c th b Lasagne vo ngn v em hm li d dng n tra. Qu v c th tm nhng cng thc nu lasagne ngon lnh sau lng hp ng nhng tm lasagne. Thm ch cc con cng c th gip qu v nu lasagne.

NHNG HA N NH K
y qu v cn phi tnh ra con s ca mi hai tun trang tri tt c cc ha n trong nm.

NHNG HA N NH K
Mi ngi mi khc. Xem SuperList Nhng Ha n nh k trang 3435.

Ti khng th nh ht tt c cc ha n!
ng lo. Hy xem SuperList Nhng Ha n nh k trang 3435. SuperList ny s gip qu v tnh ra nhng ha n phi tr. Qu v c th s dng nhng gi di y tnh xem mnh cn dnh ra bao nhiu tin cho mi ha n nh k: S dng nhng bin lai v ha n c k c bn tng trnh ca th tn dng hoc th tr ti khon bit trc y mnh chi bao nhiu tin cho cc ha n. Thng thng qu v c th ln mng Internet xem c cc bn tng trnh c ca th ngn hng v th tn dng. Nh li v nhng mn mua gn y ca tng nhm. Qu v nn t t mt s cu hi nh: Ln trc ti chi bao nhiu tin cho mn ? Ti c th chi s tin ny mi hai tun c khng?

Danh mc
Ch Cp dng Con ci Xe hi/Xe gn my v.v. Bo him Gio dc Nhng khon phi tr nh k khc Tng s nhng ha n nh k

$ mi hai tun
_________________ _________________ _________________ _________________ _________________ _________________ _________________

Hy thc t vi cc c tnh ca mnh. c tnh di ra c li hn l c tnh thiu. i vi nhng ha n thng nin chng hn nh bo him hoc ng b xe, lin lc vi cng ty hoc c quan chnh ph lin h tm xem chi ph l bao nhiu.

Ni chuyn vi ngi khc v chi ph ca h i vi mi nhm.

TNG S NHNG CHI PH SINH HOT CN BN

Cng tng s Mua sm u n v tng s Nhng Ha n nh k li qu v s c Tng s nhng chi ph sinh hot cn bn mi hai tun.

Tnh xem mi hai tun nn dnh ra bao nhiu cho nhng ha n nh k nm trong bng ca trang k.

Bo m gia nh qu v ghi danh vi Medicare Safety Net (Mc Chi Ti a Phi Tr Medicare) Mc ch ca Medicare Safety Net (Mc Chi Ti a Medicare) nhm gip trong trng hp qu v phi tr mn tin ln v y khoa. Mun bit chi tit trn mng internet vo xem ti a ch www.medicareaustralia.gov.au ch thn n vn phng Medicare a phng in thoi gi s 132 011

Danh mc
Tng s nhng mua sm u n Tng s nhng ha n nh k Tng s nhng chi ph sinh hot cn bn

$ mi hai tun
_________________ _________________ _________________

ng lo nu qu v khng tnh ton ng trong ln u. Kim li k hoch chi tiu sau mt hai tun l ri sa li nhng khon no khng ng.

TIT KIM C KHON NO?

Tnh s tin cn d sau khi chi cho nhng chi ph sinh hot cn bn l chuyn d dng. Ch cn ly tng li tc tr i nhng chi ph sinh hot cn bn l xong.

Nu nhng chi ph sinh hot cn bn nhiu hn li tc ca ti th sao?

ng hong ht. Trc tin, kim li cc con s. Xin nh ch gi nhng chi ph sinh hot cn bn m thi. Nu thc s nhng chi ph sinh hot cn bn nhiu hn li tc ca mnh, hy t hi: Mnh c vng thm n nn khng? Th d nh n th tn dng hoc th mua sm ca ca hiu c ngy cng tng hay khng? Ti c thiu n bn b hoc gia nh khng? C nhng chi ph sinh hot cn bn no mnh c th gim bt c khng? y c th l du hiu qu v ang tiu tin nhiu hn thu nhp. c trang k bit mt s kin v cch gii quyt n nn.

$ mi hai tun
Tng li tc ( trang 5) Tng s nhng chi ph sinh hot cn bn ( trang 9) S d (tin cn li) Nu c tin d, qu v mun dnh dm bao nhiu mi hai tun Tit kim _________________ _________________ _________________

_________________ _________________

Nu ti mun tiu mt t s tin d cho nhng mn xa x nh k th sao?

Khng sao c. Ch cn ghi nhng mn ny vo nhng khon mua sm u n trang 7 v sa li tng s nhng chi ph sinh hot cn bn trang 9 v trang ny. C tin tit kim gip qu v c ci xoay s trong nhng trng hp khn cp nh chi ph y khoa hoc xe b h.

t Nhng nhn vin nh c th vn ti ch khi gip thm kin nhiu v chi ph ca qu hn li tc.

Dng nh ti khng th b ht thuc d bit phi tn c ng tin.

Mt bao thuc l trung bnh tn chng 10 la. Ngi ht mt bao thuc mt ngy, mt nm tn 3.650 la. S tin ny c th l tin dnh ca qu v. Mun bit thm chi tit, xin gi cho Quitline qua s 131 848 hoc vo www.quit.org.au

hiu bit sai lc

Nhng nhn vin t vn ti chnh tnh l ph cao hoc ch lm vic cho nhng ngi c tin u t m thi.

s tht
Cc dch v ca nhn vin t vn ti chnh thng min ph hoc ch tnh mt t l ph. Xem danh sch chi tit lin lc hu ch phn sau tp sch ny. .

10

11

GIM BT N NN
N ngy cng chng cht! Ti c th lm g?
Nu qu v tiu nhiu hn thu nhp, qu v nn t hi: C bt c ha n no ti c th tr gp khng? Nhiu ni cho php qu v iu nh cch tr tin. Lin lc vi cng ty gi ha n cng sm cng tt tm hiu. Ti c th bt khon chi tiu no? Xem bn lit k nhng gi v cch tn dng ng tin ca qu v trang 31. Ti c th bn i bt c ti sn no khng? Gii php ny ch c tnh cch ngn hn v cui cng qu v s chng cn g bn. Ti c th kim thm tin khng? c th l i lm cng vic th hai, thng chc, i ngh hoc cho ngi thu phng cn trng. Ti c nn nh gip thm khng? Khi chi ph ca qu v nhiu hn li tc, hy nh ngi lm c vn thm v nhng iu phi lm. Nhn vin t vn ti chnh c th gip qu v ni chuyn vi cc c s ti chnh, dn xp vay mn, gip iu nh cch tr tin v gip qu v tip xc vi nhng dch v khc. Nhn vin t vn ti chnh c th gip qu v tm ra gii php lu di cho vn n nn ngy cng chng cht.

GIM BT N NN tip theo

GI :

NHNG GII PHP

Nu lnh tr cp ca Centrelink, h c th cung cp cho qu v chi tit v nhng chng trnh hun luyn v gio dc b sung k nng lm vic v gia tng li tc. Mun bit thm chi tit, xin lin lc vi Centrelink qua s 136 150.

Vn : Gn y, anh Rng v ch Minh Tewantin (QLD) bt u chp ni vi nhau. V cn lp k hoch chi tiu, hai ngi xem xt nhng khon chi tiu th thy h chi nhiu hn s tin kim c. Gii php ngn hn: Sau khi lp danh sch tt c cc ha n. Anh Rng gi cho cng ty in lc v cng ty in thoi xem anh c th iu nh cch tr tin cho h hay khng. C hai cng ty u ng thun v anh Rng dng c hi ny thanh ton ha n y khoa cha tr v tr lun nhng khon tin cp dng con ci. Ch Minh rao bn mt s mn m hai ngi khng dng n na trn bng thng tin ti siu th a phng. Ch thu c 50 la v chi cho tin ch tun . Gii php di hn: Anh Rng v ch Minh c cuc hn min ph vi nhn vin t vn ti chnh vo tun ti nh h gip cho mi chuyn tr nn u vo y. Khi tr ht tt c cc ha n, anh Rng v ch Minh hy vng s bt u dnh dm tin cho nhng trng hp khn cp v mua nhng mn tn nhiu tin hn.

phn sau tp sch c danh sch cc nhn vin t vn ti chnh.

GI :

Nu qu v c th tr tt c cc ha n ng hn th tr dn s d hn. Th d nh qu v c th tr tin ng b xe bng cch tr mt s tin t hn mi ba thng mt ln thay v tr mt ln cho c nm. Thng thng, qy v c th tr tin thu nh, l ph nc gia (rates), bo him, tin in v tin in thoi theo cch ny. Lin lc vi cng ty lin h tho lun v nhng cch tr tin.

12

13

K HOCH CHI TIU CHUNG CUC CA TI

Vit con s chung cuc ca qu v t trang 5, 9 v 10 vo bng di y. Ghi s tin qu v quyt nh s dnh trong mc Tit kim. trng nu ln ny qu v khng c tin dnh. Cui cng, kim li xem li tc c bng vi nhng chi ph sinh hot cn bn cng vi bt c khon tit kim no khng. Nu bng tc l k hoch chi tiu ca qu v qun bnh.

THEO DI
Ti hiu r k hoch chi tiu ca ti nhng liu n c thnh cng khng?
Thng xuyn theo di s bo m mi vic din ra ng k hoch.

Nhng ha n nh k
M mt ti khon vng lai. Phn ny s trnh by nhng mo v gi v vic chn ti khon thch hp. ti khon vng lai ca mnh, c bit trong thi gian u. Nhng ha n qu v c tnh c ng khng? S dng SuperPlanner trang 38 v 39 nh mt cch khc gip qu v theo di cc ha n ca mnh trong sut c nm.

Li tc
$______ mi hai tun

Nhng chi ph sinh hot cn bn

$______ mi hai tun

Tin tit kim

$______ mi hai tun

Mua sm u n
Khi mua sm qu v d tiu tin qu trn. Theo di k khon ny trong k hoch chi tiu ca qu v. SuperTracker trang 36 v 37. c thm v SuperTracker trang k.

GI :

Dng SuperList trang 33 lp danh sch mua sm. Mua sm ng theo danh sch. Mua nhng hng ng chng khng c thng hiu hoc hng ca ca tim nu c. Thng thng, cht lng nhng mn hng cng khng thua st g nhau nhng li r hn nhiu.
Anh Chin Alice Springs (NT) b mt t th gi lp k hoch chi tiu. Nay anh y c th thy r hng tun tin ca mnh c dng vo nhng khon no. Anh ngc nhin khi bit mnh tiu xi vo nhng th m tht ra khng cn thit vi anh. Vi k hoch chi tiu mi, nay anh Chin tit kim c khon tin ny anh c th dn con i chi cm tri trong dp H ti.

Tm nhng ni r v thun tin nht mua sm. Thm ch gi hng ca cng mt cng ty c th khc nhau ti nhng ca hng cc a im khc nhau.

Tin tit kim

M ti khon tit kim l iu thit yu. Trong phn ny c chi tit v ti khon tit kim.

Trang 20 c nhng gi v ti khon vng lai. Trang 21 c nhng gi v ti khon tit kim.

14

15

SUPERTRACKER
SuperTracker l cch gip qu v ghi li nhng mua sm ca mnh. Qu v cn phi sao chp trang 36 v 37 s dng ring cho mnh. By gi hy xem v d lm xong trang k. Mun s dng SuperTracker, bt u bng cch ghi s liu vo ct S tin theo K hoch Chi tiu trang 9. Sau mi ngy ghi nhng khon mua sm chi vo ng . C gng nh tt c mi th, d ch l s tin nh.

Khi hon tt, SuperTracker ca qu v s nhn ging nh v d ch Kim lm:

SuperTracker
Nhm Thc phm v thc ung Nh v vn Y t v c nhn Qun o i li Gii tr v tiu khin Linh tinh T. Hai T. Ba T. T T. Nm T. Su

Ngy cht ca hai tun l................................... T. By C. Nht Tng cng S tin K hoch

24 thng mi

69.60 12.15 14.80 8.50

2.95

21.85

4.25 7.95 11.00

22.90 20.60 9.00 5.50

152.65 35.40 17.50 5.50 26.00

$155 $38 $18

GI :

$32 $28 $25

Ghi nhng mn tr bng th vo SuperTracker ngy qu v mua ng ch n khi nhn c bn tng trnh (statement). Khi nhn c bn tng trnh, qu v s khng b sng st.
Khi hai tun l chm dt, so snh tng s chi tiu ca mi nhm vi s tin theo k hoch chi tiu. Nu qu v chi qu nhiu nhm no, th tiu bt li trong hai tun l k tip. Nu tng s chi tiu di s tin theo k hoch, nh th qu v lm tt.

2.20

2.20

2.20

2.20

2.20 15.00 6.50 28.00 10.00 10.00

Tng s

44.50 10.00 291.55

$8 $304.00

GI :

Di mc k hoch Trn mc k hoch

12.45

Ti sao qu v li khng SuperTracker ch no d ly? Th d nh gn in thoi hoc dn ln t lnh. Tp thi quen gi li tt c cc bin lai k c bin lai th tn dng v mua hng tr bng th (EFTPOS). Nh vy qu v d nh nhng khon mnh chi tiu.

Trong v d ca ch Kim, qu v c th thy hai nhm khc bit hn so vi s tin d chi theo k hoch. Khon Gii tr vt qu k hoch $19.50. Ch Kim mua mt tp v xin hm Th By nhng s dng c mt thi gian v s tit kim c tin v c gim gi. Trong hai tun l ti, ch Kim mun qun bnh khon Gii tr ny bng cch s chi di k hoch chi tiu bng cch dng v xin mua tun ny. Khon qun o di k hoch chi tiu $26.50 ch Kim c th cn s d ny mua qun o trong hai tun l k.

hiu bit sai lc

Tiu thm tin cho con ci l thng yu con hn.

s tht
Tiu nhiu tin hn kh nng ch lm cho vn thm t hi m thi.

Ch Kim c nn iu chnh k hoch chi tiu khng?

Trong trng hp ny th khng cn thit. iu quan trng nht l tng s cc chi tiu ca ch Kim trong hai tun l vn nm trong k hoch. Tuy nhin, nu khon chi tiu ca mt bt c nhm no c vt qu (hoc di) k hoch lin tc, iu c ngha l qu v nu iu chnh con s li.

Trang 32 ca tp sch ny c nhng mo v gi v con ci v tin bc. Tp sch Ti v Cc con: Nui dy con trong cnh phn ly c thm thng tin v nui dy con xin xem mt trong ba trc ca tp sch bit cch hi xin ti liu ny.

16

17

IU CHNH K HOCH CHI TIU CA TI

Ti c th mun sa i i iu trong mt hai tun l ti.
Tt nhin l c? K hoch chi tiu khng c ngha l cng ngc m ch l nhng hng dn m thi v l phng thc gip qu v qun l tin bc ca mnh. K hoch chi tiu l c tnh cc chi tiu ca qu v. Khi theo di nhng g mnh thc s chi tiu, qu v c th lm cho k hoch chi tiu ca mnh chnh xc hn. Ngoi ra, hon cnh ca qu v cng c th thay i c th qu v i vic lm, b tht nghip, mn tin, chp ni vi ngi khc hoc c con tt c nhng yu t ny c th lm thay i li tc hoc nhng chi tiu ca qu v.

NHNG TI KHON NO TT NHT?

Cc c s ti chnh lin tc a ra nhng dch v mi lm ngi ta d b ri tr khng bit nn chn dch v no, do qu v nn tm hiu r trc khi c quyt nh. Nhiu c s ti chnh ngh qu v m mt ti khon vng lai cho nhng chi tiu hng ngy v mt ti khon khc tit kim tin. Nhng chi ph sinh hot cn bn
Mua sm u n Nhng ha n nh k

TI KHON VNG LAI

Mt s nhng thay i ny c th nh hng n khon cp dng con ci. Gi cho Child Support Agency (C quan Ph trch Tin Cp dng Con ci) tho lun v bt c s thay i no qua s 131 272.

Tin tit kim

TI KHON TIT KIM

Thnh thong iu chnh k hoch chi tiu ca qu v l iu nn lm min sao ng iu chnh mi tun.

iu chnh cch no l tt nht?

Duyt li nhng c tnh phn u tp sch v c hai SuperLists. Xem li nhng con s trong SuperPlanner trang 38 v 39 v iu chnh. Nhng chi ph trong ha n qu v nhn c c ng vi d tnh hay khng?

Tho lun v tnh trng ca mnh vi ngn hng, c s ti chnh nh hip hi xy dng (building society) hoc hip hi tn dng (credit union). Qu v c th mun cho h xem nhng s liu trang 14 v xem coi h ngh nhng ti khon no. C th qu v nn tip xc vi hai ba ni.

Ti khng bit nn hi g.
Di y l mt s cu hi qu v nn nu ra khi chn la ti khon: Ti khon c nhng l ph g v l ph c tnh nh th no? Ti c th s dng tin trong ti khon bng cch no? Li sut ca ti khon l bao nhiu? C s ca qu v cung cp nhng dch v no khc na? Nhn vin t vn ti chnh c th gip qu v mt s kin v cch ni chuyn vi cc c s ti chnh.

XIN NH
i vi bt c k hoch chi tiu no c duyt li, tng ph tn v tit kim lun lun phi bng vi tng li tc.

GI :

gip mnh c quyt nh, qu v c th nn ni chuyn vi bn b, bn ng nghip hay b con tm hiu xem h dng ti khon no. Ngoi ra c nhng trang mng so snh cc loi ti khon khc nhau.

18

19

TI KHON VNG LAI

y l ti khon chnh dng cho nhng giao dch vi nh bng hng ngy. Bo m s tin qu v k thc ng vi s tin cho nhng chi ph sinh hot cn bn nh k hoch trang 9. Sau , qu v s c th dng ti khon ny i mua sm v tr nhng ha n nh k.

TI KHON TIT KIM

Sp xp b u n s tin qu v dnh ring trang 10 vo ti khon ny. Ti khon ny phi l ti khon c li sut cao c li nhiu nht. Ngoi nhng ti khon tng qut cn c mt vi loi ti khon tit kim c bit khc: Ti khon gii hn vic s dng. Tin trong ti khon ny ch c s dng qua in thoi hoc Internet m thi. Li sut ca ti khon loi ny cao hn v lm cho qu v kh tiu tin tit kim ca mnh. Ti khon Khuyn khch Tit kim. i vi nhng ti khon ny, nu khng rt tin trong mt thi gian nht nh trong khi li b vo mt s tin nht nh hng thng hoc trong ti khon c mt s tin nht nh, qu v s c tr thm tin li. K thc nh k. Nhng ti khon ny tr li sut cao nhng qu v ch c php rt tin ra vo nhng lc nht nh v thng thng qu v phi k thc t 1.000 la tr ln.

XIN NH...
Nhng s liu trong k hoch chi tiu ca qu v c tnh theo hai tun l.

Nhng mo v gi v vic chn la ti khon vng lai

Ti khon min ph hoc tnh l ph thp c th li hn ti khon c li sut cao hn. Kim xem qu v c s dng ti khon min ph bao nhiu ln mt thng. Tnh xem thng thng qu v s dng ti khon bao nhiu ln v chn ti khon no c li cho mnh nht. Hc sinh c th m ti khon vi l ph thp hoc min l ph. Mt s ngn hng, hip hi tn dng (credit unions) v hip hi xy dng (building societies) c ti khon min ph cho khch hng vay tin mua nh. Mt s ti khon c nhng dch v tnh l ph thp hoc min ph chng hn nh pht hnh chi phiu min ph hay dch v tr thng vo ti khon min ph tr cc ha n. trang 31 c nhiu mo v gi khc na v vic giao dch vi ngn hng.

hiu bit sai lc

M nhiu ti khon tit kim chng c li g tr phi c rt nhiu tin.

s tht
D bt u bng s tin nh v mi hai tun khng c kh nng b nhiu tin thm vo, vic dnh c mt t tin trong ti khon ring vn c li hn l khng c ti khon no nhng phi chc chn ti khon tit kim qu v chn khng tnh l ph qu cao c th lm cho tin tit kim b o gt.

GI :
20

Nu khng th bt u tit kim ngay by gi v tnh trng ti chnh ca mnh hy bt u tit kim trong tng lai. Thm ch 10 la mi hai tun, sau mt nm s thnh mt s tin kh nhiu.

21

NHNG MO V GI V VIC S DNG TH NHA

Th nha c th c kt hp vi a s cc loi ti khon. Ni chung c hai loi th: Th tr vo ti khon (Debit card) Loi th ny cho php qu v tr chi ph bng tin trong ti khon ca mnh. Mt s th tr vo ti khon cn ng tin cho qu v nu trong ti khon ca qu v khng c tin nhng sau qu v phi tr tin li. Th tn dng (Credit card) Gm c Bankcard, Visa hoc MasterCard. Nhng th ny cho php qu v mn tin ca cng ty th tn dng mua sm, tr ha n hoc ly tin mt. Nu khng th tr ni s tin mn trong thi hn c nh, qu v s b tnh li sut cao v d b mt ch ng. Xin nh, cc th do ca hng bch ha cp cng l mt loi th tn dng. Di dy l mt s t vng qu v c th cng nn bit nu c s dng th nha: EFTPOS (Chuyn Ngn Ti im Bn Hng) Tin trong ti khon ca qu v s c chuyn thng sang ti khon ca ca tim tr cho nhng th qu v mua sm hoc ly tin mt. ATM (My Rt Tin) Qu v c th s dng my ny bt c lc no , th d nh, rt tin ra v b tin vo ti khon. Qu v c th s dng a s cc loi th vi ATM; tuy nhin, nu s dng th ca qu v vi ATM ca ngn hng khc, qu v c th b tnh l ph.

NHNG CCH TR TIN KHC

C nhng cch tr tin khc cho hng ha v dch v nh:

NHNG GII PHP

Lay-by (Tr Dn Mua Hng). Qu v tr gp trong lc ca tim gi mn hng cho qu v. Khi tr dt, qu v c th ly mn hng em v nh. Thng thng cch mua hng kiu ny c tnh mt t l ph. y l cch tin li qu v tr dn trong mt hai tun hoc mt hai thng. Min tin li. Qu v c th em mn hng v nh v tr gp trong nhiu thng. Nu khng tr ng k hn qu v s b tnh tin li. Thng thng, c s tn dng s tnh mt s l ph hnh chnh cho dch v min tin li nn hi thm cn thn.

Ti chnh chung?
Xem li bt c nhng sp xp no v ti chnh qu v c vi ngi kia (cha/m), chng hn nh th tn dng chung, hp ng min tin li v thm ch ti khon ngn hng chung. C th qu v khng mun tnh trng ny tip din sau khi ly thn.

cn

nha! th v u phi ch ic l qu v iu th. ngha g thm mi th c c. ng xin nh

C c hin ph th tr ph v p u khng thm l dng n ng , trnh ly tn dng th tn d ngay ng s ng . Nu c th s tnh tin li ng th dng dt h s tn t ra v c tin m ly tin ra. v khi qu

GI :

Ni chung, mt trong hai ngi u c th rt tin t ti khon ngn hng chung m khng cn c ch ti khon chp thun ngay c sau khi ly thn hoc ly d. Tnh n chuyn i cc ti khon chung ngi rt tin phi cn c c hai ch k hoc m hai ti khon ring.

22

23

HP NG TN DNG
Hp ng tn dng l tha thun php l m qu v k mn tin mua sm hoc tr chi ph cc dch v. Ni chung, hp ng ny n nh s tin qu v phi tr trong hn k c nh cho nhng mn qu v mua sm. Ngoi ra, trong hp ng cn ghi l ph, chi ph hnh chnh v li sut. Thng thng, hp ng tn dng c dng vi nhng dng mua hng min tin li nh mua c bn gh hay in, cho in thoi di ng v vay tin. Mt s nhng gi v hp ng tn dng: Bo m qu v c v hiu hp ng. Qu v khng phi k tn ngay. Nu cn suy ngh thm, em hp ng v nh v c quyt nh sau khi c hp ng tht k. t cu hi nu khng hiu bt c im no. Qu v c quyn c tr li tha ng cho nhng cu hi ca mnh. Bo m qu v c th tr ni tt c cc th. Nh nhn vin t vn ti chnh gip kin. H c th gip qu v hiu r hp ng hn. Vn : Gn y, anh n Parramatta (NSW) mua mt in thoi di ng m khng c hp ng. Chic in thoi ny c cho khng nu anh n k hp ng 30 la mt thng. Thot u, anh gi in thoi rt nhiu cho n khi nhn c giy tnh tin. S tin qu ln n anh khng tr ni mt ln. Khi anh lin lc vi cng ty in thoi xin hy dch v in thoi, h i anh tr 875 la cho chic in thoi s tin ny qu kh nng ca anh n. Gii php ngn hn: Anh n phi tr l ph s dng hng thng l 30 la v 100 la tr gp cho ha n in thoi cho n khi ht. Anh n khng gi in thoi na. Gii php di hn: Anh n c thng tin v hp ng tn dng trn trang mng ca Chnh ph. Anh s c tt c cc hp ng trong tng lai v lp k hoch chi tiu tnh ra nhng g nm trong kh nng ca mnh.

Mun c hng dn cho ngi tiu th v hp ng tn dng v nhng thng tin ti chnh khc, xin lin l c vi c quan bo v ngi tiu th hoc cng bng mu dch tiu bang hay lnh a qu v c ng. Chi tit lin lc v trang mng c lit k phn cui tp sch ny.

GI :

Hy nn ch v dnh tin mua bng tin mt. Mt s tim bn hng vi gi r hn nu qu v tr tin mt.

24

25

NHNG DCH V TI CHNH KHC

Chuyn tin vo cc ti khon khc nhau a s cc c s ti chnh s t ng k thc mt phn tin ca qu v vo ti khon vng lai v mt phn vo ti khon tit kim, nh vy qu v phi tn l ph chuyn tin. Ngoi ra, qu v c th trnh khng tiu tin tit kim ca mnh. Dch v tr ha n Qu v c th xin tr nhng ha n nh k bng cch tr trc tip t ti khon ca mnh, v d nh tin tr gp n vay mua nh, n mua xe, l ph bo him hoc ha n in thoi. Mt s c s cn c dch v tr ha n min ph bng chi phiu do ngn hng cp mun bit chi tit, xin tip xc vi ngn hng, cc hip hi xy dng v hip hi tn dng.

hiu bit sai lc

NHNG HIU BIT SAI LC V TIN BC S THT

s tht
Mi ngi u cn phi d tr cho lc ngh hu.

Ti khng cn phi lo lng v hu bng cho n khi ti gi hn na ka.

NHNG GII PHP

Khi c mt s tin nh trong nhiu qu hu bng khc nhau, nu em dn chng vo mt qu, qu v s tit kim c tin bc. Qu hu bng qu v chn c th hng dn qu v v vic ny v nhng vn tng qut v hu bng khc. Ti www. ato.gov.au/super c thm nhng thng tin v hu bng. Trang mng ca Hip hi Qu Hu bng c (Association of Superannuation Funds of Australia) c t in hu dng trn mng Internet. a ch l www.superannuation.asn. au/dictionary/dict_main.htm

Qu v cng c th sp xp tr hoc nhn tin bo dng con ci trc tip t ti khon ca ngi ny chuyn sang ti khon ca ngi kia hy tho lun vi CSA trc qua s 131 272.

S dng ti khon t nh mnh in thoi s dng ti khon bng in thoi 24/24. Qu v c th xem tin vo ti khon cha m khng cn phi ch bn tng trnh hng thng hoc ngay c chuyn tin n ti khon khc hay tr ha n qua in thoi. a s ha n u c lit k s in thoi qu v c th gi thanh ton ha n. Giao dch ngn hng bng my vi tnh c s ti chnh ca qu v c th c dch v qu v c th s dng qua my vi tnh nh.

XIN NH
Hu bng l ti sn c th c k n khi phn chia ti sn lc ly d.

hiu bit sai lc

Ti c th tit kim c tin bng cch khng mua bo him.

s tht
Qu v c th b tn tin v mt ti sn nu khng mua bo him.

Tr lng hoc tr cp Centrelink Hng s c th gip thanh ton cc khon chi tiu cho qu v. Qu v c th sp xp cho tr nh k vo tin lng nhng mn nh tin bo dng con ci, hp ng bo him, hu bng v ngay c tin in, in thoi hoc ga, nh vy qu v tit kim c cc l ph v ph tn khc nhau. Tip xc vi nhn vin phng lng bit ni lm vic ca qu v c nhng cch thc no. Mt s thn ch ca Centrelink c th s dng Centrepay tr nhng mn tin nh tin thu nh, l ph nc gia, tin nc v.v. cho nhng c quan/t chc c ng k vi Centrelink. Mun bit thm thng tin, xin lin lc vi Centrelink qua s 136 150.

Thu nh? Nn mua bo him c trong nh. Bo him ny ch bi thng c ca qu v trong nhng trng hp nht nh, c th do ha hon, trm cp v nhng thit hi khc.

GI :

Mt s cng ty bo him s cho php qu v ng l ph hng thng. Gi biu l ph bo him khc nhau nhiu ty theo bo him cho trng hp no. Qu v nn kho gi nhiu ni.

26

27

Ti khng cn phi lp Di chc v ti khng c nhiu tin.

hiu bit sai lc

s tht
Tt c mi ngi trn 18 tui nn lp Di chc.

N Y RI LM G NA?
Ti thy kh hi lng vi k hoch chi tiu ca mnh v ti m ti khon ngn hng mi theo di cc khon chi tiu v tit kim. Ti ngh trong mt thi gian na mnh khng cn phi sa i g c.

Nhng thay i trong quan h v chng c th nh hng n Di chc ca qu v. Qu v c th phi lp Di chc mi nu qu v: Lp gia nh Ly thn Ly d Chp ni Nu gia nh qu v thuc din hn hp hoc c con ring, lp Di chc c th l iu quan trng bo m nguyn ca qu v c thc hin sau khi qu v qua i. Mun bit thm thng tin v vic lp Di chc, xin lin lc vi lut s. Mt s t chc/ c quan cng ng c cung cp nhng hng dn hu hn v lut php cho qu v min ph Child Support Agency (C quan Ph trch Tin Cp dng Con ci) c th hng dn v nhng dch v hot ng trong khu vc ca qu v. Internet cng l ngun thng tin tng qut hu ch v Di chc v b ti liu lp Di chc. B ti liu ny c bn ti cc tim bn bo, cc tim bn vn phng phm v mt s nh bu in.

GI :

Gi s sch/giy t thng xuyn qu v c th kim li. a cho c s ti chnh xem nu qu v cn vay mn trong tng lai.
n y ri th qu v mun lm g l hon ton ty . Mt s ngi thch lm theo k hoch chi tiu ca mnh ch trong mt vi tun l tp thi quan chi tiu mi. Ngi khc thch lm li v iu chnh cc khon tin khi cn.

hiu bit sai lc

in gi r nht l loi nn mua nht.

s tht
Tin in l mt phn chi ph ca in. Loi in r tin nht c th khng phi l loi t tn in nht.

GI :

Nhng s liu trong k hoch chi tiu ca qu v cng c li tnh ton tin cp dng con ci. Vo trang mng ca CSA (www.csa.gov.au) s dng my tnh trn mng Internet.

Hin nay nhiu in phi c nhn dn nh mc nng lng tiu th qu v d so snh v chn loi no tt nht cho mnh. in c cng nhiu sao trn nhn hiu, cng t tn in. Th d nh chi ph s dng trong 10 nm ca my git m np trn loi 5kg6kg thay i trong khong t 200 n 369 la. Xi in t cng c li cho mi trng. Mun bit thm thng tin v nh mc nng lng tiu th, xin vo www.energyrating.gov.au

Qu v c gi toa thuc cho Mc Chi Ti a v Tr Cp Thuc Men (Ph armaceutical Benefits Scheme - PBS) hay kh ng? Mun bit thng tin trn Internet vo www.medicareaustralia.g ov.au ch thn tho lu n vi dc s qua in thoi gi s 1800 020 613

28

29

NHNG CCH LP K HOCH CHI TIU

Trong nhng trang k tip s c nhng cch thc thit thc gip qu v lp k hoch chi tiu, iu chnh k hoch chi tiu v thc hin ng k hoch.

NHNG MO V GI CCH TN DNG NG TIN CA QU V

Mn bng video hoc DVD r hn i xem xin. B ht thuc c sc khe tt hn v li tit kim tin. S dng internet ti th vin a phng. Thng thng qu v khng phi tr l ph. Qu v c bi bc hay khng? Qu v s chng c hy vng thng c u. Vo www.relationships.com.au v nhp vo cu ni v vn m bi bc bit thng tin v dch v t vn trong khu vc ca qu v. Nu ch cn k mt vi chi phiu, nn s dng lnh phiu (money order) (mua ti cc nh bu in) thay v m ti khon ngn phiu trnh phi tr thm thu cho ti khon ny. Nu mc nhiu n nn, tnh ton gp chng li thnh mt mn n. Ni chung, qu v s tn l ph v tr dn n cng d hn nhng qu v nn xin c hng dn ti chnh trc. Tit kim tin mua t ng ln v mua hng s lng nhiu v thng thng gi c s r hn. D tr cho lc ngh hu bt lun qu v bao nhiu tui. Mun bit thm thng tin, hy tho lun vi nhn vin t vn ti chnh. Thng thng, xng bn gi r hn trong mt s ngy nht nh trong tun. Tm cch y xng vo nhng ngy ny. Nu i li bng phng tin chuyn ch cng cng, hy tm hiu xem qu v c th mua v i nhiu ln hay khng, ni chung gi s r hn. Ci xe p qu v ch cn dng hai chn p l xe chy v thng thng qu v khng phi tn tin u xe. em theo thc n tra thay v mua. n nh trc khi i chi ban m. em theo danh sch mua sm v my tnh khi i ch qu v c th bo m mnh theo ng k hoch chi tiu. My tnh cng c ch khi qu v mun so snh mua sn phm no c li hn. Ch n lc hng bn h gi hay tm ni bn gi h. n cc tim ca hi t thin mua qun o, c v nhng mn khc gi r hn. Tp trung vo nhng mc tiu qu v khi b lc hng bi nhng mua sm bc ng. T hi xem mn c nm trong k hoch chi tiu hay khng v mnh c thc s cn n hay khng hoc thay v tiu tin th dnh tin?

Sau khi hon tt k hoch chi tiu, ti nhn ra mnh tn nhiu tin mua thc n tra hng tun.
Nhng cu ni nh vy l chuyn thng. Thng thng, k hoch chi tiu cho qu v thy nhng mc no mnh c th tiu bt li. Phn ny c nhng mo v nhng gi v cch qu v c th tn dng ng tin ca mnh ni chung v cch qu v c th tiu xi bt i khi gp g con ci. Khng phi tt c mi gi u s ph hp vi qu v. Hy p dng nhng iu no qu v thy c ch.

Cui cng, ti quyt nh em theo thc n tra i lm mi ngy. Ti dng s tin tit kim c mua mt my ht nh. Ch cn hai thng thi l v c ti ln cc con u thch nghe nhc t my ny.
NGY $5 x 5 UN MT T = $25 x4 C IM NG! =TIT K T TH $100 M

30

31

CON CI V TIN BC
Nu cc con c i nhng th ngoi kh nng ca ti th sao?
T khc yu cu ca cc con l chuyn bnh thng khi chng i hi ci ny ci n. Cc con thc s mun gn gi vi qu v v bit qu v thng yu chng. Di y l nhng gi gip qu v cng cc con tit kim tin m vn vui v vi nhau: D tnh trc cc sinh hot, qu v c th tn dng nhng dp l hi t tn tin hoc khng tn tin hi hi ng thnh ph hay xem bo a phng bit v nhng dp sinh hot min ph trong khu vc ca mnh. T chc nhng sinh hot chung vi b con v bn b nh BBQ hoc pcnc. n th vin a phng mn sch, chi, CD v DVD. Th b loanh quanh trong khu vc hoc i n ca tim gn nh bt c ln i ra ngoi no cng c th l dp tm ti hc hi, c bit l vi tr nh. Trng cy trong vn hoc trng cy trong chu. n ca tim ca hi t thin v cho con chn bt c mn chi no em thch. Chi nhng tr chi trn bn c v chi bi qu v c th t ch to ly cng c. em thc n theo thay v mua n bn ngoi. cho con gip qu v chun b cho bui pcnc. Nu n chung tr em thch n nhng mn do chnh chng nu. T chc lm th cng nh chng hn nh sn v. S dng nhng cng vin a phng v bi bin. Hi xem con c mun mi bn b n chi hay khng. Tham gia lnh vc th thao a phng. Gip con lm bi tp nh hay tham gia nhng sinh hot trng ca con.

SUPERLIST NHNG MUA SM U N

Danh sch ny gip qu v tnh trc v nhng th qu v c th phi tn tin v cn ghi vo k hoch chi tiu. Di y l nhng mn chi tiu rt c th xy ra u n. Thc n v thc ung Tri cy v rau qu Tim bn tht (tht v g) bin Thc n ng lnh k c kem Trng, sa, ya-ua Phomt, b, b thc vt Du n Tr, c ph Nc xir, nc tri cy, nc ngt c ga Nc ng chai Tim bnh (bnh m, bnh) Bnh bch-qui ngt v mn Thc n ph, ko cc th Ng cc (cereals) n sng Mt ong, mt (jam), marmalade, cc loi trt (spreads) ng, gia v, tri cy kh, u ht Bt, cc thc lm bnh, thch (jellies) Go, m (pasta) Cc loi xt, sp Ba n lin u hm, m (spaghetti) Tri cy, rau qu, tht, c ng hp ngui, kh, hun khi, xc xch v.v. (Delicatessen, smallgoods) Thc phm lnh mnh Thc n em b Nhu yu phm dnh cho th nui king Trong nh v ngoi vn Nhng mn bo tr nh ca Dng c nh, vn, xe Ph tng xe, xe gn my, tu thuyn Nhng cn thit cho vn v h bi Ging/vi tri gng Ni niu/xoong cho Giy nylng v bao X bng ra chn, bao tay X bng git, cc cht ty X bng tm, giy v sinh Dng c lm v sinh Vn phng phm giy vit, thip in bng n, pin Cc th du lch Sc khe v c nhn Thuc men Vt dng v sinh ca ph n M phm v lm tc dng co ru dng em b Ph tn y t sau khi c bi hon (bc s, nha s, vt l tr liu v.v.) Qun o Bnh dn, trang trng, lm vic, th thao, trng hc Giy, v/tt, xng-an lt Ph tng linh tinh cho trang phc Git i i li Xng, nht V xe but, xe la, xe in, ph Tcxi L ph (Toll charges) u xe Ra xe t ng (Drive-in car wash) Gii tr v tiu khin Xin, ha nhc, din kch n nh hng Ba n Take-away CD v bng ct-xt Video v DVD Ru Thuc l V x s Trang b th thao v v vo ca S thch Bo v tp ch Sch v chi Nhng mn tin mt khc Ra hnh Tin dn ti Qu biu sinh nht, Ging sinh, v.v.. Hin tng nh k (hi t thin, nh th) Gi tr Chm sc th y

Bao gm nhng chi ph gii tr ca con ci trong k hoch chi tiu ca qu v v theo ng nh vy. Nh con ln tui hn tham gia lp k hoch phn ny vi qu v. Nh vy cc em cng c th ngh nhng sinh hot. Cho cc con xem tp sch ny cc em c kin. Mun bit thm nhng kin khc, xin qu v c tp sch Ti v Con ci: Nui dy con trong cnh phn ly. Chi tit v n phm ny c trnh by mt trong ba trc ca tp sch ny.

Con thch nht ch l khi Ba con v con ni chuyn vi nhau. Ba con hi con v chuyn hc hnh v con c th k cho ba nghe v nhng g con lm trong tun.

Sm, 9 tui

32

33

SUPERLIST NHNG HA N NH K
C l qu v cn phi tm mt s ha n c gip qu v c tnh con s mi hai tun y. Gi d qu v c nhng ha n sa xe hay tin in thoi ca nm va qua ch cn cng li v chia thnh 26 c tnh con s mi hai tun. Trong trng hp khng c cc ha n, bin lai c hoc ci chi phiu, qu v c l phi c chng. Qu v nn c tnh di ra mt cht d phng cho nhu cu gia tng hoc l ph tng gi. Nu qu v thy rng c bt c khon chi tiu nh k no khng c trong danh sch, ghi khon chi tiu ca mn vo mc linh tinh v ghi vi ch m t th ny l g.

SUPERLIST NHNG HA N NH K
Bo him
Nh ca: kin trc Nh ca: c c c nhn ( qu bu, xe gn my v.v.) Xe/xe gn my/nh mc hu (caravan) Bo him nhn th Bo him y t t Hu bng Linh tinh Tng cng Gio dc L ph Mu gio L ph nh trng L ph Hu trung hc Ph tn sinh hot ngoi kha (ba-l, qun vt v.v..) Hc thm (ton v.v.) Ph tn cc kha hc trng nin Gi tr Ti liu hc tp Linh tinh Tng cng Nhng tin tr nh k khc Tin bo dng con ci L ph cng on N c nhn (my vi tnh, TV, tu thuyn) L ph cu lc b (phng tp th dc, cu lc b sch) Hin tng nh k Hi t thin/nh th Linh tinh Tng s

$ mi hai tun
_______________ _______________ _______________ _______________ _______________ _______________ _______________ _______________ _______________ $ mi hai tun _______________ _______________ _______________ _______________ _______________ _______________ _______________ _______________ _______________ _______________ $ mi hai tun _______________ _______________ _______________ _______________ $ mi hai tun _______________ _______________ _______________

Danh mc
Tin thu nh hoc tin tr Tin tr gp n vay mua nh Tin tr gp n vay mua cn nh th hai Tin nc/cng rnh L ph nc gia ca Hi ng Thnh ph L ph c x (Body corporate) Ga (dng ng ng hay bnh ga) in Du/ci si in thoi/in thoi di ng Linh tinh Tng s Xe/xe gn my/tu thuyn/xe mc hu (trailer)/nh mc hu (caravan) Tin tr gp ng b Bng li xe Bo tr xe Hi vin Hi ngi li xe, th d nh NRMA Mua ch u xe thng xuyn Linh tinh Tng s

$ mi hai tun
_______________ _______________ _______________ _______________ _______________ _______________ _______________ _______________ _______________ _______________ _______________ _______________ $ mi hai tun _______________ _______________ _______________ _______________ _______________ _______________ _______________ _______________

XIN NH
Ha n tin si (ga, in, du v.v.) s nhiu hn vo ma ng.

XIN NH
Tnh c chi ph bnh xe mi, b thng mi v.v. trong phn bo tr xe.

34

35

SuperTracker
Nhm Thc phm v thc ung Nh v vn Y t v c nhn Qun o i li Gii tr v tiu khin Linh tinh T. Hai T. Ba T. T

Ngy cht ca hai tun l...................................

T. Nm

T. Su

T. By

C. Nht Tng cng

S tin K hoch

Tng s Di mc k hoch Trn mc k hoch

SuperPlanner
T. GING T. HAI T. BA T. T

Nhiu ngi nhn thy c li khi in SuperPlanner. S dng bng k hoch ny vch ra nhng chi tiu quan trng m qu v phi chi trong thng c nh. Nh ghi c tnh khon chi tiu ca nm, qu v c th thy thng no mnh hao tn nhiu nht.
T. NM T. SU T. BY T. TM T. CHN T. MI T. MI MT T. MI HAI TNG S

Tm lc cc chi tiu ton nm M U A S M

Thc n v thc ung Trong nh v ngoi vn Sc khe v c nhn Qun o i li Gii tr/tiu khin
Nhng mn chi tiu linh tinh khc bng tin mt

N H N G
Ch

H A

N H

Xe/xe gn my

Bo him

Gio dc

Linh tinh

TNG CNG

CHI TIT LIN LC HU CH

Bi min Trch nhim
Danh sch ny c son tho ch nhm cung cp thng tin v s tin li cho qu v m thi. Child Support Agency (C quan Ph trch Tin Bo dng Con ci) khng nhn trch nhim, tn tr, theo di hoc kim sot ngun phng tin bn ngoi v khng chu trch nhim v phn ni dung, cc dch v hoc vic qu v xem hay s dng cc dch v ny.

Dch v t vn ti chnh v gii thiu

Lin lc vi nhng c quan di y bit chi tit ca cc dch v t vn ti chnh trong khu vc ca qu v. Commonwealth Financial Counselling Directory (Danh b T vn Ti chnh Lin bang) www.facs.gov.au/internet/facsinternet. nsf/family/cfcp-cfcp_directory.htm Rural Financial Counselling Service (Dch v T vn Ti chnh Vng qu) www.affa.gov.au/financialcounselling in thoi 1800 686 175

NT Consumer and Business Affairs (C quan Bo v ngi Tiu th v Doanh nghip S v NT) in thoi 1800 019 319 www.caba.nt.gov.au QLD Office of Fair Trading (Vn phng Mu dch Cng bng QLD) in thoi 1300 658 030 www.fairtrading.qld.gov.au SA Office of Consumer and Business Affairs (C quan Bo v ngi Tiu th v Doanh nghip S v SA) in thoi 131 882 www.ocba.sa.gov.au WA Consumer and Employment Protection (C quan Bo v ngi Tiu th v Nhn dng WA) in thoi 1300 304 054 www.docep.wa.gov.au

C quan Chnh ph Tiu bang

C quan bo v ngi tiu th v mu dch cng bng ti mi tiu bang v lnh a c th cho qu v bit thng tin v hp ng tn dng v nhng vn khc lin quan n ngi tiu th. ACT Office of Fair Trading (Vn phng Mu dch Cng bng ACT) in thoi 02 6207 0400 www.fairtrading.act.gov.au Consumer Affairs and Fair Trading (C quan Bo v ngi Tiu th v Mu dch Cng bng) Tasmania in thoi 1300 654 499 www.consumer.tas.gov.au Consumer Affairs Victoria (C quan Bo v ngi Tiu th Victoria) in thoi 1300 558 181 www.consumer.vic.gov.au NSW Office of Fair Trading (Vn phng Mu dch Cng bng NSW) in thoi 133 220 www.fairtrading.nsw.gov.au

Nhng trang mng ti chnh khc

www.asic.gov.au/fido/fido.nsf Thng tin dnh cho ngi s dng v nhng gi v ti chnh. www.asx.com.au Thng tin v u t www.consumersonline.gov.au Thng tin tng qut dnh cho ngi s dng www.fpa.asn.au Hip hi Hoch nh Ti chnh c (Financial Planning Association of Australia) www.superannuation.asn.au Thng tin v Hu bng

40