XC LP VAI TR AN NINH CHNH TR CA NHT BN NG NAM TRONG THP NIN U THI K SAU CHIN TRANH LNH

ng ngy: 17-04-2012, 10:20 | Danh mc: Bi vit Tp ch Nm 2007 S 5 Do c thin nhin u i v tr a chnh tr thun li, ng Nam lun l khu vc tranh ginh nh hng ca cc th lc chnh tr ln. Trong thi k Chin tranh Lnh, ng Nam lun l ni hi t y cc mu thun ca thi i, l a bn gnh chu hu qu cuc ng u ca hai h t tng, chnh tr khc nhau. C th k ra cc th lc chnh tr ln lin quan trc tip ti cc lnh vc kinh t, chnh tr, an ninh ca khu vc ny l M, Lin X (c), Nht Bn, Trung Quc v phn no cn c cc nc trong cng ng Chu u (EU). Tu thuc vo mc ch v thc lc m mi th lc chnh tr thng theo ui mt mc ch ln. Trong , Lin X v Trung Quc phn ln lin quan n cc vn chnh tr, an ninh; Nht Bn ch yu lin quan n cc vn kinh t; duy nht ch c M hu nh dnh lu ti tt c cc vn ca khu vc. Hn th, M cn ng vai tr xung kch, to ra chic m bo an ninh cho cc ng minh, li ko h tham gia vo cn cn quyn lc ca khu vc. Trong cc cng quc c mi lin h vi khu vc ny, Nht Bn l nc c mi lin h li ch c bit vi cc quc gia ng Nam . Do vy, Nht Bn cha bao gi ri b tng ng mt vai tr quan trng i vi khu vc ng Nam . Trong Chin tranh Th gii th hai, Nht Bn tng chim ng ng Nam bng sc mnh qun s nhng buc phi ri b khu vc ny do bi trn trong cuc chin tranh . Sau chin tranh, Nht Bn tr li vi cc nc ng Nam bng con ng ngoi giao kinh t v thc hin nht qun chnh sch ny trong mt thi gian di. Chin tranh Lnh kt thc lm thay i mi trng chin lc ng Nam c th nh: Lin X sp ko theo s trit tiu nguy c i u gia hai khi ng Ty; M c s iu chnh ln trong chnh sch Chu - Thi Bnh Dng, gim dn s hin din qun s trong khu vc; cc nc ASEAN t c tc pht trin kinh t cao, s gn kt cc quc gia thnh vin trong Hip hi ngy cng cht ch, cc vn v hp tc an ninh, chnh tr khng cn l iu n trnh trong cc cuc hp ca ASEAN; im nng Campuchia c gii quyt n tho bng mt gii php chnh tr; quan h ng Dng ASEAN c khi phc v ang trn pht trin nhanh chng, to ra bu khng kh ho bnh, hu ngh v hp tc trong khu vc. Tuy nhin, ng Nam vn cha ng trong n nhiu nguy c c th l nguyn nhn bng n s bt n nh. l nhng mu thun tn gio, sc tc, chin tranh li khai, vic chy ua gia tng tim lc qun s ca cc nc ASEAN, nhng tranh chp bin ng c bit l s gia tng nhanh chng nh hng ca cc cng quc bn ngoi nhm lp khong trng quyn lc do M v Lin X li. Nh vy, mt khi trt t trong khu vc c s thay i ln t ra vn l vai tr cc cng quc ti ng Nam s thay i nh th no? Trong bi cnh , Nht Bn ang mun ng mt vai tr c ngha trong trt t th gii mi(1) ni chung v ng Nam ni ring. Trn thc t, khng ai c th ph nhn c vai tr to ln ca Nht Bn trong qu trnh hp tc pht trin kinh t vi cc nc ASEAN. S tng trng nhanh chng ca cc nn kinh t ASEAN khng th c c nu tch ri nhn t Nht Bn. Theo ti liu Trin vng kinh t th gii n nm 2000 do B Kinh t Nht Bn son tho th tc tng trng ca cc nc ASEAN t nm 1986 n nm 1993 bnh qun l 5,5% nm, t 1993 n 2000, tc tng trng bnh qun mc cao, 7% nm. n nm 2000, tng sn phm quc dn ca ASEAN s t 370 t la, chim 1,4% tng sn phm ca th gii (2). So vi cc cng quc t bn u M, Nht Bn l mt i tc hng u, l mt trong nhng bn i thoi nng ng nht ca ASEAN. Vi s hp tc m rng, c bit trn lnh vc kinh t v h tr pht trin (ODA) nm 1995, xut khu ca Nht Bn sang ASEAN t 79,9 t USD v nhp khu v 42,7 t USD, chim tng ng 18% tng kim ngch xut khu v 14% tng kim ngch nhp khu ca nc ny.

Cng trong nm 1995, u t trc tip ( FDI) ca Nht Bn vo cc nc ASEAN t 5,15 t USD chim 10,4% tng FDI ca nc ny. Ngc li, Nht Bn l nc nhp khu ln th ba t ASEAN ch sau M v EU. Nm 1998, thng mi hai chiu ASEAN Nht Bn t gn 84 t USD, chim 14% tng kim ngch thng mi ca ASEAN(3). Nhng con s trn phn nh r nt s gn gi v h tr mt thit ln nhau gia cc nn kinh t ASEAN v Nht Bn v vai tr ca Nht Bn i vi nn kinh t ASEAN. Tuy nhin, Nht Bn cha bng lng vi vai tr m ang n lc vn ln ng mt vai tr ton din hn trong c lnh vc chnh tr v an ninh khu vc. Tht vy, sau khi Chin tranh Lnh kt thc, cc nh lnh o Nht Bn quan tm nhiu n vic tip tc trch nhim an ninh ln hn nhm bo v nhng li ch kinh t c xy dng ca h ti ng Nam , bi l, hiu qu trong hp tc kinh t bt ngun t nhng hiu bit trong lnh vc an ninh, to c s gia tng v hp tc kinh t. Nht Bn s tip tc ch ng tham gia cc hot ng i thoi v hp tc an ninh chnh tr trn c hai cp : gia Nht Bn v ASEAN v gia Nht Bn vi cc nc thnh vin ASEAN(4) . C th thy c nh ca Nht Bn mun ng vai tr chnh tr, an ninh ln hn khi h t c v tr cng quc kinh t th gii. Vo nhng nm 80 ca th k XX, khi Lin X tng cng kh nng chin u ca cc lc lng hi qun v khng qun Ty Thi Bnh Dng th M v Nht Bn cng quan tm su sc n vn ny. Hai bn i n quyt nh nng cao cht lng hp tc qun s M Nht. Di c p ca M, Nht Bn chp nhn chia s trch nhim vi M bng cch ng gp mt phn ti chnh cho cc n lc phng th ca M v dn dn tip nhn vai tr ln hn trong vic bo v nhu cu an ninh ca nc Nht. Nm 1981, Chnh ph Nht Bn ti xc nh chnh sch quc phng ca mnh bng vic tuyn b rng chnh sch an ninh quc gia ca Nht Bn bao gm phng th lnh th, khng phn v ng bin cho ti phm vi 1000 dm. Tip theo, thng 6 nm 1985, Chnh ph Nht Bn chp nhn ti tr cho chng trnh nghin cu quc phng trong thi hn 5 nm vi tng s tin xp x 18,4 nghn t yn v cam kt s chi ngn sch quc phng n nh, thng xuyn hng nm. Ngoi ra, trong qu trnh chuyn giao k thut qun s gia M v Nht Bn, th ngi Nht cng c bit ch n cc k thut quc phng tin tin. Nh vy, bng chng trnh hp tc an ninh vi M, Nht Bn kho lo lch qua nhng rng buc v mt php l xy dng cho mnh c c mt tim lc quc phng mnh. y chnh l yu t cn bn nht h tr cho vai tr an ninh t ch, c lp v v th chnh tr ngy cng tng ca Nht Bn trn trng quc t. C th thy c s thay i ln trong chnh sch tng cng tim lc quc phng ca Nht Bn. C th bt u t nm 1987 ba nm lin Nht Bn chi ph qun s vt qu gii hn 1% tng gi tr thu nhp quc dn; nm 1990 ln n 4000 t yn ( khong 32,2 t USD), t nm 1991 n nm 1995 tng kim ngch d chi quc phng khong 172 t USD, bnh qun mi nm tng 3% ng u cc nc pht trin v tc tng(5). Song song vi vic gia tng chi ph qun s v hin i ho quc phng, Nht Bn th hin ngy cng c lp hn v vai tr an ninh i ngoi i vi khu vc ng Nam . T u thp nin 90 ca th k XX, Nht Bn th hin mt vai tr chnh tr rng ln hn trong cc vn quc t. n lc ngi Nht hiu rng h phi c nhng vic lm c th hn cho cc i tc ca h, ch khng phi ch ng gp tin bc ri ni lm nhiu cho ho bnh th gii. V th, Nht Bn th hin quyt tm thc hin vai tr chnh tr ca nc ln bng cch tham gia vo phn cui vn bi Campuchia. Thng 6 nm 1990, Nht Bn phi hp vi Thi Lan ng ra triu tp cuc hp ti Tokyo ca cc phi chnh tr Campuchia bn v cc gii php n lc cho tin trnh lp li ho bnh t nc ny. Trong cuc hi m . Nht Bn thuyt phc c ba nhm Campuchia ng vi hnh thc 2 nhm thay v 4 nhm. y l m hnh c trin vng nht cho vic m ng xc tin qu trnh ha bnh Campuchia. Tip theo, c c s php l cho cc hot ng qun s nc ngoi, thng 6 nm 1992, Quc hi Nht Bn thng qua Lut v hp tc cc hot ng gn gi ho bnh (Peace Keeping Operation PKO). Sau khi Hip nh ho bnh v Camphuchia c k kt Nht Bn gi 700 k s ca cc lc lng phng v tham gia hot ng gn gi ho bnh ca Lin Hp Quc Campuchia. Hnh ng ny th hin mt s thay i c tnh cht lch s trong chnh sch an ninh i ngoi ca Nht Bn (6) . y l ln u tin k t sau Chin tranh Th gii th hai, Nht Bn a lc lng qun i ca mnh ra nc ngoi m

khng b cc nc khc ph phn nhiu. Do vy, c th xem y l mt bc tin mi ca Nht Bn trn con ng hng ti mt cng quc bnh thng. S kin th hai th hin r nt vai tr tch cc ca Nht Bn l vic h c gng ni li quan h vi cc nc ng Dng. Trc khi Hip nh ho bnh v Campuchia c k kt, Nht Bn by t mun ci thin quan h vi Vit Nam, song tng ny b M v cc nc ASEAN phn i v khng mun Nht Bn n phng i trc. Th nhng vi quyt tm ca mnh, Nht Bn mt mt tch cc ng gp vo tin trnh ho bnh Campuchia, mt khc vn ng chnh quyn M thay i chnh sch i vi Vit Nam. Cui cng, Nht Bn cng mnh dn dt khot quyt nh ni li vin tr ODA cho Vit Nam trong khi M vn cha d b lnh cm vn. Nhng vic lm ca Nht Bn c nh hng tt p n vic ci thin cc mi quan h ti khu vc, gp phn to lp ra mt mi trng ho bnh ng Nam . Sau nhng n lc can d vo nn an ninh chnh tr ng Nam din ra c v thun li cho Nht Bn, thng 1 nm 1993, trong chuyn ving thm chnh thc cc nc ASEAN, Th tng Nht Bn Miyazawa cng b chnh sch i ngoi ca Nht Bn i vi khu vc ng Nam vi nhng ni dung c bn sau:

Th nht, trn c s mt tm nhn lu di v an ninh ng Nam , Nht Bn ch trng cng cc nc

khu vc tp trung hp tc n nh tnh hnh khu vc, thit lp trt t an ninh v bo v tnh hnh khu vc.

Th hai, Nht Bn ku gi hp tc, phi hp chc ch vi ASEAN ti thit ng Dng, xc nh din

n pht trin ton din ng Dng(7) . Ni dung hc thuyt Miyazawa cho thy rng ngoi quan h kinh t truyn thng, Nht Bn trc tip cp n hp tc trong lnh vc an ninh, chnh tr vi cc quc gia ASEAN, ng thi m rng vai tr ca Nht sang cc nc ng Dng. Nht Bn khng ch m rng nh hng chnh tr ca mnh trong c khu vc m cn thc hin c nhim v quan trng c nu ra t hc thuyt Fukuda, l vai tr cu ni ca Nht Bn gia ASEAN v ng Dng. Nm 1995, Vit Nam tr thnh thnh vin chnh thc ca ASEAN m ra mt bc ngot ln trong lch s pht trin ca t chc ny. Xu th lin kt ton khu vc ca ASEAN tr thnh hin thc. Bi cnh , thc y Nht Bn tip tc iu chnh chnh sch i ngoi ca h v a n s ra i hc thuyt Hashimoto nm 1997. Trong hc thuyt ny c mt ni dung quan trng, l by t quyt tm ca Nht Bn chuyn mi quan h Nht Bn ASEAN t ch ly quan h hp tc kinh t lm trng tm sang lnh vc chnh tr, an ninh, vn ho phc li x hi v cc vn ton cu. Khuyn khch u t ca Nht Bn vo cc nc ASEAN, tng cng hp tc trong vn mi trng m Nht Bn nu ra ti Hi ngh cp cao G7 Ling ( thng 6/1996), thc y i thoi khu vc, k c vn m bo an ninh. R rng hc thuyt Hashimoto nh gi cao ASEAN nh l mt i tc bnh ng vi Nht Bn. iu ny khng ch l do s ln mnh ca cc nn kinh t ASEAN m cn l s mong mun ca Nht Bn. Gi y, Nht Bn mun ASEAN xem h khng ch l mt i tc ln v kinh t m cn l mt i tc ln trn c bnh din an ninh chnh tr, bnh ng nh cc cng quc khc. Nh vy, chnh s hp tc ton din vi ASEAN gip cho Nht Bn th hin c vai tr an ninh chnh tr ca h ngy cng ln ti khu vc ny. Tm li, th gii hu Chin tranh Lnh vi xu th quc t ho, ton cu ho ngy cng gia tng cao lm cho cc mi lin kt ton din v ph thuc ln nhau gia kinh t v an ninh ngy cng ln. m bo an ninh, n nh chnh tr pht trin kinh t ang l mt nhu cu chung ca tt c cc nc. C Nht Bn v cc nc ASEAN u nhn thc su sc vn ny. Khai thc th mnh ca mt cng quc kinh t, tn dng c hi ca thi k hu Chin tranh Lnh, Nht Bn nhanh chng iu chnh chnh sch i ngoi ca mnh vi quyt tm tr thnh mt cng quc ton din trn th gii. Mt phn quan trng trong chin lc ny l Nht Bn ngy cng ng vai tr ln hn trong lnh vc an ninh chnh tr ng Nam . Tt nhin, s gia tng vai tr phi ph hp vi nhu cu ni ti ca cc nc ASEAN. Chin lc hi nhp quc t, m rng i ngoi vi bn ngoi l c s cho s pht trin bn vng trong ni b khi ca ASEAN bt gp nhu cu m rng quan h ton din ca Nht Bn to nn s

giao thoa v li ch ca i bn. Chnh iu lm cht xc tc v to iu kin thun li cho Nht Bn gia tng vai tr chnh tr v an ninh khu vc ng Nam . NG HNG IP (Th.S, Trng Cao ng S phm Kon Tum) TI LIU THAM KHO 1. Thng tn x Vit Nam, Tham kho c bit, ngy 11/2/1996. 2. Vin nghin cu bo v ho bnh v an ninh Nht Bn, Vn an ninh khu vc ng Nam , Nxb Chnh tr Quc gia, H Ni 1994. 3. Nguyn Trn Qu, 35 nm ASEAN hp tc v pht trin, Nxb Khoa hc X hi, H Ni 2003. 4. Dng Ph Hip Phm Hng Thi (Ch bin), Nht Bn trn con ng ci cch, Nxb Khoa hc X hi, H Ni 2004. 5. L Thc Cc, M thay i ln chin lc ton cu, Nxb Chnh tr Quc gia, H Ni 1996. 6. Ng Xun Bnh (Ch bin), Chnh sch i ngoi ca Nht Bn thi k sau Chin tranh Lnh, Nxb Khoa hc X hi, H Ni 2000.

(1) Thng tn x Vit Nam, Tham kho c bit, ngy 11/2/1996. (2) Vin nghin cu bo v ho bnh v an ninh Nht Bn, Vn an ninh khu vc ng Nam , Nxb Chnh tr Quc gia, H Ni 1994, tr. 9.

(3) Nguyn Trn Qu, 35 nm ASEAN hp tc v pht trin, Nxb Khoa hc X hi, H Ni 2003, tr. 205, 206. (4) Dng Ph Hip Phm Hng Thi, Nht Bn trn con ng ci cch, Nxb Khoa hc X hi, H Ni 2004, tr. 271.

(5) L Thc Cc, M thay i ln chin lc ton cu, Nxb Chnh tr Quc gia, H Ni 1996, tr. 271.

(6) Ng Xun Bnh, Chnh sch i ngoi ca Nht Bn thi k sau Chin tranh Lnh, Nxb Khoa hc X hi, H Ni 2000, tr. 269. (7) Ng Xun Bnh, Chnh sch i ngoi ca Nht Bn thi k sau Chin tranh Lnh, Nxb Khoa hc X hi, H Ni 2000, tr. 270.

T sau chin tranh Th gii th II, Nht bn tin hnh nhng chnh sch ngoi giao tng i nng ng, khn kho v thn trng. Cng vi s pht trin thnh cng v kinh t, chnh sch i ngoi gp phn ng k nng cao v tr ca Nht bn trong khu vc cng nh trn trng quc t.
Sau chin tranh th gii th II, chnh sch i ngoi ca Nht Bn c bt u vi Hc thuyt Yoshida theo Nht Bn da hon ton vo Hip c an ninh Nht-M phng th t nc v tp trung sc pht trin kinh t. Chnh sch i ngoi ca Nht Bn giai on thp k 60 c c trng bi chnh sch ngoi giao kinh t nhm phc v cho nhu cu ui kp v vt cc nc pht trin khc. Mc tiu ny t c vo cui nhng nm 60 khi Nht Bn tr thnh cng quc th hai v kinh t trong h thng t bn ch ngha. u thp k 70, tnh hnh quc t c nhng thay i nhanh chng v mnh m va to iu kin va thc y Nht bn ng mt vai tr quc t quan trng hn. Trong bi cnh , hc thuyt Fukuda ra i nm 1977 nh du mt bc chuyn quan trng trong chnh sch i ngoi ca Nht, trc ht l i vi khu vc ng Nam . Chnh sch i ngoi ca Nht trong thp k 80 tip tc mang tnh ch ng hn, nht l di thi k Th tng Nakasone nm quyn. T nm 1985, vi vic nng gi ng yn, Nht bn tng cng nh hng kinh t trong khu vc chu A vi m hnh n su bay vi tr thnh u tu cho s pht trin kinh t y. Chnh sch i ngoi ca Nht trong thp k 90 c c trng bi vic cng c quan h vi M qua vic k Tuyn b chung v An ninh Nht-M trong th k 21 nm 1996 v a ra Phng chm phng th mi Nht-M vo nm 1997. Bc vo th k 21, vi nhng din bin phc tp ca cuc chin tranh chng khng b v tnh hnh v kh ht nhn ca Bc Triu Tin, Nht Bn tip tc chnh sch ng h mnh m M v tng cng kh nng t v ca mnh. QUAN H NHT-M Sau khi b M nm hai qu bom nguyn t xung Hiroshima v Nagasaki vo thng 8-1945, nc Nht phi tuyn b u hng v iu kin v b t di s chim ng ca qun i Lin hip quc m thc cht l ca qun i M. Ban u M bt chnh ph Nht Bn thc hin cc chnh sch nh gii tn ch qun phit, ph nhn vic thn thnh ho vai tr ca Thin Hong, n x cho cc ti phm chnh tr, tch thu rung t ca a ch v.v nhm khng Nht Bn quay tr li ch ngha qun phit. Tuy nhin, do pht sinh cuc chin tranh lnh gia M v Lin X(c), nc cng ho nhn dn Trung Hoa ra i tuyn b i theo Ch ngha X hi v c bit do bng n cuc chin tranh Triu Tin nn M thay i chnh sch i vi Nht Bn nh chp nhn cho Nht Bn c lc lng phng v v h tr v mt kinh t. Nm 1951, vic Nht Bn v M k kt bn Hip c Sanfransisco v tip k Hip c an ninh Nht-M nh du s quay tr li x hi quc t ca Nht Bn ng thi cng bin Nht Bn thnh cn c chng cng Chu , k t tr i M lun l ng minh s mt ca Nht Bn v chnh sch i ngoi ca Nht Bn lun ph hp vi chin lc ton cu ca M. iu ny lun c th hin r trong sch xanh ngoi giao ca Nht Bn xut bn hng nm Mi quan h hp tc hu ngh vi M da trn Hip c an ninh Nht-M l trc chnh ca ngoi giao Nht Bn, s hp tc ny c thc hin trong cc lnh vc m trc ht l trong lnh vc chnh tr, kinh t, qun s. M l i tc quan trng ca Nht Bn. Khng ch trong lnh vc chnh tr m quan h kinh t Nht-M cng rt ln. K t nhng nm 60 tr i M lun l bn hng s mt ca Nht Bn vi lng kim ngch bun bn tng ht sc nhanh. V d, kim

ngch bun bn hai chiu gia hai nc t 184,29 t USD vo nm 2001, trong Nht Bn xut siu 58,11 t USD. Tuy nhin quan h Nht-M khng phi lc no cng thun bum xui gi, chng hn khi M b mt m phn vi Trung Quc v bnh thng ho ngoi giao lm cho gii lnh o Nht Bn cm thy b ng minh phn bi, hoc nhng va chm v mu dch cng khng t ln gy nh hng cho quan h gia hai nc. Mc d vy c th ni rng hai nc vn s duy tr l nhng ng minh bn vng ca nhau v li ch an ninh v kinh t ca hai nc trong th k 21. QUAN H NHT-TRUNG Sau chin tranh th gii ln th hai, quan h Nht-Trung ri vo tnh trng i u do chu nh hng ca cuc chin tranh lnh, mc d khng t ln gii lnh o hai nc tm cch bnh thng ho quan h ngoi giao song u vp phi s cn tr ca M. V vy cho n khi bnh thng ho quan h ngoi giao vo nm 1972, quan h gia hai nc ch c duy tr qua knh mu dch. Song, vic M bnh thng ho quan h vi Trung Quc to iu kin hai nc bnh thng ho quan h, thng 9-1972, th tng Nht Bn Tanaka v Th tng Trung Quc Chu n Lai k vo bn tuyn b chung nh du s chm dt i u gia hai nc. Sau khi bnh thng ho quan h ngoi giao, quan h gia hai nc pht trin nhanh chng nht l trn lnh vc kinh t nhng do vo thi im ny M vn cha thit lp quan h ngoi giao vi Trung Quc nn quan h Nht-Trung vn cn nhiu hn ch v ch t nhng nm cui ca thp k 70 khi M v Trung Quc chnh thc k hip nh thit lp quan h ngoi giao th quan h Nht-Trung mi pht trin mt cch ton din hn. Vi quan im s n nh v pht trin ca Trung Quc c ngha rt ln i vi s n nh v pht trin ca khu vc Chu - Thi Bnh Dngv th trng khng l ca Trung Quc l rt cn cho nn kinh t da vo ngoi thng ca Nht Bn v quan im vn v k thut ca Nht Bn rt cn i vi pht trin kinh t ca Trung Quc chnh l nguyn nhn ch yu thc y quan h hai nc pht trin mnh m nh vy. Trong lnh vc kinh t hai nc nhanh chng tr thnh nhng i tc quan trng ca nhau, Nht Bn tr thnh bn hng ln nht ca Trung Quc v Trung Quc cng vn ln thnh bn hng ln th hai ca Nht Bn sau M. Chng hn nm 2001 kim ngch ngoi thng hai chiu gia Nht Bn v Trung Quc t 88,89 t USD chim xp x khong 20% tng kim ngch ngoi thng ca Trung Quc. Ngoi ra cn mt im ni bt trong quan h kinh t gia hai nc l vic Nht Bn tin hnh vin tr ODA rt ln cho Trung Quc. Mc d l nc nhn c vin tr ODA tng i mun so vi cc nc, nhng cho n nay Trung Quc l nc nhn c nhiu vin tr ln th hai ca Nht Bn sau Indonesia vi iu kin u i hn cc nc khc l c vin tr theo tng k hoch 5 nm ca Trung Quc, iu ny gp phn rt ln vo vic pht trin kinh t ca Trung Quc. Mc d vy quan h Nht-Trung cng cn tn ti nhiu vn v s cn tc ng vo quan h gia hai nc nh vn sch gio khoa lch s, vn lnh th, vn i Loan v gn y l va chm kinh t. Cho d hin nay chnh ph hai nc c gng lm du nhng vn ny bng nhng nhng b ln nhau, nhng trong thi gian ti khi Trung Quc thc s tr thnh mt cng quc kinh t v qun s th liu Trung Quc cn nhng b na hay khng? cho nn khng phi ngu nhin m Nht Bn xut hin thuyt s e do ca Trung Quc. Do , quan h gia hai nc trong tng lai s nh th no ph thuc rt ln vo nhn t Trung Quc nhng cng c th khng nh rng nc M vn s cn ng vai tr quan trng trong vic duy tr quan h gia hai nc QUAN H NHT BN-NGA Sau chin tranh th gii ln th hai, Nht Bn c gng bnh thng ho quan h vi cc nc c bit l cc nc ln nhm quay tr li x hi quc t cng nh xc tin bun bn khi phc kinh t. Song, khi xem xt quan h ca Nht Bn vi cc nc ln, ta d dng nhn thy quan h Nht-Nga l mt trng hp ngoi l m pha Nht Bn t ra kh th cho n c hin nay cho d xt v phng din chnh tr hay kinh t th Lin X trc y hoc nc Nga hin nay u c li i vi Nht Bn. Nu ni n nguyn nhn ca n, c l khng th ch n thun nu ra nh hng ca cuc chin tranh lnh m cn phi ch ra nhng nguyn nhn su xa hn nh: Th nht, l vn tranh chp lnh th ti

4 hn o trn qun o kuril m cho n nay hai bn cng cha gii quyt c v th hai l, c l gii lnh o Nht Bn ni ring cng nh ngi dn Nht Bn vn cha tin tng vo ngi Nga qua vic Nga n phng hu b Hip c khng xm phm ln nhau c k trong chin tranh th gii ln th hai m cuc tn cng qun i Nht Bn vng ng bc Trung Quc. Trong vn lnh th mi l nguyn nhn chnh khin cho quan h gia hai nc khng tin trin my. V quan h chnh tr, t u thp k 50 gim p lc ca M i vi Lin X thng qua Nht Bn, pha Lin X mun k Hip c ho bnh, hu ngh vi Nht Bn trc khi bnh thng ho quan h ngoi giao, nhng do Nht Bn ch ng bnh thng ho quan h trc nn thng 5-1956 hai bn k hip nh tuyn b bnh thng ho quan h gia hai nc. Sau , nhiu ln Lin X trc y v nc Nga hin nay yu cu Nht Bn k Hip c ho bnh, hu ngh v thng a ra iu kin l tr cho Nht 2 trong s 4 hn o nhng Nht Bn li yu cu phi tr li cho Nht Bn c 4 hn o th mi k Hip c. V vy, cho n nay d c nhiu chuyn thm nhau ca lnh o hai nc bn v vn ny nhng cha c kt qu. Cng ging nh quan h chnh tr, quan h kinh t gia hai nc cng khng my kh quan cho d Nga l th trng ln, chng hn nm 2002 kim ngch ngoi thng hai chiu ch t 530 t Yn, cn u t ca Nht Bn mi ch vn vn c 400 triu Yn. Con s ny cho thy tc pht trin kinh t gia hai nc km xa vi cc nc khc. Trong thi gian ti, quan h hai nc s vn tin trin hn song, tin trin n mc no cn ph thuc vo n lc ca hai bn, c bit l Nga c trao tr cc hn o cho Nht Bn hay khng. QUAN H NHT BN-ASEAN xy dng li t nc b tn ph nng n trong chin tranh th gii ln th hai, t nhng nm 50 Nht Bn hu nh khng tham d vo v i chnh tr quc t m ch ch trng vo pht trin kinh t. Vo thi im , ngoi M va l ng minh qun s va l bn hng ch yu ra, Nht Bn xem cc nc ng Nam l th trng thay th cho th trng Trung Quc bi y l khu vc c dn s ng, ti nguyn thin nhin phong ph v n n ng con ng vn chuyn hng ho ca Nht Bn. thm nhp vo th trng ny Nht Bn thi hnh chnh sch keiseibunri tc l tch vn chnh tr khi vn kinh t do , Nht Bn ln lt k cc hip nh bi thng chin tranh cho cc quc gia ny. C th ni, cho n khi cuc chin tranh Vit Nam kt thc, Nht Bn hu nh ch ch trng n chnh sch dng vin tr kinh t duy tr s n nh tnh hnh chnh tr ca cc nc nhm bo v th trng ca mnh m khng n vic nng cao vai tr chnh tr ti khu vc. Tuy nhin vic M tht bi trong cuc chin tranh Vit Nam v buc phi rt qun khi khu vc ng Nam v s phn ng ca nhn dn cc nc ny trc chnh sch kinh t ca Nht Bn buc Nht Bn phi thay i chnh sch i vi khu vc. Cng vi vic tng cng h tr v kinh t, Nht Bn bt u tm kim vai tr chnh tr trong vic lm chic cu ni gia cc nc ASEAN vi cc nc ng Dng qua vic cng b hc thuyt Fukuda. Sau chin tranh lnh tnh hnh trong khu vc c nhng thay i su sc, ASEAN tr thnh t chc vi y cc thnh vin quc gia trong khu vc v ngy cng c uy tn trn th gii nn quan h gia Nht Bn v cc nc ASEAN cng tht cht hn. Trong cc chuyn thm cc nc ASEAN, cc v Th tng Nht Bn u cam kt tng cng quan h vi t chc ny trn mi lnh vc, iu ny c th hin r nt trong cc hc thuyt do Nht Bn a ra v hin nay Nht Bn l mt bn i thoi quan trng ca Hi ngh cp cao cc nc ASEAN. Quan h kinh t gia Nht Bn vi cc nc ASEAN cng khng ngng pht trin trn 3 lnh vc l vin tr, bun bn v u t. Tnh n nay cc nc ASEAN nhn c nhiu vin tr kinh t nht ca Nht Bn, chim khong trn 30% tng kim ngch vin tr hng nm ca Nht Bn cho cc nc trn th gii. iu ny ng gp khng nh trong vic pht trin kinh t ca cc nc ny nht l trong thi gian xy ra cuc khng hong ti chnh tin t Chu cui thp k 90. Ngoi ra, cc nc ASEAN cng l mt trong nhng trng im u t ca Nht Bn Chu song trong my nm gn y do cc x nghip Nht Bn chuyn trng im u t vo Trung Quc nn u t ca Nht Bn vo khu vc ny c khuynh hng gim xung.

Nh vy, c th khng nh rng quan h Nht Bn-ASEAN s cn tip tc pht trin mnh m hn trong thi gian ti nhng d vy, mi quan h ny vn cn nhng im ng lu tm nh: s lo ngi v chnh sch quc phng ca Nht Bn hoc Nht Bn s x l nh th no trc tnh hnh Trung Quc ang c gng m rng nh hng xung khu vc ny thng qua k hoch thnh lp khu vc bun bn chung ASEAN-Trung Quc. QUAN H NHT BN-EU Mc d Nht Bn tng coi mnh l mt thnh vin ca Phng Ty nhng mi quan h gia Nht Bn vi EU li khc hn mi quan h gia Nht Bn-M hoc Nht Bn-Trung Quc, Nht Bn-ASEAN v.v Khi xem xt mi quan h ny ngi ta d dng nhn ra n c v ch ch trng v quan h kinh t. Nh mi ngi u bit, sau chin tranh th gii ln th II, Nht Bn v cc nc EU u l ng minh ca M vi vai tr ngn cn s bnh trng nh hng ca Lin X( c) Chu u v ca Trung Quc Chu , nhng dng nh do c hai bn u c t di s bo v ca M nn nhu cu tng cng quan h nhm bo m an ninh cho nhau khng chim v tr quan trng trong chnh sch i ngoi ca hai bn m h ch ng h nhau trong nhng chnh sch chng li cc nc x hi ch ngha khi . Tri li, quan h kinh t li c c hai bn ch trng nhiu hn c bit l pha Nht Bn, Nht Bn xc nh EU l th trng quan trng th 3 sau th trng M v ng phc v cho chnh sch pht trin kinh t da vo ngoi thng, cho nn n nhng nm 1970 trong khi cc nc EU cn ang lng tng tm cch gii quyt vn kinh t tr tr th Nht Bn thnh cng trong vic thm nhp vo th trng ny qua bun bn v u t. S ln t ca hng ho ca Nht Bn ln n mc khin cho U ban ca EU phi p buc Nht Bn tin hnh m phn thng mi m ca th trng Nht Bn cho hng ho ca EU nhm ci thin tnh trng mt cn i mu dch. Khi cuc chin tranh lnh kt thc quan h Nht Bn-EU ni chung vn c duy tr theo hng trong thi k chin tranh lnh song ngi ta thy c s hp tc cht ch hn bao gm c trong lnh vc bo m an ninh. Nht Bn v EU c nhng cuc gp bn v vn bo m an ninh ca mnh sau chin tranh lnh hoc vn chng khng b sau s kin 11-9 xy ra nc M, nhng im ni bt vn l quan h kinh t. Tt nhin hin nay hng ho ca Nht Bn khng cn xm nhp t vo th trng EU nh trc na nhng cn cn thng mi vn lun nghing v pha Nht Bn bi chin lc khn ngoan ca cc cng ty Nht Bn di s h tr ca chnh ph hoc qua vic u t xy dng cc x nghip ti cc nc EU xut khu ti ch. Hin ti, nng cao vai tr chnh tr v sc mnh kinh t, EU lin minh thnh mt khi thng nht v c chnh tr, kinh t nhm tr thnh mt cc cn bng vi M v Nht Bn. Tuy nhin, vic kt np t cc nc thnh vin mi, nht l cc nc ng u c c l s gy ra khng t kh khn EU thc hin c mc ch ca mnh. Mt khc pha Nht Bn li c v nh ch ang ch trng n vic xy dng khu vc kinh t ng nn trong tng lai gn quan h Nht Bn-EU s khng c nhng thay i hoc xung t kinh t ln. (Cn tip)