Ti u lu n nh gi r i ro c h c sinh thi i v i n c th i b nh vi n Tr ng h p c th : B nh vi n Dung Qu t, t nh Qu ng Ngi

M CL C
1. NH GI R I RO C H C SINH THI I V I N C TH I B NH VI N.............. 1 1.1.Gi i thi u ............................................................................................................................... 1 1.2. Nh ng nh h ng c a n c th i b nh vi n ln cc h sinh thi d i n c......................... 3 1.3. L thuy t nh gi r i ro sinh thi........................................................................................ 4 1.3.1.Xc nh v n .............................................................................................................. 4 1.3.2. Giai o n phn tch........................................................................................................ 4 1.3.3. Giai o n m t c tnh r i ro ...................................................................................... 4 1.4. Phng php lu n nh gi r i ro c h c sinh thi c a n c th i b nh vi n ..................... 5 1.4.1. nh gi m i nguy h i................................................................................................... 5 1.4.2. Miu t ng c nh c a nh gi r i ro c h c sinh thi ................................................ 7 1.4.3. S pht tri n m hnh ni m v l a ch n cc thng s nh gi ................................. 8 1.5. Ti li u v phng php ..................................................................................................... 10 1.5.1. L y m u v o pH........................................................................................................ 10 1.5.2. Phn tch ha l ........................................................................................................... 10 1.5.3. Phn tch vi sinh v th nghim c........................................................................ 11 1.5.4. nh gi r i ro ............................................................................................................. 12 1.6. K t qu v th o lu n ........................................................................................................... 12 1.6.1. K t qu phn tch l ha .............................................................................................. 12 1.6.2. c tnh vi sinh............................................................................................................ 14 1.6.3. c tnh c h c sinh thi c a n c th i t IDTT ...................................................... 14 1.6.4. nh gi m i nguy h i................................................................................................. 16 1.6.5. nh gi r i ro Sinh thi.............................................................................................. 17 1.6.5.1. Nh ng tc ng vo h th ng x l n c th i...................................................... 17 1.6.5.2. Nh ng tc ng c a h sinh v t t nhin trong n c ........................................... 18 1.7. K t lu n............................................................................................................................... 20 2. NH GI R I RO C H C SINH THI I V I N C TH I B NH VI N DUNG QU T T NH QU NG NGI .................................................................................................... 21 2.1. S l c v b nh vi n Dung Qu t........................................................................................ 21 2.2. Phn tch ............................................................................................................................. 21 2.2.1. c tnh ti p xc.......................................................................................................... 21 2.2.2. c tnh tc ng sinh thi .......................................................................................... 21 2.3. Nh n di n r i ro .................................................................................................................. 22 2.3.1. K t qu phn tch l ha .............................................................................................. 22 2.3.2. c tnh vi sinh............................................................................................................ 22 2.4. nh gi r i ro c h c sinh thi........................................................................................ 23 3. K T LU N ............................................................................................................................... 23
Mn h c: nh gi tc ng v r i ro mi tr ng i

Ti u lu n nh gi r i ro c h c sinh thi i v i n c th i b nh vi n Tr ng h p c th : B nh vi n Dung Qu t, t nh Qu ng Ngi

DANH M C CC B NG B B B B B B ng 1. H sinh thi c c p.........................................................................................8 ng 2. Cc c trng l ha v vi sinh c a n c th i b nh vi n t ITDD ......................13 ng 3. Cc c tnh c h c sinh thi c a n c th i b nh vi n.......................................15 ng 4. So snh n ng c c i v i n ng tiu chu n .................................................16 ng 5. K t qu phn tch l ha (m u l y t i b t p trung ton b nh vi n tr c x l) ..22 ng 6. Cc ch i m v sinh v vi sinh t i b t p trung ton b nh vi n tr c x l........22 DANH M C CC HNH Hnh 1. N c th i b nh vi n v nh ng tc ng n WWTP v mi tr ng t nhin. ......2 Hnh 2. S nh gi r i ro c h c sinh thi...................................................................6 Hnh 3. K ch b n s k t n i c a h th ng thot n c th i b nh vi n v i m ng l i thot n c sinh ho t.......................................................................................................................7 Hnh 4. M hnh ni m c a k ch b n c nghin c u......................................................9 Hnh 5. B nh vi n Dung Qu t-Qu ng Ngi.......................................................................21 Hnh 6. S tuy n ti p xc..............................................................................................21

Mn h c: nh gi tc ng v r i ro mi tr ng

ii

Ti u lu n nh gi r i ro c h c sinh thi i v i n c th i b nh vi n Tr ng h p c th : B nh vi n Dung Qu t, t nh Qu ng Ngi

Trong cc b nh vi n, c m t l ng l n v a d ng nh ng ch t s d ng cho m c ch y khoa nh ch n on v nghin c u. Sau khi c s d ng, nh ng ch t dng cho ch n on, ch t t y u v nh ng d c ph m khng c chuy n ho v bi ti t t cc b nh nhn vo n c th i. D ng th i ny c th gy r i ro cho cc sinh v t s ng d i n c. M c tiu c a nghin c u ny l: (i) cc b c nh gi r i ro c h c sinh thi v khung qu n l lin quan n nh ng dng th i b nh vi n vo nh my x l n c th i (WWTP) m khng qua x l s b (ii) k t qu nh ng ng d ng c a n i v i n c th i t Khoa b nh nhi t i v truy n nhi m c a m t b nh vi n pha ng Nam n c Php. Nh nh ng c bi nh ng ng c tnh tc ng c xy d ng d a vo 2 gi thi t, lin quan n: (a) nh h ng c a n c th i b nh vi n ln qu trnh x l sinh h c c a WWTP, t n nhm sinh v t ch o c a qu trnh phn hu sinh h c ch t h u c (b) nh h ng ln sinh v t trong n c.

COD v BOD5 c o cho nh ng nghin c u v nhi m h u c ton c u. Vi c nh gi nh ng h p ch t h u c halogen ho c th c hi n b ng cch s d ng nh ng n ng c a h p ch t h u c halogen ho c th h p thu vo than ho t tnh (AOX). Cc kim lo i n ng (Asen, Catmi, Crm, ng, thu ngn, Niken, ch v k m) cng c o. M t l ng nh c th x y ra c a faecal coliforms cng c xem xt l m t s pht hi n gin ti p s hi n di n c a thu c t y u v thu c khng sinh. i v i nh gi c tnh, th nghi m pht quang sinh h c s d ng Vibrio scheri photobacteria,72h EC50 s pht tri n c a t o Pseudokirchneriella subcapitata v 24-h EC50 trn Daphnia magna. K ch b n cho php a n m t c tnh r i ro bn nh l ng. C n ch n cc m i lin h sau: (i) nh gi c tnh di h n trn cc sinh v t ch th (tch t sinh h c ch t nhi m, c tnh di truy n,); (ii) s tng tc c tnh sinh thi gi a d c ph m, thu c t y u s d ng trong c ch n on v lm s ch b m t, v ch t t y lm s ch b m t; s tc ng n m ng l i c ng rnh, gi a n c th i b nh vi n v h sinh thi d i n c. 1. NH GI R I RO C H C SINH THI I V I N C TH I B NH VI N 1.1.Gi i thi u Cc b nh vi n s d ng r t a d ng cc lo i ho ch t nh d c ph m, nuclit phng x , dung mi, ch t t y u s d ng cho m c ch y h c nh ch n on, t y u v nghin c u. [1-3]. Sau khi c s d ng, nh ng ch t ny v cc lo i thu c khng chuy n ho c t cc b nh nhn s vo dng n c th i b nh vi n [4,5], sau ho vo h th ng c ng

Mn h c: nh gi tc ng v r i ro mi tr ng

Ti u lu n nh gi r i ro c h c sinh thi i v i n c th i b nh vi n Tr ng h p c th : B nh vi n Dung Qu t, t nh Qu ng Ngi

n c th i th (Hnh. 1) m khng qua x l s b [6]. Cc d c ph m khng c s d ng th nh tho ng cng c cho vo h th ng c ng c a b nh vi n [5]. Cc ch t nhi m t b nh vi n c o u ra c a h th ng x l n c th i (WWTP) v trong n c m t [7]. Cc ho t ng nghin c u v th nghi m [8] ch ng t b nh vi n l ni th i b cc ch t c h i vo mi tr ng n c. Hnh 1. N c th i b nh vi n v nh ng tc ng n WWTP v mi tr ng t nhin.
Nh ng dng th i t ho t ng ch n on v nghin c u (d c ph m, nuclit phng x , thu c t y u , ch t lm s ch, dung mi) N c th i sinh ho t, cng nghi p v b nh vi n

H th ng thot n c b nh vi n

H th ng thot n c th

N c th i th

WWTP

N c m t

N c ng m

S ti p xc c a cc ch t nhi m b nh vi n v i h sinh thi d i n c gy nn r i ro tr c ti p n cn b ng sinh h c trong mi tr ng t nhin. R i ro l kh nng xu t hi n cc nh h ng gy c sau s ti p xc c a sinh v t v i ch t nguy h i [9]. Tr c tnh tr ng n c th i b nh vi n ch a cc ch t nguy h i, c bi t l thu c th y u , d c ph m khng c chuy n ho v nuclit phng x c th i vo h sinh thi d i n c, c n thi t ph i xem xt n kh nng gy r i ro i v i cc sinh v t trong n c. Di n bi n c a cc d c ph m trong mi tr ng n c c bo co trong nhi u ti li u, t p ch khc nhau [3,4,7,10]. R i ro sinh thi c a Glutar-aldehyde, m t Dialdehyde th ng c gi i thi u l ch t t y u cho n n i soi quang h c c th s d ng l i c cng c xem xt trong nghin c u ny [8]. Tuy nhin, hi m c nghin c u no xt n r i ro t ng c ng gy ra t s ti p xc ng th i v i nhi u ch t nhi m khc nhau trong n c th i b nh vi n. Lu t php n c Php quy nh nh ng i u ki n cho vi c u n i h th ng n c th i b nh vi n vo h th ng c ng rnh th [11]. H ng d n s 793/93, trong ph n ti p xc c a h sinh thi v con ng i i v i nh ng ch t c c phn lo i, U ban Chu u [12] i h i t t c cc n c thnh vin ph i th c hi n m t nh gi r i ro

Mn h c: nh gi tc ng v r i ro mi tr ng

Ti u lu n nh gi r i ro c h c sinh thi i v i n c th i b nh vi n Tr ng h p c th : B nh vi n Dung Qu t, t nh Qu ng Ngi

sinh thi v s c kh e cho cc ch t nh: thu c, ch t t y u , ch t phng x . Qu n l r i ro lin quan n s c kho c a con ng i cn b ng sinh h c trong h sinh thi t nhin. M c tiu c a nghin c u ny l: (i) Th c thi khung qu n l n c th i b nh vi n bao g m 2 b c: 1 b c nh (light step) d a trn s nh gi m i nguy h i lin quan n n c th i b nh vi n v, n u xu t hi n nh ng b ng ch ng v s t n t i c a m i nguy h i, s ti p t c b c ti p theo, b c n ng (heavy step). B c ny d a trn m t nh gi r i ro sinh thi c a n c th i b nh vi n vo h th ng n c th i th , sau vo mi tr ng t nhin (ii) Cc b c chi ti t c a nh gi m i nguy h i v nh gi r i ro (iii) Cc k t qu ng d ng ln dng th i c a Khoa b nh nhi t i v truy n nhi m c a m t b nh vi n thu c m t thnh ph l n pha ng Nam n c Php. 1.2. Nh ng nh h ng c a n c th i b nh vi n ln cc h sinh thi d i n c B nh vi n tiu th m t l ng n c l n m i ngy. S tiu th n c trong gia nh t i thi u l 100 lit/ng i/ngy [14], ng c l i, nhu c u cho b nh vi n l t 400-1200 lit/ng i/ngy [6]. M , nhu c u trung bnh cho b nh vi n l 968 lit/gi ng/ngy [15]. Php, kho ng 750 lit/gi ng/ngy [6]. cc n c pht tri n, nhu c u ny trong kho ng 500 lit/gi ng/ngy [16]. Vi c tiu th nhi u n c trong b nh vi n t o nn m t l ng n c th i l n ng k . K t qu c a cc nghin c u c tnh s d ng vi khu n Bioluminescence v Daphnia magna hi n th k t qu c tnh c a n c th i b nh vi n n sinh v t trong n c [17]. Nh ng ch t gy nhi m th ng xuyn nh t trong n c th i b nh vi n l: virus v vi khu n gy b nh (m t s chng l nh ng tc nhn h tr khng khu n) [6], cc d c ph m khng s d ng, khng chuy n ho c v bi ti t ra ngoi [4], cc h p ch t halogen h u c (organohalogen), nh h p ch t h u c halogen ho c th h p th vo than ho t tnh (AOX) [5], cc ng v phng x [1,18]. Cc k t qu c a vi c m t c tnh vi sinh trong n c th i b nh vi n [6] cho th y nh ng dng th i ny c n ng vi khu n th p hn 108 /100 mL i di n c a h th ng n c th i th [19]. Gi tr MPN (s khu n l c m c trn 100ml m u) th p c pht hi n v i fecal bacteria trong b nh vi n c th do thu c t y u v khng sinh [6]. Nh ng nghin c u v vi khu n th c v t (bacteria ora) trong n c th i b nh vi n vo WWTP ch ra r ng vi khu n b t u c s thch nghi [20]. i u ny gy ra nguy c v hi u qu c a cc ch t khng khu n. Vi c tng kh nng ch ng ch u cc tc nhn khng khu n c a nhi u lo i vi khu n gy b nh lm t n h i n ch dinh d ng, ch a b nh v khi n cho vi c i u tr b nh truy n nhi m tr nn kh khn hn [4]. Ba nhn t chi ph i qu trnh pht tri n v ko di s c khng: (i) s bi n i nh ng gen hi n t i lm tng kh nng khng, (ii) s chuy n i nh ng gen khng

Mn h c: nh gi tc ng v r i ro mi tr ng

Ti u lu n nh gi r i ro c h c sinh thi i v i n c th i b nh vi n Tr ng h p c th : B nh vi n Dung Qu t, t nh Qu ng Ngi

gi a cc lo i vi sinh v t khc nhau, (iii) vi c tng p l c ph i c l a ch n v nh ng khng th [4,20-24]. N c th i b nh vi n ch a cc ch t clo h u c v i n ng cao [6]. AOX ln n 10 mg/L c tm th y trong cc dng th i c a cc d ch v b nh vi n c a m t trung tm i h c b nh vi n [25]. AOX sinh ra t cc thnh ph n b oxy ho t o s tng ph n trong phim c a khoa X-quang, dung mi, thu c t y u , my lm s ch, v nh ng vin thu c c ch a clo. H p ch t h u c ch a brm th gp ph n khng ng k vo AOX trong n c th i b nh vi n [5]. Ni chung, s phn b c c i c a cc lo i thu c vo AOX khng v t qu 11% [26]. N ng AOX trong n c ti u c a b nh nhn khng dng thu c r t th p, th ng trong kho ng 0.001 0.2 mg/L [27]. Do c pha long nn nh h ng t ngu n ny l khng ng k [5]. nh gi v AOX cho th y nh ng ch t nhi m khng theo quy c ny t c kh nng b vi khu n lm th i r a v b ht bm [7]. 1.3. L thuy t nh gi r i ro sinh thi nh gi r i ro c h c sinh thi l t p con c a nh gi r i ro sinh thi. nh gi r i ro sinh thi l m t qu trnh nh gi kh nng x y ra c a m t ho c nhi u xc su t [28]. Qu trnh ny d a trn 2 y u t : c tnh tc ng v c tnh ti p xc v nh n m nh vo 3 giai o n c a nh gi r i ro: xc nh v n , giai o n phn tch v giai o n m t c tnh r i ro [29]. 1.3.1.Xc nh v n Xc nh v n l m t qu trnh thi t l p v nh gi cc gi thuy t v sao cc ho t ng c a con ng i gy ra ho c c th gy ra nh h ng n sinh thi [29]. N cung c p c s cho nh gi r i ro sinh thi t ng th . K t qu c a b c ny l 3 s n ph m: (i) s nh gi nh ng i m k t thc thch h p v i m c tiu c a nh qu n l v h sinh thi i di n, (ii) cc m hnh ni m m t nh ng m i quan h chnh gi a m t xc su t v nh gi i m k t thc ho c gi a nhi u xc su t v i nh gi nhi u i m k t thc, (iii) m t k ho ch phn tch. 1.3.2. Giai o n phn tch Phn tch l m t qu trnh ki m tra 2 thnh ph n c t y u c a r i ro, ti p xc v tc ng, cc m i quan h gi a chng v i nhau v c tnh h sinh thi [29]. 1.3.3. Giai o n m t c tnh r i ro y l giai o n cu i cng c a nh gi r i ro sinh thi v l i m cao nh t c a k ho ch, xc nh v n , phn tch d on ho c quan st nh ng nh h ng ln h sinh thi lin quan n vi c nh gi cc i m k t thc [34]. T n t i m t dy (s p x p c th t ) cc phng php h p l [13] v s l a ch n cc phng php ph thu c vo m c nghim tr ng c a v n v b d li u s n c. Riviere [9] lu r ng r i ro
Mn h c: nh gi tc ng v r i ro mi tr ng 4

Ti u lu n nh gi r i ro c h c sinh thi i v i n c th i b nh vi n Tr ng h p c th : B nh vi n Dung Qu t, t nh Qu ng Ngi

sinh thi c th c hi n th b ng nhi u cch khc nhau: nh tnh (c ho c khng c r i ro), bn nh l ng (r i ro y u, trung bnh ho c cao), r i ro theo xc su t (r i ro l x%). Phng php c bi t n the quotient (thng s ) l m t phng php ph bi n nh t c a m t c tnh r i ro bn nh l ng. Phng php ny ch y u tnh t l (ho c thng s ) bi u th cho n ng d bo (PEC) c chia b i m t n ng d bo ng ng (PNEC) [29]. Gi tr n ng ng ng ny c th c c l ng t cc d li u s n c trong ti li u cho nh ng ch t tinh khi t, v s d ng nh ng gi tr o c th nghi m (cc th nghi m sinh h c bioassays) i v i n c th i b nh vi n. M c d c tnh c a h n h p cc ho ch t c th l n hn ho c nh hn so v i d bo c tnh c a nh ng ch t ring l trong h n h p, nhng phng php thm vo m t thng s (quotient) th a nh n r ng c tnh c c thm vo [29]. S th a nh n ny c th c p d ng t t khi ho t ng c a cc ho ch t trong m t h n h p l tng t nhau. Tuy nhin, cng c b ng ch ng cho th y cc ho ch t v i ho t ng khng tng ng cng c tc ng tch ly tng t [29-31]. Khi gi tr thng s (quotient) Q >1, r i ro c xem l ng k , Q cng l n th r i ro cng l n. Ng c l i, khi Q<1, r i ro c xem l th p. N ng ng ng trong c th sinh v t, th c t , c i di n m t cch t ng qut b i EC10 hay EC20, ho c NOEC, c chia b i 1 h s an ton (v d 10). Trong tr ng h p khng c EC10 ho c NOEC th EC50 th nh tho ng c s d ng km theo m t h s an ton [13]. 1.4. Phng php lu n nh gi r i ro c h c sinh thi c a n c th i b nh vi n 1.4.1. nh gi m i nguy h i Vi c nh gi m i nguy h i c a n c th i b nh vi n i v i h sinh thi cn c vo c tnh c a n c th i b nh vi n (Hnh 2), bao g m: c tnh ha h c ( c o c b i cc thng s chung, cc thng s nhi m v c v h u c); c tnh vi sinh; c tnh c h c.

Mn h c: nh gi tc ng v r i ro mi tr ng

Ti u lu n nh gi r i ro c h c sinh thi i v i n c th i b nh vi n Tr ng h p c th : B nh vi n Dung Qu t, t nh Qu ng Ngi

Hnh 2. S nh gi r i ro c h c sinh thi

Cc thng s c l a ch n c trng cho nh ng c tnh ny nh sau: Thng s COD v BOD5 c ch n o t i l ng h u c t ng; H p ch t Halogen h u c h p ph trn than ho t tnh (AOX) c l a ch n o hm l ng cc h p ch t Halogen h u c; Kim lo i n ng (As, Cd, Cr, Cu, Hg, Ni, Pb va Zn) c ch n o nhi m v c; Thng s : s l ng l n nh t c th c a fecal coliforms c ch n o nhi m vi sinh (thng s ny c xem xt trong nghin c u nh s pht hi n gin ti p s t n t i kh i l ng l n cc ch t ti t trng v/ho c ch t khng sinh); Thng s EC50 c a n c th i b nh vi n (d a vo th nghi m c h c trn s pht quang c a vi khu n (Vibrio fischeri), pht tri n c a t o (Pseus dokirchneriella subcapitata) v s di ng c a D. magna) c ch n nh gi c h c c a dng n c th i.

K t qu t c c a nh ng thng s ny c so snh v i gi tr ng ng thi t l p theo cch th c sau: Thng s chung: gi tr ng ng c cn c theo quy inh c a Php v dng th i; Thng s c h c: gi tr ng ng c a th nghi m c h c c cn c theo gi tr c a hai n v c h c (UT) do c quan n c c a Php xu t cho n c th i cng nghi p;

Mn h c: nh gi tc ng v r i ro mi tr ng

Ti u lu n nh gi r i ro c h c sinh thi i v i n c th i b nh vi n Tr ng h p c th : B nh vi n Dung Qu t, t nh Qu ng Ngi

Thng s vi sinh: gi tr ng ng l 1x108 coliform/100ml, tng ng hm l ng trung bnh c a cc fecal coliforms trong m ng l i thot n c sinh ho t thng th ng.

i v i n c th i b nh vi n c t l Pc/Vt >1 (Pc: n ng cc ch t nhi m trong n c th i b nh vi n; Vt: gi tr ng ng) v s l ng fecal coliforms th p hn 1x108 coliform/100ml. Do v y, c n thi t ph i th c hi n cc b c sau nh gi r i ro c h c sinh thi. 1.4.2. Miu t ng c nh c a nh gi r i ro c h c sinh thi Miu t ny nh m tm t t m t cch ton di n nh t c th s phi nhi m v m t sinh thi c a n c th i b nh vi n v ph c v cho cng tc qu n l n c th i b nh vi n cc n c pht tri n. Vi n c nh v ch ra tnh hu ng s k t n i c a h th ng thot n c th i b nh vi n v i m ng l i thot n c sinh ho t, cng nh h th ng x l n c th i sinh h c (WWTP) m ngu n ti p nh n n c th i sau x l l mi tr ng t nhin (Hnh 3). Hnh 3. K ch b n s k t n i c a h th ng thot n c th i b nh vi n v i m ng l i thot n c sinh ho t

Cc ch t nhi m trong n c th i b nh vi n xu t hi n trong h sinh thi t nhin do hi u qu km c a WWTP, dng ra c a WWTP c th i tr c ti p vo n c sng nn vi n c nh c xem xt y l cc tc ng c th c a n c th i b nh vi n ln h sinh thi sng. Hai lo i h sinh thi b ti p xc b i n c th i b nh vi n trong k ch b n c nghin c u l: H sinh thi nhn t o, i di n b i WWTP;
7

Mn h c: nh gi tc ng v r i ro mi tr ng

Ti u lu n nh gi r i ro c h c sinh thi i v i n c th i b nh vi n Tr ng h p c th : B nh vi n Dung Qu t, t nh Qu ng Ngi

H sinh thi t nhin, i di n b i khng kh, t, n c m t v n c ng m.

Cc nhn t nh y c m c a hai h sinh thi ny d b tc ng khi b phi nhi m b i n c th i b nh vi n c tm t t trong B ng 1. B ng 1. H sinh thi c c p H sinh thi Nhn t o T nhin i di n WWTP Khng kh t N c m t N c ng m Cc nhn t nh y c m b tc ng Vi khu n, t o v ng v t nguyn sinh (trong tr ng h p cc b x l sinh h c x y ra ph n ng phn h y theo phng th c hi u kh). Chim v cn trng. Vi sinh v t trong t, ng v t hoang d c a t (cn trng, giun); v th c v t t Sinh v t s n xu t u tin (phytoplankton) thu c nhm t o n bo v a bo; loi tiu th b c 1 ( ng v t khng xng s ng) c bi t l gip xc, loi tiu th b c 2 thu c nhm c v chim n c. B o v ti nguyn n c ng t.

1.4.3. S pht tri n m hnh ni m v l a ch n cc thng s nh gi N i dung ny t p trung nghin c u v WWTP, n c s ch v cc loi u tin trong chu i th c n (Hnh 4). m c xch

Mn h c: nh gi tc ng v r i ro mi tr ng

Ti u lu n nh gi r i ro c h c sinh thi i v i n c th i b nh vi n Tr ng h p c th : B nh vi n Dung Qu t, t nh Qu ng Ngi

Hnh 4. M hnh ni m c a k ch b n c nghin c u

Cc h sinh thi v cc loi khc khng c xem xt trong b c u tin ny c a phng php lu n. i v i tnh ch t c a tc ng, hai gi nh c xy d ng xem xt. Chng lin quan n gi tr sinh thi c n c b o v : Vi c th i b n c th i b nh vi n vo WWTP s khng tc ng n qu trnh x l sinh h c c a WWTP, m c kh nng tc ng r t b t l i n c ng ng t o tham gia vo s phn h y cc v t ch t h u c; Dng ra kh i WWTP s khng gy c n cc loi ang t n t i ( c bi t l vi khu n, t o v gip xc) trong mi tr ng n c t nhin.

c h c sinh thi c a n c th i b nh vi n i v i s sinh tr ng c a vi khu n, t o v s t n t i c a gip xc c nghin c u d a vo th nghi m c h c theo tiu chu n Php. Trong , vi khu n c i di n b i V. fischeri, sinh v t s n xu t u tin (phytoplankton) c i di n b i t o P. subcapitata, v gip xc n c ng t i di n cho sinh v t tiu th u tin l Daphnia magna Strauss. i v i k ch b n c xu t, k t qu c a th nghi m c h c trn vi khu n v gip xc c xem l cc tc ng c th nhn th y c a n c th i b nh vi n ln h sinh thi sng, trong khi gi tr EC50 t th nghi m trn t o c s d ng nghin c u cc tc ng c a cc m u nghin c u ln c WWTP v sng.

Mn h c: nh gi tc ng v r i ro mi tr ng

Ti u lu n nh gi r i ro c h c sinh thi i v i n c th i b nh vi n Tr ng h p c th : B nh vi n Dung Qu t, t nh Qu ng Ngi

1.5. Ti li u v phng php 1.5.1. L y m u v o pH N c th i t m t b nh vi n t i mi n ng Nam n c Php c s d ng cho giai o n th nghi m c a nghin c u ny. T ng s gi ng b nh c a b nh vi n c tnh l 750 gi ng. T ng l ng n c tiu th kho ng 750 m3/ngy. N c th i t cc khoa khc nhau c th i vo c ng thot n c c a b nh vi n. H th ng ny bao g m m t s ng thu gom b v do ho t ng c a b nh vi n ho c cc ho t ng khc c lin quan. B nh vi n c h th ng thu gom chung. Tnh tr ng h th ng nh v y c th lm gia tng n ng c a cc h p ch t ch a N trong su t nh ng ngy ma u tin v lm tng qu trnh pha long t t c cc ch t nhi m trong nh ng ngy ma cn l i [33]. Ngoi ra, h th ng ny cn lm gia tng n ng t c th i c a m t s kim lo i, c bi t l ng. Hai t l y m u (nm 2001 v 2002) th c hi n vi c l y m u t i dng th i pht sinh t Khoa b nh nhi t i v ly nhi m (ITDD) c a b nh vi n ni trn v i quy m 144 gi ng. Quy m khoa ny chi m 19,2% ton b quy m c a b nh vi n. Trong su t th i gian l y m u, khoa ny ho t ng t i a cng su t (100% gi ng b nh ang c s d ng). N c th i c gom l i tr c khi th i vo h th ng thot n c chung c a b nh vi n. Sau , h th ng ny d n ton b n c th i vo h th ng thot n c th i th c a khu v c m khng qua x l. C ng gom n c th i t Khoa b nh nhi t i v ly nhi m khng ti p nh n cc thnh ph n b oxy ha t o s tng ph n trong film c a khoa X quang, cc thnh ph n ny ch y u ng gp vo s hnh thnh AOX trong n c th i b nh vi n [8]. M u n c c l y b ng telescopic perch trong bnh thu tinh dung tnh 1 lt. pH c o tr c ti p t i hi n tr ng sau khi l y m u b ng thi t b o pH HI 8417 ( chnh xc pH 0,01; mV0,2,1; C0,4). T t c cc m u n c th i v h n h p c gi 4C cho n khi phn tch. 1.5.2. Phn tch ha l N ng BOD5 c a cc m u l y vo nm 2001 v nm 2002 c xc nh nh tiu chu n phn tch c a Php v Chu u NF EN 1899-1. N ng COD trong m u nm 2001 c o b ng potassium dichromate v i phng php so mu HACH 2010 v quy trnh th nghi m tun th theo h ng d n c a nh cung c p. Tiu chu n Php NF T90-001 c tun th trong qu trnh xc nh n ng COD c a cc m u nm 2002. AOX c xc nh nh tiu chu n Chu u EN 1485. Kim lo i n ng c xc nh theo ISO 11 v i m u c l c (gi y l c 0,45_m) v s d ng acid nitrit acid ha m u (pH<2) v s d ng phng php ICP-AES. Ngoi ra, cc thng s ha l khc nh TOC, Clo, TSS v Amonia c th c hi n

Mn h c: nh gi tc ng v r i ro mi tr ng

10

Ti u lu n nh gi r i ro c h c sinh thi i v i n c th i b nh vi n Tr ng h p c th : B nh vi n Dung Qu t, t nh Qu ng Ngi

so snh thnh ph n n c th i b nh vi n v i thnh ph n n c th i th truy n th ng. TOC c xc nh trn m u l c v i kch th c 0,45m v ti n x l v i orthophosphoric acid (H3PO4). Tiu chu n Php T90-102 c p d ng v i thi t b a SPECTRA France carbon analyzer, LABTOC model v thu c th potassium persulfate (K2S2O8) v oxy ha b ng UV. Clo c xc nh nh tiu chu n Chu u NF EN ISO 10304-1 v i m u pha long v l c v i gi y l c 0,45m v s c ph ion DIONEX DX-10, b c sng 0,0 1000_S. C t phn tch Ionpac AS14 4mm250mm (P/N 046124) c dng xc nh Clo. S d ng tiu chu n Chu u NF EN 872 xc nh TSS sau khi l c v i gi y l c 1,2m v nhi t bay hi 105C. S d ng tiu chu n Php NF T90-015 xc nh Amonina trong m u nm 2002. 1.5.3. Phn tch vi sinh v th nghim c Fecal bacteria c xc nh nh tiu chu n Php NF T 90433 microplaque. Ba th nghi m vi sinh theo ng tiu chu n c th c hi n. K t qu EC50 cho t t c m u vi sinh v i kho ng th i gian ng tin c y c th hi n b ng h s pha long trn n v c TU (1 TU = 100/EC50). M u vi sinh v i vi khu n pht quang c th c hi n v i h th ng LUMIStox (Dr Lange GmbH, Duesseldorf, Germany) theo ng quy trnh th nghi m c a tiu chu n Chu u NF EN ISO 11348-3. Th nghi m c th c hi n b ng cch s d ng vi khu n Gram m pht quang V. fischeri. Vi khu n NRRL-B-11177 thu c h Vibrionaceae. trnh sai s do TSS nh h ng n s pht quang c a vi khu n, m u c l c v i mng l c c kch th c 0.45m. M u c x l b i dung d ch NaCl n ng 20 g/L v l c n khi t c 50 mS/cm tr c khi phn tch. B t u t n ng nguyn th y c a m u, s ki m tra tm m u pha long lin ti p (h s pha long 1:2). S c ch pht quang c tnh ton b c sng 490 mm sau khi t 5 v 15 pht 15C. EC50 c tnh ton nh bo co c a Bulich [34]. Th nghi m c cho s pht tri n c a t o EC50 72 gi c theo di theo tiu chu n c a Php NF T90-375. Th nghi m c th c hi n v i t o xanh P. subcapitata (tn c Selenastrum capricornutum) cho k t qu v c i m pht tri n trong phng th nghi m c a pha tng tr ng hm s m (POLDEN of the National Institute of Applied Sciences of LyonINSA de Lyon). nh y c a cc loi trong phng th nghi m c ki m sot b i cc th nghi m s d ng potassium dichromate. Mi tr ng c pha long chu n s d ng 0,1 mg EDTA/lt dung d ch th nghi m. Dung d ch c l c b ng gi y l c c kch th c 0,45m trnh nh h ng c a SS v cc vi sinh v t khc trong su t qu trnh th c hi n th nghi m,. Dung d ch th nghi m c duy tr nhi t 3C. M t b 5 m u 5 n ng khc nhau c th c hi n i ch ng v s ki m sot cho m i m u. Cc m u c
Mn h c: nh gi tc ng v r i ro mi tr ng 11

Ti u lu n nh gi r i ro c h c sinh thi i v i n c th i b nh vi n Tr ng h p c th : B nh vi n Dung Qu t, t nh Qu ng Ngi

th c hi n trong cc chn th y tinh 25 mL v i 3 m u theo n ng . M u c gi yn tnh d i my khu y t v sng khng i 232C. N ng t o c xc nh trong 24 gi s d ng t bo Malassez v knh hi n vi. Th nghi m c c p tnh dng xc nh s c ch c a D. magna di ng. M c tiu l xc nh n ng ban u c a ch t nhi m trong dung d ch v trong m u h n h p. D a trn tiu chu n Chu u NF EN ISO 6341, cc th nghi m khc nhau c th c hi n i v i loi Daphnia sp. c duy tr theo hnh th c sinh s n n tnh trong phng th nghi m (POLDEN of the National Institute of Applied Sciences of LyonINSA de Lyon). nh y c a cc loi c ki m sot th ng xuyn b ng potassium dichromate. Ch s d ng Daphnia ci cn non hn 24 gi trong mi tr ng thng th ng, khng c EDTA. Cc m u c th c hi n nhi t 202C trong bong t i. T t c cc m u ph i c th c hi n trong vng 6 48 gi sau khi l y m u. V n c th i b nh vi n c xem l c i v i mi tr ng th y sinh nn m u khng l c v i th tch 25 mL cho m i th nghi m. 03 i u ki n b t bu c l (i) DO 2 mg/L; (ii) T l % c a cc loi di ng 10%; (iii) EC50 24 gi cho potassium dichromate t 0,6 1,7 mg/L. 1.5.4. nh gi r i ro T l PEC/PNEC c s d ng nh gi m c r i ro gy ra do n c th i b nh vi n ln h sinh thi. V k t qu th nghi m vi sinh ch th hi n c EC50 v v n c th i b nh vi n l h n h p c a nhi u lo i ch t th i khc nhau nn PNEC c tnh ton b ng cch chia EC50 cho h s nh gi [12]. PEC c th hi n b i t l pha long c a n ng ch t nhi m. 1.6. K t qu v th o lu n 1.6.1. K t qu phn tch l ha N ng c c i c a cc ch tiu l ha trong n c th i b nh vi n khoa b nh nhi t i v ly nhi m (ITDD) c tm t t trong B ng 2. Trong t t c cc m u nghin c u hai nm 2001 v 2002, pH lun ng ng ki m (7.7 8.8) v i kho ng bi n thin <1. Cc nghin c u v n c th i b nh vi n u cho th y r ng lo i n c th i ny c vo h th ng c ng ch a n c th i sinh ho t (g m c n c th i sinh ho t t khu dn c v khu thng m i).

Mn h c: nh gi tc ng v r i ro mi tr ng

12

Ti u lu n nh gi r i ro c h c sinh thi i v i n c th i b nh vi n Tr ng h p c th : B nh vi n Dung Qu t, t nh Qu ng Ngi

B ng 2. Cc c trng l ha v vi sinh c a n c th i b nh vi n t ITDD Thng s pH ClAOX TSS BOD5 COD TOC NH4+ As Cd Cr Cu Pb Hg Ni Zn Vi khu n fecal n v U mg/l mg/l mg/l mg/l mg/l mg/l mg/l mg/l mg/l mg/l mg/l mg/l mg/l mg/l mg/l NPP/100ml N ng c c i 2001 2002 8,8 8.2 359 127,1 1,24 1,61 298 236 1559 1530 2516 2664 350 3095 ND 68 ND 0,011 ND <0,007 ND <0,004 ND 0,112 ND <0.0035 <0,0005 ND ND 0,0007 ND 0,536 3 2 x 10 1 x 106 Gi tr 1 30 125 0,5 0,5 0,5 0,5 2 1 x 108 Tiu chu n Ngu n tham kh o

[11] [11] [11]

[11] [11] [11] [11] [11] [22]

ND: khng pht hi n Tham kh o k t qu phn tch m u n c th i b nh vi n sau h th ng x l c a m t nghin c u khc nh sau: + BOD5 (50 400 mg/l) + COD (150 800 mg/l) + TSS (60 200 mg/l) + TOC (50 300 mg/l) K t qu cho th y n c th i b nh vi n u ra h th ng x l mang c trng c a n c th i sinh ho t. K t qu phn tch m u n c th i b nh vi n ITDD sau h th ng x l nh sau: + BOD5 c gi tr t 200 1559 mg/l, cao hn gi tr thu c t n c th i b nh vi n [15]. + Tng t , COD (362 2664 mg/l) + TSS (155 298 mg/l)

Mn h c: nh gi tc ng v r i ro mi tr ng

13

Ti u lu n nh gi r i ro c h c sinh thi i v i n c th i b nh vi n Tr ng h p c th : B nh vi n Dung Qu t, t nh Qu ng Ngi

+ TOC (160 3095 mg/l) Cc gi tr ny l n hn gi tr ngh c a Metcalf and Eddy i v i n c th i sinh ho t. Gi tr gi i h n c a COD, BOD5 v AOX i v i n c th i cng nghi p khng c v t qu tiu chu n quy nh khi th i vo h th ng c ng chung, c th l: 125 mg/l COD; 30 mg/l BOD5 v 1 mg/l AOX. Trong n c th i u ra, cc ch tiu ny v t tiu chu n th i. Nh n xt ch t l ng n c th i u ra: + N ng TSS t 155 298 mg/l, th p hn tiu chu n c a n c th i sinh ho t (100 350 mg/l) [19]. + N ng Cl- t 47 359 mg/l, cao hn tiu chu n c a n c th i sinh ho t th . Nguyn nhn do s d ng Clo kh trng cc b nh vi n.

+ S hi n di n c a AOX trong n c th i c gi i thch l do c cc h p ch t clo h u c [35] ho c cc thnh ph n b oxy ha t o s tng ph n trong phim c a khoa X-quang [36]. Brom h u c t n t i khng ng k [5]. K t qu nghin c u m u n c th i b nh vi n cho n ng AOX l 0,17 1.61 mg/l, th p hn tiu chu n quy nh 10 mg/l so v i n c th i b nh vi n c ch a cc thnh ph n b oxy ha t o s tng ph n trong phim c a khoa X-quang. i u ki n thu m u trong nghin c u ny l c ng thu gom n c th i khng ti p nh n cc thnh ph n ny t khoa ch p X-quang c th gi i thch cho s khc bi t ng k ny. Cl- c th c quy vo t ng AOX. 1.6.2. c tnh vi sinh N ng c a fecal coliform c tm th y trong n c th i b nh vi n r t th p (B ng I.6.2). Cc nghin c u tr c y cho th y r ng n ng vi khu n h th ng c ng chung th ng th p hn 108/100 ml [19]. Fecal coliform trong n c th i b nh vi n r t t do c s d ng ch t kh trng v thu c khng sinh. M c d cc b nh vi n s d ng v th i (vo h th ng c ng) m t l ng l n n c th i nhng l i c pha long. i u ny r t c n thi t cho ho t ng gim st m t vi khu n trong h th ng x l n c th i th , b i v y l ni ti p nh n n c th i b nh vi n c ch a clo v AOX cao. 1.6.3. c tnh c h c sinh thi c a n c th i t IDTT K t qu thu c t th nghi m sinh h c c trnh by trong B ng 3. Theo cc k t qu ki m tra c tnh trn V. fischeri nm 2001, EC50 (5 pht) l n hn 50% cho t t c cc m u. c tnh sinh thi (n v l UT) lun th p hn 2 UT.

Mn h c: nh gi tc ng v r i ro mi tr ng

14

Ti u lu n nh gi r i ro c h c sinh thi i v i n c th i b nh vi n Tr ng h p c th : B nh vi n Dung Qu t, t nh Qu ng Ngi

Cc k t qu ny ch ra r ng 5 pht th nghi m c th xc nh l khng c. Tuy nhin, c s khc bi t ng k gi a EC50 (5 pht) v EC50 (15 30 pht). Hn n a, c r t t s khc bi t gi a th nghi m 15 pht v 30 pht, bo co ny xem tng ng v i th i gian ti p xc Cl- 20 pht kh trng [37]. Theo khi th i gian ti p xc l 15 30 pht th >2 UT. N ng c c i dao ng trong kho ng 4,2 4,6; i u cho th y c tnh n c th i b nh vi n trn V. fischeri kh gi ng v i n c th i th . c c p tnh c a n c th i b nh vi n i v i gip xc c tm th y trong ton b m u nghin c u. EC50 t th nghi m sinh h c D. magna >2 UT (tiu chu n pht th i c a n c th i cng nghi p - Php) [32]. Cc k t qu ki m tra c tnh c a n c th i b nh vi n trn D.magma cho th y c c tnh ti m tng, v i gi tr dao ng t 9 56 UT i v i EC50 trn t o. Nh v y, s pht th i ny c th lm bi n i qu trnh sinh h c c a WWTP. c tnh c a n c th i b nh vi n i v i th y sinh v t c th c nh gi thng qua thng s NH4+ (c gi tr t 28 68 mg/l khi phn tch m u). NH4+ c coi l c i v i th y sinh v t [38]. Th y sinh v t c th b c ch khi amonia 1,04 mg NH3 t ng/l ho c 0,01 mg NH3 lin k t/l [39]. Trong nghin c u ny, gi tr n ng NH3 khng c xem xt. Theo l thuy t, NH3 t n t i trong n c d ng ion NH4+ ho c NH3 ty vo pH theo ph n ng cn b ng sau [19]:

t i pH >7, cn b ng d ch chuy n v bn tri. T i pH <7, vi c t o thnh NH4+ l i chi m u th [19]. Trong t t c cc m u nghin c u, pH lun kho ng ki m (7,7 8,8) >7, do s chuy n c a tr ng thi cn b ng, n ng NH3 c th >1,04 mg NH3 t ng/l ho c 0,01 NH3 lin k t/l. D a vo tiu chu n ph n ng cn b ng v m u pH, NH3 c vai tr r t quan tr ng trong vi c theo di cc nh h ng b t l i c a n c th i b nh vi n t i th y sinh v t. B ng 3. Cc c tnh c h c sinh thi c a n c th i b nh vi n Thng s EC50 5 p Vibrio fischeri EC50 15 p Vibrio fischeri EC50 30 p Vibrio fischeri EC50 72 h Pseudokirchneriella n v UT UT UT UT N ng nh h ng c c i (HEC50) 2001 2002 1,54 2,5 4,15 4,2 ND 4,6 ND 56 Gi tr EC50 (2001 2002) TB min S.D n - <1,3 9 - <1,3 9 - <1,3 5 9 32 18 5

Mn h c: nh gi tc ng v r i ro mi tr ng

15

Ti u lu n nh gi r i ro c h c sinh thi i v i n c th i b nh vi n Tr ng h p c th : B nh vi n Dung Qu t, t nh Qu ng Ngi

Thng s subcapitata EC50 24 h Daphnia EC50 48 h Daphnia ND: khng pht hi n 1.6.4. nh gi m i nguy h i

n v UT UT

N ng nh h ng c c i (HEC50) 2001 2002 117 ND 62 71

Gi tr EC50 (2001 2002) TB min S.D n 43 58 10 52 27 9 13 4

nh gi m i nguy h i do th i n c th i b nh vi n vo h sinh thi n c bao g m vi c so snh cc k t qu thu c v c trng l ha, vi sinh v c h c sinh thi trong B ng 2 v B ng 3 v i tiu chu n quy nh. B ng 4 trnh by t l thu c t s so snh ny. V i tr ng h p kim lo i n ng, t t c t l Pc/Vt c a cc thng s l ha u nh hn 1. Vi c xem xt t l cng c th c hi n tng t cho th nghi m c h c. Hn n a, cc k t qu ki m tra c h c t bo trong n c th i b nh vi n s d ng AMES v HAMSTER, ch ra r ng l ng th i t d ch v khm i u tr b nh v phng th nghi m b nh vi n c hi n di n c a c h c t bo [25]. T l MPN/100ml c a fecal coliform t n c th i b nh vi n cng nh l ng trung bnh c tm th y n c th i th r t nh so v i 1 do c ch t kh trng v thu c khng sinh trong dng th i. T t c k t qu thu c u cho th y c s t n t i cc ch t nguy h i trong n c th i b nh vi n. Do , c n ph i ti p t c nghin c u nh gi r i ro c h c sinh thi t n c th i b nh vi n n h th ng sinh thi n c (WWTP v mi tr ng t nhin). B ng 4. So snh n ng c c i v i n ng tiu chu n Thng s L ha BOD5 COD AOX Cr Cu Ni Pb Zn n v mg/l mg/l Mg/l Mg/l Mg/l Mg/l Mg/l Mg/l Cmax Tiu chu n 30 125 1 0,5 0,5 0,5 0,5 2 T l (Pc/Vt) >1 >1 >1 <1 <1 <1 <1 <1

1559 2664 1,61 <0,004 0,112 <0,0007 <0,0035 0,536

Mn h c: nh gi tc ng v r i ro mi tr ng

16

Ti u lu n nh gi r i ro c h c sinh thi i v i n c th i b nh vi n Tr ng h p c th : B nh vi n Dung Qu t, t nh Qu ng Ngi

Thng s Vi sinh Vi khu n fecal c h c sinh thi EC50 30 p Vibrio fischeri EC50 72 h Pseudokirchneriella subcapitata EC50 24 h Daphnia EC50 48 h Daphnia 1.6.5. nh gi r i ro sinh thi

n v

Cmax 1 x 106

Tiu chu n 1 x 108 2 2 2 2

T l (Pc/Vt) <1 >1 >1 >1 >1

UT UT UT UT

4,6 56 117 71

Khi khng c s ki m sot th ng xuyn i v i n c th i b nh vi n ho c h th ng x l c a n th t t c nh ng ch t nhi m t cc khoa b nh, cc b nh vi n s b phn tn vo h th ng x l n c th i c a thnh ph . M t xu t cho tng lai l s d ng h th ng x l n c sinh thi nhn t o tng t h th ng sinh thi hon ton t nhin (m c ch l xy d ng m t quy trnh x l n c th i tng t h sinh thi d i n c), tuy nhin xu t ny v n ang c xem xt do nh ng h n ch v hi u bi t cc chu i th c n d i n c hai c p u tin. 1.6.5.1. Nh ng tc ng vo h th ng x l n c th i Gi nh: Cc ch t nhi m t b nh vi n khi phn tn vo h th ng x l n c th i s khng gy nh h ng n qu trnh x l sinh h c c a h th ng x l n c th i m c kh nng gy tc ng b t l i n c ng ng sinh v t trong qu trnh phn h y sinh h c cc ch t h u c. Vi c duy tr hi u qu sinh h c c a m t h th ng x l n c th i t nh v sinh, trong phng php u tin, c th c nh gi b i kh nng c th phn h y sinh h c c a nh ng ch t nhi m trong n c th i u vo. Kh nng phn hu sinh h c cc h p ch t h u c c o c b i t c v s phn hu hon ton b i vi sinh v t, v v y cc t s c a BOD5/COD v COD/TOC c th c s d ng phn tch nh ng h p ch t h u c kh ho c khng b phn h y sinh h c. Fresenius et al.[41] k t lu n v i t s BOD5/COD 0,5 th qu trnh phn h y sinh h c x y ra ngay l p t c v i t c ph n ng r t l n. Tuy nhin, t s BOD5/COD < 0,5 thu n l i hn cho qu trnh phn h y ha h c, khi qu trnh phn h y sinh h c s b km hm. D a trn c s ny, ng ng gi tr 0,5 c s d ng nghin c u kh nng phn h y sinh h c cc h p ch t h u c trong n c th i t ITDD. Theo nh ng nghin c u nm 2002, t s BOD5/COD dao ng trong kho ng 0,38 0,57 cho bi t nh ng ch t nhi m l kh phn h y v n c kh nng nh h ng n

Mn h c: nh gi tc ng v r i ro mi tr ng

17

Ti u lu n nh gi r i ro c h c sinh thi i v i n c th i b nh vi n Tr ng h p c th : B nh vi n Dung Qu t, t nh Qu ng Ngi

hi u qu c a h th ng x l n c th i. Bo co cng cho r ng t s COD/TOC = 3 th ng xuyn c tm th y trong nhi u lo i n c th i [35]. Tuy nhin, trong m t nghin c u khc [42], t s gi a COD (mg O2/l) v TOC (mg C/l) c gi tr khc, COD/TOC = 2,67. T s COD/TOC c tm th y trong n c th i b nh vi n (nghin c u nm 2001) cho th y c ph m vi gi tr t 2,01 - 4,26. Khi ph m vi gi tr COD/TOC trong kho ng 2,01 - 3,00 th s phn h y cc ch t h u c b ng vi sinh v t c th x y ra d dng, tuy nhin, khi t s COD/TOC t 3,01 n 4,26 th nh ng ch t ny l i kh b phn h y. C th th c hi n b c u tin nh gi theo h ng bn nh l ng nh ng r i ro c a m t ngu n xc nh trong h sinh thi khi t vo m t b i c nh c th v xem xt h s pha long. Trong ph m vi nghin c u ny, c 3 gi nh v qu trnh pha long c xem xt xc nh c tnh r i ro c a n c th i b nh vi n ln h th ng x l n c th i. (i) L ng n c cung c p bnh qun tnh trn m i gi ng b nh/ngy tng ng v i l ng n c th i ra i v i m i gi ng b nh/ngy.

(ii) N c th i t ITDD c lu l ng 144m3/ngy. N u khng xt n s tng tc gi a nh ng ch t nhi m khc nhau trong h th ng thot n c th i b nh vi n, cc ch t nhi m h u c trong cc dng th i c a h th ng thot n c th i s c pha long t nh t 4 l n khi ha vo dng ch y chung, n u l ng n c th i trung bnh m t khoa b nh l 750m3/ngy s c ha vo v i nh ng ngu n th i khc c a b nh vi n tr c khi i vo h th ng c ng thot n c chung c a thnh ph . (iii) N c th i t ITDD s c x l b i h th ng x l n c th i chung c a thnh ph , h th ng ny ti p nh n l ng n c th i trung bnh 87.000m3/ngy c a thnh ph , l ng n c ny m b o r ng n ng cc ch t nhi m trong n c th i b nh vi n s c pha long t nh t 600 l n. Tuy nhin, phng php nh gi ny s khng cho php phng trnh c s hi n di n nh ng ch t c v kh phn hu sinh h c trong h sinh thi 1.6.5.2. Nh ng tc ng c a h sinh v t t nhin trong n c Gi nh: Dng ra c a h th ng x l n c th i s khng gy ra cc nh h ng c ln s l ng loi ang s ng trong mi tr ng n c T s PEC/PNEC c dng nh gi r i ro mi tr ng ni chung gy ra b i n c th i b nh vi n i v i h sinh thi n c. S pha long c a n c th i b nh vi n vo h th ng x l n c th i l 600 l n. N c th i sau khi qua h th ng x l c ra sng s c pha long 1000 l n. i u c ngha l n c th i b nh vi n c pha long 6x105 l n tr c khi i vo ngu n ti p nh n. Tuy nhin, trong nh ng tr ng h p
Mn h c: nh gi tc ng v r i ro mi tr ng 18

Ti u lu n nh gi r i ro c h c sinh thi i v i n c th i b nh vi n Tr ng h p c th : B nh vi n Dung Qu t, t nh Qu ng Ngi

c bi t, h n hn ho c n ng c c i, gi tr PEC ny (h s pha long) c th cao hn. Gi tr PNEC c thi t l p b ng cch s d ng nh ng d li u c tnh khc nhau c a n c th i b nh vi n (EC50 c xt theo t l %: V.fischeri = 21,7%, P.subcapitana = 1,78%, D.magna = 0,8%). Theo y ban Chu u, h s nh gi 1000 c s d ng nh gi EC50 ng n h n c gi tr th p hn. T : (i) Nh ng th nghi m ng n khc nhau c ti n hnh v i nh ng ch t phn h y, k ch b n v ngu n tiu th .

(ii) N c th i b nh vi n l m t h n h p. (iii) c tnh c a dng th i h n h p n c th i b nh vi n cao hn t ng c tnh c a cc h p ch t khc nhau c trong dng th i h n h p; h s nh gi 100 c s d ng trong nghin c u ny nh gi gi tr PNEC (0,008%) b ng cch s d ng EC50 24 gi (0,8%) thu c t th nghi m D.magna cho t s PEC/PNEC l 0,75<1. R i ro ny c th ch p nh n c, tuy nhin, n khng hon ton cch xa so v i v ch . Phng php ny r t n gi n, c nhi u h n ch . Tuy nhin, n u p d ng nh gi tc ng lu di c a n c th i b nh vi n n mi tr ng t nhin khng hon ton chnh xc. Cc nguyn nhn h n ch l (i) cc ch t nhi m trong n c th i b nh vi n khng c phn hu , (ii) qu trnh bay hi x y ra trong qu trnh n c th i thot vo m ng l i thu gom n c th i th v h th ng x l. Tuy nhin, cch suy lu n ny khng hon ton sai khi nh gi m t s ch t nhi m kh phn hu sinh h c nh AOX, ch t c xem l khng phn h y sinh h c n 90%. N u nh ng gi nh y chnh xc th s cho nh ng nh gi tuy t i v r i ro c h c sinh thi, nh ng nh gi ny r t c n thi t cho vi c qu n l, n c th ti t ki m c th i gian v ngu n l c. Lin quan n khi ni m nh gi khng y , phng php d a trn nh ng th nghi m c h c sinh thi v nh ng nh h ng c a vi c pha long trong mi tr ng t nhin khng ph i lun cc cc c p nh nhau, l do l: (i) Cng c cho cc th nghi m sinh h c c gi i h n. V v y, nh ng sinh v t nh c th l i khng c xt n.

(ii) Nh ng tc ng lu di c a ch t nhi m ln h sinh thi r t ph c t p v kh nh gi n u ch d a theo cc tiu chu n th nghi m c h c sinh thi n gi n. V v y hi n t ng gy ra c tnh di truy n c a cc ch t nhi m hay qu trnh tch ly sinh h c c a ch t nhi m trong cc chu i th c n, qu trnh tr m tch trn sng khng c xt n.

Mn h c: nh gi tc ng v r i ro mi tr ng

19

Ti u lu n nh gi r i ro c h c sinh thi i v i n c th i b nh vi n Tr ng h p c th : B nh vi n Dung Qu t, t nh Qu ng Ngi

(iii) L do l vi c pha long thng th ng s khng th th i gian quy t nh kh nng an ton cho mi tr ng. Th c v y, nhi u dng th i c lo i b t n nh ng m c tiu nh gi chung. V v y, s khng chnh xc trong tng lai nhng n cng g i ra m t h ng ng gp vo vi c ra quy t nh c a nh qu n l, gp ph n tm nguyn nhn c a cc tc ng t n c th i bnh vi n ln r i ro t ng t o b i t t c cc dng th i cng nghi p v th vo sng. 1.7. K t lu n Nghin c u ny ch ng minh r ng chng ta c th th c hi n nh ng nh gi r i ro c h c sinh thi i v i cc dng th i t b nh vi n b ng cch s d ng nh ng th nghi m sinh h c tiu chu n, nh ng thng s l ha, nh ng phn tch v cc ch t nhi m c trng. K ch b n c xu t cho php chng ta m t bn nh l ng nh ng c tnh r i ro n h th ng x l n c th i chung v ngu n n c m t s ch. nh gi ny cng r t c n thi t hi n nay tng c ng nh ng h ng nghin c u ng, v n cng i h i m t ki n th c y hn v s gi m i l ng ch t nhi m trong h th ng thot n c th cng nh trong h th ng x l n c th i. ng th i, gp ph n tng c ng nh ng hi u bi t v m i lin quan c a cc nghin c u v ha ch t v c h c sinh thi, s tng tc qua l i gi a vi c s d ng d c ph m, ch t t y u v ch t ho t ng b m t. N cng c n thi t cho vi c m t nh ng c tnh r i ro sinh thi t cc dng th i b nh vi n b ng cc nghin c u d a vo th nghi m v cc nguyn l l thuy t lm gi m li u l ng cc ch t t y u , d c ph m v ch t ho t ng b m t hi n di n trong n c th i b nh vi n chuy n vo chu i th c n.

Mn h c: nh gi tc ng v r i ro mi tr ng

20

Ti u lu n nh gi r i ro c h c sinh thi i v i n c th i b nh vi n Tr ng h p c th : B nh vi n Dung Qu t, t nh Qu ng Ngi

2. NH GI R I RO C H CSINH THI I V I N C TH I B NH VI N DUNG QU T T NH QU NG NGI 2.1. S l c v b nh vi n Dung Qu t B nh vi n Dung Qu t n m Khu th m i, x Bnh Tr , huy n Bnh Sn, Qu ng Ngi. T ng s gi ng b nh hi n t i l 100 gi ng (d ki n s tng ln 300 gi ng vo nm 2010). T ng s gi ng b nh c a khoa B nh nhi t i v truy n nhi m l 10 gi ng (chi m t l 10% v quy m c a khoa B nh nhi t i v truy n nhi m so v i quy m ton b nh vi n). Lu l ng n c c p cho b nh vi n theo thi t k kho ng 3 100m /ngy. 2.2. Phn tch 2.2.1. c tnh ti p xc Tuy n ti p xc c a n c th i b nh vi n i v i s c kh e c ng ng c m t Hnh 6: Hnh 6. S tuy n ti p xc
Ti p xc tr c ti p Ti p xc qua da

Hnh 5. B nh vi n Dung Qu t-Qu ng Ngi

N C TH I B NH VI N

Th i ra h th ng thot n c

Ti p xc qua da N c m t Ti p xc qua n u ng Ti p xc qua da

R r / th m

N c ng m Ti p xc qua n u ng

2.2.2. c tnh tc ng sinh thi N c th i b nh vi n ch a v s lo i vi trng, virus v cc m m b nh sinh h c khc trong mu m , d ch, m, phn c a ng i b nh, cc lo i ha ch t c h i t c th v ch ph m i u tr , th m ch c ch t phng x . Do , n c x p vo danh m c ch t th i nguy h i.
Mn h c: nh gi tc ng v r i ro mi tr ng 21

Ti u lu n nh gi r i ro c h c sinh thi i v i n c th i b nh vi n Tr ng h p c th : B nh vi n Dung Qu t, t nh Qu ng Ngi

Theo k t qu phn tch c a c quan ch c nng, lo i n c ny nhi m n ng v m t h u c v vi sinh. Hm l ng vi sinh cao g p 100 - 1.000 tiu chu n cho php, v i nhi u lo i vi khu n nh Salmonella, t c u, lin c u, virus ng tiu ho, b i li t, cc lo i k sinh trng, amip, n m. Hm l ng ch t r n l l ng cao g p 2-3 l n tiu chu n cho php. Sau khi ha vo h th ng n c th i sinh ho t, nh ng m m b nh ny chu du kh p ni, xm nh p vo cc lo i th y s n, v t nui, cy tr ng, nh t l rau th y canh v tr l i v i con ng i. Vi c ti p xc g n v i ngu n nhi m cn lm tng nguy c ung th v cc b nh hi m ngho khc cho ng i dn. 2.3. Nh n di n r i ro 2.3.1. K t qu phn tch l ha B ng 5. K t qu phn tch l ha (m u l y t i b t p trung ton b nh vi n tr c x l) STT 1 2 3 4 5 6 7 8
*

Ch tiu pH DO H2 S BOD5 COD T ng Nit SS T ng Ph t pho

n v o mg/l mg/l mg/l mg/l mg/l mg/l mg/l

Gi tr 7,2 1,0 8,1 169,1 222,8 18,6 35,0 1,4

TCVN* 6,5 8,5 0,2 30 50 15 50 4

T l (Pc/Vt) 0,85 - 1,11 40,5 5,64 11,14 1,24 0,7 0,35

TCVN 6772. Theo b ng 5: + T l (Pc/Vt) c a cc ch tiu H2S; BOD5; COD v t ng Nit u l n hn 1. i u ny cho th y ti m nng r i ro t cc ch tiu ny n h sinh thi l r t l n. + Cc ch tiu cn l i c t l (Pc/Vt) dao ng trong kho ng 0,35 0,96 v cc ch tiu ny c ti m nng gy r i ro trung bnh cho h sinh thi.

2.3.2. c tnh vi sinh B ng 6. Cc ch i m v sinh v vi sinh t i b t p trung ton b nh vi n tr c x l STT 1 2 Ch tiu Cl.perfringen T ng s coliform n v o KL/10ml MPN/100ml Trung bnh 5,2 x 103 2,6 x 106

Mn h c: nh gi tc ng v r i ro mi tr ng

22

Ti u lu n nh gi r i ro c h c sinh thi i v i n c th i b nh vi n Tr ng h p c th : B nh vi n Dung Qu t, t nh Qu ng Ngi

STT 3 4 5

Ch tiu Faecal coliform Enterococci Tr ng giun

n v o MPN/100ml KL/100ml Tr/1L

Trung bnh 1,9 x 106 3,8 x 106 43

T l (Pc/Vt) c a t ng coliform l 866,67 i u ny cho th y ti m nng r i ro gy h i l r t cao. 2.4. nh gi r i ro c h c sinh thi Cc nh gi m c 2.3.1 v 2.3.2 cho th y cc ch tiu H2S; BOD5; COD; t ng Nit v t ng coliform t o ra r i ro r t l n cho h sinh thi, c bi t r i ro gy ra b nh d ch do cc vi sinh v t gy b nh c trong n c th i b nh vi n l khng th l ng h t h u qu . Cc v n r i ro ny s c gi i quy t m t cch tri t b ng m t chi n l c qu n l r i ro c hi u qu (chi n l c qu n l mi tr ng trong b nh vi n, tr m x l). 3. K T LU N Bi bo co ny ti p c n m t cch khi qut phng php nh gi r i ro c h c sinh thi i v i n c th i b nh vi n t nghin c u Ecotoxicological risk assessment of hospital wastewater: a proposed framework for raw efuents discharging into urban sewer network c a cc tc gi E. Emmanuel, Y Perrodina, G. Keck, J.-M. Blanchard, P. Vermande. Trn c s , ng d ng nh gi r i ro cho i t ng c th l n c th i b nh vi n Dung Qu t, t nh Qu ng Ngi, thng qua cc b c: (i) phn tch c tnh ti p xc v c tnh tc ng sinh thi; (ii) nh n di n r i ro v (iii) nh gi r i ro sinh thi.

Mn h c: nh gi tc ng v r i ro mi tr ng

23

Ti u lu n nh gi r i ro c h c sinh thi i v i n c th i b nh vi n Tr ng h p c th : B nh vi n Dung Qu t, t nh Qu ng Ngi

PH L C

Mn h c: nh gi tc ng v r i ro mi tr ng

24